ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Foley - Professor
Jonathan Foley studies complex environmental systems and their affects on society. His computer models have shown the deep impact agriculture is having on our planet.

Why you should listen

Dr. Jonathan Foley focusses on the complex relationship between global environmental systems and human civilization, using computer models to analyze changes in land use, ecosystems and resources around the world. After 15 years at the University of Wisconsin, Foley is now a professor and McKnight Presidential Chair in the Department of Ecology and director of the Institute on the Environment at the University of Minnesota.

More profile about the speaker
Jonathan Foley | Speaker | TED.com
TEDxTC

Jonathan Foley: The other inconvenient truth

Jonathan Foley: Inna niewygodna prawda

Filmed:
881,631 views

Gwałtownie rosnące zapotrzebowanie na żywność spowodowało, że rolnictwo stało się głównym czynnikiem zmian klimatycznych, utraty bioróżnorodności i dewastacji środowiska. Podczas TEDxTC Jonathan Foley pokazuje, dlaczego niezwłocznie musimy wymyślić nowy rodzaj rolnictwa. (Nagranie pochodzi z TEDxTC.)
- Professor
Jonathan Foley studies complex environmental systems and their affects on society. His computer models have shown the deep impact agriculture is having on our planet. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
TonightDziś, I want to have a conversationrozmowa about
0
1000
1995
Chciałbym dzisiaj porozmawiać
00:14
this incredibleniesamowite globalświatowy issuekwestia
1
2995
1934
o globalnym problemie
00:16
that's at the intersectionskrzyżowanie of landwylądować use, foodjedzenie and environmentśrodowisko,
2
4929
4537
użytkowania terenów, żywności
i środowiska,
00:21
something we can all relateodnosić się to,
3
9466
1321
który dotyczy nas wszystkich.
00:22
and what I've been callingpowołanie the other inconvenientniewygodne truthprawda.
4
10787
2730
Nazywam to "inną niewygodną prawdą".
00:25
But first, I want to take you on a little journeypodróż.
5
13517
3277
Na początek pojedźmy w krótką podróż.
00:28
Let's first visitodwiedzić our planetplaneta, but at night,
6
16794
2796
Popatrzmy na naszą planetę, ale w nocy
00:31
and from spaceprzestrzeń.
7
19590
1536
i z kosmosu.
00:33
This is what our planetplaneta lookswygląda like from outerzewnętrzny spaceprzestrzeń
8
21126
2951
Tak wygląda nasza planeta
00:36
at nighttimenocy, if you were to take a satellitesatelita and travelpodróżować
9
24077
2138
w nocy z pokładu satelity.
00:38
around the planetplaneta. And the thing you would noticeogłoszenie first,
10
26215
2854
Pierwsze, co rzuca się w oczy,
00:41
of coursekurs, is how dominantdominujący the humanczłowiek presenceobecność
11
29069
3317
to szeroko rozpowszechniona obecność
00:44
on our planetplaneta is.
12
32386
2064
ludzi na tej planecie.
00:46
We see citiesmiasta, we see oilolej fieldspola,
13
34450
2735
Widzimy miasta, widzimy pola naftowe,
00:49
you can even make out fishingwędkowanie fleetsflot in the seamorze,
14
37185
3197
da się nawet zauważyć
floty rybackie na morzach.
00:52
that we are dominatingdominuje much of our planetplaneta,
15
40382
2564
Zdominowaliśmy dużą część planety,
00:54
and mostlyprzeważnie throughprzez the use of energyenergia
16
42946
1773
głównie przez używanie energii,
00:56
that we see here at night.
17
44719
1734
co można zaobserwować w nocy.
00:58
But let's go back and dropupuszczać it a little deepergłębiej
18
46453
2174
Przypatrzmy się trochę bliżej
01:00
and look duringpodczas the daytimew ciągu dnia.
19
48627
2042
i przy świetle słonecznym.
01:02
What we see duringpodczas the day is our landscapeskrajobrazy.
20
50669
3690
Za dnia widzimy różne krajobrazy.
01:06
This is partczęść of the AmazonAmazon BasinDorzecze, a placemiejsce callednazywa RondRondôniania
21
54359
3553
To część Niziny Amazonki,
miejsce zwane Rondônią,
01:09
in the south-centerPołudniowa centrum partczęść of the BrazilianBrazylijski AmazonAmazon.
22
57912
3590
w południowo-centralnej części
Amazonii Brazylijskiej.
01:13
If you look really carefullyostrożnie in the uppergórny right-handprawa ręka cornerkąt,
23
61502
2616
W prawym górnym rogu
01:16
you're going to see a thincienki whitebiały linelinia,
24
64118
2526
zobaczycie cienką, białą linię.
01:18
whichktóry is a roadDroga that was builtwybudowany in the 1970s.
25
66644
3378
To droga wybudowana w latach 70.
01:22
If we come back to the samepodobnie placemiejsce in 2001,
26
70022
3667
Wracając tam w 2001 r. zobaczymy,
01:25
what we're going to find is that these roadsdrogi
27
73689
2257
że droga rozrosła się
01:27
spurtzryw off more roadsdrogi, and more roadsdrogi after that,
28
75946
3850
i powstały kolejne drogi,
01:31
at the endkoniec of whichktóry is a smallmały clearingCzyszczenie in the rainforestLas deszczowy
29
79796
3141
na końcu których jest polana
01:34
where there are going to be a fewkilka cowskrowy.
30
82937
2161
pod hodowlę krów.
01:37
These cowskrowy are used for beefwołowina. We're going to eatjeść these cowskrowy.
31
85098
3312
To krowy na mięso. Będziemy je jeść.
01:40
And these cowskrowy are eatenjeść basicallygruntownie in SouthPołudniowa AmericaAmeryka,
32
88410
2631
Trafią na stoły w Ameryce Południowej,
01:43
in BrazilBrazylia and ArgentinaArgentyna. They're not beingistota shippeddostarczane up here.
33
91041
2784
w Brazylii i Argentynie. Nie trafią tutaj.
01:45
But this kinduprzejmy of fishboneFishbone patternwzór of deforestationwylesianie
34
93825
2736
Ale ten wzór wylesiania,
podobny do rybich ości,
01:48
is something we noticeogłoszenie a lot of around the tropicstropiki,
35
96561
2585
widać w wielu miejscach w tropikach,
01:51
especiallyszczególnie in this partczęść of the worldświat.
36
99146
2228
zwłaszcza w tej części świata.
01:53
If we go a little bitkawałek furtherdalej southpołudnie in our little tourwycieczka of the worldświat,
37
101374
3323
Trochę dalej na południe
01:56
we can go to the BolivianBoliwijski edgekrawędź of the AmazonAmazon,
38
104697
2392
dotrzemy do boliwijskiej granicy Amazonii.
01:59
here alsorównież in 1975, and if you look really carefullyostrożnie,
39
107089
4136
W 1975, jeśli dobrze się przyjrzeć,
02:03
there's a thincienki whitebiały linelinia throughprzez that kinduprzejmy of seamszew,
40
111225
3562
widać cienką, białą linię podobną do szwu,
02:06
and there's a lonesamotny farmerrolnik out there
41
114787
1312
i jedną samotną farmę
02:08
in the middleśrodkowy of the primevalPuszczy jungledżungla.
42
116099
2563
pośrodku pierwotnej dżungli.
02:10
Let's come back again a fewkilka yearslat laterpóźniej, here in 2003,
43
118662
4773
Wróćmy tu w 2003 r.,
02:15
and we'lldobrze see that that landscapekrajobraz actuallytak właściwie lookswygląda
44
123435
2528
a zobaczymy, że krajobraz
przypomina raczej
02:17
a lot more like IowaIowa than it does like a rainforestLas deszczowy.
