ABOUT THE SPEAKER
Freeman Dyson - Physicist
With Freeman Dyson's astonishing forecasts for the future, it's hard to tell where science ends and science fiction begins. But far from being a wild-eyed visionary, Dyson is a clear and sober thinker -- and one not afraid of controversy or heresy.

Why you should listen

From inventing Dyson Spheres, a sci-fi conceit postulating habitable shells around Sol-like stars, to "space chickens" and trees that grow in comets, Freeman Dyson is not afraid to go out on a cosmic limb. It would be wrong, however, to categorize him as a publicity-hungry peddler of headline-grabbing ideas. In his 60-year career as one of planet Earth's most distinguished scientists, several things characterize Dyson more than anything else: compassion, caution and overwhelming humanism.

In addition to his work as a scientist, Dyson is a renowned and best-selling author.  His most recent book, A Many-Colored Glass, tackles nothing less than biotechnology, religion and the role of life in the universe. He does not shy away from controversy: His recent critiques of the politics of the global warming debate have raised the hackles of some environmentalists. But far from wielding his conclusions like a bludgeon, Dyson wants younger generations of scientists to take away one thing from his work -- the necessity to create heresies of their own.

More profile about the speaker
Freeman Dyson | Speaker | TED.com
TED2003

Freeman Dyson: Let's look for life in the outer solar system

Fizyk Freeman Dyson mówi: szukajmy życia na obrzeżach Układu Słonecznego

Filmed:
1,082,785 views

Fizyk Freeman Dyson uważa, że powinniśmy zacząć szukać życia na księżycach Jowisza i dalej, za Neptunem, w pasie Kuipera i w obłoku Oorta. Opowiada, czym mogłoby charakteryzować się takie życie i jak możemy je odnaleźć.
- Physicist
With Freeman Dyson's astonishing forecasts for the future, it's hard to tell where science ends and science fiction begins. But far from being a wild-eyed visionary, Dyson is a clear and sober thinker -- and one not afraid of controversy or heresy. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
How will we be rememberedzapamiętany in 200 yearslat?
0
0
3000
Jak będą nas pamiętać za 200 lat?
00:21
I happenzdarzyć to liverelacja na żywo in a little townmiasto, PrincetonPrinceton, in NewNowy JerseyJersey,
1
3000
3000
Mieszkam w Princeton w New Jersey,
00:24
whichktóry everykażdy yearrok celebratesświętuje the great eventzdarzenie in PrincetonPrinceton historyhistoria:
2
6000
5000
gdzie obchodzi się rocznicę ważnego wydarzenia:
00:29
the BattleBitwa pod of PrincetonPrinceton, whichktóry was, in factfakt, a very importantważny battlebitwa.
3
11000
4000
Bitwy pod Princeton, istotnej historycznie.
00:33
It was the first battlebitwa that GeorgeGeorge WashingtonWaszyngton wonwygrał, in factfakt,
4
15000
3000
To pierwsza bitwa, którą wygrał Waszyngton,
00:36
and was prettyładny much of a turningobrócenie pointpunkt in the warwojna of independenceniezależność.
5
18000
5000
punkt zwrotny wojny o niepodległość.
00:41
It happenedstało się 225 yearslat agotemu.
6
23000
3000
Rozegrała się 225 lat temu.
00:44
It was actuallytak właściwie a terriblestraszny disasterkatastrofa for PrincetonPrinceton.
7
26000
4000
Dla Princeton była to katastrofa.
00:48
The townmiasto was burnedspalony down; it was in the middleśrodkowy of winterzimowy,
8
30000
4000
Miasto spalono, a był to środek zimy,
00:52
and it was a very, very severesilny winterzimowy.
9
34000
3000
bardzo ciężkiej zimy.
00:55
And about a quarterjedna czwarta of all the people in PrincetonPrinceton diedzmarły that winterzimowy
10
37000
4000
Około jednej czwartej mieszkańców
00:59
from hungergłód and coldzimno, but nobodynikt rememberspamięta that.
11
41000
5000
zmarło wtedy z głodu i zimna, ale tego się nie pamięta.
01:04
What they rememberZapamiętaj is, of coursekurs, the great triumphtriumf,
12
46000
2000
Pamięta się triumf:
01:06
that the BritsBrytyjczycy were beatenbity, and we wonwygrał, and that the countrykraj was bornurodzony.
13
48000
8000
pobiliśmy Brytoli, wygraliśmy, narodziło się państwo.
01:14
And so I agreeZgodzić się very emphaticallyzdecydowanie that the painból of childbirthporód is not rememberedzapamiętany.
14
56000
7000
Rzeczywiście nie pamiętamy bólu porodu,
01:21
It's the childdziecko that's rememberedzapamiętany.
15
63000
2000
tylko dziecko.
01:23
And that's what we're going throughprzez at this time.
16
65000
4000
Podobną sytuację mamy teraz.
