TEDGlobal 2009
Chimamanda Ngozi Adichie: The danger of a single story
چیمەماندا ئادیچی: مەترسی تاکە چیرۆک
Filmed:
Readability: 4.1
21,248,547 views
ژیانی ئێمە، کلتووری ئێمە پێکهاتووە لە چەندەها چیرۆک. ڕۆماننووس چیمەماندا ئادیچی چیرۆکی دۆزینەوەی دەنگی ڕاستەقینەی کەلتووری ناو خۆی دەگێڕێتەوە، وە هەروەها ئاگادارمان دەکاتەوە ئەگەر گوێ لە تەنها یەک چیرۆک بگرین دەربارەی کەسێک یان شوێنێک، ڕەنگە توشی مەترسی تێنەگەیشتن ببین.
Chimamanda Ngozi Adichie - Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature. Full bio
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm a storyteller.
0
0
2000
من چیرۆك بێژم
00:14
And I would like to tell you a few personal stories
1
2000
3000
پێم خۆشە چەند چیرۆکێکی تایبەتی خۆمتان بۆ باس بکەم
00:17
about what I like to call "the danger of the single story."
2
5000
5000
دەربارەی ئەوەی کە من حەزدەکەم پێی بڵێم مەترسی چیرۆکی تەنیا
00:22
I grew up on a university campus in eastern Nigeria.
3
10000
4000
لە شوێنی زانکۆی خۆرهەڵاتی نێجیریا گەورە بووم.
00:26
My mother says that I started reading at the age of two,
4
14000
3000
دایکم ئەیوت کە لە تەمەنی دوو ساڵیدا دەستم بە خوێندنەوە کردووە،
00:29
although I think four is probably close to the truth.
5
17000
5000
هەرچەندە بڕوام وایە چوار ساڵی دەشێت نزیکتر بێت لە ڕاستییەوە
00:34
So I was an early reader, and what I read
6
22000
2000
کەواتە من خوێنەرێکی کۆنم، وە ئەوەی دەمخوێندەوە
00:36
were British and American children's books.
7
24000
3000
کتێبی منداڵانی بەریتانی و ئەمەریکی بوو
00:39
I was also an early writer,
8
27000
3000
وە هەروەها نوسەرێکی کۆنیشم
00:42
and when I began to write, at about the age of seven,
9
30000
4000
کاتێك دەستم بە نوسین کرد، نزیکەی حەوت ساڵ دەبووم
00:46
stories in pencil with crayon illustrations
10
34000
2000
چیرۆکەکان بە قەڵەمی ڕەنگاوڕەنگ ڕووندەکرانەوە
00:48
that my poor mother was obligated to read,
11
36000
3000
کە دایکە داماوەکەم ناچار بوو بیخوێنێتەوە
00:51
I wrote exactly the kinds of stories I was reading:
12
39000
4000
بەتەواوی ئەو جۆرە چیرۆکانەم دەنوسی کە دەم خوێندەوە
00:55
All my characters were white and blue-eyed,
13
43000
5000
هەموو کەسایەتییەکان سپی بوون و دوو چاوی شینیان هەبوو
01:00
they played in the snow,
14
48000
2000
لە ناو بەفردا یارییان دەکرد
01:02
they ate apples,
15
50000
2000
سێویان دەخوارد
01:04
and they talked a lot about the weather,
16
52000
2000
وە دەربارەی کەشوهەوا زۆر قسەیان دەکرد
01:06
how lovely it was
17
54000
2000
چەند جوان بوو
01:08
that the sun had come out.
18
56000
2000
کاتێك کە خۆر هەڵدەهات
01:10
(Laughter)
19
58000
2000
پێکەنین
01:12
Now, this despite the fact that I lived in Nigeria.
20
60000
3000
ئێستا، لەگەڵ ئەو ڕاستیەشدا کە من لە نێجیریا دەژیام
01:15
I had never been outside Nigeria.
21
63000
4000
هەرگیز نەچومەتە دەرەوەی نێجیریا
01:19
We didn't have snow, we ate mangoes,
22
67000
3000
بەفر نەدەباری، مانگۆمان دەخوارد، جۆرە میوەیەکە
01:22
and we never talked about the weather,
23
70000
2000
وە هەرگیز دەربارەی کەشوهەوا قسەمان نەکردووە
01:24
because there was no need to.
24
72000
2000
لەبەرئەوەی پێویستی نەدەکرد
01:26
My characters also drank a lot of ginger beer
25
74000
3000
هەروەها کەسایەتییەکان خواردنەوەیەکی زۆری بیرەی (جەنجەفیل)یان دەخواردەوە
01:29
because the characters in the British books I read
26
77000
2000
لەبەرئەوەی ئەو کەسایەتیانەی لە کتێبە بەریتانیەکاندا خوێندمەوە
01:31
drank ginger beer.
27
79000
2000
بیرەی (جەنجەفیل)یان دەخواردەوە
01:33
Never mind that I had no idea what ginger beer was.
28
81000
3000
گرنگ نەبووە و هیچ بیرۆکەیەکم نەبووە کە بیرەی (جەنجەفیل)چی بوو
01:36
(Laughter)
29
84000
1000
(پێکەنین)
01:37
And for many years afterwards, I would have a desperate desire
30
85000
3000
بۆ دوای چەند ساڵێك، ئارەزویەکی نا ئومێدانەم هەبووە
01:40
to taste ginger beer.
31
88000
2000
بۆ تام کردنی بیرەی جەنجەفیل
01:42
But that is another story.
32
90000
2000
بەڵام ئەمە چیرۆکێکی ترە
01:44
What this demonstrates, I think,
33
92000
2000
ئەمەش ئەوە دەخاتە ڕوو ، بە بۆچوونی من
01:46
is how impressionable and vulnerable we are
34
94000
3000
چەند هەستیار و بێهێزین
01:49
in the face of a story,
35
97000
2000
لە ڕاستی چیرۆکەکاندا
01:51
particularly as children.
36
99000
2000
بەتایبەتی وەك منداڵان
01:53
Because all I had read were books
37
101000
2000
لەبەرئەوەی هەموو ئەو کتێبانەی کە خوێندومەتەوە ئەوانە بوون
01:55
in which characters were foreign,
38
103000
2000
کە کارەکتەرەکانیان بیانی بوون
01:57
I had become convinced that books
39
105000
2000
باوەڕم بەوە هێنا کە کتێبەکان
01:59
by their very nature had to have foreigners in them
40
107000
3000
لە سروشتیاندا دەبێت ئەکتەری بیانییان تێدا بێت
02:02
and had to be about things with which
41
110000
2000
هەروەها دەربارەی شتانێك بن
02:04
I could not personally identify.
42
112000
3000
کە خۆم نەمدەزانی پێناسەیان بکەم
02:07
Things changed when I discovered African books.
43
115000
4000
شتەکان گۆڕا کاتێك کتێبی ئەفەریقیم خوێندەوە
02:11
There weren't many of them available, and they weren't
44
119000
2000
بەشێکی زۆر لەوانە بەردەست نەدەکەوتن، لەگەڵ ئەوەشدا
02:13
quite as easy to find as the foreign books.
45
121000
2000
دۆزینەوەیان ئاسان نەبوو وەك کتێبە بیانییەکان
02:15
But because of writers like Chinua Achebe and Camara Laye
46
123000
4000
بەڵام بەهۆی نوسەرەکانی وەك چینوا ئاچیبی و کامارا لای
02:19
I went through a mental shift in my perception
47
127000
2000
ئەمانە بونە هۆی ئەوەی کە بیرکرنەوەکانم بگۆڕێن دەربارەی
02:21
of literature.
