ABOUT THE SPEAKER
Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code.

Why you should listen

Linda Liukas is a programmer, storyteller and illustrator. Her children's book, Hello Ruby, is the "world’s most whimsical way to learn about technology, computing and coding.” Liukas founded Rails Girls, which has organized workshops in over 230 cities, teaching the basics of programming to more than 10,000 women. Linda worked at Codeacademy, which she left to write stories that teach children about software and programming. She won the 2013 Ruby Hero prize and was named the Digital Champion of Finland by the EU Commissioner for Digital Agenda.

More profile about the speaker
Linda Liukas | Speaker | TED.com
TEDxCERN

Linda Liukas: A delightful way to teach kids about computers

Filmed:
2,019,714 views

Computer code is the next universal language, and its syntax will be limited only by the imaginations of the next generation of programmers. Linda Liukas is helping to educate problem-solving kids, encouraging them to see computers not as mechanical, boring and complicated but as colorful, expressive machines meant to be tinkered with. In this talk, she invites us to imagine a world where the Ada Lovelaces of tomorrow grow up to be optimistic and brave about technology and use it to create a new world that is wonderful, whimsical and a tiny bit weird.
- Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
CodeMã số is the nextkế tiếp universalphổ cập languagengôn ngữ.
0
720
3936
Code sẽ trở thành loại ngôn ngữ
toàn cầu trong tương lai.
00:16
In the seventiesthập niên 70, it was punkpunk musicÂm nhạc
that drovelái the wholetoàn thể generationthế hệ.
1
4680
4176
Trong những năm 70, nó là một
loại nhạc rock làm đảo lộn cả một thế hệ.
00:20
In the eightiesEighties, it was probablycó lẽ moneytiền bạc.
2
8880
2456
Trong những năm 80,
nó là thứ hái ra tiền.
00:23
But for my generationthế hệ of people,
3
11360
2336
Nhưng ở thế hệ của tôi,
00:25
softwarephần mềm is the interfacegiao diện
to our imaginationtrí tưởng tượng and our worldthế giới.
4
13720
4816
phần mềm chính là giao diện của trí tưởng tượng và thế giới.
00:30
And that meanscó nghĩa that we need
5
18560
1696
Điều đó có nghĩa là chúng ta cần
00:32
a radicallytriệt để, radicallytriệt để
more diversephong phú setbộ of people
6
20280
3256
rất nhiều hơn nữa những nhóm người
00:35
to buildxây dựng those productscác sản phẩm,
7
23560
1776
để xây dựng nên những sản phẩm,
00:37
to not see computersmáy vi tính as mechanicalcơ khí
and lonelycô đơn and boringnhàm chán and magicma thuật,
8
25360
4936
để không chỉ nhìn nhận máy tính như thứ
quá máy móc, cô độc, buồn chán và ảo diệu
00:42
to see them as things
that they can tinkerngười làm móng
9
30320
1976
mà nhìn nhận như thứ
ta có thể sửa lại
00:44
and turnxoay around and twisttwist,
and so forthra.
10
32320
2440
có thể biết hết về mọi ngóc ngách ...
00:47
My personalcá nhân journeyhành trình into the worldthế giới
of programminglập trình and technologyCông nghệ
11
35720
3776
Hành trình của tôi đến với thế giới
lập trình và công nghệ
00:51
startedbắt đầu at the tenderđấu thầu agetuổi tác of 14.
12
39520
2976
bắt đầu năm tôi 14 tuổi.
00:54
I had this madđiên teenagethiếu niên crushđè bẹp
on an olderlớn hơn man,
13
42520
4096
Tôi say nắng mê mệt
một người đàn ông lớn tuổi hơn tôi
00:58
and the olderlớn hơn man in questioncâu hỏi
just happenedđã xảy ra to be
14
46640
2336
và người đàn ông được nói đến
cũng chính là
01:01
the then VicePhó PresidentTổng thống
of the UnitedVương StatesTiểu bang, MrMr. AlAl GoreGore.
15
49000
4416
Phó Tổng thống Hoa Kỳ, Ngài Al Gore
01:05
And I did what everymỗi singleĐộc thân
teenagethiếu niên girlcon gái would want to do.
16
53440
3056
Và tôi đã làm điều mà tất cả
các cô gái tuổi teen sẽ làm.
01:08
I wanted to somehowbằng cách nào đó
expressbày tỏ all of this love,
17
56520
2216
Tôi muốn bày tỏ tình cảm của mình.
01:10
so I builtđược xây dựng him a websitetrang mạng, it's over here.
18
58760
2576
Nên tôi đã tạo một trang web cho ông ấy.
Nó đây này.
01:13
And in 2001, there was no TumblrTumblr,
19
61360
2936
Vào thời điểm năm 2001, vẫn chưa có Tumblr
01:16
there was no FacebookFacebook,
there was no PinterestPinterest.
20
64319
2257
vẫn chưa có Facebook, và Pinterest.
01:18
So I neededcần to learnhọc hỏi to codemã
21
66600
2136
Nên tôi phải học cách viết những đoạn code
01:20
in ordergọi món to expressbày tỏ
all of this longingKhao and lovingthương.
22
68760
3376
để có thể bày tỏ tất cả tình cảm và
sự ngưỡng mộ của mình.
