ABOUT THE SPEAKER
Dina Zielinski - Bench scientist, bioinformatician
Dina Zielinski brings biological data to life, from decoding mutations in cancer to encoding data in DNA.

Why you should listen

Dina Zielinski is a bench scientist and bioinformatician with broad experience in genetics and genomics. Her current projects are in developmental biology and neurology, but she is motivated to keep learning and using her skills to answer scientific questions that challenge our deepest knowledge.

More profile about the speaker
Dina Zielinski | Speaker | TED.com
TEDxVienna

Dina Zielinski: How we can store digital data in DNA

Dina Zielinski: Dijital verileri DNA'da nasıl saklarız

Filmed:
1,777,866 views

Disketlerden flaş disklere, her türlü veri depolama yöntemi eskiyecek. Eğer tüm dünya verilerini sonsuza kadar saklayacak bir yol bulabilirsek ne olur? Biyoinformatik uzmanı Dina Zielinski yaklaşık birkaç milyar yıldır var olan çözümün, DNA'nın ardında yatan bilimi paylaşıyor.
- Bench scientist, bioinformatician
Dina Zielinski brings biological data to life, from decoding mutations in cancer to encoding data in DNA. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I could fituygun all moviesfilmler ever madeyapılmış
insideiçeride of this tubetüp.
0
652
5196
Şimdiye kadar yapılmış olan tüm filmleri
bu tüpün içine koyabilirim.
Eğer göremiyorsanız asıl konu da bu.
00:17
If you can't see it,
that's kindtür of the pointpuan.
1
5872
2253
00:20
(LaughterKahkaha)
2
8149
1016
(Kahkaha)
00:21
Before we understandanlama how this is possiblemümkün,
3
9189
3243
Bunun nasıl mümkün olacağını
anlamadan önce
00:24
it's importantönemli to understandanlama
the valuedeğer of this featfeat.
4
12456
3746
bu özelliğin değerini anlamak önemlidir.
00:29
All of our thoughtsdüşünceler
and actionseylemler these daysgünler,
5
17075
2266
Bugünlerdeki tüm düşünce ve hareketlerimiz
00:31
throughvasitasiyla photosfotoğraflar and videosvideolar --
6
19365
1986
fotoğraf ve videolar vasıtasıyla --
00:33
even our fitnessFitness activitiesfaaliyetler --
7
21375
1879
hatta fitness aktivitelerimiz --
00:35
are storeddepolanan as digitaldijital dataveri.
8
23278
2133
dijital veri olarak kayıt ediliyor.
00:38
AsideBir yana from runningkoşu out of spaceuzay
9
26109
1517
Telefonumuzdaki alanın
tükenmesi dışında
00:39
on our phonestelefonlar,
10
27650
1151
00:40
we rarelynadiren think about
our digitaldijital footprintayak izi.
11
28825
2314
nadiren dijital izlerimiz
hakkında düşünüyoruz.
00:43
But humanityinsanlık has collectivelytopluca
generatedoluşturulan more dataveri
12
31536
3528
Fakat insanlık son birkaç yılda
tüm insanlık tarihinde ürettiği verinin
00:47
in the last fewaz yearsyıl
13
35088
1873
00:48
than all of precedingönceki humaninsan historytarih.
14
36985
2530
toplamından daha fazla veri üretmiştir.
00:51
BigBüyük dataveri has becomeolmak a bigbüyük problemsorun.
15
39902
2898
Büyük veri büyük bir sorun
hâline gelmiştir.
00:55
DigitalDijital storagedepolama is really expensivepahalı,
16
43229
2817
Dijital kayıt birimleri gerçekten pahalı
00:58
and noneYok of these devicescihazlar that we have
really standdurmak the testÖlçek of time.
17
46070
3723
ve sahip olduğumuz bu cihazların
hiçbiri geçen yıllara direnemez.
01:03
There's this nonprofitkâr amacı gütmeyen websiteWeb sitesi
calleddenilen the InternetInternet ArchiveArşiv.
18
51256
3750
"Internet Archive" adında
kâr amacı gütmeyen bir web sitesi var.
01:07
In additionilave to freeücretsiz bookskitaplar and moviesfilmler,
19
55030
2645
Ücretsiz kitap ve filmlere ek olarak
01:09
you can accesserişim web pagessayfalar
as faruzak back as 1996.
20
57699
4364
1996 yılına ait web sayfalarına
dahi erişebilirsiniz.
01:14
Now, this is very temptingcazip,
21
62087
1684
Çok cezbedici.
01:15
but I decidedkarar to go back and look at
the TEDTED website'sWeb sitesinin very humblemütevazi beginningsbaş.
22
63795
5989
Fakat geriye gitmeye
ve TED web sayfasının
mütevazı başlangıcına
bakmaya karar verdim.
01:21
As you can see, it's changeddeğişmiş
quiteoldukça a bitbit in the last 30 yearsyıl.
23
69808
3912
Gördüğünüz üzere,
son 30 yılda oldukça değişmiş.
01:26
So this led me to the first-everilk TEDTED,
24
74720
2824
Bu, beni 1984 yılındaki
01:29
back in 1984,
25
77568
2180
ilk TED'e götürdü
01:31
and it just so happenedolmuş
to be a SonySony executiveyönetici
26
79772
2525
ve bu kompakt diskin nasıl
çalıştığını anlatan
01:34
explainingaçıklayan how a compactkompakt diskdisk worksEserleri.