45
125963
2882
stan Iowa niż las deszczowy.
02:20
In factfakt, what you're seeingwidzenie here are soybeanSoja fieldspola.
46
128845
3368
To, co widzicie to uprawy soi.
02:24
These soybeansSoja are beingistota shippeddostarczane to EuropeEuropy and to ChinaChiny
47
132213
2873
Wysyła się ją do Europy i Chin
jako karmę dla zwierząt,
02:27
as animalzwierzę feedkarmić, especiallyszczególnie after the madszalony cowkrowa diseasechoroba scareprzestraszyć
48
135086
3746
zwłaszcza po panice wywołanej
przez chorobę szalonych krów
02:30
about a decadedekada agotemu, where we don't want to feedkarmić animalszwierzęta
49
138832
2541
10 lat temu, gdy nie chcieliśmy
karmić zwierząt
02:33
animalzwierzę proteinbiałko anymorejuż, because that can transmitprzekazać diseasechoroba.
50
141373
3430
białkiem zwierzęcym,
które może przenosić chorobę.
02:36
InsteadZamiast tego, we want to feedkarmić them more vegetablewarzywo proteinsbiałka.
51
144803
2612
Zamiast tego karmimy je białkiem roślinnym.
02:39
So soybeansSoja have really explodedeksplodował,
52
147415
1792
Popyt na soję bardzo wzrósł,
02:41
showingseans how tradehandel and globalizationglobalizacja are
53
149207
3625
pokazując, jak handel i globalizacja
02:44
really responsibleodpowiedzialny for the connectionsznajomości to rainforestslasy deszczowe
54
152832
2872
naprawdę wpływają na lasy deszczowe
02:47
and the AmazonAmazon -- an incrediblyniewiarygodnie strangedziwne
55
155704
1937
i Amazonię - niesamowicie dziwny
02:49
and interconnectedpołączone worldświat that we have todaydzisiaj.
56
157641
2716
i powiązany jest dzisiejszy świat.
02:52
Well, again and again, what we find as we look
57
160357
2321
Raz za razem
02:54
around the worldświat in our little tourwycieczka of the worldświat
58
162678
2136
podczas tej małej wycieczki po świecie
02:56
is that landscapekrajobraz after landscapekrajobraz after landscapekrajobraz
59
164814
3751
zobaczymy, że mnóstwo miejsc
03:00
have been clearedwyczyszczone and alteredzmieniony for growingrozwój foodjedzenie
60
168565
2769
oczyszczono i dostosowano
03:03
and other cropsuprawy.
61
171334
2335
do uprawy roślin.
03:05
So one of the questionspytania we'vemamy been askingpytając is,
62
173669
2360
Nasuwają się pytania.
03:08
how much of the worldświat is used to growrosnąć foodjedzenie,
63
176029
2488
Ile ziemi wykorzystuje rolnictwo,
03:10
and where is it exactlydokładnie, and how can we changezmiana that
64
178517
2396
gdzie i jak zmieni się to w przyszłości
03:12
into the futureprzyszłość, and what does it mean?
65
180913
2494
i co to właściwie oznacza?
03:15
Well, our teamzespół has been looking at this on a globalświatowy scaleskala,
66
183407
2968
Nasz zespół przyjrzał się temu
w globalnej skali,
03:18
usingza pomocą satellitesatelita datadane and ground-basednaziemne datadane kinduprzejmy of to tracktor
67
186375
2920
używając danych satelitarnych i lokalnych
03:21
farmingrolnictwo on a globalświatowy scaleskala.
68
189295
2184
do oszacowania wpływu rolnictwa.
03:23
And this is what we founduznany, and it's startlingzaskakujące.
69
191479
3712
Doszliśmy do zdumiewających wniosków.
03:27
This mapmapa showsprzedstawia the presenceobecność of agriculturerolnictwo
70
195191
2791
Ta mapa ukazuje obecność rolnictwa
03:29
on planetplaneta EarthZiemia.
71
197982
2064
na Ziemi.
03:32
The greenZielony areasobszary are the areasobszary we use to growrosnąć cropsuprawy,
72
200046
2960
Zielone obszary wykorzystuje się pod uprawy,
03:35
like wheatpszenica or soybeansSoja or cornkukurydza or riceRyż or whatevercokolwiek.
73
203006
3201
jak pszenica, soja, kukurydza czy ryż.
03:38
That's 16 millionmilion squareplac kilometers'kilometrów worthwartość of landwylądować.
74
206207
4264
Łącznie to 16 mln kilometrów kwadratowych.
03:42
If you put it all togetherRazem in one placemiejsce,
75
210471
2124
Zebrane razem dałyby obszar
03:44
it'dto by było be the sizerozmiar of SouthPołudniowa AmericaAmeryka.
76
212595
2667
wielkości Ameryki Południowej.
03:47
The seconddruga areapowierzchnia, in brownbrązowy, is the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy pasturespastwiska
77
215262
2676
Na brązowo zaznaczono pastwiska,
03:49
and rangelandswypasu, where our animalszwierzęta liverelacja na żywo.
78
217938
2217
gdzie wypasa się zwierzęta.
03:52
That area'sstrefy about 30 millionmilion squareplac kilometerskilometrów,
79
220155
2716
Łącznie to około 30 mln
kilometrów kwadratowych,
03:54
or about an Africa'sAfryki worthwartość of landwylądować,
80
222871
2419
co odpowiada powierzchni Afryki,
03:57
a hugeolbrzymi amountilość of landwylądować, and it's the bestNajlepiej landwylądować, of coursekurs,
81
225290
2913
mnóstwo ziemi,
oczywiście najlepszej ziemi.
04:00
is what you see. And what's left is, like,
82
228203
2152
To, co pozostało, to na przykład
04:02
the middleśrodkowy of the SaharaSahara DesertPustynia, or SiberiaSiberia,
83
230355
2011
środek Sahary albo Syberia
04:04
or the middleśrodkowy of a raindeszcz forestlas.
84
232366
1691
albo środek lasu deszczowego.
04:06
We're usingza pomocą a planet'splanety worthwartość of landwylądować alreadyjuż.
85
234057
3745
Używamy najcenniejszych terenów planety.
04:09
If we look at this carefullyostrożnie, we find it's about 40 percentprocent
86
237802
2791
Około 40% lądów
04:12
of the Earth'sZiemi landwylądować surfacepowierzchnia is devotedoddany to agriculturerolnictwo,
87
240593
2712
poświęcono na rolnictwo.
04:15
and it's 60 timesczasy largerwiększy
88
243305
2569
To 60 razy więcej
04:17
than all the areasobszary we complainskarżyć się about,
89
245874
2575
niż inne obszary, na które narzekamy,
04:20
our suburbanpodmiejski sprawlSprawl and our citiesmiasta where we mostlyprzeważnie liverelacja na żywo.
90
248449
3217
jak przerośnięte przedmieścia i miasta,
gdzie większość z nas mieszka.
04:23
HalfPołowa of humanityludzkość liveszyje in citiesmiasta todaydzisiaj,
91
251666
2863
Połowa ludzkości mieszka teraz w miastach,
04:26
but a 60-times-larger-czasy-większy areapowierzchnia is used to growrosnąć foodjedzenie.
92
254529
3936
ale 60 razy większą powierzchnię zajmuje rolnictwo.
04:30
So this is an amazingniesamowity kinduprzejmy of resultwynik,
93
258465
1919
To są zadziwiające wnioski
04:32
and it really shockedwstrząśnięty us when we lookedspojrzał at that.
94
260384
2177
i zaszokowało nas, gdy do nich doszliśmy.
