ABOUT THE SPEAKER

César Hidalgo - Physicist
César Hidalgo studies how teams, cities and nations learn.

Why you should listen

César A. Hidalgo leads the Collective Learning group at The MIT Media Lab and is an associate professor of media arts and sciences at MIT. Hidalgo's work focuses on understanding how teams, organizations, cities and nations learn. At the Collective Learning group, Hidalgo develops software tools to facilitate learning in organizations. His academic publications have been cited more than 10,000 times, and his online systems, including the Observatory of Economic Complexity and DataUSA, have received more than 100 million views and numerous awards.

Hidalgo's latest book, Why Information Grows (2015), has been translated into 10+ languages. He is also the co-author of The Atlas of Economic Complexity (2014) and a co-founder of Datawheel LLC, a company that has professionalized the creation of large data visualization engines.

More profile about the speaker
César Hidalgo | Speaker | TED.com

TED2018

César Hidalgo: A bold idea to replace politicians

César Hidalgo: နိုင်ငံရေးသမားတွေကို အစားထိုးနိုင်မယ့် ရဲဝံ့တဲ့ စိတ်ကူး

Filmed: 2018-04-10

Readability: 4.1

2,044,328 views

César Hidalgo ကျုပ်တို့ရဲ့ အလုပ်မလုပ်တော့တဲ့ နိုင်ငံရေး စနစ်ကို ကုစားနိုင်ပြီး အခြေခံမှအစ ပြင်ပေးမယ့် အကြံပေးချက် တစ်ခု ရှိပါတယ်- အဲဒါကို အလိုအလျောက်ပုံစံမျိုး လုပ်ပစ်ရန်ပါပဲ။ ရဲဝံ့လွန်းတဲ့ သူ့ဟောပြောချက်ထဲတွင်၊ သူက နိုင်ငံရေးသမားတွေကို ရှောင်ကွင်းနိုင်မယ့် စိတ်ကူးကို တင်ပြထားရာ၊ နိုင်ငံသူနိုင်ငံသားတွေကို ကိုယ်ပိုင် AI ကိုယ်စားလှယ်များကို ဖန်တီးပေးလျက် ဒီမိုကရေစီ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ၎င်းတို့အား ချမှတ်ခိုင်းရန် ဖြစ်ပါတယ်။ စုပေါင်း ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ရေး နည်းသစ် တစ်ခုကို စူးစမ်းလေ့လာရင်း မိမိတို့ရဲ့ ဒီမိုကရေစီအား သိနားလည်မှုကို တိုးချဲ့လိုက်ကြပါ။

César Hidalgo - Physicist
César Hidalgo studies how teams, cities and nations learn. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

ဒီမိုကရေစီကို ကျုပ်တို့နည်းနည်းလေး
စိတ်ပျက်နေတာက

00:13

Is it just me,

0

1373

1744

00:15

or are there other people here

1

3141

2332

ကျွန်တော် တစ်ယောက်တည်းလား

00:17

that are a little bit
disappointed with democracy?

2

5497

2344

ဒါမှမဟုတ် ဒီ့ပြင်လူတွေကော် ဒီမှာ
ရှိကြသေးလား။

00:20

(Applause)

3

8986

2336

(လက်ခုပ်သံများ)

00:24

So let's look at a few numbers.

4

12141

2071

ကျုပ်တို့ နံပါတ်တချို့ကို ယူကြည့်ကြပါစို့။

00:26

If we look across the world,

5

14934

2173

ကျုပ်တို့က ကမ္ဘာ့တဝမ်းကို လေ့လာကြည့်ကြပါက၊

00:29

the median turnout
in presidential elections

6

17131

3892

သမ္မတရွေးကောက်ပွဲများ အတွက်
ပျမ်းမျှမဲလာကြပေးသူတို့ဟာ

00:33

over the last 30 years

7

21047

1651

နောက်ဆုံး နှစ် ၃၀ အတွင်းမှာ

00:34

has been just 67 percent.

8

22722

2622

၆၇ ရာခိုင်နှုန်းပဲ ရှိခဲ့ပါတယ်။

00:38

Now, if we go to Europe

9

26329

1973

အခု ကျုပ်တို့က ဥရောပကိုယူကြည့်ရင်၊

00:40

and we look at people that participated
in EU parliamentary elections,

10

28326

4428

အီးယူပါလီမန် ရွေးကောက်ပွဲထဲ
ပါဝင်ခဲ့ကြတဲ့ လူတွေကိုကြည့်ကြည့်ပါက၊

00:44

the median turnout in those elections

11

32778

2071

အဲဒီ ရွေးကောက်ပွဲတွေ အတွက် ပျမ်းမျှကျတော့

00:46

is just 42 percent.

12

34873

2104

၄၂ ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်ပါတယ်။

00:50

Now let's go to New York,

13

38125

1669

ဆက်ပြီး နယူးယောက်ကိုသွားကြပါစို့၊

00:51

and let's see how many people voted
in the last election for mayor.

14

39818

4681

နောက်ဆုံး မြို့တော်ဝန် ရွေးကောက်ပွဲမှာ
မဲပေးခဲ့ကြတာ ဘယ်လောက်လဲ ကြည့်ကြရအောင်။

00:56

We will find that only
24 percent of people showed up to vote.

15

44523

3817

မဲပေးဖို့ လာခဲ့ကြတာက လူဦးရေ အားလုံးရဲ့
၂၄ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိခဲ့ကြတာ တွေ့ရမှာပါ။

01:01

What that means is that,
if "Friends" was still running,

16

49063

3095

ဆိုလိုရင်းက "သူငယ်ချင်းတွေ" ဆက်ပြီး
အရွေးခံနေတုန်း ဆိုရင်၊

01:04

Joey and maybe Phoebe
would have shown up to vote.

17

52182

3348

Joey ရယ်၊ ပြီးတော့ Phoebe တို့ဟာ
မဲပေးလို့ လာခဲ့ကြမှာပါ။

01:07

(Laughter)

18

55554

1290

(ရယ်သံများ)

01:09

And you cannot blame them
because people are tired of politicians.

19

57434

4426

လူတွေက နိုင်ငံရေးသမားတွေကို စိတ်ကုန်နေကြ
တော့ သူတို့ကို အပြစ်တင်လို့ မရနိုင်ပါ။

ပြီးတော့ လူတွေက သူတို့ရဲ့ မိတ်ဆွေများနဲ့
မိသားစုနဲ့ ဆက်သွယ်စကားပြောဖို့

01:13

And people are tired of other people
using the data that they have generated

20

61884

3887

အသုံးပြုခဲ့ကြတဲ့ ဒေတာကို တခြားလူတွေက
နိုင်ငံရေး ဝါဒဖြန့်ဖို့အတွက် ရည်ရွယ်ပြီး

01:17

to communicate with
their friends and family,

21

65795

2198

01:20

to target political propaganda at them.

22

68017

2094

သုံးနေကြတာကိုလည်း လူတွေဟာ
စိတ်ကုန်နေကြပါပြီ။

ဒါပေမဲ့ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောရရင်
ဒါဟာ အသစ်အဆန်း မဟုတ်ပါဘူး။

01:22

But the thing about this
is that this is not new.

