TED@State
Stewart Brand: 4 environmental 'heresies'
Stewart Brand: 4 quy luật môi trường 'trái khoáy'
Filmed:
Readability: 4.1
785,573 views
Người đàn ông đã giúp mở ra phong trào môi trường vào những năm 60 và 70 đang xem xét vị trí của mình trên thành phố, năng lượng hạt nhân, biến đổi gen, địa kỹ thuật. Bài nói tại Bộ Ngoại giao Mỹ là một sự mường tượng trước của cuốn sách mới của mình, chắc chắn sẽ gây ra cuộc tranh luận rộng rãi.
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Because of what I'm about to say,
0
0
2000
Bởi những gì tôi sắp nói,
00:18
I really should establish my green credentials.
1
2000
3000
Tôi nên lấy chứng nhận
thân thiện môi trường.
thân thiện môi trường.
00:21
When I was a small boy, I took my pledge
2
5000
2000
Là người Mỹ, khi còn nhỏ,
00:23
as an American, to save and faithfully defend from waste
3
7000
3000
tôi đã tự hứa sẽ bảo vệ
00:26
the natural resources of my country,
4
10000
2000
nguồn tài nguyên thiên nhiên nước mình,
00:28
its air, soil and minerals, its forests, waters and wildlife.
5
12000
3000
không khí, đất, khoáng, rừng, nước,
và động vật hoang dã.
và động vật hoang dã.
00:31
And I've stuck to that.
6
15000
2000
Tôi đã luôn giữ lời hứa đó.
00:33
Stanford, I majored in ecology and evolution.
7
17000
4000
Tôi tốt nghiệp Đại học Stanford,
chuyên ngành sinh thái học và tiến hóa.
chuyên ngành sinh thái học và tiến hóa.
00:37
1968, I put out the Whole Earth Catalog. Was "mister natural" for a while.
8
21000
4000
Năm 1968, tôi xuất bản tạp chí Whole Earth Catalog
và được gọi là "quý ông thiên nhiên" trong một thời gian.
00:41
And then worked for the Jerry Brown administration.
9
25000
3000
Rồi tôi làm việc cho
thống đốc Jerry Brown.
thống đốc Jerry Brown.
00:44
The Brown administration, and a bunch of my friends,
10
28000
3000
Chính quyền Brown và mấy người bạn tôi
00:47
basically leveled the energy efficiency of California,
11
31000
3000
đại khái là san bằng hiệu quả năng lượng
ở California,
ở California,
00:50
so it's the same now, 30 years later,
12
34000
3000
vì thế đã 30 năm vẫn không có gì thay đổi,
00:53
even though our economy has gone up 80 percent, per capita.
13
37000
4000
dù nền kinh tế đã tăng trưởng 80%
trên bình quân đầu người.
trên bình quân đầu người.
00:57
And we are putting out less greenhouse gasses than any other state.
14
41000
3000
Và chúng ta sinh ra ít khí thải nhà kính hơn
các bang khác.
các bang khác.
01:00
California is basically the equivalent of Europe, in this.
15
44000
3000
California giống châu Âu trong vấn đề này.
01:03
This year, Whole Earth Catalog has a supplement that I'll preview today,
16
47000
5000
Năm nay, Whole Earth Catalog có một
phụ trương mà hôm nay tôi sẽ giới thiệu,
phụ trương mà hôm nay tôi sẽ giới thiệu,
01:08
called Whole Earth Discipline.
17
52000
3000
có tựa là Whole Earth Discipline.
01:11
The dominant demographic event of our time
18
55000
2000
Sự chuyển biến nhân khẩu nổi bật ở thời đại chúng ta
01:13
is this screamingly rapid urbanization
19
57000
3000
là hiện tượng đô thị hóa quá nhanh
01:16
that we have going on.
20
60000
2000
và nó đang tiếp diễn.
01:18
By mid-century we'll be about 80 percent urban,
21
62000
4000
Vào giữa thế kỷ này, 80% dân số
sẽ thành người thành thị,
sẽ thành người thành thị,
01:22
and that's mostly in the developing world,
22
66000
3000
việc đó xảy ra chủ yếu là ở
01:25
where that's happening.
23
69000
2000
các nước đang phát triển.
01:27
It's interesting, because history is driven to a large degree
24
71000
3000
Điều đó thật thú vị, vì lịch sử được tạo ra chủ yếu
01:30
by the size of cities.
25
74000
2000
bởi diện tích của các đô thị.
01:32
The developing world now has all of the biggest cities,
26
76000
3000
Các nước đang phát triển sở hữu
tất cả đô thị lớn nhất,
tất cả đô thị lớn nhất,
01:35
and they are developing three times faster than the developed countries,
27
79000
3000
và họ phát triển nhanh gấp 3 lần các nước phát triển,
01:38
and nine times bigger.
28
82000
2000
và mở rộng đến 9 lần.
01:40
It's qualitatively different.
29
84000
3000
Nó khác nhau về chất lượng
01:43
They are the drivers of history, as we see by looking at history.
30
87000
2000
Họ là những kẻ dẫn dắt lịch sử,
như chúng ta đã chứng kiến.
như chúng ta đã chứng kiến.
01:45
1,000 years ago this is what the world looked like.
31
89000
4000
1000 năm trước thế giới trông như thế này.
01:49
Well we now have a distribution of urban power
32
93000
3000
Giờ sự phân bổ dân số ở đô thị
01:52
similar to what we had 1,000 years ago.
33
96000
3000
cũng giống như cách đây 1000 năm.
01:55
In other words, the rise of the West,
34
99000
2000
Nói cách khác, sự trỗi dậy của phương Tây,
01:57
dramatic as it was, is over.
35
101000
4000
dù kịch tính, đã đến hồi kết.
