ABOUT THE SPEAKER
Richard Dawkins - Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism.

Why you should listen

As an evolutionary biologist, Richard Dawkins has broadened our understanding of the genetic origin of our species; as a popular author, he has helped lay readers understand complex scientific concepts. He's best-known for the ideas laid out in his landmark book The Selfish Gene and fleshed out in The Extended Phenotype: the rather radical notion that Darwinian selection happens not at the level of the individual, but at the level of our DNA. The implication: We evolved for only one purpose — to serve our genes.

Of perhaps equal importance is Dawkins' concept of the meme, which he defines as a self-replicating unit of culture -- an idea, a chain letter, a catchy tune, an urban legend -- which is passed person-to-person, its longevity based on its ability to lodge in the brain and inspire transmission to others. Introduced in The Selfish Gene in 1976, the concept of memes has itself proven highly contagious, inspiring countless accounts and explanations of idea propagation in the information age.

In recent years, Dawkins has become outspoken in his atheism, coining the word "bright" (as an alternate to atheist), and encouraging fellow non-believers to stand up and be identified. His controversial, confrontational 2002 TED talk was a seminal moment for the New Atheism, as was the publication of his 2006 book, The God Delusion, a bestselling critique of religion that championed atheism and promoted scientific principles over creationism and intelligent design.

More profile about the speaker
Richard Dawkins | Speaker | TED.com
TED2002

Richard Dawkins: Militant atheism

Richard Dawkins na temat walczącego ateizmu

Filmed:
5,735,087 views

W tym płomiennym, humorystycznym i wpływowym wystąpieniu, Richard Dawkins nawołuje wszystkich ateistów, by otwarcie ujawniali swoje przekonania, oraz zwalczali ingerencję kościoła w politykę i naukę.
- Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:25
That splendidwspaniały musicmuzyka, the coming-inNapływanie musicmuzyka --
0
0
5000
Ta wspaniała muzyka na wejście,
00:30
"The ElephantSłoń MarchMarca" from "AidaAida" -- is the musicmuzyka I've chosenwybrany for my funeralpogrzeb --
1
5000
6000
"Marsz słoni" z Aidy, to utwór, który wybrałem na swój pogrzeb...
00:36
(LaughterŚmiech)
2
11000
1000
(Śmiech)
00:37
-- and you can see why. It's triumphalŁuk Triumfalny.
3
12000
5000
zobaczycie dlaczego. Jest triumfalna.
00:42
I won'tprzyzwyczajenie feel anything, but if I could,
4
17000
4000
Nie będę już nic czuł, ale gdybym mógł,
00:46
I would feel triumphalŁuk Triumfalny at havingmający livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj at all,
5
21000
4000
odczuwałbym triumf, że w ogóle żyłem,
00:50
and at havingmający livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj on this splendidwspaniały planetplaneta,
6
25000
2000
że żyłem na tej wspaniałej planecie,
00:52
and havingmający been givendany the opportunityokazja to understandzrozumieć
7
27000
3000
oraz że dostałem sposobność zrozumienia
00:55
something about why I was here in the first placemiejsce, before not beingistota here.
8
30000
7000
dlaczego się tu znalazłem, nie będąc tu wcześniej.
01:02
Can you understandzrozumieć my quaintosobliwy EnglishAngielski accentakcent?
9
37000
7000
Rozumiecie mój osobliwy angielski akcent?
01:09
Like everybodywszyscy elsejeszcze, I was entrancedzachwycać yesterdaywczoraj by the animalzwierzę sessionsesja.
10
44000
6000
Byłem oczarowany wczorajszą sesją na temat zwierząt,
01:15
RobertRobert FullPełny and FransFrans LantingLanting and othersinni --
11
50000
5000
Roberta Fulla, Fransa Lantinga i innych,
01:20
the beautypiękno of the things they showedpokazał.
12
55000
2000
pięknem zjawisk, które pokazywali.
01:22
The only slightniewielki jarringrażący noteUwaga was when JeffreyJeffrey KatzenbergKatzenberg said of the mustangMustang,
13
57000
6000
Jedynym zgrzytem były słowa Jeffrey'a Katzenberga o mustangach:
01:28
"the mostwiększość splendidwspaniały creaturesstworzenia that God put on this earthZiemia."
14
63000
4000
"najwspanialsze stworzenia boże na ziemi".
01:32
Now of coursekurs, we know that he didn't really mean that,
15
67000
3000
Owszem, wiemy, że nie miał tego naprawdę na myśli,
01:35
but in this countrykraj at the momentza chwilę, you can't be too carefulostrożny.
16
70000
4000
ale dzisiaj, w tym kraju, ostrożność nie zawadzi.
01:39
(LaughterŚmiech)
17
74000
1000
(Śmiech)
01:40
I'm a biologistbiolog, and the centralcentralny theoremTwierdzenie o of our subjectPrzedmiot: the theoryteoria of designprojekt,
18
75000
7000
Jestem biologiem, a główne twierdzenie biologii: teoria projektu,
01:47
Darwin'sDarwina theoryteoria of evolutionewolucja by naturalnaturalny selectionwybór.
19
82000
5000
teoria Darwina o ewolucji przez dobór naturalny,
01:52
In professionalprofesjonalny circleskółka everywherewszędzie, it's of coursekurs universallyuniwersalnie acceptedprzyjęty.
20
87000
4000
jest powszechnie przyjmowana przez profesjonalistów.
01:56
In non-professionalnieprofesjonalnych circleskółka outsidena zewnątrz AmericaAmeryka, it's largelyw dużej mierze ignoredignorowane.
21
91000
6000
Laicy spoza Ameryki w zasadzie ją ignorują.
02:02
But in non-professionalnieprofesjonalnych circleskółka withinw ciągu AmericaAmeryka,
22
97000
4000
Ale w Ameryce, w kręgach nieprofesjonalistów,
02:06
it arouseswzbudza so much hostilitywrogość --
23
101000
3000
wzbudza tyle wrogości...
02:09
(LaughterŚmiech)
24
104000
1000
(Śmiech)
02:10
-- that it's fairtargi to say that AmericanAmerykański biologistsbiolodzy are in a statestan of warwojna.
25
105000
6000
że amerykańscy biolodzy są w stanie wojny.
02:16
The warwojna is so worryingfrasobliwy at presentteraźniejszość,
26
111000
2000
Ta wojna tak mnie niepokoi,
02:18
with courtSąd casesprzypadki comingprzyjście up in one statestan after anotherinne,
27
113000
2000
wobec spraw sądowych w kolejnych stanach,
02:20
that I feltczułem I had to say something about it.
28
115000
3000
że muszę się w tej sprawie wypowiedzieć.
02:23
If you want to know what I have to say about DarwinismDarwinizm itselfsamo,
29
118000
4000
Jeśli chcecie wiedzieć, co mówię na temat samego Darwinizmu,
02:27
I'm afraidprzestraszony you're going to have to look at my booksksiążki,
30
122000
3000
obawiam się, że musicie zajrzeć do moich książek,
02:30
whichktóry you won'tprzyzwyczajenie find in the bookstoreKsięgarnia outsidena zewnątrz.
31
125000
3000
których nie znajdziecie w pobliskiej księgarni.
02:33
(LaughterŚmiech)
32
128000
3000
(Śmiech)
02:36
ContemporaryWspółczesny courtSąd casesprzypadki
33
131000
2000
Obecne sprawy sądowe
02:38
oftenczęsto concerndotyczyć an allegedlyrzekomo newNowy versionwersja of creationismKreacjonizm,
34
133000
4000
często dotyczą rzekomo nowej wersji kreacjonizmu,
02:42
callednazywa "IntelligentInteligentny DesignKonstrukcja," or IDIDENTYFIKATOR.
35
137000
4000
zwanej Inteligentnym Projektem (IP).
02:46
Don't be fooledoszukany. There's nothing newNowy about IDIDENTYFIKATOR.
36
141000
4000
Nie dajcie się zwieść. W IP nie ma nic nowego.
02:50
It's just creationismKreacjonizm underpod anotherinne nameNazwa,
37
145000
3000
To tylko kreacjonizm pod nową nazwą,
02:53
rechristenedrechristened -- I choosewybierać the wordsłowo advisedlyroztropnie --
38
148000
4000
przechrzczony, wybrałem to słowo z rozmysłem,
02:57
(LaughterŚmiech)
39
152000
1000
(Śmiech)
02:58
-- for tacticaltaktyczne, politicalpolityczny reasonspowody.
40
153000
2000
z taktycznych, politycznych powodów.
03:00
The argumentsargumenty of so-calledtak zwana IDIDENTYFIKATOR theoristsTeoretycy
41
155000
2000
Argumenty tzw. teoretyków IP
03:02
are the samepodobnie oldstary argumentsargumenty that had been refutedobalone again and again,
42
157000
3000
to te same stare argumenty, które obalano raz za razem,
03:05
sinceod DarwinDarwin down to the presentteraźniejszość day.
43
160000
4000
od czasów Darwina po dziś dzień.
03:09
There is an effectiveefektywny evolutionewolucja lobbylobby
44
164000
3000
Istnieje skuteczne lobby na rzecz ewolucji
03:12
coordinatingkoordynowanie the fightwalka on behalfimieniu of sciencenauka,
45
167000
2000
koordynujące walkę na rzecz nauki.
03:14
and I try to do all I can to help them,
46
169000
3000
Staram się jak mogę, by im pomóc,
03:17
but they get quitecałkiem upsetzdenerwowany when people like me dareodważyć się to mentionwzmianka
47
172000
4000
ale denerwuje ich, gdy ludzie tacy jak ja śmią wspomnieć,
03:21
that we happenzdarzyć to be atheistsAteiści as well as evolutionistsewolucjoniści.
48
176000
4000
że jesteśmy ateistami, zarówno jak ewolucjonistami.
03:25
They see us as rockingkołysanie the boatłódź, and you can understandzrozumieć why.
49
180000
5000
Postrzegają nas jako mąciwody i można zrozumieć dlaczego.
03:30
CreationistsKreacjoniści, lackingbrakuje any coherentspójne scientificnaukowy argumentargument for theirich casewalizka,
50
185000
5000
Kreacjoniści z braku spójnych naukowych argumentów
03:35
fallspadek back on the popularpopularny phobiaFobia againstprzeciwko atheismateizm.
51
190000
5000
zwracają się ku powszechnej fobii na punkcie ateizmu.
