TED2002
Dean Kamen: To invent is to give
Dean Kamen o wynalazkach i dzieleniu się
Filmed:
Readability: 3.5
801,040 views
Wynalazca Dean Kamen tłumaczy filozofię Segwaya i opowiada o swoich nowych, wielkich pomysłach: przenośnej energii i systemach oczyszczania wody dla krajów rozwijających się.
Dean Kamen - Inventor
Dean Kamen landed in the limelight with the Segway, but he has been innovating since high school, with more than 150 patents under his belt. Recent projects include portable energy and water purification for the developing world, and a prosthetic arm for maimed soldiers. Full bio
Dean Kamen landed in the limelight with the Segway, but he has been innovating since high school, with more than 150 patents under his belt. Recent projects include portable energy and water purification for the developing world, and a prosthetic arm for maimed soldiers. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
As you pointed out, every time you come here, you learn something.
0
0
4000
Człowiek zawsze dowiaduje się tu czegoś nowego.
00:28
This morning, the world's experts
1
4000
2000
Dziś światowi eksperci
00:30
from I guess three or four different companies on building seats,
2
6000
4000
z 4 różnych firm omawiali budowę krzeseł
00:34
I think concluded that ultimately, the solution is, people shouldn't sit down.
3
10000
5000
i w końcu orzekli, że najlepiej nie siadać.
00:39
I could have told them that.
4
15000
2000
Mogli mnie o to zapytać.
00:41
(Laughter)
5
17000
2000
(Śmiech)
00:43
Yesterday, the automotive guys gave us some new insights.
6
19000
6000
Wczoraj ludzie od motoryzacji dali nam do myślenia.
00:49
They pointed out that, I believe it was between 30 and 50 years from today,
7
25000
6000
Mówili, że za 30-50 lat
00:55
they will be steering cars by wire,
8
31000
3000
samochodami będziemy sterować elektronicznie,
00:58
without all that mechanical stuff.
9
34000
2000
bez tej całej mechaniki.
01:00
(Laughter)
10
36000
2000
(Śmiech)
01:02
That's reassuring.
11
38000
2000
Dobrze wiedzieć.
01:04
(Applause)
12
40000
4000
(Brawa)
01:08
They then pointed out that there'd be, sort of, the other controls by wire,
13
44000
5000
Powiedzieli, że dodadzą więcej elektroniki
01:13
to get rid of all that mechanical stuff.
14
49000
2000
i całkiem usuną mechanikę.
01:15
That's pretty good, but why not get rid of the wires?
15
51000
5000
A czemu nie pozbyć się też elektroniki?
01:20
Then you don't need anything to control the car, except thinking about it.
16
56000
4000
Wtedy moglibyśmy kierować autem myślami.
01:28
I would love to talk about the technology,
17
64000
2000
Pogadałbym o technologii
01:30
and sometime, in what's past the 15 minutes,
18
66000
4000
i po tych piętnastu minutach
01:34
I'll be happy to talk to all the techno-geeks around here
19
70000
2000
zbiorę technomaniaków
01:36
about what's in here.
20
72000
2000
i powiem, co mam pod maską.
01:40
But if I had one thing to say about this, before we get to first,
21
76000
4000
Ale chciałem podkreślić,
01:44
it would be that from the time we started building this,
22
80000
5000
że kiedy zaczęliśmy to konstruować,
01:50
the big idea wasn't the technology.
23
86000
2000
nie chodziło o technologię.
01:52
It really was a big idea in technology when we started applying it
24
88000
3000
Rzeczywiście, to był technologiczny przełom,
01:55
in the iBOT for the disabled community.
25
91000
2000
zastosowanie tego w wózku inwalidzkim iBOT.
01:57
The big idea here is, I think, a new piece of a solution
26
93000
6000
Jednak prawdziwy przełom to częściowe rozwiązanie
02:03
to a fairly big problem in transportation.
27
99000
4000
niebagatelnego problemu transportu.
02:07
And maybe to put that in perspective: there's so much data on this,
28
103000
5000
Przedstawię to w szerszej perspektywie, bo ta kwestia
02:12
I'll be happy to give it to you in different forms.
29
108000
2000
jest już głęboko przebadana.
02:14
You never know what strikes the fancy of whom,
30
110000
3000
Trudno dyskutować o gustach,
02:17
but everybody is perfectly willing to believe the car changed the world.
31
113000
5000
ale wszyscy są zgodni, że samochód zmienił świat.
02:22
And Henry Ford, just about 100 years ago, started cranking out Model Ts.
32
118000
4000
100 lat temu Henry Ford wypuścił na rynek Model T.
02:26
What I don't think most people think about
33
122000
2000
Często jednak zapominamy
02:28
is the context of how technology is applied.
34
124000
3000
o kontekście wdrożenia nowej technologii.
02:32
For instance, in that time, 91 percent of America
35
128000
3000
W tamtych czasach 91% Amerykanów
02:35
lived either on farms or in small towns.
36
131000
3000
mieszkało na farmach lub w małych miejscowościach.
02:38
So, the car --
37
134000
3000
Dlatego samochód,
02:41
the horseless carriage that replaced the horse and carriage -- was a big deal;
38
137000
4000
który zastąpił powóz konny, stał się przełomem.
02:45
it went twice as fast as a horse and carriage.
39
141000
2000
Jeździł dwukrotnie szybciej.
02:47
It was half as long.
40
143000
2000
Był o połowę krótszy.