02:01
The aggregate numbers are absolutely overwhelming:
36
105000
3000
Con số tổng thể gây choáng váng:
02:04
1.3 million people a week coming to town,
37
108000
3000
Qua hàng thập kỷ, mỗi tuần có 1,3 triệu người
02:07
decade after decade.
38
111000
2000
đến các thành phố.
02:09
What's really going on?
39
113000
2000
Điều gì đang thực sự xảy ra?
02:11
Well, what's going on is the villages of the world are emptying out.
40
115000
3000
Những làng quê trên thế giới
ngày càng vắng người.
ngày càng vắng người.
02:14
Subsistence farming is drying up basically.
41
118000
3000
Nền nông nghiệp tự cung tự cấp
ngày càng thu hẹp.
ngày càng thu hẹp.
02:17
People are following opportunity into town.
42
121000
2000
Người ta đến thành phố tìm kiếm cơ hội.
02:19
And this is why.
43
123000
2000
Và đây là lý do.
02:21
I used to have a very romantic idea about villages,
44
125000
2000
Tôi từng mơ mộng về những làng quê,
02:23
and it's because I never lived in one.
45
127000
3000
đó là vì tôi chưa từng sống ở đó.
02:26
(Laughter)
46
130000
1000
(Khán phòng cười)
02:27
Because in town --
47
131000
2000
Vì ở thành thị --
02:29
this is the bustling squatter city
48
133000
2000
đây là khu nhà ổ chuột nhộn nhạo
02:31
of Kibera, near Nairobi --
49
135000
4000
Kibera, gần Nairobi --
02:35
they see action. They see opportunity.
50
139000
2000
người ta thấy hoạt động.
Họ thấy cơ hội.
Họ thấy cơ hội.
02:37
They see a cash economy that they were not able to participate in
51
141000
3000
Họ thấy nền kinh tế tiền mặt
mà họ không thể tham gia
mà họ không thể tham gia
02:40
back in the subsistence farm.
52
144000
3000
khi còn làm nông nghiệp ở quê.
Nếu đi quanh những khu này, bạn sẽ
gặp nhiều người có óc thẩm mỹ.
gặp nhiều người có óc thẩm mỹ.
02:43
As you go around these places there's plenty of aesthetics.
53
147000
2000
02:45
There is plenty going on.
54
149000
2000
Có nhiều người như vậy.
02:47
They are poor, but they are intensely urban. And they are intensely creative.
55
151000
4000
Họ tuy nghèo nhưng sành điệu,
và rất sáng tạo.
và rất sáng tạo.
02:51
The aggregate numbers now
56
155000
2000
Nhìn tổng thể thì
02:53
are that basically squatters,
57
157000
3000
những người thành thị
trong các khu ổ chuột,
trong các khu ổ chuột,
02:56
all one billion of them, are building the urban world,
58
160000
3000
tất cả có 1 tỉ người,
đang xây dựng nên các đô thị,
đang xây dựng nên các đô thị,
02:59
which means they're building the world --
59
163000
3000
nghĩa là họ đang xây dựng thế giới --
03:02
personally, one by one, family by family,
60
166000
2000
từng người một, từng gia đình,
03:04
clan by clan, neighborhood by neighborhood.
61
168000
3000
từng gia tộc, từng khu phố.
03:07
They start flimsy and they get substantial as time goes by.
62
171000
4000
Họ khởi đầu mong manh,
rồi ngày càng trở nên vững mạnh.
rồi ngày càng trở nên vững mạnh.
03:11
They even build their own infrastructure.
63
175000
2000
Họ thậm chí tự xây hạ tầng riêng.
03:13
Well, steal their own infrastructure, at first.
64
177000
3000
Thật ra ban đầu họ đánh cắp chúng.
03:16
Cable TV, water, the whole gamut, all gets stolen.
65
180000
3000
Truyền hình cáp, nước,
toàn bộ đều bị đánh cắp.
toàn bộ đều bị đánh cắp.
03:19
And then gradually gentrifies.
66
183000
4000
Rồi dần trở nên chỉnh trang hơn.
03:23
It is not the case that slums undermine prosperity,
67
187000
3000
Không phải những người nghèo
hủy hoại sự thịnh vượng,
hủy hoại sự thịnh vượng,
03:26
not the working slums; they help create prosperity.
68
190000
4000
những người nghèo lao động chân chính
giúp tạo nên sự thịnh vượng.
giúp tạo nên sự thịnh vượng.
03:30
So in a town like Mumbai, which is half slums,
69
194000
3000
Ở một đô thị như Mumbai, nơi
một nửa dân sống trong khu ổ chuột,
một nửa dân sống trong khu ổ chuột,
03:33
it's 1/6th of the GDP of India.
70
197000
3000
GDP chiếm 1/6 trên toàn Ấn Độ.
03:36
Social capital in the slums is at its most urban and dense.
71
200000
5000
Tài nguyên xã hội ở các khu ổ chuột
được đô thị hóa và dày đặc.
được đô thị hóa và dày đặc.
03:41
These people are valuable as a group.
72
205000
3000
Những người này là một tập thể có giá trị.
03:44
And that's how they work.
73
208000
2000
Đó là cách họ làm việc.
03:46
There is a lot of people who think about all these poor people,
74
210000
3000
Nhiều người nghĩ rằng họ tội nghiệp:
03:49
"Oh there's terrible things. We've got to fix their housing."
75
213000
2000
"Ồ, thật tệ hại. Phải xây nhà cho họ."
Trước là: "Phải cung cấp
cho họ mạng điện thoại."
cho họ mạng điện thoại."
03:51
It used to be, "Oh we've got to get them phone service."
76
215000
2000
03:53
Now they're showing us how they do their phone service.
77
217000
3000
Giờ thì họ cho chúng ta xem
họ xây mạng điện thoại thế nào.
họ xây mạng điện thoại thế nào.
03:56
Famine mostly is a rural event now.
78
220000
2000
Đói nghèo chỉ còn là vấn đề ở nông thôn.
