TEDGlobal 2010
Johan Rockström: Let the environment guide our development
Johan Rockstrom: Hãy để môi trường dẫn dắt sự phát triển của ta
Filmed:
Readability: 5.9
1,364,017 views
Sự phát triển của loài người đã làm ô nhiễm các nguồn tài nguyên của Trái Đất, nhưng Johan Rockstrom nhắc chúng ta rằng, sự tiến bộ của chúng ta cũng đem lại những kiến thức để nhận thức điều đó và thay đổi cách ứng xử. Nghiên cứu của ông đã tìm ra được chín "giới hạn hành tinh" giúp chúng ta bảo vệ hệ sinh thái phong phú của hành tinh này.
Johan Rockstrom - Sustainability expert
Johan Rockström works to redefine sustainable development, and figure out what needs to happen. Full bio
Johan Rockström works to redefine sustainable development, and figure out what needs to happen. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
We live on a human-dominated planet,
0
0
3000
Chúng ta sống trên hành tinh
thống trị bởi con người
thống trị bởi con người
00:18
putting unprecedented pressure
1
3000
2000
đặt gánh nặng chưa từng có
00:20
on the systems on Earth.
2
5000
2000
lên hệ sinh thái của Trái Đất.
00:22
This is bad news, but perhaps surprising to you,
3
7000
2000
Đó là tin xấu, nhưng
có lẽ bạn sẽ ngạc nhiên
có lẽ bạn sẽ ngạc nhiên
00:24
it's also part of the good news.
4
9000
2000
đó cũng là một phần của tin tốt.
00:26
We're the first generation -- thanks to science --
5
11000
3000
Chúng ta là thế hệ đầu tiên,
nhờ có khoa học,
nhờ có khoa học,
00:29
to be informed that we may be
6
14000
2000
được biết rằng chúng ta có lẽ
00:31
undermining the stability and the ability
7
16000
2000
đang phá hủy sự ổn định và khả năng
00:33
of planet Earth
8
18000
2000
của Trái Đất
để phục vụ sự phát triển
của loài người như ta biết.
của loài người như ta biết.
00:35
to support human development as we know it.
9
20000
2000
00:37
It's also good news, because the planetary risks we're facing
10
22000
3000
Đó cũng là một tin tốt, vì rủi ro
trên Trái Đất mà ta đối mặt
trên Trái Đất mà ta đối mặt
00:40
are so large,
11
25000
2000
rất lớn,
việc phát triển như cũ không còn
là một lựa chọn nữa.
là một lựa chọn nữa.
00:42
that business as usual is not an option.
12
27000
2000
00:44
In fact, we're in a phase
13
29000
2000
Thực tế
chúng ta đang ở giai đoạn
chúng ta đang ở giai đoạn
mà thay đổi là điều cần thiết,
00:46
where transformative change is necessary,
14
31000
3000
để mở đường cho sự đổi mới,
00:49
which opens the window for innovation,
15
34000
2000
cho những ý tưởng và mô hình mới.
00:51
for new ideas and new paradigms.
16
36000
3000
Đây là hành trình khoa học
mà nhân loại đối mặt với các thách thức
mà nhân loại đối mặt với các thách thức
00:54
This is a scientific journey on the challenges facing humanity
17
39000
3000
trong giai đoạn toàn cầu
của phát triển bền vững.
của phát triển bền vững.
00:57
in the global phase of sustainability.
18
42000
2000
Trong cuộc hành trình này,
tôi muốn mang theo, ngoài chính mình,
tôi muốn mang theo, ngoài chính mình,
00:59
On this journey, I'd like to bring, apart from yourselves,
19
44000
3000
01:02
a good friend,
20
47000
2000
một người bạn tốt,
một người liên quan,
người luôn vắng mặt
người luôn vắng mặt
01:04
a stakeholder, who's always absent
21
49000
2000
khi ta thực hiện các cuộc đàm phán
về vấn đề môi trường,
về vấn đề môi trường,
01:06
when we deal with the negotiations on environmental issues,
22
51000
2000
01:08
a stakeholder who refuses to compromise --
23
53000
3000
một người thuộc bên liên quan,
người từ chối thỏa hiệp --
người từ chối thỏa hiệp --
01:11
planet Earth.
24
56000
2000
Trái Đất.
01:13
So I thought I'd bring her with me today on stage,
25
58000
3000
Nên tôi sẽ mang cô ấy
lên sân khấu hôm nay,
lên sân khấu hôm nay,
01:16
to have her as a witness
26
61000
2000
để làm nhân chứng
01:18
of a remarkable journey,
27
63000
3000
cho một hành trình đầy kinh ngạc,
hành trình khiêm tốn nhắc nhở chúng ta
01:21
which humbly reminds us
28
66000
2000
về khoảng thời gian ân sủng chúng ta đã có
01:23
of the period of grace we've had
29
68000
2000
01:25
over the past 10,000 years.
30
70000
2000
trong 10,000 năm qua.
Đây là điều kiện sống trên Trái Đất
trong 100,000 năm qua.
trong 100,000 năm qua.
01:27
This is the living conditions on the planet over the last 100,000 years.
31
72000
3000
Một giai đoạn rất quan trọng,
01:30
It's a very important period --
32
75000
2000
gần một nửa thời gian chúng ta tiến hóa
thành loài người hiện đại trên Trái Đất
thành loài người hiện đại trên Trái Đất
01:32
it's roughly half the period when we've been fully modern humans on the planet.
33
77000
3000
01:35
We've had the same, roughly, abilities
34
80000
2000
Chúng ta có cùng, đại khái,
khả năng
khả năng
01:37
that developed civilizations as we know it.
35
82000
2000
phát triển các nền văn minh như đã biết.
01:39
This is the environmental conditions on the planet.
36
84000
2000
Đây là điều kiện môi trường
trên hành tinh.
trên hành tinh.
01:41
Here, used as a proxy, temperature variability.
37
86000
3000
Biến đổi nhiệt độ được dùng ở đây
như một đại diện.
như một đại diện.
01:44
It was a jumpy ride. 80,000 years back in a crisis,
38
89000
3000
Chuyến đi vất vả 80000 năm
trước, trong một cuộc khủng hoảng,
trước, trong một cuộc khủng hoảng,
01:47
we leave Africa, we colonize Australia
39
92000
2000
chúng ta rời Châu Phi,
chiếm Úc làm thuộc địa
chiếm Úc làm thuộc địa
01:49
in another crisis, 60,000 years back,
40
94000
2000
một khủng hoảng khác
60000 năm trước,
60000 năm trước,
01:51
we leave Asia for Europe
41
96000
2000
chúng ta rời khỏi Á để đến Âu
và trong khủng hoảng khác,
40,000 năm trước,
40,000 năm trước,
01:53
in another crisis, 40,000 years back,
42
98000
2000
sau đó chúng ta tiến vào
01:55
and then we enter
43
100000
2000
giai đoạn Holocen ổn định rất đáng chú ý,
01:57
the remarkably stable Holocene phase,
44
102000
3000
giai đoạn duy nhất trong
toàn bộ lịch sử của Trái Đất,
toàn bộ lịch sử của Trái Đất,
02:00
the only period in the whole history of the planet,
45
105000
3000
có thể hỗ trợ sự phát triển của con người.
02:03
that we know of, that can support human development.
46
108000
2000
Một ngàn năm vào giai đoạn này,
02:05
A thousand years into this period,
47
110000
2000
chúng ta từ bỏ săn bắn và hái lượm.
02:07
we abandon our hunting and gathering patterns.
48
112000
3000
02:10
We go from a couple of million people
49
115000
2000
Chúng ta từ một vài triệu người
02:12
to the seven billion people we are today.
50
117000
2000
đến bảy tỷ người ngày nay.
Nền văn hóa Lưỡng Hà:
ta phát minh ra nông nghiệp,
ta phát minh ra nông nghiệp,
02:14
The Mesopotamian culture: we invent agriculture,
51
119000
2000
02:16
we domesticate animals and plants.