01:27
I wanted to just talk for one minutechwila about the futureprzyszłość of biotechnologybiotechnologia,
17
69000
8000
Przez następną minutę
01:35
because I think I know very little about that -- I'm not a biologistbiolog --
18
77000
3000
opowiem o przyszłości biotechnologii.
01:38
so everything I know about it can be said in one minutechwila.
19
80000
3000
Nie jestem biologiem, więc minuta wystarczy.
01:41
(LaughterŚmiech)
20
83000
3000
(Śmiech)
01:44
What I'm sayingpowiedzenie is that we should followśledzić the modelModel
21
86000
3000
Uważam, że trzeba trzymać się modelu,
01:47
that has been so successfuludany with the electronicelektroniczny industryprzemysł,
22
89000
4000
który tak dobrze się sprawdza w elektronice:
01:51
that what really turnedobrócony computerskomputery into a great successpowodzenie, in the worldświat
23
93000
5000
tym, co dało komputerom światowe powodzenie,
01:56
as a wholecały, is toyszabawki. As soonwkrótce as computerskomputery becamestał się toyszabawki,
24
98000
5000
są zabawki, bo kiedy komputer stał się zabawką,
02:01
when kidsdzieciaki could come home and playgrać with them,
25
103000
3000
dzieci zaczęły bawić się nim w domu,
02:04
then the industryprzemysł really tookwziął off. And that has to happenzdarzyć with biotechBiotechnologia.
26
106000
5000
rynek poszedł do przodu - i tak musi być w biotechnologii.
02:09
There's a hugeolbrzymi --
27
111000
1000
rynek poszedł do przodu - i tak musi być w biotechnologii.
02:10
(LaughterŚmiech)
28
112000
2000
(Śmiech)
02:12
(ApplauseAplauz)
29
114000
3000
(Brawa)
02:15
-- there's a hugeolbrzymi communityspołeczność of people in the worldświat
30
117000
3000
Na świecie jest wielu biologów-praktyków,
02:18
who are practicalpraktyczny biologistsbiolodzy, who are dogpies breedershodowców,
31
120000
3000
takich jak hodowcy psów,
02:21
pigeongołąb breedershodowców, orchidOrchid breedershodowców, roseRóża breedershodowców,
32
123000
7000
gołębi, orchidei, róż...
02:28
people who handleuchwyt biologybiologia with theirich handsręce,
33
130000
3000
Oni maczają ręce w biologii,
02:31
and who are dedicateddedykowane to producingprodukujący beautifulpiękny things, beautifulpiękny creaturesstworzenia,
34
133000
7000
zajmują się tworzeniem pięknych rzeczy i stworzeń:
02:38
plantsrośliny, animalszwierzęta, petszwierzęta. These people will be empoweredwzmocniony with biotechBiotechnologia,
35
140000
7000
roślin, zwierząt. Tym osobom pomoże biotechnologia,
02:45
and that will be an enormousogromny positivepozytywny stepkrok
36
147000
6000
co będzie znakomitym krokiem
02:51
to acceptanceAkceptacja of biotechnologybiotechnologia.
37
153000
4000
w kierunku akceptacji tej dziedziny.
02:55
That will blowcios away a lot of the oppositionsprzeciw.
38
157000
5000
To rozgromi większość jej przeciwników.
03:00
When people have this technologytechnologia in theirich handsręce,
39
162000
2000
Będą biotechnologiczne zestawy "zrób to sam",
03:02
you have a do-it-yourselfZrób to sam biotechBiotechnologia kitzestaw, growrosnąć your ownwłasny --
40
164000
8000
Będą biotechnologiczne zestawy "zrób to sam",
03:10
growrosnąć your dogpies, growrosnąć your ownwłasny catkot.
41
172000
2000
zrób psa, kota.
03:12
(LaughterŚmiech)
42
174000
2000
(Śmiech)
03:14
(ApplauseAplauz)
43
176000
4000
(Brawa)
03:18
Just buykupować the softwareoprogramowanie, you designprojekt it. I won'tprzyzwyczajenie say anymorejuż,
44
180000
6000
Kup oprogramowanie, zaprojektuj zwierzę.
03:24
you can take it on from there. It's going to happenzdarzyć, and
45
186000
6000
Resztę sami sobie dopowiedzcie. Tak kiedyś będzie
03:30
I think it has to happenzdarzyć before the technologytechnologia becomesstaje się naturalnaturalny,
46
192000
8000
i dopiero wtedy ta technologia stanie się zwyczajna,
03:38
becomesstaje się partczęść of the humanczłowiek conditionstan,
47
200000
3000
wejdzie w ludzką codzienność,
03:41
something that everybody'swszyscy familiarznajomy with and everybodywszyscy acceptsakceptuje.
48
203000
3000
stanie się powszechnie znana i akceptowana.
03:44
So, let's leavepozostawiać that asidena bok.
49
206000
3000
Tyle na ten temat.
03:47
I want to talk about something quitecałkiem differentróżne,
50
209000
3000
Dziś chciałem mówić o czymś innym,
03:50
whichktóry is what I know about, and that is astronomyastronomia.
