ABOUT THE SPEAKER
Denise Herzing - Dolphin researcher
Denise Herzing has spent almost three decades researching and communicating with wild dolphins in their natural setting and on their own terms. The book "Dolphin Diaries" tells her remarkable story.

Why you should listen

What better way to study an animal than in its natural habitat? Since 1985, Denise Herzing has been doing just that, spending each summer observing a pod of Atlantic spotted dolphins that live in the Bahamas as part of the Wild Dolphin Project. The work allows Herzing to better understand the pod's social structure, behavior, communication and habitat outside the confines of an aquarium or research facility.
 
Perhaps most remarkable is Herzing’s collaborative effort to design, build and use an interactive device to let humans communicate with the free-ranging dolphins. The 2011 book Dolphin Diaries tells her remarkable story.

More profile about the speaker
Denise Herzing | Speaker | TED.com
TED2013

Denise Herzing: Could we speak the language of dolphins?

Denise Herzing: Liệu rằng chúng ta có nói được ngôn ngữ của cá heo hay không?

Filmed:
1,536,620 views

Trong vòng 28 năm, Denise Herzing đã trải qua khoảng thời gian 05 tháng vào mỗi mùa hè sống cùng với đàn cá heo đốm ở Đại Tây Dương, theo dấu mối quan hệ gia đình và hành động của 03 thế hệ cá heo. Rõ ràng là chúng có giao tiếp, trao đổi với nhau -- nhưng liệu đó có phải là một loại ngôn ngữ không? Con người chúng ta cũng sẽ sử dụng được thứ ngôn ngữ này chứ? Denise chia sẻ về một cuộc thử nghiệm lý thú để trả lời cho ý tưởng này.
- Dolphin researcher
Denise Herzing has spent almost three decades researching and communicating with wild dolphins in their natural setting and on their own terms. The book "Dolphin Diaries" tells her remarkable story. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Well, now we're going to the BahamasBahamas to meetgặp
0
567
2277
Bây giờ, chúng ta sẽ tới Bahamas để ngắm nhìn
00:14
a remarkableđáng chú ý groupnhóm of dolphinscá heo that I've been workingđang làm việc with
1
2844
2243
một đàn cá heo đặc biệt mà tôi đã làm việc cùng
00:17
in the wildhoang dã for the last 28 yearsnăm.
2
5087
3467
ở thế giới hoang dã trong vòng 28 năm qua.
00:20
Now I'm interestedquan tâm in dolphinscá heo because of theirhọ largelớn brainsnão
3
8554
3195
Tôi rất thích thú loài cá heo vì chúng có bộ óc lớn
00:23
and what they mightcó thể be doing with all that brainpowertrí tuệ
4
11749
2114
và những điều chúng đã làm được bằng tất cả trí thông minh ấy
00:25
in the wildhoang dã.
5
13863
1475
trong thế giới hoang dã.
00:27
And we know they use some of that brainpowertrí tuệ
6
15338
2272
Chúng ta cũng biết chúng sử dụng một phần trí thông minh ấy
00:29
for just livingsống complicatedphức tạp livescuộc sống,
7
17610
2164
để có thể sống được trong cuộc sống đầy phức tạp,
00:31
but what do we really know about dolphincá heo intelligenceSự thông minh?
8
19774
2860
nhưng chúng ta thực sự hiểu gì về trí thông minh của cá heo?
00:34
Well, we know a fewvài things.
9
22634
1704
Giờ đây, chúng ta biết được một vài thứ.
00:36
We know that theirhọ brain-to-bodynão và cơ thể ratiotỷ lệ,
10
24338
2189
Chúng ta biết rằng tỷ lệ cân nặng bộ não cá heo so với cân nặng cơ thể của chúng,
00:38
which is a physicalvật lý measuređo of intelligenceSự thông minh,
11
26527
1970
cái mà được biết là thước đo vật lý của trí thông minh,
00:40
is secondthứ hai only to humanscon người.
12
28497
2496
chỉ đứng thứ 2 sau con người.
00:42
CognitivelyCognitively, they can understandhiểu không
13
30993
1558
Dựa trên kinh nghiêm, chúng có thể hiểu
00:44
artificially-createdgiả tạo languagesngôn ngữ.
14
32551
2429
các ngôn ngữ nhân tạo.
00:46
And they passvượt qua self-awarenesstự nhận thức testskiểm tra in mirrorsgương.
15
34980
3141
Và chúng cũng vượt qua được phép thử nhận biết mình qua gương.
00:50
And in some partscác bộ phận of the worldthế giới, they use toolscông cụ,
16
38121
2104
Ngoài ra ở một vài nơi trên thế giới, chúng còn sử dụng các công cụ,
00:52
like spongesbọt biển to huntsăn bắn fish.
17
40225
2315
như là bọt biển để săn mồi.
00:54
But there's one biglớn questioncâu hỏi left:
18
42540
2651
Tuy nhiên vẫn còn một câu hỏi lớn nữa:
00:57
do they have a languagengôn ngữ, and if so,
19
45191
1867
liệu rằng chúng có ngôn ngữ hay không, và nếu có,
00:59
what are they talkingđang nói about?
20
47058
2404
thì chúng đang nói về điều gì?
01:01
So decadesthập kỷ agotrước, not yearsnăm agotrước,
21
49462
3443
Vì thế cách đây không phải là vài năm, mà là vài thập kỷ,
01:04
I setbộ out to find a placeđịa điểm in the worldthế giới
22
52905
2163
tôi bắt đầu hành trình tìm kiếm một nơi trên thế giới
01:07
where I could observequan sát dolphinscá heo underwaterdưới nước
23
55068
1798
để có thể quan sát loài cá heo dưới nước
01:08
to try to crackcrack the code of theirhọ communicationgiao tiếp systemhệ thống.
24
56866
3243
để cố phân tích các đoạn mã trong hệ thống giao tiếp của chúng.
01:12
Now in mostphần lớn partscác bộ phận of the worldthế giới, the water'snước prettyđẹp murkyâm u,
25
60109
2614
Bây giờ ở hầu hết các nơi trên trái đất, các vùng nước rất dơ bẩn,
01:14
so it's very hardcứng to observequan sát animalsđộng vật underwaterdưới nước,
26
62723
3239
vì thế khó mà quan sát các loài động vật dưới nước,
01:17
but I foundtìm a communitycộng đồng of dolphinscá heo that livetrực tiếp
27
65962
1759
nhưng tôi đã tìm được một đàn cá heo sống ở
01:19
in these beautifulđẹp, cleartrong sáng, shallownông sandbanksLane of the BahamasBahamas
28
67721
3026
gần bờ đá tuyệt đẹp, sạch và cạn của vùng Bahamas
01:22
which are just eastĐông of FloridaFlorida.
29
70747
2242
nằm ở phía Đông Florida.
01:24
And they spendtiêu theirhọ daytimeBan ngày restingnghỉ ngơi and socializingxã hội hoá
30
72989
2411
Vào ban ngày chúng nghỉ ngơi và dạo chơi
01:27
in the safetyan toàn of the shallowsvùng nước nông, but at night,
31
75400
1870
ở những mỏm đá an toàn đó, nhưng vào ban đêm,
01:29
they go off the edgecạnh and huntsăn bắn in deepsâu waterNước.
32
77270
3799
chúng di chuyển khỏi mỏm đá và đi săn ở những vùng nước sâu.
01:33
Now, it's not a badxấu placeđịa điểm to be a researchernhà nghiên cứu, eitherhoặc.
33
81069
3824
Chúng xem đó không phải là một nơi tồi để thực hiện nghiên cứu.