52
121000
2000
thuần hóa các loại
cây trồng và vật nuôi.
cây trồng và vật nuôi.
02:18
You have the Roman, the Greek and the story as you know it.
53
123000
3000
Bạn có La Mã, Hy Lạp và
các câu chuyện như bạn biết đấy.
các câu chuyện như bạn biết đấy.
02:21
The only phase, as we know it
54
126000
2000
Giai đoạn duy nhất, như chúng ta biết
02:23
that can support humanity.
55
128000
2000
có thể hỗ trợ nhân loại.
02:25
The trouble is we're putting a quadruple sqeeze
56
130000
2000
Vấn đề là chúng ta đang
gây áp lực gấp 4 lần
gây áp lực gấp 4 lần
02:27
on this poor planet,
57
132000
2000
lên hành tinh tội nghiệp này,
02:29
a quadruple sqeeze, which, as its first squeeze,
58
134000
3000
gấp bốn lần, so với áp lực ban đầu,
02:32
has population growth of course.
59
137000
3000
trong đó, tất nhiên,
có sự gia tăng dân số.
có sự gia tăng dân số.
Bây giờ, vấn đề
không chỉ ở con số
không chỉ ở con số
02:35
Now, this is not only about numbers;
60
140000
2000
không chỉ ở con số bảy tỷ người
02:37
this is not only about the fact that we're seven billion people
61
142000
2000
mà dự đoán sẽ tăng đến chín tỷ,
đó còn là vấn đề bình đẳng.
đó còn là vấn đề bình đẳng.
02:39
committed to nine billion people, it's an equity issue as well.
62
144000
3000
Phần lớn các tác động môi trường
trên hành tinh
trên hành tinh
02:42
The majority of the environmental impacts on the planet
63
147000
2000
02:44
have been caused by the rich minority,
64
149000
2000
đều gây ra bởi
các dân tộc thiểu số giàu có,
các dân tộc thiểu số giàu có,
02:46
the 20 percent that jumped onto the industrial bandwagon
65
151000
2000
20% số đó chạy theo
trào lưu công nghiệp hóa
trào lưu công nghiệp hóa
02:48
in the mid-18th century.
66
153000
2000
vào giữa thế kỷ 18.
02:50
The majority of the planet,
67
155000
2000
Phần lớn của hành tinh,
02:52
aspiring for development, having the right for development,
68
157000
2000
khao khát phát triển,
có quyền phát triển,
có quyền phát triển,
02:54
are in large aspiring for an unsustainable lifestyle,
69
159000
3000
đang có tham vọng lớn về
một lối sống không bền vững,
một lối sống không bền vững,
một áp lực trọng yếu.
02:57
a momentous pressure.
70
162000
2000
Áp lực thứ hai tất nhiên
là vấn đề khí hậu --
là vấn đề khí hậu --
02:59
The second pressure on the planet is, of course the climate agenda --
71
164000
2000
vấn đề rất lớn --
nơi giải thích chiến lược khoa học
nơi giải thích chiến lược khoa học
03:01
the big issue -- where the policy interpretation of science
72
166000
2000
03:03
is that it would be enough
73
168000
2000
cho rằng cần
ổn định khí nhà kính ở mức 450ppm
03:05
to stabilize greenhouse gases at 450 ppm
74
170000
3000
để tránh nhiệt độ trung bình
03:08
to avoid average temperatures
75
173000
2000
03:10
exceeding two degrees,
76
175000
2000
vượt quá hai độ C,
để tránh nguy cơ gây ra sự mất ổn định
03:12
to avoid the risk that we may be destabilizing
77
177000
2000
03:14
the West Antarctic Ice Sheet,
78
179000
2000
cho tầng băng Tây Nam Cực,
thứ chứa đến 6m nước biển,
03:16
holding six meters -- level rising,
79
181000
2000
nguy cơ gây bất ổn cho
tầng băng Greenland,
tầng băng Greenland,
03:18
the risk of destabilizing the Greenland Ice Sheet,
80
183000
2000
chứa bảy mét nước biển.
03:20
holding another seven meters -- sea level rising.
81
185000
2000
03:22
Now, you would have wished the climate pressure
82
187000
2000
Giờ bạn sẽ ước gì áp lực khí hậu
sẽ đối đầu với một hành tinh
mạnh mẽ, kiên cường
mạnh mẽ, kiên cường
03:24
to hit a strong planet, a resilient planet,
83
189000
2000
03:26
but unfortunately, the third pressure
84
191000
2000
nhưng không may, áp lực thứ ba
03:28
is the ecosystem decline.
85
193000
2000
là sự suy giảm hệ sinh thái.
Ta chưa từng thấy, trong 50 năm qua,
03:30
Never have we seen, in the past 50 years,
86
195000
2000
03:32
such a sharp decline
87
197000
2000
một sự suy giảm nghiêm trọng
03:34
of ecosystem functions and services on the planet,
88
199000
3000
các chức năng của
hệ sinh thái trên hành tinh,
hệ sinh thái trên hành tinh,
một trong đó là khả năng
điều hòa khí hậu về lâu dài
điều hòa khí hậu về lâu dài
03:37
one of them being the ability to regulate climate on the long term,
89
202000
3000
03:40
in our forests, land and biodiversity.
90
205000
3000
cho rừng, đất và nền đa dạng sinh học.
Áp lực thứ tư thật bất ngờ,
03:43
The forth pressure is surprise,
91
208000
2000
đó là quan điểm và bằng chứng
03:45
the notion and the evidence
92
210000
2000
cho việc phải từ bỏ
mô hình cũ của chúng ta,
mô hình cũ của chúng ta,
03:47
that we need to abandon our old paradigm,
93
212000
2000
03:49
that ecosystems behave linearly, predictably,
94
214000
3000
rằng hệ sinh thái phản ứng tuyến tính,
có thể dự đoán,
có thể dự đoán,
03:52
controllably in our -- so to say -- linear systems,
95
217000
3000
có thể kiểm soát bởi
các hệ thống tuyến tính của ta,
các hệ thống tuyến tính của ta,
03:55
and that in fact, surprise is universal,
96
220000
2000
và thực tế, bất ngờ là
quy luật phổ biển,
quy luật phổ biển,
03:57
as systems tip over very rapidly, abruptly
97
222000
2000
khi hệ thống thay đổi rất nhanh, đột ngột
03:59
and often irreversibly.
98
224000
2000
và thường không thể phục hồi.
Điều này, các bạn thân mến, đã đặt
áp lực của cả nhân loại lên Trái Đất
áp lực của cả nhân loại lên Trái Đất
04:01
This, dear friends, poses a human pressure on the planet
99
226000
3000
04:04
of momentous scale.
100
229000
3000
với quy mô lớn.
04:07
We may, in fact, have entered a new geological era --
101
232000
3000
Chúng ta có lẽ, thực sự, đã bước vào
kỷ nguyên địa chất mới
kỷ nguyên địa chất mới
giai đoạn Anthropocen,
04:10
the Anthropocene,
102
235000
2000
khi mà con người là tác nhân chính
dẫn đến sự thay đổi
dẫn đến sự thay đổi
04:12
where humans are the predominant driver of change
103
237000
2000
04:14
at a planetary level.
104
239000
2000
ở cấp hành tinh.
04:16
Now, as a scientist,
105
241000
2000
Bây giờ, ở góc độ khoa học,
04:18
what's the evidence for this?
106
243000
2000
bằng chứng là gì?
Chà, bằng chứng,
04:20
Well, the evidence is,
107
245000
2000
thật không may, rất nhiều.
04:22
unfortunately, ample.
108
247000
2000
04:24
It's not only carbon dioxide
109
249000
2000
Nó không chỉ là CO2
04:26
that has this hockey stick pattern of accelerated change.