02:49
And it was an environmental improvement, because, for instance,
41
145000
4000
Mniej zanieczyszczał środowisko.
02:53
in 1903 they outlawed horses and buggies in downtown Manhattan,
42
149000
5000
W 1903 roku zakazano powozów na Manhattanie,
02:58
because you can imagine what the roads look like
43
154000
3000
bo wiadomo, jak wyglądają ulice,
03:01
when you have a million horses,
44
157000
3000
jeśli w mieście jest milion koni
03:04
and a million of them urinating and doing other things,
45
160000
4000
załatwiających potrzeby na jezdnię,
03:08
and the typhoid and other problems created were almost unimaginable.
46
164000
6000
co stwarza zagrożenie tyfusem i inne problemy.
03:14
So the car was the clean environmental alternative to a horse and buggy.
47
170000
4000
Samochód był wówczas ekologiczną alternatywą.
03:18
It also was a way for people to get from their farm to a farm,
48
174000
4000
Ułatwiał też przemieszczanie się między farmami,
03:22
or their farm to a town, or from a town to a city.
49
178000
3000
dojazd do najbliższej miejscowości.
03:25
It all made sense, with 91 percent of the people living there.
50
181000
4000
Przecież 91% ludzi mieszkało poza miastem.
03:30
By the 1950s, we started connecting all the towns together
51
186000
4000
W latach 50. zaczęliśmy łączyć miasteczka
03:34
with what a lot of people claim is the eighth wonder of the world, the highway system.
52
190000
4000
ósmym cudem świata: autostradami.
03:38
And it is certainly a wonder.
53
194000
3000
To chyba rzeczywiście cud.
03:41
And by the way, as I take shots at old technologies,
54
197000
4000
Nabijam się ze starych technologii,
03:45
I want to assure everybody, and particularly the automotive industry --
55
201000
4000
ale uspokajam, szczególnie przemysł motoryzacyjny,
03:49
who's been very supportive of us --
56
205000
2000
który bardzo nas wspiera,
03:51
that I don't think this in any way competes with airplanes, or cars.
57
207000
7000
Segway nie konkuruje z samochodami i samolotami.
03:59
But think about where the world is today.
58
215000
3000
Ale zastanówcie się nad współczesnym światem.
04:03
50 percent of the global population now lives in cities.
59
219000
3000
Połowa populacji mieszka w dużych miastach.
04:06
That's 3.2 billion people.
60
222000
3000
3,2 miliarda ludzi.
04:10
We've solved all the transportation problems
61
226000
2000
Po drodze do tego wyniku
04:12
that have changed the world to get it to where we are today.
62
228000
3000
pokonaliśmy wszystkie problemy z transportem.
04:15
500 years ago, sailing ships started getting reliable enough;
63
231000
3000
500 lat temu poprawiła się jakość statków,
04:18
we found a new continent.
64
234000
2000
odkryliśmy nowy kontynent.
04:20
150 years ago, locomotives got efficient enough, steam power,
65
236000
4000
150 temu pojawiły się lepsze lokomotywy parowe
04:24
that we turned the continent into a country.
66
240000
3000
i kontynent zmienił się w kraj.
04:27
Over the last hundred years, we started building cars,
67
243000
3000
Od stu lat budujemy samochody,
04:30
and then over the 50 years we've connected every city to every other city
68
246000
3000
50 lat temu połączyliśmy wszystkie miasta
04:33
in an extraordinarily efficient way,
69
249000
2000
w bardzo sprawny sposób,
04:35
and we have a very high standard of living as a consequence of that.
70
251000
3000
osiągając bardzo wysoki standard życia.
04:38
But during that entire process, more and more people have been born,
71
254000
5000
Ale rodzi się coraz więcej ludzi
04:43
and more and more people are moving to cities.
72
259000
2000
i rośnie populacja miast.
04:45
China alone is going to move four to six hundred million people
73
261000
4000
W samych Chinach nawet 600 milionów ludzi
04:49
into cities in the next decade and a half.
74
265000
3000
przeniesie się do miast w ciągu 15 lat.
04:53
And so, nobody, I think, would argue that airplanes, in the last 50 years,
75
269000
6000
Nikt nie zakwestionuje, że w ostatnim półwieczu samoloty
04:59
have turned the continent and the country now into a neighborhood.
76
275000
4000
sprowadziły kontynent i kraj do skali dzielnicy.
05:03
And if you just look at how technology has been applied,
77
279000
2000
Technologia rozwiązała problemy
05:05
we've solved all the long-range, high-speed, high-volume,
78
281000
4000
szybkiego przemieszczania na duże odległości
05:09
large-weight problems of moving things around.
79
285000
2000
dużych ilości ciężkich towarów.
05:12
Nobody would want to give them up.
80
288000
2000
Nie chcemy tego odrzucić.
05:14
And I certainly wouldn't want to give up my airplane,
81
290000
3000
Nie chciałbym pozbyć się swojego samolotu,
05:17
or my helicopter, or my Humvee, or my Porsche.
82
293000
4000
helikoptera, dżipa czy Porsche.
05:21
I love them all. I don't keep any of them in my living room.
83
297000
3000
Kocham je, choć nie trzymam ich w salonie.
05:24
The fact is, the last mile is the problem,
84
300000
5000
Problemem jest ostatni kilometr.
05:29
and half the world now lives in dense cities.
85
305000
3000
Połowa świata mieszka w zatłoczonych miastach.
