ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.

Why you should listen

With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.

He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.

Read Steven Levitt's Reddit AMA >>

More profile about the speaker
Steven Levitt | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2005

Steven Levitt: Surprising stats about child carseats

Steven Levitt: Thống kê đáng ngạc nhiên về chỗ ngồi cho trẻ em trên ôtô

Filmed:
1,039,922 views

Steven Levitt chia sẻ dữ liệu cho thấy ghế xe không có hiệu quả hơn dây an toàn để bảo vệ trẻ em khỏi thương vong trong xe. Tuy nhiên, trong suốt Q & A, ông đã đưa ra một cảnh báo quan trọng.
- Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
OnceMột lần upontrên a time, there was a dreadkinh sợ diseasedịch bệnh that afflictedđau khổ childrenbọn trẻ.
0
0
5000
Ngày xưa, có một căn bệnh nguy hiểm,
đe dọa tính mạng rất nhiều trẻ em.
00:23
And in factthực tế, amongtrong số all the diseasesbệnh tật that existedtồn tại in this landđất đai,
1
5000
4000
Và thực tế, trong tất cả các bệnh
từng xuất hiện trên trái đất này,
00:27
it was the worsttệ nhất. It killedbị giết the mostphần lớn childrenbọn trẻ.
2
9000
3000
đó là căn bệnh đáng sợ nhất.
Nó giết chết nhiều trẻ em nhất.
Và rồi có một nhà khoa học-
nhà phát minh xuất hiện
00:30
And alongdọc theo cameđã đến a brilliantrực rỡ inventorngười phát minh, a scientistnhà khoa học,
3
12000
3000
00:33
who cameđã đến up with a partialmột phần curechữa khỏi for that diseasedịch bệnh.
4
15000
3000
và nghĩ ra một phương pháp điều trị
một phần căn bệnh đó.
00:36
And it wasn'tkhông phải là perfecthoàn hảo. ManyNhiều childrenbọn trẻ still diedchết,
5
18000
4000
Tuy nó vẫn chưa hoàn hảo,
vẫn còn nhiều trẻ em tử vong,
nhưng vẫn tốt hơn nhiều so với trước đó.
00:40
but it was certainlychắc chắn better than what they had before.
6
22000
3000
00:43
And one of the good things about this curechữa khỏi was that it was freemiễn phí,
7
25000
6000
Một ưu điểm của việc điều trị này,
là nó miễn phí
00:49
virtuallyhầu như freemiễn phí, and was very easydễ dàng to use.
8
31000
2000
thực sự miễn phí và rất dễ sử dụng.
00:51
But the worsttệ nhất thing about it was that you couldn'tkhông thể use it
9
33000
3000
Nhưng điều tệ nhất
là nó không dùng được cho
trẻ sơ sinh, hoặc trẻ dưới một tuổi.
00:54
on the youngestút childrenbọn trẻ, on infantstrẻ sơ sinh, and on one-year-oldsmột tuổi.
10
36000
4000
Thế là, một vài năm sau,
một nhà khoa học khác
00:58
And so, as a consequencehậu quả, a fewvài yearsnăm latermột lát sau,
11
40000
2000
01:00
anotherkhác scientistnhà khoa học -- perhapscó lẽ maybe this scientistnhà khoa học
12
42000
2000
có thể chưa xuất sắc
bằng người trước đó
01:02
not quitekhá as brilliantrực rỡ as the one who had precededđứng trước him,
13
44000
4000
nhưng đã nghĩ ra phương pháp thứ hai
dựa trên phương pháp đầu tiên.
01:06
but buildingTòa nhà on the inventionsự phát minh of the first one --
14
48000
2000
01:08
cameđã đến up with a secondthứ hai curechữa khỏi.
15
50000
3000
01:11
And the beautysắc đẹp, vẻ đẹp of the secondthứ hai curechữa khỏi for this diseasedịch bệnh
16
53000
3000
Và điều tuyệt vời của phương pháp này
01:14
was that it could be used on infantstrẻ sơ sinh and one-year-oldsmột tuổi.
17
56000
4000
là nó có thể sử dụng cho trẻ sơ sinh
và trẻ dưới một tuổi.
01:18
And the problemvấn đề with this curechữa khỏi was it was very expensiveđắt,
18
60000
5000
Vấn đề là phương pháp này rất đắt,
01:23
and it was very complicatedphức tạp to use.
19
65000
1000
và việc sử dụng nó rất phức tạp.
01:24
And althoughmặc dù parentscha mẹ triedđã thử as hardcứng as they could to use it properlyđúng,
20
66000
4000
Mặc dù cha mẹ cố gắng
để sử dụng chúng đúng cách
01:28
almosthầu hết all of them endedđã kết thúc up usingsử dụng it wrongsai rồi in the endkết thúc.
21
70000
4000
nhưng rốt cục, hầu hết họ
đều sử dụng sai cách.
01:32
But what they did, of coursekhóa học, sincekể từ it was so complicatedphức tạp and expensiveđắt,
22
74000
3000
Vì nó rất phức tạp và đắt đỏ
01:35
they only used it on the zero-year-oldsnhững đứa trẻ 0 tuổi and the one-year-oldsmột tuổi.
23
77000
3000
nên họ chỉ dùng cho trẻ sơ sinh
và trẻ dưới 1 tuổi.
01:38
And they keptgiữ on usingsử dụng the existinghiện tại curechữa khỏi that they had
24
80000
3000
Và họ tiếp tục sử dụng
giải pháp cũ mà họ có
01:41
on the two-year-oldshai tuổi and up.
25
83000
1000
để dùng cho trẻ trên 2 tuổi.
01:42
And this wentđã đi on for quitekhá some time. People were happyvui mừng.
26
84000
2000
Việc đó diễn ra trong một khoảng thời gian
Mọi người hài lòng về điều đó.
01:44
They had theirhọ two cureschữa bệnh. UntilCho đến khi a particularcụ thể mothermẹ,
27
86000
3000
Họ có 2 cách chữa trị.
Cho đến khi có một người mẹ
01:47
whose childđứa trẻ had just turnedquay two, diedchết of this diseasedịch bệnh.
28
89000
5000
đã mất đi đứa con vừa 2 tuổi
vì căn bệnh này.
01:52
And she thought to herselfcô ấy, "My childđứa trẻ just turnedquay two,
29
94000
4000
Cô tự nghĩ: “Con tôi vừa được 2 tuổi
01:56
and untilcho đến the childđứa trẻ turnedquay two, I had always used
30
98000
4000
và cho tới lúc nó lên 2 tuổi,
tôi luôn dùng
02:00
this complicatedphức tạp, expensiveđắt curechữa khỏi, you know, this treatmentđiều trị.
31
102000
5000
liệu pháp phức tạp, đắt tiền đó.
02:05
And then the childđứa trẻ turnedquay two, and I startedbắt đầu usingsử dụng
32
107000
1000
Rồi lúc nó lên 2,
02:06
the cheapgiá rẻ and easydễ dàng treatmentđiều trị, and I wonderngạc nhiên" --
33
108000
3000
tôi dùng liệu pháp rẻ tiền hơn,
và điều này xảy ra"
02:09
and she wonderedtự hỏi, like all parentscha mẹ who losethua childrenbọn trẻ wonderngạc nhiên --
34
111000
2000
Rồi cô ấy tự hỏi, cũng như
những bậc cha mẹ mất con khác
02:11
"if there isn't something that I could have donelàm xong,
35
113000
2000
"Có điều gì
lẽ ra mình phải làm khác đi không,
02:13
like keep on usingsử dụng that complicatedphức tạp, expensiveđắt curechữa khỏi."
36
115000
4000
ví dụ như sử dụng
cách điều trị phức tạp, đắt tiền kia"
02:17
And she told all the other people, and she said,
37
119000
3000
Và cô ấy kể với tất cả mọi người, cô nói,
02:20
"How could it possiblycó thể be that something
38
122000
2000
"Làm thế nào mà một thứ
02:22
that's cheapgiá rẻ and simpleđơn giản workscông trinh as well as something
39
124000
3000
rẻ tiền và đơn giản, lại có thể hoạt động
02:25
that's complicatedphức tạp and expensiveđắt?"
40
127000
2000
tốt bằng những thứ mắc tiền
và phức tạp?"
02:27
And the people thought, "You know, you're right.
41
129000
2000
Người ta nghĩ "Cô biết không, cô nói đúng"
02:29
It probablycó lẽ is the wrongsai rồi thing to do to switchcông tắc điện
42
131000
2000
Có thể là điều sai lầm khi chuyển sang
02:31
and use the cheapgiá rẻ and simpleđơn giản solutiondung dịch."
43
133000
3000
sử dụng phương pháp giản đơn giản,
rẻ tiền này
02:34
And the governmentchính quyền, they heardnghe her storycâu chuyện and the other people,
44
136000
3000
Và chính phủ biết được
câu chuyện của bà mẹ và những người khác:
02:37
and they said, "Yeah, you're right, we should make a lawpháp luật.
45
139000