110
251000
3000
có biểu đồ thay đổi tăng dần.
04:29
You can take virtually any parameter
111
254000
2000
Bạn có thể lấy bất kỳ tham số nào
04:31
that matters for human well-being --
112
256000
2000
có ý nghĩa quan trọng
với sức khỏe con người,
với sức khỏe con người,
04:33
nitrous oxide, methane,
113
258000
2000
như nito oxit (N20), khí mê-tan,
04:35
deforestation, overfishing
114
260000
2000
nạn phá rừng, đánh bắt quá mức
04:37
land degredation, loss of species --
115
262000
3000
thoái hóa đất đai,
sự tuyệt chủng của các loài --
sự tuyệt chủng của các loài --
tất cả đều cho thấy
một mô hình giống nhau
một mô hình giống nhau
04:40
they all show the same pattern
116
265000
2000
04:42
over the past 200 years.
117
267000
3000
trong suốt 200 năm qua.
Đồng thời, chúng tách ra
vào giữa những năm 50,
vào giữa những năm 50,
04:45
Simultaneously, they branch off in the mid-50s,
118
270000
3000
04:48
10 years after the Second World War,
119
273000
3000
10 năm sau Thế chiến thứ hai,
thể hiện rất rõ sự tăng tốc
vượt bậc của các doanh nghiệp
vượt bậc của các doanh nghiệp
04:51
showing very clearly that the great acceleration of the human enterprise
120
276000
3000
04:54
starts in the mid-50s.
121
279000
2000
bắt đầu từ giữa những năm 50.
04:56
You see, for the first time, an imprint on the global level.
122
281000
3000
Như bạn thấy, lần đầu tiên
một dấu ấn trên phạm vi toàn cầu.
một dấu ấn trên phạm vi toàn cầu.
04:59
And I can tell you,
123
284000
2000
Và tôi có thể nói với bạn,
khi bạn tham gia nghiên cứu
một trong những điều này,
một trong những điều này,
05:01
you enter the disciplinary research in each of these,
124
286000
2000
05:03
you find something remarkably important,
125
288000
3000
bạn tìm ra một điều gì đó
đặc biệt quan trọng,
đặc biệt quan trọng,
05:06
the conclusion that we may have come to the point
126
291000
3000
mà kết luận là chúng ta
có thể đã đi đến điểm
có thể đã đi đến điểm
mà ở đó chúng ta phải uốn các đường cong,
05:09
where we have to bend the curves,
127
294000
2000
05:11
that we may have entered the most challenging and exciting decade
128
296000
3000
Có lẽ chúng ta đã bước vào
thập kỷ thử thách nhất, thú vị nhất
thập kỷ thử thách nhất, thú vị nhất
05:14
in the history humanity on the planet,
129
299000
3000
trong lịch sử loài người trên hành tinh,
thập kỷ mà chúng ta
phải uốn các đường cong.
phải uốn các đường cong.
05:17
the decade when we have to bend the curves.
130
302000
3000
05:20
Now, as if this was not enough --
131
305000
2000
Bây giờ, nếu điều này không đủ để hiểu
05:22
to just bend the curves and understanding the accelerated pressure on the planet --
132
307000
3000
việc uốn các đường cong và
áp lực đang gia tăng lên hành tinh,
áp lực đang gia tăng lên hành tinh,
05:25
we also have to recognize the fact
133
310000
2000
chúng ta cũng phải thừa nhận
thực tế là
thực tế là
05:27
that systems do have multiple stable states,
134
312000
3000
các hệ thống có nhiều trạng thái ổn định,
ngăn cách bởi các ngưỡng được
minh họa bởi quả bóng và biểu đồ cốc này
minh họa bởi quả bóng và biểu đồ cốc này
05:30
separated by thresholds -- illustrated here by this ball and cup diagram,
135
315000
3000
05:33
where the depth of the cup is the resilience of the system.
136
318000
3000
trong đó độ sâu của cốc là
khả năng phục hồi của hệ thống.
khả năng phục hồi của hệ thống.
05:36
Now, the system may gradually --
137
321000
3000
Bây giờ, hệ thống có thể dần dần -
05:39
under pressure of climate change,
138
324000
2000
dưới áp lực của biến đổi khí hậu,
05:41
erosion, biodiversity loss --
139
326000
2000
xói mòn, mất đa dạng sinh thái -
mất đi độ sâu hay là khả năng phục hồi,
05:43
lose the depth of the cup, the resilience,
140
328000
2000
05:45
but appear to be healthy
141
330000
2000
nhưng dường như vẫn khỏe mạnh
05:47
and appear to suddenly, under a threshold,
142
332000
2000
và rồi một cách bất ngờ, nằm dưới ngưỡng,
05:49
be tipping over. Upff.
143
334000
2000
bị lộn nhào. Upff.
05:51
Sorry. Changing state
144
336000
3000
Xin lỗi. Việc thay đổi trạng thái
05:54
and literally ending up
145
339000
2000
và kết thúc theo đúng nghĩa đen
05:56
in an undesired situation,
146
341000
3000
trong một tình huống không mong đợi,
06:00
where new biophysical logic takes over,
147
345000
3000
nơi một hệ sinh thái mới sẽ thay thế,
06:03
new species take over, and the system gets locked.
148
348000
2000
những loài mới tiếp quản,
và hệ thống sẽ chốt lại.
và hệ thống sẽ chốt lại.
06:05
Do we have evidence of this? Yes, coral reef systems.
149
350000
3000
Liệu ta có bằng chứng về điều này?
Có, các rạn san hô.
Có, các rạn san hô.
06:09
Biodiverse, low-nutrient, hard coral systems
150
354000
3000
Đa dạng sinh học, dinh dưỡng thấp,
các rạn san hô đá
các rạn san hô đá
06:12
under multiple pressures of overfishing,
151
357000
3000
dưới áp lực
của việc đánh bắt quá mức,
của việc đánh bắt quá mức,
du lịch không bền vững,
biến đổi khí hậu.
biến đổi khí hậu.
06:15
unsustainable tourism, climate change.
152
360000
2000
Một nút bấm và cả hệ thống sụp đổ,
06:17
A trigger and the system tips over,
153
362000
2000
06:19
loses its resilience,
154
364000
2000
mất đi khả năng phục hồi,
06:21
soft corals take over,
155
366000
2000
tiếp đó là các loài san hô mềm,
và chúng ta có
hệ sinh thái không mong đợi
hệ sinh thái không mong đợi
06:23
and we get undesired systems
156
368000
2000
không thể hỗ trợ cho
sự phát triển kinh tế-xã hội
sự phát triển kinh tế-xã hội
06:25
that cannot support economic and social development.
157
370000
2000
06:27
The Arctic -- a beautiful system --
158
372000
2000
Bắc Cực - một hệ sinh thái tuyệt đẹp -
06:29
a regulating biome at the planetary level,
159
374000
2000
một quần xã sinh vật cấp hành tinh,
06:31
taking the knock after knock on climate change,
160
376000
3000
chịu cú đập liên tiếp từ
biến đổi khí hậu,
biến đổi khí hậu,
có vẻ như vẫn trong trạng thái tốt.
06:34
appearing to be in a good state.
161
379000
2000
Không nhà khoa học nào có thể
dự đoán được vào 2007,
dự đoán được vào 2007,
06:36
No scientist could predict that in 2007,
162
381000
2000
06:38
suddenly, what could be crossing a threshold.
163
383000
3000
cái gì có thể bất ngờ vượt qua ngưỡng.
Hệ sinh thái đột ngột mất đi 30-40%
06:41
The system suddenly, very surprisingly, loses 30 to 40 percent
164
386000
2000
06:43
of its summer ice cover.
165
388000
2000
lớp băng phủ vào mùa hè.
06:45
And the drama is, of course, that
166
390000
2000
Và hậu quả, dĩ nhiên, là
khi hệ sinh thái như vậy,
logic có thể thay đổi.
logic có thể thay đổi.
