ABOUT THE SPEAKER
Garik Israelian - Astrophysicist
Garik Israelian's stargazing on the Canary Islands has led to high-profile discoveries about space's big disasters -- including the first evidence that supernova explosions make black holes.

Why you should listen

Garik Israelian studies the spectral signatures of stars and other bodies as an astrophysicist at the Gran Telescopio Canarias, home of the world's largest optical-infrared telescope mirror, part of the Institute of Astrophysics on the Canary Islands. He has published more than 150 articles on topics such as extra-solar planets and black hole binary systems, and his observational work --  poring over the spectral data that points to the composition of distant stars -- has led to the discovery of a lithium signature that suggests Sun-sized stars gobble up their planets.

In 1999, Israelian led a collaboration that found the first observational evidence that supernova explosions are responsible for the formation of black holes. He's on the verge of announcing more big news. (And he is one of the astronomers whom Brian May, the guitarist of Queen, credits with persuading him to finish his PhD after 30 years as a rock star.)

More profile about the speaker
Garik Israelian | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2009

Garik Israelian: How spectroscopy could reveal alien life

Garik Israelien: Wat is er in een ster ?

Filmed:
659,672 views

Garik Israelian is een spectroscopist, die het spectrum uitgezonden door een ster bestudeert om erachter te komen waarvan ze is gemaakt en hoe ze zich zou kunnen gedragen. Het is een zeldzaam en toegankelijk kijkje op deze discipline, die ooit in staat kan zijn uit te vinden of een planeet geschikt is voor leven.
- Astrophysicist
Garik Israelian's stargazing on the Canary Islands has led to high-profile discoveries about space's big disasters -- including the first evidence that supernova explosions make black holes. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
I have a very difficultmoeilijk tasktaak.
0
0
3000
Ik heb een zeer moeilijke taak.
00:21
I'm a spectroscopistkreeg.
1
3000
3000
Ik ben een spectroscopist.
00:24
I have to talk about astronomyastronomie withoutzonder showingtonen you
2
6000
2000
Ik moet over sterrenkunde praten zonder jullie
00:26
any singlesingle imagebeeld of nebulaenevels or galaxiessterrenstelsels, etcenz.
3
8000
4000
een enkele afbeelding van nevels of sterrenstelsels, enz. te tonen
00:30
because my jobbaan is spectroscopyspectroscopie.
4
12000
2000
Want ik doe aan spectroscopie.
00:32
I never dealtransactie with imagesafbeeldingen.
5
14000
3000
Ik ben nooit bezig met beelden.
00:35
But I'll try to convinceovertuigen you
6
17000
2000
Maar ik zal proberen om jullie te overtuigen
00:37
that spectroscopyspectroscopie is actuallywerkelijk something whichwelke can
7
19000
2000
dat spectroscopie iets is dat
00:39
changeverandering this worldwereld-.
8
21000
3000
deze wereld kan veranderen.
00:42
SpectroscopySpectroscopie can probablywaarschijnlijk answerantwoord the questionvraag,
9
24000
3000
Spectroscopie kan waarschijnlijk antwoorden op de vraag
00:45
"Is there anybodyiemand out there?"
10
27000
2000
"Is er iemand daarboven?"
00:47
Are we alonealleen? SETISETI.
11
29000
2000
Zijn wij alleen? SETI.
00:49
It's not very funpret to do spectroscopyspectroscopie.
12
31000
3000
Het is niet erg leuk om aan spectroscopie te doen.
00:52
One of my colleaguescollega's in BulgariaBulgarije,
13
34000
2000
Een van mijn collega's in Bulgarije,
00:54
NevenaNevena MarkovaMarkova, spentdoorgebracht about 20 yearsjaar
14
36000
2000
Neviana Markova, bracht ongeveer 20 jaar door
00:56
studyingaan het studeren these profilesprofielen.
15
38000
3000
met het bestuderen van deze profielen.
00:59
And she publishedgepubliceerd 42 articlesartikelen
16
41000
2000
Ze publiceerde 42 artikels
01:01
just dedicatedtoegewijd to the subjectonderwerpen.
17
43000
2000
alleen gewijd aan dit onderwerp.
01:03
Can you imaginestel je voor? Day and night, thinkinghet denken,
18
45000
2000
Kun je je voorstellen? 20 jaar lang dag en nacht
01:05
observingobserveren, the samedezelfde starster for 20 yearsjaar
19
47000
3000
dezelfde ster observeren, er over nadenken.
01:08
is incredibleongelooflijk.
20
50000
2000
Dat is ongelooflijk.
01:10
But we are crazygek. We do these things.
21
52000
2000
Maar we zijn zo gek. We doen dat.
01:12
(LaughterGelach)
22
54000
2000
(Gelach)
01:14
And I'm not that farver.
23
56000
2000
Ik ben nog niet zo ver.
01:16
I spentdoorgebracht about eightacht monthsmaanden workingwerkend on these profilesprofielen.
24
58000
3000
Ik heb ongeveer acht maanden gewerkt aan deze profielen.
01:19
Because I've noticedmerkte
25
61000
2000
Omdat ik een zeer kleine asymmetrie
01:21
a very smallklein symmetrysymmetrie
26
63000
2000
heb opgemerkt
01:23
in the profileProfiel of one of the planetplaneet hostgastheer starssterren.
27
65000
2000
in het profiel van een gastheer-ster van een planeet.
01:25
And I thought, well maybe there is Lithium-Lithium-6 in this starster,
28
67000
4000
Ik dacht: misschien zit er lithium-6 in deze ster,
01:29
whichwelke is an indicationaanwijzing that this starster
29
71000
2000
wat erop wijst dat deze ster
01:31
has swallowedslikte a planetplaneet.
30
73000
2000
een planeet heeft opgeslokt.
01:33
Because apparentlyblijkbaar you can't have this fragilebreekbaar isotopeisotoop
31
75000
3000
Omdat deze fragiele isotoop van lithium-6 niet kan voorkomen
01:36
of Lithium-Lithium-6 in the atmospheresatmosferen of sun-likezon-achtige starssterren.
32
78000
4000
in de atmosfeer van zon-achtige sterren.
01:40
But you have it in planetsplaneten and asteroidsAsteroids.