04:34
So we're usingza pomocą an enormousogromny amountilość of landwylądować for agriculturerolnictwo,
95
262561
2704
Wykorzystujemy olbrzymie tereny pod rolnictwo,
04:37
but alsorównież we're usingza pomocą a lot of waterwoda.
96
265265
2706
ale przy okazji zużywamy mnóstwo wody.
04:39
This is a photographfotografia flyinglatający into ArizonaArizona,
97
267971
2528
To zdjęcie pochodzi z Arizony.
04:42
and when you look at it, you're like,
98
270499
809
Patrząc można zapytać:
04:43
"What are they growingrozwój here?" It turnsskręca out
99
271308
1127
"Co tutaj posadzili?".
04:44
they're growingrozwój lettucesałata in the middleśrodkowy of the desertpustynia
100
272435
2932
Okazuje się, że to sałata
na środku pustyni,
04:47
usingza pomocą waterwoda sprayedspryskać on topTop.
101
275367
2388
spryskiwana wodą.
04:49
Now, the ironyironia is, it's probablyprawdopodobnie soldsprzedany
102
277755
1550
Pewnie sprzedają ją
04:51
in our supermarketsupermarket shelvespółki in the TwinPokój typu Twin CitiesMiast.
103
279305
2676
w supermarketach w Twin Cities.
04:53
But what's really interestingciekawy is, this water'sfale got to come
104
281981
2312
Co interesujące, ta woda musi skądś się wziąć,
04:56
from some placemiejsce, and it comespochodzi from here,
105
284293
2544
a pochodzi stąd,
04:58
the ColoradoColorado RiverRzeka in NorthPółnoc AmericaAmeryka.
106
286837
2640
z rzeki Kolorado w Północnej Ameryce.
05:01
Well, the ColoradoColorado on a typicaltypowy day in the 1950s,
107
289477
2648
To jest Kolorado w zwykły dzień w latach 50.
05:04
this is just, you know, not a floodpowódź, not a droughtsusza,
108
292125
2119
Nie mamy do czynienia z suszą ani powodzią.
05:06
kinduprzejmy of an averageśredni day, it lookswygląda something like this.
109
294244
2785
Tak ta rzeka wyglądała na co dzień.
05:09
But if we come back todaydzisiaj, duringpodczas a normalnormalna conditionstan
110
297029
2904
Dzisiaj, przy normalnych warunkach
05:11
to the exactdokładny samepodobnie locationLokalizacja, this is what's left.
111
299933
3568
wody zostało tylko tyle.
05:15
The differenceróżnica is mainlygłównie irrigatingnawadniania the desertpustynia for foodjedzenie,
112
303501
3002
Różnicę spowodowało
nawadnianie pól na pustyni,
05:18
or maybe golfgolf courseskursy in ScottsdaleScottsdale, you take your pickwybierać.
113
306503
3556
a może pola golfowe w Scottsdale.
05:22
Well, this is a lot of waterwoda, and again, we're mininggórnictwo waterwoda
114
310059
2920
W każdym razie to bardzo dużo wody,
05:24
and usingza pomocą it to growrosnąć foodjedzenie,
115
312979
2407
zużywanej do podlewania upraw.
05:27
and todaydzisiaj, if you travelpodróżować down furtherdalej down the ColoradoColorado,
116
315386
2680
Płynąc w dół Kolorado widać,
05:30
it drieswysycha up completelycałkowicie and no longerdłużej flowsprzepływy into the oceanocean.
117
318066
3280
że wyschła całkowicie
i nie wpływa już do oceanu.
05:33
We'veMamy literallydosłownie consumedstrawiony an entireCały riverrzeka in NorthPółnoc AmericaAmeryka
118
321346
3128
Całkowicie zużyliśmy rzekę
05:36
for irrigationnawadnianie.
119
324474
2128
przez nawadnianie.
05:38
Well, that's not even the worstnajgorszy exampleprzykład in the worldświat.
120
326602
1756
A nie jest to najgorszy przykład.
05:40
This probablyprawdopodobnie is: the AralAral SeaMorze.
121
328358
2820
Ten prawdopodobnie jest: Jezioro Aralskie.
05:43
Now, a lot you will rememberZapamiętaj this from your geographyGeografia classesklasy.
122
331178
2904
Małe przypomnienie: znajduje się ono
05:46
This is in the formerbyły SovietRadziecki UnionUnii
123
334082
2059
na terenie byłego Związku Radzieckiego,
05:48
in betweenpomiędzy KazakhstanKazachstan and UzbekistanUzbekistan,
124
336141
2572
między Kazachstanem a Uzbekistanem,
05:50
one of the great inlandśródlądowy seasmorza of the worldświat.
125
338713
2448
jedno z większych
bezodpływowych jezior świata.
05:53
But there's kinduprzejmy of a paradoxparadoks here, because it lookswygląda like
126
341161
2312
Jest tu pewien paradoks, bo wygląda
05:55
it's surroundedotoczony by desertpustynia. Why is this seamorze here?
127
343473
3522
jakby otaczała je pustynia.
Skąd się tu wzięło?
05:58
The reasonpowód it's here is because, on the right-handprawa ręka sidebok,
128
346995
1963
Powodem są znajdujące się
po prawej stronie
06:00
you see two little riversrzeki kinduprzejmy of comingprzyjście down
129
348958
2492
dwie małe rzeki, płynące przez pustynię
06:03
throughprzez the sandpiasek, feedingkarmienie this basinbasen with waterwoda.
130
351450
3517
do tego zbiornika.
06:06
Those riversrzeki are drainingOpróżnianie snowmeltroztopowych from mountainsgóry
131
354967
2582
Rzeki zasilane są przez roztopy górskie
06:09
fardaleko to the eastWschód, where snowśnieg meltstopi się, it travelspodróże down the riverrzeka
132
357549
2933
daleko na wschodzie. Woda spływa rzekami
06:12
throughprzez the desertpustynia, and formsformularze the great AralAral SeaMorze.
133
360482
3200
przez pustynię i zasila Jezioro Aralskie.
06:15
Well, in the 1950s, the SovietsSowieci decidedzdecydowany to divertodwrócić that waterwoda
134
363682
4012
W latach 50. Sowieci postanowili
zmienić bieg rzeki,
06:19
to irrigatenawadniania the desertpustynia to growrosnąć cottonbawełna, believe it or not,
135
367694
2353
aby nawodnić w Kazachstanie uprawy bawełny,
06:22
in KazakhstanKazachstan, to sellSprzedać cottonbawełna to the internationalmiędzynarodowy marketsrynki
136
370047
3780
sprzedać ją na międzynarodowym rynku
06:25
to bringprzynieść foreignobcy currencyWaluta into the SovietRadziecki UnionUnii.
137
373827
2060
i zarobić w obcych walutach.
06:27
They really neededpotrzebne the moneypieniądze.
138
375887
1926
Bardzo potrzebowali pieniędzy.
06:29
Well, you can imaginewyobrażać sobie what happensdzieje się. You turnskręcać off
139
377813
1996
Możecie wyobrazić sobie, co się stało.
06:31
the waterwoda supplyDostawa to the AralAral SeaMorze, what's going to happenzdarzyć?
140
379809
2930
Co będzie, jeśli zamkniemy
dopływ wody do jeziora?
06:34
Here it is in 1973,
141
382739
2448
Tak wyglądało w roku 1973,
06:37
1986,
142
385187
2212
1986,
06:39
1999,
143
387399
2804
1999,
06:42
2004,
144
390203
3055
2004
06:45
and about 11 monthsmiesiące agotemu.
145
393258
4665
i 11 miesięcy temu.
06:49
It's prettyładny extraordinaryniezwykły.
146
397923
2049
To jest niesamowite.