06:47
when the system does this, the logic may change.
167
392000
2000
Nó có thể bị khóa lại trong
trạng thái không mong đợi
trạng thái không mong đợi
06:49
It may get locked in an undesired state,
168
394000
2000
06:51
because it changes color, absorbs more energy,
169
396000
2000
vì nó thay đổi màu sắc,
hấp thụ năng lượng nhiều hơn
hấp thụ năng lượng nhiều hơn
06:53
and the system may get stuck.
170
398000
2000
và cả hệ thống có thể bị kẹt.
06:55
In my mind, the largest red flag warning for humanity
171
400000
3000
Trong tâm trí tôi, có lá cờ đỏ rất lớn
cảnh báo cho nhân loại
cảnh báo cho nhân loại
06:58
that we are in a precarious situation.
172
403000
3000
rằng chúng ta đang trong
tình trạng bấp bênh.
tình trạng bấp bênh.
07:01
As a sideline, you know that the only red flag that popped up here
173
406000
3000
Bạn biết rằng lá cờ đỏ duy nhất
xuất hiện ở đây
xuất hiện ở đây
07:04
was a submarine from an unnamed country
174
409000
2000
là một tàu ngầm từ một quốc gia không tên
07:06
that planted a red flag at the bottom of the Arctic
175
411000
3000
nước đã cắm lá cờ đỏ ở đáy của Bắc Cực
để có thể kiểm soát tài nguyên dầu.
07:09
to be able to control the oil resources.
176
414000
3000
07:12
Now, if we have evidence, which we now have,
177
417000
3000
Giờ đây, nếu ta đã có bằng chứng,
07:15
that wetlands, forests,
178
420000
2000
rằng các đầm lầy,
các khu rừng,
các khu rừng,
hệ thống gió mùa, rừng nhiệt đới,
07:17
[unclear] monsoon system, the rainforests,
179
422000
2000
hoạt động theo kiểu phi tuyến tính này.
07:19
behave in this nonlinear way.
180
424000
2000
30 hoặc hơn các nhà khoa học
trên toàn thế giới
trên toàn thế giới
07:21
30 or so scientists around the world
181
426000
2000
07:23
gathered and asked a question for the first time,
182
428000
2000
đã họp lại và đặt ra
câu hỏi lần đầu tiên,
câu hỏi lần đầu tiên,
07:25
"Do we have to put the planet into the the pot?"
183
430000
2000
"Chúng ta có phải bàn
về Trái đất không?"
về Trái đất không?"
07:27
So we have to ask ourselves:
184
432000
2000
Chúng ta phải tự hỏi mình:
07:29
are we threatening this extraordinarily stable Holocene state?
185
434000
4000
có phải ta đang đe dọa giai đoạn Holocen
cực kỳ ổn định này?
cực kỳ ổn định này?
07:33
Are we in fact putting ourselves in a situation
186
438000
2000
Có phải ta đang tự đẩy
mình vào tình trạng
mình vào tình trạng
07:35
where we're coming too close
187
440000
2000
mà ở đó ta tiến quá gần tới
ngưỡng mà có thể dẫn đến
07:37
to thresholds that could lead
188
442000
2000
những điều tồi tệ,
hoàn toàn không mong đợi,
hoàn toàn không mong đợi,
07:39
to deleterious and very undesired,
189
444000
2000
nếu giờ thảm họa xảy ra,
07:41
if now catastrophic, change
190
446000
2000
làm thay đổi sự phát triển của loài người?
07:43
for human development?
191
448000
2000
07:45
You know, you don't want to stand there.
192
450000
2000
Bạn sẽ không muốn đứng ở đó,
07:47
In fact, you're not even allowed to stand
193
452000
2000
Thực tế, bạn thậm chí không được đứng
ở nơi mà quý ông này đang đứng,
07:49
where this gentleman is standing,
194
454000
2000
vùng nước sủi bọt, trơn trượt
ngay bờ vực ấy.
ngay bờ vực ấy.
07:51
at the foaming, slippery waters at the threshold.
195
456000
3000
Thực tế, có một hàng rào
07:54
In fact, there's a fence
196
459000
2000
ở thượng dòng bờ vực này,
07:56
quite upstream of this threshold,
197
461000
2000
vượt qua nó,
bạn sẽ ở trong vùng nguy hiểm.
bạn sẽ ở trong vùng nguy hiểm.
07:58
beyond which you are in a danger zone.
198
463000
2000
Và đây là mô hình mới,
08:00
And this is the new paradigm,
199
465000
2000
mà chúng ta đã tập hợp
trong 2-3 năm trước,
trong 2-3 năm trước,
08:02
which we gathered two, three years back,
200
467000
2000
cho thấy rằng mô hình cũ của chúng ta
08:04
recognizing that our old paradigm
201
469000
2000
về việc phân tích, thúc đẩy và dự đoán
08:06
of just analyzing and pushing and predicting
202
471000
2000
các thông số trong tương lai,
08:08
parameters into the future,
203
473000
2000
nhằm giảm thiểu các tác động môi trường,
đã là quá khứ.
đã là quá khứ.
08:10
aiming at minimalizing environmental impacts, is of the past.
204
475000
3000
08:13
Now we to ask ourselves:
205
478000
2000
Giờ đây ta phải tự hỏi mình:
08:15
which are the large environmental processes
206
480000
2000
những quá trình môi trường quan trọng nào
08:17
that we have to be stewards of
207
482000
2000
mà ta phải quản lý
để giữ chúng ta an toàn
trong giai đoạn Holocen?
trong giai đoạn Holocen?
08:19
to keep ourselves safe in the Holocene?
208
484000
2000
08:21
And could we even,
209
486000
2000
Và ta thậm chí có thể,
cảm ơn các tiến bộ lớn trong
Khoa học hệ thống Trái Đất,
Khoa học hệ thống Trái Đất,
08:23
thanks to major advancements in Earth systems science,
210
488000
2000
08:25
identify the thresholds,
211
490000
2000
xác định các ngưỡng,
các điểm tại đó ta có thể ước tính
sự thay đổi phi tuyến tính?
sự thay đổi phi tuyến tính?
08:27
the points where we may expect nonlinear change?
212
492000
3000
08:30
And could we even define
213
495000
2000
Và liệu ta có thể chỉ ra
08:32
a planetary boundary, a fence,
214
497000
3000
ranh giới của hành tinh,
một cái rào chắn,
một cái rào chắn,
trong đó ta có một không gian
an toàn cho toàn nhân loại.
an toàn cho toàn nhân loại.
08:35
within which we then have a safe operating space for humanity?
215
500000
3000
08:38
This work, which was published in "Nature,"
216
503000
2000
Việc này đã được công bố
trên tạp chí "Nature"
trên tạp chí "Nature"
08:40
late 2009,
217
505000
2000
cuối năm 2009,
08:42
after a number of years of analysis,
218
507000
2000
sau nhiều năm phân tích,
08:44
led to the final proposition
219
509000
3000
đã đưa kết luận cuối cùng
08:47
that we can only find
220
512000
2000
rằng ta chỉ có thể tìm thấy
chín ranh giới hành tinh
08:49
nine planetary boundaries
221
514000
2000
mà với chúng, dưới sự quản lý tích cực,
08:51
with which, under active stewardship,
222
516000
3000
08:54
would allow ourselves to have a safe operating space.
223
519000
3000
sẽ cho phép chúng ta có
một không gian an toàn
một không gian an toàn
Chúng, tất nhiên,
bao gồm khí hậu.
bao gồm khí hậu.
08:57
These include, of course, climate.
224
522000
2000
Có thể bạn sẽ ngạc nhiên
rằng không chỉ mỗi khí hậu.
rằng không chỉ mỗi khí hậu.
08:59
It may surprise you that it's not only climate.