33
82000
3000
Maar je vindt hem wel in planeten en asteroïden.
01:43
So if you engulfverzwelgen planetplaneet or largegroot numberaantal of asteroidsAsteroids,
34
85000
6000
Dus als een ster een planeet of groot aantal asteroïden heeft opgeslokt,
01:49
you will have this Lithium-Lithium-6 isotopeisotoop
35
91000
3000
dan zul je deze lithium-6 isotoop
01:52
in the spectrumspectrum of the starster.
36
94000
2000
in het spectrum van de ster aantreffen.
01:54
So I investedinvesteerde more than eightacht monthsmaanden
37
96000
4000
Daarom besteedde ik meer dan acht maanden alleen aan het bestuderen
01:58
just studyingaan het studeren the profileProfiel of this starster.
38
100000
2000
van het profiel van de lithiumlijn van deze ster.
02:00
And actuallywerkelijk it's amazingverbazingwekkend,
39
102000
2000
Het is verbazingwekkend,
02:02
because I got phonetelefoon callscalls from manyveel reportersreporters askingvragen,
40
104000
2000
want ik kreeg telefoontjes van veel verslaggevers met de vraag:
02:04
"Have you actuallywerkelijk seengezien the planetplaneet going into a starster?"
41
106000
3000
"Heb je de planeet echt in een ster zien vallen?"
02:07
Because they thought that if you are havingmet a telescopetelescoop,
42
109000
4000
Omdat ze dachten dat als je een telescoop hebt,
02:11
you are an astronomerastronoom so what you are doing
43
113000
2000
je in feite een astronoom bent
02:13
is actuallywerkelijk looking in a telescopetelescoop.
44
115000
2000
die door een telescoop zit te turen.
02:15
And you mightmacht have seengezien the planetplaneet going into a starster.
45
117000
4000
En je zou kunnen hebben gezien dat de planeet op een ster viel.
02:19
And I was sayinggezegde, "No, excuseexcuus me.
46
121000
2000
Ik zei: "Sorry, maar
02:21
What I see is this one."
47
123000
2000
wat ik zie is dit hier."
02:23
(LaughterGelach)
48
125000
1000
(Gelach)
02:24
It's just incredibleongelooflijk. Because nobodyniemand understoodbegrijpelijk really.
49
126000
3000
Het is ongelooflijk. Niemand begreep het echt.
02:27
I betinzet that there were very fewweinig people
50
129000
2000
Ik wed dat er heel weinig mensen waren
02:29
who really understoodbegrijpelijk what I'm talkingpratend about.
51
131000
3000
die echt begrepen waar ik het over heb.
02:32
Because this is the indicationaanwijzing that the planetplaneet wentgegaan into the starster.
52
134000
4000
Want dit is de aanwijzing dat de planeet door de ster werd opgeslokt.
02:36
It's amazingverbazingwekkend.
53
138000
3000
Het is verbazingwekkend.
02:39
The powermacht of spectroscopyspectroscopie
54
141000
2000
Al in 1973
02:41
was actuallywerkelijk realizedrealiseerde
55
143000
2000
realiseerde Pink Floyd zich
02:43
by PinkRoze FloydFloyd alreadynu al in 1973.
56
145000
4000
de kracht van spectroscopie.
02:47
(LaughterGelach)
57
149000
1000
(Gelach)
02:48
Because they actuallywerkelijk said that
58
150000
3000
Omdat ze eigenlijk zegden dat
02:51
you can get any colorkleur you like
59
153000
2000
je elke gewenste kleur
02:53
in a spectrumspectrum.
60
155000
2000
in een spectrum kan krijgen.
02:55
And all you need is time and moneygeld
61
157000
2000
Alles wat je nodig hebt, is tijd en geld
02:57
to make your spectrographSpectrograph.
62
159000
2000
om je spectrograaf te maken.
02:59
This is the numberaantal one highhoog resolutionresolutie,
63
161000
3000
Dit is de nummer één voor hoge resolutie,
03:02
mostmeest precisenauwkeurig spectrographSpectrograph on this planetplaneet, calledriep HARPSHARPEN,
64
164000
3000
de meest precieze spectrograaf op deze planeet, HARPS genaamd.
03:05
whichwelke is actuallywerkelijk used to detectopsporen
65
167000
2000
Hij wordt gebruikt voor het detecteren
03:07
extrasolarexoplaneet planetsplaneten and soundgeluid wavesgolven
66
169000
2000
van exoplaneten en geluidsgolven
03:09
in the atmospheresatmosferen of starssterren.
67
171000
2000
in de atmosferen van sterren.
03:11
How we get spectraSpectra?
68
173000
3000
Hoe krijgen we spectra?
03:14
I'm sure mostmeest of you know from schoolschool- physicsfysica
69
176000
3000
De meesten van jullie weten van hun schoolnatuurkunde
03:17
that it's basicallyeigenlijk splittingsplitsen a whitewit lightlicht
70
179000
4000
nog dat het gaat om het splitsen van wit licht
03:21
into colorskleuren.
71
183000
2000
in kleuren.
03:23
And if you have a liquidvloeistof hotwarm massmassa-,
72
185000
3000
Als je een vloeibare hete massa hebt,
03:26
it will produceproduceren something whichwelke we call a continuousdoorlopend spectrumspectrum.
73
188000
4000
zal die iets produceren dat we een continu spectrum noemen.
03:30
A hotwarm gasgas- is producingproducerende emissionemissie lineslijnen only,
74
192000
3000
Een heet gas produceert alleen emissielijnen,
03:33
no continuumcontinuüm.
75
195000
2000
geen continuüm.
03:35
And if you placeplaats a coolkoel gasgas- in frontvoorkant of a
76
197000
4000
Als je een koel gas voor een
03:39
hotwarm sourcebron,
77
201000
2000
hete bron plaatst,
03:41
you will see certainzeker patternspatronen
78
203000
2000
zal je bepaalde patronen zien.
03:43
whichwelke we call absorptionabsorptie lineslijnen.
79
205000
2000
Die noemen we absorptielijnen.
03:45
WhichDie is used actuallywerkelijk to identifyidentificeren chemicalchemisch elementselementen
80
207000
3000
Dat wordt gebruikt om chemische elementen te identificeren
03:48
in a coolkoel matterer toe doen,
81
210000
2000
in een koele stof,
03:50
whichwelke is absorbingabsorberen exactlyprecies at those frequenciesfrequenties.
