TED@Merck KGaA, Darmstadt, Germany
Li Wei Tan: The fascinating science of bubbles, from soap to champagne
Li Wei Tan: ဆပ်ပြာမှအစ ရှမ်ပိန်ဝိုင်အဆုံး အံ့ဖွယ် ပူဖောင်းများဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာ
Filmed:
Readability: 4.1
518,279 views
ဒီ စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဟောပြောခန်းထဲမှာ သိပ္ပံပညာရှင် Li Wei Tan ကနေပြီး ပူဖောင်းများရဲ့ လျှို့ဝျက်ချက်တွေကို မျှဝေထားပါတယ် -- စနစ်ကျတဲ့ ဂျီသြမေတြီ ပုံစံကို ရယူဖို့ ကြိုးပမ်းမှုမှအစ ဆေးကုသမှုနဲ့ သင်္ဘောဖြင့် ပို့ဆောင်မှုထဲတွင် ပင်ဂွင်းငှက်တွေရဲ့ ရေကူးမှုမှ လေ့လာအတုယူခဲ့တဲ့ လေပူဖောင်းများကို အသုံးပြုလျက် ဒီဇိုင်နာတွေက လက်တွေ့ သုံးနိုင်ပုံ အဆုံး ပါဝင်ပါတယ်။ အဲဒီလို သင်္ချာဆိုင်ရာ အံ့ဖွယ်ရာများကို လေ့လာသင်ယူရင်း နေ့စဉ်ဘဝထဲမှာ လျှို့ဝှက်ထားတဲ့ အချက်တွေကို နှိုက်ယူ လေ့လာကြပါ။
Li Wei Tan - Formulation scientist
As a formulation scientist, Li Wei Tan is constantly finding ways to understand why something works and why it doesn't. Full bio
As a formulation scientist, Li Wei Tan is constantly finding ways to understand why something works and why it doesn't. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Some years ago, I was visiting Paris
0
772
2783
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် အနည်းငယ်တုန်းက
ကျွန်မ ပဲရစ်မြိုကို သွားခဲ့ရာ
ကျွန်မ ပဲရစ်မြိုကို သွားခဲ့ရာ
လှပတဲ့ နွေရာသီ မွန်းလွဲချိန်မှာ
Seine မြစ်တလျှောက် လမ်းလျှောက်နေခဲ့တယ်။
Seine မြစ်တလျှောက် လမ်းလျှောက်နေခဲ့တယ်။
00:15
and walking along the Seine River
during a beautiful summer afternoon.
during a beautiful summer afternoon.
1
3579
4325
00:19
I saw giant bubbles
floating on the riverbank,
floating on the riverbank,
2
7928
3249
မြစ်ကမ်းပါး အနီးမှာ မျောနေကြတဲ့
ဧရာမ ပူဖောင်းတွေကို မြင်ခဲ့ရတယ်၊
ဧရာမ ပူဖောင်းတွေကို မြင်ခဲ့ရတယ်၊
00:23
like this one.
3
11201
1411
ဒီလိုဟာမျိုးလေ။
00:24
The next moment, it popped and was gone.
4
12636
2953
ခဏအကြာတွင်၊ ၎င်းဟာ ပေါက်ကွဲသွားကာ
ပျောက်ဆုံးသွားတယ်။
ပျောက်ဆုံးသွားတယ်။
00:28
Making them were two street performers
surrounded by a crowd.
surrounded by a crowd.
5
16273
4016
လမ်းပေါ်မှာ ဖျေဖျော်နေသူ လုပ်ပြ
နေခဲ့ကြရာ လူတွေ ဝိုင်းလျက် ရှိနေခဲ့ပါတယ်။
နေခဲ့ကြရာ လူတွေ ဝိုင်းလျက် ရှိနေခဲ့ပါတယ်။
00:32
They visibly make a living
by asking for donations
by asking for donations
6
20845
3399
သူတို့ဟာ ဘဝရပ်တည်ဖို့အတွက်
အဲဒီမှာ လူတွေထံမှ ငွေအလှူခံရင်း
အဲဒီမှာ လူတွေထံမှ ငွေအလှူခံရင်း
00:36
and by selling pairs of sticks
tied with two strings.
tied with two strings.
7
24268
3860
ကြိုးနှစ်ချောင်း ချည်ထားတဲ့
တုတ်ချောင်း နှစ်ခုကို ရောင်းနေခဲ့ကြတယ်။
တုတ်ချောင်း နှစ်ခုကို ရောင်းနေခဲ့ကြတယ်။
00:40
When I was there, a man bought
a pair of sticks for 10 euros,
a pair of sticks for 10 euros,
8
28152
5067
ကျွန်မ အဲဒီမှာ ရပ်ကြည့်နေစဉ် လူတစ်ယောက်က
၁၀ ယူရိုန တုတ်နှစ်ချောင်းကို ဝယ်လိုက်တယ်။
၁၀ ယူရိုန တုတ်နှစ်ချောင်းကို ဝယ်လိုက်တယ်။
00:45
which surprised me.
9
33243
1752
ကျွန်မ အဲဒါကို အံ့ဩမိတယ်။
00:47
I am a scientist who is
passionate about bubbles.
passionate about bubbles.
10
35773
3913
ကျွန်မဟာ ပူဖောင်တွေကို စိတ်ဝင်စား
လေ့လာနေတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးပါ။
လေ့လာနေတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးပါ။
00:51
I know the right trick
to make the giant bubbles
to make the giant bubbles
11
39710
3356
ဧရာမ ပူဖောင်းကြီးတွေကို ပြုလုပ်ဖို့
အရေးကြီးဆုံး လှည့်ကွက်က
အရေးကြီးဆုံး လှည့်ကွက်က
00:55
is the right soapy water mixture itself --
12
43090
3401
ဆပ်ပြာကို ရေနှင့် သင့်တော်အောင်
ရောစပ်ထားတဲ့ အရည်ပါ --
ရောစပ်ထားတဲ့ အရည်ပါ --
00:58
not the sticks,
13
46515
1431
တုတ်တွေဟာ လိုချင်လိုနိုင်ပေမဲ့
00:59
which may be needed,
14
47970
1311
အရေးကြီးဆုံး အရာ မဟုတ်ဘဲ
01:01
but you can easily make them at home.
15
49305
2143
အိမ်မှာ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်
အလွယ်တကူ လုပ်ယူနိုင်တယ်။
အလွယ်တကူ လုပ်ယူနိုင်တယ်။
01:03
Focusing on the sticks makes us not see
that the real tool is the bubble itself.
that the real tool is the bubble itself.