06:51
Now a lot of us in the audiencepubliczność here liverelacja na żywo in the MidwestMidwest.
147
399972
3191
Wielu z widzów mieszka
na Środkowym Zachodzie.
06:55
ImagineWyobraź sobie that was LakeJezioro SuperiorPokój typu Superior.
148
403163
2660
Wyobraźcie sobie, że to Jezioro Górne.
06:57
ImagineWyobraź sobie that was LakeJezioro HuronHuron.
149
405823
3274
Albo Huron.
07:01
It's an extraordinaryniezwykły changezmiana.
150
409097
1607
To niezwykła zmiana,
07:02
This is not only a changezmiana in waterwoda and
151
410704
2343
nie tylko jeśli chodzi
o wodę i linię brzegową.
07:05
where the shorelinelinii brzegowej is, this is a changezmiana in the fundamentalspodstawy
152
413047
2369
To fundamentalna zmiana
07:07
of the environmentśrodowisko of this regionregion.
153
415416
2257
w działaniu regionalnego środowiska.
07:09
Let's startpoczątek with this.
154
417673
1284
Zacznijmy od tego.
07:10
The SovietRadziecki UnionUnii didn't really have a SierraSierra ClubKlub.
155
418957
2210
W ZSRR nie przejmowano się ekologią,
07:13
Let's put it that way.
156
421167
1540
więc na dnie jeziora nie znajdziemy nic miłego.
07:14
So what you find in the bottomDolny of the AralAral SeaMorze ain'tnie jest prettyładny.
157
422707
3404
więc na dnie jeziora nie znajdziemy nic miłego.
07:18
There's a lot of toxictoksyczny wastemarnotrawstwo, a lot of things
158
426111
1944
Wiele toksycznych śmieci, odpady,
07:20
that were dumpedporzucony there that are now becomingtwarzowy airbornesamolotowy.
159
428055
2416
które teraz roznosi wiatr.
07:22
One of those smallmały islandswyspy that was remotezdalny
160
430471
2132
Na jednej z tych małych, niedostępnych wysp
07:24
and impossibleniemożliwy to get to was a siteteren
161
432603
1612
dawniej przeprowadzano testy
07:26
of SovietRadziecki biologicalbiologiczny weaponsBronie testingtestowanie.
162
434215
2696
sowieckiej broni biologicznej.
07:28
You can walkspacerować there todaydzisiaj.
163
436911
1354
Dziś można tam dojść na piechotę.
07:30
WeatherPogoda patternswzorce have changedzmienione.
164
438265
1547
Pogoda się zmieniła.
07:31
NineteenDziewiętnaście of the uniquewyjątkowy 20 fishryba speciesgatunki founduznany only
165
439812
3309
19 z 20 gatunków ryb, żyjących tylko tam,
07:35
in the AralAral SeaMorze are now wipedotarła off the facetwarz of the EarthZiemia.
166
443121
2950
w ostatnim czasie wyginęło.
07:38
This is an environmentalśrodowiskowy disasterkatastrofa writpozew largeduży.
167
446071
2880
To więcej niż katastrofa ekologiczna.
07:40
But let's bringprzynieść it home.
168
448951
1495
Pokażę wam to dobitniej.
07:42
This is a pictureobrazek that AlAl GoreGore gavedał me a fewkilka yearslat agotemu
169
450446
2729
Tę fotografię dał mi Al Gore kilka lat temu.
07:45
that he tookwziął when he was in the SovietRadziecki UnionUnii
170
453175
1649
Zrobił ją podczas podróży do ZSRR
07:46
a long, long time agotemu,
171
454824
1262
dawno, dawno temu.
07:48
showingseans the fishingwędkowanie fleetsflot of the AralAral SeaMorze.
172
456086
2996
Widać statki rybackie na Jeziorze Aralskim.
07:51
You see the canalkanał they dugkopany?
173
459082
2158
Widzicie wykopany kanał?
07:53
They were so desperatezdesperowany to try to, kinduprzejmy of, floatfloat the boatsłodzie into
174
461240
2464
Desperacko próbowali wprowadzić łodzie
07:55
the remainingpozostały poolsbaseny of waterwoda, but they finallywreszcie had to give up
175
463704
2216
na resztki wody. Musieli się poddać.
07:57
because the piersPiers and the mooringsMoorings simplypo prostu couldn'tnie mógł
176
465920
2464
bo nie nadążali z portową infrastrukturą
08:00
keep up with the retreatingwycofujące się shorelinelinii brzegowej.
177
468384
2170
za wycofującą się linią brzegową.
08:02
I don't know about you, but I'm terrifiedprzerażony that futureprzyszłość
178
470554
2011
Nie wiem jak was, ale mnie przeraża myśl,
08:04
archaeologistsArcheolodzy will digkopać this up and writepisać storieshistorie about
179
472565
2398
że przyszli archeologowie to wykopią
08:06
our time in historyhistoria, and wondercud, "What were you thinkingmyślący?"
180
474963
2820
i będą pytać: "Co wam przyszło do głowy?".
08:09
Well, that's the futureprzyszłość we have to look forwardNaprzód to.
181
477783
3028
To jest ta przyszłość, której tak wyczekujemy.
08:12
We alreadyjuż use about 50 percentprocent of the Earth'sZiemi freshświeży waterwoda
182
480811
2913
Obecnie używamy 50% słodkich wód na Ziemi,
08:15
that's sustainablepodtrzymywalny, and agriculturerolnictwo alonesam
183
483724
2192
co jest w miarę rozsądne, ale samo rolnictwo
08:17
is 70 percentprocent of that.
184
485916
2400
używa z tego 70%.
08:20
So we use a lot of waterwoda, a lot of landwylądować for agriculturerolnictwo.
185
488316
3160
Rolnictwo wykorzystuje dużo wody i ziemi.
08:23
We alsorównież use a lot of the atmosphereatmosfera for agriculturerolnictwo.
186
491476
3344
Wykorzystuje też atmosferę.
08:26
UsuallyZazwyczaj when we think about the atmosphereatmosfera,
187
494820
2336
Zazwyczaj gdy myślimy o atmosferze,
08:29
we think about climateklimat changezmiana and greenhouseszklarnia gasesgazy,
188
497156
2648
myślimy o zmianach klimatycznych
i gazach cieplarnianych,
08:31
and mostlyprzeważnie around energyenergia,
189
499804
2056
skupiając się głównie na produkcji energii.
08:33
but it turnsskręca out agriculturerolnictwo is one of the biggestnajwiększy emittersemitery
190
501860
2636
Otóż rolnictwo stanowi największe źródło
08:36
of greenhouseszklarnia gasesgazy too.
191
504496
2052
emisji gazów cieplarnianych.
08:38
If you look at carbonwęgiel dioxidedwutlenek from
192
506548
2056
Biorąc pod uwagę dwutlenek węgla
08:40
burningpalenie tropicaltropikalny rainforestLas deszczowy,
193
508604
2152
z wypalania lasów deszczowych
08:42
or methanemetan comingprzyjście from cowskrowy and riceRyż,
194
510756
2560
albo metan z hodowli bydła i uprawy ryżu,
08:45
or nitrousPodtlenek azotu oxidetlenek from too manywiele fertilizersNawozy,
195
513316
2913
czy związki azotu w wielu nawozach,
08:48
it turnsskręca out agriculturerolnictwo is 30 percentprocent of the greenhouseszklarnia
196
516229
2771
okazuje się, że to ponad 30%
08:51
gasesgazy going into the atmosphereatmosfera from humanczłowiek activityczynność.
197
519000
3016
emitowanych gazów cieplarnianych.
08:54
That's more than all our transportationtransport.