82
212000
3000
die precies bij die frequenties licht absorberen.
03:53
Now, what we can do with the spectraSpectra?
83
215000
3000
Wat kunnen we nu doen met die spectra?
03:56
We can actuallywerkelijk studystudie line-of-sightline-of-sight velocitiessnelheden
84
218000
3000
We kunnen daarmee vaststellen met welke snelheden
03:59
of cosmickosmisch objectsvoorwerpen.
85
221000
2000
kosmische objecten naar ons toe of van ons weg bewegen.
04:01
And we can alsoook studystudie chemicalchemisch compositionsamenstelling
86
223000
3000
We kunnen ook onderzoek doen naar de chemische samenstelling
04:04
and physicalfysiek parametersparameters of starssterren,
87
226000
2000
en fysische parameters van sterren,
04:06
galaxiessterrenstelsels, nebulaenevels.
88
228000
2000
melkwegstelsels en nevels bestuderen.
04:08
A starster is the mostmeest simpleeenvoudig objectvoorwerp.
89
230000
2000
Een ster is het meest eenvoudige object.
04:10
In the corekern, we have thermonuclearthermonucleaire reactionsreacties going on,
90
232000
4000
In de kern zijn er thermonucleaire reacties aan de gang.
04:14
creatinghet creëren van chemicalchemisch elementselementen.
91
236000
2000
Die maken chemische elementen aan.
04:16
And we have a coolkoel atmosphereatmosfeer.
92
238000
2000
De atmosfeer is koeler.
04:18
It's coolkoel for me.
93
240000
2000
Voor mij dan toch.
04:20
CoolCool in my termstermen is threedrie or fourvier or fivevijf thousandduizend degreesgraden.
94
242000
4000
Koel is in mijn optiek drie-, vier- of vijfduizend graden.
04:24
My colleaguescollega's in infra-redinfra-rood astronomyastronomie
95
246000
2000
Mijn collega's in de infraroodastronomie
04:26
call minusminus 200 KelvinKelvin is coolkoel for them.
96
248000
5000
vinden min 200 Kelvin pas koel.
04:31
But you know, everything is relativefamilielid.
97
253000
2000
Maar weet je, alles is relatief.
04:33
So for me 5,000 degreesgraden is prettymooi coolkoel.
98
255000
3000
Voor mij is 5.000 graden nogal koel.
04:36
(LaughterGelach)
99
258000
1000
(Gelach)
04:37
This is the spectrumspectrum of the SunZon --
100
259000
3000
Dit is het spectrum van de zon.
04:40
24,000 spectralspectrale lineslijnen,
101
262000
3000
24.000 spectraallijnen,
04:43
and about 15 percentprocent of these lineslijnen is not yetnog identifiedgeïdentificeerd.
102
265000
4000
en ongeveer 15 procent van deze lijnen is nog niet geïdentificeerd.
04:47
It is amazingverbazingwekkend. So we are in the 21stst centuryeeuw,
103
269000
3000
Dat is verbazingwekkend. We zijn in de 21ste eeuw,
04:50
and we still cannotkan niet properlynaar behoren understandbegrijpen
104
272000
2000
en we begrijpen
04:52
the spectrumspectrum of the sunzon.
105
274000
2000
het spectrum van de zon nog steeds niet goed.
04:54
SometimesSoms we have to dealtransactie with
106
276000
2000
Soms hebben we te maken met
04:56
just one tinyklein, weakzwak spectralspectrale linelijn
107
278000
3000
slechts een kleine, zwakke spectraallijn om
04:59
to measuremaatregel the compositionsamenstelling of that chemicalchemisch elementelement in the atmosphereatmosfeer.
108
281000
4000
de samenstelling van dat chemisch element in de atmosfeer te meten.
05:03
For instanceaanleg, you see the spectralspectrale linelijn of the goldgoud
109
285000
3000
Zo zie je dat deze spectraallijn van goud
05:06
is the only spectralspectrale linelijn in the spectrumspectrum of the SunZon.
110
288000
3000
de enige spectraallijn ervan is in het spectrum van de Zon.
05:09
And we use this weakzwak featurekenmerk
111
291000
2000
We gebruiken dit zwakke signaal
05:11
to measuremaatregel the compositionsamenstelling
112
293000
2000
om het gehalte aan goud te meten
05:13
of goldgoud in the atmosphereatmosfeer of the SunZon.
113
295000
3000
in de atmosfeer van de Zon.
05:16
And now this is a work in progressvooruitgang.
114
298000
3000
Daarmee zijn we bezig.
05:19
We have been dealingomgang with a similarlyevenzo very weakzwak featurekenmerk,
115
301000
4000
We hebben ook te maken met een eveneens zeer zwak signaal,
05:23
whichwelke belongsbehoort to osmiumosmium.
116
305000
2000
dat bij osmium behoort.
05:25
It's a heavyzwaar elementelement producedgeproduceerd in thermonuclearthermonucleaire
117
307000
4000
Het is een zwaar element, geproduceerd in thermonucleaire
05:29
explosionsexplosies of supernovaeSupernova.
118
311000
2000
explosies van supernovae.
05:31
It's the only placeplaats where you can produceproduceren, actuallywerkelijk, osmiumosmium.
119
313000
3000
Het is de enige plek waar osmium kan worden aangemaakt.
05:34
Just comparingvergelijken the compositionsamenstelling of osmiumosmium
120
316000
4000
Door het vergelijken van de samenstelling aan osmium
05:38
in one of the planetplaneet hostgastheer starssterren,
121
320000
2000
in een van de planeet-gastheersterren,
05:40
we want to understandbegrijpen why there is so much
122
322000
2000
willen we begrijpen waarom er zo veel
05:42
of this elementelement.
123
324000
2000
van dit element is te vinden.
05:44
PerhapsMisschien we even think that maybe
124
326000
3000
We denken dat het misschien supernova-explosies zijn
05:47
supernovasupernova explosionsexplosies triggerin gang zetten formationsformaties of planetsplaneten and starssterren.
125
329000
4000
die de vorming van planeten en sterren in gang zetten.
05:51
It can be an indicationaanwijzing.