27
82321
3058
Sony yöneticisine denk geldi.
01:37
(LaughterKahkaha)
28
85403
1079
(Gülüşme)
01:38
Now, it's really incredibleinanılmaz
to be ableyapabilmek to go back in time
29
86506
4264
Şimdi, zamanda geçmişe
gidebilmek ve bu ana erişmek
01:42
and accesserişim this momentan.
30
90794
2286
gerçekten inanılmaz.
01:45
It's alsoAyrıca really fascinatingbüyüleyici
that after 30 yearsyıl, after that first TEDTED,
31
93548
5363
İlk TED'den 30 yıl sonra,
hâlâ dijital depolamadan
01:50
we're still talkingkonuşma about digitaldijital storagedepolama.
32
98935
2779
bahsediyor olmamız
gerçekten büyüleyici.
01:54
Now, if we look back anotherbir diğeri 30 yearsyıl,
33
102827
2787
Şimdi, diğer bir 30 yıla baktığımızda
01:57
IBMIBM releasedyayınlandı the first-everilk hardzor drivesürücü
34
105638
3185
IBM'in ilk sabit diski 1956 yılında
piyasaya sürdüğünü görürüz.
02:00
back in 1956.
35
108847
2127
02:02
Here it is beingolmak loadedyüklü for shippingNakliye
in frontön of a smallküçük audienceseyirci.
36
110998
4197
Burada sabit disk küçük bir seyirci
grubu önünde yüklenmektedir.
02:07
It heldbekletilen the equivalenteşdeğer of one MPMP3 songşarkı
37
115569
3110
Sadece bir MP3 şarkısı
taşıyabilecek kapasiteye sahip
02:11
and weighedtartılır over one tonton.
38
119354
2004
ve ağırlığı bir tonun üzerinde.
02:14
At 10,000 dollarsdolar a megabytemegabayt,
39
122100
2651
Bir megabyte 10.000 dolar,
02:16
I don't think anyonekimse in this roomoda
would be interestedilgili in buyingalış this thing,
40
124775
3587
bu salondaki hiç kimsenin bu şeyi
almakla ilgileneceğini düşünmüyorum,
02:20
exceptdışında maybe as a collector'skoleksiyoncu itemmadde.
41
128386
1760
belki bir koleksiyoncu dışında.
02:22
But it's the besten iyi we could do at the time.
42
130817
2988
Fakat bu, o zaman
yapabildiğimizin en iyisiydi.
02:26
We'veBiz ettik come suchböyle a long way
in dataveri storagedepolama.
43
134832
3116
Verilerin depolanmasında çok yol katettik.
02:29
DevicesAygıtları have evolvedgelişti dramaticallydramatik.
44
137972
2898
Cihazlar çok büyük bir ivme ile gelişti.
02:32
But all mediamedya eventuallysonunda weargiyinmek out
or becomeolmak obsoleteeski.
45
140894
4024
Fakat tüm medyalar eninde sonunda
eskiyor ve güncelliğini yitiriyor.
02:37
If someonebirisi handedeli you a floppydisket drivesürücü todaybugün
to back up your presentationsunum,
46
145401
4417
Eğer birisi bugün size sunumunuzu
yedeklemeniz için disket sürücü verirse
02:41
you'dşimdi etsen probablymuhtemelen look at them
kindtür of strangegarip, maybe laughgülmek,
47
149842
2940
muhtemelen ona garip garip
bakardınız, belki de gülerdiniz
02:44
but you'dşimdi etsen have no way
to use the damnLanet olsun thing.
48
152806
2415
fakat bu lanet şeyi kullanmanızın
bir yolu olmazdı.
02:47
These devicescihazlar can no longeruzun meetkarşılamak
our storagedepolama needsihtiyaçlar,
49
155854
3141
Bazıları başka bir amaçla kullanılabilir
olmasına rağmen
02:51
althougholmasına rağmen some of them can be repurposedrepurposed.
50
159019
2702
bu cihazlar artık bizim depolama
ihtiyaçlarımızı karşılamamaktadır.
02:54
All technologyteknoloji eventuallysonunda dieskalıp or is lostkayıp,
51
162682
3109
Tüm teknolojiler eninde sonunda
bizim verilerimiz
02:57
alonguzun bir with our dataveri,
52
165815
1851
ve tüm hafızamızla beraber
02:59
all of our memorieshatıralar.
53
167690
1540
ölecek veya kaybolacaktır.
03:02
There's this illusionyanılsama that
the storagedepolama problemsorun has been solvedçözülmüş,
54
170210
4116
Depolama probleminin çözüldüğü
yönünde bir algı var
03:06
but really, we all just externalizeyansıtmak it.
55
174350
2493
fakat aslında onu sadece
harici hâle getiriyoruz.
03:08
We don't worryendişelenmek about storingdepolanması
our emailse-postalar and our photosfotoğraflar.
56
176867
3477
E-posta ve fotoğraflarımızı
depolamaktan endişe etmiyoruz.
03:12
They're just in the cloudbulut.
57
180368
1723
Çünkü buluttalar.