01:36
So we go out for about fivesố năm monthstháng everymỗi summermùa hè
34
84893
2176
Vì thế chúng tôi đi tới đó trong thời gian khoảng 5 tháng vào mỗi mùa hè
01:39
in a 20-meter-đồng hồ catamaranCatamaran, and we livetrực tiếp, sleepngủ and work
35
87069
4202
trên một con thuyển dài 20 mét, nơi chúng tôi sống, ngủ và làm việc
01:43
at seabiển for weekstuần at a time.
36
91271
2078
trên biển nhiều tuần liền trong khoảng thời gian đó.
01:45
My mainchủ yếu tooldụng cụ is an underwaterdưới nước videovideo with a hydrophoneđực,
37
93349
2640
Dụng cụ chính của tôi là máy quay video có thể hoạt động dưới nước có gắn tai nghe,
01:47
which is an underwaterdưới nước microphonemicrophone, and this is so
38
95989
1950
đó là loại tai nghe dưới nước, và nhờ nó
01:49
I can correlatetương quan soundâm thanh and behaviorhành vi.
39
97939
2094
Tôi có thể cảm nhận được âm thanh và hành vi.
01:52
And mostphần lớn of our work'stác phẩm prettyđẹp non-invasivekhông xâm lấn.
40
100033
1646
Và hầu như công việc của chúng tôi rất lặng lẽ
01:53
We try to followtheo dolphincá heo etiquettenghi thức xã giao while we're in the waterNước,
41
101679
2822
Chúng tôi ở dưới nước và cố gắng theo dõi hành vi của loài cá heo,
01:56
sincekể từ we're actuallythực ra observingquan sát them physicallythể chất in the waterNước.
42
104501
3128
vì thực sự chúng tôi đang theo dõi chúng một cách thủ công ở dưới nước.
01:59
Now, AtlanticĐại Tây Dương spottedphát hiện dolphinscá heo are a really nicetốt đẹp speciesloài
43
107629
3140
Hiện nay, cá heo đốm vùng Đại Tây Dương là một chủng loài rất dễ thương
02:02
to work with for a couplevợ chồng of reasonslý do.
44
110769
1964
để "cộng tác" chung vì một vài lý do.
02:04
They're bornsinh ra withoutkhông có spotsđiểm, and they get spotsđiểm with agetuổi tác,
45
112733
2931
Chúng không có đốm từ khi sinh ra, và đốm được hình thành khi chúng lớn lên,
02:07
and they go throughxuyên qua prettyđẹp distinctkhác biệt developmentalphát triển phasesgiai đoạn,
46
115664
3034
và chúng trải qua những giai đoạn phát triển khác nhau,
02:10
so that's funvui vẻ to tracktheo dõi theirhọ behaviorhành vi.
47
118698
1942
vì vậy sẽ rất thú vị khi theo dấu hành vi của chúng.
02:12
And by about the agetuổi tác of 15, they're fullyđầy đủ spottedphát hiện blackđen and whitetrắng.
48
120640
3453
Và vào khoảng 15 tuổi, chúng hình thành đầy đủ các đốm đen và trắng.
02:16
Now the mothermẹ you see here is MugsyMugsy.
49
124093
2423
Bạn đang nhìn thấy một cá voi mẹ- tên là Mugsy.
02:18
She's 35 yearsnăm old in this shotbắn,
50
126516
1985
Cô cá voi này trong bức ảnh này 35 tuổi
02:20
but dolphinscá heo can actuallythực ra livetrực tiếp into theirhọ earlysớm 50s.
51
128501
3190
nhưng loài cá heo thực sự có thể sống đến xấp xỉ 50 tuổi.
02:23
And like all the dolphinscá heo in our communitycộng đồng,
52
131691
3303
Và cũng như tất cả con cá heo trong đàn được theo dõi,
02:26
we photographedchụp ảnh MugsyMugsy and trackedtheo dõi her little spotsđiểm
53
134994
2771
chúng tôi chụp hình Mugsy và quan sát mấy cái đốm nhỏ
02:29
and nicksNicks in her dorsallưng finvây,
54
137765
1742
và cắt khía vây lưng của nó,
02:31
and alsocũng thế the uniqueđộc nhất spotnơi patternsmẫu
55
139507
2203
cũng như vân da đặc biệt của chúng
02:33
as she maturedtrưởng thành over time.
56
141710
2343
khi chúng trưởng thành theo thời gian.
02:36
Now, youngtrẻ dolphinscá heo learnhọc hỏi a lot as they're growingphát triển up,
57
144053
2659
Lúc này, cá heo con học được nhiều thứ khi chúng lớn dần,
02:38
and they use theirhọ teenagethiếu niên yearsnăm to practicethực hành socialxã hội skillskỹ năng,
58
146712
3075
và giai đoạn thiếu niên là lúc chúng thực hành các kỹ năng xã hội,
02:41
and at about the agetuổi tác of ninechín, the femalesnữ giới
59
149787
2353
vào khoảng 9 tuổi, những con cá heo cái
02:44
becometrở nên sexuallytình dục maturetrưởng thành, so they can get pregnantcó thai,
60
152140
2670
sẽ trưởng thành về mặt giới tính, vì thế chũng có thể mang thai,
02:46
and the malesnam giới maturetrưởng thành quitekhá a bitbit latermột lát sau,
61
154810
1971
trong khi các con đực trải qua thời kỳ này chậm hơn một chút,
02:48
at around 15 yearsnăm of agetuổi tác.
62
156781
2115
vào khoảng năm 15 tuổi.
02:50
And dolphinscá heo are very promiscuouslộn xộn,
63
158896
1740
Và cá heo là loài rất phức tạp về tình dục,
02:52
and so we have to determinemục đích who the fatherscha are,
64
160636
2862
vì thế chúng tôi phải xác định đâu là cá voi bố,
02:55
so we do paternitytư cách làm cha testskiểm tra by collectingthu gom fecalphân materialvật chất
65
163498
2454
bằng cách thực hiện các cuộc xét nghiệm thông qua những vật mẫu
02:57
out of the waterNước and extractinggiải nén DNADNA.
66
165952
2864
lấy từ dưới nước và phân tích DNA.
03:00
So what that meanscó nghĩa is, after 28 yearsnăm,
67
168816
2464
Điều đó nghĩa là, sau 28 năm
03:03
we are trackingtheo dõi threesố ba generationscác thế hệ,
68
171280
2408
chúng tôi đã ghi nhận tư liệu của 3 thế hệ,
03:05
includingkể cả grandmothers and grandfathersông.
69
173688
2344
bao gồm thế hệ ông bà.
03:08
Now, dolphinscá heo are naturaltự nhiên acousticiansacousticians.
70
176032
2616
Giờ đây, cá heo là những người tạo ra âm thanh tự nhiên.
03:10
They make soundsâm thanh 10 timeslần as highcao
71
178648
2284
Chúng tạo ra âm thanh cao hơn gấp 10 lần
03:12
and hearNghe soundsâm thanh 10 timeslần as highcao as we do.
72
180932
2188
và nghe được âm thanh cao hơn gấp 10 lần so với loài người.
03:15
But they have other communicationgiao tiếp signalstín hiệu they use.
73
183120
2595
Nhưng chúng cũng sử dụng các tín hiệu giao tiếp khác.
03:17
They have good visiontầm nhìn, so they use bodythân hình posturestư thế to communicategiao tiếp.
74
185715
3341
Chúng có tầm nhìn xa, do đó chúng dùng nhiều tư thế để giao tiếp.
03:21
They have tastenếm thử, not smellmùi.
75
189056
2200
Chúng chỉ nếm, chứ không ngửi.