126
333000
3000
Het kan een indicatie zijn.
05:54
The other day, my colleaguecollega from BerkeleyBerkeley,
127
336000
2000
Een tijd geleden e-mailde mijn collega uit Berkeley,
05:56
GiborGibor BasriBasri, emailedgemaild me
128
338000
2000
Gibor Basri,
05:58
a very interestinginteressant spectrumspectrum,
129
340000
2000
mij een zeer interessant spectrum.
06:00
askingvragen me, "Can you have a look at this?"
130
342000
2000
Hij vroeg me: "Kan je hier eens naar kijken?"
06:02
And I couldn'tkon het niet sleepslaap, nextvolgende two weeksweken,
131
344000
4000
Ik kon de volgende twee weken niet slapen,
06:06
when I saw the hugereusachtig amountbedrag of oxygenzuurstof
132
348000
3000
toen ik de enorme hoeveelheid zuurstof
06:09
and other elementselementen in the spectrumspectrum of the starssterren.
133
351000
2000
en andere elementen in het spectrum van de sterren zag.
06:11
I knewwist that there is nothing like that observedopgemerkt in the galaxymelkweg.
134
353000
4000
Ik wist dat zoiets nog niet was waargenomen in de Melkweg.
06:15
It was incredibleongelooflijk. The only conclusionconclusie we could make from this
135
357000
4000
Het was ongelooflijk. De enige conclusie die we hieruit konden trekken, was dat dit
06:19
is clearduidelijk evidencebewijsmateriaal that there was a supernovasupernova explosionexplosie
136
361000
3000
een duidelijk bewijs is dat er een supernova-explosie
06:22
in this systemsysteem, whichwelke pollutedvervuilde the atmosphereatmosfeer
137
364000
3000
in dit systeem had plaatsgevonden.
06:25
of this starster.
138
367000
2000
Die dan de atmosfeer van deze ster had verontreinigd.
06:27
And laterlater a blackzwart holegat was formedgevormde
139
369000
2000
En dat zich later een zwart gat had gevormd
06:29
in a binarybinair systemsysteem,
140
371000
2000
in een binair systeem.
06:31
whichwelke is still there with a massmassa- of about
141
373000
2000
Dat was er een met een massa van ongeveer
06:33
fivevijf solarzonne- massesmassa 's.
142
375000
2000
vijf zonnemassa’s.
06:35
This was consideredbeschouwd as first evidencebewijsmateriaal that actuallywerkelijk blackzwart holesgaten
143
377000
3000
Dit werd gezien als een eerste bewijs dat zwarte gaten
06:38
come from supernovaeSupernova explosionsexplosies.
144
380000
4000
afkomstig zijn van supernova-explosies.
06:42
My colleaguescollega's, comparingvergelijken compositionsamenstelling of chemicalchemisch elementselementen
145
384000
2000
Mijn collega's vonden door het vergelijken van de samenstelling van chemische elementen
06:44
in differentverschillend galacticGalactische starssterren,
146
386000
2000
in verschillende galactische sterren
06:46
actuallywerkelijk discoveredontdekt alienvreemdeling starssterren in our galaxymelkweg.
147
388000
4000
vreemde sterren in ons melkwegstelsel.
06:50
It's amazingverbazingwekkend that you can go so farver
148
392000
3000
Het is verbazingwekkend dat je dat allemaal kan uitvissen alleen maar
06:53
simplyeenvoudigweg studyingaan het studeren the chemicalchemisch compositionsamenstelling of starssterren.
149
395000
4000
door het bestuderen van de chemische samenstelling van sterren.
06:57
They actuallywerkelijk said that one of the starssterren you see in the spectraSpectra
150
399000
3000
Ze beweerden eigenlijk dat je aan de spectra kan zien dat een van die sterren
07:00
is an alienvreemdeling. It comeskomt from a differentverschillend galaxymelkweg.
151
402000
3000
een vreemde is. Ze komt uit een ander melkwegstelsel.
07:03
There is interactionwisselwerking of galaxiessterrenstelsels. We know this.
152
405000
3000
Er is wisselwerking tussen melkwegstelsels. We weten dit.
07:06
And sometimessoms they just capturevangst starssterren.
153
408000
5000
Soms vangen ze gewoon sterren in.
07:11
You've heardgehoord about solarzonne- flaresfakkels.
154
413000
3000
Je hebt al gehoord over zonnevlammen.
07:14
We were very surprisedverwonderd to discoverontdekken
155
416000
2000
We waren erg verrast
07:16
a supersuper flareFlare,
156
418000
2000
een superzonnevlam te ontdekken,
07:18
a flareFlare whichwelke is thousandsduizenden of millionsmiljoenen of timestijden
157
420000
4000
een zonnevlam die duizenden miljoenen keren
07:22
more powerfulkrachtig than those we see in the SunZon.
158
424000
2000
sterker is dan die we zien bij de zon.
07:24
In one of the binarybinair starssterren in our galaxymelkweg
159
426000
3000
In een van de binaire sterren in ons melkwegstelsel
07:27
calledriep FHFH LeoLeo,
160
429000
2000
FH Leo genoemd,
07:29
we discoveredontdekt the supersuper flareFlare.
161
431000
2000
ontdekten we de superzonnevlam.
07:31
And laterlater we wentgegaan to studystudie the spectralspectrale starssterren
162
433000
4000
Later gingen we de spectraallijnen onderzoeken
07:35
to see is there anything strangevreemd with these objectsvoorwerpen.
163
437000
2000
om te zien er iets vreemds is met deze dingen aan de hand is.
07:37
And we foundgevonden that everything is normalnormaal.
164
439000
3000
We vonden dat alles normaal is.
07:40
These starssterren are normalnormaal like the SunZon. AgeLeeftijd, everything was normalnormaal.
165
442000
3000
Deze sterren zijn zo normaal als de zon. Leeftijd, alles was normaal.
07:43
So this is a mysterymysterie.
166
445000
2000
Dit is een mysterie.
07:45
It's one of the mysteriesmysteries we still have, supersuper flaresfakkels.
167
447000
3000
Superzonnevlammen zijn nog een van de overblijvende mysteries.
07:48
And there are sixzes or sevenzeven similarsoortgelijk casesgevallen
168
450000
3000
Er zijn een stuk of zes, zeven vergelijkbare gevallen
07:51
reportedgerapporteerd in the literatureliteratuur.