51
212000
4000
temacie z mojej dziedziny, czyli astronomii.
03:54
And I'm interestedzainteresowany in searchingbadawczy for life in the universewszechświat.
52
216000
4000
Interesuję się odkrywaniem życia w kosmosie.
03:58
And it's openotwarty to us to introduceprzedstawiać a newNowy way of doing that,
53
220000
5000
Możemy wprowadzić nowe sposoby poszukiwania,
04:03
and that's what I'll talk about for 10 minutesminuty,
54
225000
2000
i o tym opowiem przez pozostałe 10 minut.
04:05
or whatevercokolwiek the time remainsszczątki.
55
227000
2000
i o tym opowiem przez pozostałe 10 minut.
04:12
The importantważny factfakt is, that mostwiększość of the realreal estatemajątek
56
234000
3000
Większość obszarów osiągalnych,
04:15
that's accessibledostępny to us -- I'm not talkingmówić about the starsgwiazdy,
57
237000
3000
przez co nie rozumiem gwiazd,
04:18
I'm talkingmówić about the solarsłoneczny systemsystem, the stuffrzeczy that's withinw ciągu reachdosięgnąć
58
240000
4000
ale Układ Słoneczny, to co dostępne
04:22
for spacecraftstatek kosmiczny and withinw ciągu reachdosięgnąć of our earthboundprzyziemny telescopesteleskopy --
59
244000
6000
pojazdom kosmicznym i teleskopom naziemnym,
04:28
mostwiększość of the realreal estatemajątek is very coldzimno and very fardaleko from the SunSłońce.
60
250000
6000
większość z tego jest zimne i dalekie od Słońca.
04:34
If you look at the solarsłoneczny systemsystem, as we know it todaydzisiaj,
61
256000
4000
W Układzie Słonecznym w obecnej postaci
04:38
it has a fewkilka planetsplanety closeblisko to the SunSłońce. That's where we liverelacja na żywo.
62
260000
5000
jest kilka planet blisko Słońca - tu mieszkamy.
04:43
It has a fairlydość substantialznaczny numbernumer of asteroidsasteroidy betweenpomiędzy
63
265000
6000
Jest dużo asteroid między orbitą ziemską,
04:49
the orbitorbita of the EarthZiemia out throughprzez -- to the orbitorbita of JupiterJupiter.
64
271000
5000
a orbitą Jowisza.
04:54
The asteroidsasteroidy are a substantialznaczny amountilość of realreal estatemajątek,
65
276000
3000
Asteroidy składają się na duży obszar,
04:57
but not very largeduży. And it's not very promisingobiecujący for life,
66
279000
5000
ale nie rokujący wielkich nadziei życia,
05:02
sinceod mostwiększość of it consistsskłada się of rockskała and metalmetal, mostlyprzeważnie rockskała.
67
284000
4000
bo to głównie skała i metal, prawie sama skała.
05:06
It's not only coldzimno, but very drysuchy.
68
288000
5000
Jest tam nie tylko zimno, ale i bardzo sucho.
05:11
So the asteroidsasteroidy we don't have much hopenadzieja for.
69
293000
6000
Więc nie mamy mrzonek co do asteroid.
05:17
There standstoisko some interestingciekawy placesmiejsca a little furtherdalej out:
70
299000
5000
Nieco dalej jest kilka interesujących miejsc,
05:22
the moonsksiężyce of JupiterJupiter and SaturnSaturn.
71
304000
2000
księżyce Jowisza i Saturna.
05:24
ParticularlySzczególnie, there's a placemiejsce callednazywa EuropaEuropa, whichktóry is --
72
306000
2000
Przede wszystkim Europa,
05:26
EuropaEuropa is one of the moonsksiężyce of JupiterJupiter,
73
308000
3000
jeden z księżyców Jowisza,
05:29
where we see a very levelpoziom icelód surfacepowierzchnia,
74
311000
5000
gdzie widzimy płaską powierzchnię lodową
05:34
whichktóry lookswygląda as if it's floatingRuchomy on topTop of an oceanocean.
75
316000
3000
i wydaje się, że unosi się ona na oceanie.
05:37
So, we believe that on EuropaEuropa there is, in factfakt, a deepgłęboki oceanocean.
76
319000
4000
Tak więc sądzimy, że na Europie jest głęboki ocean.
05:41
And that makesczyni it extraordinarilyniezwykle interestingciekawy as a placemiejsce to explorebadać.
77
323000
4000
Dlatego to bardzo interesujący kierunek badań.
05:45
OceanOcean -- probablyprawdopodobnie the mostwiększość likelyprawdopodobne placemiejsce for life to originatepochodzić,
78
327000
7000
Ocean to bardzo prawdopodobne miejsce powstania życia,
05:52
just as it originatedpochodzi on the EarthZiemia. So we would love to explorebadać EuropaEuropa,
79
334000
7000
tak jak na Ziemi, dlatego chcielibyśmy zbadać Europę,
05:59
to go down throughprzez the icelód,
80
341000
2000
zejść pod lód,
06:01
find out who is swimmingpływanie around in the oceanocean,
81
343000
3000
zobaczyć, co tam sobie pływa,
06:04
whetherczy there are fishryba or seaweedWodorosty or seamorze monsterspotworów --
82
346000
5000
czy to ryby, wodorosty, czy potwory morskie,
06:09
whatevercokolwiek there maymoże be that's excitingekscytujący --- or cephalopodsGłowonogi.