01:24
And that is how programminglập trình
startedbắt đầu for me.
23
72160
2336
Tôi đã bắt đầu lập trình như thế đó.
01:26
It startedbắt đầu as a meanscó nghĩa of self-expressiontự biểu hiện.
24
74520
2536
Ban đầu nó như cách
để tôi có thể thể hiện chính mình
01:29
Just like when I was smallernhỏ hơn,
I would use crayonsbút chì màu and legosLegos.
25
77080
3616
cũng giống như hồi tôi còn bé,
tôi sử dụng những cây bút chì màu hay Lego
01:32
And when I was olderlớn hơn, I would use
guitarguitar lessonsBài học and theaterrạp hát playsvở kịch.
26
80720
4600
hay lớn hơn chút nữa
thì là guitar hoặc những vở kịch.
01:37
But then, there were other things
to get excitedbị kích thích about,
27
85920
2976
Nhưng sau đó, có nhiều thứ khác
làm tôi thích thú,
01:40
like poetrythơ phú and knittingdệt kim socksvớ
28
88920
2416
như thơ ca và việc đan tất,
01:43
and conjugating形容詞 FrenchTiếng Pháp irregularkhông thường xuyên verbsđộng từ
29
91360
3296
và chia động từ Tiếng Pháp
01:46
and comingđang đến up with make-believeMake-Believe worldsthế giới
30
94680
1856
sáng tạo những thế giới không có thật,
01:48
and BertrandBertrand RussellRussell and his philosophytriết học.
31
96560
3136
Bertrand Russell
và những triết lý của ông ấy.
01:51
And I startedbắt đầu to be one of those people
32
99720
1896
Và tôi trở thành 1 trong số những người
01:53
who feltcảm thấy that computersmáy vi tính
are boringnhàm chán and technicalkỹ thuật and lonelycô đơn.
33
101640
3680
cảm thấy máy tính thật nhàm chán
và quá máy móc và cô độc.
01:58
Here'sĐây là what I think todayhôm nay.
34
106120
1816
Còn bây giờ tôi nghĩ như thế này.
01:59
Little girlscô gái don't know that they
are not supposedgiả định to like computersmáy vi tính.
35
107960
4056
Các cô bé không hề biết rằng
các em không thích máy tính.
02:04
Little girlscô gái are amazingkinh ngạc.
36
112040
1256
Các cô bé rất tuyệt vời.
02:05
They are really, really good
at concentratingtập trung on things
37
113320
4136
Các em rất, rất giỏi
tập trung vào công việc,
02:09
and beingđang exactchính xác and they askhỏi
amazingkinh ngạc questionscâu hỏi like,
38
117480
3256
luôn chính xác, luôn đưa ra
những câu hỏi rất hay như,
02:12
"What?" and "Why?"
and "How?" and "What if?"
39
120760
2576
"Cái gì?" "Tại sao?"
"Thế nào?" "Sẽ như thế nào nếu?"
02:15
And they don't know that they
are not supposedgiả định to like computersmáy vi tính.
40
123360
3680
Và chúng cũng không biết rằng
chúng sẽ không thích máy tính.
02:19
It's the parentscha mẹ who do.
41
127760
1936
Mà chính là những bậc phụ huynh.
02:21
It's us parentscha mẹ who feel
42
129720
1295
Chính che mẹ
là người thấy
02:23
like computermáy vi tính sciencekhoa học
is this esotericbí truyền, weirdkỳ dị sciencekhoa học disciplinekỷ luật
43
131039
5097
khoa học máy tính
thật bí hiểm, lạ lùng và cứng nhắc
02:28
that only belongsthuộc to the mysteryhuyền bí makersnhà sản xuất.
44
136160
3656
và nó chỉ thuộc về
những nhà sáng tạo bí ẩn.
02:31
That it's almosthầu hết as farxa removedloại bỏ
from everydaymỗi ngày life
45
139840
2736
Nó xa rời cuộc sống hàng ngày
02:34
as, say, nuclearNguyên tử physicsvật lý.
46
142600
2536
cũng như... vật lý hạt nhân vậy.
02:37
And they are partlytừng phần right about that.
47
145160
2456
Và họ cũng có một phần đúng
khi nghĩ như thế.
02:39
There's a lot of syntaxcú pháp
and controlskiểm soát and datadữ liệu structurescấu trúc
48
147640
3496
Có quá nhiều cú pháp và sự kiểm soát
và cấu trúc dữ liệu
02:43
and algorithmsthuật toán and practicesthực tiễn,
49
151160
2656
và thuật toán và thực tiễn,
02:45
protocolsgiao thức and paradigmsmô hình in programminglập trình.
50
153840
2576
giao thức và khuôn mẫu trong lập trình.
02:48
And we as a communitycộng đồng,
we'vechúng tôi đã madethực hiện computersmáy vi tính smallernhỏ hơn and smallernhỏ hơn.