16
51924
5642
တုတ်တွေကို အာရုံစိုက်စေခြင်းဖြင့် တကယ့်
ကိရိယာက ပူဖောင်း ဖြစ်တာကို မြင်မရစေပါ။
ကိရိယာက ပူဖောင်း ဖြစ်တာကို မြင်မရစေပါ။
01:10
Bubbles might seem like something
just children make while playing,
just children make while playing,
17
58970
4132
ပူဖောင်းတွေဟာ ကလေးမျာတွေအတွက် ကစားစရာလို့
ထင်စရာရှိပေမဲ့
ထင်စရာရှိပေမဲ့
01:16
but sometimes it can be really stunning.
18
64117
2423
တစ်ခါတစ်ရံတွင် ၎င်းတို့ဟာ
တကယ့်ကို ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ရာပါ။
တကယ့်ကို ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ရာပါ။
01:19
However, there are more
fascinating science to bubbles,
fascinating science to bubbles,
19
67659
4338
တကယ်တော့ ပူဖောင်းတွေနဲ့ပတ်သက်လျှင် ပိုလို့
အံ့အားသင့်ဖွယ် သိပ္ပံပညာ ရှိပါတယ်၊
အံ့အားသင့်ဖွယ် သိပ္ပံပညာ ရှိပါတယ်၊
01:24
such as problem-solving tools.
20
72021
2647
ပြဿနာဖြေရှင်းရေး
ကိရိယာတောင် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ကိရိယာတောင် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ဒီတော့ ကျွန်မဟာ ပူပေါင်းတွေကို ဖန်တီးပုံ
ဖြစ်ရပ်အချို့ကို၊
ဖြစ်ရပ်အချို့ကို၊
01:27
So I would like to share with you
21
75192
2373
01:29
a few stories about
the science of creating bubbles
the science of creating bubbles
22
77589
3671
ပြီးတော့ သေးနုပ်တဲ့ ပူဖောင်းများကို
ရှင်းလင်းပစ်ရေး ဖြစ်ရပ်အချို့ကို
ရှင်းလင်းပစ်ရေး ဖြစ်ရပ်အချို့ကို
01:33
and the science of eliminating
the microscopic ones.
the microscopic ones.
23
81284
3995
ရှင်တို့အား အခု မျှဝေပေးချင်ပါတယ်။
01:37
Since it's up on the screen,
let's start with the soap bubble.
let's start with the soap bubble.
24
85742
3918
စခရင်ပေါ်က အခု မြင်နေရတယ်ဆိုတော့
ဆပ်ပြာ ပူဖောင်းဖြင့် စတင်ကြပါစို့။
ဆပ်ပြာ ပူဖောင်းဖြင့် စတင်ကြပါစို့။
01:42
It is made from very common substances:
25
90478
3046
အဲဒါကို သာမန်
ပစ္စည်းများဖြင့် လုပ်ထားတာပါ-
ပစ္စည်းများဖြင့် လုပ်ထားတာပါ-
01:45
air, water, soap, in the right mixture.
26
93548
3777
လေ၊ ရေ နဲ့ ဆပ်ပြာကို
သင့်တင့်စွာ ရောထားတာပါ။
သင့်တင့်စွာ ရောထားတာပါ။
01:50
You can see soap bubbles
constantly changing their colors.
constantly changing their colors.
27
98214
3601
ဆပ်ပြာ ပူဖောင်းတွေဟာ တချိန်လုံး
အရောင်ပြောင်းလဲတာကို သတိထားမိနိုင်ပါတယ်။
အရောင်ပြောင်းလဲတာကို သတိထားမိနိုင်ပါတယ်။
01:53
This is due to the interaction with light
at various directions
at various directions
28
101839
4497
ဒီလိုဖြစ်ရတာက နေရာအမျိုးမျိုးမှ လာနေတဲ့
အလင်းရောင်နဲ့ တုံ့ပြန်မှုကြောင့်နဲ့
အလင်းရောင်နဲ့ တုံ့ပြန်မှုကြောင့်နဲ့
01:58
and the changes of their thickness.
29
106360
2117
၎င်းတို့ရဲ့ အထူ ပြောင်းလဲနေမှုကြောင့်ပါ။
02:01
One of the common substances,
water molecules,
water molecules,
30
109471
3759
အဲဒီထဲက သာမန် ပစ္စည်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့
ရေရဲ့ မော်လီကျူးတွေ
ရေရဲ့ မော်လီကျူးတွေ
02:05
are formed by two atoms of hydrogen
and one atom of oxygen -- H2O.
and one atom of oxygen -- H2O.
31
113254
6397
H2O - ဟိုက်ဒရိုဂျင် အက်တမ် နှစ်ခုနဲ့
အောက်ဆီဂျင် အက်တမ် တစ်ခုနဲ့ ဖွဲ့ထားပါတယ်။
အောက်ဆီဂျင် အက်တမ် တစ်ခုနဲ့ ဖွဲ့ထားပါတယ်။
02:12
On most surfaces, water droplets
tend to curve inwards,
tend to curve inwards,
32
120350
4791
မျက်နှာပြင် အများစုပေါ်တွင် ရေစက်တွေဟာ
အတွင်းပိုင်းသို့ ကွေးတတ်ပါတယ်၊
အတွင်းပိုင်းသို့ ကွေးတတ်ပါတယ်၊
02:17
forming a semihemisphere shape.
33
125165
2373
စက်ဝိုင်းခြင်း
ပုံမျိုးကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
ပုံမျိုးကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
02:20
This is because the water droplet's
surface is like an elastic sheet.
surface is like an elastic sheet.
34
128237
4770
ရေစက်ရဲ့ မျက်နှာပြင်ဟာ ဆွဲဆန့်လို့ရတဲ့
အပြားနဲ့ တူနေလို့ အဲဒီလို ဖြစ်လာတာပါ။
အပြားနဲ့ တူနေလို့ အဲဒီလို ဖြစ်လာတာပါ။
02:25
The water molecule on the surface
is constantly being pulled inwards
is constantly being pulled inwards
35
133729
4024
မျက်နှာပြင်ပေါ်ရှိ ရေမော်လီကျူးဟာ
ဗဟိုမှာ ရှိနေတဲ့ မော်လီကျူးကြောင့်
ဗဟိုမှာ ရှိနေတဲ့ မော်လီကျူးကြောင့်
02:29
by the molecule at the center.
36
137777
1922
အတွင်းဖက်ကို အစဉ် ဆွဲယူခံနေရပါတယ်။
02:32
And the quality of the elasticity
is what we call "surface tension."
is what we call "surface tension."
37
140826
5024
ဆွဲဆန့်နိုင်တဲ့ အရည်အသွေးကို ကျွန်မတို့က
"မျက်နှာပြင်ရဲ့ တင်းမာမှု"လို့ ခေါ်ကြတယ်။
"မျက်နှာပြင်ရဲ့ တင်းမာမှု"လို့ ခေါ်ကြတယ်။
02:38
Now by adding soap,
38
146422
2051
အခုတော့ ဆပ်ပြာကို ထည့်ပေးခြင်းဖြင့်၊
02:40
what happens is the soap molecule
reduces the surface tension of water,
reduces the surface tension of water,
39
148497
4544
ဆပ်ပြာမော်လီကျူးက ရေရဲ့ မျက်နှာပြင်
တင်းမာမှုကို လျော့ပါးလာစေတာမို့လို့
တင်းမာမှုကို လျော့ပါးလာစေတာမို့လို့
02:45
making it more elastic
and easier to form bubbles.
and easier to form bubbles.