83
351000
6000
cokolwiek, co interesujące - może głowonogi.
06:15
But that's hardciężko to do. UnfortunatelyNiestety, the icelód is thickgruby.
84
357000
6000
Ale to niełatwe, lód jest gruby.
06:21
We don't know just how thickgruby it is, probablyprawdopodobnie milesmile thickgruby,
85
363000
3000
Nie wiemy, jak gruby, pewnie na kilometry,
06:24
so it's very expensivedrogi and very difficulttrudny to go down there --
86
366000
4000
więc przebicie się jest drogie i trudne,
06:28
sendwysłać down your submarineŁódź podwodna or whatevercokolwiek it is -- and explorebadać.
87
370000
4000
trudno umieścić tam łódź podwodną, itp.
06:32
That's something we don't yetjeszcze know how to do.
88
374000
3000
Jeszcze nie wiemy, jak się za to zabrać.
06:35
There are plansplany to do it, but it's hardciężko.
89
377000
5000
Mamy plany, ale to ciężka sprawa.
06:40
Go out a bitkawałek furtherdalej, you'llTy będziesz find that beyondpoza the orbitorbita of NeptuneNeptune,
90
382000
3000
Dopiero dalej, za orbitą Neptuna,
06:43
way out, fardaleko from the SunSłońce, that's where the realreal estatemajątek really beginszaczyna się.
91
385000
6000
daleko od Słońca tereny badań występują obficie.
06:49
You'llBędziesz find millionsmiliony or trillionsbiliony or billionsmiliardy of objectsobiekty whichktóry,
92
391000
5000
Miliony, miliardy obiektów,
06:54
in what we call the KuiperKuipera BeltPasa or the OortOorta CloudChmura --
93
396000
3000
w pasie Kuipera czy obłoku Oorta,
06:57
these are cloudschmury of smallmały objectsobiekty whichktóry appearzjawić się as cometskomety
94
399000
6000
chmury małych obiektów, które uznajemy za komety,
07:03
when they fallspadek closeblisko to the SunSłońce. MostlyGłównie, they just liverelacja na żywo out there
95
405000
4000
gdy zbliżają się do Słońca, ale zwykle siedzą tam,
07:07
in the coldzimno of the outerzewnętrzny solarsłoneczny systemsystem,
96
409000
3000
w mrozie krańców Układu Słonecznego.
07:10
but they are biologicallybiologicznie very interestingciekawy indeedw rzeczy samej,
97
412000
4000
Są interesujące z punktu widzenia biologii,
07:14
because they consistskładać się primarilyprzede wszystkim of icelód with other mineralsminerały,
98
416000
4000
bo składają się głównie z lodu i minerałów
07:18
whichktóry are just the right oneste for developingrozwijanie life.
99
420000
3000
odpowiednich do powstania życia.
07:21
So if life could be establishedustanowiony out there,
100
423000
3000
Więc gdyby wyłoniło się tam życie,
07:24
it would have all the essentialsEssentials -- chemistrychemia and sunlightświatło słoneczne --
101
426000
6000
miałoby podstawy: chemię i światło słoneczne,
07:30
everything that's neededpotrzebne.
102
432000
3000
wszystko, co potrzeba.
07:33
So, what I'm proposingproponowanie
103
435000
3000
Dlatego sugeruję,
07:36
is that there is where we should be looking for life, ratherraczej than on MarsMars,
104
438000
4000
że tam trzeba szukać życia, nie na Marsie,
07:40
althoughmimo że MarsMars is, of coursekurs, alsorównież a very promisingobiecujący and interestingciekawy placemiejsce.
105
442000
4000
choć to też ciekawe i obiecujące miejsce.
07:44
But we can look outsidena zewnątrz, very cheaplytanio and in a simpleprosty fashionmoda.
106
446000
5000
Ale możemy szukać dalej, tanio i prosto.
07:49
And that's what I'm going to talk about.
107
451000
4000
O tym właśnie opowiem.
07:53
There is a -- imaginewyobrażać sobie that life originatedpochodzi on EuropaEuropa,
108
455000
5000
Wyobraźcie sobie, że na Europie powstało życie
07:58
and it was sittingposiedzenie in the oceanocean for billionsmiliardy of yearslat.
109
460000
4000
i miliardy lat pozostawało w oceanie.
08:02
It's quitecałkiem likelyprawdopodobne that it would moveruszaj się out of the oceanocean ontona the surfacepowierzchnia,
110
464000
4000
Całkiem prawdopodobne, że w końcu z niego wyszło,
08:06
just as it did on the EarthZiemia.