169
453000
2000
gerapporteerd in de literatuur.
07:53
Now to go aheadverder with this,
170
455000
2000
Om hier iets van te verstaan moeten we echt
07:55
we really need to understandbegrijpen chemicalchemisch evolutionevolutie of the universeuniversum.
171
457000
4000
de chemische evolutie van het heelal proberen te begrijpen.
07:59
It's very complicatedingewikkeld. I don't really want you to
172
461000
2000
Het is erg ingewikkeld. Het is echt niet nodig dat jullie
08:01
try to understandbegrijpen what is here.
173
463000
4000
dat hier en nu proberen te begrijpen.
08:05
(LaughterGelach)
174
467000
1000
(Gelach)
08:06
But it's to showtonen you how complicatedingewikkeld is the wholegeheel storyverhaal
175
468000
3000
Het dient alleen maar om jullie te laten zien hoe ingewikkeld
08:09
of the productionproductie of chemicalchemisch elementselementen.
176
471000
2000
het hele verhaal van de productie van chemische elementen is.
08:11
You have two channelskanalen --
177
473000
2000
Je hebt twee wegen -
08:13
the massivemassief starssterren and low-masslow-mass starssterren --
178
475000
2000
de massieve sterren en de lage-massasterren -
08:15
producingproducerende and recyclingrecycling matterer toe doen and chemicalchemisch elementselementen in the universeuniversum.
179
477000
3000
om materie en chemische elementen in het universum te produceren en te recycleren.
08:18
And doing this for 14 billionmiljard yearsjaar,
180
480000
3000
Laat dit een 14 miljard jaar doorgaan,
08:21
we endeinde up with this pictureafbeelding,
181
483000
2000
dan krijgen we dit beeld.
08:23
whichwelke is a very importantbelangrijk graphdiagram,
182
485000
2000
Dat is een zeer belangrijke grafiek.
08:25
showingtonen relativefamilielid abundancesabundanties of chemicalchemisch elementselementen
183
487000
3000
Ze toont het relatieve voorkomen van chemische elementen
08:28
in sun-likezon-achtige starssterren
184
490000
2000
in zonachtige sterren
08:30
and in the interstellarinterstellair mediummedium.
185
492000
3000
en in de interstellaire ruimte.
08:33
So whichwelke meansmiddelen that it's really impossibleonmogelijk
186
495000
2000
Dat betekent dat het echt onmogelijk is
08:35
to find an objectvoorwerp where you find about 10 timestijden more sulfurzwavel than siliconsilicium,
187
497000
5000
een object te vinden met ongeveer 10 keer meer zwavel dan silicium
08:40
fivevijf timestijden more calciumcalcium than oxygenzuurstof. It's just impossibleonmogelijk.
188
502000
4000
of 5 keer meer calcium dan zuurstof. Het is gewoon onmogelijk.
08:44
And if you find one, I will say that
189
506000
2000
Als je er toch een zou vinden, dan zal ik zeggen dat
08:46
this is something relatedverwant to SETISETI,
190
508000
3000
dit iets is wat te maken heeft met SETI.
08:49
because naturallyvan nature you can't do it.
191
511000
4000
Op een natuurlijke manier lukt dat niet.
08:53
DopplerDoppler EffectEffect is something very importantbelangrijk
192
515000
2000
Het Doppler-effect is iets heel belangrijks
08:55
from fundamentalfundamenteel physicsfysica.
193
517000
2000
in de fundamentele natuurkunde.
08:57
And this is relatedverwant to the changeverandering of the frequencyfrequentie
194
519000
2000
Het heeft te maken met de verandering van de frequentie
08:59
of a movingin beweging sourcebron.
195
521000
2000
van een bewegende bron.
09:01
The DopplerDoppler EffectEffect is used to discoverontdekken extrasolarexoplaneet planetsplaneten.
196
523000
5000
Het Doppler-effect wordt gebruikt om exoplaneten te ontdekken.
09:06
The precisionprecisie whichwelke we need
197
528000
2000
De precisie die we nodig hebben
09:08
to discoverontdekken a Jupiter-likeJupiter-achtige planetplaneet
198
530000
2000
om een Jupiter-achtige planeet te ontdekken
09:10
around a sun-likezon-achtige starster
199
532000
2000
rond een zonachtige ster
09:12
is something like 28.4 metersmeter perper secondtweede.
200
534000
4000
ligt rond de 28,4 meter per seconde.
09:16
And we need ninenegen centimeterscentimeter perper secondtweede
201
538000
2000
En rond de 9 centimeter per seconde
09:18
to detectopsporen an Earth-likeAarde-achtige planetplaneet.
202
540000
3000
om een Aarde-achtige planeet op te sporen.
09:21
This can be donegedaan with the futuretoekomst spectrographsspectrographs.
203
543000
3000
Dit zal kunnen met de toekomstige spectrografen.
09:24
I, myselfmezelf, I'm actuallywerkelijk involvedbetrokken in the teamteam
204
546000
4000
Ikzelf ben betrokken bij het team
09:28
whichwelke is developingontwikkelen a CODEXCODEX,
205
550000
2000
dat bezig is met de ontwikkeling van CODEX,
09:30
highhoog resolutionresolutie, futuretoekomst generationgeneratie spectrographSpectrograph
206
552000
2000
een hoge-resolutiespectrograaf van de toekomstige generatie
09:32
for the 42 metermeter E-ELTE-ELT telescopetelescoop.
207
554000
4000
voor de 42 meter E-ELT telescoop.
09:36
And this is going to be an instrumentinstrument
208
558000
3000
Met dit instrument gaan we
09:39
to detectopsporen Earth-likeAarde-achtige planetsplaneten
209
561000
2000
Aarde-achtige planeten
09:41
around sun-likezon-achtige starssterren.
210
563000
2000
rond zonachtige sterren kunnen ontdekken.
09:43
It is an amazingverbazingwekkend toolgereedschap calledriep astroseismologyAsteroseismology
211
565000
3000
Astroseismologie is een geweldige methode
09:46
where we can detectopsporen soundgeluid wavesgolven
212
568000
3000
waarmee we geluidsgolven
09:49
in the atmospheresatmosferen of starssterren.