03:15
But behindarkasında the scenessahneler,
storagedepolama is problematicsorunsal.
58
183231
2937
Fakat arka planda
bir depolama problemi var.
03:18
After all, the cloudbulut is just
a lot of hardzor drivessürücüler.
59
186192
3980
Hepsinden önce, bulut sadece
birçok diskten oluşan bir yapıdır.
03:23
Now, mostçoğu digitaldijital dataveri,
we could arguetartışmak, is not really criticalkritik.
60
191156
4040
Şimdi bahsettiğimiz birçok dijital veri
gerçekten kritik veriler değildir.
03:27
SurelyKesinlikle, we could just deletesilmek it.
61
195220
2123
Kesinlikle bunları silebiliriz.
03:29
But how can we really know
what's importantönemli todaybugün?
62
197957
3535
Fakat, günümüzde neyin önemli
olduğunu gerçekten nasıl bilebiliriz?
03:34
We'veBiz ettik learnedbilgili so much about humaninsan historytarih
63
202132
2536
Mağaralarda yer alan çizimler
ve yazılardan, taş tabletlerden
03:36
from drawingsçizimler and writingsyazıları in cavesmağaralar,
64
204692
2826
insanlık tarihi hakkında
03:39
from stonetaş tabletstabletler.
65
207542
1614
çok şey öğrendik.
03:41
We'veBiz ettik deciphereddeşifre languagesdiller
from the RosettaRosetta StoneTaş.
66
209180
3397
Rosetta Stone'dan diller çevirdik.
03:45
You know, we'lliyi never really have
the wholebütün storyÖykü, thoughgerçi.
67
213841
3609
Bildiğiniz üzere, hikâyenin
tamamına sahip değiliz.
03:49
Our dataveri is our storyÖykü,
68
217474
1894
Verilerimiz bizim hikâyemiz,
03:51
even more so todaybugün.
69
219392
1735
hatta daha fazlası bugünümüz.
03:53
We won'talışkanlık have our recordkayıt
recordedkaydedilmiş on stonetaş tabletstabletler.
70
221508
3261
Verilerimizi kaydettiğimiz
taş tabletlerimiz yok.
03:57
But we don't have to chooseseçmek
what is importantönemli now.
71
225692
2698
Fakat bugün neyin önemli
olduğunu seçmek zorunda değiliz.
04:00
There's a way to storemağaza it all.
72
228847
1893
Hepsini kaydetmenin bir yolu var.
04:03
It turnsdönüşler out that there's
a solutionçözüm that's been around
73
231519
2598
Aslında yaklaşık birkaç milyar yıldan beri
04:06
for a fewaz billionmilyar yearsyıl,
74
234141
2443
bir çözümün var olduğu ortaya çıkıyor
04:08
and it's actuallyaslında in this tubetüp.
75
236608
1840
ve aslında çözüm bu tüpün içinde.
04:12
DNADNA is nature'sdoğanın oldesten eski storagedepolama devicecihaz.
76
240044
3722
DNA, en eski doğal depolama aygıtıdır.
04:15
After all, it containsiçeren
all the informationbilgi necessarygerekli
77
243790
3371
Hepsinden önemlisi bu, bir insanı
inşa etmek ve devamlılığını sağlamak
04:19
to buildinşa etmek and maintainsürdürmek a humaninsan beingolmak.
78
247185
2830
için gerekli tüm bilgileri içermektedir.
04:22
But what makesmarkaları DNADNA so great?
79
250583
2204
Fakat DNA'yı bu kadar önemli
kılan şey nedir?
04:25
Well, let's take our ownkendi genomegenom
80
253493
1756
Örnek olarak
kendi genomumuzu ele alalım.
04:27
as an exampleörnek.
81
255273
1560
04:28
If we were to printbaskı out
all threeüç billionmilyar A'sA'ın, T'sT, C'sC and G'sG
82
256857
4770
Eğer 3 milyar yıllık A'nın, T'nin, C'nin
ve G'nin standart fontta ve formatta
04:33
on a standardstandart fontyazı tipi, standardstandart formatbiçim,
83
261651
3631
çıktısını almış olsak
04:37
and then we were
to stackyığın all of those paperskâğıtlar,
84
265306
2740
ve bu çıktıları üst üste koysak
04:40
it would be about 130 metersmetre highyüksek,
85
268070
2660
bu yığın 130 metre yüksekliğinde olurdu,
04:42
somewherebir yerde betweenarasında the StatueHeykel of LibertyÖzgürlük
and the WashingtonWashington MonumentAnıt.
86
270754
3659
yani Özgürlük Anıtı'yla Washington Anıtı
arasında bir yerde olurdu.
04:46
Now, if we converteddönüştürülmüş
all those A'sA'ın, T'sT, C'sC and G'sG
87
274437
2447
Şimdi, biz bu A, T, C ve G'leri
dijital data, sıfır ve birlere
04:48
to digitaldijital dataveri, to zeroessıfır and onesolanlar,
88
276898
2556
dönüştürsek
04:51
it would totalGenel Toplam a fewaz gigskonser.
89
279478
1769
toplam birkaç gigs tutardı.
04:53
And that's in eachher cellhücre of our bodyvücut.
90
281786
2339
Ve bu vücudumuzdaki her bir hücre için.