05:32
And people spend, depending on who they are,
86
308000
2000
Ludzie zużywają
05:34
between 90 and 95 percent of their energy getting around on foot.
87
310000
5000
do 95% energii na chodzenie pieszo.
05:39
I think there's -- I don't know what data would impress you,
88
315000
3000
Nie wiem, czy to zrobi na was wrażenie,
05:42
but how about, 43 percent of the refined fuel produced in the world
89
318000
6000
ale 43% paliw rafinowanych wytwarzanych na świecie
05:48
is consumed by cars in metropolitan areas in the United States.
90
324000
5000
pochłaniają samochody w miastach USA.
05:54
Three million people die every year in cities due to bad air,
91
330000
5000
3 mln ludzi rocznie umiera przez zanieczyszczenie powietrza,
05:59
and almost all particulate pollution on this planet
92
335000
3000
źródłem większości zanieczyszczeń cząstkami stałymi
06:02
is produced by transportation devices, particularly sitting in cities.
93
338000
5000
są miejskie środki transportu.
06:07
And again, I say that not to attack any industry,
94
343000
4000
Nikogo tu nie atakuję,
06:11
I think -- I really do -- I love my airplane,
95
347000
3000
kocham swój samolot,
06:14
and cars on highways moving 60 miles an hour
96
350000
3000
a jazda autostradą 100 km na godzinę
06:17
are extraordinarily efficient,
97
353000
2000
jest bardzo sprawna,
06:19
both from an engineering point of view,
98
355000
3000
zarówno z punktu widzenia inżynierii,
06:22
an energy consumption point of view, and a utility point of view.
99
358000
3000
jak zużycia energii i wygody.
06:25
And we all love our cars, and I do.
100
361000
3000
Uwielbiam samochody, jak wszyscy.
06:28
The problem is, you get into the city and you want to go four blocks,
101
364000
3000
Ale co kiedy chcemy przejechać 4 przecznice?
06:32
it's neither fun nor efficient nor productive.
102
368000
3000
To nieprzyjemne, niewydajne i nieproduktywne.
06:35
It's not sustainable.
103
371000
2000
Nieodpowiedzialne ekologicznie.
06:37
If -- in China, in the year 1998, 417 million people used bicycles;
104
373000
6000
W Chinach w 1998 r. 416 mln osób jeździło na rowerach.
06:43
1.7 million people used cars.
105
379000
3000
1,7 mln ludzi miało samochody.
06:47
If five percent of that population became, quote, middle class,
106
383000
4000
Gdyby 5% tej populacji stało się "klasą średnią"
06:51
and wanted to go the way we've gone in the last hundred years
107
387000
5000
i poszło tą samą drogą, co my w poprzednim wieku,
06:56
at the same time that 50 percent of their population are moving into cities
108
392000
3000
kiedy połowa ludności Chin przenosi się właśnie do miast
06:59
of the size and density of Manhattan, every six weeks --
109
395000
4000
wielkości i gęstości zaludnienia Manhattanu,
07:03
it isn't sustainable environmentally;
110
399000
2000
środowisko by nie wytrzymało,
07:05
it isn't sustainable economically -- there just ain't enough oil --
111
401000
4000
nie wytrzymałaby gospodarka: mamy za mało ropy.
07:09
and it's not sustainable politically.
112
405000
2000
To też problem polityczny.
07:11
I mean, what are we fighting over right now?
113
407000
2000
Bo o co toczy się wojna?
07:13
We can make it complicated, but what's the world fighting over right now?
114
409000
4000
To nie takie proste, ale o co teraz walczymy?
07:17
So it seemed to me that somebody had to work on that last mile,
115
413000
7000
Ktoś musiał się zająć tym ostatnim kilometrem.
07:24
and it was dumb luck. We were working on iBOTs,
116
420000
3000
Miałem szczęście. Pracowaliśmy nad iBOT-em.
07:27
but once we made this, we instantly decided
117
423000
2000
Po zakończeniu prac uznaliśmy,
07:29
it could be a great alternative to jet skis. You don't need the water.
118
425000
4000
że to świetna alternatywa dla nart wodnych
07:33
Or snowmobiles. You don't need the snow.
119
429000
2000
albo skuterów śnieżnych,
07:35
Or skiing. It's just fun, and people love to move around doing fun things.
120
431000
6000
albo nart. To zabawne, a ludzie kochają ruch i zabawę.
07:42
And every one of those industries, by the way --
121
438000
2000
Każdy z tych produktów,
07:44
just golf carts alone is a multi-billion-dollar industry.
122
440000
3000
nawet wózki golfowe, to wielomilardowy rynek.
07:47
But rather than go license this off, which is what we normally do,
123
443000
3000
Zamiast sprzedać licencję, jak zwykle,
07:50
it seemed to me that if we put all our effort not into the technology,
124
446000
4000
woleliśmy włożyć wysiłek nie w samą technologię,
07:54
but into an understanding of a world that's solved all its other problems,
125
450000
4000
ale w zrozumienie świata, który rozwiązał szereg problemów,
07:58
but has somehow come to accept that cities -- which,
126
454000
5000
ale pogodził się z tym, że miasta,
08:03
right back from ancient Greece on, were meant to walk around,
127
459000
3000
które już w starożytnej Grecji projektowano dla pieszych,
08:06
cities that were architected and built for people --
128
462000
3000
miasta budowane dla ludzi
08:09
now have a footprint that,
129
465000
2000
teraz niszczą środowisko.