03:23
And they have touchchạm.
76
191256
2040
Chúng cũng chạm vào nhau.
03:25
And soundâm thanh can actuallythực ra be feltcảm thấy in the waterNước,
77
193296
2196
Và âm thanh thực sự có thể được cảm nhận dưới nước,
03:27
because the acousticâm thanh impedancetrở kháng of tissue and water'snước about the sametương tự.
78
195492
3031
bởi vì khả năng cảm nhận âm thanh của các bộ phận cơ thể và trong nước là giống nhau.
03:30
So dolphinscá heo can buzzBuzz and tickletickle eachmỗi other at a distancekhoảng cách.
79
198523
3630
Vì thế cá heo có thể gây ồn và chọc lét lẫn nhau mặc dù ở khoảng cách xa.
03:34
Now, we do know some things about how soundsâm thanh are used
80
202153
2540
Giờ đây, chúng ta đã biết vài điều về cách mà âm thanh được tạo ra
03:36
with certainchắc chắn behaviorshành vi.
81
204693
1409
đối với những hành vi cụ thể.
03:38
Now, the signatureChữ ký whistlecòi is a whistlecòi
82
206102
2099
Nói về tín hiệu huýt sáo, đó là âm thanh huýt sáo
03:40
that's specificriêng to an individualcá nhân dolphincá heo, and it's like a nameTên. (DolphinCá heo whistlinghuýt sáo noisestiếng ồn)
83
208201
4699
riêng biệt đối với mỗi con cá heo, và nó được xem như một cái tên. (Tiếng đàn cá heo huýt sáo )
03:44
And this is the best-studiedtốt nhất nghiên cứu soundâm thanh,
84
212900
2176
Nó là một thứ âm thanh đáng để tìm hiểu nhất,
03:47
because it's easydễ dàng to measuređo, really,
85
215076
1629
vì nó dễ dàng để định lượng, nhận biết,
03:48
and you'dbạn muốn find this whistlecòi when mothersmẹ and calvesbắp chân
86
216705
1957
và bạn có thể nghe được tiếng sáo này khi cá heo mẹ và cá heo con
03:50
are reunitingreuniting, for examplethí dụ.
87
218662
2137
đang ở cạnh nhau, chẳng hạn vậy.
03:52
AnotherKhác well studiedđã học soundâm thanh are echolocationecholocation clicksnhấp chuột.
88
220799
3058
Một âm thanh khác đáng để nghiên cứu nữa đó là tiếng vọng định vị.
03:55
This is the dolphin'scủa cá heo sonarsóng siêu âm. (DolphinCá heo echolocationecholocation noisestiếng ồn)
89
223857
3246
Nó giống như là thiết bị định vị của chúng. (Tiếng vọng định vị)
03:59
And they use these clicksnhấp chuột to huntsăn bắn and feednuôi.
90
227103
3317
Và chúng dùng những âm này để săn mồi.
04:02
But they can alsocũng thế tightlychặt chẽ packđóng gói these clicksnhấp chuột togethercùng với nhau
91
230420
2388
Ngoài ra chúng cũng kết hợp các âm thanh này với nhau
04:04
into buzzesbuzzes and use them sociallyxã hội.
92
232808
2135
lồng vào trong chuỗi âm ồn ào và giao tiếp.
04:06
For examplethí dụ, malesnam giới will stimulatekích thích a femalegiống cái
93
234943
1978
Ví dụ như, cá heo đực sẽ thu hút con cái
04:08
duringsuốt trong a courtshipsự tán tỉnh chaseđuổi theo.
94
236921
2504
trong suốt giai đoạn tán tỉnh.
04:11
You know, I've been buzzedbuzzed in the waterNước.
95
239425
2327
Thú vị là, tôi cũng bị tán tỉnh khi ở dưới nước đấy.
04:13
(LaughterTiếng cười)
96
241752
1932
(Tiếng cười)
04:15
Don't tell anyonebất kỳ ai. It's a secretbí mật.
97
243684
2381
Đừng nói với ai nhé. Bí mật đấy.
04:18
And you can really feel the soundâm thanh. That was my pointđiểm with that.
98
246065
2296
Và bạn thật sự có thể cảm nhận được âm thanh. Như tôi đã từng như thế đó.
04:20
(LaughterTiếng cười)
99
248361
3732
(Tiếng cười)
04:24
So dolphinscá heo are alsocũng thế politicalchính trị animalsđộng vật,
100
252093
2525
Cá heo cũng là loài vật có tư tưởng chính trị,
04:26
so they have to resolvegiải quyết conflictsmâu thuẫn.
101
254618
2311
vì chúng cũng có khuynh hướng giải quyết các xung đột.
04:28
(DolphinCá heo noisestiếng ồn)
102
256929
1643
(Âm thanh của cá heo)
04:30
And they use these burst-pulsedburst pulsed soundsâm thanh as well as
103
258572
2373
Và chúng cũng dùng những âm thanh ngắt quãng như thế này
04:32
theirhọ head-to-headthành tích đối đầu behaviorshành vi when they're fightingtrận đánh.
104
260945
2408
kết hợp với các động tác đối đầu khi chúng chiến đấu.
04:35
And these are very unstudiedunstudied soundsâm thanh
105
263353
2072
Và những âm thanh này không thích hợp để nghiên cứu
04:37
because they're hardcứng to measuređo.
106
265425
2138
vì rất khó để định lượng.
04:39
Now this is some videovideo of a typicalđiển hình dolphincá heo fightchiến đấu.
107
267563
2719
Đây là đoạn clip về cuộc chiến đấu điển hình của cá heo
04:42
(DolphinCá heo noisestiếng ồn)
108
270282
2021
(Tiếng cá heo)
04:44
So you're going to see two groupscác nhóm,
109
272303
2090
Bây giờ bạn đang theo dõi 2 đàn,
04:46
and you're going to see the head-to-headthành tích đối đầu posturingđiệu,
110
274393
2208
và bạn sẽ thấy những hành động đối kháng,
04:48
some openmở mouthsmiệng,
111
276601
3344
một vài trong số chúng mở to miệng,
04:51
lots of squawkingsquawking.
112
279945
2156
có rất nhiều âm thanh của tiếng gào, thét.
04:54
There's a bubblebong bóng.
113
282101
3585
Có cả bong bóng nước.
04:57
And basicallyvề cơ bản, one of these groupscác nhóm will kindloại of back off
114
285686
2583
Về cơ bản, sẽ có một trong những nhóm này sẽ rút lui
05:00
and everything will resolvegiải quyết fine,
115
288269
1654
và mọi chuyện sẽ được giải quyết êm đẹp,
05:01
and it doesn't really escalateleo thang into violencebạo lực too much.
116
289923
3660
thực sự vấn đề bạo lực không diễn biến quá mức.
05:05
Now, in the BahamasBahamas, we alsocũng thế have residentcư dân bottlenosemũi chai
117
293583
2304
Lúc này, ở Bahamas, chúng tôi cũng có những loài mũi chai sinh sống (Cá heo mũi chai)
05:07
that interacttương tác sociallyxã hội with the spottedphát hiện dolphinscá heo.
118
295887
2944
và chúng cũng tương tác với cá heo đốm.
05:10
For examplethí dụ, they babysitbabysit eachmỗi other'sKhác calvesbắp chân.
119
298831
2711
Chẳng hạn như chúng canh chừng vây của nhau.
05:13
The malesnam giới have dominancesự thống trị displayshiển thị that they use
120
301542
2177
Các con đực đều mang tư tưởng cầm đầu khi
05:15
when they're chasingđuổi theo eachmỗi other'sKhác femalesnữ giới.
