TED@New York
Tania Luna: How a penny made me feel like a millionaire
Таня Луна: Бір пеннимен өзімді қалай миллионер сезіндім
Filmed:
Readability: 3.1
1,797,188 views
Таня Луна бала кезінде Украинаның Чернобыль қаласынан АҚШ-қа қоныс аударды. Бір күні Нью-Йорктегі баспанасыздар үйінде отбасымен тұрып жатқан ол пенни тауып алады. Ол өзін сол кездегідей ешқашан бай сезінген емес. Бұл видеода өзінің балалық шағынан есте қалған қиын да қызықты сәттерімен бөліседі.
Tania Luna - Surprisologist
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm five years old, and I am very proud.
0
786
3995
5 жаста болсам да мақтанып тұрмын.
00:16
My father has just built the best outhouse
1
4781
3559
Әкем Украинадағы үйіміздің алдына
00:20
in our little village in Ukraine.
2
8340
2590
керемет дәретхана салып болды.
00:22
Inside, it's a smelly, gaping hole in the ground,
3
10930
3549
Ішінен жаман иіс бұрқырағанымен
00:26
but outside, it's pearly white formica
4
14479
4006
сырты күнге шағылысқан
00:30
and it literally gleams in the sun.
5
18485
3628
аппақ пластикпен қапталған.
00:34
This makes me feel so proud, so important,
6
22113
3557
Сондықтан да өзімді
бақытты сезініп,
бақытты сезініп,
00:37
that I appoint myself the leader of my little group of friends
7
25670
3040
достарымның арасынан өзімді
басшылыққа сайлап
басшылыққа сайлап
00:40
and I devise missions for us.
8
28710
2780
оларды жұмсай бастадым.
00:43
So we prowl from house to house
9
31490
2313
Сонымен біз үй-үйді кезіп,
00:45
looking for flies captured in spider webs
10
33803
3367
өрмекшінің торына түсіп қалған
шыбындарды тауып
шыбындарды тауып
00:49
and we set them free.
11
37170
2387
босатып жүрміз.
00:51
Four years earlier, when I was one,
12
39557
2308
Бұдан 4 жыл бұрын, бір жасар кезімде
00:53
after the Chernobyl accident,
13
41865
1445
Чернобыль апатынан кейін
00:55
the rain came down black,
14
43310
2331
қара нөсер жауыпты. Және
00:57
and my sister's hair fell out in clumps,
15
45641
2200
әпкемнің шашы уыс-уыс болып түсіп қалыпты.
00:59
and I spent nine months in the hospital.
16
47841
2557
Ал мен 9 ай бойы ауруханада жатыппын.
01:02
There were no visitors allowed,
17
50398
1552
Ешкімді кіргізбеген соң,
01:03
so my mother bribed a hospital worker.
18
51950
4012
анам аурухана қызметкеріне ақша беріп,
01:07
She acquired a nurse's uniform,
19
55962
2731
одан медбикенің киімін алып,
01:10
and she snuck in every night to sit by my side.
20
58693
4345
әр түн сайын жанымда отырыпты.
01:15
Five years later, an unexpected silver lining.
21
63038
3060
Бірақ 5 жылдан соң жақсы жаңалық жетті.
01:18
Thanks to Chernobyl, we get asylum in the U.S.
22
66098
4102
Чернобыльдің шарапатымен біз
АҚШ-тан баспана таптық.
АҚШ-тан баспана таптық.
01:22
I am six years old, and I don't cry when we leave home
23
70200
4219
Үйімізді тастап Америкаға көшкенде
6 жаста едім, содан болар,
6 жаста едім, содан болар,
01:26
and we come to America,
24
74419
1051
жылай қоймадым.
01:27
because I expect it to be a place filled with rare
25
75470
3748
Өйткені, біз баратын жер
банан мен шоколадқа,
банан мен шоколадқа,
01:31
and wonderful things like bananas and chocolate
26
79218
4180
кішкентай мультижапсырмалы
«Базука» сағызы секілді
«Базука» сағызы секілді
01:35
and Bazooka bubble gum,
27
83398
2441
түсіме де кіре бермейтін
01:37
Bazooka bubble gum with the little cartoon wrappers inside,
28
85839
4093
таңғажайып заттарға
тола болар деп ойладым.