03:40
TeachUczyć your childrendzieci evolutionewolucja in biologybiologia classklasa,
52
195000
4000
Ucz swoje dzieci o ewolucji na biologii,
03:44
and they'lloni to zrobią soonwkrótce moveruszaj się on to drugsleki, grandwielki larcenykradzież and sexualseksualny pre-versionwstępną wersję.
53
199000
5000
a zaraz wpadną w narkotyki, rozboje i perwersje seksualne.
03:49
(LaughterŚmiech)
54
204000
5000
(Śmiech)
03:54
In factfakt, of coursekurs, educatedwykształcony theologiansteologów from the PopePapież down
55
209000
3000
Wykształceni teologowie od papieża w dół,
03:57
are firmfirma in theirich supportwsparcie of evolutionewolucja.
56
212000
3000
mocno wspierają ewolucję.
04:00
This bookksiążka, "FindingZnalezienie Darwin'sDarwina God," by KennethKenneth MillerMiller,
57
215000
3000
Książka Kennetha Millera "Odnajdując Boga Darwina"
04:03
is one of the mostwiększość effectiveefektywny attacksataki on IntelligentInteligentny DesignKonstrukcja
58
218000
2000
jest jednym z najbardziej skutecznych ataków na IP
04:05
that I know, and it's all the more effectiveefektywny
59
220000
3000
jaki znam, i tym skuteczniejszym,
04:08
because it's writtenpisemny by a devoutpobożny ChristianChrześcijańskie.
60
223000
3000
że napisanym przez pobożnego chrześcijanina.
04:11
People like KennethKenneth MillerMiller could be callednazywa a "godsendwybawieniem" to the evolutionewolucja lobbylobby --
61
226000
5000
Tacy ludzie są jak "zesłańcy niebios" dla ewolucyjnego lobby,
04:16
(LaughterŚmiech)
62
231000
1000
(Śmiech)
04:17
-- because they exposeexpose the liekłamstwo that evolutionismewolucjonizm is, as a mattermateria of factfakt,
63
232000
4000
bo obnażają kłamstwo, jakoby ewolucjonizm
04:21
tantamountrównoznaczne przejmować to atheismateizm.
64
236000
2000
był, w gruncie rzeczy, równoznaczny z ateizmem.
04:23
People like me, on the other handdłoń, rockskała the boatłódź.
65
238000
5000
Z drugiej strony, ludzie tacy jak ja mącą wodę.
04:28
But here, I want to say something nicemiły about creationistskreacjoniści.
66
243000
3000
Ale tu chcę wtrącić coś miłego o kreacjonistach.
04:31
It's not a thing I oftenczęsto do, so listen carefullyostrożnie.
67
246000
3000
Nie często tak robię, więc słuchajcie uważnie.
04:34
(LaughterŚmiech)
68
249000
1000
(Śmiech)
04:35
I think they're right about one thing.
69
250000
3000
Myślę, że mają rację, co do jednego.
04:38
I think they're right that evolutionewolucja
70
253000
2000
Mają rację, że ewolucja
04:40
is fundamentallyzasadniczo hostilewrogi to religionreligia.
71
255000
3000
jest zasadniczo wroga wobec religii.
04:43
I've alreadyjuż said that manywiele individualindywidualny evolutionistsewolucjoniści, like the PopePapież,
72
258000
4000
Wielu pojedynczych ewolucjonistów, jak papież,
04:47
are alsorównież religiousreligijny, but I think they're deludingzwodzą themselvessami.
73
262000
3000
równocześnie są religijni, ale chyba sami się oszukują.
04:50
I believe a trueprawdziwe understandingzrozumienie of DarwinismDarwinizm
74
265000
3000
Wierzę, że prawdziwe zrozumienie Darwinizmu
04:53
is deeplygłęboko corrosiveżrące to religiousreligijny faithwiara.
75
268000
5000
głęboko niszczy wiarę.
04:58
Now, it maymoże sounddźwięk as thoughchociaż I'm about to preachgłosić atheismateizm,
76
273000
6000
Być może to brzmi jakbym chciał propagować ateizm,
05:04
and I want to reassureuspokoić you that that's not what I'm going to do.
77
279000
3000
ale chcę was zapewnić, że nie o to mi chodzi.
05:07
In an audiencepubliczność as sophisticatedwyrafinowany as this one,
78
282000
4000
Przy widowni tak wyrobionej, jak ta tutaj,
05:11
that would be preachinggłoszenie to the choirchór.
79
286000
3000
byłoby to nawracanie wiernych.
05:14
No, what I want to urgepopęd uponna you --
80
289000
4000
To, do czego chcę was nawoływać
05:18
(LaughterŚmiech)
81
293000
2000
(Śmiech)
05:20
-- insteadzamiast what I want to urgepopęd uponna you is militantbojowników atheismateizm.
82
295000
5000
to ateizm walczący.
05:25
(LaughterŚmiech)
83
300000
2000
(Śmiech)
05:27
(ApplauseAplauz)
84
302000
3000
(Brawa)
05:30
But that's puttingwprowadzenie it too negativelynegatywnie.
85
305000
3000
Takie ujęcie sprawy źle brzmi.
05:33
If I was a personosoba who were interestedzainteresowany in preservingzachowania religiousreligijny faithwiara,
86
308000
5000
Gdybym chciał chronić wiarę religijną,
05:38
I would be very afraidprzestraszony of the positivepozytywny powermoc of evolutionaryewolucyjny sciencenauka,
87
313000
5000
przerażałaby mnie pozytywna siła nauki o ewolucji,
05:43
and indeedw rzeczy samej sciencenauka generallyogólnie, but evolutionewolucja in particularszczególny,
88
318000
2000
nauki w ogóle, ale ewolucji w szczególności,
05:45
to inspireinspirować and enthralloczarować, preciselydokładnie because it is atheisticateistyczne.
89
320000
8000
bo inspiruje i czaruje, właśnie dlatego, że jest ateistyczna.
05:53
Now, the difficulttrudny problemproblem for any theoryteoria of biologicalbiologiczny designprojekt
90
328000
4000
Każda teoria projektów biologicznych ma trudne zadanie
05:57
is to explainwyjaśniać the massivemasywny statisticalstatystyczny improbabilitynieprawdopodobieństwa of livingżycie things.
91
332000
6000
objaśnienia statystycznego nieprawdopodobieństwa życia.
06:03
StatisticalStatystyczne improbabilitynieprawdopodobieństwa in the directionkierunek of good designprojekt --
92
338000
5000
Statystyczne nieprawdopodobieństwo dobrego projektu,
06:08
"complexityzłożoność" is anotherinne wordsłowo for this.
93
343000
2000
"złożoność" to inne określenie.
06:10
The standardstandard creationistkreacjonistyczne argumentargument -- there is only one; they all reducezmniejszyć to this one --
94
345000
5000
Kreacjonizm ma w zasadzie tylko jeden argument,
06:15
takes off from a statisticalstatystyczny improbabilitynieprawdopodobieństwa.
95
350000
2000
czyli statystyczne nieprawdopodobieństwo.
06:17
LivingŻycia creaturesstworzenia are too complexzłożony to have come about by chanceszansa;
96
352000
4000
Żyjące istoty są zbyt skomplikowane, by powstać z przypadku,
06:21
thereforew związku z tym, they mustmusi have had a designerprojektant.
97
356000
2000
zatem musiały mieć projektanta.
06:23
This argumentargument of coursekurs, shootsstrzela itselfsamo in the footstopa.
98
358000
2000
Rzecz jasna, taki argument to strzał w stopę.
06:25
Any designerprojektant capablezdolny of designingprojektowanie something really complexzłożony
99
360000
4000
Projektant zdolny do zaprojektowania czegoś złożonego,
06:29
has to be even more complexzłożony himselfsamego siebie, and that's before we even startpoczątek
100
364000
5000
sam musi być jeszcze bardziej złożony,
06:34
on the other things he's expectedspodziewany to do,
101
369000
2000
i to jeszcze zanim rozpatrzymy jego pozostałe zadania,
06:36
like forgiveprzebaczyć sinsgrzechy, blessbłogosławić marriagesmałżeństwa, listen to prayersmodły --
102
371000
3000
jak odpuszczanie grzechów, błogosławienie małżeństw,
06:39
favorprzysługa our sidebok in a warwojna --
103
374000
3000
słuchanie modlitw, sprzyjanie nam w wojnie,
06:42
(LaughterŚmiech)
104
377000
2000
(Śmiech)
06:44
-- disapproveodrzucenia of our sexseks liveszyje and so on.
105
379000
3000
potępianie naszego życia seksualnego, itd.
06:47
(LaughterŚmiech)
106
382000
2000
(Śmiech)
06:49
ComplexityZłożoność is the problemproblem that any theoryteoria of biologybiologia has to solverozwiązać,
107
384000
5000
Złożoność to problem, który każda teoria biologii musi rozwiązać
06:54
and you can't solverozwiązać it by postulatingpostulowanie an agentagenta that is even more complexzłożony,
108
389000
5000
i nie rozwiąże go postulowanie za czynnikiem jeszcze bardziej złożonym,
06:59
therebya tym samym simplypo prostu compoundingskład the problemproblem.
109
394000
3000
tym samym po prostu zwiększając problem.
07:02
DarwinianDarwinowskiej naturalnaturalny selectionwybór is so stunninglyoszałamiająco elegantelegancki
110
397000
4000
Selekcja naturalna Darwina zachwyca elegancją,
07:06
because it solvesrozwiązuje the problemproblem of explainingwyjaśniając complexityzłożoność
111
401000
4000
bo rozwiązuje problem wyjaśnienia złożoności
07:10
in termswarunki of nothing but simplicityprostota.
112
405000
4000
w najprostszych słowach.
07:14
EssentiallyZasadniczo, it does it by providingże a smoothgładki rampRampa
113
409000
3000
Zasadniczo, daje nam łagodną rampę
07:17
of gradualstopniowy step-by-stepkrok po kroku incrementprzyrost.
114
412000
4000
powolnego, stopniowego wzrostu.
07:21
But here, I only want to make the pointpunkt
115
416000
2000
Tutaj chcę jedynie zaznaczyć,
07:23
that the eleganceelegancja of DarwinismDarwinizm is corrosiveżrące to religionreligia
116
418000
4000
że elegancja darwinizmu koroduje religię właśnie dlatego
07:27
preciselydokładnie because it is so elegantelegancki, so parsimoniousparsymonii, so powerfulpotężny,
117
422000
5000
że jest taka elegancka, taka oszczędna, taka potężna,
07:32
so economicallyekonomicznie powerfulpotężny.