04:56
We have more than 30 trilliontrilyon cellshücreler.
91
284516
2838
30 trilyondan fazla hücremiz var.
04:59
You get the ideaFikir:
92
287757
1500
Fikrimi anladınız mı?
05:01
DNADNA can storemağaza a tonton of informationbilgi
in a minusculeminuscule spaceuzay.
93
289281
4675
DNA minik boşluklarda tonlarca
bilgi saklayabilir.
05:07
DNADNA is alsoAyrıca very durabledayanıklı,
94
295620
1825
DNA çok dayanıklıdır da
05:09
and it doesn't even requiregerektirir
electricityelektrik to storemağaza it.
95
297469
2834
ve bu bilgileri tutmak için
elektriğe de ihtiyaç duymaz.
05:12
We know this because scientistsBilim adamları
have recoveredyeniden elde etmek DNADNA from ancienteski humansinsanlar
96
300327
4276
Bunu biliyoruz çünkü bilim insanları
yüz binlerce yıl önce yaşamış
ilk insanlardan DNA elde ettiler.
05:16
that livedyaşamış hundredsyüzlerce
of thousandsbinlerce of yearsyıl agoönce.
97
304627
2752
05:19
One of those is ÖtziTZI the IcemanIceman.
98
307739
2627
Bunlardan birisi Buz Adam Ötzi.
Avusturyalı olduğu ortaya çıktı.
05:22
TurnsDöner out, he's AustrianAvusturya.
99
310390
1683
05:24
(LaughterKahkaha)
100
312097
1600
(Gülüşme)
05:25
He was foundbulunan highyüksek, well-preservedIyi korunmuş,
101
313721
1630
İtalya ve Avusturya arasında
dağların tepesinde
05:27
in the mountainsdağlar
betweenarasında Italyİtalya and AustriaAvusturya,
102
315375
2814
iyi korunmuş hâlde bulundu
05:30
and it turnsdönüşler out that he has livingyaşam
geneticgenetik relativesakrabaları here in AustriaAvusturya todaybugün.
103
318213
3984
ve günümüzde Avustruya'da
yaşayan akrabaları olduğu ortaya çıktı.
05:34
So one of you could be a cousinhala kızı of ÖtziTZI.
104
322221
2342
Yani içinizde biri
Ötzi'nin kuzeni olabilir...
05:36
(LaughterKahkaha)
105
324587
1055
(Gülüşme)
05:38
The pointpuan is that we have a better chanceşans
of recoveringKurtarma informationbilgi
106
326043
3853
Burada konu, eski telefonlardan
çıkarttığımız bilgiden daha fazla bilgiyi
ilkel insandan çıkartma hususunda
05:41
from an ancienteski humaninsan
107
329920
1225
05:43
than we do from an oldeski phonetelefon.
108
331169
2042
daha fazla şansımızın olmasıdır.
05:45
It's alsoAyrıca much lessaz likelymuhtemelen
that we'lliyi losekaybetmek the abilitykabiliyet to readokumak DNADNA
109
333783
4645
DNA'yı okuma kabiliyetimizi
kaybetme ihtimalimiz
05:50
than any singletek man-madeinsan yapımı devicecihaz.
110
338452
2434
herhangi bir insan yapımı
cihaza göre çok daha azdır.
05:53
EveryHer singletek newyeni storagedepolama formatbiçim
requiresgerektirir a newyeni way to readokumak it.
111
341567
4112
Her bir yeni depolama formatı okumak
için yeni bir yönteme ihtiyaç duyar.
05:57
We'llWe'll always be ableyapabilmek to readokumak DNADNA.
112
345703
2133
DNA'yı her zaman okuyabiliriz.
05:59
If we can no longeruzun sequencesıra,
we have biggerDaha büyük problemssorunlar
113
347860
3068
Artık dizemezsek veri depolama
için endişelenmemizden
06:02
than worryingendişe verici about dataveri storagedepolama.
114
350952
2281
daha büyük bir problemimiz var.
06:05
StoringDepolama dataveri on DNADNA is not newyeni.
115
353725
3071
DNA'ya veri kaydetmek yeni bir olay değil.
06:08
Nature'sDoğa'nın been doing it
for severalbirkaç billionmilyar yearsyıl.
116
356820
3099
Doğa bunu milyarlarca yıl yapmaktadır.
06:11
In factgerçek, everyher livingyaşam thing
is a DNADNA storagedepolama devicecihaz.
117
359943
3892
Aslında yaşayan her şey
DNA depolama aygıtıdır.
06:16
But how do we storemağaza dataveri on DNADNA?
118
364397
2786
Fakat DNA'ya nasıl veri yükleyebiliyoruz?
06:19
This is PhotoFotoğraf 51.
119
367725
1791
Fotoğraf 51.
06:21
It's the first-everilk photoFotoğraf of DNADNA,
120
369540
2627
Bu, DNA'nın ilk çekilen fotoğrafı,
06:24
takenalınmış about 60 yearsyıl agoönce.
121
372191
2252
60 yıl önce çekildi.
06:26
This is around the time that
that sameaynı hardzor drivesürücü was releasedyayınlandı by IBMIBM.
122
374467
4382
O aynı veri depolama cihazının
IBM tarafından piyasaya
sürülmesiyle aynı zaman.