111
468000
2000
tak jak kiedyś na Ziemi.
08:08
StayingPobyt in the oceanocean and evolvingewoluować in the oceanocean for 2 billionmiliard yearslat,
112
470000
3000
2 miliardy lat ewolucji w oceanie,
08:11
finallywreszcie cameoprawa ołowiana witrażu out ontona the landwylądować. And then of coursekurs it had great --
113
473000
4000
potem przejście na ląd, i co za tym idzie,
08:15
much greaterwiększy freedomwolność, and a much greaterwiększy varietyróżnorodność of creaturesstworzenia
114
477000
4000
o wiele więcej wolności. Stworzenia lądowe
08:19
developedrozwinięty on the landwylądować than had ever been possiblemożliwy in the oceanocean.
115
481000
4000
rozwinęły się w większej różnorodności.
08:23
And the stepkrok from the oceanocean to the landwylądować was not easyłatwo, but it happenedstało się.
116
485000
6000
A przejście z wody na ląd było trudne, ale się powiodło.
08:29
Now, if life had originatedpochodzi on EuropaEuropa in the oceanocean,
117
491000
4000
Jeśli w oceanie Europy powstało życie,
08:33
it could alsorównież have movedprzeniósł out ontona the surfacepowierzchnia.
118
495000
2000
też mogło wyjść na zewnątrz.
08:35
There wouldn'tnie have been any airpowietrze there -- it's a vacuumodkurzać.
119
497000
3000
Nie ma tam powietrza, to próżnia.
08:38
It is out in the coldzimno, but it still could have come.
120
500000
6000
Jest zimno, ale życie i tak by wyszło.
08:44
You can imaginewyobrażać sobie that the plantsrośliny growingrozwój up like kelpkelp
121
506000
4000
Wyobraźcie sobie, jak algi przebijają się
08:48
throughprzez cracksspękanie in the icelód, growingrozwój on the surfacepowierzchnia.
122
510000
4000
przez szczeliny w lodzie i rosną na powierzchni.
08:52
What would they need in orderzamówienie to growrosnąć on the surfacepowierzchnia?
123
514000
2000
Co jest im niezbędne?
08:54
They'dOni byłby need, first of all, to have a thickgruby skinskóra to protectochraniać themselvessami
124
516000
6000
Po pierwsze, gruba skóra, która stanowi ochronę
09:00
from losingprzegrywający waterwoda throughprzez the skinskóra.
125
522000
6000
przed utratą wody z organizmu.
09:06
So they would have to have something like a reptiliangada skinskóra.
126
528000
5000
Musiałyby mieć skórę niczym gady.
09:11
But better -- what is more importantważny
127
533000
2000
A co ważniejsze,
09:13
is that they would have to concentratekoncentrować sunlightświatło słoneczne.
128
535000
3000
musiałyby skupiać światło słoneczne.
09:16
The sunlightświatło słoneczne in JupiterJupiter, on the satellitessatelity of JupiterJupiter,
129
538000
4000
Światło na satelitach Jowisza
09:20
is 25 timesczasy faintersłabsze than it is here,
130
542000
4000
jest 25 razy słabsze, niż na Ziemi,
09:24
sinceod JupiterJupiter is fivepięć timesczasy as fardaleko from the SunSłońce.
131
546000
2000
która jest 5 razy bliżej Słońca.
09:26
So they would have to have -- these creaturesstworzenia, whichktóry I call sunflowerssłoneczniki,
132
548000
4000
Więc na powierzchni musiałyby mieszkać stworzenia,
09:30
whichktóry I imaginewyobrażać sobie livingżycie on the surfacepowierzchnia of EuropaEuropa, would have to have
133
552000
6000
które nazywam "słonecznikami",
09:36
eitherzarówno lensessoczewki or mirrorslustra to concentratekoncentrować sunlightświatło słoneczne,
134
558000
4000
wyposażone w soczewki lub lustra skupiające światło,
09:40
so they could keep themselvessami warmciepły on the surfacepowierzchnia.
135
562000
4000
żeby ogrzewać się na zimnej powierzchni.
09:44
OtherwiseW przeciwnym razie, they would be at a temperaturetemperatura of minusminus 150,
136
566000
4000
Inaczej żyłyby w temperaturze minus 150 stopni,
09:48
whichktóry is certainlyna pewno not favorablekorzystny for developingrozwijanie life,
137
570000
3000
co nie sprzyja rozwojowi życia,
09:51
at leastnajmniej of the kinduprzejmy we know.
138
573000
2000
przynajmniej typu ziemskiego.
09:53
But if they just simplypo prostu could growrosnąć, like leavesodchodzi,
139
575000
3000
Ale jeśli miałyby, podobne do liści,
09:56
little lensessoczewki and mirrorslustra to concentratekoncentrować sunlightświatło słoneczne,
140
578000
3000
soczewki i lustra skupiające światło,
09:59
then they could keep warmciepły on the surfacepowierzchnia.