213
571000
2000
in de atmosferen van sterren kunnen detecteren.
09:51
This is the soundgeluid of an AlphaAlpha CenCEN.
214
573000
3000
Dit is het geluid van Alpha Centauri.
09:54
We can detectopsporen soundgeluid wavesgolven
215
576000
2000
We kunnen geluidsgolven detecteren
09:56
in the atmospheresatmosferen of sun-likezon-achtige starssterren.
216
578000
2000
in de atmosfeer van de zonachtige sterren.
09:58
Those wavesgolven have frequenciesfrequenties
217
580000
3000
Deze golven hebben frequenties
10:01
in infrasoundInfrageluid domaindomein, the soundgeluid actuallywerkelijk nobodyniemand knowsweet, domaindomein.
218
583000
4000
in het infrageluiddomein. Infrageluid kan je eigenlijk niet horen.
10:05
ComingKomst back to the mostmeest importantbelangrijk questionvraag,
219
587000
2000
Terug naar de belangrijkste vraag:
10:07
"Is there anybodyiemand out there?"
220
589000
2000
"Is er iemand daarboven?"
10:09
This is closelyvan nabij relatedverwant
221
591000
2000
Dit hangt nauw samen
10:11
to tectonictektonische and volcanicvulkanisch activityactiviteit of planetsplaneten.
222
593000
4000
met tektonische en vulkanische activiteit van de planeten.
10:15
ConnectionVerbinding betweentussen life
223
597000
2000
Leven
10:17
and radioactiveradioactieve nucleikernen
224
599000
2000
en radioactieve kernen
10:19
is straightforwardrechtdoorzee.
225
601000
2000
staan in rechtstreeks verband.
10:21
No life withoutzonder tectonictektonische activityactiviteit,
226
603000
3000
Geen leven zonder tektonische activiteit,
10:24
withoutzonder volcanicvulkanisch activityactiviteit.
227
606000
2000
zonder vulkanische activiteit.
10:26
And we know very well that geothermalgeothermische energyenergie
228
608000
2000
We weten heel goed dat geothermische energie
10:28
is mostlymeestal producedgeproduceerd by decayverval of uraniumuranium, thoriumthorium, and potassiumkalium.
229
610000
5000
vooral geproduceerd wordt door verval van uranium, thorium en kalium.
10:33
How to measuremaatregel, if we have planetsplaneten
230
615000
4000
Als we planeten vinden
10:37
where the amountbedrag of those elementselementen is smallklein,
231
619000
4000
met kleine hoeveelheden van deze elementen
10:41
so those planetsplaneten are tectonicallytektonisch deaddood,
232
623000
3000
dan zijn die planeten tektonisch dood.
10:44
there cannotkan niet be life.
233
626000
2000
Dan kan er geen leven voorkomen.
10:46
If there is too much uraniumuranium or potassiumkalium or thoriumthorium,
234
628000
3000
Maar ook met teveel uranium, kalium of thorium
10:49
probablywaarschijnlijk, again, there would be no life.
235
631000
3000
zou er waarschijnlijk geen leven kunnen ontstaan.
10:52
Because can you imaginestel je voor everything boilingkookpunt?
236
634000
2000
Alles zou daar aan de kook zijn.
10:54
It's too much energyenergie on a planetplaneet.
237
636000
2000
Dan is er te veel energie op de planeet.
10:56
Now, we have been measuringmeten abundanceovervloed
238
638000
2000
Nu hebben we het voorkomen van thorium
10:58
of thoriumthorium in one of the starssterren with extrasolarexoplaneet planetsplaneten.
239
640000
4000
in een van de sterren met exoplaneten gemeten.
11:02
It's exactlyprecies the samedezelfde gamespel. A very tinyklein featurekenmerk.
240
644000
4000
Op precies dezelfde manier. Een zeer klein signaal.
11:06
We are actuallywerkelijk tryingproberen to measuremaatregel this profileProfiel
241
648000
2000
We proberen eigenlijk om dit profiel te meten
11:08
and to detectopsporen thoriumthorium.
242
650000
2000
en thorium te detecteren.
11:10
It's very toughtaai. It's very toughtaai.
243
652000
2000
Het is erg moeilijk. Het is erg moeilijk.
11:12
And you have to, first you have to convinceovertuigen yourselfjezelf.
244
654000
2000
Je moet eerst jezelf overtuigen.
11:14
Then you have to convinceovertuigen your colleaguescollega's.
245
656000
2000
Dan moet je je collega's te overtuigen.
11:16
And then you have to convinceovertuigen the wholegeheel worldwereld-
246
658000
3000
En dan moet je de hele wereld ervan weten te overtuigen
11:19
that you have actuallywerkelijk detectedgedetecteerd something like this
247
661000
3000
dat je daadwerkelijk zoiets als dit
11:22
in the atmosphereatmosfeer of an extrasolarexoplaneet planetplaneet
248
664000
2000
in de atmosfeer van de gastheer-ster van een exoplaneet,
11:24
hostgastheer starster somewhereergens in 100 parsecparsec away from here.
249
666000
3000
hebt gedetecteerd, ergens op 100 parsec afstand van hier.
11:27
It's really difficultmoeilijk.
250
669000
2000
Echt moeilijk.
11:29
But if you want to know about a life on extrasolarexoplaneet planetsplaneten,
251
671000
5000
Maar als je iets wil weten over leven op planeten buiten het zonnestelsel
11:34
you have to do this jobbaan.
252
676000
2000
dan moet je dat er voor over hebben.
11:36
Because you have to know how much of radioactiveradioactieve elementelement you have
253
678000
3000
Want je moet weten hoeveel radioactieve elementen
11:39
in those systemssystemen.
254
681000
2000
in deze systemen aanwezig zijn.
11:41
The one way to discoverontdekken about aliensbuitenaardse wezens
255
683000
3000
Een manier om iets te ontdekken over buitenaardse wezens
11:44
is to tuneTune your radioradio- telescopetelescoop and listen to the signalssignalen.
256
686000
4000
is je radiotelescoop af te stemmen en te luisteren naar de signalen
11:48
If you receivete ontvangen something interestinginteressant,
257
690000
3000
om iets interessants op te vangen.