06:31
So really, our understandinganlayış of digitaldijital
storagedepolama and of DNADNA have coevolvedcoevolved.
123
379246
5492
Bu nedenle dijital depolama anlayışımız
ile DNA anlayışımız beraber gelişti.
06:37
We first learnedbilgili to sequencesıra, or readokumak DNADNA,
124
385600
3316
İlk olarak DNA'yı dizmeyi
veya okumayı öğrendik
06:40
and very soonyakında after, how to writeyazmak it,
125
388940
2012
hemen onun ertesinde nasıl yazacağımız
06:42
or synthesizesentezlemek it.
126
390976
1559
veya sentezleyeceğimiz öğrendik.
06:44
This is much like how we learnöğrenmek
a newyeni languagedil.
127
392559
3564
Bu hemen hemen yeni bir dil
öğrenmek gibi bir şey.
06:48
And now we have the abilitykabiliyet
to readokumak, writeyazmak and copykopya DNADNA.
128
396812
4613
Ve günümüzde DNA'yı okuma,
yazma ve kopyalama imkânına sahibiz.
06:53
We do it in the lablaboratuvar all the time.
129
401449
2080
Bunu laboratuvarda her zaman yapıyoruz.
06:56
So anything, really anything,
that can be storeddepolanan as zeroessıfır and onesolanlar
130
404283
3882
Sıfır ve bir olarak kaydedilen
herhangi bir şey
07:00
can be storeddepolanan in DNADNA.
131
408189
1719
DNA'ya kaydedilebilir.
07:02
To storemağaza something digitallydijital olarak,
like this photoFotoğraf,
132
410579
3195
Fotoğraf gibi dijital bir şeyi
kaydetmek için
07:05
we convertdönüştürmek it to bitsbit, or binaryikili digitsbasamak.
133
413798
3306
onu bit veya binary rakamlara çeviriyoruz.
07:09
EachHer pixelpiksel in a black-and-whitesiyah ve beyaz photoFotoğraf
is simplybasitçe a zerosıfır or a one.
134
417128
4211
Siyah beyaz fotoğraftaki her bir piksel
basitçe sıfır ve birlerden oluşur.
07:13
And we can writeyazmak DNADNA much like an inkjetmürekkep püskürtmeli
printeryazıcı can printbaskı lettersharfler on a pagesayfa.
135
421849
4824
DNA'yı, püskürtmeli yazıcının harfi
kayda yazabildiği gibi yazabiliriz.
07:18
We just have to convertdönüştürmek our dataveri,
all of those zeroessıfır and onesolanlar,
136
426697
3824
Sadece yapmamız gereken şey
sıfır ve birden oluşan verilerimizi
07:22
to A'sA'ın, T'sT, C'sC and G'sG,
137
430545
2138
A, T, C ve G'ye dönüştürmektir
07:24
and then we sendgöndermek this
to a synthesissentez companyşirket.
138
432707
2258
ve ardından bunu sentezleme
firmasına gönderiyoruz.
07:26
So we writeyazmak it, we can storemağaza it,
139
434989
1947
Yani onu yazıp kopyalayabiliriz
07:28
and when we want to recoverkurtarmak our dataveri,
we just sequencesıra it.
140
436960
3234
ve verilerimizi geri getirmek
istediğimizde, onu sadece dizeriz.
07:32
Now, the funeğlence partBölüm of all of this
is decidingkarar what filesdosyaları to includeDahil etmek.
141
440218
4081
Şimdi, bunların hepsinin
en eğlenceli bölümü olan
hangi dosyaları içeriğine
karar verilmesi bölümü
07:36
We're seriousciddi scientistsBilim adamları,
so we had to includeDahil etmek a manuscriptel yazması
142
444323
3377
Bizler ciddi bilim insanlarıyız,
iyi gelecek nesiller için
07:39
for good posteritygelecek kuşaklar.
143
447724
1743
bir yazı eklemek zorunda kaldık.
07:41
We alsoAyrıca includeddahil a $50 AmazonAmazon gifthediye cardkart --
144
449491
2833
Ayrıca 50 dolarlık Amazon
hediye kartı da ekledik--
07:44
don't get too excitedheyecanlı, it's alreadyzaten
been spentharcanmış, someonebirisi decodeddeşifre it --
145
452348
3531
bu kadar çok heyecanlanmayın,
zaten harcandı, birisi onu çözdü--
07:47
as well as an operatingişletme systemsistem,
146
455903
2210
bunun yanında işletim sistemi
07:50
one of the first moviesfilmler ever madeyapılmış
147
458137
2371
yapılmış olan ilk filmlerden bir tanesi
07:52
and a PioneerÖncü plaqueplaka.
148
460532
1738
ve bir Pioneer Plakası ekledik.
Bazılarınız bunu görmüş olabilirsiniz.
07:54
Some of you mightbelki have seengörüldü this.
149
462294
1669
07:55
It has a depictiontasvir of a typicaltipik --
apparentlygörünüşe göre -- maleerkek and femalekadın,
150
463987
3456
Bariz bir şekilde tipik erkek ve dişi
07:59
and our approximateyaklaşık locationyer
in the SolarGüneş SystemSistem,
151
467467
2562
ve Pioneer uzay gemisinin
herhangi bir zamanda uzaylılarla
08:02
in casedurum the PioneerÖncü spacecraftuzay aracı
ever encountersBuluşmaları extraterrestrialsuzaylılar.