3000
Họ nói "Đúng, cô nói đúng, chúng ta nên
ban hành một bộ luật
02:40
We should outlawkẻ phạm pháp this cheapgiá rẻ and simpleđơn giản treatmentđiều trị
46
142000
2000
để loại bỏ phương pháp
rẻ tiền và đơn này đó.
02:42
and not let anybodybất kỳ ai use this on theirhọ childrenbọn trẻ."
47
144000
3000
và không để cho bất cứ ai
sử dụng cho trẻ em nữa"
02:45
And the people were happyvui mừng. They were satisfiedhài lòng.
48
147000
2000
Và mọi người rất hạnh phúc.
Họ hài lòng vì điều đó.
02:47
For manynhiều yearsnăm this wentđã đi alongdọc theo, and everything was fine.
49
149000
3000
Nhiều năm sau đó, mọi việc đều êm thấm.
02:50
But then alongdọc theo cameđã đến a lowlythấp kém economistnhà kinh tế học, who had childrenbọn trẻ himselfbản thân anh ấy,
50
152000
5000
Rồi xuất hiện một nhà kinh tế học,
người cũng có con
02:55
and he used the expensiveđắt and complicatedphức tạp treatmentđiều trị.
51
157000
7000
và ông đã sử dụng cách điều trị đắt tiền
và phức tạp trên.
Nhưng ông cũng biết về
phương pháp rẻ tiền và dễ sử dụng kia.
03:02
But he knewbiết about the cheapgiá rẻ and simpleđơn giản one.
52
164000
2000
03:04
And he thought about it, and the expensiveđắt one
53
166000
2000
Và ông nghĩ về phương pháp đắt đỏ kia
03:06
didn't seemhình như that great to him. So he thought,
54
168000
3000
nó không hoàn hảo đến thế.
Ông tự nghĩ:
"Tuy mình không biết gì về khoa học,
nhưng mình biết về những con số"
03:09
"I don't know anything about sciencekhoa học, but I do know something about datadữ liệu,
55
171000
3000
03:12
so maybe I should go and look at the datadữ liệu
56
174000
2000
vậy mình nên kiểm tra thử dữ liệu xem sao
03:14
and see whetherliệu this expensiveđắt and complicatedphức tạp treatmentđiều trị
57
176000
4000
để xem là liệu phương pháp đắt tiền và
phức tạp kia
03:18
actuallythực ra workscông trinh any better than the cheapgiá rẻ and simpleđơn giản one."
58
180000
3000
có thực sự tốt hơn liệu pháp
rẻ tiền này không"
03:21
And lolo and beholdbehold, when he wentđã đi throughxuyên qua the datadữ liệu,
59
183000
2000
Thế là ông bắt đầu xem xét các dữ liệu,
03:23
he foundtìm that it didn't look like the expensiveđắt, complicatedphức tạp
60
185000
3000
ông nhận ra rằng,
giải pháp đắt tiền và phức tạp kia
03:26
solutiondung dịch was any better than the cheapgiá rẻ one,
61
188000
3000
không thực sự tốt hơn giải pháp rẻ tiền,
03:29
at leastít nhất for the childrenbọn trẻ who were two and olderlớn hơn --
62
191000
2000
ít nhất là với trẻ hai tuổi hoặc lớn hơn.
03:31
the cheapgiá rẻ one still didn't work on the kidstrẻ em who were youngertrẻ hơn.
63
193000
3000
Còn với trẻ nhỏ hơn
thì giải pháp rẻ tiền vẫn không hiệu quả.
03:34
And so, he wentđã đi forthra to the people and he said,
64
196000
4000
Và thế là, ông nói với mọi người,
"Tôi vừa có một phát hiện tuyệt vời,
03:38
"I've madethực hiện this wonderfulTuyệt vời findingPhát hiện:
65
200000
2000
03:40
it looksnhìn as if we could just use the cheapgiá rẻ and simpleđơn giản solutiondung dịch,
66
202000
3000
nếu giả sử ta chỉ sử dụng
phương pháp rẻ và đơn giản,
03:43
and by doing so we could savetiết kiệm ourselveschúng ta 300 milliontriệu dollarsUSD a yearnăm,
67
205000
3000
mỗi năm ta sẽ tiết kiệm được 300 triệu đô,
03:46
and we could spendtiêu that on our childrenbọn trẻ in other wayscách."
68
208000
2000
và ta có thể dùng tiền đó cho trẻ em
vào việc khác"
03:48
And the parentscha mẹ were very unhappykhông vui, and they said,
69
210000
4000
Các bậc phụ huynh thì không hài lòng lắm,
họ nói:
03:52
"This is a terriblekhủng khiếp thing, because how can the cheapgiá rẻ and easydễ dàng thing
70
214000
2000
"Kinh khủng quá, làm sao
mà một giải pháp rẻ tiền
03:54
be as good as the hardcứng thing?" And the governmentchính quyền was very upsetbuồn bã.
71
216000
4000
lại tốt bằng thứ đắt tiền hơn được?"
Dĩ nhiên, chính phủ rất khó chịu.
03:58
And in particularcụ thể, the people who madethực hiện this expensiveđắt solutiondung dịch
72
220000
3000
Hơn hết, những người làm ra
phương pháp đắt tiền này
04:01
were very upsetbuồn bã because they thought,
73
223000
2000
cực kỳ phẫn nộ, vì họ nghĩ,
04:03
"How can we hopemong to competecạnh tranh with something that's essentiallybản chất freemiễn phí?
74
225000
3000
"Làm sao ta có thể cạnh tranh với
một thứ hoàn toàn miễn phí?
04:06
We would losethua all of our marketthị trường."
75
228000
2000
Ta có thể mất toàn bộ thị trường"
04:08
And people were very angrybực bội, and they calledgọi là him horriblekinh khủng namestên.
76
230000
3000
Mọi người tức giận và họ gọi ông bằng
những cái tên khó nghe
04:11
And he decidedquyết định that maybe he should leaverời khỏi the countryQuốc gia
77
233000
3000
Và ông quyết định, ông sẽ rời đất nước
một thời gian
04:14
for a fewvài daysngày, and seektìm kiếm out some more intelligentthông minh,
78
236000
4000
và tìm đến những người thông minh hơn,
04:18
open-mindedcởi mở people in a placeđịa điểm calledgọi là OxfordOxford,
79
240000
3000
cởi mở hơn, ở nơi được gọi là Oxford,
04:21
and come and try and tell the storycâu chuyện at that placeđịa điểm.
80
243000
3000
đến và kể cho họ nghe
về câu chuyện này.
04:24
And so, anywaydù sao, here I am. It's not a fairynàng tiên talecâu chuyện.
81
246000
4000
Và vì thế, tôi ở đây để nói với bạn
Đó không phải là chuyện cổ tích.
04:28
It's a truethật storycâu chuyện about the UnitedVương StatesTiểu bang todayhôm nay,
82
250000
2000
Đó là sự thật về nước Mỹ ngày nay.
04:30
and the diseasedịch bệnh I'm referringđề cập đến to is actuallythực ra
83
252000
3000
và bệnh dịch mà tôi nói tới
04:33
motorđộng cơ vehiclephương tiện accidentstai nạn for childrenbọn trẻ.
84
255000
3000
thực ra là
tai nạn giao thông đối với trẻ em.
04:36
And the freemiễn phí curechữa khỏi is adultngười lớn seatbeltsdây an toàn, and the expensiveđắt curechữa khỏi --
85
258000
6000
Cách chữa miễn phí, là thắt dây an toàn,
và cách đắt tiền ư,
04:42
the 300-million-dollar-a-year-million-đô-la một năm curechữa khỏi -- is childđứa trẻ carxe hơi seatschỗ ngồi.
86
264000
4000
cách-tốn-300-triệu-đô-mỗi-năm,
là ghế cho trẻ em (trên xe hơi).
04:46
And what I'd like to talk to you about todayhôm nay
87
268000
2000
Và điều tôi muốn thảo luận hôm nay
04:48
is some of the evidencechứng cớ why I believe this to be truethật:
88
270000
3000
là những bằng chứng mà tôi tin là có thực:
04:51
that for childrenbọn trẻ two yearsnăm old and up,
89
273000
2000
Đối với các trẻ trên 2 tuổi,
04:53
there really is no realthực benefitlợi ích -- provenchứng minh benefitlợi ích -- of carxe hơi seatschỗ ngồi,
90
275000
5000
chẳng có bằng chứng về lợi ích thực sự
cho việc dùng ghế trẻ em
04:58
in spitebất bình of the incredibleđáng kinh ngạc energynăng lượng
91
280000
5000
ngoại trừ một nguồn lực vô cùng lớn
05:03
that has been devotedhết lòng towardđối với expandingmở rộng the lawspháp luật
92
285000
3000
đã ảnh hưởng đến việc mở rộng luật,
05:06
and makingchế tạo it sociallyxã hội unacceptablekhông thể chấp nhận
93
288000
2000
và làm cho xã hội không chấp nhận
05:08
to put your childrenbọn trẻ into seatbeltsdây an toàn. And then talk about why --
94
290000
5000
để thắt dây an toàn cho con trẻ.