08:11
while we've solved every other transportation problem --
130
467000
2000
To nierozwiązany problem.
08:13
and it's like Moore's law.
131
469000
2000
Przypomnijcie sobie prawo Moore'a.
08:15
I mean, look at the time it took to cross a continent in a Conestoga wagon,
132
471000
5000
Ile trwała podróż przez kontynent krytym wozem,
08:20
then on a railroad, then an airplane.
133
476000
3000
ile samochodem, a ile samolotem?
08:23
Every other form of transportation's been improved.
134
479000
3000
Ulepszyliśmy wszystkie inne formy transportu,
08:27
In 5,000 years, we've gone backwards in getting around cities.
135
483000
4000
lecz w ciągu 5 tys. lat cofnęliśmy się w komunikacji miejskiej.
08:31
They've gotten bigger; they're spread out.
136
487000
3000
Miasta przecież rosną.
08:34
The most expensive real estate on this planet in every city --
137
490000
5000
Najdroższe nieruchomości w każdym mieście,
08:39
Wilshire Boulevard, or Fifth Avenue, or Tokyo, or Paris --
138
495000
4000
Wilshire Boulevard, Piąta Aleja, Tokio, Paryż,
08:43
the most expensive real estate is their downtowns.
139
499000
3000
najdrożej jest w centrum.
08:46
65 percent of the landmass of our cities are parked cars.
140
502000
4000
65% powierzchni miast to zaparkowane auta.
08:50
The 20 largest cities in the world.
141
506000
2000
20 największych miast świata.
08:52
So you wonder, what if cities could give to their pedestrians
142
508000
5000
Gdyby miasta mogły dać pieszym to,
08:57
what we take for granted as we now go between cities?
143
513000
4000
co jest oczywiste w komunikacji międzymiastowej?
09:01
What if you could make them fun, attractive, clean,
144
517000
4000
Gdyby to coś było zabawne, ładne, czyste,
09:05
environmentally friendly?
145
521000
2000
ekologiczne?
09:09
What if it would make it a little bit more palatable
146
525000
3000
Byłby to atrakcyjny środek transportu,
09:12
to have access via this, as that last link to mass transit,
147
528000
6000
ostatnie połączenie z transportem publicznym,
09:18
to get out to your cars so we can all live in the suburbs
148
534000
3000
dowozi do auta, więc możemy żyć na przedmieściach
09:21
and use our cars the way we want,
149
537000
2000
i używać samochodu, jak chcemy,
09:23
and then have our cities energized again?
150
539000
4000
ożywiając w ten sposób miasto.
09:28
We thought it would be really neat to do that,
151
544000
2000
Spodobała się nam ta wizja,
09:30
and one of the problems we really were worried about
152
546000
2000
ale martwiła nas kwestia
09:32
is: how do we get legal on the sidewalk?
153
548000
3000
legalnego przemieszczania się po chodniku.
09:35
Because technically I've got motors; I've got wheels -- I'm a motor vehicle.
154
551000
4000
Mam silnik i koła - jestem pojazdem silnikowym,
09:39
I don't look like a motor vehicle.
155
555000
2000
chociaż na to nie wyglądam.
09:41
I have the same footprint as a pedestrian;
156
557000
2000
Zabieram tyle miejsca, co pieszy,
09:43
I have the same unique capability
157
559000
4000
i tak samo potrafię
09:47
to deal with other pedestrians in a crowded space.
158
563000
2000
omijać innych pieszych w tłumie.
09:49
I took this down to Ground Zero,
159
565000
2000
Zabrałem to do Strefy Zero
09:51
and knocked my way through crowds for an hour.
160
567000
3000
i godzinę przebijałem się przez tłumy.
09:54
I'm a pedestrian. But the law typically lags technology by a generation or two,
161
570000
5000
Jestem pieszym, ale prawo nie nadąża za technologią,
09:59
and if we get told we don't belong on the sidewalk, we have two choices.
162
575000
6000
więc jeśli przegonią nas z chodników, mamy dwie opcje.
10:05
We're a recreational vehicle that doesn't really matter,
163
581000
2000
Uznać to za pojazd rekreacyjny,
10:07
and I don't spend my time doing that kind of stuff.
164
583000
5000
ale takimi rzeczami się nie zajmuję,
10:12
Or maybe we should be out in the street
165
588000
2000
lub jeździć ulicami,
10:14
in front of a Greyhound bus or a vehicle.
166
590000
3000
wymijając autokary i samochody.
10:18
We've been so concerned about that,
167
594000
2000
Tak nas to martwiło,
10:20
we went to the Postmaster General of the United States,
168
596000
2000
że poprosiliśmy poczmistrza generalnego,
10:22
as the first person we ever showed on the outside,
169
598000
3000
który jako pierwszy zobaczył nasz produkt,
10:25
and said, "Put your people on it. Everybody trusts their postman.
170
601000
4000
żeby dał go listonoszom, którym każdy ufa.
10:29
And they belong on the sidewalks, and they'll use it seriously."
171
605000
5000
Nikt ich nie przegoni i podejdą do sprawy poważnie.
10:34
He agreed. We went to a number of police departments
172
610000
3000
Zgodził się. Odwiedziliśmy też komisariaty
10:37
that want their police officers back in the neighborhood
173
613000
2000
kierujące patrole na ulice
10:39
on the beat, carrying 70 pounds of stuff. They love it.
174
615000
4000
z kilogramami wyposażenia. Kochają to.
10:43
And I can't believe a policeman is going to give themselves a ticket.