118
427000
2000
taka zwięźle potężna.
07:34
It has the sinewyumięśniony economygospodarka of a beautifulpiękny suspensionzawieszenie bridgemost.
119
429000
9000
Ma w sobie potęgę przepięknego mostu wiszącego.
07:43
The God theoryteoria is not just a badzły theoryteoria.
120
438000
2000
Teoria Boga to nie tylko zła teoria.
07:45
It turnsskręca out to be, in principlezasada, incapableniezdolny of doing the jobpraca requiredwymagany of it.
121
440000
6000
Z założenia nie potrafi wykonać swego zadania.
07:51
So, returningpowracający to tacticstaktyka and the evolutionewolucja lobbylobby,
122
446000
3000
Zatem wracając do taktyki i lobby na rzecz ewolucji,
07:54
I want to arguespierać się that rockingkołysanie the boatłódź maymoże be just the right thing to do.
123
449000
9000
chcę dowieść, że być może właśnie należy mącić wodę.
08:03
My approachpodejście to attackingnapadający creationismKreacjonizm is unlikew odróżnieniu the evolutionewolucja lobbylobby.
124
458000
6000
Atakuję kreacjonizm inaczej niż lobby ewolucyjne.
08:09
My approachpodejście to attackingnapadający creationismKreacjonizm is to attackatak religionreligia as a wholecały,
125
464000
5000
Moje podejście to atak na religię w ogóle,
08:14
and at this pointpunkt I need to acknowledgeuznać the remarkableznakomity tabootabu
126
469000
4000
i warto tu odnotować to niezwykłe tabu
08:18
againstprzeciwko speakingmówienie illchory of religionreligia,
127
473000
3000
zakazujące mówienia źle o religii,
08:21
and I'm going to do so in the wordssłowa of the latepóźno DouglasDouglas AdamsAdams,
128
476000
3000
a oddam je słowami nieżyjącego Douglasa Adamsa,
08:24
a deardrogi friendprzyjaciel who, if he never cameoprawa ołowiana witrażu to TEDTED,
129
479000
2000
drogiego przyjaciela, który jeśli nigdy nie wystąpił na TED
08:26
certainlyna pewno should have been invitedzaproszony.
130
481000
3000
bezspornie winien był być zaproszony.
08:29
(RichardRichard SaulSaul WurmanWurman: He was.)
131
484000
2000
(R.S. Wurman: Był.)
08:31
RichardRichard DawkinsDawkins: He was. Good. I thought he mustmusi have been.
132
486000
2000
R.Dawkins: To dobrze. Tak podejrzewałem.
08:33
He beginszaczyna się this speechprzemówienie whichktóry was tape-recordedbiowładzy in CambridgeCambridge
133
488000
3000
Jego przemowę zarejestrowano w Cambridge
08:36
shortlyWkrótce before he diedzmarły.
134
491000
2000
na krótko przed jego śmiercią.
08:38
He beginszaczyna się by explainingwyjaśniając how sciencenauka worksPrace throughprzez the testingtestowanie of hypotheseshipotezy
135
493000
4000
Zaczyna od wyjaśnienia, jak nauka testuje hipotezy,
08:42
that are framedoprawione to be vulnerablewrażliwy to disproofodparcie, and then he goesidzie on.
136
497000
4000
które próbuje się obalić, a potem kontynuuje.
08:46
I quotezacytować, "ReligionReligia doesn't seemwydać się to work like that.
137
501000
4000
Cytuję: "Religia najwyraźniej nie działa w ten sposób.
08:50
It has certainpewny ideaspomysły at the heartserce of it, whichktóry we call 'sacred''święte' or 'holy' święty.'
138
505000
4000
Skupia się wokół idei, które nazywamy uświęconymi lub świętymi.
08:54
What it meansznaczy is: here is an ideapomysł or a notionpojęcie
139
509000
3000
Tak naprawdę oznacza to ideę lub pogląd,
08:57
that you're not alloweddozwolony to say anything badzły about.
140
512000
4000
o którym nie wolno ci mówić nic złego.
09:01
You're just not. Why not? Because you're not.
141
516000
4000
Po prostu nie wolno. Dlaczego nie? Bo nie!
09:05
(LaughterŚmiech)
142
520000
4000
(Śmiech)
09:09
Why should it be that it's perfectlydoskonale legitimateprawowity to supportwsparcie the RepublicansRepublikanie or DemocratsDemokraci,
143
524000
4000
Dlaczego uzasadnione jest popieranie Republikanów lub Demokratów,
09:13
this modelModel of economicsEkonomia versusprzeciw that, MacintoshMacintosh insteadzamiast of WindowsSystemu Windows,
144
528000
5000
takiego czy innego modelu gospodarki, McIntosha zamiast Windowsa,
09:18
but to have an opinionopinia about how the universewszechświat beganrozpoczął się,
145
533000
3000
ale posiadanie opinii o początku Wszechświata,
09:21
about who createdstworzony the universewszechświat -- no, that's holyŚwięty.
146
536000
4000
i jego twórcy już nie? Nie, to świętość.
09:25
So, we're used to not challengingtrudne religiousreligijny ideaspomysły
147
540000
3000
Przywykliśmy nie kwestionować idei religijnych,
09:28
and it's very interestingciekawy how much of a furorfurora RichardRichard createstworzy
148
543000
3000
to ciekawe, jakie wzburzenie wywołuje Richard,
09:31
when he does it." He meantOznaczało me, not that one.
149
546000
4000
kiedy je porusza". Miał mnie na myśli.
09:35
"EverybodyKażdy getsdostaje absolutelyabsolutnie franticFrantic about it,
150
550000
3000
"Wszyscy dostają szału
09:38
because you're not alloweddozwolony to say these things, yetjeszcze when you look at it rationallyracjonalnie,
151
553000
4000
bo nie wolno nam o tym mówić, ale patrząc racjonalnie
09:42
there is no reasonpowód why those ideaspomysły shouldn'tnie powinien be as openotwarty to debatedebata
152
557000
4000
nie ma powodu, by o tych pojęciach nie dyskutować,
09:46
as any other, exceptz wyjątkiem that we'vemamy agreedZgoda somehowjakoś betweenpomiędzy us
153
561000
4000
jak o wszystkich innych, tyle tylko że jakoś się utarło,
09:50
that they shouldn'tnie powinien be." And that's the endkoniec of the quotezacytować from DouglasDouglas.
154
565000
7000
żeby tego nie robić". Koniec cytatu z Douglasa.
09:57
In my viewwidok, not only is sciencenauka corrosiveżrące to religionreligia;
155
572000
4000
W moim przekonaniu, nie tylko nauka niszczy religię,
10:01
religionreligia is corrosiveżrące to sciencenauka.
156
576000
4000
ale też religia niszczy naukę.
10:05
It teachesuczy people to be satisfiedzadowolona with trivialtrywialny, supernaturalnadprzyrodzony non-explanations-wyjaśnienie
157
580000
6000
Uczy, by akceptować trywialne nadnaturalne nie-wyjaśnienia
10:11
and blindsRolety them to the wonderfulwspaniale realreal explanationswyjaśnienia that we have withinw ciągu our graspchwycić.
158
586000
6000
i oślepia na cudowne, rzeczywiste wyjaśnienia w zasięgu ręki.
10:17
It teachesuczy them to acceptzaakceptować authorityautorytet, revelationobjawienie and faithwiara
159
592000
7000
Uczy, by zaakceptować władzę, objawienia i wiarę
10:24
insteadzamiast of always insistingnalegając on evidencedowód.
160
599000
5000
zamiast stale wymagać dowodów.
10:29
There's DouglasDouglas AdamsAdams, magnificentwspaniały pictureobrazek from his bookksiążka, "Last ChanceSzansa to See."
161
604000
6000
Douglas Adams na zdjęciu ze swojej książki "Ostatnia okazja, by ujrzeć".
10:35
Now, there's a typicaltypowy scientificnaukowy journaldziennik, the QuarterlyKwartalne ReviewPrzegląd of BiologyBiologii.
162
610000
4000
"Kwartalny przegląd biologii" to typowy periodyk naukowy.
10:39
And I'm going to put togetherRazem, as guestGości editorredaktor,
163
614000
3000
Jako redaktor gościnny, zamierzam złożyć
10:42
a specialspecjalny issuekwestia on the questionpytanie, "Did an asteroidasteroida killzabić the dinosaursdinozaury?"
164
617000
5000
specjalne wydanie nt.: "Czy asteroida zabiła dinozaury?"
10:47
And the first paperpapier is a standardstandard scientificnaukowy paperpapier
165
622000
4000
Pierwszy tekst to standardowa publikacja naukowa,
10:51
presentingprzedstawianie evidencedowód, "IridiumIridium LayerWarstwy at the K-TK-T BoundaryGranica,
166
626000
4000
dowodząca: "warstwa irydu na granicy kreda-trzeciorzęd,
10:55
Potassium-ArgonPotas-argon DatedZ dnia CraterKrater in YucatanYucatan,
167
630000
2000
ślady potasu i argonu w kraterze na Jukatanie,
10:57
IndicateWskazania That an AsteroidAsteroida KilledZabił the DinosaursDinozaury."
168
632000
3000
wskazują, że asteroida zabiła dinozaury".
11:00
PerfectlyIdealnie ordinaryzwykły scientificnaukowy paperpapier.
169
635000
3000
Najzwyklejsza publikacja naukowa.
11:03
Now, the nextNastępny one, "The PresidentPrezydent of The RoyalRoyal SocietySpołeczeństwo
170
638000
4000
Kolejna: "Przewodniczący Towarzystwa Królewskiego
11:07
Has Been VouchsafedUrodzią a StrongStrong InnerWewnętrzny ConvictionWyroku skazującego" -- (LaughterŚmiech) --
171
642000
4000
dostąpił głębokiego wewnętrznego przekonania... (Śmiech)
11:11
"... That an AsteroidAsteroida KilledZabił the DinosaursDinozaury."
172
646000
3000
... że asteroida zabiła dinozaury".