40
153065
3924
၎င်းကို ပိုပြီး ဆွဲဆန့်ရနိုင်လာစေပြီး
ပူဖောင်းတွေ လုပ်ရတာ လွယ်ကူလာစေတယ်။
ပူဖောင်းတွေ လုပ်ရတာ လွယ်ကူလာစေတယ်။
02:50
You can think of a bubble
as a mathematical problem-solver.
as a mathematical problem-solver.
41
158505
4719
ဒီတော့ ပူဖောင်းကို ပြဿနာ ဖြေရှင်းရေး
သင်္ချာနည်းအဖြစ် မြင်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။
သင်္ချာနည်းအဖြစ် မြင်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။
02:55
You see it relentlessly trying
to achieve geometry perfection.
to achieve geometry perfection.
42
163779
5042
၎င်းဟာ စနစ်ကျတဲ့ ဂျီသြမေတြီ ပုံစံကို
ရယူရန် မရပ်မနား အားထုတ်နေတာ မြင်နိုင်တယ်။
ရယူရန် မရပ်မနား အားထုတ်နေတာ မြင်နိုင်တယ်။
03:00
For instance, a sphere is the shape
with the least surface area
with the least surface area
43
168845
5812
ဥပမာ၊ စက်လုံးဟာဖြင့် ထုထည် တစ်ခုခုအတွက်
မျက်နှာပြင် ဧရိယာ
မျက်နှာပြင် ဧရိယာ
03:06
for a given volume.
44
174681
1617
အနည်းဆုံးရှိတဲ့ ပုံသဏ္ဌာန်ပါ။
03:08
That's why a single bubble
is always in the shape of a sphere.
is always in the shape of a sphere.
45
176322
4344
ပူဖောင်းတစ်လုံးတည်း ဆိုရင် စက်လုံး
ပုံသဏ္ဌာန်ကို ဆောင်တာ အဲဒါကြောင့်ပါ။
ပုံသဏ္ဌာန်ကို ဆောင်တာ အဲဒါကြောင့်ပါ။
03:12
Let me show you. Check it out.
46
180690
1836
ရှင်တို့ ကိုယ်တိုင် မြင်ရအောင် ပြပေးပါရစေ။
03:30
This is a single bubble.
47
198112
1818
ဒါစာ တစ်လုံးတည်းရှိတဲ့ ပူဖောင်းပါ။
03:31
When two bubbles touch each other,
48
199954
2267
ပူဖောင်း နှစ်ခုအချင်းချင်းထိကြတဲ့ အခါမှာ၊
03:37
they can save materials
by sharing a common wall.
by sharing a common wall.
49
205437
3234
ဘုံဖြစ်တဲ့ နံရံကို မျှသုံးလျက်
ပစ္စည်းတွေကို ချွေတာနိုင်ကြတယ်။
ပစ္စည်းတွေကို ချွေတာနိုင်ကြတယ်။
03:48
When more and more bubbles
are added together,
are added together,
50
216385
2925
ပူဖောင်းတွေကို တိုးတိုးပြီး ထည့်ပေးပါက၊
03:51
their geometry changes.
51
219334
1829
၎င်းတို့ရဲ့ ဂျီသြမေတြီဟာ
ပြောင်းလဲသွားမှာပါ။
ပြောင်းလဲသွားမှာပါ။
03:53
These four bubbles are added together.
52
221556
2359
ဒီပူဖောင်းလေးခုကို အတူတူ ထည့်ပေးထားတယ်။
03:55
They meet at one point at the center.
53
223939
2270
၎င်းတို့ဟာ ဗဟိုမှာရှိတဲ့
တစ်နေရာတွင် ဆုံကြတယ်။
တစ်နေရာတွင် ဆုံကြတယ်။
04:42
When six bubbles are added together,
54
270871
2370
ပူဖောင်း ခြောက်လုံးကို
အတူတူ ထည့်ပေးလိုက်တော့၊
အတူတူ ထည့်ပေးလိုက်တော့၊
04:45
a magical cube appears at the center.
55
273265
2640
အံ့ဖွယ် ကုဗတုံးတစ်ခု အလယ်မှာ ပေါ်လာတယ်။
04:47
(Applause)
56
275929
3628
(လက်ခုပ်သံများ)
04:55
That is surface tension at work,
57
283059
2683
မျက်နှာပြင်တင်းမာမှုရဲ့ လက်ချက်ကြောင့်ပါ၊
04:57
trying to find the most effective
geometry arrangement.
geometry arrangement.
58
285766
3938
အထိရောက်ဆုံး ဂျီသြမေတြီ အစီအစဉ်ကို
ရှာဖွေဖို့ ကြိုးစားမှုပါ။
ရှာဖွေဖို့ ကြိုးစားမှုပါ။
05:03
Now, let me give you another example.
59
291693
4505
အခုတော့ ရှင်တို့ကို အခြားဥပမာ
တစ်ခုကို ပြပေးပါရစေ။
တစ်ခုကို ပြပေးပါရစေ။
05:09
This is a very simple prop.
60
297153
3002
ဒါဟာ ရိုးရှင်းတဲ့ အသုံးအဆောင် တစ်ခုပါ။
05:13
This is made from two layers of plastic
61
301258
3908
ပလပ်စတစ် နှစ်လွှာဖြင့် လုပ်ထားပြီး
05:17
with four pins connected to each other.
62
305190
2486
ပင်လေးခုတို့ကို တစ်ခုနဲ့တစ်ခု
ချိတ်ဆက်ပေးထားတယ်။
ချိတ်ဆက်ပေးထားတယ်။
05:19
Imagine these four pins represent
four cities that are equally apart,
four cities that are equally apart,
63
307700
5990
အဲဒီ ပင်လေးခုတို့ဟာ ညီတူညီမျှ ကွာဝေးကြတဲ့
မြို့လေးမြို့ပါလို့ စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ။
မြို့လေးမြို့ပါလို့ စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ။
05:25
and we would like to make roads
to connect these four cities.
to connect these four cities.
64
313714
3705
မြို့လေးမြို့ကို ဆက်သွယ်ပေးမဲ့
ကားလမ်းတွေကို ကျွန်မတို့ ဆောက်လုပ်ချင်တယ်။
ကားလမ်းတွေကို ကျွန်မတို့ ဆောက်လုပ်ချင်တယ်။
05:30
My question is: What is the shortest
length to connect these four cities?
length to connect these four cities?