03:58
There are things they care about.
79
222000
2000
Có những điều họ quan tâm tới.
04:00
And this is where we can help.
80
224000
3000
Và đây là những điều ta có thể giúp họ.
04:03
And the nations they're in can help.
81
227000
2000
Và đất nước họ sống có thể giúp họ.
04:05
And they are helping each other solve these issues.
82
229000
3000
Và họ cũng đang giúp nhau
giải quyết những vấn đề này.
giải quyết những vấn đề này.
04:08
And you go to a nice dense place like this slum in Mumbai.
83
232000
4000
Nếu bạn đến một nơi đông đúc như
khu ổ chuột này ở Mumbai,
khu ổ chuột này ở Mumbai,
04:12
You look at that lane on the right.
84
236000
2000
và nhìn sang làn bên phải,
04:14
And you can ask, "Okay what's going on there?"
85
238000
2000
bạn có thể hỏi:
"Có chuyện gì ở đó vậy?"
"Có chuyện gì ở đó vậy?"
04:16
The answer is, "Everything."
86
240000
3000
Câu trả lời là: "Mọi chuyện."
04:19
This is better than a mall. It's much denser.
87
243000
3000
Nơi này còn hơn một khu mua sắm.
Nó còn đông hơn.
Nó còn đông hơn.
04:22
It's much more interactive.
88
246000
2000
Người ta tương tác nhiều hơn.
04:24
And the scale is terrific.
89
248000
2000
Và phạm vi lại rất lớn.
04:26
The main event is, these are not people crushed by poverty.
90
250000
4000
Cái chính là đây không phải
những người bị cái nghèo nghiền nát.
những người bị cái nghèo nghiền nát.
04:30
These are people busy getting out of poverty
91
254000
2000
Họ là những người
bận rộn thoát nghèo
bận rộn thoát nghèo
04:32
just as fast as they can.
92
256000
2000
một cách nhanh chóng.
04:34
They're helping each other do it.
93
258000
2000
Họ giúp nhau thoát nghèo.
04:36
They're doing it through an outlaw thing,
94
260000
2000
Họ thoát nghèo bằng cách tham gia
04:38
the informal economy.
95
262000
2000
nền kinh tế không chính quy.
04:40
The informal economy, it's sort of like dark energy in astrophysics:
96
264000
4000
Nền kinh tế không chính quy giống
năng lượng tối trong vật lý thiên thể:
năng lượng tối trong vật lý thiên thể:
không được chấp nhận
nhưng tồn tại và to lớn.
nhưng tồn tại và to lớn.
04:44
it's not supposed to be there, but it's huge.
97
268000
2000
04:46
We don't understand how it works yet, but we have to.
98
270000
3000
Ta chưa hiểu cách thức nó hoạt động,
nhưng ta phải hiểu.
nhưng ta phải hiểu.
04:49
Furthermore, people in the informal economy,
99
273000
2000
Ngoài ra, mọi người trong
nền kinh tế này,
nền kinh tế này,
04:51
the gray economy --
100
275000
2000
nền kinh tế màu xám này --
04:53
as time goes by,
101
277000
2000
ngày qua ngày,
04:55
crime is happening around them. And they can join the criminal world,
102
279000
4000
tội phạm diễn ra quanh họ.
Và họ có thể gia nhập với đám tội phạm,
Và họ có thể gia nhập với đám tội phạm,
04:59
or they can join the legitimate world.
103
283000
4000
hoặc họ có thể gia nhập
cùng những người lương thiện.
cùng những người lương thiện.
05:03
We should be able to make that choice
104
287000
2000
Ta phải khiến cho sự lựa chọn sống
05:05
easier for them to get toward the legitimate world,
105
289000
2000
lương thiện của họ trở nên dễ dàng hơn,
05:07
because if we don't, they will go toward the criminal world.
106
291000
4000
vì nếu không, họ sẽ nhập bọn
với đám tội phạm.
với đám tội phạm.
05:11
There's all kinds of activity.
107
295000
3000
Có đủ loại hoạt động.
05:14
In Dharavi the slum performs not only
108
298000
2000
Ở Dharavi khu ổ chuột không chỉ cung cấp
05:16
a lot of services for itself,
109
300000
2000
nhiều dịch vụ cho chính nó,
05:18
but it performs services for the city at large.
110
302000
3000
mà còn cho toàn thành phố.
05:21
And one of the main events are these ad-hoc schools.
111
305000
3000
Và một trong những hoạt động chính
là các trường học tự phát.
là các trường học tự phát.
05:24
Parents pool their money to hire some local teachers
112
308000
4000
Phụ huynh góp tiền thuê giáo viên bản địa
05:28
to a private, tiny, unofficial school.
113
312000
2000
dạy ở một trường tư nhỏ không chính quy.
05:30
Education is more possible in the cities, and that changes the world.
114
314000
5000
Giáo dục ở thành thị trở nên khả thi hơn,
và điều này đã thay đổi thế giới.
và điều này đã thay đổi thế giới.
05:35
So you see some interesting, typical, urban things.
115
319000
3000
Bạn đang xem những điều thú vị
và đặc trưng của đô thị.
và đặc trưng của đô thị.
05:38
So one thing slammed up against another,
116
322000
2000
Vậy là cái này va vào cái kia
05:40
such as in Sao Paulo here.
117
324000
2000
chẳng hạn như ở Sao Paulo này.
05:42
That's what cities do. That's how they create value,
118
326000
2000
Đó là cách các đô thị tạo ra giá trị,
05:44
is by slamming things together.
119
328000
2000
bằng cách đập các thứ vào nhau.
05:46
In this case, supply right next to demand.