225
524000
2000
Nó chỉ ra rằng ta đang liên kết,
giữa nhiều hệ thống trên hành tinh,
giữa nhiều hệ thống trên hành tinh,
09:01
But it shows that we are interconnected, among many systems on the planet,
226
526000
3000
09:04
with the three big systems, climate change,
227
529000
2000
với ba hệ thống lớn, biển đổi khí hậu,
09:06
stratospheric ozone depletion and ocean acidification
228
531000
3000
suy giảm tầng ozon
và axit hóa đại dương,
và axit hóa đại dương,
09:09
being the three big systems,
229
534000
2000
trở thành ba hệ thống lớn,
bằng chứng khoa học cho thấy
đó là các ngưỡng quy mô lớn
đó là các ngưỡng quy mô lớn
09:11
where the scientific evidence of large-scale thresholds
230
536000
3000
09:14
in the paleo-record of the history of the planet.
231
539000
3000
trong kỷ lục trước giờ
của lịch sử hành tinh.
của lịch sử hành tinh.
Nhưng ta cũng tính đến, cái mà ta gọi là,
những biến đổi chậm,
những biến đổi chậm,
09:17
But we also include, what we call, the slow variables,
232
542000
3000
các hệ thống mà,
dưới lớp vỏ bọc
dưới lớp vỏ bọc
09:20
the systems that, under the hood,
233
545000
2000
điều tiết và làm vật đệm cho
khả năng phục hồi của hành tinh
khả năng phục hồi của hành tinh
09:22
regulate and buffer the capacity of the resilience of the planet --
234
547000
3000
09:25
the interference of the big nitrogen and phosphorus cycles on the planet,
235
550000
3000
sự can thiệp của các chu kỳ nito và
photpho quan trọng trên hành tinh
photpho quan trọng trên hành tinh
09:28
land use change, rate of biodiversity loss,
236
553000
2000
thay đổi sử dụng đất đai,
tốc độ mất đa dạng sinh thái,
tốc độ mất đa dạng sinh thái,
09:30
freshwater use,
237
555000
2000
việc sử dụng nước ngọt,
09:32
functions which regulate
238
557000
3000
các chức năng điều chỉnh
09:35
biomass on the planet, carbon sequestration, diversity.
239
560000
3000
sinh khối trên hành tinh,
công nghệ cô lập carbon, sự đa dạng.
công nghệ cô lập carbon, sự đa dạng.
09:38
And then we have two parameters which we were not able to quantify --
240
563000
3000
Và sau đó ta có hai tham số mà
ta không thể xác định số lượng
ta không thể xác định số lượng
09:41
air pollution,
241
566000
2000
ô nhiễm không khí,
gồm các loại khí làm nóng
và ô nghiễm không khí, sunfat và nitrat,
và ô nghiễm không khí, sunfat và nitrat,
09:43
including warming gases and air-polluting sulfates and nitrates,
242
568000
3000
09:46
but also chemical pollution.
243
571000
3000
nhưng cũng gồm
ô nhiễm hóa học.
ô nhiễm hóa học.
Cùng với nhau, chúng tạo nên
một tổng thể đầy đủ
một tổng thể đầy đủ
09:49
Together, these form an integrated whole
244
574000
3000
để dẫn dắt sự phát triển nhân loại
trong Thế Anthropocen,
trong Thế Anthropocen,
09:52
for guiding human development in the Anthropocene,
245
577000
2000
09:54
understanding that the planet
246
579000
2000
để hiểu rằng Trái đất
09:56
is a complex self-regulating system.
247
581000
3000
là một hệ thống tự điều tiết phức tạp.
Thực tế, hầu hết các bằng chứng chỉ ra
09:59
In fact, most evidence indicates
248
584000
2000
rằng 9 ranh giới đó có thể
vận hành như 3 chàng lính ngự lâm
vận hành như 3 chàng lính ngự lâm
10:01
that these nine may behave as three Musketeers,
249
586000
3000
"Một người vì tất cả.
Tất cả vì một người."
Tất cả vì một người."
10:04
"One for all. All for one."
250
589000
2000
10:06
You degrade forests, you go beyond the boundary on land,
251
591000
3000
Bạn tàn phá rừng, bạn sẽ
vượt ra ngoài ranh giới của đất liền,
vượt ra ngoài ranh giới của đất liền,
10:09
you undermine the ability of the climate system
252
594000
2000
bạn làm suy yếu chức năng
của hệ thống khí hậu
của hệ thống khí hậu
10:11
to stay stable.
253
596000
2000
để ổn định.
Thảm kịch ở đây, thực tế, là
10:13
The drama here is, in fact, that
254
598000
2000
có thể thấy thách thức về khí hậu
10:15
it may show that the climate challenge
255
600000
2000
là điều dễ dàng,
10:17
is the easy one,
256
602000
2000
10:19
if you consider the whole challenge
257
604000
2000
nếu bạn xem xét toàn bộ các thách thức
10:21
of sustainable development.
258
606000
3000
về sự phát triển bền vững.
10:24
Now this is the Big Bang equivalent then of human development
259
609000
3000
Đây là Vụ Nổ Lớn tương đương
sự phát triển nhân loại
sự phát triển nhân loại
trong không gian hoạt động an toàn
của các ranh giới hành tinh,
của các ranh giới hành tinh,
10:27
within the safe operating space of the planetary boundaries.
260
612000
2000
10:29
What you see here in black line is the safe operating space,
261
614000
3000
Những gì bạn thấy ở đây,
các đường kẻ đen là không gian đó
các đường kẻ đen là không gian đó
10:32
the quantified boundaries,
262
617000
2000
các ranh giới
đã được xác định,
đã được xác định,
10:34
as suggested by this analysis.
263
619000
2000
như phân tích này đề xuất.
Chấm vàng ở giữa là
điểm bắt đầu của chúng ta,
điểm bắt đầu của chúng ta,
10:36
The yellow dot in the middle here is our starting point,
264
621000
2000
10:38
the pre-industrial point,
265
623000
2000
điểm tiền công nghiệp hóa,
nơi ta chắc chắn an toàn
trong không gian hoạt động
trong không gian hoạt động
10:40
where we're very safely in the safe operating space.
266
625000
2000
10:42
In the '50s, we start branching out.
267
627000
3000
Giữa những năm 50,
ta bắt đầu phân nhánh
ta bắt đầu phân nhánh
Trong những năm 60,
thông qua cuộc cách mạng xanh
thông qua cuộc cách mạng xanh
10:45
In the '60s already, through the green revolution
268
630000
2000
10:47
and the Haber-Bosch process
269
632000
2000
và quy trình Haber-Bosch
về việc cố định nitơ
trong không khí,
trong không khí,
10:49
of fixing nitrogen from the atmosphere --
270
634000
2000
10:51
you know, human's today take out more nitrogen from the atmosphere
271
636000
3000
con người ngày nay lấy
nhiều nitơ từ bầu khí quyển hơn
nhiều nitơ từ bầu khí quyển hơn
10:54
than the whole biosphere does naturally as a whole.
272
639000
3000
toàn bộ sinh quyển vẫn làm
một cách tự nhiên
một cách tự nhiên
10:58
We don't transgress the climate boundary until the early '90s,
273
643000
3000
Ta không vượt quá ranh giới
khí hậu tới đầu những năm 90
khí hậu tới đầu những năm 90
11:01
actually, right after Rio.
274
646000
2000
chính xác, ngay sau Rio.
Và ngày nay, ta đang trong tình trạng
mà ta ước tính là
mà ta ước tính là
11:03
And today, we are in a situation where we estimate
275
648000
2000
11:05
that we've transgressed three boundaries,
276
650000
2000
đã vượt qua 3 ranh giới,
11:07
the rate of biodiversity loss,
277
652000
2000
tỷ lệ mất đa dạng sinh học,
thời kỳ tuyệt chủng thứ 6
trong lịch sử nhân loại
trong lịch sử nhân loại
11:09
which is the sixth extinction period in the history of humanity --
278
654000
3000
11:12
one of them being the extinctions of the dinosaurs --
279
657000
3000
một trong số đó là sự
tuyệt chủng của khủng long,
tuyệt chủng của khủng long,
nitơ và khí hậu biến đổi.