11:14
(LaughterŚmiech)
173
649000
4000
(Śmiech)
11:18
"It Has Been PrivatelyPrywatnie RevealedUjawnione to ProfessorProfesor HuxtaneHuxtane
174
653000
6000
"Prof. Huxtane doznał osobistego objawienia,
11:24
That an AsteroidAsteroida KilledZabił the DinosaursDinozaury."
175
659000
2000
że asteroida wybiła dinozaury".
11:26
(LaughterŚmiech)
176
661000
3000
(Śmiech)
11:29
"ProfessorProfesor HordleyHordley Was BroughtPrzyniósł Up
177
664000
3000
"Prof. Hordleya wychowano w duchu
11:32
to Have TotalŁącznie and UnquestioningBezwzględnego FaithWiara" --
178
667000
3000
całkowitej i niezachwianej wiary...
11:35
(LaughterŚmiech) --
179
670000
1000
(Śmiech)
11:36
"... That an AsteroidAsteroida KilledZabił the DinosaursDinozaury."
180
671000
7000
że asteroida wybiła dinozaury".
11:43
"ProfessorProfesor HawkinsHawkins Has PromulgatedOgłoszony an OfficialOficjalna DogmaDogmat
181
678000
5000
"Profesor Hawkins obwieścił oficjalny dogmat
11:48
BindingWiązania on All LoyalWierny HawkinsiansHawkinsians
182
683000
3000
obowiązujący wszystkich lojalnych wyznawców,
11:51
That an AsteroidAsteroida KilledZabił the DinosaursDinozaury."
183
686000
3000
że asteroida wybiła dinozaury".
11:54
(LaughterŚmiech)
184
689000
3000
(Śmiech)
11:57
That's inconceivablenie do pomyślenia, of coursekurs.
185
692000
4000
To oczywiście nie do pomyślenia.
12:01
But supposeprzypuszczać --
186
696000
2000
Ale przyjmijmy ...(Brawa)
12:03
(ApplauseAplauz)
187
698000
10000
(Napis: zwolennicy teorii asteroidów nie mogą być patriotami.)
12:13
-- in 1987, a reporterreporter askedspytał GeorgeGeorge BushBush, SrSR.
188
708000
3000
W 1987 r. spytano George'a Busha seniora
12:16
whetherczy he recognizeduznane the equalrówny citizenshipobywatelstwo and patriotismpatriotyzm
189
711000
3000
czy uznaje obywatelską i patriotyczną postawę
12:19
of AmericansAmerykanie who are atheistsAteiści.
190
714000
3000
Amerykanów - ateistów.
12:22
MrMr. Bush'sBusha replyOdpowiadać has becomestają się infamousniesławny.
191
717000
3000
Odpowiedź Busha okazała się skandaliczna.
12:25
"No, I don't know that atheistsAteiści should be considereduważane citizensobywatele,
192
720000
4000
"Uważam, że nie można uznawać ateistów
12:29
norani should they be considereduważane patriotspatriotów.
193
724000
2000
ani za obywateli ani za patriotów.
12:31
This is one nationnaród underpod God."
194
726000
3000
Jesteśmy jednym narodem oddanym Bogu".
12:34
Bush'sBusha bigotrybigoteria was not an isolatedodosobniony mistakebłąd,
195
729000
3000
Bigoteria Busha to nie odosobniona pomyłka,
12:37
blurtedwygadał out in the heatciepło of the momentza chwilę and laterpóźniej retractedwycofana.
196
732000
3000
rzucona bez zastanowienia, a potem odwołana.
12:40
He stoodstał by it in the facetwarz of repeatedpowtarzający się callspołączenia for clarificationwyjaśnienia or withdrawalwycofanie.
197
735000
5000
Niczego nie wyjaśnił ani nie odwołał. To nie była pomyłka.
12:45
He really meantOznaczało it.
198
740000
1000
Niczego nie wyjaśnił ani nie odwołał. To nie była pomyłka.
12:46
More to the pointpunkt, he knewwiedziałem it posedJakie no threatzagrożenie to his electionwybór, quitecałkiem the contraryprzeciwnie.
199
741000
6000
Dobrze wiedział, że nie zaszkodzi mu to w wyborach. Przeciwnie.
12:52
DemocratsDemokraci as well as RepublicansRepublikanie paradeparada theirich religiousnessreligijność
200
747000
4000
Demokraci i Republikanie demonstrują religijność podczas wyborów.
12:56
if they want to get electedwybrany. BothZarówno partiesimprezy invokeodwołać się "one nationnaród underpod God."
201
751000
6000
Obie partie odwołują się do "narodu oddanego Bogu".
13:02
What would ThomasThomas JeffersonJefferson have said?
202
757000
5000
Tomasz Jefferson powiedział: "ksiądz jest wrogiem wolności".
13:07
IncidentallyNawiasem mówiąc, I'm not usuallyzazwyczaj very prouddumny of beingistota BritishBrytyjskie,
203
762000
5000
Zwykle nie chwalę się, że jestem Brytyjczykiem,
13:12
but you can't help makingzrobienie the comparisonporównanie.
204
767000
4000
ale nie da się uniknąć porównania.
13:16
(ApplauseAplauz)
205
771000
8000
(Brawa)
13:24
In practicećwiczyć, what is an atheistateista?
206
779000
3000
W praktyce, kim jest ateista?
13:27
An atheistateista is just somebodyktoś who feelsczuje about YahwehJahwe
207
782000
4000
Ateista to ktoś, kto ma podobne podejście do Jahwe,
13:31
the way any decentprzyzwoity ChristianChrześcijańskie feelsczuje about ThorThor or BaalBaal or the goldenzłoty calfcielę.
208
786000
7000
jak przyzwoity chrześcijanin do Thora, Baala czy złotego cielca.
13:38
As has been said before, we are all atheistsAteiści about mostwiększość of the godsbogowie
209
793000
4000
Wszyscy jesteśmy ateistami względem większości bogów.
13:42
that humanityludzkość has ever believeduwierzyli in. Some of us just go one god furtherdalej.
210
797000
5000
Niektórzy poszli o jednego boga dalej.
13:47
(LaughterŚmiech)
211
802000
3000
(Śmiech)
13:50
(ApplauseAplauz)
212
805000
7000
(Brawa)
13:57
And howeverjednak we definedefiniować atheismateizm, it's surelypewno the kinduprzejmy of academicakademicki beliefwiara
213
812000
3000
Ateizm to rodzaj akademickiego przekonania,
14:00
that a personosoba is entitleduprawniona to holdutrzymać withoutbez beingistota vilifiedoczerniany
214
815000
4000
do którego mamy prawo bez oszczerczych określeń,
14:04
as an unpatrioticniepatriotycznych, unelectableunelectable non-citizennie obywatela.
215
819000
5000
jak niepatriotyczny, niewybieralny pół-obywatel.
14:09
NeverthelessNiemniej jednak, it's an undeniableniezaprzeczalny factfakt that to ownwłasny up to beingistota an atheistateista
216
824000
3000
Nie da się ukryć, że przyznanie się do ateizmu
14:12
is tantamountrównoznaczne przejmować to introducingwprowadzanie yourselfsiebie as MrMr. HitlerHitler or MissMiss BeelzebubBelzebub.
217
827000
6000
równa się uchodzeniu za Hitlera czy Belzebuba.
14:18
And that all stemsłodygi from the perceptionpostrzeganie of atheistsAteiści
218
833000
3000
To wszystko bierze się z postrzegania ateistów
14:21
as some kinduprzejmy of weirddziwne, way-outWay-Out minoritymniejszościowych.
219
836000
5000
jako rodzaju dziwnej, ekscentrycznej mniejszości.
14:26
NatalieNatalie AngierAngier wrotenapisał a ratherraczej sadsmutny piecekawałek in the NewNowy YorkerYorker,
220
841000
3000
Natalie Angier napisała smutny artykuł w New Yorkerze,
14:29
sayingpowiedzenie how lonelysamotny she feltczułem as an atheistateista.
221
844000
2000
o wyobcowaniu, które czuje jako ateistka.
14:31
She clearlywyraźnie feelsczuje in a beleagueredbeleaguered minoritymniejszościowych,
222
846000
3000
Czuje się jak osaczona mniejszość,
14:34
but actuallytak właściwie, how do AmericanAmerykański atheistsAteiści stackstos up numericallynumerycznie?
223
849000
6000
ale właściwie ilu jest amerykańskich ateistów?
14:40
The latestnajnowszy surveyAnkieta makesczyni surprisinglyzaskakująco encouragingzachęcający readingczytanie.
224
855000
3000
Ostatnie badanie zaskakująco dodaje otuchy.
14:43
ChristianityChrześcijaństwo, of coursekurs, takes a massivemasywny lion'sLion's sharedzielić
225
858000
2000
Chrześcijanie stanowią lwią część populacji,
14:45
of the populationpopulacja, with nearlyprawie 160 millionmilion.
226
860000
4000
blisko 160 milionów.
14:49
But what would you think was the seconddruga largestNajwiększa groupGrupa,
227
864000
3000
A kto jest w drugiej najliczebniejszej grupie,
14:52
convincinglyprzekonująco outnumberingwyszarpnąć JewsŻydzi with 2.8 millionmilion, MuslimsMuzułmanie at 1.1 millionmilion,
228
867000
6000
wyraźnie wyprzedzając Żydów (2,8 mln), muzułmanów (1,1 mln),
14:58
and HindusHindusi, BuddhistsBuddyści and all other religionsreligie put togetherRazem?
229
873000
3000
hindusów, buddystów i inne religie razem wzięte?
15:01
The seconddruga largestNajwiększa groupGrupa, of nearlyprawie 30 millionmilion,
230
876000
3000
Ta licząca blisko 30 mln. osób grupa
15:04
is the one describedopisane as non-religiousniereligijnych or secularświecka.
231
879000
5000
jest określana jako niereligijna lub świecka.
15:09
You can't help wonderingpełen zdumienia why vote-seekinggłosowanie Szukam politicianspolitycy
232
884000
3000
Trudno zrozumieć, dlaczego szukający głosów politycy
15:12
are so proverbiallyprzysłowiowo overawedprzewrażliwiony ogromnym by the powermoc of, for exampleprzykład, the JewishŻydowskie lobbylobby.
233
887000
5000
lękają się potęgi żydowskiego lobby.
