ABOUT THE SPEAKER
Aziza Chaouni - Architect + ecotourism specialist
Aziza Chaouni focuses on projects that integrate architecture and landscape, and that ultimately give back to their communities. For years, she has worked to revive the Fez River, which runs through her hometown of Fez, Morocco.

Why you should listen

Civil engineer and architect Aziza Chaouni creates sustainable, built environments in the developing world, focusing on the deserts of the Middle East. Chaouni’s design philosophy holds that it is not enough for sustainable buildings to have zero impact—they must give back to the community on social, economic, infrastructural and environmental levels too. The founding principal of Aziza Chaouni Projects, she collaborates closely with local communities and experts from other disciplines to integrate architecture, landscape and infrastructure in innovative ways.

Born and raised in Fez, Morocco, Chaouni has long found herself fascinated with the Fez River, which winds through the city's ancient Medina. Once considered the city's soul, sending water to both public and private fountains, in the 1950s, the stream started to become a toxic sewer because of overcrowding, over-development and pollution. The city responded by covering the river over with concrete slabs, bit by bit, in the process destroying houses and creating dumping grounds. When Fez received a grant to divert and clean the river's water, Chaouni proposed the Fez River Project to uncover the river, restore its riverbanks and create pedestrian pathways. Her vision: to reclaim these areas as public spaces and reconnect them to the rest of the city.

A project that Chaouni has been working on for two decades, her mission to transform the Fez River began with her thesis in graduate school and has continued throughout her career. Over the course of years, the river is gradually being uncovered—illegal parking lots are being transformed into playgrounds, trees and vegetation are being planted to create public spaces. Overall, the project is revitalizing Fez as a living city.

 