23

70519

2728

ဒီခေတ်ထဲမှာ လူတွေက ခင်ဗျားတို့ကို
ဝါဒဖြန့်ဖို့ ပစ်မှတ် ထားလာကြတာက

01:25

Nowadays, people use likes
to target propaganda at you

24

73271

3225

သူတို့က ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ဇစ်ကုဒ် ဒါမှမဟုတ်
လိင် ဒါမှမဟုတ် အသက်ကို မသုံးခင်မှာပါ၊

01:28

before they use your zip code
or your gender or your age,

25

76520

3373

01:31

because the idea of targeting people
with propaganda for political purposes

26

79917

3570

လူတွေကို နိုင်ငံရေး ရည်ရွယ်ချက်များအတွက်
ပစ်မှတ်ထားလာခြင်းဟာ နိုင်ငံရေးလိုပဲ

01:35

is as old as politics.

27

83511

1592

စိတ်ကူးစောင်း မို့လို့ပါ။

01:37

And the reason why that idea is there

28

85530

2278

ပြီးတော့ အဲဒီလို စိတ်ကူးကို ဆက်သုံးနေကြတာက

01:39

is because democracy
has a basic vulnerability.

29

87832

3472

ဒီမိုကရေစီဆီမှာ အခြေခံအရ
အားနည်းချက် ရှိနေလို့ပါ။

01:43

This is the idea of a representative.

30

91710

1932

အဲဒါက ကိုယ်စားပြုရေး စိတ်ကူးမို့လို့ပါ။

01:46

In principle, democracy is the ability
of people to exert power.

31

94049

3944

အခြေခံမူအရ၊ ဒီမိုကရေစီ ဆိုတာက
လူတွေရဲ့ အာဏာကို ကျင့်သုံးနိုင်စွမ်းပါ။

01:50

But in practice, we have to delegate
that power to a representative

32

98017

3818

ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မှာကျတော့ ကျုပ်တို့ဟာ
အဲဒီအာဏာကို ကျနော်တို့ကိုယ်စား

01:53

that can exert that power for us.

33

101859

2255

ကျင့်သုံးနိုင်မယ့်
ကိုယ်စားလှယ်အား လွှဲပေးရတယ်။

အဲဒီ ကိုယ်စားလှယ်ဟာ
ပြဿနာ တစ်ဆို့တဲ့နေရာ၊

01:56

That representative is a bottleneck,

34

104561

1825

ဒါမှမဟုတ် အားနည်းတဲ့ နေရာပါ။

01:58

or a weak spot.

35

106410

1297

01:59

It is the place that you want to target
if you want to attack democracy

36

107731

3949

အဲဒီနေရာက ကိုယ်က ဒီမိုကရေစီကို တိုက်ခိုက်
ချင်ရင် ပစ်မှတ်ထားရမယ့် နေရာပါ၊

02:03

because you can capture democracy
by either capturing that representative

37

111704

3489

ကိုယ်က ဒီမိုကရေစီကို ချုပ်ကိုင်ချင်ရင်
ကိုယ်စားလှယ်ကို ထိန်းချုပ်ရမယ်၊

02:07

or capturing the way
that people choose it.

38

115217

2148

ဒါမှမဟုတ် လူတွေက သူတို့ကို
ရွေးကြပုံကို ထိန်းချုပ်ရမှာပါ။

02:10

So the big question is:

39

118065

1416

ဒီတော့ မေစရာ မေးခွန်းကြီးက-

02:11

Is this the end of history?

40

119505

1704

ဒါဟာ သမိုင်း၏ နိဂုံးပဲလား။

02:13

Is this the best that we can do

41

121989

3103

ကျုပ်တို့ အကောင်းဆုံး လုပ်နိုင်တာက
ဒါပဲလား

02:17

or, actually, are there alternatives?

42

125878

3067

ဒါမှမဟုတ်၊ အခြားနည်းလမ်းတွေ ရှိကြသေးလား။

လူအချို့တို့က အခြားအစားထိုးရမယ့်
နည်းလမ်းတွေကို စဉ်းစားလာခဲ့ကြရာ၊

02:22

Some people have been thinking
about alternatives,

43

130130

2354

02:24

and one of the ideas that is out there
is the idea of direct democracy.

44

132508

3679

စိတ်ကူး တစ်ခုက တိုက်ရိုက် ဒီမိုကရေစီ
ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးပါ။

အဲဒါက နိုင်ငံရေးသမားကို လုံးဝကို
ရှောင်နိုင်မယ့် စိတ်ကူးပါ။

02:28

This is the idea of bypassing
politicians completely

45

136790

2479

ပြည်သူတွေကို ပြဿနာအလိုက်
တိုက်ရိုက် မဲပေးစေရန် ဖြစ်ပါတယ်။

02:31

and having people vote directly on issues,

46

139293

2403

02:33

having people vote directly on bills.

47

141720

2265

ပြည်သူတွေ ဥပဒေမူကြမ်းတွေကို
တိုက်ရိုက် မဲပေးနိုင်ကြမှာပါ။

သိပ်ကို ရိုးလွန်းတဲ့ စိတ်ကူးပါ၊

02:36

But this idea is naive

48

144415

1336

02:37

because there's too many things
that we would need to choose.

49

145775

3171

ကျုပ်တို့ ရွေးပေးရမယ့် အရာတွေက
သိပ်ကို များလွန်းမှာမို့လို့ပါ။

02:40

If you look at the 114th US Congress,

50

148970

2782

ကျုပ်တို့က ၁၁၄ ကြိမ်မြောက်
အမေရိကန် ကွန်ဂရက်ကို ကြည့်ရင်၊

02:43

you will have seen that
the House of Representatives

51

151776

2487

အောက်လွှတ်တော် ဆိုရင်
ဥပဒေမူကြမ်း

02:46

considered more than 6,000 bills,

52

154287

2889

၆၀၀၀ ကျော်ကို စဉ်းစားခဲ့တာကို၊

02:49

the Senate considered
more than 3,000 bills

53

157200

2656

အထက်လွှတ်တော် ကျတော့
ဥပဒေမူကြမ်း ၃၀၀၀ ကျော်ကို၊

02:51

and they approved more than 300 laws.

54

159880

2808

စဉ်းစားခဲ့ကြပြီး အတည်ပြုခဲ့ကြတာ
ဥပဒေ ၃၀၀ ကျော်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီလို အတည်ပြုဖို့ လူတစ်ဦးချင်းဟာ

02:54

Those would be many decisions

55

162712

1579

02:56

that each person would have to make a week

56

164315

2187

သူသိခဲ့တဲ့ ခေါင်းစီး တစ်ခုကို တစ်ပတ်လောက်

02:58

on topics that they know little about.

57

166526

2142

စဉ်းစားခဲ့ပြီး ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

တိုက်ရိုက် ဒီမိုကရေစီကို
ဖြစ်နိုင်တဲ့ အလားအလာ တစ်ခုအနေနဲ့

03:01

So there's a big cognitive
bandwidth problem

58

169229

2281

03:03

if we're going to try to think about
direct democracy as a viable alternative.