Và tiện thể,
điều gì đã làm cho nó
được xem là đúng?
05:13
what is it that makeslàm cho that truethật?
95
295000
1000
05:14
And then, finallycuối cùng talk a little bitbit about a thirdthứ ba way,
96
296000
3000
Và, còn có một cách thứ ba,
05:17
about anotherkhác technologyCông nghệ, which is probablycó lẽ better than anything we have,
97
299000
3000
về một công nghệ khác, có thể tốt hơn
bất cứ thứ gì ta có
05:20
but which -- there hasn'tđã không been any enthusiasmhăng hái for adoptionnhận con nuôi
98
302000
3000
nhưng chưa đủ niềm tin để thử
05:23
preciselyđúng because people are so enamoredsay mê
99
305000
2000
bởi chúng ta quá say mê
05:25
with the currenthiện hành carxe hơi seatghế solutiondung dịch. OK.
100
307000
3000
giải pháp ghế ngồi hiện nay phải không?
05:28
So, manynhiều timeslần when you try to do researchnghiên cứu on datadữ liệu,
101
310000
3000
Nhiều lần bạn thử khảo sát dữ liệu,
05:31
it recordsHồ sơ complicatedphức tạp storiesnhững câu chuyện -- it's hardcứng to find in the datadữ liệu.
102
313000
4000
nó ghi lại nhiều câu chuyện phức tạp --
và rất khó để tìm kiếm trong mớ dữ liệu.
05:35
It doesn't turnxoay out to be the casetrường hợp when you look at seatbeltsdây an toàn versusđấu với carxe hơi seatschỗ ngồi.
103
317000
3000
Nó hóa ra không phải là chuyện
dây an toàn đối lập với ghế an toàn
05:38
So the UnitedVương StatesTiểu bang keepsgiữ a datadữ liệu setbộ
104
320000
2000
Vi vậy nước Mỹ lưu giữ dữ liệu
05:40
of everymỗi fatalgây tử vong accidentTai nạn that's happenedđã xảy ra sincekể từ 1975.
105
322000
3000
về tất cả các tai nạn xảy ra từ năm 1975.
05:43
So in everymỗi carxe hơi crashtai nạn in which at leastít nhất one personngười dieschết,
106
325000
3000
Trong mỗi tai nạn
có ít nhất 1 người tử vong,
05:46
they have informationthông tin on all of the people.
107
328000
2000
họ lưu giữ thông tin của tất cả mọi người.
05:48
So if you look at that datadữ liệu -- it's right up on the NationalQuốc gia HighwayĐường cao tốc
108
330000
3000
Nếu nhìn vào dữ liệu, ngay trên quốc lộ,
trên trang web
Cục Quản lý An toàn giao thông
05:51
TransportationGiao thông vận tải SafetyAn toàn Administration'sCủa chính quyền websitetrang mạng --
109
333000
2000
05:53
you can just look at the rawthô datadữ liệu,
110
335000
2000
bạn có thể thấy dữ liệu thô
05:55
and beginbắt đầu to get a sensegiác quan of the limitedgiới hạn amountsố lượng of evidencechứng cớ
111
337000
4000
và bắt đầu tìm hiểu về
số lượng bằng chứng hạn chế
05:59
that's in favorủng hộ of carxe hơi seatschỗ ngồi for childrenbọn trẻ agedgià two and up.
112
341000
3000
có liên quan đến ghế ngồi cho
trẻ em từ hai tuổi trở lên.
06:02
So, here is the datadữ liệu. Here I have, amongtrong số two-hai- to six-year-oldssáu tuổi --
113
344000
4000
Đây là dữ kiện. Trong số trẻ từ 2-6 tuổi
06:06
anyonebất kỳ ai aboveở trên sixsáu, basicallyvề cơ bản no one usessử dụng carxe hơi seatschỗ ngồi,
114
348000
2000
bất cứ ai trên 6, đều không ai dùng ghế,
06:08
so you can't compareso sánh -- 29.3 percentphần trăm of the childrenbọn trẻ who are unrestrainedkhông kiềm chế
115
350000
6000
vì thế ta không thể so sánh
29.3% trẻ không thắt dây an toàn
06:14
in a crashtai nạn in which at leastít nhất one personngười dieschết, themselvesbản thân họ diechết.
116
356000
4000
sẽ chết trong một vụ tai nạn
ít nhất một người chết
06:18
If you put a childđứa trẻ in a carxe hơi seatghế, 18.2 percentphần trăm of the childrenbọn trẻ diechết.
117
360000
5000
Nếu bạn cho trẻ ngồi ghế,
18.2% trẻ tử vong.
06:23
If they're wearingđeo a lap-and-shouldervai và vai beltthắt lưng, in this rawthô datadữ liệu,
118
365000
2000
Nếu trẻ đã cài dây quanh đùi-và-vai,
theo dữ liệu này
06:25
19.4 percentphần trăm diechết. And interestinglythú vị, wearingđeo a lap-onlychỉ có lòng vòng seatbeltdây an toàn,
119
367000
5000
19.4% trẻ tử vong. Và càng thú vị hơn,
nếu chỉ đeo dây quanh đùi
06:30
16.7 percentphần trăm diechết. And actuallythực ra, the theorylý thuyết tellsnói you
120
372000
2000
chỉ 16.7% trẻ tử vong.
Và theo lý thuyết,
06:32
that the lap-onlychỉ có lòng vòng seatbelt'sdây an toàn got to be worsetệ hơn
121
374000
3000
thắt dây qua đùi phải có kết quả tệ hơn
thắt dây quanh đùi-và-vai.
06:35
than the lap-and-shouldervai và vai beltthắt lưng. And that just remindsnhắc nhở you
122
377000
1000
06:36
that when you dealthỏa thuận with rawthô datadữ liệu, there are hundredshàng trăm
123
378000
2000
Và ta cũng biết,
khi xử lí dữ liệu thô, có hàng trăm
06:38
of confoundinglàm rối tung variablesbiến that mayTháng Năm be gettingnhận được in the way.
124
380000
3000
biến số khác ảnh hưởng đến kết quả.
06:41
So what we do in the studyhọc is -- and this is just presentingtrình bày
125
383000
5000
Và trong nghiên cứu này,
tôi sẽ trình bày
06:46
the sametương tự informationthông tin, but turnedquay into a figurenhân vật to make it easierdễ dàng hơn.
126
388000
3000
thông tin y hệt, nhưng trình bày nó
ở dạng biểu đồ đơn giản hơn
06:49
So the yellowmàu vàng barquán ba representsđại diện carxe hơi seatschỗ ngồi,
127
391000
3000
Cột vàng đại diện cho ghế ngồi cho trẻ
06:52
the orangetrái cam barquán ba lap-and-shouldervai và vai, and the redđỏ barquán ba lap-onlychỉ có lòng vòng seatbeltsdây an toàn.
128
394000
4000
cột cam là thắt dây quanh đùi-và -vai,
cột đỏ là thắt dây qua đùi.
06:56
And this is all relativequan hệ to unrestrainedkhông kiềm chế --
129
398000
2000
Và tất cả đều liên hệ tới
việc không thắt dây
06:58
the biggerlớn hơn the barquán ba, the better. Okay.
130
400000
1000
cột càng cao thì càng tốt.
06:59
So, this is the datadữ liệu I just showedcho thấy, OK?
131
401000
2000
Và đây là dữ liệu tôi vừa trình bày.
07:01
So the highestcao nhất barquán ba is what you're strivingphấn đấu to beattiết tấu.
132
403000
3000
Cột cao nhất là điều mà
ta cần điều chỉnh lại
07:04
So you can controlđiều khiển for the basiccăn bản things, like how hardcứng the crashtai nạn was,
133
406000
4000
Nếu bạn có thể điều khiển một vài điểm,
ví dụ mức độ của vụ tai nạn,
07:08
what seatghế the childđứa trẻ was sittingngồi in, etcvv., the agetuổi tác of the childđứa trẻ.
134
410000
4000
kiểu ghế của trẻ..., độ tuổi.
07:12
And that's that middleở giữa setbộ of barsthanh.
135
414000
2000
Và đó là cột ở giữa.
07:14
And so, you can see that the lap-onlychỉ có lòng vòng seatbeltsdây an toàn
136
416000
3000
Đây, bạn có thể thấy ghế dây đeo qua đùi
07:17
startkhởi đầu to look worsetệ hơn onceMột lần you do that.
137
419000
2000
bắt đầu có kết quả tệ đi như thế này.
07:19
And then finallycuối cùng, the last setbộ of barsthanh,
138
421000
2000
Và cuối cùng, cột ngoài cùng,
07:21
which are really controllingkiểm soát for everything
139
423000
3000
thứ thực sự điều khiển tất cả
07:24
you could possiblycó thể imaginetưởng tượng about the crashtai nạn,
140
426000
2000
bạn có thể gần như
tưởng tượng vụ tai nạn,
07:26
50, 75, 100 differentkhác nhau characteristicsđặc điểm of the crashtai nạn.
141
428000
3000
50, 75, 100 yếu tố khác nhau của nó.
07:29
And what you find is that the carxe hơi seatschỗ ngồi and the lap-and-shouldervai và vai beltsthắt lưng,
142
431000
3000
Và ta nhận thấy là ghế ngồi trên xe