175
619000
4000
A policjant raczej nie wlepi sobie mandatu.
10:47
(Laughter)
176
623000
3000
(Śmiech)
10:50
So we've been working really, really hard,
177
626000
2000
Pracowaliśmy ciężko,
10:52
but we knew that the technology would not be as hard to develop
178
628000
3000
ale wiedzieliśmy, że nie technologia będzie wyzwaniem,
10:55
as an attitude about what's important, and how to apply the technology.
179
631000
5000
ale wykształcenie postaw i wdrożenie wynalazku.
11:00
We went out and we found some visionary people
180
636000
3000
Znaleźliśmy kilku wizjonerów,
11:03
with enough money to let us design and build these things,
181
639000
5000
którzy sfinansowali budowę naszego pojazdu,
11:08
and in hopefully enough time to get them accepted.
182
644000
4000
przez co zdążyliśmy zyskać pozwolenia.
11:12
So, I'm happy, really, I am happy to talk about this technology as much as you want.
183
648000
5000
Więc chętnie opowiem o technologii,
11:17
And yes, it's really fun, and yes, you should all go out and try it.
184
653000
4000
Segway jest bardzo fajny, przekonacie się sami,
11:21
But if I could ask you to do one thing,
185
657000
2000
ale nie myślcie o nim
11:23
it's not to think about it as a piece of technology,
186
659000
2000
jako o urządzeniu.
11:25
but just imagine that, although we all understand somehow
187
661000
4000
Wszyscy zgadzamy się,
11:29
that it's reasonable that we use our 4,000-pound machine,
188
665000
4000
że rozsądnie jest jeździć dwutonową maszyną
11:33
which can go 60 miles an hour,
189
669000
2000
osiągającą prędkość 100 km/h,
11:35
that can bring you everywhere you want to go,
190
671000
2000
która zawiezie nas wszędzie,
11:37
and somehow it's also what we used for the last mile,
191
673000
6000
ale pokonujemy nią też ostatni kilometr,
11:43
and it's broken, and it doesn't work.
192
679000
3000
gdzie się kompletnie nie sprawdza.
11:46
One of the more exciting things that occurred to us
193
682000
3000
Pewne ekscytujące wydarzenie
11:49
about why it might get accepted, happened out here in California.
194
685000
5000
podpowiedziało nam, że to się przyjmie.
11:54
A few weeks ago, after we launched it,
195
690000
2000
Krótko po premierze
11:56
we were here with a news crew on Venice Beach, zipping up and back,
196
692000
5000
bawiliśmy się Segwayem z dziennikarzami,
12:01
and he's marveling at the technology,
197
697000
2000
których fascynował ten wynalazek.
12:03
and meanwhile bicycles are zipping by,
198
699000
2000
Obok jeździły rowery
12:05
and skateboarders are zipping by,
199
701000
2000
i ludzie na deskorolkach.
12:07
and a little old lady -- I mean, if you looked in the dictionary,
200
703000
4000
Podeszła do nas starsza pani,
12:11
a little old lady -- came by me --
201
707000
3000
typowa starsza pani.
12:14
and now that I'm on this, I'm the height of a normal adult now --
202
710000
4000
Na Segwayu jestem przeciętnego wzrostu.
12:18
and she just stops, and the camera is there, and she looks up at me
203
714000
6000
Zatrzymała się, podniosła na mnie wzrok
12:24
and says, "Can I try that?"
204
720000
3000
i spytała: "Mogę się przejechać?"
12:27
And what was I -- you know, how are you going to say anything?
205
723000
3000
I co ja miałem powiedzieć?
12:30
And so I said, "Sure."
206
726000
2000
Odpowiedziałem: "Jasne".
12:32
So I get off, and she gets on, and with a little bit of the usual, ah,
207
728000
6000
Zszedłem, nauczyłem ją podstaw,
12:38
then she turns around, and she goes about 20 feet,
208
734000
5000
przejechała 5 metrów,
12:43
and she turns back around, and she's all smiles.
209
739000
3000
zawróciła z wielkim uśmiechem.
12:46
And she comes back to me and she stops, and she says,
210
742000
6000
Podjechała do mnie i powiedziała:
12:52
"Finally, they made something for us."
211
748000
4000
"Nareszcie zrobili coś dla nas".
12:56
And the camera is looking down at her.
212
752000
2000
Wszystko było filmowane.
12:58
I'm thinking, "Wow, that was great --
213
754000
2000
Myślę, świetnie!
13:00
(Laughter)
214
756000
1000
(Śmiech)
13:01
-- please lady, don't say another word."
215
757000
2000
Niech pani już nic nie mówi...
13:03
(Laughter)
216
759000
3000
(Śmiech)
13:06
And the camera is down at her,
217
762000
2000
Kamera nadal ją kręci,
13:08
and this guy has to put the microphone in her face,
218
764000
2000
ktoś podaje jej mikrofon
13:10
said, "What do you mean by that?"
219
766000
2000
i prosi o dłuższą wypowiedź.
13:12
And I figured, "It's all over now,"
220
768000
2000
Byłem pewien, że to koniec.
13:14
and she looks up and she says, "Well,"
221
770000
4000
Pani popatrzyła na rowerzystów i powiedziała,
13:18
she's still watching these guys go; she says, "I can't ride a bike," no,
222
774000
3000
"Nie mogę już jeździć na rowerze,
13:21
she says, "I can't use a skateboard, and I've never used roller blades,"
223
777000
4000
ani na desce, a rolek nawet nie próbowałam".