59

171534

3992

ကျုပ်တို့က စဉ်းစားကြမယ်ဆိုရင် သိမြင်မှု
ဘောင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို ရင်ဆိုင်ကြရမယ်။

03:08

So some people think about the idea
of liquid democracy, or fluid democracy,

60

176205

4435

အဲဒါကြောင့် အချို့တို့က အရည်ဒီမိုကရေစီ
ဒါမှမဟုတ် စီးဆင်းနေတဲ့ ဒီမိုကရေစီကို

ကိုယ်က ကိုယ့်နိုင်ငံရေး လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ
အခြားသူ တစ်ဦးအား အပ်နှံပေးလျက်

03:12

which is the idea that you endorse
your political power to someone,

61

180664

3776

ထိုသူက ပြန်ပြီး တစ်ဦးဦးအား
ပြန်အပ်နှံရေးကို စဉ်းစားလာကြတယ်။

03:16

who can endorse it to someone else,

62

184464

1700

ဒီလိုနည်းဖြင့် ကျုပ်တို့ဟာ ဧရာမများပြားတဲ့
နောက်လိုက်များရဲ့ ကွန်ရက်ကို ဖန်တီးလျက်

03:18

and, eventually, you create
a large follower network

63

186188

2541

03:20

in which, at the end, there's a few people
that are making decisions

64

188753

3294

နောက်ဆုံးတွင် လူအနည်းငယ်တို့ကသာ
သူတို့နောက်လိုက်များ ကိုယ်စား

03:24

on behalf of all of their followers
and their followers.

65

192071

3143

လိုအပ်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို
စဉ်းစား ချမှတ်ပေးကြတာပါ။

03:28

But this idea also doesn't solve
the problem of the cognitive bandwidth

66

196326

4129

ဒါပေမဲ့ ဒီယူဆချက်ကလည်း သိမြင်မှုဘောင်
ဆိုင်ရာ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းမပေးနိုင်ဘဲ

03:32

and, to be honest, it's also quite similar
to the idea of having a representative.

67

200479

3877

အမှန်စင်စစ်မှာ ကိုယ်စားလှယ်ထားရှိရေး
စိတ်ကူးနဲ့ အတော်လေး ဆင်တူပါတယ်။

03:36

So what I'm going to do today is
I'm going to be a little bit provocative,

68

204795

3468

ဒါကြောင့် ကျွန်တော် ဒီနေ့ နည်းနည်းလေး
လှုံ့ဆော်ပေးတဲ့ အနေနဲ့

03:40

and I'm going to ask you, well:

69

208277

2300

ကျွန်တော် ခင်ဗျားတို့ကို မေးချင်တာက-

03:42

What if, instead of trying
to bypass politicians,

70

210601

6562

နိုင်ငံရေးသမားတွေကို ရှောင်ကွင်းဖို့
ကြိုးစားမယ့်အစား၊

03:49

we tried to automate them?

71

217187

2200

သူတို့ကို အလိုအလျောက် လုပ်လာဖို့
အားထုတ်ကြမယ် ဆိုရင်ကော။

03:57

The idea of automation is not new.

72

225871

2926

အလိုအလျောက် လုပ်ခိုင်းခြင်းဟာ
ဆန်းသစ်တဲ့ စိတ်ကူး မဟုတ်ပါ။

04:00

It was started more than 300 years ago,

73

228821

2080

အဲဒါကို လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀၀ ကျော်တုန်းက

ပြင်သစ် ရက်ကန်းသမားတွေက ရက်ကန်းစင်ကို
အလိုအလျောက် လုပ်ခိုင်းစဉ် စတင်ခဲ့တာပါ။

04:02

when French weavers decided
to automate the loom.

74

230925

3068

အဲဒီစက်မှုစစ်ပွဲမှ အောင်ပွဲကို ခံယူ
ထွက်လာခဲ့သူမှာ Joseph-Marie Jacquard ပါ။

04:06

The winner of that industrial war
was Joseph-Marie Jacquard.

75

234820

4360

သူဟာ ပြင်သစ် ရက်ကန်းသမားနဲ့
ကုန်သည် ဖြစ်ခဲ့ပြီး

04:11

He was a French weaver and merchant

76

239204

1751

ရက်ကန်းစင်ကို ရေနွေးငွေ့အင်ဂျင်နဲ့
ပေါင်းစပ်ပေးလျက်

04:12

that married the loom
with the steam engine

77

240979

2440

အလိုအလျောက် လုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့
ရက်ကန်းစင်တွေကို ဖန်တီးခဲ့သူပါ။

04:15

to create autonomous looms.

78

243443

2190

04:17

And in those autonomous looms,
he gained control.

79

245657

2753

အလိုအလျောက် ရက်ကန်းစင်တွေကို
သူဟာ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

04:20

He could now make fabrics that were
more complex and more sophisticated

80

248434

3885

သူဟာ လူတွေရဲ့ လက်များဖြင့်
ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အထည်များထက်

04:24

than the ones they
were able to do by hand.

81

252343

2128

ပိုမို ရှုပ်ထွေးပြီး သိမ်မွေ့တဲ့
အထည်များကို ထုတ်လုပ်နိုင်ကြတယ်။

04:27

But also, by winning that industrial war,

82

255193

2632

ပြီးတော့ အဲဒီ စက်မှုစစ်ပွဲကို
အနိုင်ယူလိုက်တဲ့ သူဟာ

04:29

he laid out what has become
the blueprint of automation.

83

257849

3524

အလိုအလျောက်စနစ်တွေရဲ့
ပုံကြမ်းကို ချမှတ်ပေးလိုက်တာပါ။

အရာတွေကို အလိုအလျောက် လုပ်ခဲ့ပုံဟာ
နောက်ဆုံး နှစ် ၃၀၀ အတွင်းမှာ

04:34

The way that we automate things
for the last 300 years

84

262135

2870

04:37

has always been the same:

85

265029

1382

အစဉ်လိုလို ဆင်တူပါပဲ-

အစပိုင်းတွင် ကျနော်တို့ဟာ
လိုအပ်ချက်ကို ဖေါ်ထုတ်ကြတယ်၊

04:39

we first identify a need,

86

267006

2509

04:41

then we create a tool
to satisfy that need,

87

269539

3184

ပြီးရင် အဲဒီလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးမယ့်
ကိရိယာကို ထွင်ကြတယ်၊

04:44

like the loom, in this case,

88

272747

2040

ခုနက ရက်ကန်းစင်တို့လိုပေါ့။

04:46

and then we study how people use that tool

89

274811

2391

ပြီးရင် လူတွေ အဲဒီကိရိယာကို
သုံးကြပုံကို လေ့လာပြီး

သုံးသူကိုပါ အလိုအလျောက်
လုပ်ဖို့ကို လေ့လာကြပါတယ်။

04:49

to automate that user.

90

277226

1485

04:51

That's how we came
from the mechanical loom

91

279242

3061

စက်တပ် ရက်ကန်းစင်မှ
အလိုအလျောက် ရက်ကန်းစင်သို့

04:54

to the autonomous loom,

92

282327

1896

ကျုပ်တို့ ကူးပြောင်းခဲ့ကြတာ
အဲဒီလိုပုံစံပါ၊

04:56

and that took us a thousand years.