và dây đeo đùi-vai
07:32
when it comesđến to savingtiết kiệm livescuộc sống, fatalitiessố tử vong look exactlychính xác identicalgiống nhau.
143
434000
4000
số lượng tử vong hoàn toàn giống nhau.
07:36
And the standardTiêu chuẩn errorlỗi bandsdải are relativelytương đối smallnhỏ bé around these estimatesước tính as well.
144
438000
4000
Và số dây đeo sai tiêu chuẩn
được tính toán khá thấp.
07:40
And it's not just overalltổng thể. It's very robustmạnh mẽ
145
442000
3000
Và nó không chỉ là con số chung chung.
Nó rất có ý nghĩa
07:43
to anything you want to look at.
146
445000
2000
để bạn tìm hiểu bất cứ điều gì
07:45
One thing that's interestinghấp dẫn: if you look at frontal-impacttác động trước crashestai nạn --
147
447000
3000
Một điều thú vị là nếu bạn nhìn vào các
các tác động phía trước của vụ tai nạn,
07:48
when the carxe hơi crashestai nạn, the fronttrước mặt hitslượt truy cập into something --
148
450000
3000
phía trước đâm vào một cái gì?
07:51
indeedthật, what you see is that the carxe hơi seatschỗ ngồi look a little bitbit better.
149
453000
4000
Những gì bạn nhìn thấy là ghế xe trông
tốt hơn một chút
07:55
And I think this isn't just chancecơ hội.
150
457000
2000
Và tôi nghĩ đó không chỉ là tình cờ.
07:57
In ordergọi món to have the carxe hơi seatghế approvedtán thành,
151
459000
1000
Để chiếc ghế của ô tô được chấp nhận
07:58
you need to passvượt qua certainchắc chắn federalliên bang standardstiêu chuẩn,
152
460000
3000
bạn cần vượt qua các tiêu chuẩn quốc gia,
08:01
all of which involveliên quan slammingsập your carxe hơi into a directthẳng thắn frontalmặt trước crashtai nạn.
153
463000
5000
tất cả đều liên quan đến đâm xe trực diện.
08:06
But when you look at other typesloại of crashestai nạn, like rear-impacttác động phía sau crashestai nạn,
154
468000
2000
Nhưng khi nhìn vào các loại tai nạn
như là các va chạm ở phía sau xe
08:08
indeedthật, the carxe hơi seatschỗ ngồi don't performbiểu diễn as well.
155
470000
3000
các ghế xe không đạt tới tiêu chuẩn đó.
08:11
And I think that's because they'vehọ đã been optimizedtối ưu hóa to passvượt qua,
156
473000
2000
Và tôi nghĩ là vì nó được tối ưu hóa
để đạt tiêu chuẩn
08:13
as we always expectchờ đợi people to do,
157
475000
2000
như chúng ta luôn mong đợi
08:15
to optimizetối ưu hóa relativequan hệ to bright-lineđường sáng rulesquy tắc
158
477000
2000
để tối ưu hóa mối liên quan
quy tắc đường sáng
08:17
about how affectedbị ảnh hưởng the carxe hơi will be.
159
479000
4000
và chiếc xe sẽ bị ảnh hưởng như thế nào.
08:21
And the other thing you mightcó thể arguetranh luận is,
160
483000
1000
Bạn có thể biện hộ là:
08:22
"Well, carxe hơi seatschỗ ngồi have got a lot better over time.
161
484000
2000
"Ghế trên xe ô tô
hiện đã tốt hơn rất nhiều"
08:24
And so if we look at recentgần đây crashestai nạn --
162
486000
3000
Và nếu chúng ta nhìn vào các vụ tai nạn
gần đây
08:27
the wholetoàn thể datadữ liệu setbộ is almosthầu hết 30 years'năm ' worthgiá trị of datadữ liệu --
163
489000
2000
Tất cả các dữ liệu 30 năm trở lại đây
đều không thấy điều đó
trong các vụ tai nạn.
08:29
you won'tsẽ không see it in the recentgần đây crashestai nạn. The newMới carxe hơi seatschỗ ngồi are farxa, farxa better."
164
491000
2000
Xe ô tô đời mới tốt hơn rất nhiều.
08:31
But indeedthật, in recentgần đây crashestai nạn the lap-and-shouldervai và vai seatbeltsdây an toàn,
165
493000
4000
Nhưng trong các vụ tai nạn gần đây,
dây an toàn
08:35
actuallythực ra, are doing even better than the carxe hơi seatschỗ ngồi.
166
497000
3000
thậm chí còn tốt hơn cả ghế an toàn
08:38
They say, "Well, that's impossibleKhông thể nào, that can't be."
167
500000
3000
Họ nói "Ồ, không thể nào"
08:41
And the linehàng of argumenttranh luận, if you askhỏi parentscha mẹ, is,
168
503000
2000
Và có một loạt tranh cãi,
từ phía các bậc cha mẹ:
08:43
"But carxe hơi seatschỗ ngồi are so expensiveđắt and complicatedphức tạp,
169
505000
3000
"Nhưng ghế an toàn rất đắt và phức tạp"
08:46
and they have this biglớn tanglerối of latcheschốt,
170
508000
3000
và chúng có rất nhiều khóa cơ mà
08:49
how could they possiblycó thể not work better than seatbeltsdây an toàn
171
511000
3000
làm sao lại không tốt hơn dây an toàn
08:52
because they are so expensiveđắt and complicatedphức tạp?"
172
514000
2000
trong khi nó rất đắt và phức tạp?"
08:54
It's kindloại of an interestinghấp dẫn logiclogic,
173
516000
3000
Đó là một sự logic thú vị.
08:57
I think, that people use. And the other logiclogic, they say,
174
519000
3000
Một lí luận khác cho rằng:
09:00
"Well, the governmentchính quyền wouldn'tsẽ không have told us [to] use them
175
522000
2000
"Chính phủ sẽ không nói
là hãy sử dụng chúng
09:02
if they weren'tkhông phải much better."
176
524000
2000
nếu chúng không thực sự tốt hơn"
09:04
But what's interestinghấp dẫn is the governmentchính quyền tellingnói us to use them
177
526000
2000
Nhưng điều thú vị là
việc chính phủ nói hãy sử dụng chúng
09:06
is not actuallythực ra baseddựa trên on very much.
178
528000
2000
không thực sự dựa trên khoa học.
09:08
It really is baseddựa trên on some impassionedsay mê pleasnhững lời cầu xin of parentscha mẹ
179
530000
3000
Nó thực sự dựa trên
những yêu cầu của cha mẹ
09:11
whose childrenbọn trẻ diedchết after they turnedquay two,
180
533000
3000
những người có con đã chết
sau khi chúng lên hai
09:14
which has led to the passageđoạn văn of all these lawspháp luật -- not very much on datadữ liệu.
181
536000
4000
dẫn đến việc thông qua những bộ luật này
chứ không phải dựa trên số liệu.
09:18
So you can only get so farxa, I think, in tellingnói your storycâu chuyện
182
540000
4000
Bạn có thể cho rằng tôi
chỉ đang kể câu chuyện này
09:22
by usingsử dụng these abstracttrừu tượng statisticssố liệu thống kê.
183
544000
2000
bằng cách sử dụng những thống kê
trừu tượng.
09:24
And so I had some friendsbạn bè over to dinnerbữa tối, and I was askinghỏi --
184
546000
5000
Tôi có một vài người bạn đến ăn tối
tôi đã hỏi họ rằng
09:29
we had a cookoutnấu ăn -- I was askinghỏi them what advicekhuyên bảo they mightcó thể have for me
185
551000
3000
liệu họ có thể cho tôi những lời khuyên
09:32
about provingchứng minh my pointđiểm. They said, "Why don't you runchạy some crashtai nạn testskiểm tra?"
186
554000
4000
về việc chứng minh quan điểm của mình.
Họ gợi ý tôi tiến hành
cuộc thử nghiệm tai nạn
09:36
And I said, "That's a great ideaý kiến."
187
558000
2000
Và tôi nói: đó là ý kiến hay.
09:38
So we actuallythực ra triedđã thử to commissionUỷ ban some crashtai nạn testskiểm tra.
188
560000
2000
Và chúng tôi đã thực sự thử
thực hiện thử nghiệm tai nạn
09:40
And it turnslượt out that as we calledgọi là around to the independentđộc lập
189
562000
5000
Và chúng tôi đã gọi cho
các công ty thử nghiệm tai nạn tư nhân
trên toàn quốc
09:45
crashtai nạn testthử nghiệm companiescác công ty around the countryQuốc gia,
190
567000
3000
không ai trong số họ muốn làm
thử nghiệm của chúng tôi
09:48
nonekhông ai of them wanted to do our crashtai nạn testthử nghiệm
191
570000
2000
09:50
because they said, some explicitlyrõ ràng, some not so explicitlyrõ ràng,
192
572000
4000