51
156440
4296
Và chúng ta với cương vị là một cộng đồng,
tạo ra những chiếc máy tính ngày càng nhỏ
02:52
We'veChúng tôi đã builtđược xây dựng layerslớp and layerslớp
of abstractiontrừu tượng on tophàng đầu of eachmỗi other
52
160760
4536
Rồi chúng ta xây dựng tầng tầng lớp lớp
những thứ trừu tượng phủ lên chúng
02:57
betweengiữa the man and the machinemáy móc
53
165320
1496
giữa con người và máy móc
02:58
to the pointđiểm that we no longerlâu hơn
have any ideaý kiến how computersmáy vi tính work
54
166840
3216
đến nỗi mà ta không còn
nhận ra máy tính hoạt động như thế nào nữa
03:02
or how to talk to them.
55
170080
2176
hoặc nói chuyện với chúng như thế nào.
03:04
And we do teachdạy our kidstrẻ em
how the humanNhân loại bodythân hình workscông trinh,
56
172280
2776
Ta dạy con cái chúng ta
cơ thể người hoạt động như thế nào
03:07
we teachdạy them how
the combustionđốt engineđộng cơ functionschức năng
57
175080
3096
dạy chúng động cơ đốt trong
hoạt động như thế nào
03:10
and we even tell them
that if you want to really be an astronautdu hành vũ trụ
58
178200
3016
và ta dạy rằng nếu chúng thật sự
muốn trở thành phi hành gia
03:13
you can becometrở nên one.
59
181240
1456
chúng hoàn toàn có thể.
03:14
But when the kidđứa trẻ comesđến to us and askshỏi,
60
182720
2176
Nhưng khi lũ trẻ hỏi chúng ta,
03:16
"So, what is a bubblebong bóng sortsắp xếp algorithmthuật toán?"
61
184920
2736
"Thuật toán sắp xếp nổi bọt là gì ạ?"
03:19
Or, "How does the computermáy vi tính know
what happensxảy ra when I pressnhấn 'play' chơi,'
62
187680
4416
Hay, "Làm thế nào mà máy tính biết được
chuyện gì sẽ xảy ra khi ta bấm nút 'phát,'
03:24
how does it know whichmà videovideo to showchỉ?"
63
192120
1856
sao nó biết được nên chiếu video nào?"
03:26
Or, "LindaLinda, is InternetInternet a placeđịa điểm?"
64
194000
2576
hay, "Internet có phải là một
nơi chốn không ạ?"
03:28
We adultsngười trưởng thành, we growlớn lên oddlykỳ quặc silentim lặng.
65
196600
2720
Người lớn chúng ta, chỉ biết im lặng.
03:32
"It's magicma thuật," some of us say.
66
200400
2456
"Đó là phép thuật,"
vài người sẽ trả lời như vậy.
03:34
"It's too complicatedphức tạp," the othersKhác say.
67
202880
2720
"Nó phức tạp lắm," một vài người khác nói.
03:38
Well, it's neithercũng không.
68
206520
1496
Thật ra không phải thế.
03:40
It's not magicma thuật and it's not complicatedphức tạp.
69
208040
2576
Nó không phải là ảo thuật
cũng không phức tạp.
03:42
It all just happenedđã xảy ra
really, really, really fastNhanh.
70
210640
3616
Nó chỉ là tất cả mọi thứ
cùng diễn ra rất, rất, rất nhanh thôi.
03:46
ComputerMáy tính scientistscác nhà khoa học builtđược xây dựng
these amazingkinh ngạc, beautifulđẹp machinesmáy móc,
71
214280
2896
Các nhà khoa học máy tính đã tạo ra
loại máy móc tuyệt vời
03:49
but they madethực hiện them
very, very foreignngoại quốc to us,
72
217200
2416
đồng thời họ cũng làm chúng
trở thành xa lạ với ta
03:51
and alsocũng thế the languagengôn ngữ we speaknói
to the computersmáy vi tính
73
219640
2216
cũng như thứ ngôn ngữ mà
ta nói với chúng
03:53
so that we don't know
how to speaknói to the computersmáy vi tính anymorenữa không
74
221880
3016
nên ta không biết phải nói chuyện
với máy tính như thế nào nữa
03:56
withoutkhông có our fancyưa thích userngười dùng interfacesgiao diện.
75
224920
2496
nếu thiếu đi những giao diện
dành cho người dùng.
03:59
And that's why no one recognizedđược công nhận
76
227440
1576
Đó cũng là lý do
không ai nhận ra
04:01
that when I was conjugating形容詞
FrenchTiếng Pháp irregularkhông thường xuyên verbsđộng từ,
77
229040
2696
khi mà tôi đang chia động từ
bất quy tắc tiếng Pháp
04:03
I was actuallythực ra practicingtập luyện
my patternmẫu recognitionsự công nhận skillskỹ năng.
78
231760
3256
thực ra là tôi đang thực hành kỹ năng
nhận dạng mẫu.
04:07
And when I was excitedbị kích thích about knittingdệt kim,
79
235040
2296
Và khi tôi đang phát cuồng
với việc đan lát,
04:09
I actuallythực ra was followingtiếp theo
a sequencetrình tự of symbolicbiểu tượng commandslệnh
80
237360
3536
thực ra là tôi đang tuân theo
một chuỗi các lệnh biểu tượng
04:12
that includedbao gồm loopsvòng insidephía trong of them.
81
240920
1736
bao gồm cả các câu lệnh vòng lặp.