120
330000
2000
Trong trường hợp này, cung
ở kế bên cầu
ở kế bên cầu
05:48
So the maids and the gardeners and the guards
121
332000
2000
Vậy là mấy người phục vụ,
làm vườn, bảo vệ
làm vườn, bảo vệ
05:50
that live in this lively part of town on the left
122
334000
3000
sống trong khu vực sôi động
ở bên trái thành phố
ở bên trái thành phố
05:53
walk to work, in the boring, rich neighborhood.
123
337000
5000
đi bộ đến chỗ làm trong khu vực
giàu có nhưng buồn chán.
giàu có nhưng buồn chán.
05:58
Proximity is amazing.
124
342000
3000
Sự san sát nhau thật đáng kinh ngạc.
06:01
We are learning about how dense proximity can be.
125
345000
3000
Ta đã biết rằng khoảng cách gần
có thể rất đông đúc.
có thể rất đông đúc.
06:16
Connectivity between the city and the country
126
360000
3000
Mối liên hệ giữa thành phố và quốc gia
06:19
is what's going to keep the country good,
127
363000
3000
vẫn đang mang đến lợi ích cho quốc gia,
06:22
because the city has interesting ways of doing things.
128
366000
3000
vì các đô thị có các cách thức
vận hành thú vị.
vận hành thú vị.
06:34
This is what makes cities --
129
378000
2000
Đây chính là điều làm nên các đô thị --
06:36
(Applause)
130
380000
4000
(Khán phòng vỗ tay)
06:40
this is what makes cities so green in the developing world.
131
384000
3000
ở các nước đang phát triển
thân thiện với môi trường.
thân thiện với môi trường.
06:43
Because people leave the poverty trap, an ecological disaster
132
387000
3000
Vì người ta bỏ cái nơi nghèo đói,
cái nơi là thảm họa môi trường
cái nơi là thảm họa môi trường
06:46
of subsistence farms, and head to town.
133
390000
3000
gồm những nông trại tự túc,
và tiến về thành phố.
và tiến về thành phố.
06:49
And when they're gone the natural environment
134
393000
2000
Và khi họ đi thì môi trường tự nhiên
06:51
starts to come back very rapidly.
135
395000
2000
hồi phục rất nhanh.
06:53
And those who remain in the village can shift over to cash crops
136
397000
3000
Những ai ở lại quê có thể chuyển sang
canh tác ngũ cốc để bán
canh tác ngũ cốc để bán
06:56
to send food to the new growing markets in town.
137
400000
4000
ở các khu chợ ngày càng mở rộng
trong các đô thị.
trong các đô thị.
07:00
So if you want to save a village, you do it with a good road,
138
404000
3000
Vậy nếu bạn muốn đóng góp cho
nông thôn, hãy cải tạo đường sá,
nông thôn, hãy cải tạo đường sá,
07:03
or with a good cell phone connection, and ideally some grid electrical power.
139
407000
4000
cung cấp mạng điện thoại ,
và lưới điện tốt
và lưới điện tốt
07:07
So the event is: we're a city planet. That just happened.
140
411000
3000
Vậy điều đang diễn ra là:
hành tinh chúng ta đang đô thị hóa.
hành tinh chúng ta đang đô thị hóa.
07:10
More than half.
141
414000
2000
Hơn một nửa.
07:12
The numbers are considerable. A billion live in the squatter cities now.
142
416000
3000
Số lượng rất đáng kể.
Có cả tỉ người sống ở các đô thị ổ chuột.
Có cả tỉ người sống ở các đô thị ổ chuột.
07:15
Another billion is expected.
143
419000
3000
Và cả tỉ người khác có vẻ cũng sắp.
07:18
That's more than a sixth of humanity living a certain way.
144
422000
3000
Nghĩa là khoảng 1/6 dân số sống như vậy.
07:21
And that will determine a lot of how we function.
145
425000
4000
Và điều đó sẽ quyết định cách chúng ta
hoạt động.
hoạt động.
07:25
Now, for us environmentalists,
146
429000
2000
Đối với chúng ta,
những nhà bảo vệ môi trường,
những nhà bảo vệ môi trường,
07:27
maybe the greenest thing about the cities is they diffuse the population bomb.
147
431000
3000
có lẽ điều thật thà nhất về các thành phố
là họ lan truyền quả bom dân số.
07:30
People get into town.
148
434000
3000
Người dân lên thành phố nhiều hơn.
07:33
The immediately have fewer children.
149
437000
2000
Ngay lập tức có một số trẻ em
07:35
They don't even have to get rich yet. Just the opportunity of
150
439000
3000
Họ thậm chí không giàu. Chỉ là cơ hội đến
07:38
coming up in the world means they will have fewer, higher-quality kids,
151
442000
4000
với thế giới có nghĩa là họ có con ít hơn và thông minh hơn
07:42
and the birthrate goes down radically.
152
446000
2000
rồi tỉ lệ sinh giảm mạnh.
07:44
Very interesting side effect here,
153
448000
2000
Bên cạnh là nhiều thứ ảnh hưởng ở đây
07:46
here's a slide from Phillip Longman.
154
450000
2000
đây là biểu đồ đường từ Phillip Longman.
07:48
Shows what is happening.
155
452000
2000
Biểu diễn cái gì đang diễn ra
07:50
As we have more and more old people, like me,
156
454000
2000
Như chúng ta đang có nhiều và nhiều người già hơn, như tôi
07:52
and fewer and fewer babies.
157
456000
2000
và càng ít và ít hơn các em bé
07:54
And they are regionally separated.
158
458000
3000
Và họ ở từng khu riêng biệt.
07:57
What you're getting is a world which is
159
461000
2000
Cái bạn đang hiểu là một thế giới
07:59
old folks, and old cities, going around doing things the old way,
160
463000
5000
làm những điều cổ hủ
08:04
in the north.
161
468000
2000
ở phía bắc
08:06
And young people in brand new cities they're inventing,
162
470000
3000
Và những người trẻ ở các thành phố đang phát minh,
08:09
doing new things, in the south.