vì họ nói một cách rõ ràng
hoặc không rõ ràng rằng
09:54
"All of our businesskinh doanh comesđến from carxe hơi seatghế manufacturersNhà sản xuất của.
193
576000
2000
tất cả việc kinh doanh của chúng tôi
đến từ việc sản xuất ghế ô tô,
09:56
We can't riskrủi ro alienatingxa lánh them by testingthử nghiệm seatbeltsdây an toàn relativequan hệ to carxe hơi seatschỗ ngồi."
194
578000
4000
chúng tôi không thể liều bỏ rơi chúng
bằng việc kiểm tra dây an toàn so với ghế
10:00
Now, eventuallycuối cùng, one did. UnderDưới the conditionsđiều kiện of anonymityẩn danh,
195
582000
4000
Cuối cùng, một công ty đã làm
trong điều kiện là giấu tên của họ
10:04
they said they would be happyvui mừng to do this testthử nghiệm for us --
196
586000
3000
họ nói rất sẵn lòng làm bài test này
10:07
so anonymityẩn danh, and 1,500 dollarsUSD permỗi seatghế that we crashedbị rơi.
197
589000
5000
vì vậy, vô danh, và 1500 đô la cho mỗi ghế
mà chúng tôi đã đâm
10:12
And so, we wentđã đi to BuffaloBuffalo, NewMới YorkYork,
198
594000
2000
và sau đó,
chúng tôi đến Bufflalo, New York
10:14
and here is the precursortiền thân to it.
199
596000
2000
và ở đây chính là tiền thân của việc đó
10:16
These are the crashtai nạn testthử nghiệm dummiesnúm vú,
200
598000
2000
Đây là những mẫu vật thí nghiệm
đã thất bại
10:18
waitingđang chờ đợi for theirhọ chancecơ hội to take the centerTrung tâm stagesân khấu.
201
600000
3000
đang chờ để được đưa tới trung tâm
10:21
And then, here'sđây là how the crashtai nạn testthử nghiệm workscông trinh.
202
603000
2000
và đây là cách họ tiến hành thử nghiệm
10:23
Here, they don't actuallythực ra crashtai nạn the entiretoàn bộ carxe hơi, you know --
203
605000
3000
Tất nhiên, họ không thực sự làm hỏng
cả xe ô tô, bạn biết đấy
10:26
it's not worthgiá trị ruiningphá hoại a wholetoàn thể carxe hơi to do it.
204
608000
3000
họ không hủy hoại toàn bộ chiếc xe
để làm điều đó
Họ chỉ có những chiếc ghế dự bị
10:29
So they just have these benchBăng ghế seatschỗ ngồi,
205
611000
1000
10:30
and they strapdây đeo the carxe hơi seatghế and the seatbeltdây an toàn ontotrên it.
206
612000
2000
Họ buộc dây an toàn và có ghế an toàn
10:32
So I just wanted you to look at this.
207
614000
2000
Tôi chỉ muốn cho bạn thấy điều này.
Bạn sẽ hiểu tại sao cha mẹ lại nghĩ
ghế trẻ em rất tuyệt.
10:34
And I think this givesđưa ra you a good ideaý kiến of why parentscha mẹ think
208
616000
2000
10:36
carxe hơi seatschỗ ngồi are so great. Look at the kidđứa trẻ in the carxe hơi seatghế.
209
618000
2000
Hãy nhìn đứa bé trong ghế trẻ em.
10:38
Does he not look contentNội dung, readysẳn sàng to go,
210
620000
3000
Trông nó thật hài lòng, sẵn sàng để đi,
trông như nó có thể chống chọi mọi thứ.
Còn đứa trẻ đằng sau
10:41
like he could survivetồn tại anything? And then, if you look at the kidđứa trẻ in back,
211
623000
2000
10:43
it looksnhìn like he's alreadyđã chokingnghẹt thở before the crashtai nạn even happensxảy ra.
212
625000
3000
nó như thể đang ngạt thở
trước cả khi vụ đâm có thể xảy ra
10:46
It's hardcứng to believe, when you look at this, that
213
628000
3000
điều đó có thể khó tin khi cho rằng
10:49
that kidđứa trẻ in back is going to do very well when you get in a crashtai nạn.
214
631000
2000
đứa trẻ đằng sau sẽ ổn khi bạn va chạm.
10:51
So this is going to be a crashtai nạn
215
633000
2000
Đây sẽ là một vụ tai nạn
10:53
where they're going to slamsập this thing forwardphía trước into a wallTường
216
635000
3000
nơi mà họ sẽ ném thứ này vào tường
10:56
at 30 milesdặm an hourgiờ, and see what happensxảy ra. OK?
217
638000
3000
ở tốc độ 30 dặm một giờ
và xem điều gì xảy ra
10:59
So, let me showchỉ you what happensxảy ra.
218
641000
2000
Oh, hãy để tôi cho bạn thấy điều gì xảy ra
11:01
These are three-year-oldBa tuổi dummiesnúm vú, by the way.
219
643000
3000
Đây là hình nộm của đứa trẻ 3 tuổi.
Đây, đây là chiếc ghế trẻ em.
Hãy nhìn 2 thứ:
11:04
So here -- this is the carxe hơi seatghế. Now watch two things:
220
646000
2000
11:06
watch how the headcái đầu goesđi forwardphía trước,
221
648000
2000
hãy nhìn cái đầu lao ra phía trước
11:08
and basicallyvề cơ bản hitslượt truy cập the kneesđầu gối -- and this is in the carxe hơi seatghế --
222
650000
2000
chạm vào đầu gối.
Điều này diễn ra đối với ghế trẻ em
11:10
and watch how the carxe hơi seatghế fliesruồi around, in the rebounddội lại, up in the airkhông khí.
223
652000
5000
và hãy nhìn xem chiếc ghế
bị bay lên bật xuống trong không khí.
11:15
The carxe hơi seat'sghế movingdi chuyển all over the placeđịa điểm.
224
657000
2000
Chiếc ghế di chuyển khắp nơi.
11:17
BearGấu in mindlí trí there are two things about this.
225
659000
2000
Hãy nhớ 2 điều về trường hợp này:
11:19
This is a carxe hơi seatghế that was installedCài đặt by someonengười nào
226
661000
3000
Chiếc ghế được lắp đặt
bởi người đã lắp đặt 1000 chiếc ghế
họ biết rõ cách lắp chính xác.
11:22
who has installedCài đặt 1,000 carxe hơi seatschỗ ngồi, who knewbiết exactlychính xác how to do it.
227
664000
3000
Và nó có thể bật ra những chiếc ghế dự bị
11:25
And alsocũng thế it turnedquay out these benchBăng ghế seatschỗ ngồi
228
667000
1000
11:26
are the very besttốt way to installcài đặt, dựng lên carxe hơi seatschỗ ngồi.
229
668000
3000
là cách tốt nhất để lắp đặt chiếc ghế này.
11:29
Having a flatbằng phẳng back makeslàm cho it much easierdễ dàng hơn to installcài đặt, dựng lên them.
230
671000
3000
Có một gian phía sau
khiến việc cài đặt nó dễ dàng hơn
11:32
And so this is a testthử nghiệm that's very much riggedlều in favorủng hộ of the carxe hơi seatghế,
231
674000
3000
Và đây là bài test
có nhiều lợi của chiếc ghế
11:35
OK? So, that kidđứa trẻ in this crashtai nạn faredcó ác cảm very well.
232
677000
3000
Vậy đứa trẻ trong vụ tai nạn này
đã có kết quả rất tốt
11:38
The federalliên bang standardstiêu chuẩn are
233
680000
2000
Các tiêu chuẩn liên bang là
11:40
that you have to scoreghi bàn belowphía dưới a 1,000
234
682000
2000
bạn phải đạt được điểm dưới 1000
11:42
to be an approvedtán thành carxe hơi seatghế on this crashtai nạn,
235
684000
2000
để chiếc ghế được thông qua
trong vụ tai nạn này,
11:44
in some metricsố liệu of unitscác đơn vị which are not importantquan trọng.
236
686000
4000
trong một số đơn vị không quan trọng.
11:48
And this crashtai nạn would have been about a 450.
237
690000
3000
Vụ tai nạn này ước tính khoảng 450.
11:51
So this carxe hơi seatghế was actuallythực ra an above-averagetrên mức trung bình carxe hơi seatghế
238
693000
2000
Chiếc ghế là ghế trên xe hơi trung bình
11:53
from ConsumerNgười tiêu dùng ReportsBáo cáo, and did quitekhá well.
239
695000
2000
từ báo cáo khách hàng
và đã làm khá tốt.
11:55
So the nextkế tiếp one. Now, this is the kidđứa trẻ, sametương tự crashtai nạn,
240
697000
3000
Tiếp theo là đứa trẻ
trong cùng một vụ tai nạn,
11:58
who is in the seatbeltdây an toàn. He hardlykhó khăn movesdi chuyển at all, actuallythực ra,
241
700000
5000
có cài dây an toàn,
nó hầu như không di chuyển
12:03
relativequan hệ to the other childđứa trẻ. The funnybuồn cười thing is,
242
705000
3000
so với đứa trẻ kia.
Điều nực cười là
12:06
the camcam work is terriblekhủng khiếp because they'vehọ đã only setbộ it up