тола болар деп ойладым.
01:41
Bazooka that we'd get once a year in Ukraine
29
89932
3117
«Базука» сағызын
Украинада жылына 1 рет алатынбыз.
Украинада жылына 1 рет алатынбыз.
01:45
and we'd have to chew one piece for an entire week.
30
93049
4036
Cодан кейін бір апта бойы
тастамай шайнап жүретінбіз.
тастамай шайнап жүретінбіз.
01:49
So the first day we get to New York,
31
97085
1806
Біз Нью-Йоркке көшіп келген күні
01:50
my grandmother and I find a penny
32
98891
2233
әжем екеуміз отбасымызбен тоқтаған
01:53
in the floor of the homeless shelter that my family's staying in.
33
101124
3743
баспанасыздар үйінен 1 пенни
тауып алдық.
тауып алдық.
01:56
Only, we don't know that it's a homeless shelter.
34
104867
1535
Тек оның үйсіз-күйсіз
жүргендердікі екенін білмедік.
01:58
We think that it's a hotel, a hotel with lots of rats.
35
106402
3091
Бұл жерді біз егеуқұйрық біз
02:01
So we find this penny kind of fossilized in the floor,
36
109493
4582
егеуқұйрық толған қонақүй деп ойладық.
Сонымен, біз пенниді тас еденнен таптық.
02:06
and we think that a very wealthy man must have left it there
37
114075
2996
Оны бай бір адам түсіріп алған болар дедік
02:09
because regular people don't just lose money.
38
117071
2494
Өйткені қарапайым адам
ақшасына ықтият болады.
ақшасына ықтият болады.
02:11
And I hold this penny in the palm of my hand,
39
119565
2557
Уысыма қыса ұстаған пенни
02:14
and it's sticky and rusty,
40
122122
2662
тат басқаннан жабысқақ болып қалса да,
02:16
but it feels like I'm holding a fortune.
41
124784
3031
мен үшін үлкен олжа болып көрінді.
02:19
I decide that I'm going to get my very own piece
42
127815
2058
Тапқан олжама
02:21
of Bazooka bubble gum.
43
129873
2067
«Базука» сағызын аламын деп ұйғардым.
02:23
And in that moment, I feel like a millionaire.
44
131940
3985
Сол сәтте өзімді миллионер сезіндім.
02:27
About a year later, I get to feel that way again
45
135925
1826
1 жылдан кейін
тағы да осындай сезімге бөлендім.
тағы да осындай сезімге бөлендім.
02:29
when we find a bag full of stuffed animals in the trash,
46
137751
3243
Бұл жолы қоқыс жәшігінен
ойыншыққа толы дорба тауып алдық
ойыншыққа толы дорба тауып алдық
02:32
and suddenly I have more toys
47
140994
1731
Аяқ астынан өмірімде болмаған
02:34
than I've ever had in my whole life.
48
142725
2744
ойыншықтарға қарық болдым.
02:37
And again, I get that feeling when we get a knock
49
145469
2385
Бруклиндегі пәтеріміздің есігін
біреу қаққан күні
біреу қаққан күні
02:39
on the door of our apartment in Brooklyn,
50
147854
1797
осы бақытты қайта сезіндім.
02:41
and my sister and I find a deliveryman
51
149651
2489
Бұл жолы әпкем екеуміз
өзіміз тапсырыс бермеген
өзіміз тапсырыс бермеген
02:44
with a box of pizza that we didn't order.
52
152140
2553
пицца жеткізушіге тап болдық.
02:46
So we take the pizza, our very first pizza,
53
154693
3189
Біз алғашқы пицамызды ала сала
02:49
and we devour slice after slice
54
157882
2839
обыға жей бастадық.
02:52
as the deliveryman stands there and stares at us from the doorway.
55
160721
3389
Жеткізуші табалдырықта
таңғалып қарап тұрды.