93

284247

2120

ပြီးတော့ အဲဒါဟာ နှစ်ပေါင်း
တစ်ထောင် ကြာခဲ့ပါတယ်။

04:58

Now, it's taken us only a hundred years

94

286391

2071

တဖန်၊ ကားကို အလားတူပုံကြမ်းကို
သုံးပြီး လုပ်ကိုင်နိုင်ဖို့ကျတော့

05:00

to use the same script
to automate the car.

95

288486

3211

နှစ်ပေါင်း တစ်ရာပဲ လိုအပ်ခဲ့တယ်။

05:05

But the thing is that, this time around,

96

293286

2452

ဒါပေမဲ့ ဒီတစ်ချီတွင်ကျတော့၊

05:07

automation is kind of for real.

97

295762

2129

တကယ့်ကို အလိုအလျောက်
လုပ်ကိုင်မှုမျိုးပါ။

05:09

This is a video that a colleague of mine
from Toshiba shared with me

98

297915

3321

အခုပြမယ့် ဗီဒီယိုက Toshiba မှ
ကျွန်တော့် လုပ်ဖေါ် တစ်ဦးထံမှပါ၊

05:13

that shows the factory
that manufactures solid state drives.

99

301260

3259

solid state drives တွေ ထုတ်လုပ်တဲ့
စက်ရုံကို ပြသထားပါတယ်။

05:16

The entire factory is a robot.

100

304543

2018

စက်ရုံတစ်ခုလုံးကိုက ရိုဘော့ပါ။

05:18

There are no humans in that factory.

101

306585

1925

အဲဒီစက်ရုံမှာ လူသားရယ်လို့
တစ်ဦးမှ မရှိပါ။

အဲဒီလို ရိုဘော့တွေဟာ မကြာမီတွင်

05:21

And the robots are soon
to leave the factories

102

309033

2221

စက်ရုံမှ ထွက်လာကြပြီး ကျုပ်တို့
ကမ္ဘာရဲ့ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာကြမယ်၊

05:23

and become part of our world,

103

311278

2022

05:25

become part of our workforce.

104

313324

1835

ကျုပ်တို့ရဲ့ လုပ်သားအင်အား
တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်လာမယ်။

05:27

So what I do in my day job

105

315183

1773

ကျွန်တော် နေ့စဉ် လုပ်ကိုင်တာက

05:28

is actually create tools that integrate
data for entire countries

106

316980

3992

တစ်နိုင်ငံလုံးအတွက် ဒေတာကို စုစည်းပေးမယ့်
ကိရိယာများကို ဖန်တီးမှုပါ၊

05:32

so that we can ultimately have
the foundations that we need

107

320996

3466

လာမယ့် အနာဂတ်တွင် ခုနကလို
စက်တွေကို စီမံခန့်ခွဲဖို့ လိုအပ်နိုင်တဲ့

05:36

for a future in which we need
to also manage those machines.

108

324486

3687

အခြေခံအုတ်မြစ်မျိုးကို
ချမှတ်ပေးနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ပါ။

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့ ကျွန်တော် ဒီကို လာခဲ့တာ
နိုင်ငံများဆိုင်ရာ ဒေတာကို စုစည်းပေးမဲ့

05:41

But today, I'm not here
to talk to you about these tools

109

329195

2906

အဲဒီလို ကိရိယာတွေ
အကြောင်း ပြောပြဖို့ မဟုတ်ပါ။

05:44

that integrate data for countries.

110

332125

1824

05:46

But I'm here to talk to you
about another idea

111

334463

2622

ဒါပေမဲ့ အသိဉာဏ်အတုကို ဒီမိုကရေစီထဲမှာ
သုံးနိုင်ဖို့ကို

05:49

that might help us think about how to use
artificial intelligence in democracy.

112

337109

4865

ကူညီပေးမဲ့ စိတ်ကူး အကြေင်းကို
ပြောပြဖို့ အတွက် ဒီမှာ ရပ်နေတာပါ။

05:53

Because the tools that I build
are designed for executive decisions.

113

341998

4733

ကျွန်တော် တီထွင်တဲ့ ကိရိယာတွေဟာ အချက်အချာ
ကျတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်များ အတွက်မို့လို့ပါ။

05:58

These are decisions that can be cast
in some sort of term of objectivity --

114

346755

3842

ဓမ္မဓိဌာန်ကျတဲ့ ပုံစံမျိုးဖြင့်
စဉ်းစား ချမှတ်ရမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်မျိုးပါ-

အများပြည်သူဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရေး
ဆုံးဖြတ်ချက်များပါ။

06:02

public investment decisions.

115

350621

1745

06:04

But there are decisions
that are legislative,

116

352885

2631

ဒါပေမဲ့ ဥပဒေပြုစုရေးဆိုင်ရာ
ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ရှိကြပါတယ်၊

06:07

and these decisions that are legislative
require communication among people

117

355540

3787

ဥပဒေပြု ဆုံးဖြတ်ချက်တွေအတွက်
အမြင်မျိုးစုံ ရှိကြတဲ့ ပြည်သူတွေ အကြားမှာ

06:11

that have different points of view,

118

359351

1700

ဆက်သွယ် ဆွေးနွေးရန် လိုအပ်တယ်၊

06:13

require participation, require debate,

119

361075

2613

လူတွေ ပါဝင်ကြဖို့၊ ငြင်းခုံဆွေးနွေးဖို့

06:15

require deliberation.

120

363712

1478

စဉ်းစားဖို့ လိုအပ်ပါမယ်။

ပြီးတော့ ကျုပ်တို့ အချိန်အတော်ကြာ
စဉ်းစားလာခဲ့လို့ နားလည်လာတာက

06:18

And for a long time,
we have thought that, well,

121

366241

2804

ဒီမိုကရေစီကို မြှင့်တင်ပေးဖို့ တကယ် လိုအပ်
တာက ပိုပြီး ဆက်သွယ် ပြောဆိုကြဖို့ပါပဲ။

06:21

what we need to improve democracy
is actually more communication.

122

369069

3460

ဒါကြောင့်မို့လို့ ဒီမိုကရေစီနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး
ကျုပ်တို့ တီထွင်ခဲ့ကြတဲ့ နည်းပညာအားလုံးဟာ၊

06:24

So all of the technologies that we have
advanced in the context of democracy,

123

372553

3709

06:28

whether they are newspapers
or whether it is social media,

124

376286

2778

သတင်းစာတွေပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊
လူမှုမီဒီယာပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊

ကျုပ်တို့အား ပိုပြီးဆက်သွယ် ပြောဆိုဖို့
ကြိိုးပမ်းနေကြတာပါ။

06:31

have tried to provide us
with more communication.

125

379088

2382

ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တို့ အဲဒီလို
လုပ်ကိုင်လာခဲ့တာ ကြာပါပြီ၊

06:34

But we've been down that rabbit hole,

126

382103

1822

06:35

and we know that's not
what's going to solve the problem.