11:15
nitrogen and climate change.
280
660000
2000
Dù vậy ta vẫn có ít mức
tự do với ranh giới khác
tự do với ranh giới khác
11:17
But we still have some degrees of freedom on the others,
281
662000
2000
11:19
but we are approaching fast
282
664000
2000
nhưng ta đang tiến nhanh
với đất đai, nước, photpho và đại dương
11:21
on land, water, phosphorus and oceans.
283
666000
2000
11:23
But this gives a new paradigm
284
668000
2000
Điều này đưa ra một mô hình mới
để dẫn dắt nhân loại,
11:25
to guide humanity,
285
670000
2000
xa hơn, để soi sáng cho
11:27
to put the light on our, so far
286
672000
3000
các phương tiện công nghiệp hóa
được cấp quá nhiều sức mạnh
được cấp quá nhiều sức mạnh
11:30
overpowered industrial vehicle,
287
675000
2000
11:32
which operates as if
288
677000
2000
thứ vận hành như thể
11:34
we're only on a dark, straight highway.
289
679000
3000
chỉ có mình ta trên đường cao tốc
thẳng tắp và tối tăm.
thẳng tắp và tối tăm.
11:37
Now the question then is:
290
682000
2000
Giờ đây câu hỏi ở đây là:
Nó tối tăm thế nào?
11:39
how gloomy is this?
291
684000
2000
Liệu phát triển bền vững
là điều không tưởng?
là điều không tưởng?
11:41
Is then sustainable development utopia?
292
686000
2000
11:43
Well, there's no science to suggest.
293
688000
2000
Không có khoa học
nào để đề xuất.
nào để đề xuất.
11:45
In fact, there is ample science
294
690000
2000
Thực tế, có rất nhiều ngành khoa học
chỉ ra rằng ta có thể
thực hiện sự biến đổi này
thực hiện sự biến đổi này
11:47
to indicate that we can do this transformative change,
295
692000
3000
11:50
that we have the ability
296
695000
2000
rằng ta có khả năng
11:52
to now move into a new innovative,
297
697000
3000
chuyển sang một phát kiến mới,
11:55
a transformative gear,
298
700000
2000
một bánh răng chuyển đổi,
11:57
across scales.
299
702000
2000
vượt qua các phạm vi.
11:59
The drama is, of course,
300
704000
2000
Thảm họa là, dĩ nhiên,
rằng 200 nước trên hành tinh
12:01
is that 200 countries on this planet
301
706000
2000
phải đồng thời bắt đầu di chuyển
12:03
have to simultaneously start moving
302
708000
2000
theo cùng một hướng.
12:05
in the same direction.
303
710000
2000
Nhưng nó thay đổi về cơ bản mô hình
thể chế và quản lý của chúng ta
thể chế và quản lý của chúng ta
12:07
But it changes fundamentally our governance and management paradigm,
304
712000
3000
12:10
from the current linear,
305
715000
2000
từ quan hệ tuyến tính hiện nay,
12:12
command and control thinking,
306
717000
2000
điều khiển và kiểm soát suy nghĩ,
12:14
looking at efficiencies and optimization
307
719000
2000
nhìn vào những hiệu suất và
sự tối ưu hóa
sự tối ưu hóa
12:16
towards a much more flexible,
308
721000
3000
hướng tới một thứ linh hoạt hơn,
12:19
a much more adaptive approach,
309
724000
2000
một cách tiếp cận thích ứng hơn,
12:21
where we recognize that redundancy,
310
726000
2000
mà ở đó ta thừa nhận
rằng sự dư thừa,
rằng sự dư thừa,
12:23
both in social and environmental systems,
311
728000
2000
cả trong xã hội và các hệ sinh thái,
12:25
is key to be able to deal
312
730000
2000
là chìa khóa để có khả năng đối phó
12:27
with a turbulent era of global change.
313
732000
3000
với kỷ nguyên hỗn loạn
của sự thay đổi toàn cầu.
của sự thay đổi toàn cầu.
12:30
We have to invest in persistence,
314
735000
2000
Ta phải đầu tư
vào sự kiên trì,
vào sự kiên trì,
12:32
in the ability of social systems and ecological systems
315
737000
3000
vào khả năng của hệ thống xã hội
và các hệ sinh thái
và các hệ sinh thái
12:35
to withstand shocks and still remain in that desired cup.
316
740000
3000
để chống chọi với cú sốc
mà vẫn giữ cái "cốc" như mong muốn
mà vẫn giữ cái "cốc" như mong muốn
12:38
We have to invest in transformations capability,
317
743000
3000
Ta phải đầu tư vào khả năng biến đổi,
12:41
moving from crisis into innovation
318
746000
3000
biến khủng hoảng thành đổi mới
12:44
and the ability to rise after a crisis,
319
749000
3000
và khả năng vực dậy hậu khủng hoảng,
và để thích nghi với
sự thay đổi không thể tránh khỏi.
sự thay đổi không thể tránh khỏi.
12:47
and of course to adapt to unavoidable change.
320
752000
2000
12:49
This is a new paradigm.
321
754000
2000
Đây là một mô thức mới,
Chúng ta không thực hiện nó
ở bất cứ quy mô quản trị nào.
ở bất cứ quy mô quản trị nào.
12:51
We're not doing that at any scale on governance.
322
756000
3000
12:54
But is it happening anywhere?
323
759000
2000
Nhưng nó đang
xảy ra khắp nơi?
xảy ra khắp nơi?
Liệu chúng ta có ví dụ nào
về sự thành công
về sự thành công
12:56
Do we have any examples of success
324
761000
2000
trong việc thay đổi quan niệm
ở cấp địa phương không?
ở cấp địa phương không?
12:58
on this mind shift being applied at the local level?
325
763000
3000
13:01
Well, yes, in fact we do
326
766000
3000
Có, thực tế chúng ta có làm
và danh sách có thể bắt đầu
dài hơn nữa.
dài hơn nữa.
13:04
and the list can start becoming longer and longer.
327
769000
2000
Có tin tốt ở đây,
13:06
There's good news here,
328
771000
2000
ví dụ, từ Mỹ Latinh
13:08
for example, from Latin America,
329
773000
2000
nơi mà hệ thống canh tác dựa vào cày bừa
13:10
where plow-based farming systems
330
775000
3000
ở những năm 50 và 60
13:13
of the '50s and '60s
331
778000
2000
đã dẫn nông nghiệp về cơ bản
vào tình trạng bế tắc,
vào tình trạng bế tắc,
13:15
led farming basically to a dead-end,
332
780000
2000
13:17
with lower and lower yields, degrading the organic matter
333
782000
3000
với sản lượng rất thấp,
làm suy giảm các chất hữu cơ
làm suy giảm các chất hữu cơ
và các vấn đề cơ bản về kế sinh nhai
13:20
and fundamental problems at the livelihood levels
334
785000
3000
ở Paraguay, Uruguay và
một số nước, Brazil,
một số nước, Brazil,
13:23
in Paraguay, Uruguay and a number of countries, Brazil,
335
788000
3000
dẫn tới kinh doanh và đổi mới
13:26
leading to innovation and entrepreneurship
336
791000
2000
13:28
among farmers in partnership with scientists
337
793000
2000
giữa nông dân cộng tác với nhà khoa học
13:30
into an agricultural revolution of zero tillage systems
338
795000
3000
đến cuộc cách mạng nông nghiệp
của hệ thống không cày bừa
của hệ thống không cày bừa
13:33
combined with mulch farming
339
798000
2000
kết hợp với làm ruộng
với những công nghệ thích ứng
tại địa phương
tại địa phương
13:35
with locally adapted technologies,
340
800000
2000
13:37
which today, for example, in some countries,
341
802000
3000
những cái mà hiện nay, ở một số quốc gia,
13:40
have led to a tremendous increase
342
805000
2000
đã dẫn tới sự tăng khủng khiếp
ở khu vực làm ruộng, không cày bừa,
13:42
in area under mulch, zero till farming
343
807000
3000
không chỉ sản xuất nhiều lương thực,
13:45
which, not only produces more food,
344
810000
2000
mà còn hấp thụ cacbon.