таңғалып қарап тұрды.
02:56
And he tells us to pay, but we don't speak English.
56
164110
3000
Ол ақша сұрайды, ал
біз ағылшынша сөйлей алмаймыз.
біз ағылшынша сөйлей алмаймыз.
02:59
My mother comes out, and he asks her for money,
57
167110
2428
Анам шығып еді, одан да
ақшасын сұрады
ақшасын сұрады
03:01
but she doesn't have enough.
58
169538
1290
Анамның ақшасы
жетпей қалды.
жетпей қалды.
03:02
She walks 50 blocks to and from work every day
59
170828
3420
Ол күнде жұмысына
жаяу барып жаяу қайтады.
жаяу барып жаяу қайтады.
03:06
just to avoid spending money on bus fare.
60
174248
2669
Ондағысы автобус
ақшасын үнемдейтін.
ақшасын үнемдейтін.
03:08
Then our neighbor pops her head in,
61
176917
1866
Сосын көрші әйел шығып,
03:10
and she turns red with rage when she realizes
62
178783
2590
ашудан қып-қызыл
болып кетті.
болып кетті.
03:13
that those immigrants from downstairs
63
181373
2346
Себебі төменгі қабаттағы эмигранттар
03:15
have somehow gotten their hands on her pizza.
64
183719
4009
оның пиццасын жеп қойыппыз.
03:19
Everyone's upset.
65
187728
1556
Біз ыңғайсызданып қалдық.
03:21
But the pizza is delicious.
66
189284
3841
Бірақ пицца керемет екен.
03:25
It doesn't hit me until years later just how little we had.
67
193125
5961
Тұрмысымыздың ауыр екендігін
бір жылдан соң ғана түсіндім.
бір жылдан соң ғана түсіндім.
03:31
On our 10 year anniversary of being in the U.S.,
68
199086
2314
АҚШ-та тұрғанымызға он жыл болғанда
03:33
we decided to celebrate by reserving a room
69
201400
2108
өзіміз алғаш тұрған қонақүйді
03:35
at the hotel that we first stayed in when we got to the U.S.
70
203508
2811
жалдамақ болып шештік.
03:38
The man at the front desk laughs, and he says,
71
206319
2490
Есікті ашқан жігіт күлді де:
03:40
"You can't reserve a room here. This is a homeless shelter."
72
208809
2797
«Сіздер оны жалдай алмайсыздар.
Ол үйсіздерге арналған»,-деді
Ол үйсіздерге арналған»,-деді
03:43
And we were shocked.
73
211606
2222
Біз аң-таңбыз.
03:45
My husband Brian was also homeless as a kid.
74
213828
4006
Менің жолдасым Брайан да
балалық шағын үйсіз өткізген.
балалық шағын үйсіз өткізген.
03:49
His family lost everything, and at age 11,
75
217834
3090
11 жасқа келгенде отбасы
дымсыз қалады да, әкесі екеуі
дымсыз қалады да, әкесі екеуі
03:52
he had to live in motels with his dad,
76
220924
2753
ақысын төлегенше қолда барын
03:55
motels that would round up all of their food
77
223677
2933
тартып алып бермей қоятын қонақүйлерді
03:58
and keep it hostage until they were able to pay the bill.
78
226610
3680
сағалауларына тура келген.
04:02
And one time, when he finally got his box
79
230290
2205
Бір күні «Фростед Флэйкс»
таңғы ас қорабынан
таңғы ас қорабынан
04:04
of Frosted Flakes back, it was crawling with roaches.
80
232495
3596
сатып алса,
оның ішінен тарақандар шығады.
оның ішінен тарақандар шығады.
04:08
But he did have one thing.
81
236091
1916
Жалғыз жұбанышы бар еді.
04:10
He had this shoebox that he carried with him everywhere
82
238007
2461
Ылғи өзімен бірге аяқкиім
қорапшасы болатын.
қорапшасы болатын.