243
708000
3000
camera hoạt động rất tồi tệ
vì họ chỉ thiết lập nó trên
những chiếc ghế thông thường,
và vì thế không có cách nào
12:09
to do the carxe hơi seatschỗ ngồi, and so, they actuallythực ra don't even have a way
244
711000
2000
12:11
to movedi chuyển the cameraMáy ảnh so you can see the kidđứa trẻ that's on the rebounddội lại.
245
713000
2000
để di chuyển camera để bạn thấy
đứa trẻ phản ứng thế nào
12:13
AnywayDù sao, it turnslượt out that those two crashestai nạn, that actuallythực ra
246
715000
4000
Dù sao thì, hóa ra trong 2 tai nạn này,
12:17
the three-year-oldBa tuổi did slightlykhinh bỉ worsetệ hơn. So, he getsđược about a 500
247
719000
4000
đứa trẻ 3 tuổi đã làm tệ hơn.
Vì thế nó chỉ đạt 500 trên bảng đo,
12:21
out of -- you know, on this rangephạm vi -- relativequan hệ to a 400 and something.
248
723000
4000
so với hơn 400 một chút.
12:25
But still, if you just tooklấy that datadữ liệu from that crashtai nạn
249
727000
3000
Nhưng khoan đã, nếu bạn đưa
dữ liệu từ vụ tai nạn
12:28
to the federalliên bang governmentchính quyền, and said, "I have inventedphát minh a newMới carxe hơi seatghế.
250
730000
3000
tới chính phủ liên bang, và nói
tôi đã phát minh ra chiếc ghế mới
12:31
I would like you to approvephê duyệt it for sellingbán,"
251
733000
3000
tôi muốn được phê duyệt để bán nó
12:34
then they would say, "This is a fantastictuyệt diệu newMới carxe hơi seatghế, it workscông trinh great.
252
736000
3000
và họ sẽ nói: đó là 1 chiếc ghế tuyệt vời
nó hoạt động rất ổn
12:37
It only got a 500, it could have gottennhận as highcao up as a 1,000."
253
739000
2000
Nó chỉ có 500, và nó có thể tăng lên 1000.
12:39
And this seatbeltdây an toàn would have passedthông qua with flyingbay colorsmàu sắc
254
741000
3000
Và dây an toàn sẽ được thông qua
12:42
into beingđang approvedtán thành as a carxe hơi seatghế.
255
744000
2000
và được chấp nhận như là ghế của chiếc xe
12:44
So, in some sensegiác quan, what this is suggestinggợi ý
256
746000
2000
vì vậy, một cách nào đó,
điều này gợi ý rằng
12:46
is that it's not just that people are settingcài đặt up theirhọ carxe hơi seatschỗ ngồi wrongsai rồi,
257
748000
3000
không chỉ người dân lắp đặt ghế của họ sai
12:49
which is puttingđặt childrenbọn trẻ at riskrủi ro. It's just that, fundamentallyvề cơ bản,
258
751000
2000
và đặt trẻ em vào nguy cơ rủi ro
mà về cơ bản,
12:51
the carxe hơi seatschỗ ngồi aren'tkhông phải doing much.
259
753000
2000
chiếc ghế không hoạt động tốt.
12:53
So here'sđây là the crashtai nạn. So these are timedhẹn giờ at the sametương tự time,
260
755000
2000
Đây là tai nạn.
Chúng được hẹn giờ cùng một lúc
12:55
so you can see that it takes much longerlâu hơn with the carxe hơi seatghế --
261
757000
2000
để bạn có thể thấy ghế trẻ em
mất nhiều thời gian hơn
12:57
at rebounddội lại, it takes a lot longerlâu hơn --
262
759000
2000
khi phục hồi, nó lâu hơn rất nhiều.
12:59
but there's just a lot lessít hơn movementphong trào for childđứa trẻ who'sai in the seatbeltdây an toàn.
263
761000
4000
Nhưng có rất ít xê dịch
ở trường hợp thắt dây an toàn
13:03
So, I'll showchỉ you the six-year-oldsáu tuổi crashestai nạn as well.
264
765000
2000
tôi sẽ cho bạn thấy tai nạn của đứa trẻ
sáu tuổi
13:05
The six-year-oldsáu tuổi is in a carxe hơi seatghế, and it turnslượt out
265
767000
5000
đứa trẻ ngồi trong ghế xe ô tô
13:10
that looksnhìn terriblekhủng khiếp, but that's great. That's like a 400, OK?
266
772000
5000
nhìn có vẻ tồi tệ nhưng điều đó khá là ổn,
nó đạt khoảng 400.
13:15
So that kidđứa trẻ would do fine in the crashtai nạn.
267
777000
1000
Đứa trẻ sẽ ổn trong vụ tai nạn.
13:16
Nothing about that would have been problematiccó vấn đề to the childđứa trẻ at all.
268
778000
4000
thì không có thứ gì
có thể gây khó khăn cho nó.
13:20
And then here'sđây là the six-year-oldsáu tuổi in the seatbeltdây an toàn,
269
782000
3000
Đây là hình ảnh đứa trẻ trong dây an toàn
13:23
and in factthực tế, they get exactlychính xác withinbên trong, you know,
270
785000
2000
và thực tế, chính xác là chúng ở trong đó
13:25
withinbên trong one or two pointsđiểm of the sametương tự. So really, for the six-year-oldsáu tuổi,
271
787000
4000
trong vòng 1 hoặc 2 điểm.
Vì thế đối với đứa trẻ sáu tuổi
13:29
the carxe hơi seatghế did absolutelychắc chắn rồi nothing whatsoeverbất cứ điều gì.
272
791000
4000
ghế xe hơi hoàn toàn
không có chức năng gì cả.
13:33
That's some more evidencechứng cớ, so in some sensegiác quan --
273
795000
3000
Đó là một vài bằng chứng.
Trong một số trường hợp,
13:36
I was criticizedphê bình by a scientistnhà khoa học, who said, "You could never publishcông bố
274
798000
4000
tôi bị một nhà khoa học chỉ trích:
"Anh sẽ không bao giờ có thể công khai
13:40
a studyhọc with an n of 4," meaningÝ nghĩa those fourbốn crashestai nạn.
275
802000
2000
nghiên cứu với n bằng 4, nghĩa là 4 vụ
tai nạn"
13:42
So I wroteđã viết him back and I said, "What about an n of 45,004?"
276
804000
4000
Vì thế tôi đã trả lời:
"Vậy sẽ ra sao nếu n bằng 45,004?"
13:46
Because I had the other 45,000 other real-worldthế giới thực crashestai nạn.
277
808000
2000
vì tôi đã gặp 45000 vụ tai nạn thực tế
trên thế giới
13:48
And I just think that it's interestinghấp dẫn that the ideaý kiến
278
810000
4000
và tôi cho rằng khá là thú vị về ý tưởng
13:52
of usingsử dụng real-worldthế giới thực crashestai nạn, which is very much something
279
814000
2000
của việc sử dụng
những vụ tai nạn thực tế đó
13:54
that economistsnhà kinh tế học think would be the right thing to do,
280
816000
2000
điều mà nhà kinh tế nghĩ rằng đúng đắn
13:56
is something that scientistscác nhà khoa học don't actuallythực ra, usuallythông thường think --
281
818000
2000
lại là điều mà các nhà khoa học
không chắc chắn và nghĩ rằng
13:58
they would ratherhơn use a laboratoryphòng thí nghiệm,
282
820000
3000
họ thích sử dụng phòng thí nghiệm
14:01
a very imperfectkhông hoàn hảo sciencekhoa học of looking at the dummiesnúm vú,
283
823000
2000
là một thí nghiệm không hoàn hảo
khi nhìn vào người nộm
14:03
than actuallythực ra 30 yearsnăm of datadữ liệu of what we'vechúng tôi đã seenđã xem
284
825000
4000
hơn là dữ liệu của 30 năm mà chúng ta
đã thấy
14:07
with childrenbọn trẻ and with carxe hơi seatschỗ ngồi.
285
829000
3000
với những đứa trẻ và với những
chiếc ghế trẻ em
14:10
And so I think the answercâu trả lời to this puzzlecâu đố
286
832000
4000
và tôi nghĩ câu trả lời cho việc này
14:14
is that there's a much better solutiondung dịch out there,
287
836000
3000
là có nhiều giải pháp tốt hơn ở ngoài kia
14:17
that's gottennhận nobodykhông ai excitedbị kích thích because everyonetất cả mọi người
288
839000
3000
mà không ai quan tâm
vì mọi người
14:20
is so delightedvui mừng with the way carxe hơi seatschỗ ngồi are presumablycó lẽ workingđang làm việc.
289
842000
4000
hào hứng hơn với những gì mà chiếc ghế đó
đang hoạt động
14:24
And if you think from a designthiết kế perspectivequan điểm,
290
846000
3000
và nếu bạn nghĩ từ góc độ thiết kế
14:27
about going back to squareQuảng trường one, and say,
291
849000
2000
bắt đầu từ đầu và nói:
14:29