121
303719
2400
chúng đuổi theo các con cái.
05:18
And the two speciesloài actuallythực ra formhình thức temporarytạm thời alliancesLiên minh
122
306119
2422
Và 2 loài này thực ra sẽ trở thành đồng loại của nhau
05:20
when they're chasingđuổi theo sharkscá mập away.
123
308541
2378
để cùng đánh đuổi cá mập.
05:22
And one of the mechanismscơ chế they use to communicategiao tiếp
124
310919
2911
Một trong những hành vi chúng dùng để giao tiếp
05:25
theirhọ coordinationphối hợp is synchronySynchrony.
125
313830
2000
sự phối hợp đó là thực hiện cùng lúc.
05:27
They synchronizeđồng bộ hóa theirhọ soundsâm thanh and theirhọ bodythân hình posturestư thế
126
315830
3111
Chúng đồng bộ hóa tiếng nói và cử chỉ
05:30
to look biggerlớn hơn and soundâm thanh strongermạnh mẽ hơn.
127
318941
2134
để trông chúng to lớn hơn và giọng điệu mạnh mẽ hơn.
05:33
(DolphinsCá heo noisestiếng ồn)
128
321075
1476
(Tiếng cá heo)
05:34
Now, these are bottlenosemũi chai dolphinscá heo,
129
322551
2592
Đây là cá heo mũi chai,
05:37
and you'llbạn sẽ see them startingbắt đầu to synchronizeđồng bộ hóa
130
325143
1771
và bạn sẽ trông thấy chúng bắt đầu đồng bộ hóa
05:38
theirhọ behaviorhành vi and theirhọ soundsâm thanh.
131
326914
1901
hành động và âm thanh của chúng.
05:40
(DolphinCá heo noisestiếng ồn)
132
328815
4368
(Tiếng cá heo)
05:45
You see, they're synchronizingđồng bộ hóa with theirhọ partnercộng sự
133
333183
2246
Bạn thấy đó, chúng đang thực hiện đồng bộ với đồng loại
05:47
as well as the other dyaddyad.
134
335429
3972
cũng như các con khác.
05:51
I wishmuốn I was that coordinatedphối hợp.
135
339401
2514
Tôi ước là mình có thể tham gia vào công cuộc này của chúng.
05:56
Now, it's importantquan trọng to remembernhớ lại that you're only hearingthính giác
136
344731
3074
Bây giờ, có một điều quan trọng bạn cần nhớ là bạn chỉ đang nghe
05:59
the human-audibleâm thanh của con người partscác bộ phận of dolphincá heo soundsâm thanh,
137
347805
1895
phần giọng nói của cá heo mà con người có thể nghe thấy,
06:01
and dolphinscá heo make ultrasonicsiêu âm soundsâm thanh,
138
349700
2163
và thực sự cá heo đã tạo ra giọng nói cao tần,
06:03
and we use specialđặc biệt equipmentTrang thiết bị in the waterNước
139
351863
1558
và chúng tôi đã dùng một thiết bị đặc biệt dưới nước
06:05
to collectsưu tầm these soundsâm thanh.
140
353421
1737
để ghi lại những âm thanh này.
06:07
Now, researchersCác nhà nghiên cứu have actuallythực ra measuredđã đo whistlecòi complexityphức tạp
141
355158
2565
Ở đây, các nhà nghiên cứu thực sự đã đo lường phức hợp của âm thanh huýt sáo
06:09
usingsử dụng informationthông tin theorylý thuyết,
142
357723
2063
bằng cách sử dụng các lý thuyết thông tin,
06:11
and whistlescòi ratetỷ lệ very highcao relativequan hệ to even humanNhân loại languagesngôn ngữ.
143
359786
3891
và tần số của tiếng huýt sáo rất cao, thậm chí tương đương với ngôn ngữ loài người.
06:15
But burst-pulsedburst pulsed soundsâm thanh is a bitbit of a mysteryhuyền bí.
144
363677
3852
Nhưng những âm thanh bẻ gãy liên hồi (xuất hiện khi cá heo "trò chuyện" với nhau) có một chút bí hiểm.
06:19
Now, these are threesố ba spectragramsspectragrams.
145
367529
3087
Bây giờ, có 3 giới hạn âm thanh sau đây.
06:22
Two are humanNhân loại wordstừ ngữ, and one is a dolphincá heo vocalizingvocalizing.
146
370616
2675
Hai trong số chúng là tiếng nói của con người, và cái còn lại là của cá heo.
06:25
So just take a guessphỏng đoán in your mindlí trí which one is the dolphincá heo.
147
373291
3872
Bây giờ thử nghĩ mà xem cái nào là của cá heo.
06:31
Now, it turnslượt out burst-pulsedburst pulsed soundsâm thanh actuallythực ra look
148
379150
2593
Kết quả cho thấy âm thanh xuất hiện khi cá heo "trò chuyện" với nhau trông giống
06:33
a bitbit like humanNhân loại phonemesâm vị.
149
381743
2504
với các âm của con người.
06:36
Now, one way to crackcrack the code
150
384247
1266
Cách để hiểu các đoạn mã này
06:37
is to interpretgiải thích these signalstín hiệu and figurenhân vật out what they mean,
151
385513
2545
là giãi những tín hiệu này và tìm ra ý nghĩa của nó,
06:40
but it's a difficultkhó khăn jobviệc làm, and we actuallythực ra don't have a RosettaRosetta StoneĐá yetchưa.
152
388058
3998
nhưng đó là công việc rất khó khăn, và thực tế là chúng tôi không hề có được phiến đã giải mã Rosetta Stone.
06:44
But a secondthứ hai way to crackcrack the code
153
392056
2122
Nhưng có một cách thứ 2 để hiểu được đoạn mã này
06:46
is to developphát triển, xây dựng some technologyCông nghệ,
154
394178
1965
là phát triển các công nghệ,
06:48
an interfacegiao diện to do two-wayhai chiều communicationgiao tiếp,
155
396143
2180
hoặc một giao diện để xử lý các đối thoại 2 chiều,
06:50
and that's what we'vechúng tôi đã been tryingcố gắng to do in the BahamasBahamas
156
398323
2364
và đó chính là thứ mà chúng tôi đã và đang thực hiện ở Bahamas
06:52
and in realthực time.
157
400687
2440
theo thời gian.
06:55
Now, scientistscác nhà khoa học have used keyboardbàn phím interfacesgiao diện
158
403127
2656
Các nhà khoa học đã dùng các giao diện phím đầu vào
06:57
to try to bridgecầu the gaplỗ hổng with speciesloài
159
405783
2064
để cố gắng kết nối sự khác biệt giữa 2 loài
06:59
includingkể cả chimpanzeestinh tinh and dolphinscá heo.
160
407847
2088
khỉ giống Phi và cá heo.
07:01
This underwaterdưới nước keyboardbàn phím in OrlandoOrlando, FloridaFlorida,
161
409935
3025
Bàn phím dưới nước này ở Orlando, Florida,
07:04
at the EpcotEpcot CenterTrung tâm, was actuallythực ra
162
412960
1742
thực ra là
07:06
the mostphần lớn sophisticatedtinh vi ever two-wayhai chiều interfacegiao diện designedthiết kế
163
414702
2817
thiết kế 2 chiều hiện đại nhất
07:09
for humanscon người and dolphinscá heo to work togethercùng với nhau underDưới the waterNước
164
417519
2864
dành cho những nhà nghiên cứu và cá heo tương tác với nhau dưới nước
07:12
and exchangetrao đổi, giao dịch informationthông tin.
165
420383
1927
cũng như trao đổi thông tin lẫn nhau.