More profile about the speaker
Aziza Chaouni | Speaker | TED.com
TED2014

Aziza Chaouni: How I brought a river, and my city, back to life

Aziza Chaouni: Jak tchnęłam życie w rzekę i moje miasto

Filmed:
732,804 views

W mieście Fez w Maroku rzeka Fez oplata medynę – średniowieczne miasto przypominające labirynt, które znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa. Rzeka, która kiedyś uważana była za duszę miasta, została mocno zanieczyszczona. Rezultatem tego było rozpoczęte w latach 50. jej stopniowe zakrywanie, aż stała się całkowicie niewidoczna. Aziza Chaouni, stypendystka TED, opowiada o swoich trwających 20 lat staraniach mających na celu przywrócenie rzece Fez jej dawnej świetności oraz przekształcenie przestrzeni miejskiej.
- Architect + ecotourism specialist
Aziza Chaouni focuses on projects that integrate architecture and landscape, and that ultimately give back to their communities. For years, she has worked to revive the Fez River, which runs through her hometown of Fez, Morocco. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I would like to sharedzielić with you todaydzisiaj
0
806
1500
Opowiem wam dziś
00:14
a projectprojekt that has changedzmienione how I approachpodejście
1
2306
2154
o projekcie, który zmienił moje podejście
00:16
and practicećwiczyć architecturearchitektura:
2
4460
1911
i sposób wykonywania architektury:
00:18
the FezFez RiverRzeka RehabilitationRehabilitacja ProjectProjektu.
3
6371
2928
o Rehabilitacji rzeki Fez.
00:21
My hometownmiasto rodzinne of FezFez, MoroccoMaroko,
4
9299
2341
W moim rodzinnym mieście Fez, w Maroku,
mamy jedną z największych
średniowiecznych dzielnic świata,
00:23
boastsszczyci się one of the largestNajwiększa walledotoczony murem
medievalśredniowieczny citiesmiasta in the worldświat,
5
11640
3667
zwaną medyną,
usytuowaną w dolinie rzeki.
00:27
callednazywa the medinaMedina, nestledOśrodek in a riverrzeka valleydolina.
6
15307
2729
Całe miasto jest wpisane
na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
00:30
The entireCały cityMiasto is a UNESCOUNESCO WorldŚwiat HeritageDziedzictwo SiteWitryny.
7
18046
3588
Od lat 50. w miarę wzrostu
populacji medyny,
00:33
SinceOd the 1950s, as the
populationpopulacja of the medinaMedina grewrósł,
8
21634
3976
podstawowe elementy
infrastruktury miejskiej,
00:37
basicpodstawowy urbanmiejski infrastructureinfrastruktura
9
25610
1920
jak otwarte tereny zielone i kanalizacja,
00:39
suchtaki as greenZielony openotwarty spacesspacje and sewageścieki
10
27530
2930
szybko się zmieniały
i zostały mocno obciążone.
00:42
quicklyszybko changedzmienione and got highlywysoko stressedpodkreślił.
11
30460
4650
Jedna z największych strat
wywołanych tą sytuacją
00:47
One of the biggestnajwiększy casualtiesofiary wypadku of the situationsytuacja
12
35110
2955
dotknęła rzekę Fez,
przepływającą przez środek medyny
00:50
was the FezFez RiverRzeka, whichktóry bisectsprzecina
the medinaMedina in its middleśrodkowy
13
38065
3963
i przez wieki uważaną za duszę miasta.
00:54
and has been considereduważane for manywiele centurieswieki
14
42028
2972
00:57
as the city'smiasto very souldusza.
15
45000
2572
00:59
In factfakt, one can witnessświadek the presenceobecność
16
47572
2418
Jej obecność można zauważyć
01:01
of the river'sw rzece extensiverozległe waterwoda networksieć
17
49990
3180
dzięki rozległej sieci wodnej,
obejmującej teren całego miasta
01:05
all throughoutpoprzez the cityMiasto,
18
53170
1281
01:06
in placesmiejsca suchtaki as privateprywatny and publicpubliczny fountainsfontanny.
19
54451
3621
w postaci prywatnych
i publicznych fontann.
Niestety, z powodu zanieczyszczenia rzeki,
01:10
UnfortunatelyNiestety, because of the pollutionskażenie of the riverrzeka,
20
58072
3849
kawałek po kawałku przykrywano ją
01:13
it has been coveredpokryty little by little
21
61921
2436
betonowymi płytami od 1952 roku.
01:16
by concretebeton slabspłyty sinceod 1952.
22
64357
3074
01:19
This processproces of erasureErasure was coupledw połączeniu
23
67431
3428
Proces ten wiązał się
ze zniszczeniem wielu domów
stojących wzdłuż brzegów rzeki,
01:22
with the destructionzniszczenie of manywiele housesdomy
24
70859
2036
01:24
alongwzdłuż the riverrzeka banksbanki
25
72895
1492
01:26
to be ablezdolny to make machineriesMaszyny
26
74387
1989
bo maszyny musiały przedostać się
przez sieć wąskich uliczek medyny.
01:28
enterwchodzić the narrowwąska pedestrianpieszy networksieć of the medinaMedina.
27
76376
4664
Spustoszony miejski teren
wkrótce stał się nielegalnym parkingiem
01:33
Those urbanmiejski voidspustki quicklyszybko becamestał się illegalnielegalny parkingparking
28
81040
3295
i wysypiskiem śmieci.
01:36
or trashśmieci yardsstocznie.
29
84335
1956
Stan czystości rzeki,
01:38
ActuallyFaktycznie, the statestan of the riverrzeka
30
86291
1969
01:40
before enteringwstępowanie the medinaMedina is prettyładny healthyzdrowy.
31
88260
3275
zanim dotrze do medyny, jest dość dobry.
Potem pojawiają się ścieki,
01:43
Then pollutionskażenie takes its tollmyto,
32
91535
2295
spowodowane głównie
nieczyszczoną kanalizacją
01:45
mainlygłównie duez powodu to untreatednieleczonych sewageścieki
33
93830
2419
i odpadami chemicznymi
z rzemiosła, na przykład garbarstwa.
01:48
and chemicalchemiczny dumpingdumping from craftsRękodzieło suchtaki as tanningopalanie.
34
96249
3651
W pewnej chwili, kiedy nie mogłam patrzeć
01:51