04:14
And that BertrandBertrand Russell'sCủa Russell lifelongsuốt đời questnhiệm vụ
82
242680
2416
Và nhiệm vụ trong suốt
cuộc đời Bertrand Russell
04:17
to find an exactchính xác languagengôn ngữ
betweengiữa EnglishTiếng Anh and mathematicstoán học
83
245120
3976
luôn là tìm kiếm một thứ ngôn ngữ
giữa tiếng Anh và Toán học
04:21
foundtìm its home insidephía trong of a computermáy vi tính.
84
249120
2320
nay nó đó đã được tìm thấy
trong chiếc máy tính.
04:24
I was a programmerlập trình viên, but no one knewbiết it.
85
252080
2200
Tôi đã là lập trình viên
có điều chẳng ai biết
04:27
The kidstrẻ em of todayhôm nay, they tapgõ, swipeswipe
and pinchpinch theirhọ way throughxuyên qua the worldthế giới.
86
255080
4456
Trẻ em hôm nay, chúng lướt, chạm và bấm
cả thế giới theo cách của chúng.
04:31
But unlesstrừ khi we give them toolscông cụ
to buildxây dựng with computersmáy vi tính,
87
259560
3216
Nhưng chúng ta không cho chúng
công cụ để xây dựng với máy tính
04:34
we are raisingnuôi only consumersngười tiêu dùng
insteadthay thế of creatorsngười sáng tạo.
88
262800
3936
chúng ta sẽ chỉ tạo ra những kẻ hưởng thụ
thay vì những người sáng tạo.
04:38
This wholetoàn thể questnhiệm vụ
led me to this little girlcon gái.
89
266760
2536
Nhiệm vụ này làm tôi nhớ đến một cô bé.
04:41
Her nameTên is RubyRuby, she is sixsáu yearsnăm oldcũ.
90
269320
2376
Tên của em là Ruby,
em chỉ mới 6 tuổi thôi.
04:43
She is completelyhoàn toàn fearlesssợ hãi,
imaginativegiàu trí tưởng tượng and a little bitbit bossybossy.
91
271720
4096
Cô bé ấy không hề sợ hãi, giàu trí
tưởng tượng và hơi có tính thích chỉ huy.
04:47
And everymỗi time
I would runchạy into a problemvấn đề
92
275840
2456
Và mỗi lần tôi gặp phải rắc rối
04:50
in tryingcố gắng to teachdạy
myselfriêng tôi programminglập trình like,
93
278320
2256
khi tự học lập trình như,
04:52
"What is object-orientedhướng đối tượng designthiết kế
or what is garbagerác thải collectionbộ sưu tập?",
94
280600
3976
"Thiết kế đối tượng hoặc
thu gom rác thải là gì?"
04:56
I would try to imaginetưởng tượng how a six-year-oldsáu tuổi
little girlcon gái would explaingiải thích the problemvấn đề.
95
284600
4416
Tôi cố gắng tưởng tượng ra một đứa bé 6
tuổi sẽ giải thích vấn đề này như thế nào.
05:01
And I wroteđã viết a booksách about her
and I illustratedminh họa it
96
289040
2656
Tôi đã viết một cuốn sách về cô bé
và vẽ minh họa nó.
05:03
and the things
RubyRuby taughtđã dạy me go like this.
97
291720
2376
Và Ruby đã dạy tôi là như thế này.
05:06
RubyRuby taughtđã dạy me that you're
not supposedgiả định to be afraidsợ
98
294120
2456
Ruby dạy tôi bạn không cần phải sợ
05:08
of the bugslỗi underDưới your bedGiường.
99
296600
1376
con bọ dưới gầm giường.
05:10
And even the biggestlớn nhất of the problemscác vấn đề
100
298000
2056
Và thậm chí những vấn đề lớn nhất
05:12
are a groupnhóm of tinynhỏ bé problemscác vấn đề
stuckbị mắc kẹt togethercùng với nhau.
101
300080
3496
cũng chỉ là một tập hợp
của những vấn đề bé xíu.
05:15
And RubyRuby alsocũng thế introducedgiới thiệu
me to her friendsbạn bè,
102
303600
2736
Và Ruby cũng giới thiệu tôi với
bạn bè của cô bé,
05:18
the colorfulĐầy màu sắc sidebên of the InternetInternet culturenền văn hóa.
103
306360
2896
những khía cạnh đầy màu sắc
của văn hóa Internet.
05:21
She has friendsbạn bè like the SnowTuyết LeopardLeopard,
104
309280
1856
Cô bé có người bạn Báo Tuyết,
05:23
who is beautifulđẹp but doesn't want
to playchơi with the other kidstrẻ em.
105
311160
2936
xinh đẹp nhưng lại không muốn chơi
với những đứa trẻ khác.
05:26
And she has friendsbạn bè like the greenmàu xanh lá robotsrobot
that are really friendlythân thiện but supersiêu messylộn xộn.
106
314120
4616
Và cô bé cũng có bạn Robot Xanh Lá,
rất thân thiện nhưng cực kỳ bừa bộn.
05:30
And she has friendsbạn bè like LinuxLinux the penguinchim cánh cụt
107
318760
2176
Và cô bé có người bạn Chim Cánh Cụt Linux
05:32
who'sai really ruthlesslytàn nhẫn efficienthiệu quả,
but somewhatphần nào hardcứng to understandhiểu không.