15:17
The statestan of IsraelIzrael seemswydaje się to owezawdzięczać its very existenceistnienie
234
892000
2000
Izrael rzeczywiście zawdzięcza swe istnienie
15:19
to the AmericanAmerykański JewishŻydowskie votegłosować, while at the samepodobnie time
235
894000
4000
głosom amerykańskich Żydów, a jednocześnie
15:23
consigningwysyłająca the non-religiousniereligijnych to politicalpolityczny oblivionOblivion.
236
898000
5000
skazują niewierzących na polityczny niebyt.
15:28
This secularświecka non-religiousniereligijnych votegłosować, if properlyprawidłowo mobilizedzmobilizowany w,
237
903000
4000
Gdyby odpowiednio zmobilizować świeckie głosy niewierzących,
15:32
is ninedziewięć timesczasy as numerousliczny as the JewishŻydowskie votegłosować.
238
907000
4000
przewyższałyby dziewięciokrotnie liczbę głosów żydowskich.
15:36
Why does this fardaleko more substantialznaczny minoritymniejszościowych
239
911000
3000
Dlaczego ta znacznie pokaźniejsza większość
15:39
not make a moveruszaj się to exercisećwiczenie its politicalpolityczny musclemięsień?
240
914000
4000
nie zrobi czegoś, by napiąć polityczne muskuły?
15:43
Well, so much for quantityilość. How about qualityjakość?
241
918000
4000
Tyle jeśli idzie o ilość. A co z jakością?
15:47
Is there any correlationkorelacja, positivepozytywny or negativenegatywny,
242
922000
3000
Czy istnieje jakiś związek, pozytywny lub negatywny,
15:50
betweenpomiędzy intelligenceinteligencja and tendencytendencja to be religiousreligijny?
243
925000
3000
między inteligencją, a skłonnością do religijności?
15:53
(LaughterŚmiech)
244
928000
8000
(Śmiech) (Bush: "oni mnie niedozrozumieli!")
16:01
The surveyAnkieta that I quotedpodane, whichktóry is the ARISARIS surveyAnkieta,
245
936000
3000
Badanie ARIS, które przytoczyłem nie analizuje
16:04
didn't breakprzerwa down its datadane by socio-economicspołeczno gospodarczych classklasa or educationEdukacja,
246
939000
3000
danych względem klasy społeczno-ekonomicznej, wykształcenia,
16:07
IQIQ or anything elsejeszcze.
247
942000
2000
ilorazu inteligencji, czy czegokolwiek innego.
16:09
But a recentniedawny articleartykuł by PaulPaweł G. BellBell in the MensaMensa magazineczasopismo
248
944000
4000
Ale ostatni artykuł Paula G. Bella w magazynie Mensy
16:13
provideszapewnia some strawsSłomki in the windwiatr.
249
948000
2000
zwiastuje przyszłe wydarzenia.
16:15
MensaMensa, as you know, is an internationalmiędzynarodowy organizationorganizacja
250
950000
2000
Mensa, jak wiecie, to międzynarodowa organizacja
16:17
for people with very highwysoki IQIQ.
251
952000
4000
zrzeszająca ludzi o wysokim ilorazie inteligencji.
16:21
And from a meta-analysismeta analizy of the literatureliteratura,
252
956000
4000
Bazując na meta-analizie literatury,
16:25
BellBell concludeskonkluduje that, I quotezacytować, "Of 43 studiesstudia carriedrealizowane out sinceod 1927
253
960000
6000
Bell wnosi: "Z 43 badań przeprowadzonych od 1927 r.
16:31
on the relationshipzwiązek betweenpomiędzy religiousreligijny beliefwiara and one'sswoje intelligenceinteligencja or educationaledukacyjny levelpoziom,
254
966000
4000
nt. związku między religijnością, a inteligencją i wykształceniem,
16:35
all but fourcztery founduznany an inverseodwrotność connectionpołączenie.
255
970000
5000
wszystkie, prócz 4, okazały się odwrotnie proporcjonalne.
16:40
That is, the higherwyższy one'sswoje intelligenceinteligencja or educationaledukacyjny levelpoziom,
256
975000
3000
Im większą inteligencja i poziom wykształcenia,
16:43
the lessmniej one is likelyprawdopodobne to be religiousreligijny."
257
978000
3000
tym mniejsze szanse, że będzie religijny".
16:46
Well, I haven'tnie mam seenwidziany the originaloryginalny 42 studiesstudia and I can't commentkomentarz on that meta-analysismeta analizy
258
981000
5000
Nie widziałem tych badań, więc nie skomentuję meta-analizy,
16:51
but I would like to see more studiesstudia doneGotowe alongwzdłuż those lineskwestia.
259
986000
4000
ale chciałbym zobaczyć więcej tego typu badań.
16:55
And I know that there are, if I could put a little plugwtyczka here,
260
990000
2000
Niech mi będzie wolno napomknąć,
16:57
there are people in this audiencepubliczność
261
992000
2000
że są tu na sali ludzie dostatecznie zamożni,
16:59
easilyz łatwością capablezdolny of financingfinansowanie a massivemasywny researchBadania surveyAnkieta to settlerozliczenia the questionpytanie,
262
994000
6000
by sfinansować szerokie badania rozstrzygające tę kwestię.
17:05
and I put the suggestionpropozycja up -- for what it's worthwartość.
263
1000000
2000
Ot, taka moja sugestia.
17:07
But let me know showpokazać you some datadane
264
1002000
2000
Pozwólcie, że pokażę wam dane,
17:09
that have been properlyprawidłowo publishedopublikowany and analyzedanalizowane
265
1004000
2000
które należycie opublikowano i przeanalizowano
17:11
on one specialspecjalny groupGrupa, namelymianowicie, topTop scientistsnaukowcy.
266
1006000
5000
na specjalnej grupie czołowych naukowców.
17:16
In 1998, LarsonLarson and WithamWitham
267
1011000
3000
W 1998 Larson i Witham
17:19
polledankietowanych the creamkrem of AmericanAmerykański scientistsnaukowcy,
268
1014000
3000
przepytali śmietankę amerykańskich uczonych,
17:22
those who'dkto by been honoredhonorowane by electionwybór to the NationalKrajowe AcademyAkademia of SciencesNauki,
269
1017000
4000
powołanych do Państwowej Akademii Nauk.
17:26
and amongpośród this selectWybierz groupGrupa,
270
1021000
2000
W tej wybranej grupie
17:28
beliefwiara in a personalosobisty God droppedporzucone to a shatteringrozbicie sevensiedem percentprocent.
271
1023000
7000
wiara w osobowego Boga runęła z łoskotem do 7%.
17:35
About 20 percentprocent are agnosticniezależna od, and the restodpoczynek could fairlydość be callednazywa atheistsAteiści.
272
1030000
5000
20% stanowią agnostycy, a reszta to w zasadzie ateiści.
17:40
SimilarPodobne figuresfigury obtaineduzyskane for beliefwiara in personalosobisty immortalitynieśmiertelność.
273
1035000
3000
Podobny wynik dało pytanie o wiarę w nieśmiertelność.
17:43
AmongWśród biologicalbiologiczny scientistsnaukowcy, the figuresfigury are even lowerniższy:
274
1038000
3000
Wśród biologów ten wynik jest jeszcze niższy.
17:46
5.5 percentprocent, only, believe in God. PhysicalFizyczne scientistsnaukowcy: it's 7.5 percentprocent.
275
1041000
7000
Zaledwie 5,5 % z nich wierzy w Boga, i 7,5 % fizyków.
17:53
I've not seenwidziany correspondingodpowiedni figuresfigury for eliteelita scholarsuczonych
276
1048000
3000
Nie znam danych o innych uczonych,
17:56
in other fieldspola, suchtaki historyhistoria or philosophyfilozofia,
277
1051000
3000
z dziedzin takich, jak historia czy filozofia,
17:59
but I'd be surprisedzaskoczony if they were differentróżne.
278
1054000
3000
ale zdziwiłbym się, gdyby się różniły.
18:02
So, we'vemamy reachedosiągnięty a trulynaprawdę remarkableznakomity situationsytuacja,
279
1057000
4000
Zatem osiągnęliśmy niesamowitą sytuację,
18:06
a grotesquegroteska mismatchniezgodność betweenpomiędzy the AmericanAmerykański intelligentsiaInteligencja
280
1061000
5000
groteskową rozbieżność między amerykańską inteligencją,
18:11
and the AmericanAmerykański electorateelektorat.
281
1066000
2000
a amerykańskimi wyborcami.
18:13
A philosophicalfilozoficzny opinionopinia about the natureNatura of the universewszechświat,
282
1068000
4000
Filozoficzny pogląd na temat istoty wszechświata,
18:17
whichktóry is heldtrzymany by the vastogromny majoritywiększość of topTop AmericanAmerykański scientistsnaukowcy
283
1072000
4000
podzielany przez większość czołowych uczonych USA
18:21
and probablyprawdopodobnie the majoritywiększość of the intelligentsiaInteligencja generallyogólnie,
284
1076000
4000
a pewnie i większość ogółu inteligencji,
18:25
is so abhorrentodrażające to the AmericanAmerykański electorateelektorat
285
1080000
2000
tak bardzo odraża amerykański elektorat,
18:27
that no candidatekandydat for popularpopularny electionwybór dareodważyć się affirmpotwierdzają it in publicpubliczny.
286
1082000
6000
że żaden kandydat nie przyzna się do niego publicznie.
18:33
If I'm right, this meansznaczy that highwysoki officegabinet
287
1088000
3000
Jeśli mam rację, oznacza to, że do najwyższych urzędów
18:36
in the greatestnajwiększy countrykraj in the worldświat
288
1091000
2000
w najwspanialszym kraju na świecie
18:38
is barredprzedawnieniu to the very people bestNajlepiej qualifiedkwalifikacje to holdutrzymać it -- the intelligentsiaInteligencja --
289
1093000
6000
nie dopuszcza się osób najlepiej do tego wykwalifikowanych, inteligencji,
18:44
unlesschyba że they are preparedprzygotowany to liekłamstwo about theirich beliefswierzenia.
290
1099000
3000
chyba, że ukryją prawdę o swoich przekonaniach.
18:47
To put it bluntlyprosto z mostu, AmericanAmerykański politicalpolityczny opportunitiesmożliwości
291
1102000
3000
Mówiąc bez ogródek, polityczne szanse Ameryki
18:50
are heavilyciężko loadedzaładowany againstprzeciwko those
292
1105000
3000
są zablokowane dla tych,
18:53
who are simultaneouslyrównocześnie intelligentinteligentny and honestszczery.