At some pointpunkt, I couldn'tnie mógł bearNiedźwiedź
35
99900
2050
01:53
the desecrationprofanacja of the riverrzeka,
36
101950
1655
na profanację rzeki,
01:55
suchtaki an importantważny partczęść of my cityMiasto,
37
103605
2730
będącej tak ważnym elementem
mojego miasta,
zdecydowałam się coś zrobić.
01:58
and I decidedzdecydowany to take actionczynność,
38
106335
1651
01:59
especiallyszczególnie after I heardsłyszał that the cityMiasto
39
107986
2335
Zwłaszcza gdy dowiedziałam się,
02:02
receivedOdebrane a grantdotacja to divertodwrócić sewageścieki waterwoda
40
110321
3094
że miasto otrzymało fundusze
na odprowadzenie ścieków
i oczyszczenie rzeki.
02:05
and to treatleczyć it.
41
113415
1620
02:07
With cleanczysty waterwoda, suddenlynagle
42
115035
1957
Czysta woda umożliwiłaby
szybkie odsłonięcie rzeki.
02:08
the uncoveringodkrywanie of the riverrzeka becamestał się possiblemożliwy,
43
116992
2475
Dzięki odrobinie szczęścia
i sporym naciskom,
02:11
and with luckszczęście and actuallytak właściwie a lot of pushingpchanie,
44
119467
2880
wraz z moją partnerką Takako Tajimą
oraz zespołem inżynierów,
02:14
my partnerpartner TakakoTakako TajimaTajima and I
45
122347
2216
zostałam wyznaczona przez miasto
02:16
were commissioneddo służby by the cityMiasto to
work with a teamzespół of engineersinżynierowie
46
124563
3631
do pracy nad odsłonięciem rzeki.
02:20
to uncoverodkryć the riverrzeka.
47
128194
2108
02:22
HoweverJednak, we were sneakySprytne,
48
130302
1955
Jednak byłyśmy przebiegłe
02:24
and we proposedproponowane more:
49
132257
1317
i zaproponowałyśmy coś więcej:
02:25
to convertkonwertować riverbanksbrzegów into pedestrianpieszy pathwaysścieżki,
50
133574
4676
przekształcenie brzegów rzeki
w ścieżki dla pieszych
i ponowne włączenie ich w strukturę miasta
02:30
and then to connectpołączyć these pathwaysścieżki
51
138250
1960
02:32
back to the cityMiasto fabrictkanina,
52
140210
1643
oraz zmianę spustoszonych terenów
02:33
and finallywreszcie to convertkonwertować the urbanmiejski voidspustki
53
141853
2553
wzdłuż brzegów rzeki
w przestrzeń publiczną,
02:36
alongwzdłuż the riverbanksbrzegów into publicpubliczny spacesspacje
54
144406
3431
której brakuje w Medynie w Fezie.
02:39
that are lackingbrakuje in the MedinaMedina of FezFez.
55
147837
2350
02:42
I will showpokazać you brieflykrótko now
56
150187
1767
Pokrótce pokażę teraz
dwa przykłady
takiej miejskiej przestrzeni.
02:43
two of these publicpubliczny spacesspacje.
57
151954
3037
Pierwszy dotyczy placu Rcif,
02:46
The first one is the RcifRcif PlazaPlaza,
58
154991
2780
znajdującego się w górze rzeki,
02:49
whichktóry sitssiedzi actuallytak właściwie right on topTop of the riverrzeka,
59
157771
3082
zaznaczonej na zdjęciu przerywaną linią.
02:52
whichktóry you can see here in dottedkropkowana lineskwestia.
60
160853
3037
Ten plac był chaotycznym
węzłem komunikacyjnym,
02:55
This plazaplac used to be a chaoticchaotyczny transportationtransport hubcentrum
61
163890
3667
naruszającym integralność
przestrzeni medyny,
02:59
that actuallytak właściwie compromisedzagrożony the urbanmiejski integrityintegralność
62
167557
1924
03:01
of the medinaMedina, that has the largestNajwiększa
63
169481
2368
która posiada największą
sieć uliczek dla pieszych na świecie.
03:03
pedestrianpieszy networksieć in the worldświat.
64
171849
2599
03:06
And right beyondpoza the historichistoryczny
bridgemost that you can see here,
65
174448
3105
Tuż pod widocznym na zdjęciu
zabytkowym mostem,
zaraz obok placu,
03:09
right nextNastępny to the plazaplac,
66
177553
1811
widać, że rzeka przypominała śmietnisko.
03:11
you can see that the riverrzeka lookedspojrzał like
67
179364
2160
03:13
a riverrzeka of trashśmieci.
68
181524
2261
W zamian zaproponowałyśmy,
03:15
InsteadZamiast tego, what we proposedproponowane is to make
69
183785
2232
żeby plac był dostępny tylko dla pieszych,
03:18
the plazaplac entirelycałkowicie pedestrianpieszy,
70
186017
2358
by zacienić go baldachimami
z przetworzonej skóry
03:20
to coverpokrywa it with recycledz recyklingu leatherSkórzany canopieszadaszenia,
71
188375
2903
i połączyć z brzegami rzeki.
03:23
and to connectpołączyć it to the banksbanki of the riverrzeka.
72
191278
3752
Drugim miejscem naszej interwencji
03:27
The seconddruga siteteren of interventioninterwencja
73
195030
1884
jest spustoszony teren miejski nad rzeką,
03:28
is alsorównież an urbanmiejski voidvoid alongwzdłuż the riverrzeka banksbanki,
74
196914
3006
który stał się miejscem
nielegalnego parkowania.
03:31
and it used to be an illegalnielegalny parkingparking,
75
199920
2347
03:34
and we proposedproponowane to transformprzekształcać it
76
202267
1455
Zaproponowałyśmy, żeby przekształcić go
03:35
into the first playgroundplac zabaw in the medinaMedina.
77
203722
3075
w pierwszy plac zabaw w medynie.
Przy jego konstrukcji
użyto przetworzonych opon.
03:38
The playgroundplac zabaw is constructedzbudowana usingza pomocą recycledz recyklingu tiresopony
78
206797
3728
Towarzyszy mu również
utworzony teren podmokły,
03:42
and alsorównież is coupledw połączeniu with a constructedzbudowana wetlandpodmokłych
79
210525
2835
który nie tylko oczyszcza wodę w rzece,
03:45
that not only cleansczyści the waterwoda of the riverrzeka
80
213360
2430
ale także zatrzymuje ją
w przypadku powodzi.
03:47
but alsorównież retainszachowuje it when floodspowodzie occurpojawić się.
81
215790