13:25
she knew them by name;
224
781000
2000
Wiedziała, jak się nazywają.
13:27
she says, "And it's been 50 years since I rode a bicycle."
225
783000
3000
"A ostatnio na rowerze jechałam 50 lat temu".
13:30
Then she looks up, she's looking up, and she says,
226
786000
4000
Potem spojrzała w kamerę i dodała:
13:34
"And I'm 81 years old, and I don't drive a car anymore.
227
790000
4000
"Mam 81 lat, już nie jeżdżę samochodem,
13:38
I still have to get to the store, and I can't carry a lot of things."
228
794000
4000
ale muszę dostać się do sklepu i wrócić z zakupami".
13:42
And it suddenly occurred to me, that among my many fears,
229
798000
4000
Wtedy uświadomiłem sobie, że moje obawy
13:46
were not just that the bureaucracy and the regulators
230
802000
3000
obejmowały nie tylko niezrozumienie urzędów,
13:49
and the legislators might not get it --
231
805000
3000
biurokratów i prawodawców,
13:52
it was that, fundamentally, you believe there's pressure among the people
232
808000
5000
ale też niechęć mieszkańców miast do intruzów
13:57
not to invade the most precious little bit of space left,
233
813000
3000
zawłaszczających resztki przestrzeni dla pieszych,
14:00
the sidewalks in these cities.
234
816000
2000
czyli chodniki.
14:02
When you look at the 36 inches of legal requirement for sidewalk,
235
818000
4000
Prawo wymaga 90 cm na chodnik,
14:06
then the eight foot for the parked car, then the three lanes,
236
822000
3000
potem 2,5 m na zaparkowanie samochodu,
14:09
and then the other eight feet -- it's --
237
825000
2000
trzy pasy i drugie 2,5 metra.
14:11
that little piece is all that's there.
238
827000
4000
Na chodnik zostaje niewiele.
14:15
But she looks up and says this,
239
831000
2000
Ale kiedy ta pani to powiedziała...
14:17
and it occurs to me, well, kids aren't going to mind these things,
240
833000
2000
Dzieciom Segway nie będzie przeszkadzał,
14:19
and they don't vote, and business people and then young adults
241
835000
4000
a poza tym nie głosują, a ludzie biznesu i młodzi dorośli
14:23
aren't going to mind these things -- they're pretty cool --
242
839000
2000
uważają, że Segway jest cool,
14:25
so I guess subliminally I was worried
243
841000
2000
więc podświadomie bałem się,
14:27
that it's the older population that's going to worry.
244
843000
3000
że będzie przeszkadzał osobom starszym.
14:30
So, having seen this, and having worried about it for eight years,
245
846000
5000
Po ośmiu latach zmartwień i rozmowie z tą panią,
14:35
the first thing I do is pick up my phone and ask our marketing and regulatory guys,
246
851000
4000
poprosiłem ludzi od marketingu i przepisów,
14:39
call AARP, get an appointment right away.
247
855000
3000
żeby zadzwonili do organizacji seniorów AARP.
14:42
We've got to show them this thing.
248
858000
2000
Chciałem im to pokazać.
14:44
And they took it to Washington; they showed them;
249
860000
3000
Po prezentacji w Waszyngtonie
14:47
and they're going to be involved now,
250
863000
2000
zaczęli się angażować,
14:49
watching how these things get absorbed in a number of cities,
251
865000
4000
obserwując, jak Segway wchodzi do miast
14:53
like Atlanta, where we're doing trials to see if it really can, in fact,
252
869000
4000
takich jak Atlanta, gdzie testujemy go, by sprawdzić,
14:57
help re-energize their downtown.
253
873000
3000
czy rzeczywiście ożywi centrum.
15:00
(Applause)
254
876000
7000
(Brawa)
15:07
The bottom line is, whether you believe the United Nations,
255
883000
5000
Jeśli wierzyć ONZ
15:12
or any of the other think tanks --
256
888000
2000
i innym think-tankom,
15:14
in the next 20 years, all human population growth on this planet
257
890000
4000
w ciągu następnych 20 lat przyrost populacji
15:18
will be in cities.
258
894000
2000
odnotujemy tylko w miastach.
15:20
In Asia alone, it will be over a billion people.
259
896000
3000
W samej Azji przybędzie ponad miliard ludzi.
15:23
They learned to start with cell phones.
260
899000
4000
Zaczynali od telefonii komórkowej.
15:27
They didn't have to take the 100-year trip we took.
261
903000
3000
Nie przeszli tej stuletniej drogi, co my,
15:30
They start at the top of the technology food chain.
262
906000
3000
zaczęli od najnowocześniejszych technologii.
15:33
We've got to start building cities and human environments
263
909000
3000
Musimy zacząć budować miasta,
15:36
where a 150-pound person can go a couple of miles
264
912000
3000
w których ktoś ważący 75 kg przejedzie kilka kilometrów
15:39
in a dense, rich, green-space environment,
265
915000
3000
w zatłoczonym, ekologicznym środowisku,
15:42
without being in a 4,000-pound machine to do it.
266
918000
4000
ale nie w dwutonowej maszynie.
15:46
Cars were not meant for parallel parking;
267
922000
3000
Samochodem trudno parkować równolegle.
15:49
they're wonderful machines to go between cities, but just think about it:
268
925000
4000
Świetnie sprawdza się na trasach międzymiastowych,
15:53
we've solved all the long-range, high-speed problems.