65
318426
4244
ကျွန်မ မေးချင်တာက- လေးမြု့ကို အဆက်ပေးမယ့်
အတိုဆုံး ခရီးက ဘယ်လောက်လဲ?
အတိုဆုံး ခရီးက ဘယ်လောက်လဲ?
05:35
Let's find out the answer
by dipping it into the soapy water.
by dipping it into the soapy water.
66
323723
3901
အဲဒါကို ဆပ်ပြာရေထဲသို့ နှစ်မြှုပ်ကြည့်
ခြင်းဖြင့် အဖြေကို ရှာကြည့်ကြပါစို့။
ခြင်းဖြင့် အဖြေကို ရှာကြည့်ကြပါစို့။
05:43
Remember, the soap bubble forms
will always try to minimize
will always try to minimize
67
331775
5523
ဆပ်ပြာပူဖောင်းရဲ့ ပုံစံများဟာ
၎င်းတို့ရဲ့ မျက်နှာပြင် ဧရိယာကို အမြဲတမ်း
၎င်းတို့ရဲ့ မျက်နှာပြင် ဧရိယာကို အမြဲတမ်း
05:49
their surface area
68
337322
1600
အနည်းဆုံး ဖြစ်ဖို့ ကြိုးစားလျက်
05:50
with a perfect geometry arrangement.
69
338946
2706
စနစ်ကျတဲ့ ဂျီသြမေတြီ ပုံစံနဲ့
စီစဉ်ပေးတတ်တာကို သတိရနေကြပါ။
စီစဉ်ပေးတတ်တာကို သတိရနေကြပါ။
05:54
So the solution might not be
something you expected.
something you expected.
70
342632
5109
ရလာမယ့် အဖြေဟာ ကျုပ်တို့ မျှော်လင့်
နေတာမျိုး ဟုတ်ချင်မှ ဟုတ်ပါမယ်။
နေတာမျိုး ဟုတ်ချင်မှ ဟုတ်ပါမယ်။
06:02
The shortest length
to connect these four cities
to connect these four cities
71
350175
3408
အဲဒီမြို့လေးမြို့ကို ဆက်သွယ်ပေးဖို့အတွက်
အတိုဆုံး ခရီးဟာဖြင့်
အတိုဆုံး ခရီးဟာဖြင့်
06:05
is 2.73 times the distance
between these two cities.
between these two cities.
72
353607
5864
အဲဒီမြို့နှစ်မြို့အကြားရှိ အကွာအဝေးထက်
၂.၇၃ ဆ ပိုရှည်ပါတယ်။
၂.၇၃ ဆ ပိုရှည်ပါတယ်။
06:11
(Applause)
73
359495
4293
(လက်ခုပ်သံများ)
06:17
Now you've got the idea.
74
365401
1966
အခုတော့ ကျွန်မ ဆိုလိုချင်တာ သိလောက်ပါပြီ။
06:19
The soap bubble forms will always try
to minimize their surface area
to minimize their surface area
75
367391
5279
ဆပ်ပြာပူဖောင်း ပုံစံတွေ အမြဲပဲ ၎င်းတို့ရဲ့
မျက်နှာပြင်ဧရိယာကို အနည်းဆုံး ဖြစ်စေလျက်
မျက်နှာပြင်ဧရိယာကို အနည်းဆုံး ဖြစ်စေလျက်
06:24
with a perfect geometry arrangement.
76
372694
2404
စနစ်ကျတဲ့ ဂျီသြမေတြီ အစီအစဉ်ဖြစ်ဖို့
ကြိုးစားမှာပါ။
ကြိုးစားမှာပါ။
06:29
Now, let us look at bubbles
in another perspective.
in another perspective.
77
377416
5873
အခုတော့ ကျုပ်တို့ အခြားရှုထောင့်
တစ်မျိုးမှ ပူဖောင်းတွေကို ကြည့်ကြမယ်။
တစ်မျိုးမှ ပူဖောင်းတွေကို ကြည့်ကြမယ်။
06:36
My daughter, Zoe, loves visiting zoos.
78
384357
3908
ကျွန်မရဲ့ သမီး၊ Zoe ဟာ
တိရစ္ဆာန်ရုံကို သွားလည်တာ ကြိုက်ပါတယ်။
တိရစ္ဆာန်ရုံကို သွားလည်တာ ကြိုက်ပါတယ်။
06:40
Her favorite spot is Penguin Cove
at Marwell Zoo in Southern England,
at Marwell Zoo in Southern England,
79
388289
5929
အင်္ဂလန် တောင်ပိုင်း Marwell တိရစ္ဆာန်ရုံ
ထဲက Penguins Cove ဟာ သူမအကြိုက်ဆုံးနေရာပါ၊
ထဲက Penguins Cove ဟာ သူမအကြိုက်ဆုံးနေရာပါ၊
06:46
where she could see penguins
swim at speed under the water.
swim at speed under the water.
80
394242
4432
ပင်ဂွင်းငှက်တွေ ရေအောက်မှာ မြန်ဆန်စွာ
ရေကူးတာကို သူ ကြည့်တတ်တယ်။
ရေကူးတာကို သူ ကြည့်တတ်တယ်။
06:51
One day, she noticed
that the body of penguins
that the body of penguins
81
399653
3779
တစ်နေ့မှာ ပင်ဂွင်းငှက်တွေ ရေကူးစဉ်
သူတို့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ နောက်မှာ
သူတို့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ နောက်မှာ
06:55
leaves a trail of bubbles when they swim
82
403456
3000
ပူပေါင်းတွေ တသီကြီး ကျန်ရစ်ခဲ့တာကို
သူ သတိထားမိလို့
သူ သတိထားမိလို့
06:58
and asked why.
83
406480
1880
အဲဒါ ဘာကြောင့်လဲ မေးလာတယ်။
07:00
Animals and birds like penguins
84
408384
2967
ရေအောက်မှာ အချိန် တော်တော်များများကို
07:03
that spend a lot of their time
under the water
under the water
85
411375
3498
ဖြုန်းကြတဲ့ ပင်ဂွင်းလို ငှက်တွေဟာ
07:06
have evolved an ingenious way
of utilizing the capability of bubbles
of utilizing the capability of bubbles
86
414897
6415
သူတို့ ဝန်းကျင်ရှိ ရေရဲ့ သိပ်သည်းဆကို
လျှော့ချပစ်ဖို့အတွက် ပူဖောင်းတွေရဲ့
လျှော့ချပစ်ဖို့အတွက် ပူဖောင်းတွေရဲ့
07:13
to reduce the density of water.
87
421336
2606
စွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းကို အံ့ဖွယ်နည်းဖြင့်
အသုံးချကြပါတယ်။
အသုံးချကြပါတယ်။
07:17
Emperor penguins are thought to be able
to dive a few hundred meters
to dive a few hundred meters
88
425066
4712
ဧကရာဇ် ပင်ဂွင်းငှက်တွေဆိုရင်
ပင်လယ်ပြင် မျက်နှာပြင် အောက်ကို
ပင်လယ်ပြင် မျက်နှာပြင် အောက်ကို
07:21
below the sea surface.