108
320960
3656
một người làm mọi việc thật sự rất hiệu
quả nhưng thỉnh thoảng hơi khó hiểu
05:36
And idealisticduy tâm foxescáo, and so on.
109
324640
2240
Và bạn Cáo luôn Lý Tưởng Hóa mọi thứ.v.v..
05:39
In Ruby'sCủa Ruby worldthế giới, you learnhọc hỏi
technologyCông nghệ throughxuyên qua playchơi.
110
327880
3656
Trong thế giới của Ruby, bạn
học về công nghệ thông qua việc chơi.
05:43
And, for instanceví dụ, computersmáy vi tính
are really good at repeatinglặp đi lặp lại stuffđồ đạc,
111
331560
3216
Ví dụ như, máy tính thật sự
rất giỏi lặp đi lặp lại mọi thứ,
05:46
so the way RubyRuby would teachdạy
loopsvòng goesđi like this.
112
334800
2896
cách mà Ruby dạy về các câu lệnh vòng lặp
sẽ như thế này
05:49
This is Ruby'sCủa Ruby favoriteyêu thích dancenhảy movedi chuyển,
it goesđi, "ClapVỗ tay, clapvỗ tay, stompstomp, stompstomp
113
337720
3376
Đây là động tác nhảy yêu thích của Ruby:
"vỗ, vỗ, dậm, dậm
05:53
clapvỗ tay, clapvỗ tay and jumpnhảy."
114
341120
1496
vỗ, vỗ và nhảy."
05:54
And you learnhọc hỏi counterquầy tính tiền loopsvòng
by repeatinglặp đi lặp lại that fourbốn timeslần.
115
342640
4016
Và bạn học bộ đếm vòng lặp
bằng cách lặp lại 4 lần.
05:58
And you learnhọc hỏi while loopsvòng
by repeatinglặp đi lặp lại that sequencetrình tự
116
346680
2816
và bạn học vòng lặp while bằng cách
lặp lại trình tự đó
06:01
while I'm standingđứng on one legchân.
117
349520
1776
khi đang đứng bằng một chân.
06:03
And you learnhọc hỏi untilcho đến loopsvòng
by repeatinglặp đi lặp lại that sequencetrình tự
118
351320
3296
Và bạn học được vòng lặp until
bằng cách lặp lại trình tự đó
06:06
untilcho đến mommẹ getsđược really madđiên.
119
354640
2056
cho tới khi mẹ bạn nổi giận.
06:08
(LaughterTiếng cười)
120
356720
1016
(tiếng cười)
06:09
And mostphần lớn of all, you learnhọc hỏi
that there are no readysẳn sàng answerscâu trả lời.
121
357760
3720
Và trên hết, bạn học được là không hề
có những câu trả lời được chuẩn bị sẵn.
06:14
When comingđang đến up with the curriculumchương trình giáo dục
for Ruby'sCủa Ruby worldthế giới,
122
362320
2736
Khi tôi nghĩ ra chương trình học
trong thế giới của Ruby,
06:17
I neededcần to really askhỏi the kidstrẻ em
how they see the worldthế giới
123
365080
3296
tôi cần phải hỏi lũ trẻ cách mà
chúng nhìn nhận thế giới
06:20
and what kindloại of questionscâu hỏi they have
124
368400
2016
và chúng có những câu hỏi gì
06:22
and I would organizetổ chức
playchơi testingthử nghiệm sessionsphiên họp.
125
370440
2080
và tôi sẽ tổ chức các
buổi chơi thử nghiệm.
06:25
I would startkhởi đầu by showinghiển thị the kidstrẻ em
these fourbốn picturesnhững bức ảnh.
126
373360
2560
Tôi bắt đầu bằng cách cho bọn trẻ
xem những bức ảnh.
06:28
I would showchỉ them a picturehình ảnh of a carxe hơi,
127
376480
2336
Tôi sẽ cho chúng xem ảnh một chiếc xe hơi
06:30
a grocerytạp hóa storecửa hàng, a dogchó and a toiletphòng vệ sinh.
128
378840
2416
1 cửa hàng tạp hóa, 1 con chó
và 1 cái nhà vệ sinh.
06:33
And I would askhỏi, "WhichMà one of these
do you think is a computermáy vi tính?"
129
381280
3240
Tôi hỏi "theo các con thì cái nào
trong những cái trên là máy tính?"
06:37
And the kidstrẻ em would be
very conservativethận trọng and go,
130
385480
2736
Và lũ trẻ rất cương quyết với câu trả lời,
06:40
"NoneKhông có of these is a computermáy vi tính.
131
388240
1776
"Không có cái nào cả.
06:42
I know what a computermáy vi tính is:
132
390040
1656
Con biết cái máy tính mà.
06:43
it's that glowingphát sáng boxcái hộp
133
391720
1336
Nó là một cái hộp phát sáng
06:45
in fronttrước mặt of whichmà mommẹ or dadcha
spendschi tiêu way too much time."
134
393080
3616
mà cha mẹ dành cả ngày để
ngồi trước chúng."