198
522016
1854
To więcej niż emituje transport.
08:55
It's more than all our electricityElektryczność.
199
523870
1750
To więcej niż emitują elektrownie.
08:57
It's more than all other manufacturingprodukcja, in factfakt.
200
525620
2625
To więcej nic cała produkcja przemysłowa.
09:00
It's the singlepojedynczy largestNajwiększa emitteremiter of greenhouseszklarnia gasesgazy
201
528245
3110
To największe źródło gazów cieplarnianych
09:03
of any humanczłowiek activityczynność in the worldświat.
202
531355
2320
w całej ludzkiej działalności.
09:05
And yetjeszcze, we don't talk about it very much.
203
533675
2626
Niewiele się o tym mówi.
09:08
So we have this incredibleniesamowite presenceobecność todaydzisiaj of agriculturerolnictwo
204
536301
3053
Rolnictwo jest wszechobecne,
09:11
dominatingdominuje our planetplaneta,
205
539354
2137
zdominowało planetę.
09:13
whetherczy it's 40 percentprocent of our landwylądować surfacepowierzchnia,
206
541491
2358
Zajmuje 40% lądów,
09:15
70 percentprocent of the waterwoda we use,
207
543849
2108
wykorzystuje 70% używanej wody
09:17
30 percentprocent of our greenhouseszklarnia gasgaz emissionsemisje.
208
545957
2725
i emituje 30% gazów cieplarnianych.
09:20
We'veMamy doubledpodwojony the flowsprzepływy of nitrogenazot and phosphorusfosforu
209
548682
2849
Podwoiliśmy obecność azotu i fosforu
09:23
around the worldświat simplypo prostu by usingza pomocą fertilizersNawozy,
210
551531
2463
w ekosystemach używając nawozów,
09:25
causingspowodowanie hugeolbrzymi problemsproblemy of waterwoda qualityjakość from riversrzeki,
211
553994
2771
pogarszając jakość wód w rzekach,
09:28
lakesjeziora, and even oceansoceany, and it's alsorównież the singlepojedynczy biggestnajwiększy
212
556765
2717
jeziorach, a nawet oceanach.
09:31
driverkierowca of biodiversityróżnorodności biologicznej lossutrata.
213
559482
2675
To najważniejszy czynnik
utraty bioróżnorodności.
09:34
So withoutbez a doubtwątpić, agriculturerolnictwo is
214
562157
2101
Bez wątpienia rolnictwo jest
09:36
the singlepojedynczy mostwiększość powerfulpotężny forcesiła unleashedUnleashed on this planetplaneta
215
564258
3680
najpotężniejszą siłą na tej planecie
09:39
sinceod the endkoniec of the icelód agewiek. No questionpytanie.
216
567938
2619
od czasów epoki lodowcowej.
09:42
And it rivalsRywale climateklimat changezmiana in importanceznaczenie.
217
570557
2980
Rywalizuje znaczeniem ze zmianami klimatu.
09:45
And they're bothobie happeningwydarzenie at the samepodobnie time.
218
573537
2925
Obydwa zjawiska zachodzą równocześnie.
09:48
But what's really importantważny here to rememberZapamiętaj is that
219
576462
2372
Trzeba podkreślić, że nie wszystko jest złe.
09:50
it's not all badzły. It's not that agriculture'srolnictwa a badzły thing.
220
578834
3268
Rolnictwo nie jest złe.
09:54
In factfakt, we completelycałkowicie dependzależeć on it.
221
582102
2180
Wszyscy na nim polegamy.
09:56
It's not optionalopcjonalne. It's not a luxuryluksus. It's an absoluteabsolutny necessitykonieczność.
222
584282
4440
To nie dodatek, nie luksus. To konieczność.
10:00
We have to providezapewniać foodjedzenie and feedkarmić and, yeah,
223
588722
2144
Musimy dostarczyć żywność i paszę,
10:02
fiberwłókno and even biofuelsbiopaliwa to something like sevensiedem billionmiliard people
224
590866
3856
włókna i biopaliwa dla 7 miliardów ludzi.
10:06
in the worldświat todaydzisiaj, and if anything,
225
594722
2736
Wiadomo, że popyt
10:09
we're going to have the demandswymagania on agriculturerolnictwo
226
597458
2030
tylko wzrośnie w przyszłości.
10:11
increasezwiększać into the futureprzyszłość. It's not going to go away.
227
599488
2538
Problem sam nie zniknie.
10:14
It's going to get a lot biggerwiększy, mainlygłównie because of
228
602026
2231
Będzie rósł, bo wzrośnie ilość ludzi.
10:16
growingrozwój populationpopulacja. We're sevensiedem billionmiliard people todaydzisiaj
229
604257
2993
Jest nas 7 miliardów,
10:19
headingnagłówek towardsw kierunku at leastnajmniej ninedziewięć,
230
607250
2200
a będzie przynajmniej 9.
10:21
probablyprawdopodobnie ninedziewięć and a halfpół before we're doneGotowe.
231
609450
2792
Pewnie 9,5, zanim skończymy.
10:24
More importantlyco ważne, changingwymiana pieniędzy dietsdiety.
232
612242
2377
Co ważne, zmienia się nasza dieta.
10:26
As the worldświat becomesstaje się wealthierbogatsi as well as more populouszaludnione,
233
614619
3047
Bogatsze społeczeństwa
konsumują więcej mięsa,
10:29
we're seeingwidzenie increaseswzrasta in dietarydiety consumptionkonsumpcja of meatmięso,
234
617666
3067
którego wytworzenie zużywa więcej zasobów,
10:32
whichktóry take a lot more resourceszasoby than a vegetarianwegetariańskie dietdieta does.
235
620733
3461
niż potrzebuje dieta wegetariańska.
10:36
So more people, eatingjedzenie more stuffrzeczy, and richerbogatszy stuffrzeczy,
236
624194
3922
Więcej ludzi je coraz więcej i coraz lepiej,
10:40
and of coursekurs havingmający an energyenergia crisiskryzys at the samepodobnie time,
237
628116
3201
a jednocześnie trwa kryzys energetyczny,
10:43
where we have to replacezastąpić oilolej with other energyenergia sourcesźródła
238
631317
3473
bo musimy zamienić ropę
na inne źródła energii.
10:46
that will ultimatelyostatecznie have to includezawierać some kindsrodzaje of biofuelsbiopaliwa
239
634790
2571
Musimy uwzględnić użycie biopaliw
10:49
and bio-energyBio Energia sourcesźródła.
240
637361
1779
czy biomasy.
10:51
So you put these togetherRazem. It's really hardciężko to see
241
639140
2753
Gdy zbierze się to razem,
trudno sobie wyobrazić,
10:53
how we're going to get to the restodpoczynek of the centurystulecie
242
641893
2352
jak przetrwamy do końca stulecia
10:56
withoutbez at leastnajmniej doublingpodwojenie globalświatowy agriculturalrolniczy productionprodukcja.
243
644245
4328
bez podwojenia produkcji rolnej.
11:00
Well, how are we going to do this? How are going to
244
648573
1949
Jak to zrobić?
11:02
doublepodwójnie globalświatowy agag productionprodukcja around the worldświat?
245
650522
2793
Jak podwoić produkcję na całym świecie?
11:05
Well, we could try to farmgospodarstwo rolne more landwylądować.
246
653315
2688
Można uprawiać więcej ziemi.
11:08
This is an analysisanaliza we'vemamy doneGotowe, where on the left is where
247
656003
2799
Wykonaliśmy taką analizę. Po lewej stan aktualny,
11:10
the cropsuprawy are todaydzisiaj, on the right is where they could be
248
658802
3494
po prawej potencjalne wykorzystanie,
11:14
basedna podstawie on soilsgleb and climateklimat, assumingzarozumiały climateklimat changezmiana
249
662296
2948
w oparciu o gleby i klimat,
zakładając, że zmiany klimatyczne
11:17
doesn't disruptzakłócać too much of this,
250
665244
1841
nie zaburzą za bardzo tego obrazu.
11:19
whichktóry is not a good assumptionzałożenie.
251
667085
1888
Co nie jest dobrym założeniem.
11:20
We could farmgospodarstwo rolne more landwylądować, but the problemproblem is
252
668973
2189
Możemy uprawiać więcej ziemi,
11:23
the remainingpozostały landsziemie are in sensitivewrażliwy areasobszary.
253
671162
2981
ale pozostałe tereny to zwykle obszary wrażliwe.
11:26
They have a lot of biodiversityróżnorodności biologicznej, a lot of carbonwęgiel,
254
674143
2038
Mają wiele bioróżnorodności,
11:28
things we want to protectochraniać.
255
676181
2434
którą chcemy chronić.
11:30
So we could growrosnąć more foodjedzenie by expandingrozwijanie farmlandgruntów rolnych,
256
678615
2824
Można zwiększyć produkcję zwiększając farmy,
11:33
but we'dpoślubić better not,
257
681439
1318
ale lepiej tego nie robić,
11:34
because it's ecologicallyekologicznie a very, very dangerousniebezpieczny thing to do.
258
682757
3666
bo niesie to ze sobą
wielkie ryzyko ekologiczne.
11:38
InsteadZamiast tego, we maybe want to freezezamrażać the footprintślad stopy
259
686423
2384
Zamiast tego możemy spróbować
11:40
of agriculturerolnictwo and farmgospodarstwo rolne the landsziemie we have better.
260
688807
3785
wydajniej wykorzystywać obecne tereny.
11:44
This is work that we're doing to try to highlightPodświetl placesmiejsca
261
692592
2400
Próbowaliśmy określić,
11:46
in the worldświat where we could improveulepszać yieldsplony
262
694992
2567
gdzie można poprawić plony
11:49
withoutbez harmingszkodzić the environmentśrodowisko.
263
697559
2266
bez niszczenia środowiska.
11:51
The greenZielony areasobszary here showpokazać where cornkukurydza yieldsplony,
264
699825
2401
Na zielono zaznaczono dla przykładu
11:54
just showingseans cornkukurydza as an exampleprzykład,
265
702226
2150
uprawy kukurydzy.
11:56
are alreadyjuż really highwysoki, probablyprawdopodobnie the maximummaksymalny you could
266
704376
2601
Są chyba maksymalnie wydajne
11:58
find on EarthZiemia todaydzisiaj for that climateklimat and soilgleba,
267
706977
2878
dla danego klimatu i gleby.
12:01
but the brownbrązowy areasobszary and yellowżółty areasobszary are placesmiejsca where
268
709855
2351
Brązowe i żółte obszary to miejsca,
12:04
we're only gettinguzyskiwanie maybe 20 or 30 percentprocent of the yieldwydajność
269
712206
2514
gdzie wydajność sięga tylko 20% -30%.
12:06
you should be ablezdolny to get.
270
714720
1340
gdzie wydajność sięga tylko 20% -30%.
12:08
You see a lot of this in AfricaAfryka, even LatinŁaciński AmericaAmeryka,
271
716060
2318
Dużo ich w Afryce, Ameryce Łacińskiej
12:10
but interestinglyco ciekawe, EasternWschodniej EuropeEuropy, where SovietRadziecki UnionUnii
272
718378
2860
i co ciekawe także w Europie Wschodniej,
12:13
and EasternWschodniej BlocBloc countrieskraje used to be,
273
721238
2241
w krajach dawnego bloku wschodniego
12:15
is still a messbałagan agriculturallyrolnictwa.
274
723479
2224
gdzie wciąż nie zrobili z tym porządku.
12:17
Now, this would requirewymagać nutrientsskładniki odżywcze and waterwoda.
275
725703
2633
To wymaga składników odżywczych i wody.
12:20
It's going to eitherzarówno be organicorganiczny or conventionalstandardowy
276
728336
2133
Będzie to rolnictwo ekologiczne,
12:22
or some mixmieszać of the two to deliverdostarczyć that.
277
730469
1813
konwencjonalne albo mieszanina.
12:24
PlantsRośliny need waterwoda and nutrientsskładniki odżywcze.
278
732282
2165
Rośliny potrzebują wody
i składników odżywczych.
12:26
But we can do this, and there are opportunitiesmożliwości to make this work.
279
734447
3208
Jest szansa, że może się udać.
12:29
But we have to do it in a way that is sensitivewrażliwy
280
737655
2280
Ale trzeba uwzględnić przy tym
12:31
to meetingspotkanie the foodjedzenie securitybezpieczeństwo needswymagania of the futureprzyszłość
281
739935
2609
przyszłe zapotrzebowanie na żywność
12:34
and the environmentalśrodowiskowy securitybezpieczeństwo needswymagania of the futureprzyszłość.
282
742544
3263
i ochronę środowiska.
12:37
We have to figurepostać out how to make this tradeoffkompromis betweenpomiędzy
283
745807
3014
Trzeba wypracować kompromis
12:40
growingrozwój foodjedzenie and havingmający a healthyzdrowy environmentśrodowisko work better.
284
748821
3709
między produkcją żywności,
a ochroną środowiska.
12:44
Right now, it's kinduprzejmy of an all-or-nothingwszystko albo nic propositionpropozycja.
285
752530
2530
Obecne rozwiązania to "wszystko albo nic".
12:47
We can growrosnąć foodjedzenie in the backgroundtło --
286
755060
1962
Można uprawiać pola.
12:49
that's a soybeanSoja fieldpole
287
757022
1461
W tle widać uprawę soi.
12:50
and in this flowerkwiat diagramdiagram, it showsprzedstawia we growrosnąć a lot of foodjedzenie,
288
758483
3127
Diagram pokazuje, że zbierzemy duże plony,
12:53
but we don't have a lot cleanczysty waterwoda, we're not storingprzechowywanie
289
761610
2518
ale pojawią się problemy z czystą wodą,
12:56
a lot of carbonwęgiel, we don't have a lot of biodiversityróżnorodności biologicznej.
290
764128
2997
dwutlenkiem węgla, spadkiem bioróżnorodności.
12:59
In the foregroundpierwszoplanowy, we have this prairiepreria
291
767125
2008
Na pierwszym planie mamy prerię,
13:01
that's wonderfulwspaniale from the environmentalśrodowiskowy sidebok,
292
769133
1558
która ma wielkie znaczenie dla środowiska,
13:02
but you can't eatjeść anything. What's there to eatjeść?
293
770691
3204
ale nie może nas wykarmić.
13:05
We need to figurepostać out how to bringprzynieść bothobie of those togetherRazem
294
773895
2537
Trzeba wymyślić, jak połączyć te role
13:08
into a newNowy kinduprzejmy of agriculturerolnictwo that bringsprzynosi them all togetherRazem.
295
776432
4110
i stworzyć nowy typ rolnictwa.
13:12
Now, when I talk about this, people oftenczęsto tell me,
296
780542
2211
Gdy o tym opowiadam, ludzie pytają:
13:14
"Well, isn't blankpusty the answerodpowiedź?" -- organicorganiczny foodjedzenie,
297
782753
3232
"Przecież już jest rozwiązanie".
Tu podają: ekologiczne uprawy,
13:17
locallokalny foodjedzenie, GMOsGMO, newNowy tradehandel subsidiesdotacje, newNowy farmgospodarstwo rolne billsrachunki --
298
785985
4748
lokalną żywność, GMO,
subwencje, nowe ustawy.
13:22
and yeah, we have a lot of good ideaspomysły here,
299
790733
2767
Tak, mamy wiele sensownych pomysłów,
13:25
but not any one of these is a silversrebro bulletkula.
300
793500
3073
ale żaden z nich nie stanowi złotego środka.
13:28
In factfakt, what I think they are is more like silversrebro buckshotŚrut.
301
796573
2960
Rzeczywistość jest bardziej skomplikowana.
13:31
And I love silversrebro buckshotŚrut. You put it togetherRazem
302
799533
2512
Zebrane razem,
13:34
and you've got something really powerfulpotężny,
303
802045
2318
wszystkie pomysły nabiorą mocy,
13:36
but we need to put them togetherRazem.
304
804363
2400
ale trzeba je złożyć.
13:38
So what we have to do, I think, is inventwymyślać a newNowy kinduprzejmy
305
806763
2533
Trzeba wynaleźć nowy rodzaj rolnictwa,
13:41
of agriculturerolnictwo that blendsmieszanki the bestNajlepiej ideaspomysły
306
809296
2684
na który składają się najlepsze idee
13:43
of commercialReklama w telewizji agriculturerolnictwo and the greenZielony revolutionrewolucja
307
811980
3105
konwencjonalnego rolnictwa
i zielonej rewolucji,
13:47
with the bestNajlepiej ideaspomysły of organicorganiczny farmingrolnictwo and locallokalny foodjedzenie
308
815085
3552
oraz uprawy ekologiczne,
produkcja lokalna
13:50
and the bestNajlepiej ideaspomysły of environmentalśrodowiskowy conservationochrona,
309
818637
3408
i pomysły dotyczące ochrony środowiska.
13:54
not to have them fightingwalczący eachkażdy other but to have them
310
822045
1805
Te idee nie mają się nawzajem zwalczać,
13:55
collaboratingWspółpraca togetherRazem to formformularz a newNowy kinduprzejmy of agriculturerolnictwo,
311
823850
3749
tylko współpracować
przy tworzeniu nowego rolnictwa
13:59
something I call "terracultureterraculture," or farmingrolnictwo for a wholecały planetplaneta.
312
827599
4718
tzw. terrakultury, rolnictwa dla całej planety.
14:04
Now, havingmający this conversationrozmowa has been really hardciężko,
313
832317
2984
Takie rozmowy są naprawdę trudne.
14:07
and we'vemamy been tryingpróbować very hardciężko to bringprzynieść these keyklawisz pointszwrotnica
314
835301
2112
Próbowaliśmy przekonać poszczególne strony,
14:09
to people to reducezmniejszyć the controversyspór,
315
837413
2303
że zamiast się kłócić
14:11
to increasezwiększać the collaborationwspółpraca.
316
839716
1500
lepiej jest współpracować.
14:13
I want to showpokazać you a shortkrótki videowideo that does kinduprzejmy of showpokazać
317
841216
2547
Pokażę wam krótkie nagranie,
14:15
our effortsstarania right now to bringprzynieść these sidesboki togetherRazem
318
843763
2330
podsumowanie obecnych starań
14:18
into a singlepojedynczy conversationrozmowa. So let me showpokazać you that.
319
846093
3726
do zwiększenia współpracy.
14:21
(MusicMuzyka)
320
849819
3661
(Muzyka)
14:25
("InstituteInstytut on the EnvironmentŚrodowisko, UniversityUniwersytet of MinnesotaMinnesota: DrivenNapędzane to DiscoverOdkryj")
321
853480
3657
(Instytut Środowiska, Uniwersytet Minnesoty)
14:29
(MusicMuzyka)
322
857137
1441
(Muzyka)
14:30
("The worldświat populationpopulacja is growingrozwój
323
858578
1648
Światowa populacja zwiększa się
14:32
by 75 millionmilion people eachkażdy yearrok.
324
860226
3013
o 75 milionów każdego roku.
14:35
That's almostprawie the sizerozmiar of GermanyNiemcy.
325
863239
2433
To prawie tyle, co populacja Niemiec.
14:37
TodayDzisiaj, we're nearingzbliża się 7 billionmiliard people.
326
865672
2943
Zbliżamy się do przekroczenia
poziomu 7 miliardów.
14:40
At this rateoceniać, we'lldobrze reachdosięgnąć 9 billionmiliard people by 2040.
327
868615
2690
W tym tempie w 2040 roku
będzie nas 9 miliardów.
14:43
And we all need foodjedzenie.
328
871305
1768
Wszyscy potrzebujemy jedzenia.
14:45
But how?
329
873073
1351
Ale jak?
14:46
How do we feedkarmić a growingrozwój worldświat withoutbez destroyingniszczenie the planetplaneta?
330
874424
2888
Jak wykarmić rosnącą populację
bez zniszczenia planety?
14:49
We alreadyjuż know climateklimat changezmiana is a bigduży problemproblem.
331
877312
3245
Już wiemy, że zmiany klimatyczne
to duży problem.
14:52
But it's not the only problemproblem.
332
880557
1250
Ale to nie jedyny problem.
14:53
We need to facetwarz 'the' other inconvenientniewygodne truthprawda.'
333
881807
2922
Musimy stawić czoła
"innej niewygodnej prawdzie".
14:56
A globalświatowy crisiskryzys in agriculturerolnictwo.
334
884729
2548
Globalny kryzys w rolnictwie.
14:59
PopulationPopulacja growthwzrost + meatmięso consumptionkonsumpcja + dairynabiał consumptionkonsumpcja + energyenergia costskoszty + bioenergybioenergii productionprodukcja = stressnaprężenie on naturalnaturalny resourceszasoby.
335
887277
6259
Wzrost populacji + spożycie i nabiału + koszty energii + biopaliwa = zużycie zasobów naturalnych.
15:05
More than 40% of Earth'sZiemi landwylądować has been clearedwyczyszczone for agriculturerolnictwo.
336
893536
3449
Rolnictwo zużywa ponad 40% lądów na Ziemi.
15:08
GlobalGlobalny croplandsZiemia uprawna coverpokrywa 16 millionmilion kmkm².
337
896985
2006
Pola uprawne zajmują 16 mln km2.
15:10
That's almostprawie the sizerozmiar of SouthPołudniowa AmericaAmeryka.
338
898991
3193
To prawie tyle, ile Ameryka Południowa.
15:14
GlobalGlobalny pasturespastwiska coverpokrywa 30 millionmilion kmkm².
339
902184
1795
Pastwiska zajmują 30 mln km2.
15:15
That's the sizerozmiar of AfricaAfryka.
340
903979
2075
To tyle, co Afryka.
15:18
AgricultureRolnictwo usesużywa 60 timesczasy more landwylądować than urbanmiejski and suburbanpodmiejski areasobszary combinedłączny.
341
906054
4716
Rolnictwo używa 60 razy tyle miejsca
co miasta i przedmieścia łącznie.
15:22
IrrigationNawadnianie is the biggestnajwiększy use of waterwoda on the planetplaneta.
342
910770
3712
Nawadnianie pochłania większość wody.
15:26
We use 2,800 cubicsześcienny kilometerskilometrów of waterwoda on cropsuprawy everykażdy yearrok.
343
914482
4374
2800 km3 wody idzie na uprawy każdego roku.
15:30
That's enoughdość to fillwypełniać 7,305 EmpireImperium StatePaństwa BuildingsBudynki everykażdy day.
344
918856
3782
Wystarczy, aby codziennie 7305 razy
wypełnić Empire State Building.
15:34
TodayDzisiaj, manywiele largeduży riversrzeki have reducedzredukowany flowsprzepływy.