48
129000
2000
ئەدەب.
02:23
I realized that people like me,
49
131000
2000
بۆم دەرکەوت کە کەسانی وەك من
02:25
girls with skin the color of chocolate,
50
133000
2000
کچانێک بە پێستێکی رەنگ نەستەلەییەوە
02:27
whose kinky hair could not form ponytails,
51
135000
3000
هەروەها قژێکی سەیری کە وەک کلکی ئەسپی لێ نەدەهات
02:30
could also exist in literature.
52
138000
2000
دەکرێت لە ئەدەب دا بوونیان هەبێت
02:32
I started to write about things I recognized.
53
140000
4000
دەستم کرد بە نوسین دەربارەی ئەو شتانەی کە دەمناسینەوە
02:36
Now, I loved those American and British books I read.
54
144000
4000
ئێستا، ئەو کتێبە ئەمەریکی و بەریتانییانەم خۆش دەوێت کە خوێندومەتەوە
02:40
They stirred my imagination. They opened up new worlds for me.
55
148000
4000
ئەندێشەیان گۆڕیم. جیهانی تازەیان بۆ کردمەوە
02:44
But the unintended consequence
56
152000
2000
بەڵام سەرئەنجامەکەی
02:46
was that I did not know that people like me
57
154000
2000
ئەوە بوو کە من نەمدەزانی کەسانی وەک من
02:48
could exist in literature.
58
156000
2000
لە ئەدەبدا بوونیان هەیە
02:50
So what the discovery of African writers did for me was this:
59
158000
4000
کەواتە دۆزینەوەی نوسەرە ئەفەریقییەکان ئەمەی بۆ من کرد:
02:54
It saved me from having a single story
60
162000
3000
پاراستیانم لە هەبوونی تەنها یەک چیرۆک
02:57
of what books are.
61
165000
2000
دەربارەی ئەوەی کتێب چییە
02:59
I come from a conventional, middle-class Nigerian family.
62
167000
3000
من لە خێزانێکی مامناوەندی نەریتی سادەی نێجیریاوە هاتووم
03:02
My father was a professor.
63
170000
2000
باوکم پڕۆفیسۆر بوو
03:04
My mother was an administrator.
64
172000
3000
دایکم بەڕێوەبەر بوو
03:07
And so we had, as was the norm,
65
175000
3000
کەواتە ئێمە بنچینەیەکمان هەبووە
03:10
live-in domestic help, who would often come from nearby rural villages.
66
178000
5000
لەیارمەتی دانی خێزانی، کە زۆربەیان لە لادێکانی نزیکەوە هاتبوون
03:15
So the year I turned eight we got a new house boy.
67
183000
4000
کە بووم بە هەشت ساڵ کوڕێکمان هێنا کە ئیشی ماڵمان بۆ بکات
03:19
His name was Fide.
68
187000
2000
ناوی فیدی بوو
03:21
The only thing my mother told us about him
69
189000
3000
تەنها شتێك کە دایکم پێی وتین دەربارەی ئەو
03:24
was that his family was very poor.
70
192000
3000
ئەوە بوو کە خێزانەکەیان زۆر هەژارە
03:27
My mother sent yams and rice,
71
195000
2000
دایکم یام و برنجی بۆ دەناردن
03:29
and our old clothes, to his family.
72
197000
3000
هەروەها جلە کۆنەکانیشمانی دەنارد بۆ خانەوادەکەی
03:32
And when I didn't finish my dinner my mother would say,
73
200000
2000
کاتێك نانی ئێوارەم تەواو نەدەکرد دایکم دەیوت
03:34
"Finish your food! Don't you know? People like Fide's family have nothing."
74
202000
5000
نانەکەت تەواو بکە! نازانیت؟ خەڵکانێك وەك خانەوادەکەی فیدی هیچیان نییە
03:39
So I felt enormous pity for Fide's family.
75
207000
4000
لەبەرئەوە هەستم بە بەزەیی زۆر دەکرد بەرامبەر خانەوادەکەی فیدی
03:43
Then one Saturday we went to his village to visit,
76
211000
3000
پاشان شەممەیەك چوین بۆ لادێکەیان بۆ سەردان
03:46
and his mother showed us a beautifully patterned basket
77
214000
4000
دایکی شێوە سەبەتەیەکی جوانی پیشان داین
03:50
made of dyed raffia that his brother had made.
78
218000
3000
لە ڕیشاڵی رەنگ کراو دروستکرا بوو کە براکەی دروستی کردبوو
03:53
I was startled.
79
221000
2000
ڕاچڵەکیم
03:55
It had not occurred to me that anybody in his family
80
223000
3000
بە بیرمدا نەهاتبوو کە هیچ کەس لە خانەوادەکەی
03:58
could actually make something.
81
226000
3000
بتوانن شتێك دروست بکەن
04:01
All I had heard about them was how poor they were,
82
229000
3000
هەموو ئەوەی دەربارەی ئەوان بیستبووم ئەوە بوو کە ئەوان چەندە هەژارن
04:04
so that it had become impossible for me to see them
83
232000
2000
لەبەر ئەوە مەحاڵ بوو بوو لام کە ئەوان ببینم
04:06
as anything else but poor.
84
234000
3000
وەك هەرشتێکی تر بێجگە لە هەژاری
04:09
Their poverty was my single story of them.
85
237000
4000
هەژاری ئەوان تاکە بابەتی چیرۆکەکەی من بوو دەربارەیان
04:13
Years later, I thought about this when I left Nigeria
86
241000
2000
ساڵانێک دواتر، بیرم لەوە دەکردەوە کاتێك نێجیریام بە جێ هێشت و
04:15
to go to university in the United States.
87
243000
3000
چوم بۆ زانکۆ لە وویلایەتە یەکگرتووەکان
04:18
I was 19.
88
246000
2000
١٩ ساڵ بووم.
04:20
My American roommate was shocked by me.
89
248000
4000
هاوژورە ئەمەریکییەکەم حەپەسابوو لە من
04:24
She asked where I had learned to speak English so well,
90
252000
3000
پرسیاری دەکرد لەکوێ فێر بووم کە ئاوا بەباشی قسە بکەم بە ئینگلیزی
04:27
and was confused when I said that Nigeria
91
255000
2000
شڵەژابوو کاتێك دەم وت کە نێجیریا
04:29
happened to have English as its official language.
92
257000
5000
زمانی ئینگلیزی زمانی ڕەسمی قسە کردنیانە
04:34
She asked if she could listen to what she called my "tribal music,"
93
262000
4000
داوای دەکرد ئەگەر بتوانێت گوێ لەوە بگرێت کە ئەو پێی دەوت مۆسیقای هۆزی
04:38
and was consequently very disappointed
94
266000
2000
بەم شێوەیە زۆر بێ هیوا دەبوو
04:40
when I produced my tape of Mariah Carey.
95
268000
2000
کاتێك شریتی مارییا کاریم لێدەدا
04:42
(Laughter)
96
270000
3000
(پێکەنین)
04:45
She assumed that I did not know how
97
273000
2000
وای دەزانی کە من نازانم
04:47
to use a stove.
98
275000
3000
ئاگردان بەکار بهێنم
04:50
What struck me was this: She had felt sorry for me
99
278000
2000
ئەوەی سەری سوڕماندم ئەوە بوو: ئەو بەداخەوە بوو بۆ من
04:52
even before she saw me.