06:48
But then we would talk
135
396720
1496
Sau đó chúng tôi trò chuyện
06:50
and we would discoverkhám phá
that actuallythực ra, a carxe hơi is a computermáy vi tính,
136
398240
2816
và chúng tôi khám phá ra, xe hơi thật ra
cũng là máy tính
06:53
it has a navigationdanh mục chính systemhệ thống insidephía trong of it.
137
401080
2376
Nó có hệ thống định vị bên trong.
06:55
And a dogchó -- a dogchó
mightcó thể not be a computermáy vi tính,
138
403480
2776
Và cả chú chó, chú chó có thể
không phải là máy tính,
06:58
but it has a collarcổ áo
139
406280
1216
nhưng chó có vòng cổ
06:59
and the collarcổ áo mightcó thể have
a computermáy vi tính insidephía trong of it.
140
407520
2616
và vòng cổ có thể có máy tính bên trong.
07:02
And grocerytạp hóa storescửa hàng, they have
so manynhiều differentkhác nhau kindscác loại of computersmáy vi tính,
141
410160
3456
Và cửa hàng tạp hóa, nó có rất nhiều
loại máy tính khác nhau,
07:05
like the cashiernhân viên thu ngân systemhệ thống
and the burglartên trộm alarmsHệ thống báo động.
142
413640
3416
như hệ thống thu ngân,
hệ thống chống trộm.
07:09
And kidstrẻ em, you know what?
143
417080
1336
"Và mấy đứa biết gì không?
07:10
In JapanNhật bản, toiletsnhà vệ sinh are computersmáy vi tính
144
418440
2536
Ở nhật bản, nhà vệ sinh cũng là máy tính,
07:13
and there's even hackerstin tặc who hackhack them.
145
421000
1896
thậm chí có cả hacker hack nhà vệ sinh"
07:14
(LaughterTiếng cười)
146
422920
1776
(Tiếng cười)
07:16
And we go furtherthêm nữa
147
424720
1216
Và chúng tôi đi sâu hơn
07:17
and I give them these little stickersdán
with an on/off buttonnút on them.
148
425960
3216
và tôi cho chúng những miếng dán với
nút tắt/mở trên đó
07:21
And I tell the kidstrẻ em,
"TodayHôm nay you have this magicma thuật abilitycó khả năng
149
429200
3616
Và tôi bảo bọn trẻ,
"Hôm nay các con sẽ có khả năng kỳ diệu
07:24
to make anything in this roomphòng
into a computermáy vi tính."
150
432840
3616
có thể biến bất kỳ thứ gì
trong căn phòng này thành máy tính."
07:28
And again, the kidstrẻ em go,
151
436480
1336
Và một lần nữa,
lũ trẻ đáp
07:29
"SoundsÂm thanh really hardcứng,
I don't know the right answercâu trả lời for this."
152
437840
2896
"Có vẻ khó quá,
con không biết câu trả lời nào mới đúng."
07:32
But I tell them, "Don't worrylo,
153
440760
1576
Tôi bảo bọn trẻ, "Hãy yên tâm,
07:34
your parentscha mẹ don't know
the right answercâu trả lời, eitherhoặc.
154
442360
2576
bố mẹ các con cũng đâu
có biết đáp án nào đúng.
07:36
They'veHọ đã just startedbắt đầu
to hearNghe about this thing
155
444960
2216
Họ chỉ mới đượcnghe về một thứ
07:39
calledgọi là The InternetInternet of Things.
156
447200
2216
gọi là Internet
07:41
But you kidstrẻ em,
you are going to be the onesnhững người
157
449440
1976
Nhưng chính các con,
sẽ trở thành người
07:43
who are really going to livetrực tiếp up in a worldthế giới
where everything is a computermáy vi tính."
158
451440
4376
sống trong một thế giới mà tất cả mọi thứ
đều là những chiếc máy tính."
07:47
And then I had this little girlcon gái
who cameđã đến to me
159
455840
2216
Và ngay sau đó một cô bé bước đến bên tôi
07:50
and tooklấy a bicycleXe đạp lampđèn
160
458080
1296
và đưa tôi 1 cái đèn xe đạp
07:51
and she said, "This bicycleXe đạp lampđèn,
if it were a computermáy vi tính,
161
459400
4216
và cô bé nói, "Đây là chiếc đèn xe đạp, "
nếu nó là một chiếc máy tính,
07:55
it would changethay đổi colorsmàu sắc."
162
463640
2016
nó có thể thay đổi màu sắc."
07:57
And I said, "That's a really good ideaý kiến,
what elsekhác could it do?"
163
465680
3016
"Một ý tưởng tuyệt vời,
chúng ta còn có thể làm gì nữa?"
08:00
And she thinksnghĩ and she thinksnghĩ,
164
468720
1736
Và cô bé tiếp tục suy nghĩ,
08:02
and she goesđi, "If this bicycleXe đạp lampđèn
were a computermáy vi tính,
165
470480
4016
và cô bé nói "Nếu đèn xe đạp là máy tính,
08:06
we could go on a bikingđi xe đạp tripchuyến đi
with my fathercha
166
474520
2736
con có thể đi dã ngoại bằng xe đạp với bố
08:09
and we would sleepngủ in a tentlều
167
477280
1616
và ngủ trong những cái lều
08:10
and this bikingđi xe đạp lampđèn
could alsocũng thế be a moviebộ phim projectormáy chiếu."