152
470053
4002
karşılaşması durumunda, bizim
güneş sistemindeki yerimizin tasviri var.
Bir defa ne tür dosyaları kodlamak
istediğimize karar verdiğimizde
08:06
So oncebir Zamanlar we decidedkarar what sortçeşit of filesdosyaları
we want to encodekodlamak,
153
474861
2929
08:09
we packagepaket up the dataveri,
154
477814
1468
verileri paketten çıkartacağız,
08:11
convertdönüştürmek those zeroessıfır and onesolanlar
to A'sA'ın, T'sT, C'sC and G'sG,
155
479306
3654
bu sıfır ve birleri
A,T,C ve G'ye çevireceğiz
08:14
and then we just sendgöndermek this filedosya off
to a synthesissentez companyşirket.
156
482984
3277
ve ardından bu dosyayı
sentezleme şirketine göndereceğiz.
08:18
And this is what we got back.
157
486285
1770
İşte bu bizim geri aldığımız şey.
08:20
Our filesdosyaları were in this tubetüp.
158
488079
1919
Bizim dosyalarımız bu tüpün içerisindedir.
08:22
All we had to do was sequencesıra it.
159
490022
2098
Yapmamız gereken şey bunu sıralamaktı.
08:24
This all soundssesleri prettygüzel straightforwardbasit,
160
492525
2531
Kulağa oldukça basit geliyor
08:27
but the differencefark betweenarasında
a really coolgüzel, funeğlence ideaFikir
161
495080
2978
fakat çok havalı ve eğlenceli bir fikir
ile gerçekten kullanabileceğimiz
08:30
and something we can actuallyaslında use
162
498082
2155
bir şey arasındaki fark,
08:32
is overcomingüstesinden these practicalpratik challengeszorluklar.
163
500261
2496
bu pratik zorlukların
üstesinden gelmektir.
08:35
Now, while DNADNA is more robustgüçlü
than any man-madeinsan yapımı devicecihaz,
164
503453
3972
DNA herhangi bir insan yapımı
cihazdan daha güçlü olmasına rağmen
08:39
it's not perfectmükemmel.
165
507449
1285
mükemmel değildir.
08:40
It does have some weaknesseszayıf yönleri.
166
508758
1950
Bazı zayıflıkları vardır.
08:43
We recoverkurtarmak our messagemesaj
by sequencingdizileme the DNADNA,
167
511364
3431
DNA'yı dizerek mesajımızı
iyileştirebiliriz
08:46
and everyher time dataveri is retrievedadresinden alındı.,
168
514819
2013
ve her veri kurtarıldığında
08:48
we losekaybetmek the DNADNA.
169
516856
1786
DNA kaybederiz.
08:50
That's just partBölüm
of the sequencingdizileme processsüreç.
170
518666
2414
Bu sadece dizme işleminin bir parçası.
08:53
We don't want to runkoş out of dataveri,
171
521104
1935
Verileri tüketmek istemiyoruz
08:55
but luckilyiyi ki, there's a way to copykopya the DNADNA
172
523063
3096
fakat şanslıyız ki
DNA'ları kopyalamanın bir yolu var
08:58
that's even cheaperdaha ucuz and easierDaha kolay
than synthesizingsentez it.
173
526183
4585
ki bu yol onu sentezlemekten
daha ucuz ve kolay.
09:03
We actuallyaslında testedtest edilmiş a way to make
200 trilliontrilyon copieskopyalar of our filesdosyaları,
174
531275
4858
Aslında bizim dosyamızdan
200 trilyon kopya yapmak için
bu yöntemi test ettik
09:08
and we recoveredyeniden elde etmek
all the dataveri withoutolmadan errorhata.
175
536157
2732
ve tüm verileri hatasız olarak
tekrar elde ettik.
09:11
So sequencingdizileme alsoAyrıca introducestanıttı
errorshatalar into our DNADNA,
176
539556
3867
Dizme aynı zamanda DNA'mızdaki
A,T,C ve G'deki hataları
09:15
into the A'sA'ın, T'sT, C'sC and G'sG.
177
543447
2307
gösterdi.
Doğanın hücrelerimizde bunu halletmek
için bir yöntemi bulunmaktadır.
09:18
NatureDoğa has a way
to dealanlaştık mı with this in our cellshücreler.
178
546135
2978
09:21
But our dataveri is storeddepolanan
in syntheticsentetik DNADNA in a tubetüp,
179
549137
5890
Fakat bizim data tüp içerisinde
yer alan sentetik datada saklandı,
bu nedenle bu problemin üstesinden gelmek
için kendi yolumuzu bulmak zorundaydık.
09:27
so we had to find our ownkendi way
to overcomeüstesinden gelmek this problemsorun.
180
555051
3252
09:30
We decidedkarar to use an algorithmalgoritma
that was used to streamakım videosvideolar.
181
558724
4243
Video oynatırken kullandığımız algoritmayı
kullanmaya karar verdik.
09:35
When you're streamingyayın Akışı a videovideo,
182
563452
1453
Videoyu oynatırken
09:36
you're essentiallyesasen tryingçalışıyor to recoverkurtarmak
the originalorijinal videovideo, the originalorijinal filedosya.