293
1108000
3000
którzy są zarówno inteligentni, jak i uczciwi.
18:56
(ApplauseAplauz)
294
1111000
7000
(Brawa)
19:03
I'm not a citizenobywatel of this countrykraj, so I hopenadzieja it won'tprzyzwyczajenie be thought unbecomingprzystoi
295
1118000
4000
Choć nie jestem obywatelem USA, nie obraźcie się,
19:07
if I suggestsugerować that something needswymagania to be doneGotowe.
296
1122000
3000
jeśli zasugeruję, że coś z tym trzeba zrobić.
19:10
(LaughterŚmiech)
297
1125000
2000
(Śmiech)
19:12
And I've alreadyjuż hintedsugerował what that something is.
298
1127000
3000
Już napomknąłem, o czym mowa.
19:15
From what I've seenwidziany of TEDTED, I think this maymoże be the idealideał placemiejsce to launchuruchomić it.
299
1130000
4000
Myślę, że TED świetnie się do tego nadaje.
19:19
Again, I fearstrach it will costkoszt moneypieniądze.
300
1134000
3000
Obawiam się, że to będzie kosztować.
19:22
We need a consciousness-raisingpodnoszenia świadomości,
301
1137000
2000
Potrzebujemy akcji uświadamiającej,
19:24
coming-outna powitanie campaignkampania for AmericanAmerykański atheistsAteiści.
302
1139000
4000
w stylu "ujawnij się, amerykański ateisto".
19:28
(LaughterŚmiech)
303
1143000
2000
(Śmiech)
19:30
This could be similarpodobny to the campaignkampania organizedzorganizowany by homosexualshomoseksualiści
304
1145000
3000
Podobnej do kampanii homoseksualistów
19:33
a fewkilka yearslat agotemu,
305
1148000
2000
kilka lat temu,
19:35
althoughmimo że heavenniebo forbidzakazać that we should stoopschylać to publicpubliczny outingWycieczka
306
1150000
3000
chociaż niech Bóg broni nas przed zniżaniem się
19:38
of people againstprzeciwko theirich will.
307
1153000
2000
do ujawniania ludzi wbrew ich woli.
19:40
In mostwiększość casesprzypadki, people who out themselvessami
308
1155000
3000
Większość ludzi, którzy się ujawnili
19:43
will help to destroyzniszczyć the mythmit that there is something wrongźle with atheistsAteiści.
309
1158000
4000
pomoże zniszczyć mit, że z ateistami jest coś nie tak.
19:47
On the contraryprzeciwnie,
310
1162000
2000
Przeciwnie,
19:49
they'lloni to zrobią demonstratewykazać that atheistsAteiści are oftenczęsto the kindsrodzaje of people
311
1164000
2000
pokażą, że często ateiści to ludzie,
19:51
that could serveobsługiwać as decentprzyzwoity rolerola modelsmodele for your childrendzieci,
312
1166000
3000
mogący służyć za przykład dzieciom,
19:54
the kindsrodzaje of people an advertisingreklama agentagenta could use to recommendpolecić a productprodukt,
313
1169000
5000
wybierani do reklamowania produktów,
19:59
the kindsrodzaje of people who are sittingposiedzenie in this roompokój.
314
1174000
4000
tacy ludzie, jak ci na tej sali.
20:03
There should be a snowballŚnieżka effectefekt, a positivepozytywny feedbackinformacje zwrotne,
315
1178000
3000
To da efekt kuli śnieżnej, sprzężenia zwrotnego,
20:06
suchtaki that the more namesnazwy we have, the more we get.
316
1181000
3000
w którym im więcej nazwisk, tym więcej osiągamy.
20:09
There could be non-linearitiesnieliniowość, thresholdpróg effectsruchomości.
317
1184000
3000
Moglibyśmy uzyskać nieliniowość, efekty progowe.
20:12
When a criticalkrytyczny massmasa has been attainedosiągnięte,
318
1187000
2000
Gdy osiągniemy masę krytyczną,
20:14
there's an abruptnagły accelerationprzyśpieszenie in recruitmentRekrutacja.
319
1189000
3000
członków zacznie szybko przybywać.
20:17
And again, it will need moneypieniądze.
320
1192000
3000
Do tego potrzebne są pieniądze.
20:20
I suspectposądzać that the wordsłowo "atheistateista" itselfsamo
321
1195000
4000
Podejrzewam, że samo słowo "ateista"
20:24
containszawiera or remainsszczątki a stumblingZawada blockblok
322
1199000
3000
jest największą przeszkodą,
20:27
fardaleko out of proportionproporcja to what it actuallytak właściwie meansznaczy, and a stumblingZawada blockblok to people
323
1202000
4000
nieproporcjonalnie do znaczenia. Przeszkadza ludziom,
20:31
who otherwisew przeciwnym razie mightmoc be happyszczęśliwy to out themselvessami.
324
1206000
3000
którzy w przeciwnym razie chętnie by się ujawnili.
20:34
So, what other wordssłowa mightmoc be used to smoothgładki the pathścieżka,
325
1209000
3000
Jakich słów użyć, żeby przetrzeć szlak?
20:37
oilolej the wheelskoła, sugarcukier the pillpigułka? DarwinDarwin himselfsamego siebie preferredpreferowane "agnosticniezależna od" --
326
1212000
7000
Sam Darwin wolał określenie "agnostyk",
20:44
and not only out of loyaltylojalność to his friendprzyjaciel HuxleyHuxley, who coinedukuł the termsemestr.
327
1219000
6000
nie tylko przez lojalność wobec przyjaciela, który je wymyślił.
20:50
DarwinDarwin said, "I have never been an atheistateista
328
1225000
2000
Darwin powiedział: "Nigdy nie byłem ateistą
20:52
in the samepodobnie sensesens of denyingzaprzeczanie the existenceistnienie of a God.
329
1227000
4000
w znaczeniu: kimś, kto zaprzecza istnieniu boga.
20:56
I think that generallyogólnie an 'agnostic'"agnostyk"
330
1231000
2000
Uważam, że określenie "agnostyk"
20:58
would be the mostwiększość correctpoprawny descriptionopis of my statestan of mindumysł."
331
1233000
4000
najlepiej określałoby mój stan umysłu".
21:02
He even becamestał się uncharacteristicallynietypowo tetchytetchy with EdwardEdward AvelingAveling –.
332
1237000
5000
Zrobił się osobliwie rozdrażniony wobec Edwarda Avelinga.
21:07
AvelingAveling – was a militantbojowników atheistateista
333
1242000
2000
Aveling był walczącym ateistą,
21:09
who failednie udało się to persuadenamawiać DarwinDarwin
334
1244000
2000
któremu nie udało się przekonać Darwina,
21:11
to acceptzaakceptować the dedicationpoświęcenie of his bookksiążka on atheismateizm --
335
1246000
3000
by przyjął dedykację jego książki na temat ateizmu,
21:14
incidentallynawiasem mówiąc, givingdający risewzrost to a fascinatingfascynujący mythmit
336
1249000
3000
nota bene, dając początek fascynującej legendzie,
21:17
that KarlKarl MarxMarx triedwypróbowany to dedicatededykować "DasDas KapitalKapital" to DarwinDarwin,
337
1252000
3000
jakoby Karol Marks chciał zadedykować Darwinowi "Kapitał",
21:20
whichktóry he didn't. It was actuallytak właściwie EdwardEdward AvelingAveling –.
338
1255000
2000
co nie jest prawdą. Chodziło o Edwarda Avelinga.
21:22
What happenedstało się was that Aveling'sAveling – w mistresskochanka was Marx'sMarksa daughtercórka,
339
1257000
5000
Otóż kochanką Avelinga była córka Marksa
21:27
and when bothobie DarwinDarwin and MarxMarx were deadnie żyje,
340
1262000
3000
Kiedy Darwin i Marks zmarli,
21:30
Marx'sMarksa papersdokumenty tożsamości becamestał się muddleddo pomieszania up with Aveling'sAveling – w papersdokumenty tożsamości
341
1265000
4000
prace Marksa pomieszały się z pracami Avelinga,
21:34
and a letterlist from DarwinDarwin sayingpowiedzenie, "My deardrogi sirPan, thank you very much
342
1269000
5000
oraz listem, w którym Darwin pisał: "Drogi Panie, dziękuję bardzo
21:39
but I don't want you to dedicatededykować your bookksiążka to me,"
343
1274000
2000
ale nie nie chcę, by Pan dedykował mi swoją książkę",
21:41
was mistakenlybłędnie supposeddomniemany to be addressedzaadresowany to MarxMarx,
344
1276000
3000
Błędnie uważano, że adresatem był Marks,
21:44
and that gavedał risewzrost to this wholecały mythmit, whichktóry you've probablyprawdopodobnie heardsłyszał.
345
1279000
3000
co zrodziło cały mit. Już to zapewne słyszeliście.
21:47
It's a sortsortować of urbanmiejski mythmit,
346
1282000
2000
To rodzaj legendy,
21:49
that MarxMarx triedwypróbowany to dedicatededykować "KapitalKapital" to DarwinDarwin.
347
1284000
3000
jakoby Marks próbował zadedykować "Kapitał" Darwinowi.
21:52
AnywayW każdym razie, it was AvelingAveling –, and when they metspotkał, DarwinDarwin challengedzakwestionowany AvelingAveling –,
348
1287000
8000
Podczas spoktania Darwin prowokował Avelinga:
22:00
"Why do you call yourselvessię atheistsAteiści?"
349
1295000
7000
"Dlaczego nazywacie się ateistami?"
22:07
"'Agnostic"Niezależna od,'" retortedodparł: AvelingAveling –, "was simplypo prostu 'atheist'"ateista" writpozew respectablepoważny,
350
1302000
4000
"Agnostyk" odparł Aveling, "to po prostu "ateista" godny szacunku,
22:11
and 'atheist'"ateista" was simplypo prostu 'agnostic'"agnostyk" writpozew aggressiveagresywny."
351
1306000
4000
a "ateista" to po prostu "agnostyk" napastliwy".
22:15
DarwinDarwin complainedskarżył się, "But why should you be so aggressiveagresywny?"
352
1310000
4000
Darwin narzekał: "Po co jesteście tacy napastliwi?"