13:47
but also sequesters carbon.
345
812000
2000
Rạn san hô Great Barrier của Úc là
một câu chuyện thành công khác.
một câu chuyện thành công khác.
13:49
The Australian Great Barrier Reef is another success story.
346
814000
3000
Dưới sự thực hiện của
các nhà khai thác du lịch,
các nhà khai thác du lịch,
13:52
Under the realization from tourist operators,
347
817000
2000
13:54
fishermen,
348
819000
2000
ngư dân,
Cơ quan Rạn san hô Great Barrier của Úc
và các nhà khoa học,
và các nhà khoa học,
13:56
the Australian Great Barrier Reef Authority and scientists
349
821000
3000
13:59
that the Great Barrier Reef is doomed
350
824000
2000
rạn san hô này bị sụp đổ
14:01
under the current governance regime.
351
826000
3000
dưới chế độ quản lý hiện tại.
14:04
Global change, beautification rack culture,
352
829000
2000
Sự thay đổi toàn cầu,
văn hóa làm đẹp cảnh quan
văn hóa làm đẹp cảnh quan
14:06
overfishing and unsustainable tourism,
353
831000
2000
đánh mắt quá mức và
du lịch không bền vững,
du lịch không bền vững,
14:08
all together placing this system
354
833000
2000
tất cả cùng đặt hệ thống này
14:10
in the realization of crisis.
355
835000
2000
vào cuộc khủng hoảng.
Nhưng cánh cửa cho cơ hội là
sự đổi mới và quan niệm mới,
sự đổi mới và quan niệm mới,
14:12
But the window of opportunity was innovation and new mindset,
356
837000
2000
14:14
which today has led to a completely new governance strategy
357
839000
3000
hiện nay đem đến
một chiến lược quản lý hoàn toàn mới
một chiến lược quản lý hoàn toàn mới
14:17
to build resilience,
358
842000
2000
để tạo ra khả năng phục hồi,
nhận biết giá trị thặng dư
14:19
acknowledge redundancy
359
844000
2000
và đầu tư vào toàn bộ hệ thống
như một tổng thể,
như một tổng thể,
14:21
and invest in the whole system as an integrated whole,
360
846000
3000
sau đó tạo ra nhiều giá trị thặng dư hơn
cho hệ thống.
cho hệ thống.
14:24
and then allow for much more redundancy in the system.
361
849000
3000
14:27
Sweden, the country I come from, has other examples,
362
852000
3000
Thụy Điển, nước mà tôi sống,
có những ví dụ khác,
có những ví dụ khác,
các vùng ngập nước ở miền nam được coi,
14:30
where wetlands in southern Sweden were seen as --
363
855000
3000
như ở nhiều nước, là sự phiền toái
gây ô nhiễm do lũ lụt
gây ô nhiễm do lũ lụt
14:33
as in many countries -- as flood-prone polluted nuisance
364
858000
3000
14:36
in the peri-urban regions.
365
861000
2000
ở các vùng ven đô.
14:38
But again, a crisis, new partnerships,
366
863000
3000
Nhưng một lần nữa, một khủng hoảng,
các đối tác mới,
các đối tác mới,
14:41
actors locally, transforming these
367
866000
2000
tác nhân địa phương, biến đổi chúng
14:43
into a key component
368
868000
2000
thành yếu tố quan trọng
14:45
of sustainable urban planning.
369
870000
2000
của quy hoạch đô thị bền vững.
14:47
So crisis leading into opportunities.
370
872000
3000
Vậy là khủng hoảng đem tới những cơ hội.
14:51
Now, what about the future?
371
876000
2000
Còn về tương lai?
14:53
Well, the future, of course, has one massive challenge,
372
878000
3000
Tương lai, dĩ nhiên, có
một thách thức lớn,
một thách thức lớn,
là việc nuôi dưỡng một thế giới 9 tỷ người
14:56
which is feeding a world of nine billion people.
373
881000
2000
14:58
We need nothing less than a new green revolution,
374
883000
2000
Ta không cần gì ngoài
cuộc Cách mạng xanh mới,
cuộc Cách mạng xanh mới,
15:00
and the planet boundaries shows
375
885000
2000
và các ranh giới
hành tinh cho thấy
hành tinh cho thấy
15:02
that agriculture has to go from a source of greenhouse gases to a sink.
376
887000
3000
nông nghiệp phải chuyển từ nguồn
các loại khí nhà kính sang một vũng lầy.
các loại khí nhà kính sang một vũng lầy.
15:05
It has to basically do this on current land.
377
890000
3000
Điều đó cần được thực hiện
trên đất đai hiện tại.
trên đất đai hiện tại.
Ta không thể mở rộng thêm nữa,
15:08
We cannot expand anymore,
378
893000
2000
vì nó làm xói mòn các ranh giới.
15:10
because it erodes the planetary boundaries.
379
895000
2000
Chúng ta không thể tiếp tục
tiêu thụ nước như hiện nay,
tiêu thụ nước như hiện nay,
15:12
We cannot continue consuming water as we do today,
380
897000
3000
với 25% các con sông trên thế giới
không thể chảy ra đại dương.
không thể chảy ra đại dương.
15:15
with 25 percent of world rivers not even reaching the ocean.
381
900000
3000
15:18
And we need a transformation.
382
903000
2000
Và ta cần một sự thay đổi.
15:20
Well, interestingly, and based on my work
383
905000
2000
Thật thú vị, dựa trên
công việc của tôi
công việc của tôi
15:22
and others in Africa, for example,
384
907000
2000
và những người khác ở Châu Phi
15:24
we've shown that even the most vulnerable small-scale rainfall farming systems,
385
909000
3000
chúng tôi đã chỉ ra rằng ngay cả
hệ thống thủy canh quy mô nhỏ nhất
hệ thống thủy canh quy mô nhỏ nhất
15:27
with innovations and supplementary irrigation
386
912000
2000
với các phát minh và việc tưới bổ sung
15:29
to bridge dry spells and droughts,
387
914000
2000
khắc phục đợt khô cằn hạn hán
15:31
sustainable sanitation systems to close the loop on nutrients
388
916000
3000
hệ thống vệ sinh bền vững
để đóng các vòng dưỡng chất
để đóng các vòng dưỡng chất
15:34
from toilets back to farmers' fields,
389
919000
3000
từ các nhà vệ sinh trở lại các cánh đồng,
15:37
and innovations in tillage systems,
390
922000
2000
và những đổi mới
trong các hệ thống canh tác,
trong các hệ thống canh tác,
15:39
we can triple, quadruple, yield levels
391
924000
2000
ta có thể tăng gấp ba, gấp bốn, sản lượng
15:41
on current land.
392
926000
2000
trên vùng đất hiện tại.
15:43
Elinor Ostrom,
393
928000
2000
Elinor Ostrom,
người đoạt giải Nobel mới nhất về kinh tế,
15:45
the latest Nobel laureate of economics,
394
930000
2000
15:47
clearly shows empirically across the world
395
932000
2000
chỉ rõ theo kinh nghiệm trên thế giới
15:49
that we can govern the commons
396
934000
2000
rằng ta có thể quản lý các cộng đồng
15:51
if we invest in trust,
397
936000
3000
nếu ta đầu tư vào sự tin tưởng,
15:54
local, action-based partnerships
398
939000
3000
địa phương, các hành động
dựa trên mối quan hệ đối tác
dựa trên mối quan hệ đối tác
15:57
and cross-scale institutional innovations,
399
942000
4000
và trao đổi chéo các phát minh,
16:01
where local actors,
400
946000
3000
tại đó các nhân tố địa phương,
16:04
together, can deal with the global commons
401
949000
2000
cùng nhau, có thể đối mặt với
các cộng đồng toàn cầu
các cộng đồng toàn cầu
16:06
at a large scale.