163
473000
2000
làm ra những thứ mới, ở phía nam.
08:11
Where do you think the action is going to be?
164
475000
3000
Bạn nghĩ hành động đó sẽ đi về đâu?
08:14
Shift of subject. Quickly drop by climate.
165
478000
3000
Đổi chủ đề nào. Đến lúc nói chuyện tới vấn đề khí hậu.
08:17
The climate news, I'm sorry to say, is going to keep getting worse
166
481000
2000
Tin tức về khí hậu, tôi xin lỗi khi phải nói nó sẽ ngày một tệ
08:19
than we think, faster than we think.
167
483000
3000
nhanh hơn chúng ta nghĩ
08:22
Climate is a profoundly complex, nonlinear system,
168
486000
2000
Khí hậu là hệ thống phi tuyến sâu sắc, phức tạp
08:24
full of runaway positive feedbacks,
169
488000
3000
nhiều phản hồi tích cực
08:27
hidden thresholds and irrevocable tipping points.
170
491000
2000
giấu điểm ngưỡng và cực hạn không thể thu hồi.
08:29
Here's just a few samples.
171
493000
3000
Đó chỉ là một vài ví dụ.
08:32
We're going to keep being surprised. And almost all
172
496000
2000
Chúng ta sẽ tiếp tục ngạc nhiên . Và hầu hết
08:34
the surprises are going to be bad ones.
173
498000
2000
chúng đều là những cái xấu.
08:36
From your standpoint this means
174
500000
3000
Từ điểm đứng của bạn, có nghĩa là
08:39
a great increase in climate refugees
175
503000
2000
số người tị nạn từ các
vùng khí hậu khác nhau sẽ tăng lên
vùng khí hậu khác nhau sẽ tăng lên
08:41
over the coming decades,
176
505000
2000
trong nhiều thập kỉ tới,
08:43
and what goes along with that, which is resource wars
177
507000
3000
kèm theo đó chính là chiến tranh tài nguyên
08:46
and chaos wars,
178
510000
2000
và sự hỗn loạn,
08:48
as we're seeing in Darfur.
179
512000
2000
như chúng ta đang thấy tại Darfur.
08:55
That's what drought does.
180
519000
2000
Hạn hán tạo ra nó,
08:57
It brings carrying capacity down,
181
521000
2000
nó làm sức vận chuyển bị giảm xuống
08:59
and there's not enough carrying capacity
182
523000
2000
và sẽ không có đủ khả năng vận chuyển
09:01
to support the people. And then you're in trouble.
183
525000
2000
để trợ giúp con người. Khi đó bạn sẽ gặp rắc rối.
09:04
Shift to the power situation.
184
528000
3000
Chuyển sang vấn đề năng lượng.
09:07
Baseload electricity is what it takes to run a city,
185
531000
3000
Phụ tải điện là những gì để cung cấp cho thành phố
09:10
or a city planet.
186
534000
2000
hoặc hành tinh
09:12
So far there is only three sources of baseload electricity:
187
536000
4000
Đến nay chỉ có 3 nguồn phụ tải điện
09:16
coal, some gas,
188
540000
3000
than, ga
09:19
nuclear and hydro.
189
543000
2000
nguyên tử và hidro.
09:21
Of those, only nuclear and hydro are green.
190
545000
4000
Trong đó, chỉ có nguyên tử và hidro là thân thiện môi trường
09:25
Coal is what is causing the climate problems.
191
549000
2000
Than là thứ gây vấn đề khí hậu
09:27
And everyone will keep burning it
192
551000
2000
Và mọi người sẽ tiếp tục đốt nó
09:29
because it's so cheap, until governments make it expensive.
193
553000
3000
bởi nó rất rẻ, cho đến khi chính phủ khiến nó đắt lên
09:32
Wind and solar can't help, because so far we don't have a way to store that energy.
194
556000
5000
Năng lượng gió và mặt trời không giúp được gì
bởi hiện tại chúng ta không có gì để dự trữ năng lượng ấy.
09:37
So with hydro maxed out,
195
561000
3000
Vậy khi hidro đạt cực điểm
09:40
coal and lose the climate,
196
564000
3000
than và khí hậu mất đi
09:43
or nuclear, which is the current operating low-carbon source,
197
567000
3000
hoặc nguyên tử, nguồn cacbon hoạt động thấp
09:46
and maybe save the climate.
198
570000
2000
có lẽ sẽ bảo vệ được khí hậu
09:48
And if we can eventually get good solar in space,
199
572000
3000
Và nếu cuối cùng chúng ta có thể
có được năng lượng mặt trời từ vũ trụ
09:51
that also could help.
200
575000
2000
nó cũng có thể giúp được phần nào
09:53
Because remember, this is what drives the prosperity in the developing world
201
577000
5000
Bởi hãy nhớ rằng, đây là điều dẫn đến
sự thịnh vượng của thế giới
09:58
in the villages and in the cities.
202
582000
3000
tại thị trấn và thành phố
10:01
So, between coal and nuclear,
203
585000
2000
Vì thế, giữa than đá và hạt nhân,
10:03
compare their waste products.
204
587000
2000
so sánh những chất thải của các sản phẩm
10:05
If all of the electricity you used in your lifetime was nuclear,
205
589000
4000
Nếu tất cả điện bạn sử dụng trong cuộc đời là điện hạt nhân,
10:09
the amount of waste that would be added up
206
593000
2000
tổng số chất thải sẽ được thêm vào
10:11
would fit in a Coke can.
207
595000
3000
sẽ đầy lon Coca
10:14
Whereas a coal-burning plant,
208
598000
2000
Trong khi việc đốt cháy than đá,
10:16
a normal one gigawatt coal plant, burns 80 rail cars of coal a day,
209
600000
4000
một nhà máy than một gigawatt đốt cháy 80 xe lửa than mỗi ngày,
10:20
each car having 100 tons.