22:19
DarwinDarwin thought that atheismateizm mightmoc be well and good for the intelligentsiaInteligencja,
353
1314000
3000
Darwin uważał, że ateizm mógłby równie dobrze służyć inteligencji,
22:22
but that ordinaryzwykły people were not, quotezacytować, "ripedojrzały for it."
354
1317000
5000
ale zwykli ludzie do tego, zacytuję "nie dojrzeli".
22:27
WhichCo is, of coursekurs, our oldstary friendprzyjaciel, the "don't rockskała the boatłódź" argumentargument.
355
1322000
4000
Czyli znany nam już argument "o mąceniu wody".
22:31
It's not recordednagrany whetherczy AvelingAveling – told DarwinDarwin to come down off his highwysoki horsekoń.
356
1326000
5000
Nie wiadomo, czy Aveling kazał Darwinowi spuścić z tonu.
22:36
(LaughterŚmiech)
357
1331000
2000
(Śmiech)
22:38
But in any casewalizka, that was more than 100 yearslat agotemu.
358
1333000
2000
Działo się to sto lat temu.
22:40
You think we mightmoc have growndorosły up sinceod then.
359
1335000
3000
Zdawałoby się, że mogliśmy dorosnąć od tamtej pory.
22:43
Now, a friendprzyjaciel, an intelligentinteligentny lapsedwygasły JewŻyd,
360
1338000
5000
Mój znajomy, inteligentny, niepraktykujący Żyd,
22:48
who incidentallynawiasem mówiąc observedzauważony the SabbathSabat
361
1343000
2000
który przypadkowo przestrzegał szabatu
22:50
for reasonspowody of culturalkulturalny solidaritysolidarność,
362
1345000
2000
z powodów solidarności kulturowej,
22:52
describesopisuje himselfsamego siebie as a "toothząb fairywróżka agnosticniezależna od."
363
1347000
4000
mówi o sobie: "wróżkowy agnostyk".
22:56
He won'tprzyzwyczajenie call himselfsamego siebie an atheistateista
364
1351000
2000
Nie chce określać siebie mianem ateisty,
22:58
because it's, in principlezasada, impossibleniemożliwy to proveokazać się a negativenegatywny,
365
1353000
4000
bo w zasadzie nie sposób udowodnić negacji
23:02
but agnosticniezależna od on its ownwłasny mightmoc suggestsugerować that God'sBoga existenceistnienie
366
1357000
3000
a termin "agnostyk" mogłoby znaczyć,
23:05
was thereforew związku z tym on equalrówny termswarunki of likelihoodprawdopodobieństwo as his non-existence-istnienie.
367
1360000
4000
że zrównujemy prawdopodobieństwo istnienia i nie-istnienia Boga.
23:09
So, my friendprzyjaciel is strictlyrygorystycznie agnosticniezależna od about the toothząb fairywróżka,
368
1364000
5000
Mój znajomy jest agnostykiem względem wróżek
23:14
but it isn't very likelyprawdopodobne, is it? Like God.
369
1369000
5000
choć są mało prawdopodobne. Jak Bóg.
23:19
HenceStąd the phrasewyrażenie, "toothząb fairywróżka agnosticniezależna od."
370
1374000
2000
Stąd określenie "wróżkowy agnostyk".
23:21
BertrandBertrand RussellRussell madezrobiony the samepodobnie pointpunkt
371
1376000
2000
Bertrand Russell twierdził podobnie,
23:23
usingza pomocą a hypotheticalhipotetyczny teapotczajniczek in orbitorbita about MarsMars.
372
1378000
4000
mówiąc o hipotetycznym czajniczku na orbicie Marsa.
23:27
You would strictlyrygorystycznie have to be agnosticniezależna od
373
1382000
2000
Musielibyście przyjąć postawę ściśle agnostyczną
23:29
about whetherczy there is a teapotczajniczek in orbitorbita about MarsMars,
374
1384000
2000
wobec tego, czy czajniczek krąży dookoła Marsa,
23:31
but that doesn't mean you treatleczyć the likelihoodprawdopodobieństwo of its existenceistnienie
375
1386000
3000
co nie znaczy, że uznajemy jego istnienie
23:34
as on all foursFours with its non-existence-istnienie.
376
1389000
3000
za równie prawdopodobne, co nieistnienie.
23:37
The listlista of things whichktóry we strictlyrygorystycznie have to be agnosticniezależna od about
377
1392000
3000
Lista rzeczy wobec których jesteśmy agnostykami
23:40
doesn't stop at toothząb fairiesWróżki and teapotsczajniki. It's infinitenieskończony.
378
1395000
4000
nie kończy się na wróżkach i czajniczkach. Nie ma końca.
23:44
If you want to believe one particularszczególny one of them --
379
1399000
2000
Jeśli chcesz wierzyć którąś z nich:
23:46
unicornsjednorożce or toothząb fairiesWróżki or teapotsczajniki or YahwehJahwe --
380
1401000
5000
w jednorożce, wróżki, czajniczki czy Jahwe,
23:51
the onusCiężar is on you to say why.
381
1406000
2000
ciężar dowodu spoczywa na tobie.
23:53
The onusCiężar is not on the restodpoczynek of us to say why not.
382
1408000
4000
To nie my musimy udowadniać, że ich nie ma.
23:57
We, who are atheistsAteiści, are alsorównież a-fairiestsa-fairiests and a-teapotistsa-teapotists.
383
1412000
5000
My, ateiści, jesteśmy tak a-wróżkowcami, jak i a-czajnikowcami.
24:02
(LaughterŚmiech)
384
1417000
2000
(Śmiech)
24:04
But we don't botherprzeszkadza to say so,
385
1419000
3000
Ale nie kwapimy się, by o tym mówić.
24:07
and this is why my friendprzyjaciel usesużywa "toothząb fairywróżka agnosticniezależna od"
386
1422000
3000
Dlatego znajomy używa terminu "wróżkowy agnostyk",
24:10
as a labeletykieta for what mostwiększość people would call atheistateista.
387
1425000
3000
na coś, co większość ludzi nazwałaby ateistą.
24:13
NonethelessNiemniej jednak, if we want to attractpociągać deepgłęboki down atheistsAteiści to come out publiclypublicznie,
388
1428000
6000
Aby zachęcić ateistów do publicznego ujawnienia się,
24:19
we're going to have find something better
389
1434000
2000
będziemy potrzebować czegoś więcej
24:21
to stickkij on our bannertransparent than "toothząb fairywróżka" or "teapotczajniczek agnosticniezależna od."
390
1436000
5000
niż "wróżkowy" czy "czajniczkowy agnostyk" na transparentach.
24:26
So, how about "humanisthumanista"?
391
1441000
3000
Co powiecie na "humanistę"?
24:29
This has the advantageZaletą of a worldwidena calym swiecie networksieć of well-organizeddobrze zorganizowane associationsStowarzyszenia
392
1444000
5000
Jego zaletą jest światowa sieć prężnych stowarzyszeń,
24:34
and journalsczasopism and things alreadyjuż in placemiejsce.
393
1449000
2000
periodyków i innych wdrożeń.
24:36
My problemproblem with it only is its apparentpozorna anthropocentrismantropocentryzm.
394
1451000
3000
Mam tylko problem z jego jawnym antropocentryzmem.
24:39
One of the things we'vemamy learnednauczyli from DarwinDarwin
395
1454000
2000
Nauczyliśmy się od Darwina,
24:41
is that the humanczłowiek speciesgatunki is only one
396
1456000
2000
że gatunek ludzki
24:43
amongpośród millionsmiliony of cousinskuzyni, some closeblisko, some distantodległy.
397
1458000
4000
jest jednym z milionów bliższych i dalszych kuzynów.
24:47
And there are other possibilitiesmożliwości like "naturalistprzyrodnik,"
398
1462000
3000
Istnieją inne możliwości jak "naturalizm",
24:50
but that alsorównież has problemsproblemy of confusionzamieszanie,
399
1465000
2000
który też powoduje zamieszanie,
24:52
because DarwinDarwin would have thought naturalistprzyrodnik --
400
1467000
2000
bo dla Darwina naturalizm
24:54
"naturalistprzyrodnik" meansznaczy, of coursekurs, as opposedprzeciwny to "supernaturalistsupernaturalist" --
401
1469000
3000
w znaczeniu: przeciwieństwo nadprzyrodzoności
24:57
and it is used sometimesczasami --
402
1472000
2000
jak się go czasami używa,
24:59
DarwinDarwin would have been confusedzmieszany by the other sensesens of "naturalistprzyrodnik,"
403
1474000
3000
mieszałby się z innym znaczeniem "naturalizmu",
25:02
whichktóry he was, of coursekurs, and I supposeprzypuszczać there mightmoc be othersinni
404
1477000
4000
podobnie jak czynią to inni,
25:06
who would confusenależy mylić it with nudismNudyzm.
405
1481000
2000
którzy mylą ten termin z nudyzmem.
25:08
(LaughterŚmiech)
406
1483000
2000
(Śmiech)
25:10
SuchTakie people mightmoc be those belongingnależących to the BritishBrytyjskie lynchzlinczować mobmob
407
1485000
7000
Tacy ludzie mogliby znaleźć się w tłumie,
25:17
whichktóry last yearrok attackedzaatakowany a pediatricianpediatra in mistakebłąd for a pedophilepedofilem.
408
1492000
5000
który w zeszłym roku zlinczował pediatrę, myląc go z pedofilem.
25:22
(LaughterŚmiech)
409
1497000
5000
(Śmiech)
25:27
I think the bestNajlepiej of the availabledostępny alternativesalternatywy for "atheistateista" is simplypo prostu "non-theistNon Python'a."
410
1502000
5000
Uważam, że najlepszą możliwą alternatywą dla "ateisty" to zwykłe "nie-teista."
25:32
It lacksbrakuje the strongsilny connotationwydźwięk that there's definitelyZdecydowanie no God,
411
1507000
3000
Brak mu ścisłego skojarzenia, że zdecydowanie Boga nie ma,
25:35
and it could thereforew związku z tym easilyz łatwością be embracedobjęty by teapotczajniczek or toothząb fairywróżka agnosticsagnostyków.
412
1510000
6000
i równie dobrze może być przyjęty przez czajniczkowych czy wróżkowych agnostyków.
25:41
It's completelycałkowicie compatiblezgodny with the God of the physicistsfizycy.
413
1516000
4000
Jest całkowicie zgodny z Bogiem fizyków.