127

383949

2748

အဲဒါက ပြဿနာကို ဖြေရှင်း
မပေးနိုင်ကြောင်း ကျုပ်တို့ သိကြတယ်။

06:38

Because it's not a communication problem,

128

386721

1996

ဆက်သွယ်ပြောဆိုမှု ဆိုင်ရာ ပြဿနာမဟုတ်ဘဲ၊

06:40

it's a cognitive bandwidth problem.

129

388741

1748

သိမြင်မှုဘောင် ပြဿနာပါ။

ပြဿနာက သိမြင်မှုဘောင်နဲ့
သက်ဆိုင်နေတယ် ဆိုတော့၊

06:42

So if the problem is one
of cognitive bandwidth,

130

390513

2366

ပြည်သူတွေအတွက် ပိုပြီး
ဆက်သွယ်ပြောကြားခွင့် ထပ်ထည့်ပေးခြင်းက

06:44

well, adding more communication to people

131

392903

2587

06:47

is not going to be
what's going to solve it.

132

395514

2744

အဲဒါကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

06:50

What we are going to need instead
is to have other technologies

133

398282

3113

အဲဒါအစား ကျုပ်တို့ လိုအပ်နေကြတာက
ကျုပ်တို့ ဝန်ပိနေကြတဲ့ များလွန်းနေတဲ့

06:53

that help us deal with
some of the communication

134

401419

3046

ဆက်သွယ်ပြောဆိုမှုများကို
ကိုင်တွယ်ရာမှာ

06:56

that we are overloaded with.

135

404489

2242

ကူညီပေးကြမယ့် နည်းပညာတွေပါ။

ကိုယ်ပွား အသေးလေး လိုဟာမျိုး၊

06:58

Think of, like, a little avatar,

136

406755

1699

ဆော့ဖ်ဝဲ အေဂျင့်မျိုး၊

07:00

a software agent,

137

408478

1339

ဒစ်ဂျစ်တယ် Jiminy Cricket မျိုးကို
စဉ်းစားကြည့်ကြပါ -

07:01

a digital Jiminy Cricket --

138

409841

1878

07:03

(Laughter)

139

411743

1238

(ရယ်သံများ)

07:05

that basically is able
to answer things on your behalf.

140

413005

4012

ကျုပ်တို့ ကိုယ်စား မေးခွန်းတွေကို
ဖြေကြားပေးနိုင်မယ့် အရာပါ။

ကျုပ်တို့ဆီမှာ
အဲဒီလို နည်းပညာ ရှိလာရင်၊

07:09

And if we had that technology,

141

417759

1787

07:11

we would be able to offload
some of the communication

142

419570

2478

ကျုပ်တို့ဟာ ဆက်သွယ်ပြောဆိုရေး ဝန်တချို့ကို
ဖယ်ရှားနိုင်ကြပြီး

07:14

and help, maybe, make better decisions
or decisions at a larger scale.

143

422072

4147

အကြီးစား စကေးဖြင့် ပိုကောင်းတဲ့
ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်ဖို့ ကူညီပေးမယ်။

ဆော့ဝဲ အေဂျင့် ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးဟားလည်း
အသစ်အဆန်း မဟုတ်ပါဘူး။

07:18

And the thing is that the idea
of software agents is also not new.

144

426860

3719

ကျုပ်တို့ဟာ ၎င်းတို့ကို တချိန်လုံး
သုံးနေကြပါပြီ။

07:22

We already use them all the time.

145

430603

2109

ကျုပ်တို့ ကားမောင်းစဉ် ကိုယ်သွားမယ့်
နေရာကို

07:25

We use software agents

146

433216

1521

07:26

to choose the way that we're going
to drive to a certain location,

147

434761

3675

ဘယ်လို မောင်းသွားသင့်ကြောင်း ရွေးရာတွင်
ကျုပ်တို့ ဆော့ဝဲအေဂျင့်ကို သုံးကြတယ်။

07:31

the music that we're going to listen to

148

439070

2101

ကျုပ်တို့ နားထောင်ချင်တဲ့ တေးဂီတကို၊

ဒါမှမဟုတ် ဆက်ပြီး ဖတ်သင့်တဲ့ စာအုပ်ဆိုင်ရာ
အကြံပြုချက် ရယူဖို့ သုံးနေကြပါပြီ။

07:33

or to get suggestions
for the next books that we should read.

149

441758

3021

အခု ၂၁ ရာစုမှာ ထင်ရှားလာတဲ့ စိတ်ကူး တစ်ခုက

07:37

So there is an obvious idea
in the 21st century

150

445994

2574

Jacquard ခေတ်တုန်းက ရက်ကန်းစင်ကို
အင်ဂျင်တပ်ပေးဖို့ လိုဘဲ

07:40

that was as obvious as the idea

151

448592

2643

07:43

of putting together a steam engine
with a loom at the time of Jacquard.

152

451259

5581

ထင်ရှားတဲ့ စိတ်ကူး တစ်ခု ပေါ်လာခဲ့ပါပြီ။

07:49

And that idea is combining
direct democracy with software agents.

153

457538

4456

တိုက်ရိုက် ဒီမိုကရေစီကို ဆော့ဝဲ အေဂျင့်
များနဲ့ ပေါင်းစပ်ပေးရေး စိတ်ကူးပါပဲ။

07:54

Imagine, for a second, a world

154

462849

2121

ခဏလောက် စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ၊

07:56

in which, instead of having
a representative that represents you

155

464994

3166

ခင်ဗျားကိုရော ကျန်တဲ့ လူသန်းချီတို့ကို
ကိုယ်စားပြုတဲ့

08:00

and millions of other people,

156

468184

1574

ကိုယ်စားလှယ်တွေ အစား

08:01

you can have a representative
that represents only you,

157

469782

3036

ခင်ဗျားကိုယ်တိုင်ကိုသာ ကိုယ်စားပြုတဲ့
ကိုယ်စားလှယ် ရှိနိုင်ပြီး

ခင်ဗျားရဲ့ သူများနဲ့မတူတဲ့ နိုင်ငံရေး
အမြင်တွေကို၊

08:05

with your nuanced political views --

158

473504

2254

08:07

that weird combination
of libertarian and liberal

159

475782

3344

လစ်ဘရယ်ဝါဒီနဲ့ လွတ်လပ်မှု၊

ပြီးတော့ တချို့ပြဿနာတွေမှာ ရှေးရိုးဆန်တဲ့
အမြင်တွေ၊

08:11

and maybe a little bit
conservative on some issues

160

479150

2392

အခြားကိစ္စများဆိုင်ရာ တိုးတက်တဲ့ အမြင်တွေ
ပေါင်းစပ်ကျင့်သုံးနိုင်လာမယ်။

08:13

and maybe very progressive on others.

161

481566

2108

ဒီနေ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေဟာ သူတို့အစီအစဉ်
တွေနဲ့ အပေးအယူ များစွာကို လုပ်ကြရပါတယ်။

08:15

Politicians nowadays are packages,
and they're full of compromises.

162

483698

3267

08:18

But you might have someone
that can represent only you,

163

486989

3634

ဒါပေမဲ့ ခင်ဗျားကိုသာ ကိုယ်စားပြုမယ့်
တစ်ဦးဦး ခင်ဗျားမှာ ရှိနိုင်ပါတယ်၊

08:22

if you are willing to give up the idea

164

490647

1852

ကိုယ့်ကိုယ်စားလှယ်ဟာ လူသားပဲ ဖြစ်ရမယ်

08:24

that that representative is a human.