89
429802
2107
မီတာ ရာချီနက်အောင် ငုပ်ဝင်နိုင်ကြတယ်။
07:24
They are thought to store
the air under their feathers
the air under their feathers
90
432562
3692
သူတို့ဟာ ဒိုင်ဗင်မထိုးမီမှာ
သူတို့ရဲ့ အမွေးတောင်များရဲ့ အောက်မှာ
သူတို့ရဲ့ အမွေးတောင်များရဲ့ အောက်မှာ
07:28
before they dive
91
436278
1655
လေကို သိုလှောင်ယူသွားလျက်
07:29
and then progressively release it
as a cloud of bubbles.
as a cloud of bubbles.
92
437957
4769
နောက်မှာ တဖြည်းဖြည်းချင်း ပူဖေါင်းများ
အဖြစ် ပြန်လွတ်ပေးကြတယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။
အဖြစ် ပြန်လွတ်ပေးကြတယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။
07:35
This reduces the density
of water surrounding them,
of water surrounding them,
93
443300
3668
အဲဒါက သူတို့ကို ဝန်းရံနေတဲ့ ရေရဲ့
သိပ်သည်းဆကို လျော့နည်းသွားစေြခင်းဖြင့်
သိပ်သည်းဆကို လျော့နည်းသွားစေြခင်းဖြင့်
07:38
making it easier to swim through
94
446992
2785
ရေကူးဖြတ်မှုကို လွယ်လာစေလျက်
07:41
and speed up their swimming speed
at least 40 percent.
at least 40 percent.
95
449801
4829
သူတို့ရဲ့ ရေကူးမှုအမြန်နှုန်းကို အနည်းဆုံး
၄၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာစေပါတယ်။
၄၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာစေပါတယ်။
07:47
This feature has been noticed
by the ship manufacturers.
by the ship manufacturers.
96
455779
3729
အဲဒီ အချင်းအရာကို သင်္ဘော ထုတ်လုပ်ကြသူတို့
သတိထားမိကြတယ်။
သတိထားမိကြတယ်။
07:52
I am talking about the big ships here,
97
460364
3489
ဒီမှာ ရှိနေကြတဲ့ တကယ့်သင်္ဘောကြီးတွေကို
ပြောနေတာပါ၊
ပြောနေတာပါ၊
07:55
the ones that are used to transport
thousands of containers across the ocean.
thousands of containers across the ocean.
98
463877
5007
သမုဒ္ဒရာကို ဖြတ်ပြီး ကွန်တိန်နာ ထောင်ချီ
ပို့ဆောင်ကြတဲ့ သင်္ဘောတွေပါ။
ပို့ဆောင်ကြတဲ့ သင်္ဘောတွေပါ။
08:01
Recently, they developed a system
called "air lubricating system,"
called "air lubricating system,"
99
469559
5402
မကြာခင်က သူတို့ တီထွင်လိုက်ကြတဲ့ စနစ်ကို
"လေချောဆီ စနစ်"လို့ အမည်ပေးထားတယ်၊
"လေချောဆီ စနစ်"လို့ အမည်ပေးထားတယ်၊
08:06
inspired by the penguins.
100
474985
1965
ပင်ဂွင်းငှက်တွေထံမှ
ရလိုက်တဲ့ အတွေးအခေါ်ပါ။
ရလိုက်တဲ့ အတွေးအခေါ်ပါ။
08:09
In this system, they produce
a lot of air bubbles
a lot of air bubbles
101
477704
4166
အဲဒီစနစ်ထဲတွင်၊ သူတို့ဟာ များပြားလှတဲ့
လေပူဖောင်းတွေကို ထုတ်လုပ်ပေးကြပြီး
လေပူဖောင်းတွေကို ထုတ်လုပ်ပေးကြပြီး
08:13
and redistribute them across
the whole of the ship,
the whole of the ship,
102
481894
4089
သင်္ဘော ကိုယ်ထည်
တလျှောက်လုံးမှာ ဖြန့်ဝေပေးခြင်းဖြင့်
တလျှောက်လုံးမှာ ဖြန့်ဝေပေးခြင်းဖြင့်
08:18
like an air carpet
that reduces the water resistance
that reduces the water resistance
103
486007
4560
သင်္ဘောတစ်စီး ခုတ်မောင်းရာတွင်
ရေရဲ့ ခုခံမှုကို လျော့နည်းလာစေတဲ့
ရေရဲ့ ခုခံမှုကို လျော့နည်းလာစေတဲ့
08:22
when a ship is moving.
104
490591
2187
လေကော်ဇော်လို သုံးပါတယ်။
08:26
This feature cuts off the energy
consumption for the ship
consumption for the ship
105
494167
4018
အဲဒီလို တီထွင်မှုက သင်္ဘောရဲ့ စွမ်းအင်
သုံးစွဲမှုကို ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိကို
သုံးစွဲမှုကို ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိကို
08:30
up to 15 percent.
106
498209
2617
လျှော့ချပစ်နိုင်ပါတယ်။
08:34
Bubbles can also be used for medicines.
107
502848
3516
ပူဖောင်းတွေကို ဆေးကုသမှု
ထဲတွင်ပါ သုံးနိုင်ပါတယ်။
ထဲတွင်ပါ သုံးနိုင်ပါတယ်။
08:38
It can also play a role in medicines,
108
506388
2880
ဥပမာ၊ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ နေရာ တစ်စုံတစ်ခုထံသို့
08:42
for instance, as a method for noninvasive
delivery systems for drugs and genes
delivery systems for drugs and genes
109
510889
6969
ဆေးနဲ့ မျိုးစေ့ဗီဇများကို ထိုးဖောက်လျက်
ဆေးထိုးပေးရေး နည်းကို
ဆေးထိုးပေးရေး နည်းကို
နည်းကိုမသုံးဘဲ ပို့ပေးရန် သုံးနိုင်တယ်။
08:49
to a specific part of the body.
110
517882
2506
08:52
Imagine a microbubble
111
520412
2056
သေးနုပ်လှတဲ့ ပူဖောင်းကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ
အဲဒီထဲကို ဆေးဝါးများနဲ့
သံလိုက်အေးဂျင့်များကို ရောထည့်ပေးလျက်
သံလိုက်အေးဂျင့်များကို ရောထည့်ပေးလျက်
08:54
filled with a mixture
of drugs and magnetic agents
of drugs and magnetic agents
112
522492
4097
08:58
being injected into our bloodstream.
113
526613
2445
ကျုပ်တို့ရဲ့ သွေးကြောထဲကို
ထိုးပေးနိုင်ပါတယ်။
ထိုးပေးနိုင်ပါတယ်။
09:02
The bubbles will move to the target areas.