07:14
So we wanted to developphát triển, xây dựng an interfacegiao diện like this
166
422310
2620
Do đó, chúng tôi muốn phát triển một giao thức như vậy
07:16
in the BahamasBahamas, but in a more naturaltự nhiên settingcài đặt.
167
424930
2370
ở Bahamas, nhưng với thiết lập tự nhiên hơn.
07:19
And one of the reasonslý do we thought we could do this
168
427300
2167
Và một trong những lý do chúng tôi nghĩ mình có thể làm như vậy
07:21
is because the dolphinscá heo were startingbắt đầu to showchỉ us
169
429467
2022
là bởi vì cá heo đã bắt đầu cho chúng tôi thấy
07:23
a lot of mutuallẫn nhau curiositysự tò mò.
170
431489
1604
rất nhiều điểm tương đồng.
07:25
They were spontaneouslymột cách tự nhiên mimickingbắt chước our vocalizationsvocalizations
171
433093
2911
Chúng đã bất thình lình bắt chước những ý tưởng
07:28
and our posturestư thế, and they were alsocũng thế invitingmời us
172
436004
2320
và cử chỉ của chúng tôi, chúng cũng đã mời chúng tôi
07:30
into dolphincá heo gamesTrò chơi.
173
438324
2633
tham gia vào các trò chơi của cá heo.
07:32
Now, dolphinscá heo are socialxã hội mammalsđộng vật có vú, so they love to playchơi,
174
440957
2647
Giờ đây, cá heo là loài động vật có vú hòa đồng, vì vậy chúng thích vui chơi,
07:35
and one of theirhọ favoriteyêu thích gamesTrò chơi is to dragkéo seaweedRong biển,
175
443604
3320
và một trong những trò tiêu khiển của chúng là vẽ lên rong biển,
07:38
or sargassumSargassum in this casetrường hợp, around.
176
446924
3112
hay rong mơ ở đây.
07:42
And they're very adeptlão luyện. They like to dragkéo it
177
450036
2136
Và chúng rất am tường. Chúng thích vẽ lên
07:44
and droprơi vãi it from appendagephần phụ to appendagephần phụ.
178
452172
4320
và kéo rong từ nơi này qua nơi khác.
07:48
Now in this footagecảnh quay, the adultngười lớn is CarohCaroH.
179
456492
2696
Và trong đoạn trích này, Caroh là cá heo trưởng thành.
07:51
She's 25 yearsnăm old here, and this is her newborntrẻ sơ sinh, CobaltCobalt,
180
459188
3872
Cô ấy 25 tuổi, và con của cô ấy vừa mới được sinh ra, tên là Cobalt,
07:55
and he's just learninghọc tập how to playchơi this gametrò chơi.
181
463060
2684
và Cobalt mới vừa học được cách chơi loại game này.
07:57
(DolphinCá heo noisestiếng ồn)
182
465744
1726
(Tiếng cá heo).
07:59
She's kindloại of teasingtrêu chọc him and tauntingtrêu chọc him.
183
467470
4470
Cá heo mẹ đang trêu đùa con mình.
08:03
He really wants that sargassumSargassum.
184
471940
4429
Cobalt rất muốn lấy đám rong mơ này.
08:08
Now, when dolphinscá heo solicitthu hút humanscon người for this gametrò chơi,
185
476369
2911
Lúc cá heo có ý muốn xin chơi trò này,
08:11
they'llhọ sẽ oftenthường xuyên sinkbồn rửa verticallytheo chiều dọc in the waterNước,
186
479280
3051
chúng thường lặn xuống nước,
08:14
and they'llhọ sẽ have a little sargassumSargassum on theirhọ flipperflipper,
187
482331
2429
và chúng mang theo một ít rong mơ ở vây của chúng,
08:16
and they'llhọ sẽ sortsắp xếp of nudgedi chuyển it and droprơi vãi it sometimesđôi khi
188
484760
2619
rồi chúng sẽ đẩy đám rong này và thỉnh thoảng đánh rơi
08:19
on the bottomđáy and let us go get it,
189
487379
1534
xuống dưới và để chúng ở đó,
08:20
and then we'lltốt have a little seaweedRong biển keep away gametrò chơi.
190
488913
2216
rồi sau đó lấy một ít rong biển đi ra xa cuộc chơi.
08:23
But when we don't divelặn down and get it,
191
491129
1836
Nhưng khi chúng tôi không lặn xuống và lấy đám rong,
08:24
they'llhọ sẽ bringmang đến it to the surfacebề mặt
192
492965
1973
chúng sẽ mang đám rong tới trước mặt
08:26
and they'llhọ sẽ sortsắp xếp of wavelàn sóng it in fronttrước mặt of us on theirhọ tailđuôi
193
494938
3174
và vẫy vẫy trước mặt chúng tôi
08:30
and droprơi vãi it for us like they do theirhọ calvesbắp chân,
194
498112
2086
và thảy đám rong cho chúng tôi như làm với đồng loại của chúng,
08:32
and then we'lltốt pickchọn it up and have a gametrò chơi.
195
500198
2202
rồi chúng sẽ lấy chúng lại và bắt đầu chơi.
08:34
And so we startedbắt đầu thinkingSuy nghĩ, well, wouldn'tsẽ không it be neatkhéo léo
196
502400
2350
Như vậy chúng tôi bắt đầu suy nghĩ, ồ, không phải là tốt sao
08:36
to buildxây dựng some technologyCông nghệ that would allowcho phép the dolphinscá heo
197
504750
2818
để xây dựng vài kỹ thuật cho phép cá heo
08:39
to requestyêu cầu these things in realthực time, theirhọ favoriteyêu thích toysđồ chơi?
198
507568
3275
yêu cầu những thứ cần thiết, chẳng hạn đồ chơi yêu thích của chúng?
08:42
So the originalnguyên visiontầm nhìn was to have a keyboardbàn phím
199
510843
2370
Vì thế thiết bị gốc phải có một bàn phím
08:45
hangingtreo from the boatthuyền attachedđính kèm to a computermáy vi tính,
200
513213
2173
được giữ lại ở thuyền kết nối với một máy tính,
08:47
and the diversthợ lặn and dolphinscá heo would activatekích hoạt the keysphím
201
515386
2515
và phần mềm điều khiển, cá heo sẽ kích hoạt các phím
08:49
on the keypadBàn phím and happilyhạnh phúc exchangetrao đổi, giao dịch informationthông tin
202
517901
2890
trên màn hình phím và trao đổi thông tin một cách vui vẻ
08:52
and requestyêu cầu toysđồ chơi from eachmỗi other.
203
520791
2158
và yêu cầu đồ chơi lẫn nhau.
08:54
But we quicklyMau foundtìm out that dolphinscá heo simplyđơn giản
204
522949
1794
Nhưng chúng tôi nhanh chóng phát hiện ra rằng cá heo
08:56
were not going to hangtreo around the boatthuyền usingsử dụng a keyboardbàn phím.
205
524743
3126
không ở xung quanh thuyền và dùng bàn phím một cách dễ dàng.
08:59
They'veHọ đã got better things to do in the wildhoang dã.
206
527869
2136
Chúng có những thứ tốt hơn để làm ở ngoài môi trường hoang dã.