3591
Kiedy realizacja projektu postępowała
i przyznano nam kilka nagród,
03:51
As the projectprojekt progressedpostępuje and
receivedOdebrane severalkilka designprojekt awardsnagrody,
82
219381
3031
wkroczyli nowi interesariusze
03:54
newNowy stakeholdersinteresariusze intervenedinterweniował
83
222412
2268
i zmienili cele oraz plan projektu.
03:56
and changedzmienione the projectprojekt goalscele and designprojekt.
84
224680
3778
Jedynym sposobem na przywrócenie
04:00
The only way for us to be ablezdolny to bringprzynieść
85
228458
2782
głównych założeń projektu
04:03
the mainGłówny goalscele of the projectprojekt aheadprzed siebie
86
231240
3292
było zrobienie rzeczy nietypowej,
04:06
was for us to do something very unusualniezwykły
87
234532
2430
zwłaszcza dla architektów.
04:08
that usuallyzazwyczaj architectsarchitekci don't do.
88
236962
1912
Odłożyłyśmy nasze ego związane z designem
04:10
It was for us to take our designprojekt egoego
89
238874
3252
oraz poczucie autorstwa
04:14
and our sensesens of authorshipautorstwo
90
242126
1476
04:15
and put it in the backseattylnym siedzeniu
91
243602
2134
na drugi plan.
04:17
and to focusskupiać mainlygłównie on beingistota activistsaktywiści
92
245736
2509
Skupiłyśmy się na aktywizmie
i na próbie pogodzenia
04:20
and on tryingpróbować to coalescełączonej
93
248245
1905
wszystkich oczekiwań interesariuszy
04:22
all of the agendasporządki obrad of stakeholdersinteresariusze
94
250150
2291
oraz na głównych założeniach projektu:
04:24
and focusskupiać on the mainGłówny goalscele of the projectprojekt:
95
252441
2823
odsłonięciu i oczyszczeniu rzeki
04:27
that is, to uncoverodkryć the riverrzeka, treatleczyć its waterwoda,
96
255264
2532
oraz stworzeniu przestrzeni publicznej.
04:29
and providezapewniać publicpubliczny spacesspacje for all.
97
257796
1994
04:31
We were actuallytak właściwie very luckySzczęściarz,
98
259790
1492
Miałyśmy dużo szczęścia
04:33
and manywiele of those goalscele happenedstało się
99
261282
2543
i wiele z tych założeń
zostało zrealizowanych
lub jest w trakcie realizacji.
04:35
or are in the processproces of happeningwydarzenie.
100
263825
1593
04:37
Like, you can see here in the RcifRcif PlazaPlaza.
101
265418
2060
Jak, na przykład, plac Rcif.
04:39
This is how it lookedspojrzał like about sixsześć yearslat agotemu.
102
267478
2691
Tak wyglądał około sześć lat temu.
A tak wygląda dziś.
04:42
This is how it lookswygląda like todaydzisiaj.
103
270169
2082
Nadal jest w budowie,
04:44
It's still underpod constructionbudowa,
104
272251
1732
ale już jest często odwiedzany
04:45
but actuallytak właściwie it is heavilyciężko used
105
273983
1497
04:47
by the locallokalny populationpopulacja.
106
275480
1643
przez mieszkańców.
04:49
And finallywreszcie, this is how the RcifRcif PlazaPlaza will look like
107
277123
2823
Tak plac Rcif będzie wyglądać
po zakończeniu projektu.
04:51
when the projectprojekt is completedzakończony.
108
279946
1885
04:53
This is the riverrzeka, coveredpokryty, used as a trashśmieci yardYard.
109
281831
3998
Tu widzimy przykrytą rzekę jako wysypisko.
Obecnie, po wielu latach pracy,
04:57
Then after manywiele yearslat of work,
110
285829
1822
mamy odsłoniętą i czystą rzekę.
04:59
the riverrzeka with cleanczysty waterwoda, uncoveredodkryte.
111
287651
2734
Tak będzie wyglądać
05:02
And finallywreszcie, you can see here the riverrzeka
112
290385
2025
po ukończeniu projektu.
05:04
when the projectprojekt will be completedzakończony.
113
292410
2441
Rehabilitacja rzeki Fez na pewno
05:06
So for sure, the FezFez RiverRzeka RehabilitationRehabilitacja
114
294851
2441
będzie się zmieniać i dostosowywać
05:09
will keep on changingwymiana pieniędzy and adaptingdostosowanie
115
297292
2418
do socjopolitycznego krajobrazu miasta.
05:11
to the sociopoliticalspołeczno-polityczne landscapekrajobraz of the cityMiasto,
116
299710
2228
Jednak wierzymy,
05:13
but we stronglysilnie believe that by reimaginingnowe spojrzenie
117
301938
3060
że poprzez reinterpretację
roli i działań architekta
05:16
the rolerola and the agencyagencja of the architectarchitekt,
118
304998
2441
udało nam się osiągnąć
główne założenie projektu,
05:19
we have setzestaw up the corerdzeń ideapomysł
of the projectprojekt into motionruch;
119
307439
3959
to jest transformację rzeki - ścieku
05:23
that is, to transformprzekształcać the riverrzeka from sewageścieki
120
311398
2509
w rzekę - przestrzeń publiczną,
05:25
to publicpubliczny spaceprzestrzeń for all,
121
313907
1654
05:27
therebya tym samym makingzrobienie sure that the cityMiasto of FezFez
122
315561
3172
gwarantując tym samym, że miasto Fez
będzie rozwijać się dla mieszkańców,
05:30
will remainpozostawać a livingżycie cityMiasto for its inhabitantsmieszkańcy
123
318733
2227
zamiast być zmumifikowanym zabytkiem.
05:32
ratherraczej than a mummifiedzmumifikowane heritagedziedzictwo.
124
320960
2160
05:35
Thank you very much.
125
323120
1736
Dziękuję bardzo.
(Brawa)
05:36
(ApplauseAplauz)
126
324856
919
Translated by Małgosia Makowska
Reviewed by Karolina Zielińska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Aziza Chaouni - Architect + ecotourism specialist
Aziza Chaouni focuses on projects that integrate architecture and landscape, and that ultimately give back to their communities. For years, she has worked to revive the Fez River, which runs through her hometown of Fez, Morocco.