114
530273
3412
အဲဒီပူဖောင်းဟာ ရည်ရွယ်ရင်း
နေရာဆီကို ရွေ့လျားသွးပါမယ်။
နေရာဆီကို ရွေ့လျားသွးပါမယ်။
ဒါပေမဲ့ သွားရမယ့် နေရာကို
၎င်းတို့ ဘယ်လိုလုပ် သိကြမလဲ?
၎င်းတို့ ဘယ်လိုလုပ် သိကြမလဲ?
09:05
But how do they know where to go?
115
533709
2603
ကျုပ်တို့က အဲဒါ့အတွက်
သံလိုက်ကို ထည့်ပေးထားတယ်။
သံလိုက်ကို ထည့်ပေးထားတယ်။
09:08
Because we placed a magnet there.
116
536336
2116
09:10
For instance, this part of my hand.
117
538476
2361
ဥပမာ၊ ကျွန်မ လက်ရဲ့ ဒီနေရာဆိုပါစို့။
09:12
When the microbubbles
move to this part of my hand,
move to this part of my hand,
118
540861
4012
ခုနက မိုက်ခရိုပူပေါင်းတွေ ကျွန်မလက်ရဲ့
ဒီအပိုင်းကို ရောက်လာချိန်မှာ
ဒီအပိုင်းကို ရောက်လာချိန်မှာ
09:16
we can pop it via ultrasound
119
544897
3791
ကျုပ်တို့က အသံလွန်နည်းဖြင့်
ရှာတွေ့တာနဲ့
ရှာတွေ့တာနဲ့
09:20
and release the drug
exactly where it's needed.
exactly where it's needed.
120
548712
3498
လိုအပ်တဲ့ နေရာ အတိအကျမှာကို
ဆေးတွေကို လွှတ်ပေးလိုက်မှာပါ။
ဆေးတွေကို လွှတ်ပေးလိုက်မှာပါ။
09:25
Now, I mentioned about
the science of creating bubbles.
the science of creating bubbles.
121
553895
3474
အခုအထိ ကျွန်မ ပြောပြခဲ့တာက
ပူဖောင်း ဖန်တီးမှု သိပ္ပံပညာ အကြောင်းပါ။
ပူဖောင်း ဖန်တီးမှု သိပ္ပံပညာ အကြောင်းပါ။
09:29
But sometimes we also need to remove them.
122
557393
4301
ဒါပေမဲ့၊ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကျွန်မတို့ဟာ
၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားဖို့ လိုအပ်တတ်တယ်။
၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားဖို့ လိုအပ်တတ်တယ်။
09:33
That's actually part of my job.
123
561718
2300
တကယ်တော့ ကျွန်မရဲ့
အလုပ်က အဲဒါနဲ့ ဆိုင်ပါတယ်။
အလုပ်က အဲဒါနဲ့ ဆိုင်ပါတယ်။
09:36
My exact job title is
"ink formulation scientist."
"ink formulation scientist."
124
564731
4878
ကျွန်မ ရာထူးကို အတိအကျ ဖေါ်ပြရပါက
"မှင် စီမံထုတ်လုပ်ရေး သိပ္ပံပညာရှင်"ပါ။
"မှင် စီမံထုတ်လုပ်ရေး သိပ္ပံပညာရှင်"ပါ။
09:41
But I don't work on the ink
that you use for your writing pens.
that you use for your writing pens.
125
569633
4050
ဒါပေမဲ့ ရှင်တို့ စာရေးဖို့ သုံးတဲ့ မှင်
အတွက် အလုပ်လုပ်တာ မဟုတ်ဘူး။
အတွက် အလုပ်လုပ်တာ မဟုတ်ဘူး။
09:46
I'm working on some cool applications
126
574366
2812
ကျွန်မဟာ အံ့ဩစရာ ကောင်းတဲ့
အပလီကေးရှင်းတွေကို၊
အပလီကေးရှင်းတွေကို၊
09:49
such as organic photovoltaics, OPVs,
127
577202
4420
organic photovoltaic များ၊ OPV များနဲ့
09:53
and organic light-emitting diodes, OLEDs.
128
581646
3672
organic light-emitting diode များ၊ OLED
များ အတွက် လုပ်ကိုင်နေတာပါ။
များ အတွက် လုပ်ကိုင်နေတာပါ။
09:57
Part of my job is to figure out
how and why we want to remove the bubbles
how and why we want to remove the bubbles
129
585342
6280
ကျွန်မရဲ့ တာဝန်ထဲမှာ ကျွန်မ ကုမ္ပဏီက
ထုတ်လုပ်ပေးတဲ့ မှင်ထဲကနေပြီး ပူဖောင်းတွေ
ထုတ်လုပ်ပေးတဲ့ မှင်ထဲကနေပြီး ပူဖောင်းတွေ
10:03
from the ink that my company produces.
130
591646
2486
ဘာကြောင့်နဲ့ ဘယ်လိုနည်းနဲ့
ဖယ်ရှားပစ်ရမလဲ ဆိုတာပါဝင်ပါတယ်။
ဖယ်ရှားပစ်ရမလဲ ဆိုတာပါဝင်ပါတယ်။
10:06
During the formulation-mixing process,
131
594989
3262
မှင်ကို စီမံရောပေးတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်၊
10:10
or preparation process,
132
598275
1759
ဒါမှမဟုတ် ပြင်ဆင်ရေး
လုပ်ငန်းစဉ် အတွင်းမှာ၊
လုပ်ငန်းစဉ် အတွင်းမှာ၊
10:12
we mix active ingredients,
solvents and additives
solvents and additives
133
600058
6195
ကျွန်မတို့ဟာ တက်ကြွတဲ့ ပါဝင်ပစ္စည်းတွေ၊
ဖျော်တဲ့အရာများနဲ့ ထည့်စရာများ ရောကြရတယ်၊
ဖျော်တဲ့အရာများနဲ့ ထည့်စရာများ ရောကြရတယ်၊
10:18
in order to achieve the formulations
with the properties we want
with the properties we want
134
606277
4529
မှင်ကို အသုံးပြုတဲ့ အခါမှာ၊ ကျုပ်တို့
လိုချင်တဲ့ ပုံစံမျိုးနဲ့ အရည်အချင်းများကို
လိုချင်တဲ့ ပုံစံမျိုးနဲ့ အရည်အချင်းများကို
ရရှိစေဖို့ အတွက် အဲဒီလို လုပ်ကိုင်ကြရတာပါ။
10:22
when the ink is being used.
135
610830
1636
ဒါပေမဲ့ ရှင်တို့
ဖျော်ရည်များကို ပြုလုပ်စဉ်
ဖျော်ရည်များကို ပြုလုပ်စဉ်
10:25
But just like you would make drinks
136
613196
2917
ဒါမှမဟုတ် ကိတ်မုန့် ဖုတ်စဉ် ကြုံရသလိုပဲ
10:28
or bake cakes,
137
616137
1270
10:29
it is unavoidable that some air bubbles
will be trapped inside that ink.
will be trapped inside that ink.