345
922638
2981
W wielu głównych rzekach spadł przepływ.
15:37
Some drysuchy up altogethercałkowicie.
346
925619
2024
Niektóre całkowicie wyschły.
15:39
Look at the AralAral SeaMorze, now turnedobrócony to desertpustynia.
347
927643
3984
Jezioro Aralskie zamieniło się w pustynię.
15:43
Or the ColoradoColorado RiverRzeka, whichktóry no longerdłużej flowsprzepływy to the oceanocean.
348
931627
3623
Rzeka Kolorado nie dopływa już do oceanu.
15:47
FertilizersNawozy have more than doubledpodwojony the phosphorusfosforu and nitrogenazot in the environmentśrodowisko.
349
935250
3883
Nawozy ponad dwukrotnie zwiększyły
stężenia fosforu i azotu w środowisku.
15:51
The consequencekonsekwencja?
350
939133
1256
Efekty?
15:52
WidespreadPowszechne waterwoda pollutionskażenie
351
940389
1984
Wszechobecne zanieczyszczenia wody
15:54
and massivemasywny degradationdegradacja of lakesjeziora and riversrzeki.
352
942373
2162
i olbrzymia degradacja jezior i rzek.
15:56
SurprisinglyZaskakująco, agriculturerolnictwo is the biggestnajwiększy contributorwspółautora to climateklimat changezmiana.
353
944535
4374
Niespodziewanie, rolnictwo jest największym
źródłem zmian klimatycznych.
16:00
It generatesgeneruje 30% of greenhouseszklarnia gasgaz emissionsemisje.
354
948909
2427
Produkuje 30% gazów cieplarnianych.
16:03
That's more than the emissionsemisje from all electricityElektryczność and industryprzemysł,
355
951336
2693
Więcej niż cały przemysł
i produkcja elektryczności,
16:06
or from all the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy planessamoloty, trainspociągi and automobilessamochody.
356
954029
2976
czy wszystkie samoloty, pociągi i samochody.
16:09
MostWiększość agriculturalrolniczy emissionsemisje come from tropicaltropikalny deforestationwylesianie,
357
957005
2368
Większość emisji pochodzi
z karczowania lasów deszczowych,
16:11
methanemetan from animalszwierzęta and riceRyż fieldspola,
358
959373
1376
metan z hodowli zwierząt i pól ryżowych,
16:12
and nitrousPodtlenek azotu oxidetlenek from over-fertilizingnadmierne nawożenie.
359
960749
1832
a związki azotu z nawozów.
16:14
There is nothing we do that transformstransformuje the worldświat more than agriculturerolnictwo.
360
962581
3255
Nic nie zmieniło świata tak, jak rolnictwo.
16:17
And there's nothing we do that is more crucialistotny to our survivalprzetrwanie.
361
965836
3531
I nie ma nic bardziej kluczowego
dla naszego przetrwania.
16:21
Here'sTutaj jest the dilemmadylemat...
362
969367
1506
Rodzi się problem...
16:22
As the worldświat growsrośnie by severalkilka billionmiliard more people,
363
970873
4355
Jeśli przybędzie jeszcze kilka miliardów ludzi,
16:27
We'llMy będziemy need to doublepodwójnie, maybe even triplepotroić, globalświatowy foodjedzenie productionprodukcja.
364
975228
4584
trzeba będzie podwoić
albo nawet potroić produkcję żywności.
16:31
So where do we go from here?
365
979812
1396
Jak tego dokonamy?
16:33
We need a biggerwiększy conversationrozmowa, an internationalmiędzynarodowy dialoguedialog.
366
981208
2803
Potrzeba szerszego dialogu,
międzynarodowej współpracy.
16:36
We need to investinwestować in realreal solutionsrozwiązania:
367
984011
1808
Zainwestujmy w realne rozwiązania.
16:37
incentiveszachęt for farmersrolnicy, precisionprecyzja agriculturerolnictwo, newNowy cropprzyciąć varietiesodmiany, dripkroplówki irrigationnawadnianie,
368
985819
4338
Zachęty dla rolników, wydajną produkcję,
nowe odmiany roślin, racjonalne nawadnianie,
16:42
grayszary waterwoda recyclingrecykling, better tillageMaszyny uprawowe practicespraktyki, smartermądrzejszy dietsdiety.
369
990157
3661
recykling wody, wydajniejszą orkę,
przemyślaną dietę.
16:45
We need everyonekażdy at the tablestół.
370
993818
2206
Ważna jest każda opinia.
16:48
AdvocatesOpowiada się za of commercialReklama w telewizji agriculturerolnictwo,
371
996024
1950
Przedstawiciele wielkich firm,
16:49
environmentalśrodowiskowy conservationochrona,
372
997974
1147
organizacji ekologicznych
16:51
and organicorganiczny farmingrolnictwo...
373
999121
1461
i ekologicznego rolnictwa...
16:52
mustmusi work togetherRazem.
374
1000582
2035
muszą współpracować.
16:54
There is no singlepojedynczy solutionrozwiązanie.
375
1002617
1558
Nie ma jednego rozwiązania.
16:56
We need collaborationwspółpraca,
376
1004191
1609
Potrzebujemy współpracy,
16:57
imaginationwyobraźnia,
377
1005800
1436
inwencji,
16:59
determinationdeterminacja,
378
1007236
778
determinacji,
17:00
because failureniepowodzenie is not an optionopcja.
379
1008014
3659
bo porażka nie wchodzi w grę.
17:03
How do we feedkarmić the worldświat withoutbez destroyingniszczenie it?
380
1011673
3697
Jak wykarmimy świat nie niszcząc go?
17:07
Yeah, so we facetwarz one of the greatestnajwiększy grandwielki challengeswyzwania
381
1015370
2866
Stoimy przed jednym z największych problemów
17:10
in all of humanczłowiek historyhistoria todaydzisiaj:
382
1018236
2110
w historii cywilizacji.
17:12
the need to feedkarmić ninedziewięć billionmiliard people
383
1020346
2674
Jak wykarmić 9 miliardów ludzi
17:15
and do so sustainablyw sposób zrównoważony and equitablysprawiedliwie and justlysprawiedliwie,
384
1023020
3754
w sposób zrównoważony i sprawiedliwy,
17:18
at the samepodobnie time protectingochrona our planetplaneta
385
1026774
1701
a przy tym chronić planetę
17:20
for this and futureprzyszłość generationspokolenia.
386
1028475
2813
dla kolejnych pokoleń.
17:23
This is going to be one of the hardestnajtrudniejszy things
387
1031288
1516
To będzie jeden
z najtrudniejszych problemów,
17:24
we ever have doneGotowe in humanczłowiek historyhistoria,
388
1032804
1871
z jakim przyjdzie się zmierzyć ludzkości.
17:26
and we absolutelyabsolutnie have to get it right,
389
1034675
3250
Koniecznie musimy go rozwiązać
17:29
and we have to get it right on our first and only try.
390
1037925
4337
i to za pierwszym razem,
bo drugiego razu nie będzie.
17:34
So thanksdzięki very much. (ApplauseAplauz)
391
1042262
3975
Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Translated by Pawel Urbanek
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Foley - Professor
Jonathan Foley studies complex environmental systems and their affects on society. His computer models have shown the deep impact agriculture is having on our planet.

Why you should listen

Dr. Jonathan Foley focusses on the complex relationship between global environmental systems and human civilization, using computer models to analyze changes in land use, ecosystems and resources around the world. After 15 years at the University of Wisconsin, Foley is now a professor and McKnight Presidential Chair in the Department of Ecology and director of the Institute on the Environment at the University of Minnesota.

More profile about the speaker
Jonathan Foley | Speaker | TED.com