"I just want to protectbảo vệ kidstrẻ em in the back seatghế."
292
851000
2000
"Tôi chỉ muốn bảo vệ đứa trẻ ngồi ghế sau"
14:31
I don't there's anyonebất kỳ ai in this roomphòng who'dai muốn say,
293
853000
2000
Tôi không thấy ai ở đây nói rằng
14:33
"Well, the right way to startkhởi đầu would be,
294
855000
1000
"Ồ, cách đúng đắn để bắt đầu
14:34
let's make a great seatghế beltthắt lưng for adultsngười trưởng thành.
295
856000
3000
là hãy làm một chiếc dây an toàn
thật tốt cho người lớn
14:37
And then, let's make this really biglớn contraptioncontraption
296
859000
2000
và sau đó hãy làm
một thứ vướng víu vô dụng
14:39
that you have to riggiàn khoan up to it in this daisydaisy chainchuỗi."
297
861000
3000
mà bạn phải neo nó vào cái dây kì lạ này"
14:42
I mean, why not startkhởi đầu -- who'sai sittingngồi in the back seatghế anywaydù sao exceptngoại trừ for kidstrẻ em?
298
864000
3000
Sao không bắt đầu bằng việc không ai
ngồi ghế sau trừ trẻ em?
14:45
But essentiallybản chất, do something like this,
299
867000
3000
Nhưng thực sự cần thiết, hãy làm như vậy.
14:48
which I don't know exactlychính xác how much it would costGiá cả to do,
300
870000
2000
Tôi không biết chính xác nó tốn bao nhiêu
nhưng không có lý do nào
14:50
but there's no reasonlý do I could see
301
872000
1000
14:51
why this should be much more expensiveđắt than a regularđều đặn carxe hơi seatghế.
302
873000
2000
để nó đắt hơn nhiều so với
những chiếc ghế bình thường
14:53
It's just actuallythực ra -- you see, this is foldinggấp lại up -- it's behindphía sau the seatghế.
303
875000
4000
Nó thực sự là - chỉ cần gập lại -
nó ở đằng sau chiếc ghế
bạn có chiếc ghế bình thường cho người lớn
rồi bạn gập nó xuống
14:57
You've got a regularđều đặn seatghế for adultsngười trưởng thành, and then you foldgập lại it down,
304
879000
2000
14:59
and the kidđứa trẻ sitsngồi on tophàng đầu, and it's integratedtích hợp.
305
881000
2000
và đứa trẻ ngồi lên trên,
và nó được tích hợp.
15:01
It seemsdường như to me that this can't be a very expensiveđắt solutiondung dịch,
306
883000
4000
Đối với tôi thì đó không phải là
phương pháp đắt tiền
15:05
and it's got to work better than what we alreadyđã have.
307
887000
3000
và nó phải hoạt động tốt hơn
thứ mà chúng ta đang có.
15:08
So the questioncâu hỏi is, is there any hopemong for adoptionnhận con nuôi of something like this,
308
890000
5000
Vậy câu hỏi là, có hi vọng nào
cho một thứ như vậy,
15:13
which would presumablycó lẽ savetiết kiệm a lot of livescuộc sống?
309
895000
2000
và nó có thể cứu được nhiều mạng sống?
15:15
And I think the answercâu trả lời, perhapscó lẽ, liesdối trá in a storycâu chuyện.
310
897000
4000
Và tôi nghĩ câu trả lời, tất nhiên,
nằm trong một câu chuyện.
15:19
The answercâu trả lời bothcả hai to why has a carxe hơi seatghế been so successfulthành công,
311
901000
4000
Câu trả cho cả việc tại sao chiếc ghế
lại thành công,
15:23
and why this mayTháng Năm somedaymột ngày nào đó be adoptedcon nuôi or not,
312
905000
3000
và tại sao một ngày nào đó nó
có thể thông qua hoặc không,
15:26
liesdối trá in a storycâu chuyện that my dadcha told me, relatingliên quan to when he was a doctorBác sĩ
313
908000
4000
nằm trong câu chuyện mà bố kể cho tôi
liên quan đến thời gian khi ông làm bác sỹ
15:30
in the U.S. AirMáy ForceLực lượng in EnglandAnh. And this is a long time agotrước:
314
912000
3000
ở US Air Force ở Anh.
Đó là khoảng thời gian rất lâu trước đây
bạn được phép làm những thứ mà
bạn không được làm ngày nay.
15:33
you were allowedđược cho phép to do things then you can't do todayhôm nay.
315
915000
2000
15:35
So, my fathercha would have patientsbệnh nhân come in
316
917000
4000
Cha tôi có những bệnh nhân
15:39
who he thought were not really sickđau ốm.
317
921000
3000
mà ông nghĩ họ không thực sự ốm.
15:42
And he had a biglớn jarlọ fullđầy of placebogiả dược pillsthuốc that he would give them,
318
924000
4000
Ông có một bình lớn thuốc giả
để đưa họ
15:46
and he'danh ấy say, "Come back in a weektuần, if you still feel lousytồi tệ."
319
928000
3000
và nói: hãy quay lại trong 1 tuần
nếu bạn vẫn cảm thấy tồi tệ
15:49
OK, and mostphần lớn of them would not come back,
320
931000
1000
và đa số họ đều không trở lại
15:50
but some of them would come back.
321
932000
2000
nhưng một vài người vẫn quay lại.
15:52
And when they cameđã đến back, he, still convincedthuyết phục they were not sickđau ốm,
322
934000
4000
Và khi họ quay lại, ông vẫn cho rằng
họ không ốm
15:56
had anotherkhác jarlọ of pillsthuốc. In this jarlọ were hugekhổng lồ horsecon ngựa pillsthuốc.
323
938000
5000
và đưa ra một bình thuốc giả khác.
Trong đó là những viên thuốc khổng lồ
16:01
They were almosthầu hết impossibleKhông thể nào to swallownuốt.
324
943000
2000
họ dường như không thể nuốt
16:03
And these, to me, are the analogysự giống nhau for the carxe hơi seatschỗ ngồi.
325
945000
4000
và đối với tôi, nó tương tự như
những chiếc ghế
16:07
People would look at these and say, "Man, this thing is so biglớn
326
949000
4000
mọi người nhìn vào vào nói:
ồ, nó quá lớn và quá khó để nuốt.
16:11
and so hardcứng to swallownuốt. If this doesn't make me feel better,
327
953000
2000
Nếu nó không khiến tôi tốt hơn
16:13
you know, what possiblycó thể could?"
328
955000
3000
thì làm gì có thứ nào làm được chứ?
16:16
And it turnedquay out that mostphần lớn people wouldn'tsẽ không come back,
329
958000
2000
Và nó chỉ ra rằng phần lớn mọi người
không quay lại và nó có tác dụng.
16:18
because it workedđã làm việc. But everymỗi onceMột lần in a while,
330
960000
3000
Nhưng trong một vài trường hợp
16:21
there was still a patientbệnh nhân convincedthuyết phục that he was sickđau ốm,
331
963000
5000
vẫn có những bệnh nhân than phiền rằng
họ vẫn ốm và quay lại.
16:26
and he'danh ấy come back. And my dadcha had a thirdthứ ba jarlọ of pillsthuốc.
332
968000
3000
Cha tôi đưa họ
bình thuốc giả thứ 3
16:29
And the jarlọ of pillsthuốc he had, he said,
333
971000
2000
và bình đó như ông nói
16:31
were the tiniestnhỏ nhất little pillsthuốc he could find,
334
973000
3000
là loại thuốc nhỏ nhất mà họ có
thể tìm thế
16:34
so smallnhỏ bé you could barelyvừa đủ see them.
335
976000
2000
nhỏ đến mức mà dường như
họ không thấy chúng.
16:36
And he would say, listen, I know I gaveđưa ra you that hugekhổng lồ pillViên thuốc,
336
978000
2000
Và ông nói: "Nghe này, tôi đưa bạn
hũ thuốc to
16:38
that complicatedphức tạp, hard-to-swallowrất khó để nuốt pillViên thuốc before,
337
980000
4000
rất khó để nuốt lúc trước
16:42
but now I've got one that's so potentmạnh mẽ,
338
984000
2000
nhưng giờ, tôi có một lọ bé như thế này
16:44
that is really tinynhỏ bé and smallnhỏ bé and almosthầu hết invisiblevô hình.
339
986000
2000
nhỏ bé và gần như vô hình
16:46
It's almosthầu hết like this thing here, which you can't even see."
340
988000
3000
gần như bạn không thể thấy được"
16:49
And it turnedquay out that never,
341
991000
2000
Và hóa ra
16:51
in all the timeslần my dadcha gaveđưa ra out this pillViên thuốc, the really tinynhỏ bé pillViên thuốc,
342
993000
3000
cha tôi đưa hũ thuốc đó, hũ thuốc bé
16:54
did anyonebất kỳ ai ever come back still complainingphàn nàn of sicknessbệnh tật.