183
564929
4461
aslından siz orijinal videoyu, orijinal
dosyayı elde etmeye çalışıyorsunuz.
09:41
When we're tryingçalışıyor to recoverkurtarmak
our originalorijinal filesdosyaları,
184
569414
2909
Orijinal dosyayı
elde etmeye çalıştığınızda
09:44
we're simplybasitçe sequencingdizileme.
185
572347
1848
basitçe onu diziyorsunuz.
09:46
But really, bothher ikisi de of these processessüreçler are
about recoveringKurtarma enoughyeterli zeroessıfır and onesolanlar
186
574219
4088
Fakat gerçekten bu işlemlerin
her ikisi de veriyi geri getirmek için
yeterli miktarda sıfır ve birlerin
elde edilmesiyle ilgilidir.
09:50
to put our dataveri back togetherbirlikte.
187
578331
1793
09:52
And so, because of our codingkodlama strategystrateji,
188
580711
2041
Kodlama stratejimiz nedeniyle
09:54
we were ableyapabilmek to packagepaket up all of our dataveri
189
582776
2551
milyon ve trilyonlarca
kopya yapmamıza izin veren yöntemle
09:57
in a way that allowedizin us to make
millionsmilyonlarca and trillionsTrilyonlarca of copieskopyalar
190
585351
3772
kendi verilerimizi paketliyebiliyorduk
10:01
and still always recoverkurtarmak
all of our filesdosyaları back.
191
589147
2976
ve devamlı tüm dosyalarımızı
geri getiriyoruz.
10:04
This is the moviefilm we encodedkodlanmış.
192
592708
1750
Bu bizim kodladığımız bir film.
10:06
It's one of the first moviesfilmler ever madeyapılmış,
193
594482
2580
Yapılmış ilk filmlerden biridir
10:09
and now the first to be copiedkopyalanan
more than 200 trilliontrilyon timeszamanlar on DNADNA.
194
597086
4759
ve şimdi 200 trilyon fazla
DNA'ya kopyalanmış ilk film.
10:14
SoonYakında after our work was publishedyayınlanan,
195
602377
2130
Bizim çalışmamızın
yayımlanmasından hemen sonra
10:16
we participatedkatıldı in an "AskSormak Me Anything"
on the websiteWeb sitesi redditReddit.
196
604531
3747
Reddit web sitesindeki
"Ask me anything" e katıldı.
10:20
If you're a fellowadam nerdinek öğrenci,
you're very familiartanıdık with this websiteWeb sitesi.
197
608302
3175
Eğer inekseniz bu web sitesi
size çok tanıdık gelir.
10:23
MostÇoğu questionssorular were thoughtfuldüşünceli.
198
611501
1945
Birçok soru düşündürücüydü.
10:25
Some were comicalkomik.
199
613470
1872
Bazıları ise komikti.
10:27
For exampleörnek, one userkullanıcı wanted to know
when we would have a literalkelimesi kelimesine thumbbaşparmak drivesürücü.
200
615366
4128
Örneğin, bir kullanıcı ne zaman
gerçek bir başparmak sürücüsüne
sahip olacağımızı öğrenmek istiyordu.
10:32
Now, the thing is,
201
620091
2276
Gerçek şu ki,
10:34
our DNADNA alreadyzaten storesdepolar everything
neededgerekli to make us who we are.
202
622391
4142
bizim DNA'mız zaten bizi
biz yapması gereken her şeyi depoluyor.
10:38
It's a lot saferdaha güvenli to storemağaza dataveri on DNADNA
203
626557
3818
Verileri DNA'ya, sentetik DNA'ya saklamak
10:42
in syntheticsentetik DNADNA in a tubetüp.
204
630399
2821
çok güvenlidir.
10:46
WritingYazma and readingokuma dataveri from DNADNA
is obviouslybelli ki a lot more time-consumingzaman alıcı
205
634704
5426
DNA'da veri yazmak ve okumak
tabii ki tüm verilerinizi
hard diskte saklamaktan
daha fazla zaman kaybettirir.
10:52
than just savingtasarruf all your filesdosyaları
on a hardzor drivesürücü --
206
640154
3095
10:55
for now.
207
643273
1291
Ancak şimdilik başlangıç için
10:57
So initiallybaşlangıçta, we should focusodak
on long-termuzun vadeli storagedepolama.
208
645159
3781
uzun dönem depolamaya odaklanmalıyız.
11:02
MostÇoğu dataveri are ephemeralgeçici.
209
650630
2310
Birçok veri kısa ömürlüdür.
11:04
It's really hardzor to graspkavramak
what's importantönemli todaybugün,
210
652964
2588
Bugün neyin önemli olduğunu anlamak
11:07
or what will be importantönemli
for futuregelecek generationsnesiller.
211
655576
3252
veya gelecek nesiller için neyin
önemli olacağını anlamak gerçekten zordur.
11:10
But the pointpuan is,
we don't have to decidekarar ver todaybugün.
212
658852
2563
Ancak mesele şu ki
bugün karar vermek zorunda değiliz.
11:14
There's this great programprogram by UNESCOUNESCO
calleddenilen the "MemoryBellek of the WorldDünya" programprogram.