269
929000
5000
ale długi dystans i dużą prędkość już opanowaliśmy.
15:58
The Greeks went from the theater of Dionysus to the Parthenon in their sandals.
270
934000
5000
Grecy szli z Teatru Dionizosa do Partenonu w sandałach.
16:03
You do it in your sneakers.
271
939000
2000
My w trampkach.
16:05
Not much has changed.
272
941000
2000
Niewiele się zmieniło.
16:07
If this thing goes only three times as fast as walking -- three times --
273
943000
5000
Jeśli Segway porusza się 3 razy szybciej niż pieszy,
16:12
a 30-minute walk becomes 10 minutes.
274
948000
2000
30-minutowy spacer trwa 10 minut.
16:14
Your choice, when living in a city, if it's now 10 minutes --
275
950000
5000
Od was zależy, czy to będzie 10 minut,
16:19
because at 30 minutes you want an alternative, whether it's a bus, a train --
276
955000
4000
bo przy 30 minutach zaczyna się szukać alternatywy.
16:23
we've got to build an infrastructure -- a light rail --
277
959000
2000
Potrzebujemy nowej infrastruktury
16:25
or you're going to keep parking those cars.
278
961000
2000
albo parkingi będą rosnąć.
16:27
But if you could put a pin in most cities,
279
963000
3000
W większości miast można dojść piechotą
16:30
and imagine how far you could, if you had the time, walk in one half-hour, it's the city.
280
966000
6000
z rynku na obrzeża centrum w pół godziny.
16:36
If you could make it fun, and make it eight or 10 minutes,
281
972000
2000
Można skrócić ten czas do 10 minut
16:38
you can't find your car, un-park your car, move your car,
282
974000
3000
bez szukania samochodu, jazdy w korkach
16:41
re-park your car and go somewhere;
283
977000
2000
i znajdowania miejsca do parkowania,
16:43
you can't get to a cab or a subway.
284
979000
3000
i bez pogoni za taksówką czy metrem.
16:46
We could change the way people allocate their resources,
285
982000
3000
Zmienilibyśmy sposób alokacji zasobów
16:49
the way this planet uses its energy,
286
985000
3000
i wykorzystania źródeł energii,
16:52
make it more fun.
287
988000
2000
dodalibyśmy frajdy.
16:54
And we're hoping to some extent history will say we were right.
288
990000
4000
Mamy nadzieję, że historia przyzna nam rację.
16:59
That's Segway. This is a Stirling cycle engine;
289
995000
3000
To Segway. To silnik Stirlinga.
17:02
this had been confused by a lot of things we're doing.
290
998000
4000
Chciałem wyjaśnić parę nieporozumień.
17:06
This little beast, right now, is producing a few hundred watts of electricity.
291
1002000
5000
Ta bestia generuje kilkaset watów.
17:11
Yes, it could be attached to this,
292
1007000
2000
Można by to doczepić
17:13
and yes, on a kilogram of propane,
293
1009000
3000
i na kilogramie propanu
17:16
you could drive from New York to Boston if you so choose.
294
1012000
5000
dojechalibyśmy z Nowego Jorku do Bostonu.
17:21
Perhaps more interesting about this little engine is it'll burn any fuel,
295
1017000
4000
Co ciekawe, silnik działa na dowolnym paliwie.
17:25
because some of you might be skeptical
296
1021000
2000
Może jesteście sceptyczni
17:27
about the capability of this to have an impact,
297
1023000
4000
co do potencjału Segwaya,
17:31
where most of the world you can't simply plug into your 120-volt outlet.
298
1027000
4000
skoro nie wszędzie da się go podłączyć do gniazdka.
17:35
We've been working on this,
299
1031000
2000
Pracowaliśmy nad tym
17:37
actually, as an alternative energy source,
300
1033000
2000
jako alternatywnym źródłem mocy
17:39
starting way back with Johnson & Johnson, to run an iBOT,
301
1035000
2000
dla iBOT-a, jeszcze z Johnson & Johnson,
17:41
because the best batteries you could get --
302
1037000
4000
bo najlepsze dostępne akumulatory...
17:45
10 watt-hours per kilogram in lead,
303
1041000
2000
Ołowiowy: 10 watogodzin na kg,
17:47
20 watt-hours per kilogram nickel-cadmium,
304
1043000
2000
niklowo-kadmowy: 20 Wh,
17:49
40 watt-hours per kilogram in nickel-metal hydride,
305
1045000
2000
niklowo-metalowo-wodorkowy: 40 Wh,
17:51
60 watt-hours per kilogram in lithium,
306
1047000
3000
litowo-jonowy: 60 Wh,
17:54
8,750 watt-hours of energy in every kilogram of propane or gasoline --
307
1050000
5000
8750 Wh na kilogram propanu lub benzyny.
17:59
which is why nobody drives electric cars.
308
1055000
2000
Stąd brak samochodów elektrycznych.
18:01
But, in any event, if you can burn it with the same efficiency --
309
1057000
6000
Jeśli spalanie zewnętrzne będzie tak wydajne,
18:07
because it's external combustion -- as your kitchen stove,
310
1063000
3000
jak zwykły piec kuchenny,
18:10
if you can burn any fuel, it turns out to be pretty neat.
311
1066000
3000
i wykorzysta każde paliwo, to będzie dobre rozwiązanie.