402
951000
2000
ở quy mô lớn.
16:08
But even on the hard policy area we have innovations.
403
953000
3000
Nhưng ngay với vùng khó khăn,
ta cũng có đổi mới,
ta cũng có đổi mới,
Ta biết phải nhanh chóng chuyển
từ việc phụ thuộc vào hóa thạch
từ việc phụ thuộc vào hóa thạch
16:11
We know that we have to move from our fossil dependence
404
956000
2000
16:13
very quickly into a low-carbon economy in record time.
405
958000
3000
sang nền kinh tế ít cacbon
trong một thời gian kỷ lục.
trong một thời gian kỷ lục.
16:16
And what shall we do?
406
961000
2000
Vậy ta nên làm gì?
Mọi người nói về
Mọi người nói về
16:18
Everybody talks about carbon taxes -- it won't work -- emission schemes,
407
963000
3000
thuế cacbon, kế hoạch phát thải
16:21
but for example, one policy measure,
408
966000
2000
nhưng, ví dụ như,
một chính sách đo lường,
một chính sách đo lường,
16:23
feed-in tariffs on the energy system,
409
968000
2000
giá bán điện năng
trong hệ thống năng lượng,
trong hệ thống năng lượng,
16:25
which is already applied,
410
970000
2000
đã được áp dụng bởi Trung Quốc,
16:27
from China doing it on offshore wind systems,
411
972000
2000
ở hệ thống gió ngoài khơi
rồi đến Hoa Kỳ
16:29
all the way to the U.S.
412
974000
2000
nơi bạn đưa ra mức giá bảo đảm
để đầu tư vào năng lượng tái tạo,
để đầu tư vào năng lượng tái tạo,
16:31
where you give the guaranteed price for investment in renewable energy,
413
976000
2000
16:33
but you can subsidize electricity to poor people.
414
978000
3000
nhưng bạn có thể trợ cấp
điện cho người nghèo.
điện cho người nghèo.
Bạn giúp mọi người
thoát khỏi đói nghèo.
thoát khỏi đói nghèo.
16:36
You get people out of poverty.
415
981000
2000
Bạn giải quyết vấn đề khí hậu
liên quan đến lĩnh vực năng lượng,
liên quan đến lĩnh vực năng lượng,
16:38
You solve the climate issue with regards to the energy sector,
416
983000
2000
16:40
while at the same time, stimulating innovation --
417
985000
3000
đồng thời kích thích sự đổi mới --
các ví dụ cho những điều
có thể được mở rộng quy mô nhanh chóng
có thể được mở rộng quy mô nhanh chóng
16:43
examples of things that can be out scaled quickly
418
988000
2000
16:45
at the planetary level.
419
990000
2000
ở cấp hành tinh.
16:47
So there is -- no doubt -- opportunity here,
420
992000
2000
Vậy, không nghi ngờ gì, cơ hội nằm ở đó,
16:49
and we can list many, many examples
421
994000
3000
và ta có thể liệt kê ra nhiều, nhiều ví dụ
16:52
of transformative opportunities around the planet.
422
997000
3000
về cơ hội thay đổi trên khắp hành tinh.
16:55
The key though in all of these,
423
1000000
2000
Mặc cho tất cả điều trên, chìa khóa
16:57
the red thread,
424
1002000
2000
sợi chỉ đỏ,
là sự thay đổi trong suy nghĩ,
16:59
is the shift in mindset,
425
1004000
2000
rời khỏi trạng thái ở đó ta
đơn giản đang đẩy chính mình
đơn giản đang đẩy chính mình
17:01
moving away from a situation where we simply are pushing ourselves
426
1006000
3000
17:04
into a dark future,
427
1009000
2000
vào một tương lai tăm tối,
nơi mà ta đáng lẽ thay đổi tương lai,
17:06
where we instead backcast our future,
428
1011000
2000
và tự hỏi "Sân chơi trên hành tinh là gì?"
17:08
and we say, "What is the playing field on the planet?
429
1013000
3000
17:11
What are the planetary boundaries
430
1016000
2000
Đâu là các ranh giới hành tinh
mà trong đó ta có thể hoạt động an toàn?"
17:13
within which we can safely operate?"
431
1018000
2000
rồi sau đó trở lại đổi mới trong đó.
17:15
and then backtrack innovations within that.
432
1020000
2000
17:17
But of course, the drama is, it clearly shows
433
1022000
2000
Nhưng tất nhiên, nó chỉ ra rất rõ
17:19
that incremental change is not an option.
434
1024000
3000
rằng thay đổi gia tăng
không phải một lựa chọn.
không phải một lựa chọn.
Đó là bằng chứng khoa học.
17:22
So, there is scientific evidence.
435
1027000
2000
17:24
They sort of say the harsh news,
436
1029000
2000
Chúng báo những tin tức gay gắt
17:26
that we are facing the largest
437
1031000
2000
rằng ta đang đối mặt với
17:28
transformative development
438
1033000
2000
sự phát triển biến đổi lớn nhất
17:30
since the industrialization.
439
1035000
2000
kể từ khi công nghiệp hóa.
Trên thực tế, những gì ta phải làm
trong 40 năm tiếp theo
trong 40 năm tiếp theo
17:32
In fact, what we have to do over the next 40 years
440
1037000
2000
17:34
is much more dramatic and more exciting
441
1039000
3000
còn kịch tính và thú vị hơn
17:37
than what we did when we moved into
442
1042000
3000
những gì chúng ta đã làm
khi bước vào
khi bước vào
tình trạng hiện nay.
17:40
the situation we're in today.
443
1045000
2000
17:42
Now, science indicates that,
444
1047000
2000
Khoa học chỉ ra rằng,
17:44
yes, we can achieve a prosperous future
445
1049000
2000
chúng ta có thể đạt tới
một tương lai thịnh vượng
một tương lai thịnh vượng
17:46
within the safe operating space,
446
1051000
2000
trong không gian an toàn,
17:48
if we move simultaneously,
447
1053000
2000
nếu chúng ta thay đổi cùng lúc,
17:50
collaborating on a global level, from local to global scale,
448
1055000
3000
hợp tác trên phạm vi toàn cầu,
từ quy mô địa phương đến toàn cầu,
từ quy mô địa phương đến toàn cầu,
17:53
in transformative options, which build resilience on a finite planet.
449
1058000
3000
về lựa chọn thay đổi, tạo nên
sự kiên cường trên một hành tinh hữu hạn.
sự kiên cường trên một hành tinh hữu hạn.
17:56
Thank you.
450
1061000
2000
Xin cảm ơn.
17:58
(Applause)
451
1063000
5000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Johan Rockstrom - Sustainability expertJohan Rockström works to redefine sustainable development, and figure out what needs to happen.
Why you should listen
Johan Rockström leads the Stockholm Resilience Centre, focusing on a new approach to sustainability: the capacity to use change and crisis to spur renewal and innovative thinking. In 2009, working with an international team of scientists, he identified and quantified a set of nine planetary boundaries within which humanity can continue to develop and thrive for generations to come -- while crossing them could generate abrupt or irreversible environmental changes.
Since then, the boundaries research has spread among international organizations, governments, NGOs and companies and has been adopted as a new framework to guide the discussion about "sustainable growth". It is currently debated as a core part of setting the criteria that will follow the UN's Millennium Development Goals. Rockström also chairs Future Earth, an initiative to advance integrated science for global sustainability.
Johan Rockstrom | Speaker | TED.com