213
662065
4988
UNESCO tarafında yürütülen
Dünyanın Hafızası olarak adlandırılan
harika bir program var.
11:19
It's been createdoluşturulan to preservekorumak
historicaltarihi materialsmalzemeler
214
667077
3267
Tüm insanlık için
değer olarak kabul edilen
11:22
that are considereddüşünülen of valuedeğer
to all of humanityinsanlık.
215
670368
3127
tarihi materyalleri
korumak için oluşturuldu.
11:26
ItemsBileşen are nominatedaday
to be addedkatma to the collectionToplamak,
216
674210
2977
Bizim kodladığımız film de
dahil materyaller
11:29
includingdahil olmak üzere that filmfilm that we encodedkodlanmış.
217
677211
2255
koleksiyona katılmak
üzere aday gösterildi.
11:32
While a wonderfulolağanüstü way
to preservekorumak humaninsan heritagemiras,
218
680188
3582
İnsanlık mirasını korumak için
mükemmel bir yol olsa da
11:35
it doesn't have to be a choiceseçim.
219
683794
1912
bir seçim olmak zorunda değildir.
11:38
InsteadBunun yerine of askingsormak
the currentşimdiki generationnesil -- us --
220
686088
3454
Mevcut nesle --bize--
gelecekte neyin önemli olabileceğini
11:41
what mightbelki be importantönemli in the futuregelecek,
221
689566
2222
sormak yerine
11:43
we could storemağaza everything in DNADNA.
222
691812
2334
DNA'daki her şeyi kaydedebiliriz.
Depolama sadece ne kadar
bayt olduğu ile ilgili değil
11:47
StorageDepolama is not just about how manyçok bytesbayt
223
695543
2440
11:50
but how well we can actuallyaslında
storemağaza the dataveri and recoverkurtarmak it.
224
698007
3501
fakat gerçekten verileri ne kadar iyi
saklayabiliyor ve geri getirebiliyoruz.
11:53
There's always been this tensiongerginlik
betweenarasında how much dataveri we can generateüretmek
225
701940
3431
Sürekli ne kadar veri oluşturabildiğimiz
ne kadarını geri getirebildiğimiz
11:57
and how much we can recoverkurtarmak
226
705395
1715
ve ne kadarını depolayabildiğimiz
11:59
and how much we can storemağaza.
227
707134
1769
arasında bir gerilim vardır.
12:01
EveryHer advanceilerlemek in writingyazı dataveri
has requiredgereklidir a newyeni way to readokumak it.
228
709841
4039
Veri yazmadaki her gelişme okumada
yeni bir yol gerektirmektedir.
12:05
We can no longeruzun readokumak oldeski mediamedya.
229
713904
2343
Eski medyaları artık okuyamıyoruz.
12:08
How manyçok of you even have
a diskdisk drivesürücü in your laptopdizüstü,
230
716271
3741
Bırakın floppy diski
kaçınızın dizüstü bilgisayarında
hâlâ disk sürücüsü bulunmakta.
12:12
never mindus a floppydisket drivesürücü?
231
720036
1724
12:14
This will never be the casedurum with DNADNA.
232
722151
2552
DNA ile birlikte
bu söz konusu olmayacaktır.
12:16
As long as we're around, DNADNA is around,
233
724727
3177
Biz mevcut olduğumuz sürece
DNA'da mevcut olacaktır
12:19
and we'lliyi find a way to sequencesıra it.
234
727928
2180
ve bunu dizmek için bir yolunu bulacağız.
12:23
ArchivingArşivleme the worldDünya around us
is partBölüm of humaninsan naturedoğa.
235
731214
3459
Etrafımızdaki dünyayı arşivlemek
insanoğlunun doğasının bir parçasıdır.
12:27
This is the progressilerleme we'vebiz ettik madeyapılmış
in digitaldijital storagedepolama in 60 yearsyıl,
236
735172
4624
İşte bu bizim dijital depolamada
60 yılda yaptığımız gelişmedir,
12:31
at a time when we were only
beginningbaşlangıç to understandanlama DNADNA.
237
739820
3376
ki bu sadece DNA'yı anlamaya
başladığımız dönemdir.
12:35
YetHenüz, we'vebiz ettik madeyapılmış similarbenzer progressilerleme
in halfyarım that time with DNADNA sequencersSequencer,
238
743725
4845
Fakat benzer gelişmeyi DNA diziciler ile
yarısı kadar zamanda yaptık
12:40
and as long as we're around,
DNADNA will never be obsoleteeski.
239
748594
4943
ve mevcut olduğumuz sürece
DNA hiçbir zaman eskimeyecek.
12:46
Thank you.
240
754107
1181
Teşekkür ederim.
12:47
(ApplauseAlkış)
241
755312
4981
(Alkış)
Translated by fatih Yürekli
Reviewed by Figen Ergürbüz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dina Zielinski - Bench scientist, bioinformatician
Dina Zielinski brings biological data to life, from decoding mutations in cancer to encoding data in DNA.

Why you should listen

Dina Zielinski is a bench scientist and bioinformatician with broad experience in genetics and genomics. Her current projects are in developmental biology and neurology, but she is motivated to keep learning and using her skills to answer scientific questions that challenge our deepest knowledge.

More profile about the speaker
Dina Zielinski | Speaker | TED.com