11:51
well that's what SETISETI does actuallywerkelijk,
258
693000
2000
Nou, dat is wat SETI feitelijk doet,
11:53
what SETISETI has been doing for manyveel yearsjaar.
259
695000
3000
wat SETI al vele jaren heeft gedaan.
11:56
I think the mostmeest promisingveelbelovend way
260
698000
2000
Maar ik denk dat de meest veelbelovende manier
11:58
is to go for biomarkersBiomarkers.
261
700000
3000
is te gaan zoeken naar biomarkers.
12:01
You can see the spectrumspectrum of the EarthAarde, this EarthshinePlaneetschijn spectrumspectrum,
262
703000
3000
Hier zie je het spectrum van de Aarde, een ‘aardschijnspectrum’.
12:04
and that is a very clearduidelijk signalsignaal.
263
706000
3000
Dat is een heel duidelijk signaal.
12:07
The slopehelling whichwelke is comingkomt eraan, whichwelke we call a RedRood EdgeRand,
264
709000
3000
Deze helling, die wij een 'Rode Rand' noemen,
12:10
is a detectionopsporing of vegetatedbegroeide areaGebied.
265
712000
4000
is een detectie van begroeid gebied.
12:14
It's amazingverbazingwekkend that we can detectopsporen vegetationvegetatie
266
716000
4000
Het is verbazingwekkend dat we vegetatie
12:18
from a spectrumspectrum.
267
720000
2000
kunnen waarnemen in een spectrum.
12:20
Now imaginestel je voor doing this testtest
268
722000
2000
Stel je dat je dit ook zou kunnen
12:22
for other planetsplaneten.
269
724000
3000
voor andere planeten.
12:25
Now very recentlykort geleden, very recentlykort geleden,
270
727000
3000
Zeer recent, zeer recent,
12:28
I'm talkingpratend about last sixzes, sevenzeven, eightacht monthsmaanden,
271
730000
3000
- ik heb het over de laatste zes, zeven, acht maanden -
12:31
waterwater, methanemethaan, carbonkoolstof dioxidedioxide
272
733000
4000
hebben we water, methaan, kooldioxide
12:35
have been detectedgedetecteerd in the spectrumspectrum
273
737000
2000
ontdekt in het spectrum
12:37
of a planetplaneet outsidebuiten the solarzonne- systemsysteem.
274
739000
3000
van een planeet buiten ons zonnestelsel.
12:40
It's amazingverbazingwekkend. So this is the powermacht of spectroscopyspectroscopie.
275
742000
4000
Verbazingwekkend. Dit is de kracht van spectroscopie.
12:44
You can actuallywerkelijk go and detectopsporen
276
746000
3000
Je kunt de chemische samenstelling
12:47
and studystudie a chemicalchemisch compositionsamenstelling of planetsplaneten
277
749000
3000
van planeten ver, ver, ver weg
12:50
farver, farver, farver from solarzonne- systemsysteem.
278
752000
3000
van ons zonnestelsel gaan bestuderen.
12:53
We have to detectopsporen oxygenzuurstof or ozoneozon
279
755000
3000
We moeten zuurstof of ozon detecteren
12:56
to make sure that we have all necessarynoodzakelijk conditionsvoorwaarden
280
758000
3000
om er zeker van te zijn dat alle noodzakelijke voorwaarden
12:59
to have life.
281
761000
4000
voor het leven aanwezig zijn.
13:03
CosmicKosmische miracleswonderen are something
282
765000
2000
Kosmische wonderen zijn iets
13:05
whichwelke can be relatedverwant to SETISETI.
283
767000
2000
voor SETI.
13:07
Now imaginestel je voor an objectvoorwerp, amazingverbazingwekkend objectvoorwerp,
284
769000
2000
Stel je nu een object, een verbazingwekkend object,
13:09
or something whichwelke we cannotkan niet explainuitleg geven
285
771000
2000
of iets wat we niet kunnen uitleggen voor
13:11
when we just standstand up and say,
286
773000
2000
als we opstaan en zeggen:
13:13
"Look, we give up. PhysicsNatuurkunde doesn't work."
287
775000
2000
"We geven het op. Natuurkunde werkt niet."
13:15
So it's something whichwelke you can always referverwijzen to SETISETI and say,
288
777000
3000
Je kunt altijd verwijzen naar SETI en zeggen:
13:18
"Well, somebodyiemand mustmoet be doing this, somehowhoe dan ook."
289
780000
5000
"Nou, iemand moet dit op de een of andere manier doen."
13:23
And with the knownbekend physicsfysica etcenz,
290
785000
2000
Op basis van de bekende fysica
13:25
it's something actuallywerkelijk whichwelke has been pointedpuntig out
291
787000
2000
heeft
13:27
by FrankFrank DrakeDrake,
292
789000
2000
Frank Drake
13:29
manyveel yearsjaar agogeleden, and ShklovskySjklovski.
293
791000
2000
vele jaren geleden daar al op gewezen [onduidelijk].
13:31
If you see, in the spectrumspectrum of a planetplaneet hostgastheer starster,
294
793000
3000
Als je in het spectrum van de gastheer-ster van een planeet
13:34
if you see strangevreemd chemicalchemisch elementselementen,
295
796000
4000
vreemde chemische elementen zou zien,
13:38
it can be a signalsignaal from a civilizationbeschaving
296
800000
3000
kan dat een signaal van een beschaving
13:41
whichwelke is there and they want to signalsignaal about it.
297
803000
3000
zijn, die zich wil kenbaar maken.
13:44
They want to actuallywerkelijk signalsignaal theirhun presenceaanwezigheid
298
806000
4000
Ze zouden hun aanwezigheid
13:48
throughdoor these spectralspectrale lineslijnen,
299
810000
2000
via deze spectraallijnen kunnen signaleren.
13:50
in the spectrumspectrum of a starster, in differentverschillend waysmanieren.
300
812000
3000
Dat kan op verschillende manieren via het spectrum van een ster.
13:53
There can be differentverschillend waysmanieren doing this.
301
815000
2000
Er kunnen verschillende manieren zijn om dit te doen.
13:55
One is, for instanceaanleg, technetiumtechnetium
302
817000
2000
Een daarvan zou bijvoorbeeld technetium kunnen zijn.