100
280000
2000
تەنانەت پێش ئەوەی منیشی بینیبێت
04:54
Her default position toward me, as an African,
101
282000
4000
ڕوانینی ئەو بۆ من ،وەك ئەفەریقییەك
04:58
was a kind of patronizing, well-meaning pity.
102
286000
4000
جۆرێک بوو لە خۆ بەزل زانین، بەزەیی
05:02
My roommate had a single story of Africa:
103
290000
3000
هاو ژوورەکەم تەنیایەک چیرۆکی هەبوو لەسەر ئەفەریقا
05:05
a single story of catastrophe.
104
293000
3000
چیرۆکێکی تەنیای کارەساتاوی
05:08
In this single story there was no possibility
105
296000
2000
لەم چیرۆکە تەنیایەدا هیچ ڕێتێچونێک نەبوو
05:10
of Africans being similar to her in any way,
106
298000
4000
کە ئەفەریقییەکان وەک ئەو وابن، بە هەر شێوەیەک بێت
05:14
no possibility of feelings more complex than pity,
107
302000
3000
هیچ ڕێتێچونێك نییە کە هەستەکەی ئاڵۆزتر بێت لە بەزەیی
05:17
no possibility of a connection as human equals.
108
305000
4000
هیچ رێتێچونێك نییە لە بارەی یەکسانی مرۆڤەکانەوە
05:21
I must say that before I went to the U.S. I didn't
109
309000
2000
پێویستە ئەوە بڵێم پێش ئەوەی بچم بۆ ویلایەتە یەکگرتووەکان
05:23
consciously identify as African.
110
311000
3000
هەستیارانە خۆم وەك ئەفەریقییەك نەناسیبوو
05:26
But in the U.S. whenever Africa came up people turned to me.
111
314000
3000
بەڵام لە ویلایەتە یەکگرتووەکان هەرکاتێك وتووێژێك هەبوایە دەربارەی ئەفەریقا ،خەڵک ئاماژەیان بۆ من دەکرد
05:29
Never mind that I knew nothing about places like Namibia.
112
317000
4000
لە کاتێکدا من هیچ شتێكم نەدەزانی دەربارەی شوێنێك وەك نامیبیا
05:33
But I did come to embrace this new identity,
113
321000
2000
بەڵام من بۆ ئەوە نەهاتووم کە قایل ببم بەم ناسنامە تازەیەم
05:35
and in many ways I think of myself now as African.
114
323000
3000
لە زۆربەی ڕوەکانەوە بیرم لە خۆم دەکردەوە وەک ئەفەریقییەک.
05:38
Although I still get quite irritable when
115
326000
2000
هەرچەندە هێشتا بە تەواوەتی توڕە دەبم کاتێك
05:40
Africa is referred to as a country,
116
328000
2000
کە ئاماژە بە ئەفەریقا دەکرێت وەك وڵاتێك
05:42
the most recent example being my otherwise wonderful flight
117
330000
4000
تازەترین نمونە بۆ ئەمە بریتیە لە گەشتێکی ئاسمانی سەیر
05:46
from Lagos two days ago, in which
118
334000
2000
لە لۆگۆس دوو ڕۆژ لەمەو پێش، کە تیایدا
05:48
there was an announcement on the Virgin flight
119
336000
2000
ئاگاداری کرا لە گەشتی ئاسمانی ڤێرجن
05:50
about the charity work in "India, Africa and other countries."
120
338000
5000
دەربارەی یارمەتی خێرخوازانە لە هند و ئەفریقا و وڵاتانی تر
05:55
(Laughter)
121
343000
1000
(پێکەنین)
05:56
So after I had spent some years in the U.S. as an African,
122
344000
4000
دوای ئەوەی چەند ساڵێکم بەسەر برد لە ویلایەتە یەکگرتووەکان وەک ئەفەریقییەک
06:00
I began to understand my roommate's response to me.
123
348000
4000
لە وەڵام دانەوەی هاوژوورەکەم تێئەگەشتم
06:04
If I had not grown up in Nigeria, and if all I knew about Africa
124
352000
3000
ئەگەر لە نێجیریا گەورە نەبومایە، وە ئەگەر ئەو شتانەی کە دەیزانم دەربارەی ئەفەریقا
06:07
were from popular images,
125
355000
2000
تەنها لە چەند وێنەیەکی باوەوە پێی ئاشنا بومایە،
06:09
I too would think that Africa was a place of
126
357000
3000
هەروەها منیش بیرم لە ئەفەریقا دەکردەوە وەک ناوچەیەکی
06:12
beautiful landscapes, beautiful animals,
127
360000
4000
دەشتایی جوان،وە شوێنی ئاژەڵە جوانەکان
06:16
and incomprehensible people,
128
364000
2000
لەگەڵ شوێنی خەڵکە تێنەگەیشتووەکان،
06:18
fighting senseless wars, dying of poverty and AIDS,
129
366000
3000
کە بە بێهەستانە دەجەنگێن و دەمرن بەهۆی برسێتی و ئایدزەوە
06:21
unable to speak for themselves
130
369000
3000
توانایان نیە کە بدوێن دەربارەی خۆیان
06:24
and waiting to be saved
131
372000
2000
چاوەڕوانن تا ڕزگار دەکرێن
06:26
by a kind, white foreigner.
132
374000
3000
لەلایەن بیانییەکی سپی بەخشندەوە
06:29
I would see Africans in the same way that I,
133
377000
2000
ئەگەر وا بووایە ،ئەفەریقییەکانم بە هەمان شێوە دەبینی
06:31
as a child, had seen Fide's family.
134
379000
4000
کە من بە منداڵی خێزانەکەی فیدیم دەبینی
06:35
This single story of Africa ultimately comes, I think, from Western literature.
135
383000
4000
ئەم چیرۆکە ئەفەریقیە تەنیایە، وا هەست دەکەم لە ئەدەبیاتی ڕۆژئاواوە هاتبێت
06:39
Now, here is a quote from
136
387000
2000
لێرەدا وتەیەک هەیە کە هی
06:41
the writing of a London merchant called John Locke,
137
389000
3000
بازرگانێکی لەندەنیە کە ناوی جۆن لۆکە
06:44
who sailed to west Africa in 1561
138
392000
3000
کە بەکەشتی چارۆکەدار ڕۆشتوە بۆ ڕۆژئاوای ئەفەریقا لە ساڵی ١٥٦١
06:47
and kept a fascinating account of his voyage.
139
395000
5000
زۆری ڕووداوەکانی گەشتەکەی پاراستووە
06:52
After referring to the black Africans
140
400000
2000
دوای ئەوە ئاماژەی دەکرد بۆ ئەفەریقیە ڕەشەکان
06:54
as "beasts who have no houses,"
141
402000
2000
وەک ئەو وەحشانەی کە ماڵیان نیە
06:56
he writes, "They are also people without heads,
142
404000
4000
نوسیویەتی "هەروەها ئەوان خەڵکێکن کە ئەقڵیان نیە
07:00
having their mouth and eyes in their breasts."
143
408000
5000
دەم و چاویان لەسنگیاندایە
07:05
Now, I've laughed every time I've read this.
144
413000
2000
پێکەنینم دەهات هەرکاتێک کە ئەمەم دەخوێندەوە
07:07
And one must admire the imagination of John Locke.
145
415000
4000
پێویستە لەسەر یەکێک بیرۆکەکانی جۆن لۆک بەرز بنرخێنێت
07:11
But what is important about his writing is that
146
419000
2000
بەڵام ئەوەی گرنگە دەربارەی نوسینەکەی ئەوەیە کە
07:13
it represents the beginning
147
421000
2000
بنەمای
07:15
of a tradition of telling African stories in the West:
148
423000
3000
:دابونەریتی گێڕانەوەی چیرۆکە ئەفەریقییەکان لە ڕۆژ ئاوادا پێکدەهێنێت
07:18
A tradition of Sub-Saharan Africa as a place of negatives,
149
426000
3000
دابونەریتێک لە بیابانی لاوەکی ئەفریقا کە شوێنی شتە خراپەکانە
07:21
of difference, of darkness,
150
429000
2000
شتە جیاوازەکان. شوێنی تاریکییەکان
07:23
of people who, in the words of the wonderful poet
151
431000
4000
شوێنی ئەو کەسانەی، وەک شاعیر
07:27
Rudyard Kipling,
152
435000
2000
ڕودیارد کیپلینگ بە وشە جوانەکانی دەڵێت
07:29
are "half devil, half child."
153
437000
3000
نیوە شەیتان و نیوە منداڵن
07:32
And so I began to realize that my American roommate
154
440000
3000
بۆیە ئەوەم بۆ دەرکەوت کە هاو ژوورە ئەمەریکییەکەم
07:35
must have throughout her life
155
443000
2000
بەدرێژایی ژیانی
07:37
seen and heard different versions
156
445000
2000
بە شێوازی جیاواز ئەم تەنها چیرۆکەی
07:39
of this single story,
157
447000
2000
بیستووە و بینیوە
07:41
as had a professor,
158
449000
2000
هەروەک ئەو پرۆفیسۆرەی
07:43
who once told me that my novel was not "authentically African."
159
451000
5000
کە جارێکیان پێی وتم ڕٶمانەکەم " ئەفەریقی ڕەسەن " نییە
07:48
Now, I was quite willing to contend that there were a number of things
160
456000
2000
تەواو هیوادار بوم کە بڵێم کۆمەڵێک شتی
07:50
wrong with the novel,
161
458000
2000
هەڵە هەیە لە ڕۆمانەکەدا
07:52
that it had failed in a number of places,
162
460000
4000
هەڵەی تێدا بوو لە کۆمەڵێک شوێندا
07:56
but I had not quite imagined that it had failed
163
464000
2000
بەڵام من تەواو بڕوام نەدەکرد کە ئەوە هەڵە بووبێت
07:58
at achieving something called African authenticity.
164
466000
3000
لە بەدەست هێنانی شتێک کە پێی دەوترا ئەفریقییە ڕەسەنەکان
08:01
In fact I did not know what
165
469000
2000
لە ڕاستیدا نەم دەزانی
08:03
African authenticity was.
166
471000
3000
ئەفریقییە ڕەسەنەکان چی بوون
08:06
The professor told me that my characters
167
474000
2000
پڕۆفیسەرەکەم ئەوەی پێ وتم کە کەسایەتییەکان
08:08
were too much like him,
168
476000
2000
زۆر لەو دەچن
08:10
an educated and middle-class man.
169
478000
2000
پیاوانی خوێندەواری چینی مامناوەند بوون
08:12
My characters drove cars.
170
480000
2000
کەسایەتییەکانم ئۆتۆمبێلییان لێدەخووڕی
08:14
They were not starving.
171
482000
3000
ئەوان لە برسا نەمردبوون
08:17
Therefore they were not authentically African.
172
485000
4000
لەبەر ئەوە ئەوان ئەفریقییە ڕەسەنەکان نین
08:21
But I must quickly add that I too am just as guilty
173
489000
3000
بەڵام پێویستە بەخێرایی ئەوەی بۆ زیاد بکەم کە منیش تاوانبارم
08:24
in the question of the single story.
174
492000
3000
لە پرسیارەکانی تاکە چیرۆکەکەدا
08:27
A few years ago, I visited Mexico from the U.S.
175
495000
4000
چەند ساڵێکی کەم لەمەو پێش گەشتم کرد لەئەمەریکاوە بەرەو مەکسیک
08:31
The political climate in the U.S. at the time was tense,
176
499000
2000
کەش و هەوای سیاسی لە ئەمەریکا لەو کاتەدا ئاڵۆز بوو
08:33
and there were debates going on about immigration.
177
501000
4000
چەند دەنگۆیەک هەبوو دەربارەی گفتوگۆ کردن لەسەر کۆچکردن
08:37
And, as often happens in America,
178
505000
2000
هەروەکو زۆربەی جار لە ئەمریکا ڕوو دەدات
08:39
immigration became synonymous with Mexicans.
179
507000
3000
کۆچکردن بەهەمان شێوە بوو لەگەڵ مەکسیکدا
08:42
There were endless stories of Mexicans
180
510000
2000
چیرۆکی بێکۆتا هەبوو لە مەکسیک
08:44
as people who were
181
512000
2000
ئەو خەڵکەی لەوێ بوون
08:46
fleecing the healthcare system,
182
514000
2000
لەژێر سایەی سیستەمی تەندروستی و
08:48
sneaking across the border,
183
516000
2000
بەنهێنی بە سنورەکاندا دەپەڕینەوە
08:50
being arrested at the border, that sort of thing.
184
518000
4000
دەستگیر کردنیان لە سنور ،شتی تری لەم بابەتە
08:54
I remember walking around on my first day in Guadalajara,
185
522000
4000
بیرم دێت یەکەم ڕۆژ کە پیاسەم دەکرد لە گوادالاجارا
08:58
watching the people going to work,
186
526000
2000
سەیری خەڵکم دەکرد کە دەچوون بۆ ئیش
09:00
rolling up tortillas in the marketplace,
187
528000
2000
دەستیان دەکرد بە ژیانی خۆیان لە بازاڕەکاندا
09:02
smoking, laughing.
188
530000
3000
جگەرەیان دەکێشا، پێدەکەنین
09:05
I remember first feeling slight surprise.
189
533000
3000
بیرمە یەکەم جار هەستم بە کەمێک سەرسوڕمان دەکرد
09:08
And then I was overwhelmed with shame.
190
536000
3000
دواتر لە شەرما نقوم بوو بووم
09:11
I realized that I had been so immersed
191
539000
3000
بۆم دەرکەوت کە زۆر نقوم بووم
09:14
in the media coverage of Mexicans
192
542000
2000
لەناو میدیاکانی مەکسیک دا
09:16
that they had become one thing in my mind,
193
544000
2000
ئەوان بوو بوونە یەک یەک شت لە مێشکمدا
09:18
the abject immigrant.
194
546000
3000
کە ئەویش کۆچەرە پیسەکان بوون
09:21
I had bought into the single story of Mexicans
195
549000
2000
تەنها چیرۆکێکم لا دروست بوو لەسەر مەکسیکییەکان
09:23
and I could not have been more ashamed of myself.
196
551000
3000
زۆر زۆر شەرمم لەخۆم دەکرد
09:26
So that is how to create a single story,
197
554000
2000
کەواتە ئاوا تاکە چیرۆکێک دروست دەکرێت
09:28
show a people as one thing,
198
556000
3000
نیشانی خەڵکێکی بدەیت وەک یەک شت
09:31
as only one thing,
199
559000
2000
تەنها وەک یەک شت
09:33
over and over again,
200
561000
2000
دووبارە و دووبارە
09:35
and that is what they become.
201
563000
3000
ئەوە ئەو شتە بوو کە پێی دەگەیشتن
09:38
It is impossible to talk about the single story
202
566000
2000
شتێکی مەحاڵە باسی تەنها چیرۆکێک بکەیت
09:40
without talking about power.
203
568000
3000
بە بێ ئەوەی قسە بکەیت دەربارەی هێز
09:43
There is a word, an Igbo word,
204
571000
2000
وشەیەک هەیە، وشەی ئیگبۆیی
09:45
that I think about whenever I think about
205
573000
2000
کە بیری لێدەکەمەوە هەموو جارێک کە بیر لە
09:47
the power structures of the world, and it is "nkali."
206
575000
3000
پێکهاتەی هێز لە جیهاندا دەکەمەوە. ئەو وشەیە "نکالی" یە
09:50
It's a noun that loosely translates
207
578000
2000
ناوێکە بە هەڕەمەکی وەردەگێڕدرێت
09:52
to "to be greater than another."
208
580000
3000
بۆ "ئەوەی مەزن تر بیت لە یەکێکی تر"
09:55
Like our economic and political worlds,
209
583000
3000
وەکو جیهانی ئابوری و سیاسی ئێمە
09:58
stories too are defined
210
586000
2000
چیرۆکەکانیش بەپێی
10:00
by the principle of nkali:
211
588000
3000
یاساکانی نکالی پێناس دەکرێن
10:03
How they are told, who tells them,
212
591000
2000
چۆن دەگێڕدرێنەوە ، کێ دەیانگێڕێتەوە
10:05
when they're told, how many stories are told,
213
593000
3000
کاتێک پێیان وتراوە، چیرۆکێکی زۆریان پێ وتراوە
10:08
are really dependent on power.
214
596000
4000
دەکەوێتەوە سەر هێز
10:12
Power is the ability not just to tell the story of another person,
215
600000
3000
هێز توانایەکە نەک تەنها بۆ گێڕانەوەی چیرۆکی کەسێکی تر
10:15
but to make it the definitive story of that person.
216
603000
4000
بەڵکو بۆ تەواو کردنی چیرۆکی ئەو کەسەیە
10:19
The Palestinian poet Mourid Barghouti writes
217
607000
2000
شاعیری فەلەستینی مورید بارغوثی دەنوسێت
10:21
that if you want to dispossess a people,
218
609000
3000
ئەگەر بتەوێت شتێک لە کەسێک بسەنیت
10:24
the simplest way to do it is to tell their story
219
612000
3000
سادەترین ڕێگە بۆ ئەنجام دانی ئەو کارە گێڕانەوەی چیرۆکی ئەوانە
10:27
and to start with, "secondly."
220
615000
3000
وە دەستپێکردن بە 'دووەم'
10:30
Start the story with the arrows of the Native Americans,
221
618000
4000
چیرۆکەکە دەست پێ بکەیت بە نیشان دانی ئەمەریکیە ڕەسەنەکان
10:34
and not with the arrival of the British,
222
622000
3000
نەک بەوانەی کە چوون بۆ بەریتانیا
10:37
and you have an entirely different story.
223
625000
3000
ئەوکاتە بە تەواوی چیرۆکێکی جیاوازت دەبێت
10:40
Start the story with
224
628000
2000
چیرۆکەکە دەست پێ بکە بە
10:42
the failure of the African state,
225
630000
2000
ڕووخانی دەوڵەتی ئەفریقا
10:44
and not with the colonial creation of the African state,
226
632000
4000
نەک بە دۆزینەوەی داگیرکاری دەوڵەتی ئەفریقا دەست پێ بکەین
10:48
and you have an entirely different story.
227
636000
4000
ئەو کاتە تۆ بەتەواوەتی چیرۆکێکی جیاوازت دەبێت
10:52
I recently spoke at a university where
228
640000
2000
لەم دواییانەدا کاتێک قسەم لە زانکۆیەکدا دەکرد
10:54
a student told me that it was
229
642000
2000
خوێندکارێک پێی وتم
10:56
such a shame
230
644000
2000
ئەوە جێگەی شەرمە
10:58
that Nigerian men were physical abusers
231
646000
3000
کە پیاوە نێجیرییەکان ئازاری جەستەییان داوە
11:01
like the father character in my novel.
232
649000
3000
وەکو کەسایەتی باوکەکە لە ڕۆمانەکەمدا
11:04
I told him that I had just read a novel
233
652000
2000
منیش ئەوەم پێ وت کە ڕۆمانێکم خوێندۆتەوە
11:06
called American Psycho --
234
654000
2000
ناوی دەرونی ئەمریکییەکان بوو
11:08
(Laughter)
235
656000
2000
پێکەنین
11:10
-- and that it was such a shame
236
658000
2000
ئەوە وەکو شەرمەزارییەک وابوو
11:12
that young Americans were serial murderers.
237
660000
3000
کە گەنجە ئەمریکییەکان بە بەردەوامی بکوژ بوون
11:15
(Laughter)
238
663000
4000
پێکەنین
11:19
(Applause)
239
667000
6000
چەپڵە
11:25
Now, obviously I said this in a fit of mild irritation.
240
673000
3000
وەک دیارە من ئەمەم لە شێوەی وەڕز کردنێکی نەرم ونیانانەدا وت
11:28
(Laughter)
241
676000
2000
پێکەنین
11:30
But it would never have occurred to me to think
242
678000
2000
بەڵام هەرگیز بۆ من ڕووی نەدا بوو کە بیر لەمە بکەمەوە
11:32
that just because I had read a novel
243
680000
2000
تەنها لەبەر ئەوەی ڕۆمانێکم خوێندۆتەوە
11:34
in which a character was a serial killer
244
682000
2000
کە کەسایەتییەک ڕۆڵی تێدا دەبینێت کە بە بەردەوامی بکوژ بوو
11:36
that he was somehow representative
245
684000
2000
بەشێوەیەک لە شێوەکان ئەو نوێنەری
11:38
of all Americans.
246
686000
2000
هەموو ئەمریکییەکان بێت
11:40
This is not because I am a better person than that student,
247
688000
3000
ئەمەش ئەوە ناگەیەنێت کە من کەسێکی باشترم لە خوێندکارە
11:43
but because of America's cultural and economic power,
248
691000
3000
بەڵکو بە هۆی کەلتوری ئەمریکا و توانای ئابوریەکەیەوەیە
11:46
I had many stories of America.
249
694000
2000
ژمارەیەکی زۆر چیرۆکم هەبوو لەسەر ئەمریکا
11:48
I had read Tyler and Updike and Steinbeck and Gaitskill.
250
696000
4000
ئەمانەم خوێندۆتەوە تایلەر، ئەبدیک، ستینبێک لەگەڵ گەیتسکیڵ
11:52
I did not have a single story of America.
251
700000
3000
چیرۆکی تەنیام لەسەر ئەمرکا نەبووە
11:55
When I learned, some years ago, that writers were expected
252
703000
3000
چەند ساڵێک لەمەوپێش فێر بووم کە نوسەرەکان پێشبینی ئەوەیان لێ دەکرێت
11:58
to have had really unhappy childhoods
253
706000
4000
سەردەمی منداڵییان زۆر ناخۆش بووبێت
12:02
to be successful,
254
710000
2000
بۆ ئەوەی سەرکەوتوو بن
12:04
I began to think about how I could invent
255
712000
2000
دەستم کرد بە بیرکردنەوە لەوەی کە چۆن بتوانیم
12:06
horrible things my parents had done to me.
256
714000
2000
شتی خراپ دروست بکەم کە دایک و باوکم لەگەڵ من کردبێتیان
12:08
(Laughter)
257
716000
2000
پێکەنین
12:10
But the truth is that I had a very happy childhood,
258
718000
4000
بەڵام ڕاستییەکە ئەوەیە کە من سەردەمی منداڵیم زۆر خۆش بوو
12:14
full of laughter and love, in a very close-knit family.
259
722000
3000
کە پڕ بوو لە پێکەنین و خۆشەویستی، لە چوار چێوەی خێزانێکی تووندوتۆڵدا
12:17
But I also had grandfathers who died in refugee camps.
260
725000
4000
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا باپیرانم مردبوون لە کەمپی ئاوارەکان
12:21
My cousin Polle died because he could not get adequate healthcare.
261
729000
4000
ئامۆزاکەم کە ناوی پۆڵ بوو گیانی لە دەست دابوو لەبەر ئەوەی چاودێری تەندروستی تەواوی پێنەگەشتبوو
12:25
One of my closest friends, Okoloma, died in a plane crash
262
733000
3000
یەکێک لە هاوڕی هەرە نزیکەکانم ئۆکۆلۆما گیانی لەدەست دا لە تێکشکانی فڕۆکەیەکدا
12:28
because our fire trucks did not have water.
263
736000
3000
لەبەر ئەوەی ئاگر کوژێنەوەکەیان ئاوی پێویستی تێدا نەبوو بۆ کوژاندنەوەی ئاگرەکە
12:31
I grew up under repressive military governments
264
739000
3000
من گەورە بووم لە ژێر سایەی حوکومەتێکی سەربازی زۆرداردا
12:34
that devalued education,
265
742000
2000
کە ڕۆشنبیری تێیدا گرنگی پێ نەدەدرا
12:36
so that sometimes my parents were not paid their salaries.
266
744000
3000
بۆیە هەندێ کات خێزانەکەم موچەیان وەرنەدەگرت
12:39
And so, as a child, I saw jam disappear from the breakfast table,
267
747000
4000
بۆیە کە مندال بووم دۆشاوی میوە لەپڕ لەسەر مێزی نان خواردنی بەیانیانمان نەما
12:43
then margarine disappeared,
268
751000
2000
دواتر (کەرە) نەما
12:45
then bread became too expensive,
269
753000
3000
دواتر (نان) زۆر گران بوو
12:48
then milk became rationed.
270
756000
3000
دواتر شیر کەم بوو، بۆیە بەشێکی کەممان بەردەکەوەت
12:51
And most of all, a kind of normalized political fear
271
759000
3000
لە سەروو هەموو ئەمانەشەوە جۆرێک لە ترساندنی سیاسی
12:54
invaded our lives.
272
762000
4000
ژیانمانی داگیر کردبوو
12:58
All of these stories make me who I am.
273
766000
2000
هەموو ئەم چیرۆکانە منیان دروست کرد وە وایان لێ کردم کە بزانم من کێم
13:00
But to insist on only these negative stories
274
768000
4000
بەڵام سوور بوون تەنها لەسەر ئەم هەموو چیرۆکە ناخۆشانە
13:04
is to flatten my experience
275
772000
3000
وایان لێ کردم کە بیرۆکەکانم ساف بکەم
13:07
and to overlook the many other stories
276
775000
2000
وە سەیری ژمارەیەکی زۆر لە چیرۆکی تر بکەم
13:09
that formed me.
277
777000
2000
کە منیان پێکهێناوە
13:11
The single story creates stereotypes,
278
779000
3000
چیرۆکە تەنیاییەکە ئەو تاکە بیرۆکانە دروست دەکات
13:14
and the problem with stereotypes
279
782000
3000
کێشەی دووبارەبوونەوەی بیرۆکەکانیش
13:17
is not that they are untrue,
280
785000
2000
ئەوە نییە کە ڕاست نین
13:19
but that they are incomplete.
281
787000
2000
بەڵکوو ناتەواوی بیرۆکەکانە
13:21
They make one story become the only story.
282
789000
4000
یەک چیرۆک دەکەنە تاکە چیرۆک
13:25
Of course, Africa is a continent full of catastrophes:
283
793000
2000
بێگومان ئەفریقا کیشوەرێکە کە پڕە لە کارەسات
13:27
There are immense ones, such as the horrific rapes in Congo
284
795000
4000
یەکێک لەو کارەساتە گەورانە ئەو دەسترێژییە مەترسیدارە بوو کە لە کۆنگۆ ڕووی دا
13:31
and depressing ones, such as the fact that
285
799000
2000
وە ئەو ڕاستییەی کە
13:33
5,000 people apply for one job vacancy in Nigeria.
286
801000
5000
٥٠٠٠ خەڵک داواکارییان پێشکەش کردبوو بۆ یەک ئیشی بێ مانا لە نێجیریا
13:38
But there are other stories that are not about catastrophe,
287
806000
3000
بەڵام چیرۆکی تر هەیە کە دەربارەی کارەسات نین
13:41
and it is very important, it is just as important, to talk about them.
288
809000
4000
وە ئەوەش شتێکی زۆر گرنگە، هەر وەک چۆن گرنگە کە دەربارەیان قسە بکەین
13:45
I've always felt that it is impossible
289
813000
2000
هەمیشە هەستم وا بووە کە مەحاڵە
13:47
to engage properly with a place or a person
290
815000
3000
کە بە تەواوی تێکەڵی شوێنێک یان کەسێک ببیت
13:50
without engaging with all of the stories of that place and that person.
291
818000
4000
بێ ئەوەی تێکەڵی چیرۆکەکانی ئەو شوێنە یان ئەو کەسە ببیت
13:54
The consequence of the single story
292
822000
3000
سەرەنجامی تاکە چیرۆک
13:57
is this: It robs people of dignity.
293
825000
3000
ئەمەیە: دزینی ئازادی و شکۆداری خەڵکە
14:00
It makes our recognition of our equal humanity difficult.
294
828000
4000
وامان لێ دەکات کە بە زەحمەت لە یەکسانی مرۆڤایەتی تێ بگەین
14:04
It emphasizes how we are different
295
832000
3000
ئەوەش دووپات دەکاتەوە کە ئێمە جیاوازین
14:07
rather than how we are similar.
296
835000
2000
وەک لەوەی کە لەیەک بچین
14:09
So what if before my Mexican trip
297
837000
2000
کەواتە چی دەبوو ئەگەر پێش گەشتەکەم بۆ مەکسیک
14:11
I had followed the immigration debate from both sides,
298
839000
4000
بە دوادا چونم بکردایە بۆ گفتوگۆ کردن لەسەر کۆچکردن لە هەردوو
14:15
the U.S. and the Mexican?
299
843000
2000
وڵاتی ئەمریکا و مەکسیك؟
14:17
What if my mother had told us that Fide's family was poor
300
845000
4000
یاخود چی دەبوو ئەگەر دایکم بە ئێمەی بوتایە کە خێزانی فیدی هەژارن
14:21
and hardworking?
301
849000
2000
لەگەڵ ئەوەشدا زۆر ئیش دەکەن؟
14:23
What if we had an African television network
302
851000
2000
یاخود چی دەبوو ئەگەر ئێمە کەناڵێکی ئەفریقی جیهانیمان هەبوایە
14:25
that broadcast diverse African stories all over the world?
303
853000
4000
کە هەموو چیرۆکە جیاوازەکانی ئەفریقای پەخش بکردایە بۆ هەموو جیهان
14:29
What the Nigerian writer Chinua Achebe calls
304
857000
2000
چی دەبوو ئەگەر نوسەری نێجیری چینوا ئاچیبی ناوی کتێبەکەی
14:31
"a balance of stories."
305
859000
3000
هاوسەنگییەک بۆ چیرۆکەکان، بووایە
14:34
What if my roommate knew about my Nigerian publisher,
306
862000
3000
چی دەبوو ئەگەر هاوژورەکەم شتێکی بزانییایە دەربارەی بڵاوکەرە نێجیریەکە
14:37
Mukta Bakaray,
307
865000
2000
موکتا باکارای
14:39
a remarkable man who left his job in a bank
308
867000
2000
ئەو پیاوە بەتوانایەی کارەکەی بەجێ هێشت لە بانک
14:41
to follow his dream and start a publishing house?
309
869000
3000
بۆ ئەوەی دوای خەونەکەی بکەوێت و دەست بکات بە دروست کردنی خانەی چاپ و بڵاوکردنەوە
14:44
Now, the conventional wisdom was that Nigerians don't read literature.
310
872000
4000
ژیرییە نەریتییەکە ئەوە بوو کە نێیجیرییەکان ئەدەب ناخوێننەوە
14:48
He disagreed. He felt
311
876000
2000
موکاتا ڕازی نەبوو بەمە. ئەو هەستی کرد
14:50
that people who could read, would read,
312
878000
2000
ئەوانەی کە توانای خوێندنەوەیان هەیە دەخوێننەوە
14:52
if you made literature affordable and available to them.
313
880000
4000
ئەگەر ئەدەب گونجاو وبەردەست بکەیت بۆیان
14:56
Shortly after he published my first novel
314
884000
3000
ماوەیەکی کەم دوای ئەوەی یەکەم ڕۆمانمی بڵاوکردەوە
14:59
I went to a TV station in Lagos to do an interview,
315
887000
3000
ڕۆشتم بۆ کەناڵێکی تەلەفیزۆنی لە لاگۆس بۆ چاو پێکەوتنێک
15:02
and a woman who worked there as a messenger came up to me and said,
316
890000
3000
ژنێک کە لەوێ ئیشی دەکرد وەک پەیامنێرێک هات بۆ لام و پێی وتم
15:05
"I really liked your novel. I didn't like the ending.
317
893000
3000
لە ڕاستیدا من زۆر حەزم لە ڕۆمانەکەت بوو بەڵام حەزم لە کۆتاییەکەی نەبوو
15:08
Now you must write a sequel, and this is what will happen ..."
318
896000
3000
پێویستە چیرۆکی بێ کۆتایی بنوسیت، ئەمە ئەوەیە کە ڕوو دەدات
15:11
(Laughter)
319
899000
3000
پێکەنین
15:14
And she went on to tell me what to write in the sequel.
320
902000
3000
بەردەوام بوو لە قسە کردن و پێی وتم چی بنووسم لە کۆتاییەکەیدا
15:17
I was not only charmed, I was very moved.
321
905000
3000
من تەنها شەیدای بیرۆکەکانی نەبووم بەڵکو زۆریش لە ژێر کاریگەریدا بووم
15:20
Here was a woman, part of the ordinary masses of Nigerians,
322
908000
3000
لێرەدا ئەو ژنە بەشێک بوو لە خەڵکی ئاسایی نێجیریا
15:23
who were not supposed to be readers.
323
911000
3000
کە پێشبینی نەدەکرا خوێندەوار بن
15:26
She had not only read the book, but she had taken ownership of it
324
914000
2000
ئەو تەنها کتێبەکەی نەخوێندبووەوە بەڵکو خاوەندارێتی وەرگرتبوو
15:28
and felt justified in telling me
325
916000
3000
بەلایەوە ئاسایی بوو کە پێم بڵێت
15:31
what to write in the sequel.
326
919000
2000
چی بنووسم لە کۆتایی چیرۆکەکەدا
15:33
Now, what if my roommate knew about my friend Fumi Onda,
327
921000
4000
چی دەبوو ئەگەر هاوژوورەکەم دەربارەی هاوڕێکەم فومی ئۆندا بیزانیایە
15:37
a fearless woman who hosts a TV show in Lagos,
328
925000
3000
کە ژنێکی چاو نەترس بوو، میوانداری بەرنامەیەکی تەلەفیزۆنی دەکرد
15:40
and is determined to tell the stories that we prefer to forget?
329
928000
3000
کە هەموو ئەو چیرۆکانە دیاری دەکات کە ئێمە بەلامانەوە پەسەندە بۆ لەبیر کردن؟
15:43
What if my roommate knew about the heart procedure
330
931000
4000
چی دەبوو ئەگەر هاوژوورەکەم دەربارەی نەشتەرگەرییەکەی دڵم بیزانییایە
15:47
that was performed in the Lagos hospital last week?
331
935000
3000
کە هەفتەی پێشوو بۆم ئەنجام درا لە نەخۆشخانەی لاگۆس؟
15:50
What if my roommate knew about contemporary Nigerian music,
332
938000
4000
چی دەبوو ئەگەر هاوژوورەکەم دەربارەی مۆسیقای هاوچەرخی نێجیریا بیزانیایە
15:54
talented people singing in English and Pidgin,
333
942000
3000
کە خەڵکێکی بەهرەمەندمان هەیە و گۆرانی دەڵێن بە ئینگلیزی و پیدگینی و
15:57
and Igbo and Yoruba and Ijo,
334
945000
2000
ئیگبۆ و یۆروبا و ئیجۆ
15:59
mixing influences from Jay-Z to Fela
335
947000
4000
کە تێکەڵ کراون لە جەی زێت بۆ فێلا
16:03
to Bob Marley to their grandfathers.
336
951000
3000
وە بۆ بۆب مارلی و بۆ باپیرەکانیان
16:06
What if my roommate knew about the female lawyer
337
954000
2000
چی دەبوو ئەگەر هاوژوورەکەم دەربارەی پارێزەرە ژنەکە بیزانیایە
16:08
who recently went to court in Nigeria
338
956000
2000
کە بەم دواییانە ڕۆشت بۆ دادگا لە نایجیریا
16:10
to challenge a ridiculous law
339
958000
2000
بۆ بەرەنگار بوونەوەوی یاسا بێماناکان
16:12
that required women to get their husband's consent
340
960000
3000
کە دەبوو ژنەکان ڕەزامەندی هاوسەرەکانیان بەدەست بهێنن پێش ئەوەی کە
16:15
before renewing their passports?
341
963000
3000
پاسپۆڕتەکانیان نوێ بکەنەوە
16:18
What if my roommate knew about Nollywood,
342
966000
3000
چی دەبوو ئەگەر هاوژوورەکەم دەربارەی نۆلیوود بیزانیایە
16:21
full of innovative people making films despite great technical odds,
343
969000
4000
کە پڕە لە خەڵکی داهێنەر کە فیلمەکان بەرهەم دێنن سەڕەڕای کێشە تەکنیکییە سەیرەکانیش
16:25
films so popular
344
973000
2000
فیلمەکان ئەوەندە بەناوباگن
16:27
that they really are the best example
345
975000
2000
کە بەڕاستی ئەوان باشترین نمونەی
16:29
of Nigerians consuming what they produce?
346
977000
3000
بەرهەمە نایجیرییەکانن بۆ ئەوەی بزانێت کە ئەوان چی بەرهەمم دەهێنن
16:32
What if my roommate knew about my wonderfully ambitious hair braider,
347
980000
3000
چی دەبوو ئەگەر هاوژوورەکەم دەربارەی ئەو کەسەی شێوازی بەستنی قژمی بە جوانی دەکرد بیزانیایە
16:35
who has just started her own business selling hair extensions?
348
983000
4000
کەتازە دەستی کردووە بە بازرگانی فرۆشتنی قژی درێژکراو؟
16:39
Or about the millions of other Nigerians
349
987000
2000
یاخود دەربارەی ملیۆنەها خەڵکی تری نێجیری
16:41
who start businesses and sometimes fail,
350
989000
2000
کە دەست دەکەن بە بەزرگانی و هەندێ جاریش سەرکەوتوو نابن
16:43
but continue to nurse ambition?
351
991000
4000
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا بەردەوام دەبن لە هیوایەتەکەیان ؟
16:47
Every time I am home I am confronted with
352
995000
2000
هەموو جارێک کە لە ماڵەوە دەبم ڕوبەڕوو دەبمەوە لەگەڵ
16:49
the usual sources of irritation for most Nigerians:
353
997000
3000
:سەرچاوە هەمیشەییەکانی بێزارکردن بۆ زۆربەی نایجیرییەکان
16:52
our failed infrastructure, our failed government,
354
1000000
3000
داڕوخانی ژێرخانی ئابوریمان، شکست هێنانی حوکومەتەکەمان
16:55
but also by the incredible resilience of people who
355
1003000
3000
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر خەڵک بێدەنگن و
16:58
thrive despite the government,
356
1006000
3000
گەشە دەکەن،بێ هاریکاری حوکومەتەکە
17:01
rather than because of it.
357
1009000
2000
لەبری ئەوەی بەهۆی حکومەتەکەیانەوە بێت
17:03
I teach writing workshops in Lagos every summer,
358
1011000
3000
خەڵک فێری نوسین دەکەم ل لاگۆس هەموو هاوینێک
17:06
and it is amazing to me how many people apply,
359
1014000
3000
زۆر شتێکی دڵ خۆش کەرە بۆ من کە خەڵکێکی زۆر دێن و داواکاری دەکەن
17:09
how many people are eager to write,
360
1017000
3000
خەڵکێکی زۆریش بە پەرۆشن بۆ نوسین
17:12
to tell stories.
361
1020000
2000
بۆ ئەوەی چیرۆکەکانیان بگێڕنەوە
17:14
My Nigerian publisher and I have just started a non-profit
362
1022000
3000
من و بڵاو کەرە نێجیرییەکەم دەستمان کرد بە دروست کردنی دامەزراوەیەکی قازانج نەویست
17:17
called Farafina Trust,
363
1025000
2000
کە ناوی متمانەی فارافینایە
17:19
and we have big dreams of building libraries
364
1027000
3000
ئێمە خەونی گەورەمان هەیە بۆ بنیاد نانی کتێب خانەکان و
17:22
and refurbishing libraries that already exist
365
1030000
2000
جوان کردن و ئاوەدان کردنەوەی کتێب خانەکان کە هەن
17:24
and providing books for state schools
366
1032000
3000
بۆ ئەوەی کتێبەکان دابین بکەین بۆ خوێندنگاکان
17:27
that don't have anything in their libraries,
367
1035000
2000
کە هیچ شتێکیان نییە لە کتیب خانەکانیاندا
17:29
and also of organizing lots and lots of workshops,
368
1037000
2000
وە هەروەها ڕێکخستنی کاری زیاتر
17:31
in reading and writing,
369
1039000
2000
لە بواری خوێندنەوە و نووسیندا
17:33
for all the people who are eager to tell our many stories.
370
1041000
3000
بۆ هەموو ئەو کەسانەی کە بەپەرۆشن بۆ گێڕانەوەی چیرۆکەکانمان
17:36
Stories matter.
371
1044000
2000
چیرۆکەکان گرنگن
17:38
Many stories matter.
372
1046000
2000
ژمارەیەکی زۆر لە چیرۆکەکان گرنگن
17:40
Stories have been used to dispossess and to malign,
373
1048000
4000
ئەو چیرۆکانەی کە بەکار هێنراون بۆ لێسەندنەوە و ڕق لێ هەڵگرتن
17:44
but stories can also be used to empower and to humanize.
374
1052000
4000
بەڵام چیرۆکەکان دەتوانن مرۆڤەکان بەهێز بکەن و بیانکەن بە مرۆڤ
17:48
Stories can break the dignity of a people,
375
1056000
3000
چیرۆکەکان دەتوانن ئازادی و شکۆمەندی خەڵکێک تێک بشکێنن
17:51
but stories can also repair that broken dignity.
376
1059000
5000
بەڵام لەلایەکی ترەوە چیرۆکەکان دەتوانن ئازادی و شکۆمەندییەکان چاک بکەنەوە
17:56
The American writer Alice Walker wrote this
377
1064000
2000
نوسەری ئەمریکی ئەلیس والکەر ئەمەی نوسیوە
17:58
about her Southern relatives
378
1066000
2000
دەربارەی خزمەکانی کە لە باشور بوون
18:00
who had moved to the North.
379
1068000
2000
دواتر ڕۆشتبوون بەرەو باکور
18:02
She introduced them to a book about
380
1070000
2000
خۆی بە وان ناساند لە کتیبێکدا کە دەربارەی
18:04
the Southern life that they had left behind:
381
1072000
3000
:ژیانی ئەوان لە باشوور کە بەجێیان هێشتووە
18:07
"They sat around, reading the book themselves,
382
1075000
4000
ئەوان لە دەوروپشتی یەکتر دانیشتبوون و کتێبیان بۆ خۆیان دەخوێندەوە
18:11
listening to me read the book, and a kind of paradise was regained."
383
1079000
6000
گوێیان لە من دەگرت کاتێک کتێبم دەخوێندەوە، ئەوە وەک ئەوە وابوو کە بەهەشتێک دەست کەوتبێت
18:17
I would like to end with this thought:
384
1085000
3000
حەزدەکەم کۆتایی ئەم گفتوگۆیە بەم بیرۆکەیە بهێنم:
18:20
That when we reject the single story,
385
1088000
3000
کاتێک ئێمە تاکە چیرۆکەکە ڕەت دەکەینەوە
18:23
when we realize that there is never a single story
386
1091000
3000
کاتێک تێ دەگەین کە هەرگیز تەنها یەک چیرۆک نییە
18:26
about any place,
387
1094000
2000
دەربارەی شوێنێک
18:28
we regain a kind of paradise.
388
1096000
2000
ئەو کاتە وەک ئەوە وایە بەهەشتێکمان دەست کەوتبێت
18:30
Thank you.
389
1098000
2000
سوپاس
18:32
(Applause)
390
1100000
8000
چەپڵە
ABOUT THE SPEAKER
Chimamanda Ngozi Adichie - NovelistInspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature.
Why you should listen
In Nigeria, Chimamanda Ngozi Adichie's novel Half of a Yellow Sun has helped inspire new, cross-generational communication about the Biafran war. In this and in her other works, she seeks to instill dignity into the finest details of each character, whether poor, middle class or rich, exposing along the way the deep scars of colonialism in the African landscape.
Adichie's newest book, The Thing Around Your Neck, is a brilliant collection of stories about Nigerians struggling to cope with a corrupted context in their home country, and about the Nigerian immigrant experience.
Adichie builds on the literary tradition of Igbo literary giant Chinua Achebe—and when she found out that Achebe liked Half of a Yellow Sun, she says she cried for a whole day. What he said about her rings true: “We do not usually associate wisdom with beginners, but here is a new writer endowed with the gift of ancient storytellers.”
(Photo: Wani Olatunde)
Chimamanda Ngozi Adichie | Speaker | TED.com