165

492523

2249

စိတ်ကူးကို စွန့်လွှတ်လိုက်ပြီး

ဆော့ဖ်ဝဲ အေဂျင့်ကို ကိုယ်စားပြုခွင့်
ပေးဖို့ သဘောတူရင်ပေါ့။

08:27

If that representative
is a software agent,

166

495229

2082

08:29

we could have a senate that has
as many senators as we have citizens.

167

497335

4170

ကျုပ်တို့မှာ ကိုယ်ပိုင် အမတ် ရှိပြီး
လူတိုင်း အမတ်ကိုယ်စီ ရှိနိုင်တယ်။

အဲဒီ အမတ်တွေဟာ ဥပဒေမူကြမ်းတိုင်းကို
ဖတ်နိုင်စွမ်း ရှိကြမှာဖြစ်ပြီး၊

08:33

And those senators are going to be able
to read every bill

168

501529

2858

08:36

and they're going to be able
to vote on each one of them.

169

504411

2747

၎င်းတို့ တစ်ခုချင်းစီကို
မဲပေးနိုင်စွမ်းလည်း ရှိကြမှာပါ။

ဒီတော့ ကျုပ်တို့အနေနဲ့ စဉ်းစားသင့်တဲ့
ထင်ရှားတဲ့ စိတ်ကူး တစ်ခုပါ။

08:39

So there's an obvious idea
that maybe we want to consider.

170

507822

2956

08:42

But I understand that in this day and age,

171

510802

2422

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့ ဒီအသက်အရွယ်မျိုးမှာ

08:45

this idea might be quite scary.

172

513248

1889

ဒီစိတ်ကူးဟာ ထိတ်လန့်ဖွယ် ဖြစ်နိုင်တာကို
နားလည်ပါတယ်။

တကယ်ပါပဲ၊ ကျုပ်တို့ အစိုးရတွေကို
စီမံအုပ်ချုပ်ဖို့

08:48

In fact, thinking of a robot
coming from the future

173

516391

3440

အနာဂတ်ထံမှ ရိုဘော့ လာကူနိုင်မယ်ဆိုတာ

08:51

to help us run our governments

174

519855

1673

08:53

sounds terrifying.

175

521552

1631

ထိတ်လန့်စရာ ကောင်းတာ အမှန်ပါပဲ။

ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တို့ ဒါမျိုး အရင်တုန်းက
ကြုံခဲ့ဖူးပါတယ်။

08:56

But we've been there before.

176

524223

1651

08:57

(Laughter)

177

525898

1273

(ရယ်သံများ)

08:59

And actually he was quite a nice guy.

178

527195

2495

တကယ်တော့ အဲဒီငနဲဟာ လူတော်လေးပါ။

09:03

So what would the Jacquard loom
version of this idea look like?

179

531677

6434

ဒီတော့ အခုစိတ်ကူးရဲ့ Jacquard ရဲ့
ရက်ကန်းစင် ဗားရှင်းဟာ ဘယ်လိုများရှိမလဲ။

09:10

It would be a very simple system.

180

538135

1901

အဲဒါ သိပ်ကို ရိုးရှင်းတဲ့ စနစ် ဖြစ်မယ်။

09:12

Imagine a system that you log in
and you create your avatar,

181

540060

3458

ကိုယ်က လက်မှတ်ထိုး ဝင်ရမယ့် စနစ်ကို
စိတ်ကူးကြည့်ပါ၊ ကိုယ့်ပွားကို ဖန်တီးရမယ်၊

09:15

and then you're going
to start training your avatar.

182

543542

2456

ပြီးရင် ကိုယ်ပွားကို ကိုယ်ဟာ
စပြီး လေ့ကျင့်ပေးရတော့မယ်။

09:18

So you can provide your avatar
with your reading habits,

183

546022

2682

ကိုယ်ဟာ ကိုယ်ရဲ့ စာဖတ်တဲ့ အလေ့အကျင့်ကို
သင်ပေးနိုင်တယ်၊

09:20

or connect it to your social media,

184

548728

1861

ဒါမှမဟုတ် သင့်လူမှုမီဒီယာနဲ့
ဆက်သွယ်ပေးနိုင်တယ်၊

09:22

or you can connect it to other data,

185

550613

2408

အခြား ဒေတာနဲ့လည်း ဆက်သွယ်ပေးနိုင်တယ်၊

ဥပမာအဖြစ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ
စမ်းသပ်မှုတွေကို ထည့်ပေးနိုင်တယ်။

09:25

for example by taking
psychological tests.

186

553045

2272

09:27

And the nice thing about this
is that there's no deception.

187

555341

2968

အဲ့ထဲ ကောင်းတဲ့ အချက်က
လှည့်စားမှုမျိုး မရှိုနိုင်ခြင်းပါပဲ။

09:30

You are not providing data to communicate
with your friends and family

188

558333

3339

ကိုယ်က ဒေတာကို ကိုယ့်မိတ်ဆွေများနဲ့
မိသားစုကို မပေးဘူးဆိုတော့၊

09:33

that then gets used in a political system.

189

561696

3151

အဲဒါကို နောက်ပိုင်းတွင်
နိုင်ငံရေးစနစ်ကလည်း သုံးမရနိုင်ပါ။

09:36

You are providing data to a system
that is designed to be used

190

564871

3704

ဒေတာကို ခင်ဗျား ပေးနေတာက ခင်ဗျား
ကိုယ်စား နိုင်ငံရေး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို

09:40

to make political decisions
on your behalf.

191

568599

2116

ပြုလုပ်ပေးရမယ့် ကိုယ်ပိုင်စနစ်ကိုပါ။

နောက်မှာ ခင်ဗျားက ဒေတာကို ယူပြီး
လေ့ကျင့်ရေး အယ်လ်ဂိုရီသမ်ကို ရွေးရမယ်။

09:43

Then you take that data and you choose
a training algorithm,

192

571264

3980

အဲဒါဟာ အားလုံးသုံးနိုင်တဲ့
ဈေးကွက်နေရာ ဖြစ်ပြီး

09:47

because it's an open marketplace

193

575268

1563

ခင်ဗျားက ပေးလိုက်တဲ့ ဒေတာကို အခြေခံပြီး
ခင်ဗျား ဘယ်လို မဲပေးမလဲဆိုတာကို

09:48

in which different people
can submit different algorithms

194

576855

2786

09:51

to predict how you're going to vote,
based on the data you have provided.

195

579665

4394

ခန့်မှန်းပေးမယ့် အယ်လ်ဂိုရီသမ်ကို
လူတွေ အမျိုးမျိုးက ကမ်းလှမ်းကြပါမယ်။

09:56

And the system is open,
so nobody controls the algorithms;

196

584083

3455

အဲဒီစနစ်က လုံးဝမြင်သာလို့ ဘယ်သူမှ
အယ်လ်ဂိုရီသမ်ကို ထိန်းချုပ်ရန် မလိုပါ။

အဲဒါနဲ့ ပိုလူကြိုက်များလာတဲ့
အယ်လ်ဂိုရီသမ်တွေ ရှိလာပြီး

09:59

there are algorithms
that become more popular

197

587562

2112

10:01

and others that become less popular.