09:02
They mightcó thể do it in captivitygiam giữ, but in the wildhoang dã --
207
530005
2264
Chúng có thể thực hiện trong môi trường quản thúc, nhưng phải trong tự nhiên --
09:04
So we builtđược xây dựng a portablexách tay keyboardbàn phím that we could pushđẩy throughxuyên qua the waterNước,
208
532269
2725
Vì thế chúng tôi tạo ra một bàn phím và bỏ xuống biển,
09:06
and we labeleddán nhãn fourbốn objectscác đối tượng they like to playchơi with,
209
534994
2740
và chúng đã định hình 4 thứ và chúng thích chơi cùng,
09:09
the scarfkhăn quàng, ropedây thừng, sargassumSargassum, and alsocũng thế had a bowcây cung ridedap xe,
210
537734
2941
vòng cổ, dây thừng, rong mơ, và
09:12
which is a funvui vẻ activityHoạt động for a dolphincá heo. (WhistleCòi)
211
540675
2111
là những trò vui của cá heo. (Tiếng huýt sáo)
09:14
And that's the scarfkhăn quàng whistlecòi,
212
542786
1843
Và đây là tiếng huýt sáo,
09:16
which is alsocũng thế associatedliên kết with a visualtrực quan symbolký hiệu.
213
544629
2918
có liên hệ với biểu tượng dễ nhận thấy.
09:19
And these are artificiallygiả tạo createdtạo whistlescòi.
214
547547
2294
Đây là những tiếng huýt sáo nhân tạo.
09:21
They're outsideở ngoài the dolphin'scủa cá heo normalbình thường repertoiretiết mục,
215
549841
2628
Những âm thanh này đã đi quá so với giai điệu thông thường của cá heo,
09:24
but they're easilydễ dàng mimickedbắt chước by the dolphinscá heo.
216
552469
2420
nhưng chúng được cá heo bắt chước một cách dễ dàng.
09:26
And I spentđã bỏ ra fourbốn yearsnăm with my colleaguesđồng nghiệp AdamAdam PackGói and FabienneFabienne DelfourDelfour,
217
554889
4179
Và tôi đã bỏ ra 4 năm cùng với cộng sự của tôi là Adam Pack và Fabinne Delfour,
09:31
workingđang làm việc out in the fieldcánh đồng with this keyboardbàn phím
218
559068
2221
tập dượt trên cánh đồng sử dụng
09:33
usingsử dụng it with eachmỗi other to do requestsyêu cầu for toysđồ chơi
219
561289
2644
bàn phím này với nhau để yêu cầu đồ chơi
09:35
while the dolphinscá heo were watchingxem.
220
563933
1659
trong khi cá heo ngắm nhìn chúng tôi.
09:37
And the dolphinscá heo could get in on the gametrò chơi.
221
565592
1367
And the dolphins could get in on the game. Và cá heo đã bắt đầu tham gia vào trò chơi này.
09:38
They could pointđiểm at the visualtrực quan objectvật,
222
566959
1935
Chúng có thể chỉ ra những đồ vật dễ nhận biết,
09:40
or they could mimicbắt chước the whistlecòi.
223
568894
2474
hoặc chúng bắt chước tiếng huýt sáo nhân tạo.
09:43
Now this is videovideo of a sessionphiên họp.
224
571368
3368
Đây là đoạn video trích,
09:46
The diverthợ lặn here has a ropedây thừng toyđồ chơi,
225
574736
2201
Người thợ lặn này có đồ chơi dây thừng,
09:48
and I'm on the keyboardbàn phím on the left,
226
576937
2248
và tôi đang ở bên tay trái cầm bàn phím,
09:51
and I've just playedchơi the ropedây thừng keyChìa khóa,
227
579185
2648
rồi tôi bấm phím đồ chơi dây thừng,
09:53
and that's the requestyêu cầu for the toyđồ chơi from the humanNhân loại.
228
581833
3211
và đó là lời yêu cầu cho đồ chơi dây thừng đó phía con người.
09:57
So I've got the ropedây thừng, I'm divingLặn down,
229
585044
3203
Vì vậy tôi được dây thừng đó, rồi tôi lặn xuống,
10:00
and I'm basicallyvề cơ bản tryingcố gắng to get the dolphin'scủa cá heo attentionchú ý,
230
588247
2634
nhiệm vụ quan trọng là tôi cố gắng thu hút sự chú ý của cá heo,
10:02
because they're kindloại of like little kidstrẻ em.
231
590881
1068
bởi vì chúng chỉ giống những đứa bé thôi.
10:03
You have to keep theirhọ attentionchú ý.
232
591949
2557
Bạn phải thu hút sự chú ý của chúng.
10:06
I'm going to droprơi vãi the ropedây thừng, see if they come over.
233
594506
4687
Tôi đang định quăng dây thừng đi để thử xem chúng phản ứng như thế nào.
10:11
Here they come,
234
599193
2504
Chúng đã tiến tới,
10:13
and then they're going to pickchọn up the ropedây thừng
235
601697
1309
rồi chúng tính lấy sợi dây thừng
10:15
and dragkéo it around as a toyđồ chơi.
236
603006
1606
và kéo nó vòng quanh như một thứ đồ chơi.
10:16
Now, I'm at the keyboardbàn phím on the left,
237
604612
1785
Bây giờ, tôi cầm bàn phím ở bên phía trái,
10:18
and this is actuallythực ra the first time that we triedđã thử this.
238
606397
2310
và thực ra đây là lần đầu tiên chúng tôi thực hiện điều này.
10:20
I'm going to try to requestyêu cầu this toyđồ chơi, the ropedây thừng toyđồ chơi,
239
608707
2866
Tôi chuẩn bị yêu cầu đồ chơi này, sợi dây thừng,
10:23
from the dolphinscá heo usingsử dụng the ropedây thừng soundâm thanh.
240
611573
2568
từ cá heo bằng cách sử dụng âm thanh dây thừng.
10:26
Let's see if they mightcó thể actuallythực ra understandhiểu không what that meanscó nghĩa.
241
614141
4311
Hãy chú ý liệu thực sự chúng có hiểu ý tôi không.
10:31
(WhistleCòi)
242
619752
1226
(âm thanh huýt sáo).
10:32
That's the ropedây thừng whistlecòi.
243
620978
2700
Đó là tiếng huýt sáo chỉ sợi dây thừng.
10:35
Up come the dolphinscá heo,
244
623678
1297
Cá heo tiến đến,
10:36
and droprơi vãi off the ropedây thừng, yayyay. WowWow.
245
624975
3605
và thả dây thừng ra, ồ.
10:40
(ApplauseVỗ tay)
246
628580
2984
(Vỗ tay)
10:43
So this is only onceMột lần.
247
631564
1760
Đó là lần duy nhất.
10:45
We don't know for sure if they really understandhiểu không the functionchức năng of the whistlescòi.
248
633324
2808
Chúng tôi không chắc liệu thực sự chúng có hiểu nguyên tắc của những tiếng huýt sáo này không.
10:48
Okay, so here'sđây là a secondthứ hai toyđồ chơi in the waterNước.
249
636132
2468
Tốt lắm, và đây là trò chơi thứ hai.
10:50
This is a scarfkhăn quàng toyđồ chơi, and I'm tryingcố gắng to leadchì the dolphincá heo
250
638600
1789
Đây là trò chơi vòng cổ, tôi đang cố gắng dẫn dắt cá heo
10:52
over to the keyboardbàn phím to showchỉ her
251
640389
2337
tới chỗ bàn phím để cho chúng thấy
10:54
the visualtrực quan and the acousticâm thanh signaltín hiệu.
252
642726
3190
tín hiệu truyền đạt và lắng nghe.
10:57
Now this dolphincá heo, we call her "the scarfkhăn quàng thieftên trộm,"
253
645916
3067
Chú cá heo này, chúng tôi gọi là "kẻ cắp vòng cổ"
11:00
because over the yearsnăm she's abscondedabsconded
254
648983
3493
vì trong nhiều năm qua nó luôn được giải thoát
11:04
with about 12 scarveskhăn quàng cổ.