210
604000
3000
mỗi chiếc khoảng 100 tấn
10:23
And it puts 18 thousand tons
211
607000
2000
Và nó thải 18 nghìn tấn
10:25
of carbon dioxide in the air.
212
609000
4000
khí C02 vào trong bầu không khí.
10:29
So and then when you compare the lifetime emissions
213
613000
2000
Vì thế khi bạn so sánh khí thải
10:31
of these various energy forms,
214
615000
2000
của những mẫu năng lượng,
10:33
nuclear is about even with solar and wind,
215
617000
2000
hạt nhân, ngay cả với năng lượng gió và mặt trời
10:35
and ahead of solar --
216
619000
2000
và mặt trời.
10:37
oh, I'm sorry -- with hydro and wind, and ahead of solar.
217
621000
3000
Ôi, tôi xin lỗi, với năng lượng hidro, gió và măt trời
10:40
And does nuclear really compete with coal?
218
624000
2000
và năng lượng nguyên tử có thể tranh đấu với năng lượng than?
10:42
Just ask the coal miners in Australia.
219
626000
2000
Thử hỏi những thợ mỏ tại Úc,
10:44
That's where you see some of the source,
220
628000
2000
Rằng đó là nơi bạn thấy một số nguồn,
10:46
not from my fellow environmentalists,
221
630000
2000
không phải từ những người bạn môi trường học của tôi
10:48
but from people who feel threatened by nuclear power.
222
632000
3000
mà từ những người bị đe dọa bởi năng lượng nguyên tử
10:51
Well the good news is that
223
635000
2000
Tin tốt lành là
10:53
the developing world, but frankly, the whole world,
224
637000
2000
thành thật mà nói, trên toàn thế giới
10:55
is busy building, and starting to build, nuclear reactors.
225
639000
4000
đang xây dựng lò phản ứng hạt nhân
10:59
This is good for the atmosphere.
226
643000
2000
Cái này rất tốt cho không khí
11:01
It's good for their prosperity.
227
645000
2000
cũng như tốt cho sự phát triển trên thế giới.
11:03
I want to point out one interesting thing,
228
647000
2000
Tôi muốn chỉ vào một điểm thú vị,
11:05
which is that environmentalists like the thing we call micropower.
229
649000
3000
đó là các nhà môi trường học rất thích
thứ ta gọi là vi công suất
11:08
It's supposed to be, I don't know, local solar and wind and cogeneration,
230
652000
3000
Giả định là, tôi không biết, năng lượng mặt trời, gió
11:11
and good things like that.
231
655000
2000
và những thứ tốt như vậy
11:13
But frankly micro-reactors which are just now coming on,
232
657000
2000
Nhưng thực tế vi lò phàn ứng chỉ mới xuất hiện
11:15
might serve even better.
233
659000
2000
và sẽ phục vụ tốt hơn nữa.
11:17
The Russians, who started this, are building floating reactors,
234
661000
2000
Người Nga, họ tiên phong việc xây dựng lò phản ứng nổi
11:19
for their new passage, where the ice is melting, north of Russia.
235
663000
4000
cho thông điệp của họ, nơi băng tan chảy, phía bắc nước Nga
11:23
And they're selling these floating reactors,
236
667000
3000
Và họ đang bán chúng
11:26
only 35 megawatts, to developing countries.
237
670000
4000
chỉ 35 megawatt, cho các nước phát triển
11:30
Here's the design of an early one from Toshiba.
238
674000
2000
Đây là thiết kế của một chiếc từ Toshiba
11:32
It's interesting, say, to take a 25-megawatt,
239
676000
3000
Thật thú vị khi lấy 25 megawatt,
11:35
25 million watts,
240
679000
2000
25 triệu watt
11:37
and you compare it to the standard big iron
241
681000
2000
và bạn so sánh nó với sắt tiêu chuẩn
11:39
of an ordinary Westinghouse or Ariva,
242
683000
4000
của Westinghouse hoặc Ariva
11:43
which is 1.2, 1.6 billion watts.
243
687000
3000
khoảng 1.2, 1.6 triệu watt
11:46
These things are way smaller. They're much more adaptable.
244
690000
4000
Những thứ này nhỏ hơn và tiện lợi hơn.
11:50
Here's an American design from Lawrence Livermore Lab.
245
694000
3000
Đây là thiết kế bên Mĩ từ phòng thí nghiệm Lawrence Livermore
11:53
Here's another American design that came out
246
697000
2000
và thiết kế khác vừa xuất hiện
11:55
of Los Alamos, and is now commercial.
247
699000
3000
của Los Alamos, và nó đang được quảng cáo.
11:58
Almost all of these are not only small, they are proliferation-proof.
248
702000
2000
Hầu hết chúng đều nhỏ, nhưng rất phát triển
12:00
They're typically buried in the ground.
249
704000
3000
Chúng có thể chôn ở dưới lòng đất
12:03
And the innovation is moving very rapidly.
250
707000
2000
Và sự đổi mới xảy ra rất nhanh chóng
12:05
So I think microreactors is going to be important for the future.
251
709000
3000
Vì vậy tôi nghĩ lò phản ứng rất quan trọng trong tương lai
12:08
In terms of proliferation,
252
712000
2000
Mục đích cho sự phát triển,
12:10
nuclear energy has done more
253
714000
2000
năng lượng nguyên tử đã làm được nhiều hơn
12:12
to dismantle nuclear weapons than any other activity.
254
716000
3000
để loại bỏ vũ khí hạt nhân và những thứ khác
12:15
And that's why 10 percent of the electricity in this room,
255
719000
4000
Vì vậy 10% năng lượng điện ở căn phòng này
12:19
20 percent of electricity
256
723000
2000
20% năng lượng điện
12:21
in this room is probably nuclear.