18:13
It makes just enough electricity to, for instance, do this,
312
1069000
3000
Generuje tyle prądu, że wystarczy na to,
18:16
which at night is enough electricity, in the rest of the world,
313
1072000
3000
a w niektórych miejscach więcej nie trzeba,
18:19
as Mr. Holly -- Dr. Holly -- pointed out,
314
1075000
3000
jak powiedział doktor Holly,
18:22
can run computers and a light bulb.
315
1078000
3000
to zasili komputer i żarówkę.
18:25
But more interestingly, the thermodynamics of this say,
316
1081000
4000
Co ciekawe, termodynamika mówi,
18:29
you're never going to get more than 20 percent efficiency.
317
1085000
3000
że wydajność spalania nie przekroczy 20%.
18:32
It doesn't matter much -- it says if you get 200 watts of electricity,
318
1088000
3000
Uzyskując 200 watów mocy,
18:35
you'll get 700 or 800 watts of heat.
319
1091000
3000
dostaniemy ok. 800 watów ciepła.
18:38
If you wanted to boil water and re-condense it at a rate of 10 gallons an hour,
320
1094000
5000
Ugotowanie i skroplenie 37,8 litrów wody
18:43
it takes about 25, a little over 25.3 kilowatt --
321
1099000
3000
wymaga trochę ponad 25,3 kilowatów,
18:46
25,000 watts of continuous power -- to do it.
322
1102000
4000
25 tys. watów prądu stałego.
18:50
That's so much energy, you couldn't afford to desalinate
323
1106000
2000
Tak nie opłaca się uzdatniać wody nawet w Stanach.
18:52
or clean water in this country that way.
324
1108000
2000
Tak nie opłaca się uzdatniać wody nawet w Stanach.
18:54
Certainly, in the rest of the world, your choice is to devastate the place,
325
1110000
4000
Reszta świata ma do wyboru spalić, co się da,
18:58
turning everything that will burn into heat, or drink the water that's available.
326
1114000
5000
albo pić wodę dostępnej jakości.
19:03
The number one cause of death on this planet among humans is bad water.
327
1119000
4000
Najwięcej ludzi umiera z powodu brudnej wody.
19:07
Depending on whose numbers you believe,
328
1123000
2000
Podaje się różne statystyki,
19:09
it's between 60 and 85,000 people per day.
329
1125000
3000
między 60 a 85 tys. zgonów dziennie.
19:12
We don't need sophisticated heart transplants around the world.
330
1128000
3000
Świat nie potrzebuje przeszczepów serca,
19:15
We need water.
331
1131000
2000
lecz wody.
19:17
And women shouldn't have to spend four hours a day looking for it,
332
1133000
3000
Kobiety nie powinny szukać jej całymi dniami
19:20
or watching their kids die.
333
1136000
2000
patrzeć, jak dzieci umierają.
19:22
We figured out how to put a vapor-compression distiller on this thing,
334
1138000
3000
Można podłączyć do tego destylator termokompresyjny
19:25
with a counter-flow heat exchanger to take the waste heat,
335
1141000
3000
z przeciwprądowym wymiennikiem ciepła,
19:28
then using a little bit of the electricity control that process,
336
1144000
4000
elektrycznie kontrolujemy cały proces.
19:32
and for 450 watts, which is a little more than half of its waste heat,
337
1148000
6000
Wykorzystując 450 W, połowę ciepła odpadowego,
19:38
it will make 10 gallons an hour of distilled water
338
1154000
2000
dostajemy 37,8 litra wody
19:40
from anything that comes into it to cool it.
339
1156000
2000
destylowanej z wody chłodzącej.
19:42
So if we put this box on here in a few years,
340
1158000
3000
Jeśli za kilka lat dodamy tu to pudło,
19:45
could we have a solution to transportation, electricity,
341
1161000
6000
może będzie to rozwiązanie problemu transportu,
19:51
and communication, and maybe drinkable water
342
1167000
4000
elektryczności i dostępności wody pitnej
19:55
in a sustainable package that weighs 60 pounds?
343
1171000
4000
w ekologicznym, 30-kilogramowym pakiecie.
19:59
I don't know, but we'll try it.
344
1175000
2000
Będziemy się starać.
20:01
I better shut up.
345
1177000
2000
Może już się zamknę.
20:03
(Applause)
346
1179000
10000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Dean Kamen - InventorDean Kamen landed in the limelight with the Segway, but he has been innovating since high school, with more than 150 patents under his belt. Recent projects include portable energy and water purification for the developing world, and a prosthetic arm for maimed soldiers.
Why you should listen
Dean Kamen is an innovator, but not just of things. He hopes to revolutionize attitudes, quality of life, awareness. While an undergraduate, he developed the first portable infusion device, which delivers drug treatments that once required round-the-clock hospital care. And, through his DEKA Research and Development, which he cofounded in 1982, he developed a portable dialysis machine, a vascular stent, and the iBOT -- a motorized wheelchair that climbs stairs (Stephen Colbert took one for a spin).
Yes, he's a college dropout, but he's a huge believer in education, and in 1989 established the nonprofit FIRST (For Inspiration and Recognition of Science and Technology) to inspire teenagers to pursue careers in science. FIRST sponsors lively annual competitions, where students form teams to create the best robot.
His focus now is on off-grid electricity and water purification for developing countries; another recent project, previewed at TED2007, is a prosthetic arm for maimed soldiers (read an update here). He's also working on a power source for the wonderful Think car. And, with more funding in the works, we haven't seen the last of the Segway.
Dean Kamen | Speaker | TED.com