255
652476
2578
khỏi khoảng 12 cái vòng.
11:07
In factthực tế, we think she has a boutiqueBoutique somewheremột vài nơi in the BahamasBahamas.
256
655054
3774
Thực ra, chúng tôi đã nghĩ rằng cô ấy có một cửa hàng thời trang ở đâu có trong vùng Bahamas.
11:10
So I'm reachingđạt over. She's got the scarfkhăn quàng on her right sidebên.
257
658828
3694
Vì vậy, khi tôi tiến tới. Nó đã lấy cái vòng bằng cánh phải của mình.
11:14
And we try to not touchchạm the animalsđộng vật too much,
258
662522
1764
Rồi chúng tôi cũng cố gắng không chạm vào chúng quá nhiều,
11:16
we really don't want to over-habituateOver-habituate them.
259
664286
2136
chúng tôi thực sự không muốn tạo thói quen xấu cho chúng.
11:18
And I'm tryingcố gắng to leadchì her back to the keyboardbàn phím.
260
666422
2115
Tôi cố gắng dẫn dụ nó đến chỗ bàn phím.
11:20
And the diverthợ lặn there is going to activatekích hoạt the scarfkhăn quàng soundâm thanh
261
668537
3946
Và người thợ lặn sẽ kích hoạt âm thanh vòng cổ
11:24
to requestyêu cầu the scarfkhăn quàng.
262
672483
1811
để yêu cầu chiếc vòng cổ.
11:26
So I try to give her the scarfkhăn quàng.
263
674294
2749
Vì thế tôi đã đưa cho cô ấy chiếc vòng.
11:29
WhoopWhoop. AlmostGần lostmất đi it.
264
677043
2975
Ồ, hầu như nó thất bại.
11:32
But this is the momentchốc lát where everything becomestrở thành possiblekhả thi.
265
680018
2916
Nhưng đây là khoảng khắc mọi thứ trở nên khả thi.
11:34
The dolphin'scủa cá heo at the keyboardbàn phím.
266
682934
1745
Chú cá heo này đã ở chỗ bàn phím.
11:36
You've got fullđầy attentionchú ý.
267
684679
1558
Các bạn đã chú ý theo dõi.
11:38
And this sometimesđôi khi wentđã đi on for hoursgiờ.
268
686237
2256
Và điều này đã diễn ra trong vài giờ.
11:40
And I wanted to sharechia sẻ this videovideo with you
269
688493
1455
Tôii muốn chia sẻ đoạn video này với bạn
11:41
not to showchỉ you any biglớn breakthroughsđột phá,
270
689948
1785
không với mục đích cho bạn thấy những bước tiến quan trọng,
11:43
because they haven'tđã không happenedđã xảy ra yetchưa,
271
691733
1120
vì chúng đã không xảy ra,
11:44
but to showchỉ you the levelcấp độ of intentioný định and focustiêu điểm
272
692853
2626
nhưng thể hiện cho bạn thấy mức độ quan tâm và tập trung
11:47
that these dolphinscá heo have, and interestquan tâm in the systemhệ thống.
273
695479
2647
của cá heo và sự thích thú của chúng đối với hệ thống này.
11:50
And because of this, we really decidedquyết định we neededcần
274
698126
2021
Và bởi vì điều này, chúng tôi đã quyết định cần phải
11:52
some more sophisticatedtinh vi technologyCông nghệ.
275
700147
2094
sử dụng nhiều kỹ thuật phức tạp hơn.
11:54
So we joinedgia nhập forceslực lượng with GeorgiaGeorgia TechCông nghệ cao,
276
702241
2200
Vì vậy chúng tôi đã tham gia vào đội ngũ kỹ thuật Georgia,
11:56
with ThadThad Starner'sCủa Starner wearableWearable computingtính toán groupnhóm,
277
704441
2676
với nhóm chế tạo máy tính di động của Thad Starner
11:59
to buildxây dựng us an underwaterdưới nước wearableWearable computermáy vi tính
278
707117
1962
nhằm xây dựng một máy tính cơ động dưới nước
12:01
that we're callingkêu gọi CHATTRÒ CHUYỆN. [CHATTRÒ CHUYỆN: CetaceanCetacean HearingThính giác And TelemetryTừ xa]
279
709079
1866
và đó là thiết bị CHAT ( viết tắt của: thiết bị ghi nhận âm thanh của động vật có vú)
12:02
Now, insteadthay thế of pushingđẩy a keyboardbàn phím throughxuyên qua the waterNước,
280
710945
2036
Và bây giờ, thay vì di chuyển bàn phím trên mặt nước.
12:04
the diver'sthợ lặn wearingđeo the completehoàn thành systemhệ thống, and it's acousticâm thanh only,
281
712981
3618
người thợ lặn sẽ mang một hệ thống hoàn chỉnh, và nó chỉ có chức năng phát âm thanh mà thôi,
12:08
so basicallyvề cơ bản the diverthợ lặn activateskích hoạt the soundsâm thanh on a keypadBàn phím
282
716599
3008
vì vậy về cơ bản người thợ lặn sẽ kích hoạt âm thanh trên màn hình
12:11
on the forearmcánh tay,
283
719607
1179
đeo ở cánh tay,
12:12
the soundsâm thanh go out throughxuyên qua an underwaterdưới nước speakerloa,
284
720786
2188
âm thanh sẽ phát ra nhờ một micro dưới nước,
12:14
if a dolphincá heo mimicsbắt chước the whistlecòi
285
722974
1410
nếu cá heo bắt chước theo âm thanh này
12:16
or a humanNhân loại playsvở kịch the whistlecòi, the soundsâm thanh come in
286
724384
2509
hoặc một người cũng tạo ra âm thanh này, các âm thanh sẽ được truyền về
12:18
and are localizedbản địa hoá by two hydrophoneshydrophones.
287
726893
2576
và được định vị bởi hai micro chống nước.
12:21
The computermáy vi tính can localizebản địa hoá who requestedyêu cầu the toyđồ chơi
288
729469
3347
Máy tính có thể nhận định được ai là người yêu cầu đồ chơi
12:24
if there's a wordtừ matchtrận đấu.
289
732816
2037
nếu khớp các từ.
12:26
And the realthực powerquyền lực of the systemhệ thống is in the real-timethời gian thực
290
734853
2564
Và sức mạnh thực sự của hệ thống này là tính năng nhận diện âm thanh
12:29
soundâm thanh recognitionsự công nhận, so we can respondtrả lời to the dolphinscá heo
291
737417
1917
trong thời gian thực, vì vậy chúng tôi có thể trả lời cá heo
12:31
quicklyMau and accuratelychính xác.
292
739334
2127
một cách nhanh chóng và chính xác.
12:33
And we're at prototypenguyên mẫu stagesân khấu, but this is how we hopemong it will playchơi out.
293
741461
4184
Chúng tôi đang ở giai đoạn đầu, nhưng hy vọng nó hoạt động.
12:37
So DiverThợ lặn A and DiverThợ lặn B bothcả hai have a wearableWearable computermáy vi tính
294
745645
3278
Thợ lặn A và thợ lặn B đều mang thiết bị thu phát âm thanh cơ động
12:40
and the dolphincá heo hearsnghe the whistlecòi as a whistlecòi,
295
748923
2594
và chú cá heo này sẽ nghe âm thanh huýt sáo như tiếng huýt sáo,
12:43
the diverthợ lặn hearsnghe the whistlecòi as a whistlecòi in the waterNước,
296
751517
2480
người thợ lặn sẽ nghe âm thanh này như tiếng huýt sáo dưới nước,
12:45
but alsocũng thế as a wordtừ throughxuyên qua bonekhúc xương conductiondẫn nhiệt.