168
478920
3840
và chiếc đèn xe đạp có thể trở thành
một chiếc máy chiếu phim."
08:15
And that's the momentchốc lát I'm looking for,
169
483640
1960
Và đó là thời khắc tôi kiếm tìm,
08:18
the momentchốc lát when the kidđứa trẻ realizesnhận ra
170
486400
1576
thời khắc mà đứa trẻ nhận ra
08:20
that the worldthế giới
is definitelychắc chắn not readysẳn sàng yetchưa,
171
488000
2376
Thế giới chưa sẵn sàg
08:22
that a really awesometuyệt vời way
of makingchế tạo the worldthế giới more readysẳn sàng
172
490400
2976
và có một cách để làm thế giới này
trở nên sẵn sàng hơn
08:25
is by buildingTòa nhà technologyCông nghệ
173
493400
2216
đó là tạo ra công nghệ
08:27
and that eachmỗi one of us
can be a partphần of that changethay đổi.
174
495640
2760
và mỗi người chúng ta có thể
góp phần vào sự thay đổi đó.
08:31
FinalCuối cùng storycâu chuyện, we alsocũng thế builtđược xây dựng a computermáy vi tính.
175
499200
3056
Cuối cùng, chúng tôi tạo ra
một chiếc máy tính.
08:34
And we got to know the bossybossy CPUCPU
and the helpfulHữu ích RAMBỘ NHỚ RAM and ROMROM
176
502280
4736
Và chúng tôi biết thêm về bạn CPU thích
chỉ huy và và hai bạn RAM, ROM rất hữu ích
08:39
that help it remembernhớ lại things.
177
507040
1416
Đó là cách để ghi nhớ sự vật.
08:40
And after we'vechúng tôi đã assembledlắp ráp
our computermáy vi tính togethercùng với nhau,
178
508480
2936
Sau đó chúng tôi ráp các bộ phận
trên chiếc máy tính lại
08:43
we alsocũng thế designthiết kế an applicationứng dụng for it.
179
511440
2656
chúng tôi cũng thiết kế
các ứng dụng cho nó.
08:46
And my favoriteyêu thích storycâu chuyện is this little boycon trai,
180
514120
2015
Câu chuyện tôi rất thích
là về 1 cậu bé
08:48
he's sixsáu yearsnăm oldcũ
181
516159
1257
Em ấy 6 tuổi.
08:49
and his favoriteyêu thích thing in the worldthế giới
is to be an astronautdu hành vũ trụ.
182
517440
3119
Em thích nhất là được trở thành
phi hành gia.
08:53
And the boycon trai, he has
these hugekhổng lồ headphonestai nghe on
183
521120
2256
Cậu bé mang một chiếc headphones khổng lồ
08:55
and he's completelyhoàn toàn immersedđắm mình
in his tinynhỏ bé papergiấy computermáy vi tính
184
523400
3256
Và em hoàn toàn đắm chìm trong chiếc
máy tính bằng giấy bé xíu.
08:58
because you see, he's builtđược xây dựng his ownsở hữu
185
526680
2016
Như bạn thấy đấy, em đang xây dựng
09:00
intergalacticgiữa các thiên hà planetaryhành tinh
navigationdanh mục chính applicationứng dụng.
186
528720
4296
các ứng dụng định vị các hành tinh
trong dãy ngân hà
09:05
And his fathercha, the loneđơn độc astronautdu hành vũ trụ
in the MartianSao Hỏa orbitquỹ đạo,
187
533040
3136
Và cha của em, là phi hành gia đơn độc
ở quỹ đạo Sao Hỏa,
09:08
is on the other sidebên of the roomphòng
188
536200
1856
thật ra ông ấy đang ở phòng bên cạnh,
09:10
and the boy'scủa cậu bé importantquan trọng missionsứ mệnh
189
538080
1616
và nhiệm vụ quan trọng của em là
09:11
is to bringmang đến the fathercha
safelymột cách an toàn back to earthtrái đất.
190
539720
2920
mang bố về lại Trái Đất an toàn.
09:15
And these kidstrẻ em are going to have
a profoundlysâu sắc differentkhác nhau viewlượt xem of the worldthế giới
191
543760
3456
Và những đứa trẻ này sẽ có những
cách nhìn rất khác về công nghệ
09:19
and the way we buildxây dựng it with technologyCông nghệ.
192
547240
2400
và cả cách chúng tạo nên công nghệ.
09:22
FinallyCuối cùng, the more approachabletiếp cận,
the more inclusivebao gồm,
193
550840
3856
Cuối cùng thì, nếu công nghệ được
tiếp cận theo một cách dễ dàng hơn
09:26
and the more diversephong phú
we make the worldthế giới of technologyCông nghệ,
194
554720
3376
thì thế giới công nghệ mà chúng ta
tạo ra sẽ càng to lớn và đa dạng.
09:30
the more colorfulĐầy màu sắc and better
the worldthế giới will look like.
195
558120
3976
Thế giới sẽ càng trở nên tốt hơn
và nhiều màu sắc hơn.