04:12
containing nine comic books,
83
240468
2646
Ішінде оның бар қазынасы –
04:15
two G.I. Joes painted to look like Spider-Man
84
243114
3146
Г.И.Джостың тоғыз күлдіргі кітабы
spider-man бейнесіне боялған
spider-man бейнесіне боялған
04:18
and five Gobots. And this was his treasure.
85
246260
3063
екі жауынгер, бес Gobot
трансформері жататын.
трансформері жататын.
04:21
This was his own assembly of heroes
86
249323
2995
Бұл оны анашадан, қылмыскер қарақшылардан
04:24
that kept him from drugs and gangs
87
252318
2203
және өз армандарын ұмытудан сақтайтын
04:26
and from giving up on his dreams.
88
254521
2796
өз қаһармандарының жинағы еді.
04:29
I'm going to tell you about one more
89
257317
1048
Отбасымыздың тағы бір
04:30
formerly homeless member of our family.
90
258365
2792
панасызы жайында айтпақпын.
Ол - Скарлетт.
04:33
This is Scarlett.
91
261157
1698
04:34
Once upon a time, Scarlet was used as bait in dog fights.
92
262855
3069
Скарлетт бір кездері
ит-таласқа тұзақжем болатын.
ит-таласқа тұзақжем болатын.
04:37
She was tied up and thrown into the ring
93
265924
2416
Оның аяғын байлап, рингке лақтыратын.
Жабайы иттер
Жабайы иттер
04:40
for other dogs to attack so they'd get more aggressive before the fight.
94
268340
4036
өлермен шайқас алдындағы
тағылығын оятатын.
тағылығын оятатын.
04:44
And now, these days, she eats organic food
95
272376
4240
Қазір ол биоазықтармен қоректеніп,
04:48
and she sleeps on an orthopedic bed with her name on it,
96
276616
2527
өз аты жазылған ортопедиялы
төсекте ұйықтайды.
төсекте ұйықтайды.
04:51
but when we pour water for her in her bowl,
97
279143
4416
Ыдысына су құйған кезімізде
04:55
she still looks up and she wags her tail in gratitude.
98
283559
3989
бізге құрметпен қарап алғыс ретінде
құйрығын бұлғаңдатады.
құйрығын бұлғаңдатады.
04:59
Sometimes Brian and I walk through the park with Scarlett,
99
287548
3218
Кейде Брайан екеуміз Скарлетті
саябаққа апарамыз.
саябаққа апарамыз.
05:02
and she rolls through the grass,
100
290766
2419
Көгалда емін-еркін
05:05
and we just look at her
101
293185
2401
аунақ салғанына қараймыз да,
05:07
and then we look at each other
102
295586
1820
бір-бірімізге қарап шүкір етеміз.
05:09
and we feel gratitude.
103
297406
4007
05:13
We forget about all of our new middle-class frustrations
104
301413
3631
Біз барлық азабымызды,
05:17
and disappointments,
105
305044
1875
жұпыны тірлігімізге түңілуді ұмытып,
05:18
and we feel like millionaires.
106
306919
2684
өзімізді миллионердей сезінеміз.
05:21
Thank you.
107
309603
1150
Рақмет.
05:22
(Applause)
108
310753
3993
(Қол соғу)
ABOUT THE SPEAKER
Tania Luna - SurprisologistTania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences.
Why you should listen
Tania Luna has an unusual title: she calls herself a “surprisologist.” The co-founder and CEO of Surprise Industries, Luna thinks deeply about how to delight, and how to help individuals and teams thrive in uncertain circumstances and develop the bonds needed to get through them.
When Luna was invited to take part in TED’s Worldwide Talent Search in 2012, she expected to give a talk about surprise and the importance of not being attached to outcomes. However, she was inspired to tell a more personal story -- one many of her closest friends didn’t know -- about her Ukrainian family getting asylum in the United States when she was 6-yeard-old and arriving in New York with virtually nothing. She sees her work as connected to her upbringing -- in which a piece of Bazooka bubble gum, a thrown-out toy or a mis-delivered pizza was magical -- because it gave her an appreciation for the joy of little surprises.
Tania Luna | Speaker | TED.com