198

589698

1723

လူကြိုက်နည်းတာတွေ ရှိပါလိမ့်မယ်။

10:03

Eventually, you can audit the system.

199

591445

1807

နောက်ဆုံး ကိုယ်ဟာ စနစ်ကို စိစစ်နိုင်တယ်။

10:05

You can see how your avatar is working.

200

593276

1881

ကိုယ်ပွားရဲ့ လုပ်ကိုင်ပုံကို
ကိုယ်မြင်နိုင်တယ်။

10:07

If you like it,
you can leave it on autopilot.

201

595181

2152

ကိုယ်ကကြိုက်ရင်
အော်တိုလုပ်ပိုင်ခွင့် ပေးနိုင်တယ်။

10:09

If you want to be
a little more controlling,

202

597357

2062

ကိုယ်က ပိုပြီး ထိန်းချုပ်ချင်ရင်၊

10:11

you can actually choose that they ask you

203

599443

1968

ဆုံးဖြတ်ချက် တစ်ခုခု ချမှတ်တိုင်း

10:13

every time they're going
to make a decision,

204

601435

2068

၎င်းတို့မှ ခင်ဗျားကို မေးဖို့
မှာထားနိုင်တယ်၊

10:15

or you can be anywhere in between.

205

603527

1635

ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်စိတ်ကြိုက်
သတ်မှတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

10:17

One of the reasons
why we use democracy so little

206

605186

2405

ကျုပ်တို့က ဒီမိုကရေစီကို ဒီနေ့ နည်းနည်းပဲ
သုံးကြတာရဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုက

10:19

may be because democracy
has a very bad user interface.

207

607615

3568

ဒီမိုကရေစိရဲ့ အင်တာဖေ့စ်
ညံ့နေလို့ ဖြစ်နိုင်တယ်။

10:23

And if we improve the user
interface of democracy,

208

611207

2483

အသုံးပြုသူတို့အတွက်
အင်တာဖေ့စ်ကို မြှင့်ပေးခြင်းဖြင့်

10:25

we might be able to use it more.

209

613714

2127

၎င်းကို တိုးပြီး သုံးနိုင်စွမ်း
ရှိလာစေနိုင်တယ်။

10:28

Of course, there's a lot of questions
that you might have.

210

616452

3207

ဒီနေရာမှာ ခင်ဗျားတို့အနေနဲ့
မေးလိုမယ့် မေးခွန်းအများကြီးရှိမှာပါ။

ဆက်ပြီး ကိုယ်ပွားများကို ဘယ်လို
လေ့ကျင့်ပေးရမှာလဲ။

10:32

Well, how do you train these avatars?

211

620473

2161

ဒေတာတွေ လုံခြုံစေဖို့ ဘယ်လို လုပ်ကိုင်မလဲ။

10:34

How do you keep the data secure?

212

622658

1894

10:36

How do you keep the systems
distributed and auditable?

213

624576

3248

စနစ်တွေကို ဖြန့်ချိနိုင်ပြီး စစ်ဆေး
နိုင်အောင် ဘယ်လို လုပ်ကိုင်မလဲ။

10:39

How about my grandmother,
who's 80 years old

214

627848

2062

အသက် ၈၀ ရှိပြီး အင်တာနက်ကို
မသုံးတတ်တဲ့

10:41

and doesn't know how to use the internet?

215

629946

1960

ကျွန်တော့်အဖွားကကော ဘာလုပ်ရမလဲ။

10:44

Trust me, I've heard them all.

216

632262

2221

အဲဒါတွေ အားလုံး
ကျွန်တော် သိတာ ယုံစေလိုပါတယ်။

10:46

So when you think about an idea like this,
you have to beware of pessimists

217

634507

4560

ကိုယ်က ဒီလိုစိတ်ကူးမျိုးကို စဉ်းစားကတည်းက
အဆိုးမြင်ကြတဲ့သူတွေ ရှိတာ တွက်ထားရမယ်၊

10:51

because they are known to have
a problem for every solution.

218

639091

4319

ဖြေရှင်းချက်တိုင်းအတွက် သူတို့က ပြဿနာ
တစ်ခုစီ ရှိကြတယ်လေ။

10:55

(Laughter)

219

643434

1825

(ရယ်သံများ)

ဆက်ပြီး ကြီးမားတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို
စဉ်းစားကြရန် ကျွန်တော် ဖိတ်ကြားလိုပါတယ်။

10:57

So I want to invite you to think
about the bigger ideas.

220

645283

3040

11:00

The questions I just showed you
are little ideas

221

648347

3626

ကျွန်တော် ခုနလေးတင် ပြသခဲ့တာက
စိတ်ကူး အသေးလေးတွေပါ၊

11:03

because they are questions
about how this would not work.

222

651997

2902

ဒါ အလုပ်မလုပ်ဖြစ်နိုင်တဲ့
မေးခွန်းတွေ ဖြစ်ခဲ့ကြလို့ပါ။

11:07

The big ideas are ideas of:

223

655502

1981

ကြီးမားတဲ့ စိတ်ကူးများကျတော့ -

11:09

What else can you do with this

224

657507

1807

ဒီစိတ်ကူး လက်တွေ့ လုပ်ဖြစ်ခဲ့ရင်

11:11

if this would happen to work?

225

659338

1889

ကိုယ်ဟာ နောက်ထပ် ဘာများ လုပ်ပေးနိုင်မလဲ။

11:13

And one of those ideas is,
well, who writes the laws?

226

661774

3445

အဲဒီလို စိတ်ကူး တစ်ခုက
ဥပဒေတွေကို ရေးကြတာက ဘယ်သူတွေလဲ။

11:17

In the beginning, we could have
the avatars that we already have,

227

665854

4223

အစပိုင်းတွင်၊ ကျုပ်တို့ဟာ ရှိနှင့်ပြီးသား
ကိုယ်ပွားတွေကို သုံးပြီး

11:22

voting on laws that are written
by the senators or politicians

228

670101

3497

ဒီနေ့ လုပ်နေကျအတိုင်း အမတ်များနဲ့
နိုင်ငံရေးသမားတွေ ရေးခဲ့ကြတဲ့

11:25

that we already have.

229

673622

1351

မဲပေးနိုင်ကြပါတယ်။

11:27

But if this were to work,

230

675491

1714

ဒါပေမဲ့ ဒီလို လုပ်ကိုင်လာနိုင်ပြီဆိုရင်၊

11:29

you could write an algorithm

231

677902

2350

တစ်ဦးဦးက ဥပဒေကို ပြုစုရေးသားဖို့

11:32

that could try to write a law

232

680276

2150

အယ်လ်ဂိုရီသမ်ကို ရေးပေးလိုက်လို့၊

အဲဒီ ဥပဒေမျိုးဟာ ထောက်ခံမှု
ရာခိုင်နှုန်း တချို့ ရနိုင်ပါတယ်၊

11:34

that would get a certain
percentage of approval,

233

682450

2421

11:36

and you could reverse the process.