297
753997
2432
nhưng cũng như một từ thông qua kênh truyền dẫn tương tự.
12:48
So DiverThợ lặn A playsvở kịch the scarfkhăn quàng whistlecòi
298
756429
2249
Vì vậy thợ lặn A sẽ kích hoạt âm thanh vòng cổ
12:50
or DiverThợ lặn B playsvở kịch the sargassumSargassum whistlecòi
299
758678
1896
hoặc thợ lặn B sẽ tạo ra âm thanh rong mơ
12:52
to requestyêu cầu a toyđồ chơi from whoeverbất cứ ai has it.
300
760574
2416
để yêu cầu đồ chơi từ bất cứ người nào đang giữ nó.
12:54
What we hopemong will happenxảy ra is that the dolphincá heo mimicsbắt chước the whistlecòi,
301
762990
3209
Và điều chúng tôi hy vọng sẽ xảy ra là cá heo sẽ bắt chước tiếng sáo,
12:58
and if DiverThợ lặn A has the sargassumSargassum, if that's the soundâm thanh
302
766199
3170
và nếu thợ lặn A đang giữ đám rong mơ, nếu đó là âm thanh
13:01
that was playedchơi and requestedyêu cầu,
303
769369
2745
muốn chơi trò chơi và là lời yêu cầu,
13:04
then the diverthợ lặn will give the sargassumSargassum to the requestingyêu cầu dolphincá heo
304
772114
3848
thì người thợ lặn sẽ đưa đám rong mơ cho con cá heo nào đã yêu cầu
13:07
and they'llhọ sẽ swimbơi away happilyhạnh phúc into the sunsetHoàng hôn
305
775962
1816
và chúng sẽ bơi ra xa một cách vui vẻ dưới ánh mặt trời
13:09
playingđang chơi sargassumSargassum for forevermãi mãi.
306
777778
3117
rồi chơi đùa cùng đám rong mơ.
13:12
Now, how farxa can this kindloại of communicationgiao tiếp go?
307
780895
3380
Bây giờ thì, hình thức giao tiếp với cá heo như thế này sẽ tiến triển bao xa?
13:16
Well, CHATTRÒ CHUYỆN is designedthiết kế specificallyđặc biệt to empowertrao quyền the dolphinscá heo
308
784275
3889
Well, CHAT is designed specifically to empower the dolphins Ồ, hệ thống CHAT được thiết kế đặc biệt để cá heo có quyền
13:20
to requestyêu cầu things from us.
309
788164
1582
yêu cầu những đồ vật từ phía chúng tôi.
13:21
It's designedthiết kế to really be two-wayhai chiều.
310
789746
2393
Thực sự nó là một thiết kế hai chiều.
13:24
Now, will they learnhọc hỏi to mimicbắt chước the whistlescòi functionallycó chức năng?
311
792139
3279
Rồi thì, liệu chúng sẽ học cách bắt chước những tiếng sáo một cách hệ thống không?
13:27
We hopemong so and we think so.
312
795418
1881
Chúng tôi hy vọng như vậy và thực sự tin vào điều đó.
13:29
But as we decodegiải mã theirhọ naturaltự nhiên soundsâm thanh,
313
797299
2144
Nhưng khi chúng tôi giải mã âm thanh tự nhiên của chúng,
13:31
we're alsocũng thế planninglập kế hoạch to put those back into the computerizedtrên máy vi tính systemhệ thống.
314
799443
3588
chúng tôi cũng dự tính đưa chúng vào hệ thống máy tính của chúng tôi.
13:35
For examplethí dụ, right now we can put theirhọ ownsở hữu signatureChữ ký whistlescòi
315
803031
3500
Chẳng hạn, hiện tại chúng tôi có thể cài những tiếng huýt sáo chữ ký của chúng
13:38
in the computermáy vi tính and requestyêu cầu to interacttương tác with a specificriêng dolphincá heo.
316
806531
4095
vào hệ thống máy tính và yêu cầu trao đổi với một chú cá heo đặc biệt.
13:42
LikewiseTương tự như vậy, we can createtạo nên our ownsở hữu whistlescòi,
317
810626
3730
Cũng giống như vậy, chúng tôi có thể tạo ra tiếng huýt sáo của chính chúng tôi,
13:46
our ownsở hữu whistlecòi namestên, and let the dolphinscá heo
318
814356
2319
những tên gọi tiếng sáo của chúng tôi, và để cá heo
13:48
requestyêu cầu specificriêng diversthợ lặn to interacttương tác with.
319
816675
2768
yêu cầu những người thợ lặn đặc biệt trao đổi với chúng.
13:51
Now it mayTháng Năm be that all our mobiledi động technologyCông nghệ
320
819443
2921
Giờ đây đó là tất cả kỹ thuật di động của chúng tôi
13:54
will actuallythực ra be the sametương tự technologyCông nghệ that helpsgiúp us
321
822364
3136
sẽ thực sự là kỹ thuật chung cái sẽ giúp chúng tôi
13:57
communicategiao tiếp with anotherkhác speciesloài down the roadđường.
322
825500
3231
giao tiếp với những loài sinh vật khác trong tương lai.
14:00
In the casetrường hợp of a dolphincá heo, you know, it's a speciesloài that,
323
828731
3632
Trong trường hợp của cá heo, bạn biết đấy, đó là loài vật
14:04
well, they're probablycó lẽ closegần to our intelligenceSự thông minh in manynhiều wayscách
324
832363
3383
mà chúng tôi có thể tiếp cận trí thông minh của chúng bằng nhiều cách
14:07
and we mightcó thể not be ablecó thể to admitthừa nhận that right now,
325
835746
2543
và có lẽ chúng tôi chưa thể tiếp cận nó ngay lúc này,
14:10
but they livetrực tiếp in quitekhá a differentkhác nhau environmentmôi trường,
326
838289
1824
nhưng chúng sống trong môi trường khá khác biệt,
14:12
and you still have to bridgecầu the gaplỗ hổng with the sensorygiác quan systemshệ thống.
327
840113
4500
và bạn vẫn có thể nối kết khoảng cách bằng hệ thống giác quan.
14:16
I mean, imaginetưởng tượng what it would be like
328
844613
1684
Ý của tôi là, hãy tưởng tượng ra những thứ giống như là
14:18
to really understandhiểu không the mindlí trí
329
846297
1609
sự thấu hiểu ý nghĩ thực sự
14:19
of anotherkhác intelligentthông minh speciesloài on the planethành tinh.
330
847906
3785
của trí thông minh từ những sinh vật khác trên hành tinh này.
14:23
Thank you.
331
851691
1348
Xin cảm ơn.
14:25
(ApplauseVỗ tay)
332
853039
4924
(Tiếng vỗ tay).

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Denise Herzing - Dolphin researcher
Denise Herzing has spent almost three decades researching and communicating with wild dolphins in their natural setting and on their own terms. The book "Dolphin Diaries" tells her remarkable story.

Why you should listen

What better way to study an animal than in its natural habitat? Since 1985, Denise Herzing has been doing just that, spending each summer observing a pod of Atlantic spotted dolphins that live in the Bahamas as part of the Wild Dolphin Project. The work allows Herzing to better understand the pod's social structure, behavior, communication and habitat outside the confines of an aquarium or research facility.
 
Perhaps most remarkable is Herzing’s collaborative effort to design, build and use an interactive device to let humans communicate with the free-ranging dolphins. The 2011 book Dolphin Diaries tells her remarkable story.

More profile about the speaker
Denise Herzing | Speaker | TED.com