13:57
is a radioactiveradioactieve elementelement
303
819000
2000
Dat is een radioactief element
13:59
with a decayverval time of 4.2 millionmiljoen yearsjaar.
304
821000
3000
met een vervaltijd van ongeveer 4,2 miljoen jaar.
14:02
If you suddenlyplotseling observeobserveren technetiumtechnetium
305
824000
3000
Als je plotseling technetium
14:05
in a sun-likezon-achtige starster,
306
827000
2000
in een zonachtige ster zou aantreffen,
14:07
you can be sure that somebodyiemand has put this
307
829000
2000
kan je er zeker van zijn dat iemand dat
14:09
elementelement in the atmosphereatmosfeer,
308
831000
2000
in de atmosfeer van die ster heeft geïnjecteerd.
14:11
because in a naturalnatuurlijk way it is impossibleonmogelijk to do this.
309
833000
4000
Op een natuurlijke manier is het onmogelijk om dit te doen.
14:15
Now we are reviewingherzien the spectraSpectra of about
310
837000
3000
Nu zijn we de spectra van ongeveer
14:18
300 starssterren with extrasolarexoplaneet planetsplaneten.
311
840000
3000
300 sterren met exoplaneten aan het herbekijken.
14:21
And we are doing this jobbaan sincesinds 2000
312
843000
4000
We doen dit werk sinds 2000
14:25
and it's a very heavyzwaar projectproject.
313
847000
3000
en het is een zeer zware klus.
14:28
We have been workingwerkend very hardhard.
314
850000
2000
We hebben heel hard gewerkt.
14:30
And we have some interestinginteressant casesgevallen,
315
852000
4000
We hebben een aantal interessante gevallen,
14:34
candidateskandidaten, so on, things whichwelke we can't really explainuitleg geven.
316
856000
4000
kandidaten dus, gevonden. Dingen die we niet echt kunnen verklaren.
14:38
And I hopehoop in the nearin de buurt futuretoekomst
317
860000
3000
Ik hoop dat we dit in de nabije toekomst
14:41
we can confirmbevestigen this.
318
863000
2000
kunnen bevestigen.
14:43
So the mainhoofd questionvraag: "Are we alonealleen?"
319
865000
2000
Het antwoord op de belangrijkste vraag: "Zijn wij alleen?"
14:45
I think it will not come from UFOsUFO 's.
320
867000
3000
zal volgens mij niet komen van Ufo’s.
14:48
It will not come from radioradio- signalssignalen.
321
870000
4000
Ook niet van radiosignalen.
14:52
I think it will come from a spectrumspectrum like this.
322
874000
4000
Ik denk dat het zal komen van een spectrum als dit.
14:56
It is the spectrumspectrum of a planetplaneet like EarthAarde,
323
878000
5000
Het is het spectrum van een planeet als de aarde
15:01
showingtonen a presenceaanwezigheid of nitrogenstikstof dioxidedioxide,
324
883000
3000
met een aanwezigheid van stikstofoxide,
15:04
as a clearduidelijk signalsignaal of life,
325
886000
3000
als een duidelijk signaal van leven,
15:07
and oxygenzuurstof and ozoneozon.
326
889000
2000
en zuurstof en ozon.
15:09
If, one day, and I think it will be
327
891000
2000
Als we op een dag, en ik denk
15:11
withinbinnen 15 yearsjaar from now, or 20 yearsjaar.
328
893000
3000
binnen 15 jaar tot 20 jaar,
15:14
If we discoverontdekken a spectrumspectrum like this
329
896000
3000
een spectrum als dit ontdekken,
15:17
we can be sure that there is life on that planetplaneet.
330
899000
2000
kunnen we er zeker van zijn dat er leven is op die planeet.
15:19
In about fivevijf yearsjaar we will discoverontdekken
331
901000
3000
Binnen ongeveer vijf jaar zullen we
15:22
planetsplaneten like EarthAarde, around sun-likezon-achtige starssterren,
332
904000
3000
planeten zoals de aarde rond zonachtige sterren ontdekken,
15:25
the samedezelfde distanceafstand as the EarthAarde from the SunZon.
333
907000
3000
op dezelfde afstand als de aarde van de zon.
15:28
It will take about fivevijf yearsjaar.
334
910000
2000
Nog ongeveer vijf jaar.
15:30
And then we will need anothereen ander 10, 15 yearsjaar
335
912000
2000
Dan moeten we nog eens 10, 15 jaar wachten
15:32
with spaceruimte projectsprojecten
336
914000
2000
om met ruimteprojecten de spectra van de Aarde-achtige planeten,
15:34
to get the spectraSpectra of Earth-likeAarde-achtige planetsplaneten like the one I showedtoonden you.
337
916000
3000
zoals degene die ik liet zien, te verkrijgen.
15:37
And if we see the nitrogenstikstof dioxidedioxide
338
919000
2000
Als we stikstofoxide zullen zien
15:39
and oxygenzuurstof,
339
921000
2000
en zuurstof,
15:41
I think we have the perfectperfect E.T.
340
923000
2000
dan denk ik dat we de perfecte E.T. hebben gevonden.
15:43
Thank you very much.
341
925000
2000
Dank je wel.
15:45
(ApplauseApplaus)
342
927000
4000
(Applaus)
Translated by Rik Delaet
Reviewed by Sandra Bos

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Garik Israelian - Astrophysicist
Garik Israelian's stargazing on the Canary Islands has led to high-profile discoveries about space's big disasters -- including the first evidence that supernova explosions make black holes.

Why you should listen

Garik Israelian studies the spectral signatures of stars and other bodies as an astrophysicist at the Gran Telescopio Canarias, home of the world's largest optical-infrared telescope mirror, part of the Institute of Astrophysics on the Canary Islands. He has published more than 150 articles on topics such as extra-solar planets and black hole binary systems, and his observational work --  poring over the spectral data that points to the composition of distant stars -- has led to the discovery of a lithium signature that suggests Sun-sized stars gobble up their planets.

In 1999, Israelian led a collaboration that found the first observational evidence that supernova explosions are responsible for the formation of black holes. He's on the verge of announcing more big news. (And he is one of the astronomers whom Brian May, the guitarist of Queen, credits with persuading him to finish his PhD after 30 years as a rock star.)

More profile about the speaker
Garik Israelian | Speaker | TED.com