343
996000
3000
không một ai quay lại phàn nàn
rằng họ vẫn ốm nữa.
16:57
So, my dadcha always tooklấy that as evidencechứng cớ
344
999000
3000
Vì thế cha tôi luôn coi đó là bằng chứng
17:00
that this little, teenythiếu niên, powerfulquyền lực pillViên thuốc
345
1002000
4000
những viên thuốc nhỏ bé,
nhưng đầy sức mạnh
17:04
had the ultimatetối hậu placebogiả dược effecthiệu ứng. And in some sensegiác quan, if that's the right storycâu chuyện,
346
1006000
4000
cuối cùng lại có tác dụng. Trong một số
trường hợp nếu điều này đúng
17:08
I think integratedtích hợp carxe hơi seatschỗ ngồi you will see, very quicklyMau,
347
1010000
2000
thì chiếc ghế tích hợp bạn thấy đó,
rất nhanh
17:10
becomingtrở thành something that everyonetất cả mọi người has. The other possiblekhả thi conclusionphần kết luận
348
1012000
4000
sẽ trở thành thứ mà mọi người muốn.
Các kết luận khác,
có thể sau khi đến với bố tôi ba lần
17:14
is, well, maybe after comingđang đến to my fathercha threesố ba timeslần,
349
1016000
3000
và mang về nhà thuốc giả,
người ta vẫn thấy ốm,
17:17
gettingnhận được sentgởi home with placebosplacebos, he still feltcảm thấy sickđau ốm,
350
1019000
2000
17:19
he wentđã đi and foundtìm anotherkhác doctorBác sĩ.
351
1021000
2000
họ đi tìm bác sỹ khác.
17:21
And that's completelyhoàn toàn possiblekhả thi. And if that's the casetrường hợp,
352
1023000
2000
Điều đó hoàn toàn có thể.
Và trong trường hợp đó
17:23
then I think we're stuckbị mắc kẹt with conventionalthông thường carxe hơi seatschỗ ngồi for a long time to come.
353
1025000
3000
thì tôi nghĩ chúng ta còn mắc kẹt
với những chiếc ghế xe ô tô
17:26
Thank you very much.
354
1028000
1000
trong 1 thời gian dài.
17:27
(ApplauseVỗ tay)
355
1029000
4000
Cảm ơn các bạn.
(vỗ tay )
17:31
(AudienceKhán giả: I just wanted to askhỏi you, when we wearmặc seatbeltsdây an toàn
356
1033000
2000
Khán giả: tôi muốn hỏi,
khi thắt dây an toàn
17:33
we don't necessarilynhất thiết wearmặc them just to preventngăn chặn lossmất mát of life,
357
1035000
3000
chúng ta không chỉ đeo nó để
bảo vệ tính mạng,
17:36
it's alsocũng thế to preventngăn chặn lots of seriousnghiêm trọng injurychấn thương.
358
1038000
2000
mà còn ngăn ngừa nhiều
chấn thương nghiêm trọng
17:38
Your datadữ liệu looksnhìn at fatalitiessố tử vong. It doesn't look at seriousnghiêm trọng injurychấn thương.
359
1040000
4000
Dữ liệu của bạn xem xét
các trường hợp tử vong,
mà không nhìn vào thương tích nghiêm trọng
17:42
Is there any datadữ liệu to showchỉ that childđứa trẻ seatschỗ ngồi
360
1044000
2000
Có dữ liệu nào cho thấy ghế trẻ em
17:44
are actuallythực ra lessít hơn effectivecó hiệu lực, or just as effectivecó hiệu lực as seatbeltsdây an toàn
361
1046000
3000
thực sự kém hiệu quả, hoặc chỉ hiệu quả
như dây an toàn trong trường hợp này không
17:47
for seriousnghiêm trọng injurychấn thương? Because that would provechứng minh your casetrường hợp.)
362
1049000
2000
Vì nó có thể
chứng minh phân tích của bạn
17:49
StevenSteven LevittLevitt: Yeah, that's a great questioncâu hỏi. In my datadữ liệu, and in anotherkhác datadữ liệu setbộ
363
1051000
3000
Đó là câu hỏi hay. Trong dữ liệu của tôi
và các dữ liệu khác
17:52
I've lookednhìn at for NewMới JerseyJersey crashestai nạn,
364
1054000
3000
mà tôi thấy ở New Jersey,
17:55
I find very smallnhỏ bé differencessự khác biệt in injurychấn thương.
365
1057000
4000
có sự khác biệt nhỏ trong thương tích.
Vì thế sự khác biệt
không đáng kể về mặt thống kê
17:59
So in this datadữ liệu, it's statisticallythống kê insignificanttầm thường differencessự khác biệt
366
1061000
2000
18:01
in injurychấn thương betweengiữa carxe hơi seatschỗ ngồi and lap-and-shouldervai và vai beltsthắt lưng.
367
1063000
4000
trong thương tích giữa ghế ô tô
và dây an toàn lưng-vai
Trong dữ liệu ở New Jersey lại khác
18:05
In the NewMới JerseyJersey datadữ liệu, which is differentkhác nhau,
368
1067000
1000
18:06
because it's not just fatalgây tử vong crashestai nạn,
369
1068000
3000
bởi nó không chỉ là tai nạn
gây tử vong
18:09
but all crashestai nạn in NewMới JerseyJersey that are reportedbáo cáo,
370
1071000
2000
mà là tất cả tai nạn ở New Jersey
được báo cáo.
18:11
it turnslượt out that there is a 10 percentphần trăm differenceSự khác biệt in injuriesthương tích,
371
1073000
3000
Nó chỉ ra sự khác biệt 10%
trong thương tích
18:14
but generallynói chung là they're the minordiễn viên phụ injuriesthương tích.
372
1076000
2000
nhưng nói chung là
thương tích nhẹ.
18:16
Now, what's interestinghấp dẫn, I should say this as a disclaimerkhước từ,
373
1078000
2000
Và bây giờ, tôi nói điều này
như một sự phản bác
18:18
there is medicalY khoa literaturevăn chương that is very difficultkhó khăn to resolvegiải quyết with this other datadữ liệu,
374
1080000
5000
có những văn bản y khoa rất khó
để giải quyết dữ liệu kia
18:23
which suggestsgợi ý that carxe hơi seatschỗ ngồi are dramaticallyđột ngột better.
375
1085000
4000
dự đoán rằng ghế xe ô tô tốt hơn
18:27
And they use a completelyhoàn toàn differentkhác nhau methodologyphương pháp luận that involvesliên quan --
376
1089000
2000
và họ sử dụng phương pháp khác nhau
bao gồm
18:29
after the crashtai nạn occursxảy ra, they get from the insurancebảo hiểm companiescác công ty
377
1091000
3000
sau khi va chạm xảy ra,
họ nhận được từ công ty bảo hiểm
18:32
the namestên of the people who were in the crashtai nạn,
378
1094000
2000
tên người gặp tai nạn
18:34
and they call them on the phoneđiện thoại,
379
1096000
1000
và công ty gọi cho họ
18:35
and they askedyêu cầu them what happenedđã xảy ra.
380
1097000
1000
và hỏi những gì xảy ra
18:36
And I really can't resolvegiải quyết, yetchưa,
381
1098000
3000
và tôi không thể giải quyết ngay
18:39
and I'd like to work with these medicalY khoa researchersCác nhà nghiên cứu
382
1101000
2000
tôi là việc với
nhà nghiên cứu y khoa
18:41
to try to understandhiểu không how there can be these differencessự khác biệt,
383
1103000
3000
để tìm hiểu sự khác nhau như
thế nào
18:44
which are completelyhoàn toàn at oddstỷ lệ with one anotherkhác.
384
1106000
3000
mà hoàn toàn trái ngược nhau.
18:47
But it's obviouslychắc chắn a criticalchỉ trích questioncâu hỏi.
385
1109000
3000
Nhưng rõ ràng đó là câu hỏi
mang tính phê bình.
18:50
The questioncâu hỏi is even if -- are there enoughđủ seriousnghiêm trọng injuriesthương tích
386
1112000
3000
Câu hỏi đặt ra là
liệu có đủ chấn thương nghiêm trọng
18:53
to make these cost-effectivehiệu quả? It's kindloại of trickykhôn lanh.
387
1115000
3000
để khiến chúng trở thành
chi phí hiệu quả? Điều này rất phức tạp.
18:56
Even if they're right, it's not so cleartrong sáng
388
1118000
2000
Kể cả nếu họ đúng,
thì nó cũng không rõ ràng
18:58
that they're so cost-effectivehiệu quả.
389
1120000
1000
rằng chúng thực sự hiệu quả
Translated by Thu Ha Tran
Reviewed by Chi Phan Thi Thao

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.

Why you should listen

With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.

He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.

Read Steven Levitt's Reddit AMA >>

More profile about the speaker
Steven Levitt | Speaker | TED.com