141
581000
3000
mogłyby ogrzewać się na powierzchni,
10:02
They could enjoycieszyć się all the benefitskorzyści of the sunlightświatło słoneczne
142
584000
5000
cieszyć się tym, co daje światło słoneczne,
10:07
and have rootskorzenie going down into the oceanocean;
143
589000
4000
a jednocześnie korzeniami sięgać w ocean.
10:11
life then could flourishzakrętas much more.
144
593000
2000
Tak życie może rozkwitnąć.
10:13
So, why not look? Of coursekurs, it's not very likelyprawdopodobne
145
595000
3000
Oczywiście, to mało prawdopodobne, że na Europie
10:16
that there's life on the surfacepowierzchnia of EuropaEuropa.
146
598000
2000
są organizmy powierzchniowe.
10:18
NoneBrak of these things is likelyprawdopodobne, but my,
147
600000
3000
Prawdopodobieństwo jest nikłe, ale ja szukam tego,
10:21
my philosophyfilozofia is, look for what's detectablewykrywalne, not for what's probableprawdopodobne.
148
603000
6000
co da się wykryć, a nie rzeczy prawdopodobnych.
10:27
There's a long historyhistoria in astronomyastronomia of unlikelymało prawdopodobne things
149
609000
4000
W astronomii było wiele rzeczy nieprawdopodobnych,
10:31
turningobrócenie out to be there. And I mean,
150
613000
2000
których istnienie odkryliśmy.
10:33
the finestnajlepsze exampleprzykład of that was radioradio astronomyastronomia as a wholecały.
151
615000
3000
Najlepszym przykładem jest radioastronomia.
10:36
This was -- originallypierwotnie, when radioradio astronomyastronomia beganrozpoczął się,
152
618000
5000
U zarania radioastronomii Karl Jansky
10:41
MrMr. JanskyJansky, at the BellBell labslaboratoria, detectedwykryte radioradio wavesfale comingprzyjście from the skyniebo.
153
623000
10000
z laboratorium Bella wykrył fale radiowe, pochodzące z nieba,
10:51
And the regularregularny astronomersastronomowie were scornfulpogardliwy about this.
154
633000
4000
co nie spodobało się zwykłym astronomom.
10:55
They said, "It's all right, you can detectwykryć radioradio wavesfale from the SunSłońce,
155
637000
6000
Mówili, że choć można odebrać fale radiowe ze Słońca,
11:01
but the SunSłońce is the only objectobiekt in the universewszechświat that's closeblisko enoughdość
156
643000
3000
tylko ono jest na tyle bliskie Ziemi
11:04
and brightjasny enoughdość actuallytak właściwie to be detectablewykrywalne. You can easilyz łatwością calculateobliczać
157
646000
5000
i na tyle jasne, że wykrywamy fale. Łatwo obliczmy,
11:09
that radioradio wavesfale from the SunSłońce are fairlydość faintsłaby,
158
651000
4000
że fale radiowe docierające ze Słońca są słabe,
11:13
and everything elsejeszcze in the universewszechświat is millionsmiliony of timesczasy furtherdalej away,
159
655000
6000
a wszystko inne leży miliony razy dalej,
11:19
so it certainlyna pewno will not be detectablewykrywalne.
160
661000
2000
więc fal nie da się wykryć.
11:21
So there's no pointpunkt in looking."
161
663000
2000
Więc po co szukać.
11:23
And that, of coursekurs, that setzestaw back the progresspostęp of radioradio astronomyastronomia
162
665000
5000
Oczywiście, opóźniło to rozwój astronomii
11:28
by about 20 yearslat.
163
670000
5000
o jakieś 20 lat.
11:33
SinceOd there was nothing there, you mightmoc as well not look.
164
675000
3000
Skoro nic tam nie ma, nie ma po co szukać.
11:36
Well, of coursekurs, as soonwkrótce as anybodyktoś did look,
165
678000
2000
Kiedy ktoś zaczął szukać,
11:38
whichktóry was after about 20 yearslat,
166
680000
3000
czyli po około 20 latach,
11:41
when radioradio astronomyastronomia really tookwziął off. Because it turnedobrócony out
167
683000
2000
radioastronomia ruszyła lawiną,
11:43
the universewszechświat is absolutelyabsolutnie fullpełny of all kindsrodzaje of wonderfulwspaniale things
168
685000
4000
bo okazało się, że kosmos jest pełen cudów,
11:47
radiatingpromieniujące in the radioradio spectrumwidmo, much brighterjaśniejsze than the SunSłońce.
169
689000
6000
które ślą fale w spektrum radiowym i są jaśniejsze niż Słońce.
11:53
So, the samepodobnie thing could be trueprawdziwe for this kinduprzejmy of life,
170
695000
5000
Tak samo może być z życiem tego rodzaju,
11:58
whichktóry I'm talkingmówić about, on coldzimno objectsobiekty: that it could in factfakt
171
700000
4000
z życiem na zimnych obiektach.