138
617431
5556
မှင်ထဲမှာပါ လေပူဖောင်းတစ်ချို့ ချောင်ပိတ်
မိတတ်တာကို ရှောင်လွဲ မရနိုင်ပါ။
မိတတ်တာကို ရှောင်လွဲ မရနိုင်ပါ။
10:35
Here, we are talking
about a different space
about a different space
139
623686
3262
ဒါပေမဲ့ အခုပြောပြနေတဲ့ ကိစ္စက
ကျွန်မ ပဲရစ်မှာ မြင်ခဲ့ရတဲ့
ကျွန်မ ပဲရစ်မှာ မြင်ခဲ့ရတဲ့
10:38
from the bubbles I'd seen in Paris.
140
626972
2869
ပူဖောင်းများရဲ့ နေရာနဲ့
လုံးဝ မတူတဲ့ဟာပါ။
လုံးဝ မတူတဲ့ဟာပါ။
အဲဒီမှင်တွေ အကြားမှာ ပိတ်မိနေကြတဲ့
ပူဖောင်းတွေဟာဖြင့်
ပူဖောင်းတွေဟာဖြင့်
10:42
The bubbles that are trapped
inside those inks
inside those inks
141
630960
2202
10:45
vary between a few millimeters,
142
633186
2931
အရွယ်အစားအ မီလီမီတာ အနည်းငယ်မှ စလျက်
10:48
a few microns
143
636141
1243
မိုက်ခရွန် အနည်းငယ်ထိ၊
10:49
or even a few nanometers in size.
144
637408
2973
ဒါမှမဟုတ် နာနိုမီတာ အထိကို သေးနိုင်ပါတယ်။
10:52
And what we are concerned about
145
640405
1923
ကျွန်မတို့အား စိုးရိမ်စေနေတဲ့ အချက်က
10:54
is the oxygen and the moisture
that is trapped inside.
that is trapped inside.
146
642352
2999
အဲဒီမှာ ပိတ်မိနေကြတဲ့ အောက်ဆီဂျင်နဲ့
အစိုဓာတ်တွေပါ။
အစိုဓာတ်တွေပါ။
10:58
At this size scale,
removing them is not easy.
removing them is not easy.
147
646525
5705
ဒီလို အရွယ်အစားမျိုးမှာ
၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားရေးဟာ မလွယ်လှပါ။
၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားရေးဟာ မလွယ်လှပါ။
11:04
But it matters,
148
652254
1932
ဒါပေမဲ့၊ အဲဒါ လိုအပ်ပါတယ်။
11:06
for instance, for organic
light-emitting diodes inks
light-emitting diodes inks
149
654210
4115
ဥပမာ၊ ရှင်တို့ရဲ့ စမတ်ဖုန်းမှာ အသုံးပြုတဲ့
စခရင်ကို ထုတ်လုပ်ရန် ကျွန်မတို့
စခရင်ကို ထုတ်လုပ်ရန် ကျွန်မတို့
11:11
that we can use to produce display
for your smartphone, for example.
for your smartphone, for example.
150
659772
6972
သုံးကြတဲ့ organic light-emitting
diodeများရဲ့ မှင်တွေ ဆိုပါစို့။
diodeများရဲ့ မှင်တွေ ဆိုပါစို့။
အဲဒါကို နှစ်ပေါင်းများစွကြာအောင်
သုံးမယ်လို့ ယူဆရတယ်၊
သုံးမယ်လို့ ယူဆရတယ်၊
11:19
It's supposed to last for many years,
151
667674
2235
11:21
but if the ink that we use has been
absorbed with oxygen and moisture
absorbed with oxygen and moisture
152
669933
5020
သုံးလိုက်တဲ့ မှင်ထဲမှာ အောက်စီဂျင်နဲ့
အစိုဓာတ်တွေ ရောပါနေခဲ့ပါက
အစိုဓာတ်တွေ ရောပါနေခဲ့ပါက
11:26
[which] are not being removed,
153
674977
2363
အဲဒါတွေကို ဖယ်ရှား မပစ်ဖြစ်ခဲ့ပါက၊
11:29
then we can quickly see
dark spots appear in the pixels.
dark spots appear in the pixels.
154
677364
4870
မကြာခင်မှာကိုပဲ pixel တွေထဲမှာ
အမည်းစက်တွေ ပေါ်လာမှာကို မြင်လာရမှာပါ။
အမည်းစက်တွေ ပေါ်လာမှာကို မြင်လာရမှာပါ။
11:34
Now, one challenge we face
in removing the microbubbles
in removing the microbubbles
155
682943
6983
မိုက်ခရို ပူဖောင်းတွေကို ဖယ်ရှားရာတွင်
ကျွန်မတို့ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ ပြဿနာ တစ်ခုက
ကျွန်မတို့ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ ပြဿနာ တစ်ခုက
၎င်းတို့ဟာ လက်တွဲကူညီလိုစိတ်
သိပ် မရှိခြင်းပါပဲ။
သိပ် မရှိခြင်းပါပဲ။
11:41
is that they are not very cooperative.
156
689950
3446
၎င်းတို့ဟာ မိမိနေရာမျှာ
ဆက်ကုပ်ထိုင်နေကြလျက်
ဆက်ကုပ်ထိုင်နေကြလျက်
11:45
They like to sit there,
157
693420
1948
11:47
bathing in the ink without moving much.
158
695392
2886
မှင်ထဲမှာ မြုပ်မြဲ မြုပ်နေတတ်ကြတယ်။
11:50
But how do we kick them out?
159
698937
1962
ဒီတော့ ၎င်းတို့ကို
ဘယ်လို မောင်းထုတ်ကြရမလဲ။
ဘယ်လို မောင်းထုတ်ကြရမလဲ။
11:54
One technology we use
160
702741
2095
ကျွန်မတို့ သုံးတဲ့ နည်းပညာ တစ်ခုက
11:56
is to force the ink going through
a thin, long and tiny tube
a thin, long and tiny tube
161
704860
5541
မှင်ကို ပါးပြီး ရှည်လျားလျက် သေးလှတဲ့
ပြွန်မှ ဖြတ်စေခြင်းပါပဲ၊
ပြွန်မှ ဖြတ်စေခြင်းပါပဲ၊
12:02
with a porous wall,
162
710425
2131
ပြွန်ရဲ့ နံရံဟာ စုပါယူနိုင်စွမ်း ရှိတယ်။
12:04
and we place the tubes
inside the vacuum chamber,
inside the vacuum chamber,
163
712580
3111
အဲဒီလို ပြွန်တွေကို လေဟာ အခန်းထဲမှာ
ထားရှိကြပါတယ်၊
ထားရှိကြပါတယ်၊
12:07
so that the bubbles can be
squeezed out from the ink
squeezed out from the ink
164
715715
4340
အဲဒီလိုနည်းဖြင့်
ပူဖောင်းတွေကို မှင်ထဲကနေပြီး
ပူဖောင်းတွေကို မှင်ထဲကနေပြီး
12:12
and be removed.