25:45
When atheistsAteiści
414
1520000
4000
Kiedy ateiści, tacy jak Stephen Hawking
25:49
like StephenStephen HawkingHawking and AlbertAlbert EinsteinEinstein use the wordsłowo "God,"
415
1524000
4000
czy Albert Einstein używają słowa "Bóg",
25:53
they use it of coursekurs as a metaphoricalmetaforyczny shorthandskrót
416
1528000
3000
używają, rzecz jasna, metaforycznego skrótu myślowego
25:56
for that deepgłęboki, mysterioustajemniczy partczęść of physicsfizyka whichktóry we don't yetjeszcze understandzrozumieć.
417
1531000
5000
na coś głębszego, tajemniczą część, której jeszcze nie zrozumieli.
26:01
"Non-theistNon Python'a" will do for all that, yetjeszcze unlikew odróżnieniu "atheistateista,"
418
1536000
6000
"Nie-teista", w przeciwieństwie do "ateisty",
26:07
it doesn't have the samepodobnie phobicfobii, hystericalhisteryczny responsesodpowiedzi.
419
1542000
7000
nie wywołuje takiej samej fobii, histerycznych reakcji
26:14
But I think, actuallytak właściwie, the alternativealternatywny
420
1549000
2000
Właściwie uważam, że alternatywa
26:16
is to graspchwycić the nettlepokrzywy of the wordsłowo "atheismateizm" itselfsamo,
421
1551000
3000
to wzięcie byka za rogi jakim jest słowo "ateizm",
26:19
preciselydokładnie because it is a tabootabu wordsłowo
422
1554000
3000
właśnie dlatego, że jest słowem tabu,
26:22
carryingNiosąc frissonsfrissons of hystericalhisteryczny phobiaFobia.
423
1557000
4000
wzbudzającym histeryczną fobię.
26:26
CriticalKrytyczne massmasa maymoże be hardertrudniejsze to achieveosiągać with the wordsłowo "atheistateista"
424
1561000
4000
Będzie trudniej osiągnąć masę krytyczną z etykietką "ateista",
26:30
than with the wordsłowo "non-theistNon Python'a,"
425
1565000
1000
niż "nie-teista",
26:31
or some other non-confrontationalbezkonfliktowy wordsłowo.
426
1566000
2000
lub innym niekontrowersyjnym słowem.
26:33
But if we did achieveosiągać it with that dreadstrach wordsłowo -- "atheistateista" itselfsamo --
427
1568000
4000
Gdyby jednak udało się z tym okropnym słowem "ateista",
26:37
the politicalpolityczny impactwpływ would be even greaterwiększy.
428
1572000
4000
to polityczny wydźwięk byłby jeszcze większy.
26:41
Now, I said that if I were religiousreligijny, I'd be very afraidprzestraszony of evolutionewolucja. I'd go furtherdalej.
429
1576000
4000
Gdybym był religijny, bałbym się ewolucji. Powiem więcej:
26:45
I would fearstrach sciencenauka in generalgenerał if properlyprawidłowo understoodzrozumiany.
430
1580000
3000
W ogóle bałbym się dobrze rozumianej nauki.
26:48
And this is because the scientificnaukowy worldviewświatopogląd
431
1583000
4000
A to dlatego, że światopogląd naukowy
26:52
is so much more excitingekscytujący, more poeticpoetyckie,
432
1587000
3000
jest o wiele bardziej ekscytujący, poetycki,
26:55
more filledwypełniony with sheerzwykły wondercud than anything
433
1590000
3000
przepełniony najzwyklejszym zdumieniem,
26:58
in the poverty-strickenbiedy arsenalsarsenały of the religiousreligijny imaginationwyobraźnia.
434
1593000
6000
niż jakikolwiek zubożały arsenał religijnej wyobraźni.
27:04
As CarlCarl SaganSagan, anotherinne recentlyostatnio deadnie żyje herobohater, put it,
435
1599000
5000
Carl Sagan, kolejny nie żyjący bohater, ujął to tak:
27:09
"How is it that hardlyledwie any majorpoważny religionreligia has lookedspojrzał at sciencenauka
436
1604000
4000
"Dlaczego żadna z wielkich religii nie powiedziała o nauce:
27:13
and concludedzakończony, 'This' To is better than we thought!
437
1608000
5000
"Jest lepiej, niż przypuszczaliśmy!
27:18
The universewszechświat is much biggerwiększy than our prophetProrok said,
438
1613000
2000
Wszechświat jest większy, niż mówili prorocy,
27:20
granderGrandera, more subtlesubtelny, more elegantelegancki?' InsteadZamiast tego they say, 'No' No, no, no!
439
1615000
6000
okazalszy, subtelniejszy, elegantszy. Zamiast tego wołają: Nie! Nie!
27:26
My god is a little god, and I want him to stayzostać that way.'
440
1621000
5000
Mój Bóg jest malutkim bogiem i chcę, by takim pozostał".
27:31
A religionreligia, oldstary or newNowy,
441
1626000
2000
Religia, stara czy nowa,
27:33
that stressedpodkreślił the magnificencewspaniałość of the universewszechświat
442
1628000
3000
podkreślająca wspaniałość Wszechświata
27:36
as revealedujawnione by modernnowoczesny sciencenauka
443
1631000
2000
ukazywanego przez współczesną naukę,
27:38
mightmoc be ablezdolny to drawrysować forthnaprzód reservesrezerwy of reverenceReverence and aweAWE
444
1633000
3000
sięgnęłaby do pokładów czci i zachwytu,
27:41
hardlyledwie tappedstuknięty by the conventionalstandardowy faithswyznań."
445
1636000
5000
których tradycyjne religie nie poruszają".
27:46
Now, this is an eliteelita audiencepubliczność,
446
1641000
3000
Siedzi tutaj elitarna publiczność,
27:49
and I would thereforew związku z tym expectoczekiwać about 10 percentprocent of you to be religiousreligijny.
447
1644000
7000
więc sądzę, że 10% z was jest wierząca.
27:56
ManyWiele of you probablyprawdopodobnie subscribeZapisz się to our politeuprzejmy culturalkulturalny beliefwiara that we should respectPoszanowanie religionreligia,
448
1651000
7000
Wielu z was podziela kulturowe przekonanie, że religii należny jest szacunek,
28:03
but I alsorównież suspectposądzać that a fairtargi numbernumer of those
449
1658000
4000
ale podejrzewam, że równie wiele osób
28:07
secretlypotajemnie despisegardzą religionreligia as much as I do.
450
1662000
4000
skrycie gardzi religią tak mocno jak ja.
28:11
(LaughterŚmiech)
451
1666000
1000
(Śmiech)
28:12
If you're one of them, and of coursekurs manywiele of you maymoże not be,
452
1667000
3000
Wielu z was nie podziela tego uczucia,
28:15
but if you are one of them, I'm askingpytając you to stop beingistota politeuprzejmy,
453
1670000
3000
ale jeśli je podzielacie, proszę byście przestali być mili,
28:18
come out and say so, and if you happenzdarzyć to be richbogaty,
454
1673000
4000
ujawnijcie się, a jeśli jesteście majętni,
28:22
give some thought to wayssposoby in whichktóry you mightmoc make a differenceróżnica.
455
1677000
5000
pomyślcie jakich można dokonać zmian.
28:27
The religiousreligijny lobbylobby in this countrykraj
456
1682000
3000
Lobby religijne w tym kraju
28:30
is massivelymasowo financedsfinansowane by foundationsfundamenty -- to say nothing of all the taxpodatek benefitskorzyści --
457
1685000
5000
dysponuje wielkimi funduszami, pomijając same korzyści podatkowe,
28:35
by foundationsfundamenty suchtaki as the TempletonTempleton FoundationFundacja and the DiscoveryOdkrycie InstituteInstytut.
458
1690000
5000
dzięki fundacjom, takim jak Fundacja Templetona lub Instytut Disovery.
28:40
We need an anti-Templetonanty Templeton to stepkrok forwardNaprzód.
459
1695000
6000
Potrzebujemy anty-Tempeltona.
28:46
If my booksksiążki soldsprzedany as well as StephenStephen Hawking'sHawkinga booksksiążki,
460
1701000
3000
Gdydym sprzedawał tyle książek co Stephen Hawking
28:49
insteadzamiast of only as well as RichardRichard Dawkins'Dawkins booksksiążki, I'd do it myselfsiebie.
461
1704000
6000
a nie Richard Dawkins, zrobiłbym to sam.
28:55
People are always going on about, "How did SeptemberWrześnia the 11thth changezmiana you?"
462
1710000
9000
Ciągle słyszę: Jak zmienił cię 11 września?
29:04
Well, here'soto jest how it changedzmienione me.
463
1719000
2000
Oto, jak zmienił mnie.
29:06
Let's all stop beingistota so damnedDamned respectfulpełen szacunku.
464
1721000
5000
Przestańmy być tak cholernie pełni szacunku.
29:11
Thank you very much.
465
1726000
2000
Bardzo dziękuję.
29:13
(ApplauseAplauz)
466
1728000
5000
(Brawa)
Translated by Sławomir Apel
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Richard Dawkins - Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism.

Why you should listen

As an evolutionary biologist, Richard Dawkins has broadened our understanding of the genetic origin of our species; as a popular author, he has helped lay readers understand complex scientific concepts. He's best-known for the ideas laid out in his landmark book The Selfish Gene and fleshed out in The Extended Phenotype: the rather radical notion that Darwinian selection happens not at the level of the individual, but at the level of our DNA. The implication: We evolved for only one purpose — to serve our genes.

Of perhaps equal importance is Dawkins' concept of the meme, which he defines as a self-replicating unit of culture -- an idea, a chain letter, a catchy tune, an urban legend -- which is passed person-to-person, its longevity based on its ability to lodge in the brain and inspire transmission to others. Introduced in The Selfish Gene in 1976, the concept of memes has itself proven highly contagious, inspiring countless accounts and explanations of idea propagation in the information age.

In recent years, Dawkins has become outspoken in his atheism, coining the word "bright" (as an alternate to atheist), and encouraging fellow non-believers to stand up and be identified. His controversial, confrontational 2002 TED talk was a seminal moment for the New Atheism, as was the publication of his 2006 book, The God Delusion, a bestselling critique of religion that championed atheism and promoted scientific principles over creationism and intelligent design.

More profile about the speaker
Richard Dawkins | Speaker | TED.com