12:02
be very abundantobfity all over the universewszechświat, and it's not been detectedwykryte
172
704000
4000
Możliwe, że w kosmosie jest pospolite, ale go nie odkryliśmy,
12:06
just because we haven'tnie mam takenwzięty the troublekłopot to look.
173
708000
4000
tylko dlatego, że nie raczyliśmy poszukać.
12:10
So, the last thing I want to talk about is how to detectwykryć it.
174
712000
5000
Na koniec więc powiem o tym, jak można je wykryć.
12:15
There is something callednazywa pitPit lampingLamping.
175
717000
2000
Istnieje metoda "na lampę".
12:17
That's the phrasewyrażenie whichktóry I learnednauczyli from my sonsyn GeorgeGeorge,
176
719000
2000
Mówił mi o niej syn George,
12:19
who is there in the audiencepubliczność.
177
721000
2000
który jest wśród publiczności.
12:21
You take -- that's a CanadianKanadyjski expressionwyrażenie.
178
723000
7000
To wyrażenie kanadyjskie:
12:28
If you happenzdarzyć to want to huntpolowanie animalszwierzęta at night,
179
730000
2000
polując w nocy,
12:30
you take a miner'sGórnika lamplampa, whichktóry is a pitPit lamplampa.
180
732000
4000
bierzemy ze sobą lampę górniczą
12:34
You strappasek it ontona your foreheadczoło, so you can see
181
736000
3000
i przyczepiamy na czole, dzięki czemu
12:37
the reflectionodbicie in the eyesoczy of the animalzwierzę. So, if you go out at night,
182
739000
4000
widzimy odbicie światła w oczach zwierzęcia.
12:41
you shineblask a flashlightLatarka, the animalszwierzęta are brightjasny.
183
743000
7000
Jeśli w nocy użyjemy latarki, oczy zwierząt świecą jasno.
12:48
You see the redczerwony glowblask in theirich eyesoczy,
184
750000
3000
Widzimy czerwony poblask,
12:51
whichktóry is the reflectionodbicie of the flashlightLatarka.
185
753000
2000
odbicie snopa światła.
12:53
And then, if you're one of these unsportingniesportowe characterspostacie,
186
755000
5000
Wtedy, jeśli jesteśmy ludźmi niemiłymi,
12:58
you shootstrzelać the animalszwierzęta and take them home.
187
760000
3000
strzelamy do zwierzyny i zabieramy zdobycz.
13:01
And of coursekurs, that spoilsłupy the gamegra
188
763000
2000
Oczywiście, to odbiera zwierzynę
13:03
for the other huntersmyśliwi who huntpolowanie in the daytimew ciągu dnia,
189
765000
2000
myśliwym, którzy polują w dzień.
13:05
so in CanadaKanada that's illegalnielegalny. In NewNowy ZealandZelandia, it's legalprawny,
190
767000
5000
Dlatego w Kanadzie to nielegalne, choć nie w Nowej Zelandii,
13:10
because the NewNowy ZealandZelandia farmersrolnicy use this as a way of gettinguzyskiwanie ridpozbyć się of rabbitskróliki,
191
772000
5000
bo tam w nocy farmerzy wybijają króliki,
13:15
because the rabbitskróliki competerywalizować with the sheepowca in NewNowy ZealandZelandia.
192
777000
3000
które wyjadają owcom pokarm.
13:18
So, the farmersrolnicy go out at night
193
780000
2000
Dlatego farmerzy w nocy
13:20
with heavilyciężko armedzbrojnych jeepsdżipy, and shineblask the headlightsReflektory,
194
782000
5000
wyjeżdżają uzbrojonymi dżipami, świecą reflektorami
13:25
and anything that doesn't look like a sheepowca, you shootstrzelać.
195
787000
4000
i strzelają do wszystkiego, co nie przypomina owcy.
13:29
(LaughterŚmiech)
196
791000
2000
(Śmiech)
13:31
So I have proposedproponowane to applyzastosować the samepodobnie tricksztuczka
197
793000
3000
Uważam, że ten sam trik można wykorzystać
13:34
to looking for life in the universewszechświat.
198
796000
2000
w szukaniu życia w kosmosie.
13:36
That if these creaturesstworzenia who are livingżycie on coldzimno surfacespowierzchnie --
199
798000
3000
Stworzenia zamieszkujące zimne powierzchnie,
13:39
eitherzarówno on EuropaEuropa, or furtherdalej out, anywheregdziekolwiek where you can liverelacja na żywo
200
801000
4000
na Europie, albo jeszcze dalej,
13:43
on a coldzimno surfacepowierzchnia -- those creaturesstworzenia mustmusi be providedopatrzony with reflectorsświatła odblaskowe.
201
805000
6000
muszą posiadać zwierciadła.
13:49
In orderzamówienie to concentratekoncentrować sunlightświatło słoneczne, they have to have lensessoczewki and mirrorslustra --
202
811000
3000
Muszą mieć soczewki i lustra, by skupiać światło
13:52
in orderzamówienie to keep themselvessami warmciepły.
203
814000
2000
i utrzymywać ciepło.