257
725000
2000
trong căn phòng này là từ năng lượng nguyên tử
12:23
Half of that is coming from dismantled warheads from Russia,
258
727000
4000
Một nửa đó để phá hủy đầu đạn hạt nhân từ Nga
12:27
soon to be joined by our dismantled warheads.
259
731000
3000
sẽ được dùng để triệt hạ đầu đạn hạt nhân
12:30
And so I would like to see the GNEP program,
260
734000
3000
Và tôi cũng muốn xem chương trình GNEP
12:33
that was developed in the Bush administration, go forward aggressively.
261
737000
3000
đã được phát triển mạnh mẽ thời Bush
12:36
And I was glad to see that president Obama
262
740000
2000
Và tôi cũng rất vui khi thấy tổng thống Obama
12:38
supported the nuclear fuel bank strategy
263
742000
3000
hỗ trợ chiến lược ngân hàng hạt nhân
12:41
when he spoke in Prague the other week.
264
745000
2000
khi ông nói tại Prague
12:43
One more subject. Genetically engineered food crops,
265
747000
3000
Một chủ đề khác về cây lương thực biến đổi gen
12:46
in my view, as a biologist,
266
750000
2000
theo cá nhân tôi với tư cách là nhà sinh vật học
12:48
have no reason to be controversial.
267
752000
2000
không có lí gì để tranh cãi
12:50
My fellow environmentalists, on this subject,
268
754000
2000
Nhà môi trường học bạn tôi, chủ đề này
12:52
have been irrational, anti-scientific, and very harmful.
269
756000
4000
rất vô lí, phản khoa học và có hại.
12:56
Despite their best efforts,
270
760000
2000
Mặc dù họ đã cố gắng hết sức
12:58
genetically engineered crops are the most
271
762000
2000
nhưng cây lương thực biến đổi gen
13:00
rapidly successful agricultural innovation in history.
272
764000
4000
có sự đổi mới nhanh chóng trong nên nông nghiệp lịch sử
13:04
They're good for the environment because they enable no-till farming,
273
768000
3000
Chúng tốt cho môi trường vì không được cày ruộng
13:07
which leaves the soil in place,
274
771000
2000
làm cho đất vẫn giữ được
13:09
getting healthier from year to year --
275
773000
2000
và ngày một màu mỡ hơn
13:11
slso keeps less carbon dioxide going from the soil
276
775000
2000
chúng còn giúp đất giữ ít lượng CO2
13:13
into the atmosphere.
277
777000
2000
thải ra ngoài không khí
13:15
They reduce pesticide use.
278
779000
2000
Chúng giúp làm giảm lượng thuốc trừ sâu
13:17
And they increase yield, which allows you to have your
279
781000
2000
tăng năng suất, cho phép
13:19
agricultural area be smaller,
280
783000
3000
khu nông nghiệp của bạn nhỏ lại
13:22
and therefore more wild area is freed up.
281
786000
3000
và dẫn đến nhiều khu vực hoang sơ không bị canh tác
13:25
By the way, this map from 2006
282
789000
2000
Với lại, bản đồ này từ năm 2006
13:27
is out of date because it shows Africa
283
791000
2000
đã cũ bởi nó chỉ ra châu Phi
13:29
still under the thumb of Greenpeace,
284
793000
2000
vẫn còn Greenpeace
13:31
and Friends of the Earth from Europe,
285
795000
3000
và bạn bè của Trái Đất đến từ châu Âu
13:34
and they're finally getting out from under that.
286
798000
2000
và họ cuối cùng đi ra khỏi đó.
13:36
And biotech is moving rapidly in Africa, at last.
287
800000
3000
và cuối cùng công nghệ sinh học cũng phát triển nhanh tại châu Phi
13:39
This is a moral issue.
288
803000
2000
Đó là một sự hợp lí
13:41
The Nuffield Council on Bioethics
289
805000
2000
Hội đồng Nuffield về đạo đức sinh học
13:43
met on this issue twice in great detail
290
807000
2000
bàn về vấn đề này 2 lần
13:45
and said it is a moral imperative
291
809000
2000
và cho biết đó là một mệnh lệnh đạo đức
13:47
to make genetically engineered crops readily available.
292
811000
3000
để làm cho cây trồng biến đổi gen có sẵn
13:50
Speaking of imperatives, geoengineering is taboo now,
293
814000
3000
Nhắc tới mệnh lệnh, địa kĩ thuật đang bị cấm
13:53
especially in government circles,
294
817000
2000
đặc biệt trong chính quyền.
13:55
though I think there was a DARPA meeting on it a couple of weeks ago,
295
819000
2000
mặc dù tôi nghĩ có cuộc họp DARPA khoảng 2 tuần trước
13:57
but it will be on your plate --
296
821000
2000
nhưng bạn sẽ được tham gia
13:59
not this year but pretty soon,
297
823000
3000
không phải trong năm nay nhưng sớm thôi
14:02
because some harsh realizations are coming along.
298
826000
3000
bởi một số thực hiện hóa khắc nghiệt đang xuất hiện
14:05
This is a list of them.
299
829000
2000
Đây là danh sách của chúng.
14:07
Basically the news is going to keep getting more scary.
300
831000
3000
Đơn giản là các tin tức sẽ trở nên đáng sợ
14:10
There will be events,
301
834000
2000
sẽ có các sự kiện,
14:12
like 35,000 people dying of a heat wave,
302
836000
3000
như 35,000 người chết vì sóng nhiệt,
14:15
which happened a while back.
303
839000
2000
việc đã xảy ra trước kia
14:17
Like cyclones coming up toward Bangladesh.
304
841000
3000
Như cơn lốc sắp lên phía Bangladesh
14:20
Like wars over water,
305
844000
2000
như cuộc chiến tranh trên biển
14:22
such as in the Indus.
306
846000
2000
ví dụ ở Indu.
14:24
And as those events keep happening
307
848000
2000
Và nhiều sự kiện khác xảy ra
14:26
we're going to say, "Okay, what can we do about that really?"