234

684895

1782

ဒီဖြစ်စဉ် ပြောင်းပြန်
လုပ်ခိုင်းလို့ ရနိုင်ပါတယ်။

11:38

Now, you might think that this idea
is ludicrous and we should not do it,

235

686701

3512

ဒီစိတ်ကူးဟာ အဓိပ္ပါယ်မရှိဘူး၊ လက်တွေ့လုပ်
မရနိုင်ဘူးလို့ ခင်ဗျားတို့ ထင်နိုင်ပါတယ်၊

11:42

but you cannot deny that it's an idea
that is only possible

236

690237

2786

ဒါပေမဲ့၊ တိုက်ရိုက် ဒီမိုကရေစီထဲ
ဆော့ဝဲ အေဂျင့်တွေ ပါဝင်ခွင့်ရှိမယ့်

11:45

in a world in which direct democracy
and software agents

237

693047

3020

ကမ္ဘာကြီးမျိုးထဲမှာသာ
အခု တင်ပြလာခဲ့တဲ့

11:48

are a viable form of participation.

238

696091

2656

စိတ်ကူးဟာ လက်တွေ့ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

11:52

So how do we start the revolution?

239

700596

2753

ဒီတော့ ကျုပ်တို့က တော်လှန်ရေးကို
ဘယ်လိုများ စတင်ကြမလဲ။

ဒီတော်လှန်ရေးကို ကျွန်တော်တို့ဟာ
ထွက်ပြီး ဆန္ဒပြခြင်းဖြင့်၊

11:56

We don't start this revolution
with picket fences or protests

240

704238

3310

လက်ရှိ နိုင်ငံရေးသမားတွေကို ရိုဘော့တွေနဲ့
ပြောင်းဖို့ တောင်းဆိုကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

11:59

or by demanding our current politicians
to be changed into robots.

241

707572

4190

12:03

That's not going to work.

242

711786

1549

အဲဒါက မလုပ်မဖြစ်နိုင်ပါ။

12:05

This is much more simple,

243

713359

1612

ပိုပြီးရိုးရှင်းတာ ရှိပါတယ်။

12:06

much slower

244

714995

1159

ပိုပြီး နှေးပါမယ်၊

12:08

and much more humble.

245

716178

1414

ပိုပြီး နှိမ့်ချခံရပါမယ်။

12:09

We start this revolution by creating
simple systems like this in grad schools,

246

717616

4349

ဒီလိုတော်လှန်ရေးကို အထက်တန်းကျောင်းတွေ၊
စာကြည့်တိုက်တွေ၊ ပရဟိတအဖွဲ့တွေမှာ

12:13

in libraries, in nonprofits.

247

721989

2094

စတင်ပြီး ဖန်တီးရကြပါမယ်။

12:16

And we try to figure out
all of those little questions

248

724107

2654

တချိန်တည်းမှာ ကျုပ်တို့ဟာ
ဒီစိတ်ကူး ရှင်သန်ဖို့

ဒီစိတ်ကူးကို ကျုပ်တို့ ယုံကြည်မှုရှိလာဖို့

12:18

and those little problems

249

726785

1221

12:20

that we're going to have to figure out
to make this idea something viable,

250

728030

3901

ရှိနိုင်ကြတဲ့ မေးခွန်းတွေကို ညှိပေးဖို့

ပေါ်လာနိုင်ကြတဲ့ အခက်အခဲတွေကို
ဖြေရှင်းဖို့ အားထုတ်ကြရမယ်။

12:23

to make this idea something
that we can trust.

251

731955

2351

12:26

And as we create those systems that have
a hundred people, a thousand people,

252

734330

3635

အဲဒီစနစ်တွေကို ကျုပ်တို့ ဖန်တီးလိုက်လို့
လူတွေ ရာချီ၊ ထောင်ချီ၊

သိန်းချီတို့က နိုင်ငံရေးအရ မလိုက်နာမနေရ
မဟုတ်ပေမဲ့၊ ကျင့်သုံးလာကြမယ်ဆိုရင်

12:29

a hundred thousand people voting
in ways that are not politically binding,

253

737989

3770

ဒီစိတ်ကူးကို လူတွေ ယုံကြည်လာအောင်
ကျုပ်တို့ လုပ်နိုင်ကြမှာပါ။

12:33

we're going to develop trust in this idea,

254

741783

2018

12:35

the world is going to change,

255

743825

1519

ကမ္ဘာကြီးဟာ ပြောင်းလဲလာရမှာပါ၊

12:37

and those that are as little
as my daughter is right now

256

745368

2875

ဒီနေ့တွင် ကျွန်တော့်သမီးလို ငယ်ကြတဲ့
လူငယ်တွေဟာ

12:40

are going to grow up.

257

748267

1337

တစ်နေ့တွင် ကြီးပြင်းလာကြမှာပါ။

ကျွန်တော့်သမီးက ကျွန်တော့် အသက်မျိုး
ရှိလာတဲ့ အချိန်မှာ

12:42

And by the time my daughter is my age,

258

750580

2369

12:44

maybe this idea, that I know
today is very crazy,

259

752973

4436

ဒီနေ့တွင် စိတ်ကူးအရူးလို ထင်စရာရှိတဲ့
ဒီစိတ်ကူးဟာဖြင့်၊

12:49

might not be crazy to her
and to her friends.

260

757433

4134

သူမအတွက် သူ့မိတ်ဆွေများအတွက်
ရူးစရာလို့ ထင်ချင်မှ ထင်ကြပါမယ်။

အဲဒီလို အချိန်မျိုးမှာ၊

12:53

And at that point,

261

761956

1837

ကျုပ်တို့ဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ သမိုင်း
နိဂုံးပိုင်းမှာ ရှိနေကြမှာ ဖြစ်ပေမဲ့၊

12:55

we will be at the end of our history,

262

763817

2603

12:58

but they will be
at the beginning of theirs.

263

766444

2821

သူတို့ကျတော့ သူတို့ရဲ့ သမိုင်းအစမှာ
ရှိကြမှာပါ။

13:01

Thank you.

264

769646

1183

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

13:02

(Applause)

265

770853

3042

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by Myo Aung
Reviewed by Sanda Aung

ABOUT THE SPEAKER

César Hidalgo - Physicist
César Hidalgo studies how teams, cities and nations learn.

Why you should listen

César A. Hidalgo leads the Collective Learning group at The MIT Media Lab and is an associate professor of media arts and sciences at MIT. Hidalgo's work focuses on understanding how teams, organizations, cities and nations learn. At the Collective Learning group, Hidalgo develops software tools to facilitate learning in organizations. His academic publications have been cited more than 10,000 times, and his online systems, including the Observatory of Economic Complexity and DataUSA, have received more than 100 million views and numerous awards.

Hidalgo's latest book, Why Information Grows (2015), has been translated into 10+ languages. He is also the co-author of The Atlas of Economic Complexity (2014) and a co-founder of Datawheel LLC, a company that has professionalized the creation of large data visualization engines.

More profile about the speaker
César Hidalgo | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

César Hidalgo: နိုင်ငံရေးသမားတွေကို အစားထိုးနိုင်မယ့် ရဲဝံ့တဲ့ စိတ်ကူး | TED Talk | TED.com