Why you should listen

Civil engineer and architect Aziza Chaouni creates sustainable, built environments in the developing world, focusing on the deserts of the Middle East. Chaouni’s design philosophy holds that it is not enough for sustainable buildings to have zero impact—they must give back to the community on social, economic, infrastructural and environmental levels too. The founding principal of Aziza Chaouni Projects, she collaborates closely with local communities and experts from other disciplines to integrate architecture, landscape and infrastructure in innovative ways.

Born and raised in Fez, Morocco, Chaouni has long found herself fascinated with the Fez River, which winds through the city's ancient Medina. Once considered the city's soul, sending water to both public and private fountains, in the 1950s, the stream started to become a toxic sewer because of overcrowding, over-development and pollution. The city responded by covering the river over with concrete slabs, bit by bit, in the process destroying houses and creating dumping grounds. When Fez received a grant to divert and clean the river's water, Chaouni proposed the Fez River Project to uncover the river, restore its riverbanks and create pedestrian pathways. Her vision: to reclaim these areas as public spaces and reconnect them to the rest of the city.

A project that Chaouni has been working on for two decades, her mission to transform the Fez River began with her thesis in graduate school and has continued throughout her career. Over the course of years, the river is gradually being uncovered—illegal parking lots are being transformed into playgrounds, trees and vegetation are being planted to create public spaces. Overall, the project is revitalizing Fez as a living city.

 

More profile about the speaker
Aziza Chaouni | Speaker | TED.com