308
850000
2000
và chúng ta sẽ nói:"Chúng ta sẽ làm gì với nó?"
14:28
But there's this little problem with geoengineering:
309
852000
5000
Nhưng đó chỉ là chút rắc rối với địa kĩ thuật
14:33
what body is going to decide
310
857000
4000
cơ thể sẽ quyết định ra sao?
14:37
who gets to engineer? How much they do? Where they do it?
311
861000
2000
Ai hiểu được các kĩ sư? Họ làm những gì, tại đâu?
14:39
Because everybody is downstream,
312
863000
2000
Bởi mọi người đều là dòng hạ lưu,
14:41
downwind of whatever is done.
313
865000
3000
hướng gió
14:44
And if we just taboo it completely
314
868000
2000
Và nếu chúng ta cứ hoàn toàn cấm nó,
14:46
we could lose civilization.
315
870000
2000
chúng ta sẽ mất nền văn minh
14:48
But if we just say "OK,
316
872000
3000
Nhưng nếu chỉ nói:"Được thôi
14:51
China, you're worried, you go ahead.
317
875000
2000
Trung Quốc, bạn đang lo lắng, đi trước đi.
14:53
You geoengineer your way. We'll geoengineer our way."
318
877000
4000
bạn theo cách của bạn, chúng tôi có cách của mình"
14:57
That would be considered an act of war by both nations.
319
881000
3000
Đó được xem như là chiến tranh giữa hai quốc gia
15:00
So this is very interesting diplomacy coming along.
320
884000
4000
Đó hẳn sẽ là việc ngoại giao đầy thú vị
15:04
I should say, it is more practical than people think.
321
888000
3000
Tôi phải nói rằng, nó là thực tế hơn mọi người nghĩ
15:07
Here is an example that climatologists like a lot,
322
891000
3000
Đây là ví dụ mà các nhà khí hậu học thích
15:10
one of the dozens of geoengineering ideas.
323
894000
2000
một trong hàng tá ý tưởng địa kĩ thuật
15:12
This one came from the sulfur dioxide
324
896000
2000
Cái này có trong SO2
15:14
from Mount Pinatubo in 1991 --
325
898000
3000
từ Mount Pinatubo vào năm 1991 --
15:17
cooled the earth by half a degree.
326
901000
4000
làm mát trái đất bằng nửa nhiệt độ.
15:21
There was so much ice in 1992, the following year,
327
905000
2000
Có rất nhiều băng vào năm 1992, vào năm sau
15:23
that there was a bumper crop of polar bear cubs
328
907000
3000
có vụ bội thu của đàn gấu trắng
15:26
who were known as the Pinatubo cubs.
329
910000
2000
hay được biết đến là đàn Pinatubo.
15:28
To put sulfur dioxide in the stratosphere
330
912000
2000
Để đưa SO2 vào tầng bình lưu
15:30
would cost on the order of a billion dollars a year.
331
914000
3000
sẽ phải tốn những tỉ đô mỗi năm
15:33
That's nothing, compared to all of the other
332
917000
3000
Nó không là gì so với
15:36
things we may be trying to do about energy.
333
920000
2000
những gì chúng ta có thể làm cho năng lượng
15:38
Just to run by another one:
334
922000
3000
Hãy chạy tới một người khác,
15:41
this is a plan to brighten the reflectance of ocean clouds,
335
925000
3000
đây là kế hoạch để phát sáng cho đám mây đại dương
15:44
by atomizing seawater;
336
928000
2000
bằng cách chế tạo nguyên tử nước
15:46
that would brighten the albedo of the whole planet.
337
930000
2000
và làm sáng phản xạ của cả hành tinh
15:48
A nice one, because it can happen
338
932000
2000
Điều này có thể xảy ra
15:50
lots of little ways in lots of little places,
339
934000
2000
nhiều cách trong nhiều nơi
15:52
is by copying the ancient Amazon Indians
340
936000
2000
bằng cách bắt chước Amazon Ấn Độ cổ đại
15:54
who made good agricultural soil
341
938000
2000
những người làm đất trồng màu mỡ
15:56
by pyrolizing, smoldering, plant waste,
342
940000
4000
bằng việc chưng khô, đốt âm ỉ chất thải thực vật
16:00
and biochar fixes large quantities of carbon
343
944000
3000
và than sinh học thay số lượng lớn cacbon
16:03
while it's improving the soil.
344
947000
2000
giúp cải thiện đất trồng.
16:05
So here is where we are.
345
949000
3000
Đây là nơi chúng ta đang ở
16:08
Nobel Prize-winning climatologist Paul Crutzen
346
952000
3000
Nhà khí hậu học Paul Crutzen từng thắng giải Nobel
16:11
calls our geological era the Anthropocene,
347
955000
3000
gọi thời kì địa chất Anthropocene,
16:14
the human-dominated era. We are stuck
348
958000
3000
thời đại con người thống trị
16:17
with its obligations.
349
961000
3000
Chúng ta đang mắc kẹt với nghĩa vụ của mình.
16:20
In the Whole Earth Catalog, my first words were,
350
964000
2000
Trong quyển Whole Earth, lời đầu tiên của tôi là,
16:22
"We are as Gods, and might as well get good at it."
351
966000
2000
"Chúng ta như vị thần, và cũng có thể làm tốt việc đó"
16:24
The first words of Whole Earth Discipline
352
968000
3000
Những lời đầu tiên của khuôn phép Whole Earth
16:27
are, "We are as Gods, and have to get good at it."
353
971000
4000
là:" Chúng ta như vị thần, và phải làm tốt việc đó".
16:31
Thank you.
354
975000
2000
Cảm ơn.
16:33
(Applause)
355
977000
4000
(Khán phòng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futuristSince the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...
Why you should listen
With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.
Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.
Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”
Stewart Brand | Speaker | TED.com