165
720079
1355
ညှစ်ယူလိုက်ပြီး ထုတ်ပစ်လိုက်တာပါ။
12:14
Once we manage to remove the bubbles
from the ink that we produce,
from the ink that we produce,
166
722730
5644
ကျွန်မတို့ ထုတ်လုပ်ကြတဲ့ မှင်ထဲကနေပြီး
ပူဖောင်းတွေကို ထုတ်ပစ်တဲ့ နောက်မှာတော့
ပူဖောင်းတွေကို ထုတ်ပစ်တဲ့ နောက်မှာတော့
12:21
it is time for celebration.
167
729310
2386
အခမ်းအနား ကျင်းပဖို့ အချိန်ကျရောက်လာပါပြီ။
12:25
Let's open a bubbling champagne.
168
733726
3015
အမြှုပ်တစီစီ ထနေတဲ့
ရှမ်ပိန်ကို ဖွင့်ကြပါစို့။
ရှမ်ပိန်ကို ဖွင့်ကြပါစို့။
12:35
Ooh, this is going to be fun!
169
743693
2188
အိုး၊ ပျော်စရာကြီးပဲနော်!
12:37
(Laughter)
170
745905
2985
(ရယ်သံများ)
12:42
Woooo!
171
750327
2330
Woooo!
12:44
(Applause)
172
752681
3706
(လက်ခုပ်သံများ)
12:52
You could see a lot of bubbles
rushing out from the champagne bottle.
rushing out from the champagne bottle.
173
760317
5728
ရှမ်ပိန် ပုလင်းထဲက အပြိုင်ထွက်လာနေကြတဲ့
ပူဖောင်းတွေ အများကြီး မြင်နိုင်ပါတယ်။
ပူဖောင်းတွေ အများကြီး မြင်နိုင်ပါတယ်။
12:58
These are the bubbles
filled with carbon dioxide,
filled with carbon dioxide,
174
766566
4343
အဲဒါတွေဟာ ဝိုင်အရက် ကျက်လာစဉ်
ပေါ်လာတာ ဖြစ်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်
ပေါ်လာတာ ဖြစ်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်
13:02
a gas that's been produced during
the fermentation process of the wine.
the fermentation process of the wine.
175
770933
5538
နဲ့ ပြည့်နေကြတဲ့ လေပူဖေါင်းတွေပါ။
13:09
Let me pour some out.
176
777226
1743
ကျွန်မအား နည်းနည်းလေး ငှဲ့ခွင့်ပြုပါ။
ဒီလို အခွင့်အရေးကို
လက်လွတ်လို့ မရနိင်ပါဘူး။
လက်လွတ်လို့ မရနိင်ပါဘူး။
13:12
I can't miss the chance.
177
780919
1737
13:22
I guess it's enough.
178
790292
2091
ဒါဆို တော်လောက်ပါပြီ။
13:24
(Laughter)
179
792407
1207
(ရယ်သံများ)
13:29
Here, I can see a lot of microbubbles
180
797178
5192
ဒီမှာ မြင်ရသလို များမြောင်းလှတဲ့
မိုက်ခရို ပူဖောင်းတွေဟာ
မိုက်ခရို ပူဖောင်းတွေဟာ
13:34
moving from the bottom of the glass
to the top of the champagne.
to the top of the champagne.
181
802394
5016
ဖန်ခွက် အောက်ခြေမှနေပြီး
ရှန်ပိန်ထက်ဆီသို့ ရွေ့လျားနေကြတယ်။
ရှန်ပိန်ထက်ဆီသို့ ရွေ့လျားနေကြတယ်။
13:40
Before it pops,
182
808286
1603
၄င်တို့ ပေါက်ထွက် မသွားမီ၊
13:42
it will jet tiny droplets
of aroma molecules
of aroma molecules
183
810680
5198
၎င်းတို့ဟာ ရှမ်ပိန် အနံ့ပါတဲ့
မော်လီကျူးတွေကို ထုတ်လွှတ်ပေးလို့
မော်လီကျူးတွေကို ထုတ်လွှတ်ပေးလို့
13:47
and intensify the flavor of champagne,
184
815902
3671
ရှန်ပိန်ရဲ့ အရသာကို ပိုလို့ကို
အားကောင်းလာစေပါမယ်။
အားကောင်းလာစေပါမယ်။
13:51
making us enjoy much more
the flavor of champagne.
the flavor of champagne.
185
819597
3699
ကျုပ်တို့ဟာ ရှမ်ပိန်ရဲ့ အရသကို
ပိုလို့ကို ခံစားနိုင်စေဖို့ အတွက်ပါ။
ပိုလို့ကို ခံစားနိုင်စေဖို့ အတွက်ပါ။
13:56
As a scientist who is
passionate about bubbles,
passionate about bubbles,
186
824226
3502
ပူဖောင်းတွေကို အရူးအမူးဖြစ်နေတဲ့
သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးအနေနဲ့
သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးအနေနဲ့
13:59
I love to see them,
187
827752
1710
၎င်းတို့ကို ကြေည့်ရတာကို ကျွန်မ ကြိုက်တယ်၊
၎င်းတို့နဲ့ ကစားရတာကို ကျွန်မ ကြိုက်တယ်၊၊
14:02
I love to play with them,
188
830306
2135
ပြီးတော့ ၎င်းတို့ကို လေ့လာရတာကို
ကျွန်မ ကြိုက်တယ်။
ကျွန်မ ကြိုက်တယ်။
14:04
and I love to study them.
189
832465
2268
အဲဒါ့အပြင် ၎င်းတို့ကို
သောက်ရတာကိုလည် ကျွန်မ ကြိုက်တယ်။
သောက်ရတာကိုလည် ကျွန်မ ကြိုက်တယ်။
14:06
And also, I love to drink them.
190
834757
2252
14:09
Thank you.
191
837033
1209
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
14:10
(Applause)
192
838266
4462
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Li Wei Tan - Formulation scientistAs a formulation scientist, Li Wei Tan is constantly finding ways to understand why something works and why it doesn't.
Why you should listen
For Li Wei Tan, curiosity is a primary motivation of her work. A senior scientist for Merck KGaA Darmstadt, Germany in Chilworth, United Kingdom, she is responsible for developing ink formulations, new materials and integrations into the company's OPV portfolios, including providing technical advice to new customers. Previously, she worked in Merck's organic electronics R&D group. Her formal studies have straddled fields of nanotechnologies, material science and analytical chemistry.
Li Wei Tan | Speaker | TED.com