09:34
So, imaginetưởng tượng with me, for a momentchốc lát,
196
562120
2576
Bạn hãy dành chỉ một phút thôi
để tưởng tượng,
09:36
a worldthế giới where the storiesnhững câu chuyện we tell
197
564720
2576
thế giới nơi mà có có những câu chuyện
09:39
about how things get madethực hiện
don't only includebao gồm
198
567320
3016
về cách mà mọi thứ được tạo ra
không chỉ bởi
09:42
the twentysomething-year-oldtwentysomething-year-old
SiliconSilicon ValleyThung lũng boyscon trai,
199
570360
2416
những đàn-ông-trên-hai-mươi ở
thung lũng Silicon
09:44
but alsocũng thế KenyanKenya schoolgirlshọc sinh nữ
and NorwegianNa Uy librarianscán bộ thư viện.
200
572800
4400
mà còn có cả nữ sinh Kenya hay những
người thủ thư ở Na Uy .
09:50
ImagineHãy tưởng tượng a worldthế giới where
the little AdaAda LovelacesLovelaces of tomorrowNgày mai,
201
578000
4216
Hãy tưởng tượng tới một thế giới nơi
mà những cô bé Ada Lovelace của tương lai,
09:54
who livetrực tiếp in a permanentdài hạn
realitythực tế of 1s and 0s,
202
582240
3216
Sống trong một thế giới của
những con số 1 và 0
09:57
they growlớn lên up to be very optimisticlạc quan
and bravecan đảm about technologyCông nghệ.
203
585480
4616
các cô bé lớn lên lạc quan và
dũng cảm với công nghệ.
10:02
They embraceôm hôn the powersquyền lực
and the opportunitiescơ hội
204
590120
3376
Chúng nắm bắt quyền lực và cơ hội
10:05
and the limitationshạn chế of the worldthế giới.
205
593520
1600
và giới hạn của thế giới.
10:07
A worldthế giới of technologyCông nghệ
that is wonderfulTuyệt vời, whimsicalhay thay đổi
206
595680
4136
Thế giới công nghệ tuyệt vời
và luôn thay đổi
10:11
and a tinynhỏ bé bitbit weirdkỳ dị.
207
599840
1640
và đôi chút lạ lùng.
10:15
When I was a girlcon gái,
208
603120
1496
Khi tôi là một đứa trẻ,
10:16
I wanted to be a storytellerstoryteller.
209
604640
2016
tôi muốn trở thành một người kể chuyện
10:18
I lovedyêu make-believeMake-Believe worldsthế giới
210
606680
1576
tôi thích sáng tạo nên thế giới
10:20
and my favoriteyêu thích thing to do
211
608280
1616
và ước mơ của tôi
10:21
was to wakeđánh thức up in the morningsbuổi sáng
in MoominvalleyMoominvalley.
212
609920
4056
là buổi sáng được thức dậy ở Moominvalley.
10:26
In the afternoonsbuổi chiều,
I would roamđi lang thang around the TatooinesTatooines.
213
614000
3120
và trưa đến, lang thang quanh Tatooine.
10:29
And in the eveningsbuổi tối,
I would go to sleepngủ in NarniaNarnia.
214
617320
2880
Và vào buổi tối, tôi sẽ ngủ lại Narnia.
10:33
And programminglập trình turnedquay out
to be the perfecthoàn hảo professionchuyên nghiệp for me.
215
621400
3200
Và lập trình hóa ra lại là
nghề nghiệp hoàn hảo cho tôi.
10:37
I still createtạo nên worldsthế giới.
216
625720
1936
Tôi vẫn có thể tạo ra cả thế giới.
10:39
InsteadThay vào đó of storiesnhững câu chuyện, I do them with codemã.
217
627680
2960
Nhưng thay vì bằng câu chuyện,
tôi tạo ra thế giới bằng code.
10:43
ProgrammingLập trình givesđưa ra me this amazingkinh ngạc powerquyền lực
218
631640
3056
Lập trình cho tôi năng lực tuyệt vời
10:46
to buildxây dựng my wholetoàn thể little universevũ trụ
219
634720
2376
để xây dựng vũ trụ của riêng tôi
10:49
with its ownsở hữu rulesquy tắc
and paradigmsmô hình and practicesthực tiễn.
220
637120
3960
với những quy tắc của riêng tôi và
những mô hình, thực tiễn.
10:54
CreateTạo ra something out of nothing
with the purenguyên chất powerquyền lực of logiclogic.
221
642120
3960
Tạo ra những cái mới từ chỗ không có gì
bằng sức mạnh của sự logic.
10:58
Thank you.
222
646920
1216
Cảm ơn các bạn.
11:00
(ApplauseVỗ tay)
223
648160
2440
(Tiếng vỗ tay)
Translated by Anh Huynh
Reviewed by Dương Đinh

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code.

Why you should listen

Linda Liukas is a programmer, storyteller and illustrator. Her children's book, Hello Ruby, is the "world’s most whimsical way to learn about technology, computing and coding.” Liukas founded Rails Girls, which has organized workshops in over 230 cities, teaching the basics of programming to more than 10,000 women. Linda worked at Codeacademy, which she left to write stories that teach children about software and programming. She won the 2013 Ruby Hero prize and was named the Digital Champion of Finland by the EU Commissioner for Digital Agenda.

More profile about the speaker
Linda Liukas | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM