ABOUT THE SPEAKER

Chimamanda Ngozi Adichie - Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature.

Why you should listen

In Nigeria, Chimamanda Ngozi Adichie's novel Half of a Yellow Sun has helped inspire new, cross-generational communication about the Biafran war. In this and in her other works, she seeks to instill dignity into the finest details of each character, whether poor, middle class or rich, exposing along the way the deep scars of colonialism in the African landscape.

Adichie's newest book, The Thing Around Your Neck, is a brilliant collection of stories about Nigerians struggling to cope with a corrupted context in their home country, and about the Nigerian immigrant experience.

Adichie builds on the literary tradition of Igbo literary giant Chinua Achebe—and when she found out that Achebe liked Half of a Yellow Sun, she says she cried for a whole day. What he said about her rings true: “We do not usually associate wisdom with beginners, but here is a new writer endowed with the gift of ancient storytellers.”

(Photo: Wani Olatunde)

More profile about the speaker
Chimamanda Ngozi Adichie | Speaker | TED.com

TEDGlobal 2009

Chimamanda Ngozi Adichie: The danger of a single story

Chimamanda Ngozi Adichie: တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်၏ အန္တရာယ်

Filmed: 2009-07-23

Readability: 4.1

21,248,547 views

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဘဝ၊ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေဟာ ထပ်တူညီနေတဲ့ ပုံပြင်လေးတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။ ဝတ္ထုရေးဆရာ Chimamanda Adichie က သူမရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်း အမြင်ကို ဘယ်လိုရှာတွေ့ခဲ့လဲကို ပြောပါတယ်။ ပြီးရင် ကျွန်ုပ်တို့သာ လူတစ်ယောက် ဒါမှမဟုတ် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ပုံပြင်တစ်ပုဒ်ကိုသာ ကြားဖူးမယ်ဆိုရင် ကျွန်ုပ်တို့တွေဟာ ကြီးမားတဲ့ နားလည်လွဲမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်ရပါလိမ့်မယ်။

Chimamanda Ngozi Adichie - Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

I'm a storyteller.

0

0

2000

ကျွန်မက ပုံပြင်ပြောသူ တစ်ယောက်ပါ။

00:14

And I would like to tell you a few personal stories

1

2000

3000

အခု ရှင်တို့ကို "တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်၏
အန္တရာယ်"လို့ခေါ်တဲ့

00:17

about what I like to call "the danger of the single story."

2

5000

5000

ကိုယ်ရေး ပုံပြင်တွေကို
ကျွန်မ ပြောပြချင်ပါတယ်။

00:22

I grew up on a university campus in eastern Nigeria.

3

10000

4000

ကျွန်မက အရှေ့ Nigeria ရဲ့
တက္ကသိုလ်မှာ ကြီးပြင်းတာပါ။

00:26

My mother says that I started reading at the age of two,

4

14000

3000

ကျွန်မ အမေကတော့ ကျွန်မက
အသက် ၂ နှစ်မှာ စာစဖတ်တယ်လို့ပြောတယ်။

00:29

although I think four is probably close to the truth.

5

17000

5000

ဒါပေမဲ့ ၄ နှစ်က ပိုမှန်မယ်လို့
ကျွန်မ ထင်ပါတယ်။

ကျွန်မက စာကို စောပြီး ဖတ်တတ်လာသူပါ။

00:34

So I was an early reader, and what I read

6

22000

2000

ကျွန်မ ဖတ်တာတွေကတော့ ဗြိတိန်နဲ့
အမေရိကန် ကလေးစာအုပ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

00:36

were British and American children's books.

7

24000

3000

00:39

I was also an early writer,

8

27000

3000

ကျွန်မက စာကို စောပြီး
ရေးတတ်သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

00:42

and when I began to write, at about the age of seven,

9

30000

4000

၇ နှစ်လောက်မှာ ကျွန်မ ခဲတံရယ်

ရောင်စုံတွေနဲ့ ခြယ်သထားပြီး

00:46

stories in pencil with crayon illustrations

10

34000

2000

ကျွန်မ သနားစရာ အမေကို ဖတ်ခိုင်းတဲ့

00:48

that my poor mother was obligated to read,

11

36000

3000

ပုံပြင်တွေ စရေးတော့

00:51

I wrote exactly the kinds of stories I was reading:

12

39000

4000

ကျွန်မ ဖတ်နေခဲ့တဲ့ ပုံပြင်တွေကိုဘဲ
အတိအကျ ပြန်ရေးတာပါ။

00:55

All my characters were white and blue-eyed,

13

43000

5000

ဇာတ်ကောင်တွေ အားလုံးက
အသားဖြူဖြူ မျက်လုံးပြာပြာနဲ့။

01:00

they played in the snow,

14

48000

2000

သူတို့က နှင်းထဲမှာ ကစားတယ်။

01:02

they ate apples,

15

50000

2000

သူတို့ ပန်းသီးတွေ စားတယ်။

01:04

and they talked a lot about the weather,

16

52000

2000

(ရယ်သံများ)

01:06

how lovely it was

17

54000

2000

ပြီးရင် သူတို့က ရာသီအကြောင်း
မကြာမကြာပြောတယ်။

01:08

that the sun had come out.

18

56000

2000

နေထွက်လာတာ ဘယ်လောက်တောင်
သာယာလဲဆိုတာပေါ့။

01:10

(Laughter)

19

58000

2000

(ရယ်သံများ)

01:12

Now, this despite the fact that I lived in Nigeria.

20

60000

3000

ကျွန်မ Nigeria မှာနေတယ် ဆိုပေမဲ့ လည်း

01:15

I had never been outside Nigeria.

21

63000

4000

အရင်တုန်းက Nigeria
အပြင်ကို မရောက်ခဲ့ဖူးပါဘူး။

01:19

We didn't have snow, we ate mangoes,

22

67000

3000

ကျွန်မတို့ဆီမှာ နှင်းမကျဘူး။
ကျွန်မတို့ သရက်သီးစားတယ်။

01:22

and we never talked about the weather,

23

70000

2000

ပြီးရင် ကျွန်မတို့ ဘယ်တော့မှ
ရာသီအကြောင်း မပြောကြဘူး။

01:24

because there was no need to.

24

72000

2000

အကြောင်းက ပြောစရာမလိုလို့လေ။

01:26

My characters also drank a lot of ginger beer

25

74000

3000

ကျွန်မ ဇာတ်ကောင်တွေက
ချင်းဘီယာတွေ သောက်ပါတယ်။

01:29

because the characters in the British books I read

26

77000

2000

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဗြိတိန် စာအုပ်ထဲက
ဇာတ်ကောင်တွေလည်း

01:31

drank ginger beer.

27

79000

2000

သောက်လို့လေ။

01:33

Never mind that I had no idea what ginger beer was.

28

81000

3000

ချင်းဘီယာ ဘာလဲဆိုတာ ကျွန်မ
မသိခဲ့တာကို ထားလိုက်ပါတော့။

01:36

(Laughter)

29

84000

1000

(ရယ်သံများ)

01:37

And for many years afterwards, I would have a desperate desire

30

85000

3000

နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီးနောက်

ကျွန်မ ဂျင်းဘီယာ အရသာကို
အင်မတန်ဘဲ မြည်းကြည့်ချင်ပါတယ်။

01:40

to taste ginger beer.

31

88000

2000

01:42

But that is another story.

32

90000

2000

ဒါပေမဲ့ ဒါက နောက်အကြောင်းအရာ
တစ်ခုပါ။

01:44

What this demonstrates, I think,

33

92000

2000

ကျွန်မထင်တာက ဒါက

01:46

is how impressionable and vulnerable we are

34

94000

3000

ကျွန်မတို့တွေ ပုံပြင်နဲ့ပတ်သတ်လာရင်
ဘယ်လောက်တောင်

01:49

in the face of a story,

35

97000

2000

ယုံကြည်လွယ်တာကို ပြသလိုက်ပါတယ်။

01:51

particularly as children.

36

99000

2000

အထူးသဖြင့် ကလေးဘဝမှာပေါ့။

01:53

Because all I had read were books

37

101000

2000

ဘာလို့လဲဆို ဖတ်သမျှ ပုံပြင်တွေထဲက
ဇာတ်ကောင်တွေကနိုင်ငံခြားကလေ။

01:55

in which characters were foreign,

38

103000

2000

01:57

I had become convinced that books

39

105000

2000

စာအုပ်တွေဟာ သူတို့ သဘောသဘာဝအရ

01:59

by their very nature had to have foreigners in them

40

107000

3000

နိုင်ငံခြားသားတွေပါရမယ် ကျွန်မ ကိုယ်တိုင်

02:02

and had to be about things with which

41

110000

2000

မခွဲခြားနိုင်တဲ့အရာတွေ ပါရမယ်ဆိုပြီး
ကျွန်မယုံကြည်လာပါတယ်။

02:04

I could not personally identify.

42

112000

3000

02:07

Things changed when I discovered African books.

43

115000

4000

အာဖရိက စာအုပ်တွေ ကျွန်မ ဖတ်ပြီးနောက်
အရာရာက ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။

02:11

There weren't many of them available, and they weren't

44

119000

2000

အဲစာအုပ်တွေက သိပ်လဲမရှိသလို

02:13

quite as easy to find as the foreign books.

45

121000

2000

နိုင်ငံခြားစာအုပ်လို အရာ ရှာဖို့မလွယ်ဘူးလေ။

02:15

But because of writers like Chinua Achebe and Camara Laye

46

123000

4000

ဒါပေမဲ့ Chinua Achebe နဲ့
Camara Laye စာရေးဆရာတွေကြောင့်

02:19

I went through a mental shift in my perception

47

127000

2000

ကျွန်မရဲ့ စာပေနဲ့ ပတ်သတ်တဲ့
အမြင်တွေလည်း ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါတယ်။

02:21

of literature.

48

129000

2000

02:23

I realized that people like me,

49

131000

2000

ကျွန်မ သိလိုက်တာက ကျွန်မလို လူတွေ

02:25

girls with skin the color of chocolate,

50

133000

2000

ချောကလက်ရောင် အသားရေ

02:27

whose kinky hair could not form ponytails,

51

135000

3000

စည်းလို့မရအောင် လိမ်ကောက်နေတဲ့ ဆံပင်နဲ့
ကောင်မလေးတွေလည်း

02:30

could also exist in literature.

52

138000

2000

စာပေထဲမှာ တည်ရှိနိုင်တယ်ဆိုတာကိုပေါ့။

02:32

I started to write about things I recognized.

53

140000

4000

ဒါကြောင့် ကျွန်မ မှတ်မိတဲ့
အကြောင်းအရာတွေကို စရေးခဲ့ပါတယ်။

02:36

Now, I loved those American and British books I read.

54

144000

4000

ကျွန်မ အမေရိကန် နဲ့
ဗြိတိန်စာအုပ်တွေကိုလည်း ကြိုက်ပါတယ်။

02:40

They stirred my imagination. They opened up new worlds for me.

55

148000

4000

ဒါတွေက ကျွန်မရဲ့စိတ်ကူးကို
နှိုးဆွပေးသလို

ကျွန်မကို ကမ္ဘာအသစ်ဆီ
ခေါ်ဆောင်ပေးတယ်လေ။

02:44

But the unintended consequence

56

152000

2000

ဒါပေမဲ့ မရည်ရွယ်ထားတဲ့ နောက်ဆက်တွဲကတော့

02:46

was that I did not know that people like me

57

154000

2000

ကျွန်မလို လူတွေ စာပေထဲမှာ
တည်ရှိနိုင်တယ်ဆိုတာကို

02:48

could exist in literature.

58

156000

2000

မသိရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

02:50

So what the discovery of African writers did for me was this:

59

158000

4000

ဒါကြောင့် အာဖရိက စာရေးဆရာတွေကို
ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းဟာ

02:54

It saved me from having a single story

60

162000

3000

ကျွန်မကို တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်ကိုသာ
သိရှိခြင်းကနေ ကယ်တင်ခဲ့ပါတယ်။

02:57

of what books are.

61

165000

2000

02:59

I come from a conventional, middle-class Nigerian family.

62

167000

3000

ကျွန်မက သာမန် အလယ်တန်းစား
Nigeria မိသားစုကနေလာတာပါ။

03:02

My father was a professor.

63

170000

2000

ကျွန်မ အဖေကတော့ ပါမောက္ခ။

03:04

My mother was an administrator.

64

172000

3000

ကျွန်မ အမေကတော့ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးပါ။

03:07

And so we had, as was the norm,

65

175000

3000

အစဉ်အလာအတိုင်းပေါ့

03:10

live-in domestic help, who would often come from nearby rural villages.

66

178000

5000

ကျွန်မတို့ မှာ အနီးအနားရွာက လာနေတဲ့
အိမ်တွင်း အစေခံ တစ်ယောက်ရှိပါတယ်။

03:15

So the year I turned eight we got a new house boy.

67

183000

4000

ကျွန်မ အသက် ၈ နှစ်ပြည့်တော့ ကောင်လေး
အသစ်တစ်ယောက် ရောက်လာပါတယ်။

03:19

His name was Fide.

68

187000

2000

သူကတော့ Fide ပါ။

03:21

The only thing my mother told us about him

69

189000

3000

သူမိသားစုနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး
ကျွန်မ အမေပြောခဲ့တဲ့

03:24

was that his family was very poor.

70

192000

3000

အရာတစ်ခုက သူတို့က
အရမ်းဆင်းရဲတယ်ဆိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။

03:27

My mother sent yams and rice,

71

195000

2000

အမေက သူတို့မိသားစုကိုမျောက်ဥ၊
ဆန်၊ အင်္ကျီဟောင်းတွေ ပေးလေ့ရှိပါတယ်။

03:29

and our old clothes, to his family.

72

197000

3000

03:32

And when I didn't finish my dinner my mother would say,

73

200000

2000

တကယ်လို့ ကျွန်မက ညနေစာကို
မကုန်ဘူးဆိုရင် ကျွန်မ အမေက

03:34

"Finish your food! Don't you know? People like Fide's family have nothing."

74

202000

5000

"ကုန်အောင်စား၊ မင်းမသိဘူးလား။

Fide တို့လိုမိသားစုကဘာမှ
မရှိဘူးဆိုတာ။" လို့ပြောတတ်ပါတယ်။

03:39

So I felt enormous pity for Fide's family.

75

207000

4000

ဒါကြောင့် ကျွန်မ Fide မိသားစု အပေါ်
အင်မတန်ဘဲ သနားမိပါတယ်။

03:43

Then one Saturday we went to his village to visit,

76

211000

3000

စနေနေ့တစ်နေ့မှာတော့ ကျွန်မတို့
သူ့ရွာကို အလည်သွားတော့

03:46

and his mother showed us a beautifully patterned basket

77

214000

4000

သူ့အမေက ကျွန်မတို့ကို
ဆေးဆိုးထားတဲ့ ထန်းရွက်နဲ့

03:50

made of dyed raffia that his brother had made.

78

218000

3000

သူ့အစ်ကို ရက်လုပ်ထားတဲ့
ခြင်းတောင်းလှလှလေးကို ပြခဲ့ပါတယ်။

03:53

I was startled.

79

221000

2000

ကျွန်မ အလွန်ပဲ အံအားသင့်ခဲ့ပါတယ်။

03:55

It had not occurred to me that anybody in his family

80

223000

3000

သူ့မိသားစုထဲက တစ်ယောက်ယောက်က
ဒါမျိုးလုပ်နိုင်မယ်လို့

03:58

could actually make something.

81

226000

3000

ကျွန်မ မသိထားခဲ့ဘူးလေ။

04:01

All I had heard about them was how poor they were,

82

229000

3000

ကျွန်မ ကြားသိရသမျှကတော့
သူတို့ ဘယ်လောက်ဆင်းရဲလဲဆိုတာပါ။

04:04

so that it had become impossible for me to see them

83

232000

2000

ဒါကြောင့် ကျွန်မအတွက်
သူတို့ကို ဆင်းရဲတာကလွဲရင်

04:06

as anything else but poor.

84

234000

3000

တခြားအရာအဖြစ် မြင်ဖို့ဆိုတာ
မဖြစ်နိုင်တော့ပါဘူး။

04:09

Their poverty was my single story of them.

85

237000

4000

သူတို့ရဲ့ဆင်းရဲမှုဟာ ကျွန်မအတွက်
သူတို့ရဲ့တစ်ပုဒ်တည်းသောပုံပြင်ပါ။

04:13

Years later, I thought about this when I left Nigeria

86

241000

2000

နှစ်အနည်းငယ်ပြီးနောက်
အမေရိကန် မှာ တက္ကသိုလ်တက်ဖို့

04:15

to go to university in the United States.

87

243000

3000

Nigeria ကိုထွက်ခွာတော့
ဒီအကြောင်းကို စဉ်းစားမိပါတယ်။

04:18

I was 19.

88

246000

2000

အဲတုန်းက ကျွန်မက ၁၉နှစ်ပါ။

04:20

My American roommate was shocked by me.

89

248000

4000

ကျွန်မရဲ့ အမေရိကန် အခန်းဖော်က
ကျွန်မကြောင့် အံအားသင့်ခဲ့ပါတယ်။

04:24

She asked where I had learned to speak English so well,

90

252000

3000

ကျွန်မ အင်္ဂလိပ်စာ ဒီလောက်ပြောတတ်အောင်
ဘယ်ကနေသင်ခဲ့သလဲ ဆိုပြီး သူမ မေးပါတယ်။

04:27

and was confused when I said that Nigeria

91

255000

2000

ကျွန်မက Nigeria မှာ အင်္ဂလိပ်စာက

04:29

happened to have English as its official language.

92

257000

5000

ရုံးသုံးစကား ဖြစ်တယ်လို့ပြောတော့ သူမ
မယုံနိုင် ဖြစ်သွားပါတယ်။

ကျွန်မရဲ့ တိုင်းရင်း သီချင်းကို
ဖွင့်ပြဖို့ သူမတောင်းဆိုပါတယ်။

04:34

She asked if she could listen to what she called my "tribal music,"

93

262000

4000

04:38

and was consequently very disappointed

94

266000

2000

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ Mariah
Carey တိတ်ခွေဖွင့်ပြတော့

04:40

when I produced my tape of Mariah Carey.

95

268000

2000

သူမ တော်တော်စိတ်ပျက်သွားပါတယ်။

04:42

(Laughter)

96

270000

3000

(ရယ်သံများ)

04:45

She assumed that I did not know how

97

273000

2000

သူမက ကျွန်မ ဟာ မီးဖို
မသုံးတတ်ဘူးလို့လည်း ယူဆထားပါတယ်။

04:47

to use a stove.

98

275000

3000

ကျွန်မ ပိုအံအားသင့်ခဲ့တာက

04:50

What struck me was this: She had felt sorry for me

99

278000

2000

သူမက ကျွန်မကို မမြင်ခင်ကတည်းက
ကျွန်မကို သနားနေတာပါ။

04:52

even before she saw me.

100

280000

2000

04:54

Her default position toward me, as an African,

101

282000

4000

သူမ ကျွန်မအပေါ် အာဖရိကလူ
တစ်ယောက်အနေနဲ့ ပင်ကို ရှိတဲ့ စိတ်ထားက

04:58

was a kind of patronizing, well-meaning pity.

102

286000

4000

နှိမ်ချတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့
သနားမှုမျိုးပါ။

05:02

My roommate had a single story of Africa:

103

290000

3000

ကျွန်မ အခန်းဖော်က အာဖရိက
ပုံပြင်တစ်ပုဒ်တည်းသာ ကြားဖူးတာပါ။

05:05

a single story of catastrophe.

104

293000

3000

ကံဆိုးမိုးမှောင်ကျတဲ့ ပုံပြင်လေးပေါ့။

05:08

In this single story there was no possibility

105

296000

2000

ဒီပုံပြင်လေးထဲမှာ

အာဖရိကလူတွေ သူမနဲ့
တူနိုင်စရာ မရှိပါဘူး။

05:10

of Africans being similar to her in any way,

106

298000

4000

05:14

no possibility of feelings more complex than pity,

107

302000

3000

သနားစရာကလွဲ၍
တခြားခံစားမှုတွေ မရှိပါဘူး။

05:17

no possibility of a connection as human equals.

108

305000

4000

အခွင့်အရေးညီမျှတဲ့ လူသားအဖြစ်
ဆက်နွယ်မှုဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

05:21

I must say that before I went to the U.S. I didn't

109

309000

2000

ကျွန်မ ဝန်ခံရမယ် အမေရိကန်ကို မရောက်ခင်က

05:23

consciously identify as African.

110

311000

3000

ကျွန်မကိုယ့်ကို အာဖရိကလူအဖြစ် မခံယူပါဘူး။

05:26

But in the U.S. whenever Africa came up people turned to me.

111

314000

3000

ဒါပေမဲ့ အာဖရိက အကြောင်းပေါ်လာတိုင်း
လူတွေက ကျွန်မကို လှည့်ကြည့်တယ်။

05:29

Never mind that I knew nothing about places like Namibia.

112

317000

4000

Namibia လို နေရာအကြောင်း
ဘာမှမသိတာတော့ ထားလိုက်ပါတော့။

05:33

But I did come to embrace this new identity,

113

321000

2000

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မဒီသတ်မှတ်ချက်
အသစ်ကိုလက်ခံလာတယ်

05:35

and in many ways I think of myself now as African.

114

323000

3000

ကျွန်မကိုယ့်ကိုအာဖရိကသူ
အဖြစ် မှတ်ယူပါတယ်။

05:38

Although I still get quite irritable when

115

326000

2000

ဒါပေမဲ့လည်း အာဖရိကကို နိုင်ငံအဖြစ်
ရည်ညွန်းတဲ့အခါ ကျွန်မ ဒေါသထွက်ပါတယ်။

05:40

Africa is referred to as a country,

116

328000

2000

05:42

the most recent example being my otherwise wonderful flight

117

330000

4000

မကြာခင်လေး လွန်ခဲ့တဲ့
နှစ်ရက်လောက်က ကျွန်မ Lagos မှ

05:46

from Lagos two days ago, in which

118

334000

2000

အပြန်လေကြောင်းခရီးလေး

Virgin လေကြောင်းလိုင်းမှာ
"အိန္ဒိယ၊ အာဖရိကနှင့်

05:48

there was an announcement on the Virgin flight

119

336000

2000

05:50

about the charity work in "India, Africa and other countries."

120

338000

5000

အခြားသောနိုင်ငံများ"မှ
ရန်ပုံငွေအဖွဲ့အကြောင်း ကြေငြာတာပါ။

05:55

(Laughter)

121

343000

1000

(ရယ်သံများ)

05:56

So after I had spent some years in the U.S. as an African,

122

344000

4000

အမေရိကန်မှာ အာဖရိကသူ
တစ်ယောက်အနေနဲ့ နှစ်အချို့နေပြီးနောက်

06:00

I began to understand my roommate's response to me.

123

348000

4000

ကျွန်မ အခန်းဖော်ရဲ့ ကျွန်မအပေါ်
တုန့်ပြန်မှုကို စတင် နားလည်လာပါတယ်။

06:04

If I had not grown up in Nigeria, and if all I knew about Africa

124

352000

3000

ကျွန်မသာ Nigeria မှာ ကြီးပြင်းတာမဟုတ်ဘူး

ကျွန်မသာ အာဖရိကကို ကျော်ကြားတဲ့
ရုပ်ပုံတွေကနေသာ သိခဲ့မယ်ဆိုရင်

06:07

were from popular images,

125

355000

2000

06:09

I too would think that Africa was a place of

126

357000

3000

ကျွန်မလည်း အာဖရိကက လှပတဲ့ ရှုခင်း၊
လှပတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေ၊

06:12

beautiful landscapes, beautiful animals,

127

360000

4000

နားမလည်နိုင်တဲ့၊

06:16

and incomprehensible people,

128

364000

2000

အဓိပ္ပါယ်မဲ့ စစ်ပွဲတွေတိုက်နေတဲ့၊

06:18

fighting senseless wars, dying of poverty and AIDS,

129

366000

3000

ဆင်းရဲမွေတေမှု AIDS ကြောင့်သေနေတဲ့

06:21

unable to speak for themselves

130

369000

3000

ကိုယ့်ကိုအတွက် စကားမပြောနိုင်ဘဲ
ကြင်နာတဲ့ လူဖြူ

06:24

and waiting to be saved

131

372000

2000

နိုင်ငံခြားတစ်ယောက်လာ
ရောက်ကယ်ဆယ်ဖို့ကို

စောင့်မျှော်နေတဲ့ လူတွေ ရှိနေတဲ့
နေရာတစ်ခုအဖြစ် မြင်မိမှာပါ။

06:26

by a kind, white foreigner.

132

374000

3000

ကျွန်မ အာဖရိကသားတွေကို ငယ်ငယ်တုန်းက

06:29

I would see Africans in the same way that I,

133

377000

2000

06:31

as a child, had seen Fide's family.

134

379000

4000

Fide မိသားစုကို
မြင်မိသလို ရှုမြင်မိမှာပါ။

06:35

This single story of Africa ultimately comes, I think, from Western literature.

135

383000

4000

ဒီရဲ့ တစ်ပုဒ်တည်း ပုံပြင်က အနောက်တိုင်း
စာပေက လာတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

06:39

Now, here is a quote from

136

387000

2000

ဒါကတော့ အနောက်အာဖရိကကို ၁၅၆၁ တုန်းက

06:41

the writing of a London merchant called John Locke,

137

389000

3000

ရွက်လွင့်သွားခဲ့ပြီး
ရေကြောင်းခရီးရှည်သွားခဲ့တာကို

06:44

who sailed to west Africa in 1561

138

392000

3000

မှတ်တမ်းတင်ထားတဲ့ လန်ဒန်
ကုန်သည် John Locke

06:47

and kept a fascinating account of his voyage.

139

395000

5000

ရေးထားတဲ့ စာတစ်ကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။

06:52

After referring to the black Africans

140

400000

2000

လူမည်း အာဖရိကသားတွေကို "အိုးမဲ့ အိမ်မဲ့
တိရစ္ဆာန်"အဖြစ်ရည်ညွန်းပြီးနောက်

06:54

as "beasts who have no houses,"

141

402000

2000

06:56

he writes, "They are also people without heads,

142

404000

4000

သူက ဆက်ရေးပါတယ်။ "သူတို့တွေက
ခေါင်းမရှိတဲ့ လူတွေပါ။

07:00

having their mouth and eyes in their breasts."

143

408000

5000

သူတို့ရဲ့ ပါးစပ်နဲ့ မျက်လုံးတွေက
သူတို့ရဲ့ ရင်သားမှာ ရှိတာပါ။"

07:05

Now, I've laughed every time I've read this.

144

413000

2000

ကျွန်မ ဒီစာကို ဖတ်မိတိုင်း ရယ်ပါတယ်။

07:07

And one must admire the imagination of John Locke.

145

415000

4000

John Locke ရဲ့ စိတ်ကူး
စိတ်သန်ကို ချီးကျူးရပါမယ်။

07:11

But what is important about his writing is that

146

419000

2000

ဒါပေမဲ့ သူ့အရေးနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး

07:13

it represents the beginning

147

421000

2000

အရေးကြီးတာက
အနောက်တိုင်းမှာ အာဖရိက

07:15

of a tradition of telling African stories in the West:

148

423000

3000

ပုံပြင်ပြောတဲ့ ဓလေ့အစကို
ကိုယ်စားပြုလိုက်တာပါ။

07:18

A tradition of Sub-Saharan Africa as a place of negatives,

149

426000

3000

မကောင်းမှုတွေ၊ ခြားနားမှု၊ အမှောင်ထု၊
ကဗျာဆရာ Rudyard Kipling စကားအရ

07:21

of difference, of darkness,

150

429000

2000

မကောင်းဆိုးဝါးတစ်ပိုင်း

07:23

of people who, in the words of the wonderful poet

151

431000

4000

ကလေးတစ်ပိုင်း ဖြစ်နေတဲ့ လူတွေရှိနေတဲ့

07:27

Rudyard Kipling,

152

435000

2000

07:29

are "half devil, half child."

153

437000

3000

Sub-Saharan နေရာလေးရဲ့ ဓလေ့လေးပေါ့။

07:32

And so I began to realize that my American roommate

154

440000

3000

ဒါကြောင့် ကျွန်မ သိလိုက်တာက
ကျွန်မရဲ့ အခန်းဖော်က

07:35

must have throughout her life

155

443000

2000

သူမ ဘဝတစ်လျှောက်

07:37

seen and heard different versions

156

445000

2000

မျိုးစုံသော တစ်ပုဒ်တည်း
ပုံပြင်ကို ကြားဖူးမြင်ခဲ့ဖူးမှာပါ။

07:39

of this single story,

157

447000

2000

07:41

as had a professor,

158

449000

2000

ကျွန်မ ဝတ္ထုကို "အာဖရိက

07:43

who once told me that my novel was not "authentically African."

159

451000

5000

မစစ်မှန်ဘူး"လို့ ပြောခဲ့တဲ့
ပါမောက္ခတစ်ယောက်လိုပေါ့။

အခု ကျွန်မရဲ့ ဝတ္ထုနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး

07:48

Now, I was quite willing to contend that there were a number of things

160

456000

2000

တစ်ခုခုမှားနေတယ်
နေရာတစ်ချို့မှာ လွဲနေတယ်ဆိုတာ

07:50

wrong with the novel,

161

458000

2000

07:52

that it had failed in a number of places,

162

460000

4000

ကျွန်မ ဝန်ခံ ပြောဖို့ အသင့်ပါဘဲ။

07:56

but I had not quite imagined that it had failed

163

464000

2000

ဒါပေမဲ့ အာဖရိက
စစ်မှန်မှု မရှိဘူးဆိုတာတော့

07:58

at achieving something called African authenticity.

164

466000

3000

ကျွန်မ မစဉ်းစားမိခဲ့ပါဘူး။

08:01

In fact I did not know what

165

469000

2000

တကယ်တော့ အာဖရိက စစ်မှန်မှု ဆိုတာ
ဘာလဲ ကျွန်မ မသိခဲ့ပါဘူး။

08:03

African authenticity was.

166

471000

3000

08:06

The professor told me that my characters

167

474000

2000

ပါမောက္ခက ကျွန်မရဲ့ဇာတ်ဆောင်တွေက
သူနဲ့တော်တော်တူတယ်လို့ပြောပါတယ်။

08:08

were too much like him,

168

476000

2000

08:10

an educated and middle-class man.

169

478000

2000

ပညာတတ် အလယ်တန်းစား လူတစ်ယောက်ပေါ့။

08:12

My characters drove cars.

170

480000

2000

ကျွန်မ ဇာတ်ဆောင်တွေက ကားမောင်းတယ်။

08:14

They were not starving.

171

482000

3000

ငတ်မွတ် ခေါင်းပါးနေတာလည်း မဟုတ်ဘူးလေ။

08:17

Therefore they were not authentically African.

172

485000

4000

ဒါကြောင့် သူတို့က အာဖရိက မစစ်မှန်ဘူးပေါ့။

08:21

But I must quickly add that I too am just as guilty

173

489000

3000

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ ဒီ တစ်ပုဒ်တည်းသော
ပုံပြင် နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး

08:24

in the question of the single story.

174

492000

3000

အပြစ်မကင်းတာကိုလည်း ဝန်ခံရပါမယ်။

08:27

A few years ago, I visited Mexico from the U.S.

175

495000

4000

အရင်နှစ်အနည်းငယ်တုန်းက ကျွန်မ
မက္ကဆီကို ကို အလည်သွားခဲ့ပါတယ်။

08:31

The political climate in the U.S. at the time was tense,

176

499000

2000

အဲတုန်းက အမေရိကန်က
နိုင်ငံရေးတွေက မတည်ငြိမ်ပါဘူး

08:33

and there were debates going on about immigration.

177

501000

4000

နိုင်ငံကူးပြောင်းတာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး
အငြင်းပွားတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။

08:37

And, as often happens in America,

178

505000

2000

အမေရိကန်မှာ ဖြစ်ပျက်နေသလိုပါဘဲ

08:39

immigration became synonymous with Mexicans.

179

507000

3000

မက္ကဆီကို လူတွေနဲ့
နိုင်ငံကူးပြောင်းတာတွေဟာ

တစ်ထပ်တည်း ဖြစ်လာပါတယ်။

08:42

There were endless stories of Mexicans

180

510000

2000

မက္ကဆီကိုလူတွေ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုကနေ

08:44

as people who were

181

512000

2000

အမြတ်ထုတ်တာတွေ နယ်နိမိတ်ကို ခိုးဖြတ်တာတွေ

08:46

fleecing the healthcare system,

182

514000

2000

08:48

sneaking across the border,

183

516000

2000

နယ်နိမိတ်မှာ ဖမ်းခံရတာတွေ စတဲ့

08:50

being arrested at the border, that sort of thing.

184

518000

4000

ပုံပြင်တွေအများကြီးရှိပါတယ်။

08:54

I remember walking around on my first day in Guadalajara,

185

522000

4000

Guadalajara မှာ ပထမတစ်ရက် လမ်းပတ်
လျှောက်ရင်း လူတွေအလုပ်သွားတာတွေ

08:58

watching the people going to work,

186

526000

2000

tortilla မုန့်လုပ်တာတွေ
ဆေးလိပ်သောက်တာတွေ

09:00

rolling up tortillas in the marketplace,

187

528000

2000

ရယ်မောနေတာတွေ

09:02

smoking, laughing.

188

530000

3000

ကြည့်တာကို ပြန်သတိရပါတယ်။

09:05

I remember first feeling slight surprise.

189

533000

3000

ကျွန်မ ပထမအကြိမ်
အံအားသင့်မှုကို မှတ်မိပါတယ်။

09:08

And then I was overwhelmed with shame.

190

536000

3000

ပြီးရင် ကျွန်မ အင်မတန်ရှက်မိပါတယ်။

09:11

I realized that I had been so immersed

191

539000

3000

ကျွန်မ ဟာ မက္ကဆီကို နဲ့ပတ်သတ်ပြီး
သတင်းမီဒီယာ ရဲ့

တင်ပြမှုကို ယုံစားမိနေတာကို
သိလိုက်ရပါတယ်။

09:14

in the media coverage of Mexicans

192

542000

2000

09:16

that they had become one thing in my mind,

193

544000

2000

ကျွန်မ အတွေးထဲမှာ သူတို့က
အရာတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။

09:18

the abject immigrant.

194

546000

3000

သနားစရာ နိုင်ငံကူးပြောင်းသူတွေပေါ့။

မက္ကဆီကန်တွေရဲ့၁ပုဒ်တည်း
ပုံပြင်ကိုယုံစားခဲ့ပါတယ်။

09:21

I had bought into the single story of Mexicans

195

549000

2000

09:23

and I could not have been more ashamed of myself.

196

551000

3000

ဒါကြောင့်လည်း ကျွန်မ
အင်မတန်ရှက်မိပါတယ်။

09:26

So that is how to create a single story,

197

554000

2000

တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်ကို ဖန်တီးချင်ရင်

09:28

show a people as one thing,

198

556000

3000

လူတွေကို အရာတစ်ခုတည်း အဖြစ်သာ ပြသပါ။

09:31

as only one thing,

199

559000

2000

အရာတစ်ခုတည်းလေးပေါ့။

09:33

over and over again,

200

561000

2000

ထပ်ခါ ထပ်ခါ ပြသပါ။

09:35

and that is what they become.

201

563000

3000

ဒါနဲ့ပဲ သူတို့က အဲဒါတွေ
ဖြစ်လာပါတယ်။

အာဏာအကြောင်းမပြောဘဲ
တစ်ပုဒ်တည်း ပုံပြင်ကို

09:38

It is impossible to talk about the single story

202

566000

2000

09:40

without talking about power.

203

568000

3000

ပြောဖို့ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

09:43

There is a word, an Igbo word,

204

571000

2000

Igbo စကားလုံးလေး တစ်လုံးလေးရှိပါတယ်။

09:45

that I think about whenever I think about

205

573000

2000

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အာဏာအကြောင်း တွေးမိတိုင်း
ဒီစကားလုံးကို ကျွန်မ စဉ်းစားမိပါတယ်။

09:47

the power structures of the world, and it is "nkali."

206

575000

3000

အဲဒါကတော့ "nkali"ပါ။

09:50

It's a noun that loosely translates

207

578000

2000

ဒါက နာမ်ဖြစ်ပြီး "အခြားသောအရာထက်
ကြီးမြတ်သော"လို့ ဘာသာပြန်လို့ရတယ်။

09:52

to "to be greater than another."

208

580000

3000

09:55

Like our economic and political worlds,

209

583000

3000

ကျွန်မတို့ရဲ့ စီးပွားရေး၊
နိုင်ငံရေး ဝန်းကျင်မှာ

09:58

stories too are defined

210

586000

2000

ပုံပြင်တွေကို "nkali" နိယာမနဲ့
သတ်မှတ်ကြပါတယ်။

10:00

by the principle of nkali:

211

588000

3000

10:03

How they are told, who tells them,

212

591000

2000

သူတို့ကို ဘယ်လိုပြောလဲ၊ ဘယ်သူကပြောလဲ၊

10:05

when they're told, how many stories are told,

213

593000

3000

ဘယ်အချိန်ပြောလဲ၊ ဘယ်နှပုဒ်လောက်
ပြောလဲဆိုတာတွေဟာ

10:08

are really dependent on power.

214

596000

4000

အာဏာအပေါ် မှုတည်ပါတယ်။

10:12

Power is the ability not just to tell the story of another person,

215

600000

3000

အာဏာက လူတစ်ယောက်ရဲ့
ပုံပြင်ကို ပြောပြနိုင်ရုံသာမက

10:15

but to make it the definitive story of that person.

216

603000

4000

အဲဒီ ပုံပြင်ကို နောက်ဆုံးပုံပြင်
ဖြစ်အောင်လည်း လုပ်နိုင်ပါတယ်။

10:19

The Palestinian poet Mourid Barghouti writes

217

607000

2000

ပါလက်စတိုင်းကဗျာဆရာ
Mourid Barghouti ကရေးတာက

10:21

that if you want to dispossess a people,

218

609000

3000

သင်က လူတစ်စု ကို လှည့်စားချင်ရင်

10:24

the simplest way to do it is to tell their story

219

612000

3000

အလွယ်ဆုံးနည်းက သူတို့ကို ပုံပြင်ပြောပါ။

10:27

and to start with, "secondly."

220

615000

3000

ဒါပေမဲ့ ဒုတိယအကြိမ်နဲ့ စပါ။

10:30

Start the story with the arrows of the Native Americans,

221

618000

4000

မူလ အမေရိကလူတွေ ရဲ့
မြှားအကြောင်းနဲ့ ပုံပြင်ကို စပါ။

10:34

and not with the arrival of the British,

222

622000

3000

ဗြိတိလျှတွေ ရောက်လာတဲ့
အကြောင်းမဟုတ်ဘူးပေါ့။

10:37

and you have an entirely different story.

223

625000

3000

ဒါဆို ရှင်က လုံးဝကွဲပြားတဲ့
ပုံပြင်တစ်ပုဒ်ကို ရပါလိမ့်မယ်။

10:40

Start the story with

224

628000

2000

အာဖရိက ကျရှုံးမှုအကြောင်းနဲ့ စပါ။

10:42

the failure of the African state,

225

630000

2000

10:44

and not with the colonial creation of the African state,

226

632000

4000

အာဖရိကကို ကိုလိုနီအဖြစ်
သိမ်းသွင်းမှုနဲ့ မစပါနဲ့။

10:48

and you have an entirely different story.

227

636000

4000

သင်က နောက်လုံးဝ ကွဲပြားတဲ့
ပုံပြင်တစ်ပုဒ်ကို ရပါလိမ့်မယ်။

10:52

I recently spoke at a university where

228

640000

2000

ကျွန်မ တက္ကသိုလ်တစ်ခုမှာ ဟောပြောတုန်း

10:54

a student told me that it was

229

642000

2000

ကျောင်းသားတစ်ယောက်က ကျွန်မကို
Nigeria အမျိုးသားတွေက

10:56

such a shame

230

644000

2000

ကျွန်မ ဝတ္ထုထဲက အဖေလို
အကြမ်းအတမ်းသမားဖြစ်နေတာ

10:58

that Nigerian men were physical abusers

231

646000

3000

ရှက်စရာကောင်းတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

11:01

like the father character in my novel.

232

649000

3000

11:04

I told him that I had just read a novel

233

652000

2000

ကျွန်မကလည်း သူကို American Psycho
ဝတ္ထုကိုဖတ်ပြီးကြောင်းရယ်

11:06

called American Psycho --

234

654000

2000

11:08

(Laughter)

235

656000

2000

(ရယ်သံများ)

11:10

-- and that it was such a shame

236

658000

2000

ပြီးရင် အမေရိကန်လူငယ်တွေက

11:12

that young Americans were serial murderers.

237

660000

3000

ဆက်တိုက် လူသတ်သမား ဖြစ်နေကြတာ
ရှက်စရာကြီးပါလို့ ပြောလိုက်ပါတယ်။

11:15

(Laughter)

238

663000

4000

(ရယ်သံများ)

11:19

(Applause)

239

667000

6000

(လက်ခုပ်သံများ)

11:25

Now, obviously I said this in a fit of mild irritation.

240

673000

3000

အဲဒါကို ကျွန်မ စိတ်ဆိုးဆိုးနဲ့
ပြောလိုက်တာပါ။

11:28

(Laughter)

241

676000

2000

(ရယ်သံများ)

11:30

But it would never have occurred to me to think

242

678000

2000

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ဖတ်တိုင်း

11:32

that just because I had read a novel

243

680000

2000

အဲထဲက ဇာတ်ဆောင်ကလူသတ်သမား
ဆိုရင် သူက အမေရိကန်လူအားလုံးကို

11:34

in which a character was a serial killer

244

682000

2000

11:36

that he was somehow representative

245

684000

2000

ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ ကျွန်မ
ဘယ်တော့မှ မတွေးထင်ပါဘူး။

11:38

of all Americans.

246

686000

2000

11:40

This is not because I am a better person than that student,

247

688000

3000

အဲဒါကလည်း ကျွန်မ ကအဲဒီကျောင်းသား
ထက်တော်နေလို့မဟုတ်ပါဘူး။

11:43

but because of America's cultural and economic power,

248

691000

3000

ဒါပေမဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်း
စီးပွားရေး အာဏာကြောင့်ပါ။

11:46

I had many stories of America.

249

694000

2000

ကျွန်မ အမေရိကန်ပုံပြင်အများကြီး ဖတ်ဖူးပါတယ်။

11:48

I had read Tyler and Updike and Steinbeck and Gaitskill.

250

696000

4000

Tyler ရယ် Updike ရယ်
Steinbeck ရယ်

Gaitskil ရယ် စတာတွေရဲ့
စာပေကို ဖတ်ဖူးပါတယ်။

11:52

I did not have a single story of America.

251

700000

3000

ကျွန်မမှာ အမေရိကန်ရဲ့
တစ်ပုဒ်တည်း ပုံပြင်ဆိုတာမရှိပါဘူး။

11:55

When I learned, some years ago, that writers were expected

252

703000

3000

နှစ်အနည်းငယ်အကြာက အောင်မြင်ဖို့

မပျော်တဲ့ကလေးဘဝပိုင်ဆိုင်

11:58

to have had really unhappy childhoods

253

706000

4000

ရမယ်လို့ မှတ်သားလိုက်ရတဲ့ အခါ

ကျွန်မ စဉ်းစားလိုက်ပါတယ်။

12:02

to be successful,

254

710000

2000

12:04

I began to think about how I could invent

255

712000

2000

ကျွန်မ မိဘတွေ ကျွန်မကို ဘယ်လို

ညှင်းပန်းခဲ့လဲဆိုတာကို ဖန်တီးဖို့လေ။

12:06

horrible things my parents had done to me.

256

714000

2000

12:08

(Laughter)

257

716000

2000

(ရယ်သံများ)

12:10

But the truth is that I had a very happy childhood,

258

718000

4000

တကယ်တော့ ကျွန်မ ပျော်ရွှင်တဲ့
ကလေးဘဝကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ ပါတယ်။

12:14

full of laughter and love, in a very close-knit family.

259

722000

3000

စည်းလုံးတဲ့ မိသားစုကြီးမှာ
ရယ်စရာရွှင်စရာနဲ့ ပြည့်နှက်လို့ ။

12:17

But I also had grandfathers who died in refugee camps.

260

725000

4000

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ ဘိုးဘွားတွေက
ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

ကျွန်မ မောင်ဝမ်းကွဲ လုံလောက်တဲ့
ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုကို

12:21

My cousin Polle died because he could not get adequate healthcare.

261

729000

4000

မရခဲ့လို့ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

12:25

One of my closest friends, Okoloma, died in a plane crash

262

733000

3000

ကျွန်မ သူငယ်ချင်း Okoloma က
လေယာဉ်ပျက်ကျလို့သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

12:28

because our fire trucks did not have water.

263

736000

3000

အကြောင်းက ကျွန်မတို့
မီးသတ်ကားက ရေမရှိလို့ပါ။

12:31

I grew up under repressive military governments

264

739000

3000

ကျွန်မက ဖိနှိပ်တဲ့ စစ်အစိုးရ
လက်အောက် မှာ ကြီးပြင်းတာပါ။

12:34

that devalued education,

265

742000

2000

သူတို့က ပညာရေးကို
အရေးမထားတဲ့အတွက်ကြောင့်

12:36

so that sometimes my parents were not paid their salaries.

266

744000

3000

တစ်ခါတစ်လေ ကျွန်မ
မိဘတွေ လစာမရကြပါဘူး။

12:39

And so, as a child, I saw jam disappear from the breakfast table,

267

747000

4000

ဒါကြောင့် ငယ်ငယ်တုန်းက မနက်စာစားပွဲကနေ
ယိုဘူးလေး ပျောက်သွားတာမျိုး ကြုံဖူးပါတယ်

12:43

then margarine disappeared,

268

751000

2000

ပြီးရင် ထောပတ် ပျောက်ကွယ်သွားတယ်

12:45

then bread became too expensive,

269

753000

3000

ပြီးရင် ပေါင်မုန့်တွေက စျေးကြီးလာတယ်

12:48

then milk became rationed.

270

756000

3000

ပြီးရင် နွားနို့တွေကို ချွေတာလာရတယ်။

12:51

And most of all, a kind of normalized political fear

271

759000

3000

အဆိုးဆုံးကတော့ နိုင်ငံရေး
ကြောက်ရွံမှုတွေ ကျွန်မတို့ ဘဝကို

12:54

invaded our lives.

272

762000

4000

ထိုးဖောက်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီ ပုံပြင်တွေအားလုံး
ကျွန်မကို သတ်မှတ်ပါတယ်။

12:58

All of these stories make me who I am.

273

766000

2000

13:00

But to insist on only these negative stories

274

768000

4000

ဒါပေမဲ့ မကောင်းတဲ့ ပုံပြင်တွေကိုဘဲ
ဆက်ဖော်ပြနေမယ်ဆိုရင်

13:04

is to flatten my experience

275

772000

3000

ကျွန်မရဲ့ အတွေ့အကြုံကို
ချိုးနှိမ်ရာရောက်ပြီး

13:07

and to overlook the many other stories

276

775000

2000

ကျွန်မကို ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ တစ်ခြားသော
ပုံပြင်တွေကို လျစ်လျူရှုရာရောက်ပါတယ်။

13:09

that formed me.

277

777000

2000

13:11

The single story creates stereotypes,

278

779000

3000

တစ်ပုဒ်တည်း ပုံပြင်တွေက
မှုသေ အမြင်တွေကို ဖန်တီးပါတယ်။

13:14

and the problem with stereotypes

279

782000

3000

မှုသေ အမြင်ရဲ့ ပြဿနာက
မမှန်ကန်တာမဟုတ်ပါဘူး။

13:17

is not that they are untrue,

280

785000

2000

13:19

but that they are incomplete.

281

787000

2000

သူတို့က မပြည့်စုံတာပါ။

13:21

They make one story become the only story.

282

789000

4000

သူတို့က ပုံပြင်ကိုတစ်ပုဒ်တည်း ပုံပြင်
ဖြစ်အောင်လုပ်ပါတယ်။

13:25

Of course, Africa is a continent full of catastrophes:

283

793000

2000

သေချာတာက အာဖရိတိုက်ဟာ
ကပ်ဘေးတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါတယ်။

13:27

There are immense ones, such as the horrific rapes in Congo

284

795000

4000

ကြီးမားလှတဲ့ တစ်ခုကတော့ကွန်ဂိုမှာ
ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ မုဒိန်းမှုပါ။

13:31

and depressing ones, such as the fact that

285

799000

2000

စိတ်ဓာတ်ကျစရာကောင်းတဲ့ တစ်ခုကတော့

လူအယောက် ၅၀၀၀ အလုပ်တစ်ခုရဖို့
အလုပ်လျှောက်တဲ့အကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။

13:33

5,000 people apply for one job vacancy in Nigeria.

286

801000

5000

13:38

But there are other stories that are not about catastrophe,

287

806000

3000

ကပ်ဘေးအကြောင်းမဟုတ်တဲ့ အခြားသော
ပုံပြင်တွေလည်းရှိပါတယ်။

13:41

and it is very important, it is just as important, to talk about them.

288

809000

4000

အဲဒါတွေလည်း အရေးပါသလို အဲပုံပြင်တွေကို
ပြောဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။

13:45

I've always felt that it is impossible

289

813000

2000

ကျွန်မ အမြဲစဉ်းစားမိတာက

13:47

to engage properly with a place or a person

290

815000

3000

နေရာတစ်ခု ဒါမှမဟုတ်
လူတစ်ယောက်ကို နားလည်ဖို့

13:50

without engaging with all of the stories of that place and that person.

291

818000

4000

သူရဲ့ ကိုယ်စီ ပုံပြင်ကို
နားမလည်ဘဲနဲ့ ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

13:54

The consequence of the single story

292

822000

3000

တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်ရဲ့ ရလဒ်က ဒီလိုပါ။

13:57

is this: It robs people of dignity.

293

825000

3000

လူတွေရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ချိုးနှိမ်ပါတယ်။

14:00

It makes our recognition of our equal humanity difficult.

294

828000

4000

လူသားတွေတူညီမှု အသိအမှတ်ပြုတဲ့နေရာမှာ
ခက်ခဲအောင်လုပ်ပါတယ်။

14:04

It emphasizes how we are different

295

832000

3000

ကျွန်မ တို့ ဘယ်လိုတူညီသလဲဆိုထက်

ကျွန်မတို့ ဘယ်လိုခြားနားလဲဆိုတာကို
အသားပေးရာရောက်ပါတယ်။

14:07

rather than how we are similar.

296

835000

2000

14:09

So what if before my Mexican trip

297

837000

2000

မက္ကဆီကို ခရီးစဉ်မတိုင်ခင်လေး ကျွန်မသာ

14:11

I had followed the immigration debate from both sides,

298

839000

4000

နိုင်ငံကူးပြောင်းတာနဲ့
အငြင်းပွားမှုကို US နဲ့ မက္ကဆီကို

14:15

the U.S. and the Mexican?

299

843000

2000

နှစ်ဖက်စလုံးကနေ လိုက်ခဲ့ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

14:17

What if my mother had told us that Fide's family was poor

300

845000

4000

ကျွန်မ အမေသာ ကျွန်မတို့ကို
Fide မိသားစုက ဆင်းရဲပေမဲ့

အလုပ်ကြိုးစားတယ်ဆိုတာ

14:21

and hardworking?

301

849000

2000

ပြောခဲ့ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

14:23

What if we had an African television network

302

851000

2000

ကျွန်မတို့သာ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာရှိတဲ့

14:25

that broadcast diverse African stories all over the world?

303

853000

4000

အာဖရိက အကြောင်းအစုံကို ထုတ်လွင့်ပေးတဲ့
ရုပ်မြင်သံကြားသာ ရှိခဲ့ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

14:29

What the Nigerian writer Chinua Achebe calls

304

857000

2000

ဒါကို Nigeria စာရေးဆရာက
"ပုံပြင် ညီမျှမှု" လို့ ခေါ်ပါတယ်။

14:31

"a balance of stories."

305

859000

3000

ကျွန်မ အခန်းဖော်သာ အိပ်မက်ကို
အကောင်အထည်ဖော်ပြီး

14:34

What if my roommate knew about my Nigerian publisher,

306

862000

3000

ပုံနှိပ်တိုက်ဖွင့်ဖို့

14:37

Mukta Bakaray,

307

865000

2000

ဘဏ်အလုပ်ကနေ

14:39

a remarkable man who left his job in a bank

308

867000

2000

နှုတ်ထွက်ခဲ့တဲ့ Nigeria စာပေထုတ်ဝေသူ

14:41

to follow his dream and start a publishing house?

309

869000

3000

Muhtar Bakare ကိုသာ သိခဲ့ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

14:44

Now, the conventional wisdom was that Nigerians don't read literature.

310

872000

4000

အခု လူတွေယုံကြည်ကြတာက Nigeria
လူတွေက စာပေ မဖတ်ကြဘူးဆိုတာပါ။

သူကတော့ သဘောမတူပါဘူး။

14:48

He disagreed. He felt

311

876000

2000

သူထင်တာက လူတွေက
စာဖတ်နိုင်တယ် စာဖတ်ကြလိမ့်မယ်

14:50

that people who could read, would read,

312

878000

2000

14:52

if you made literature affordable and available to them.

313

880000

4000

စာပေတွေကို လူတွေတက်နိုင်အောင်
လွယ်လွယ်နဲ့ရအောင်လုပ်ပေးမယ်ဆိုရင်ပေါ့။

14:56

Shortly after he published my first novel

314

884000

3000

ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံးဝတ္ထု
ထုတ်ဝေပြီး မကြာခင်မှာဘဲ

14:59

I went to a TV station in Lagos to do an interview,

315

887000

3000

အင်တာဗျူးဖြေဖို့ Lagos က
ရုပ်သံဌာနကို သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။

15:02

and a woman who worked there as a messenger came up to me and said,

316

890000

3000

ပြီးတော့ သတင်းပေးပို့သူ အမျိုးသမီးက
ကျွန်မဆီ လာပြီးတော့ ပြောပါတယ်။

15:05

"I really liked your novel. I didn't like the ending.

317

893000

3000

"မင်း ဝတ္ထုကို ငါ တကယ် ကြိုက်တယ်။
အဆုံးသတ်ကို မကြိုက်ဘူး။

15:08

Now you must write a sequel, and this is what will happen ..."

318

896000

3000

မင်း နောက်ဆက်တွဲရေးရမယ်။ ဒါကတော့
ဆက်ဖြစ်မယ့် အရာလေးပေါ့။.."

15:11

(Laughter)

319

899000

3000

(ရယ်သံများ)

15:14

And she went on to tell me what to write in the sequel.

320

902000

3000

သူမ ကျွန်မကို နောက်ဆက်တွဲမှာ
ဘာရေးရမယ်ဆိုတာ ဆက်ပြောပါတယ်။

15:17

I was not only charmed, I was very moved.

321

905000

3000

ကျွန်မ ကျေနပ်ရုံ တင်မက ကြည်နူးမိပါတယ်။

15:20

Here was a woman, part of the ordinary masses of Nigerians,

322

908000

3000

သူမကတော့ စာမဖတ်တတ်ဘူးလို့ ထင်ခံရတဲ့ Nigeria

15:23

who were not supposed to be readers.

323

911000

3000

သာမန်လူအုပ်ထဲမှ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ပါ။

သူမက စာအုပ်ဖတ်ရုံတင်မက

15:26

She had not only read the book, but she had taken ownership of it

324

914000

2000

စာအုပ်မှုပိုင်ခွင့်ကိုပါ ရယူပြီး

15:28

and felt justified in telling me

325

916000

3000

ကျွန်မကို နောက်ဆက်တွဲကို
ဘယ်လိုရေးဖို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

15:31

what to write in the sequel.

326

919000

2000

15:33

Now, what if my roommate knew about my friend Fumi Onda,

327

921000

4000

ကျွန်မ အခန်းဖော်သာ Lagos မှာ
ရုပ်သံ တင်ဆက်နေတဲ့ ကျွန်မသူငယ်ချင်း

Fumi Onda အကြောင်းကို သိခဲ့ရင်
ဘာဖြစ်မလဲ။ သူမက ကျွန်မတို့

15:37

a fearless woman who hosts a TV show in Lagos,

328

925000

3000

15:40

and is determined to tell the stories that we prefer to forget?

329

928000

3000

မေ့လေ့ရှိတဲ့ ပုံပြင်ကို ပြောဖို့
စိတ်ပိုင်းဖြတ်ထားသူ ဖြစ်ပါတယ်။

15:43

What if my roommate knew about the heart procedure

330

931000

4000

ကျွန်မ အခန်းဖော်သာ ပြီးခဲ့တဲ့
တစ်ပတ် Lagos ဆေးရုံမှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့

15:47

that was performed in the Lagos hospital last week?

331

935000

3000

နှလုံးခွဲစိတ်မှု အကြောင်းကို
သိခဲ့ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

15:50

What if my roommate knew about contemporary Nigerian music,

332

938000

4000

ကျွန်မ အခန်းဖော်သာ Nigeria ခေတ်သစ်
တေးဂီတအကြောင်းကို သိခဲ့ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

15:54

talented people singing in English and Pidgin,

333

942000

3000

လူတော်တွေက Jay-Z ရယ် Fela ရယ်
Bob Marley ရယ် သူတို့ရဲ့

15:57

and Igbo and Yoruba and Ijo,

334

945000

2000

ဘိုးဘေးဘီဘင်က လွှမ်းမိုးမှုတွေကို

15:59

mixing influences from Jay-Z to Fela

335

947000

4000

ပေါင်းစပ်ပြီး English လို
Pidgin လို Igbo လို

16:03

to Bob Marley to their grandfathers.

336

951000

3000

Yoruba လို ပြီးရင် Ijo လို
သီဆိုနေတာတွေပေါ့။

16:06

What if my roommate knew about the female lawyer

337

954000

2000

ကျွန်မ အခန်းဖော်သာ
အမျိုးသမီးတိုင်း ပက်စ်ပို့

16:08

who recently went to court in Nigeria

338

956000

2000

သက်တမ်းမတိုးခင် ခင်ပွန်းဆီ
ခွင့်ပြုချက်ရယူဖို့ ပြဌာန်းထားတဲ့ ဥပဒေကို

16:10

to challenge a ridiculous law

339

958000

2000

16:12

that required women to get their husband's consent

340

960000

3000

Nigeria တရားရုံမှာ
စိန်ခေါ်လိုက်တဲ့ အမျိုးသမီး

16:15

before renewing their passports?

341

963000

3000

ရှေ့နေ တစ်ယောက်အကြောင်းသိရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

16:18

What if my roommate knew about Nollywood,

342

966000

3000

ကျွန်မ အခန်းဖော်သာ နည်းပညာ
အခက်အခဲတွေကြား ရုပ်ရှင်တွေ

16:21

full of innovative people making films despite great technical odds,

343

969000

4000

ဖန်တီးနေတဲ့ ထိုးထွင်း
ဉာဏ်ရှိလူတွေပြည့်နေတဲ့

Nollywood အကြောင်းကို
သိရင်ဘာဖြစ်မလဲ။

16:25

films so popular

344

973000

2000

ရုပ်ရှင်တွေက
ကျော်ကြားလွန်းလို့

16:27

that they really are the best example

345

975000

2000

Nigeria လူတွေသူတို့
ထုတ်ကုန်ပြန်စားသုံးတဲ့

16:29

of Nigerians consuming what they produce?

346

977000

3000

အကြောင်းကို ပြသနေတဲ့
အကောင်းဆုံး ဥပမာ ဖြစ်နေတယ်လေ။

16:32

What if my roommate knew about my wonderfully ambitious hair braider,

347

980000

3000

အခန်းဖော်သာ ကျွန်မရဲ့ရည်မှန်းချက်
ကြီးလှတဲ့ဆံကျစ်သူကိုသိရင်ဘာဖြစ်မလဲ။

16:35

who has just started her own business selling hair extensions?

348

983000

4000

သူမက ဆံပင်တုရောင်းတဲ့ ကိုယ်ပိုင်
စီးပွားရေးကို စတင်သူလဲ ဖြစ်ပါတယ်။

16:39

Or about the millions of other Nigerians

349

987000

2000

ဒါမဟုတ် စီးပွားရေးလုပ်တယ် တစ်ခါတစ်လေ

ရှုံးတယ် ဒါပေမဲ့လည်း
ရည်မှန်းချက်ဆက်ထိန်းထားတဲ့

16:41

who start businesses and sometimes fail,

350

989000

2000

16:43

but continue to nurse ambition?

351

991000

4000

သန်းပေါင်းများစွာသော Nigeria
လူတွေ အကြောင်းကော။

16:47

Every time I am home I am confronted with

352

995000

2000

ကျွန်မ အိမ်မှာ ရှိတိုင်း Nigeria လူထုကို

16:49

the usual sources of irritation for most Nigerians:

353

997000

3000

ဒေါသထွက်စေတဲ့ အရာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရပါတယ်။

16:52

our failed infrastructure, our failed government,

354

1000000

3000

ကျွန်မတို့ရဲ့ကျရှုံးနေတဲ့ ဖွဲ့စည်း
ပုံတွေ၊ ကျရှုံးနေတဲ့ အစိုးရတွေ။

16:55

but also by the incredible resilience of people who

355

1003000

3000

ဒါတင်မက အစိုးရ ကျရှုံးနေပေမဲ့လည်း

စိတ်ပျက်အားလျော့မဲ့အစား လူထုတွေရဲ့
စိတ်ဓာတ်ကြံခိုင်မှုကိုလည်း

16:58

thrive despite the government,

356

1006000

3000

17:01

rather than because of it.

357

1009000

2000

မြင်တွေ့ရပါတယ်။

17:03

I teach writing workshops in Lagos every summer,

358

1011000

3000

ကျွန်မ Lagos မှာ နွေရာသီတိုင်း
စာရေးသင်တန်းပို့ချပါတယ်။

17:06

and it is amazing to me how many people apply,

359

1014000

3000

လာရောက်လျှောက်ထားတဲ့
လူဘယ်လောက်တောင်များလဲ

17:09

how many people are eager to write,

360

1017000

3000

လူတွေ စာရေးပြီး ပုံပြင်ပြောဖို့
ဘယ်လောက် စိတ်အားထက်သန်လဲဆိုတာ

17:12

to tell stories.

361

1020000

2000

မြင်ရတော့ ကျွန်မ အံအားသင့်ရပါတယ်။

17:14

My Nigerian publisher and I have just started a non-profit

362

1022000

3000

Nigeria စာပေထုတ်ဝေသူ နဲ့ ကျွန်မတို့
Farafina Trust လို့ ခေါ်တဲ့

17:17

called Farafina Trust,

363

1025000

2000

ကိုယ်ကျိုးမဖက်
အဖွဲ့ကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။

17:19

and we have big dreams of building libraries

364

1027000

3000

ကျွန်မတို့မှာရည်မှန်းချက်ကြီး
တွေရှိပါတယ်။

စာကြည့်တိုက် ဆောက်ဖို့၊

17:22

and refurbishing libraries that already exist

365

1030000

2000

စာကြည့်တိုက်တွေကို ပြန်လည် ပြုပြင်ဖို့၊

17:24

and providing books for state schools

366

1032000

3000

ဘာမှ မရှိသေးတဲ့
ကျောင်းစာကြည့်တိုက်တွေ အတွက်

17:27

that don't have anything in their libraries,

367

1035000

2000

စာအုပ်တွေထောက်ပံ့ပေးဖို့၊ ပြီးရင်

17:29

and also of organizing lots and lots of workshops,

368

1037000

2000

စာရေးခြင်း စာဖတ်ခြင်း နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး

17:31

in reading and writing,

369

1039000

2000

သင်တန်းတွေ ဖွင့်လှစ်ဖို့ပေါ့။

17:33

for all the people who are eager to tell our many stories.

370

1041000

3000

ကျွန်မတို့ ပုံပြင်တွေကို ပြောပြဖို့
စိတ်အားထက်သန်တဲ့ လူတွေအတွက်ပါ။

17:36

Stories matter.

371

1044000

2000

ပုံပြင်တွေက အရေးပါပါတယ်။

17:38

Many stories matter.

372

1046000

2000

များစွာသော ပုံပြင်တွေက အရေးပါပါတယ်။

17:40

Stories have been used to dispossess and to malign,

373

1048000

4000

သူများကို ရှင်းထုတ်ဖို့၊အပုပ်ချဖို့
ပုံပြင်ကိုအသုံးပြုကြပါတယ်။

17:44

but stories can also be used to empower and to humanize.

374

1052000

4000

ဒါပေမဲ့လည်း ပုံပြင်တွေနဲ့
လူထုယဉ်ကျေးအောင်

စိတ်အားထက်သန်အောင် လုပ်လို့ရပါတယ်။

17:48

Stories can break the dignity of a people,

375

1056000

3000

ပုံပြင်တွေက ဂုဏ်သိက္ခာကို
ချိုးဖျက်နိုင်ပါတယ်။

17:51

but stories can also repair that broken dignity.

376

1059000

5000

ဒါပေမဲ့လည်း ပုံပြင်တွေက ကျိုးပဲ့သွားတဲ့
ဂုဏ်သိက္ခာကို ပြန်ပြုပြင်နိုင်ပါတယ်။

17:56

The American writer Alice Walker wrote this

377

1064000

2000

အမေရိကန် စာရေးဆရာ
Alice Walker က တောင်ပိုင်းကနေ

17:58

about her Southern relatives

378

1066000

2000

မြောက်ပိုင်းကို ရွှေ့ပြောင်းသွားတဲ့
သူမရဲ့ ဆွေမျိုးအကြောင်းကို ရေးသားခဲ့ပါတယ်။

18:00

who had moved to the North.

379

1068000

2000

18:02

She introduced them to a book about

380

1070000

2000

သူမ သူတို့ကို သူတို့
စွန့်ခွာခဲ့တဲ့ တောင်ပိုင်း

18:04

the Southern life that they had left behind:

381

1072000

3000

ဘဝလေး အကြောင်းရေးထားတဲ့
စာအုပ်လေး နဲ့ မိတ်ဆတ်ခဲ့ပါတယ်။

18:07

"They sat around, reading the book themselves,

382

1075000

4000

"သူတို့က ပတ်လည် ထိုင်ကြတယ်။ စာအုပ်ဖတ်ရင်း

18:11

listening to me read the book, and a kind of paradise was regained."

383

1079000

6000

တစ်ဖက်က ကျွန်မ စာအုပ်ဖတ်ပြတာကို

နားထောင်ရင်းနဲ့ပေါ့။ ပြီးရင်
ပျော်ရွင်မှု ပြန်လည်ရရှိသွားပါတယ်။"

18:17

I would like to end with this thought:

384

1085000

3000

ကျွန်မ ဒီအတွေးလေးနဲ့ အဆုံးသတ်ချင်ပါတယ်။

18:20

That when we reject the single story,

385

1088000

3000

ကျွန်မတို့ တစ်ပုဒ်တည်းသော
ပုံပြင်ကို စွန့်ပစ်တဲ့အခါ

18:23

when we realize that there is never a single story

386

1091000

3000

ကျွန်မတို့ ဘယ်နေရာဘဲဖြစ်ဖြစ်
တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်ဆိုတာမရှိဘူးလို့

18:26

about any place,

387

1094000

2000

သိရှိလာတဲ့အခါ ကျွန်မတို့

18:28

we regain a kind of paradise.

388

1096000

2000

ပျော်ရွှင်မှု ပြန်လည် ရရှိပါတယ်။

18:30

Thank you.

389

1098000

2000

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(လက်ခုပ်သံများ)

18:32

(Applause)

390

1100000

8000

Translated by Aung Min
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Chimamanda Ngozi Adichie - Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature.

Why you should listen

In Nigeria, Chimamanda Ngozi Adichie's novel Half of a Yellow Sun has helped inspire new, cross-generational communication about the Biafran war. In this and in her other works, she seeks to instill dignity into the finest details of each character, whether poor, middle class or rich, exposing along the way the deep scars of colonialism in the African landscape.

Adichie's newest book, The Thing Around Your Neck, is a brilliant collection of stories about Nigerians struggling to cope with a corrupted context in their home country, and about the Nigerian immigrant experience.

Adichie builds on the literary tradition of Igbo literary giant Chinua Achebe—and when she found out that Achebe liked Half of a Yellow Sun, she says she cried for a whole day. What he said about her rings true: “We do not usually associate wisdom with beginners, but here is a new writer endowed with the gift of ancient storytellers.”

(Photo: Wani Olatunde)

More profile about the speaker
Chimamanda Ngozi Adichie | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Chimamanda Ngozi Adichie: တစ်ပုဒ်တည်းသော ပုံပြင်၏ အန္တရာယ် | TED Talk | TED.com