13:54
And then, when you shineblask sunlightświatło słoneczne at them,
204
816000
4000
A gdy skierujemy na nie światło,
13:58
the sunlightświatło słoneczne will be reflectedodzwierciedlenie back,
205
820000
3000
zostanie ono odbite,
14:01
just as it is in the eyesoczy of an animalzwierzę.
206
823000
5000
jak od oczu zwierzęcia.
14:06
So these creaturesstworzenia will be brightjasny againstprzeciwko the coldzimno surroundingsokolica.
207
828000
4000
Będą odcinać się jasnością od zimnego tła.
14:10
And the furtherdalej out you go in this, away from the SunSłońce,
208
832000
4000
Im dalej od Słońca wykonamy eksperyment,
14:14
the more powerfulpotężny this reflectionodbicie will be. So actuallytak właściwie,
209
836000
4000
tym jaśniejsze będzie odbite światło.
14:18
this methodmetoda of huntingpolowanie for life getsdostaje strongersilniejszy and strongersilniejszy
210
840000
3000
Więc ta metoda jest tym skuteczniejsza,
14:21
as you go furtherdalej away,
211
843000
2000
im dalej od Słońca,
14:23
because the opticaloptyczne reflectorsświatła odblaskowe have to be more powerfulpotężny so the reflectedodzwierciedlenie lightlekki
212
845000
5000
bo zwierciadła muszą tam być mocniejsze,
14:28
shinesświeci out even more in contrastkontrast againstprzeciwko the darkciemny backgroundtło.
213
850000
6000
więc odbite światło jest silniejsze, na ciemniejszym tle.
14:34
So as you go furtherdalej away from the SunSłońce,
214
856000
2000
Im dalej od Słońca,
14:36
this becomesstaje się more and more powerfulpotężny.
215
858000
4000
tym metoda ta staje się potężniejsza.
14:40
So, in factfakt, you can look for these creaturesstworzenia with telescopesteleskopy from the EarthZiemia.
216
862000
6000
Dlatego możemy ich szukać ziemskim teleskopem.
14:46
Why aren'tnie są we doing it? SimplyPo prostu because nobodynikt thought of it yetjeszcze.
217
868000
4000
Dlaczego tego nie robimy? Bo nikt na to nie wpadł.
14:50
But I hopenadzieja that we shallpowinien look, and with any --
218
872000
5000
Ale mam nadzieję, że będziemy szukać
14:55
we probablyprawdopodobnie won'tprzyzwyczajenie find anything,
219
877000
2000
i choć pewnie nic nie znajdziemy,
14:57
noneŻaden of these speculationsspekulacje maymoże have any basispodstawa in factfakt.
220
879000
4000
moje spekulacje nie są podparte faktami,
15:01
But still, it's a good chanceszansa. And of coursekurs, if it happensdzieje się,
221
883000
3000
istnieje istotna szansa, a jeśli coś znajdziemy,
15:04
it will transformprzekształcać our viewwidok of life altogethercałkowicie.
222
886000
3000
zmieni się nasze rozumienie życia,
15:07
Because it meansznaczy that -- the way life can liverelacja na żywo out there,
223
889000
5000
bo będzie to znaczyło, że ten rodzaj życia
15:12
it has enormousogromny advantagesZalety as comparedporównywane with livingżycie on a planetplaneta.
224
894000
3000
ma znaczną przewagę nad życiem na planecie.
15:15
It's extremelyniezwykle hardciężko to moveruszaj się from one planetplaneta to anotherinne.
225
897000
4000
Podróże międzyplanetarne są ogromnie trudne.
15:19
We're havingmający great difficultiestrudności at the momentza chwilę
226
901000
4000
My sami mamy z nimi duże kłopoty.
15:23
and any creaturesstworzenia that liverelacja na żywo on a planetplaneta are prettyładny well stuckutknął.
227
905000
4000
Mieszkańcy każdej planety są raczej uwiązani.
15:27
EspeciallySzczególnie if you breatheoddychać airpowietrze,
228
909000
2000
Szczególnie, jeśli oddychają,
15:29
it's very hardciężko to get from planetplaneta A to planetplaneta B,
229
911000
3000
bo trudno dostać się z planety A do B,
15:32
because there's no airpowietrze in betweenpomiędzy. But if you breatheoddychać airpowietrze --
230
914000
3000
skoro między nimi nie ma powietrza...
15:38
(LaughterŚmiech)
231
920000
5000
(Śmiech)
15:43
-- you're deadnie żyje --
232
925000
1000
...i umiera się.
15:44
(LaughterŚmiech)
233
926000
2000
(Śmiech)
15:46
-- as soonwkrótce as you're off the planetplaneta, unlesschyba że you have a spaceshipstatek kosmiczny.
234
928000
4000
Chyba, że podróżujemy w jakimś pojeździe.
15:50
But if you liverelacja na żywo in a vacuumodkurzać, if you liverelacja na żywo on the surfacepowierzchnia
235
932000
3000
Ale jeśli żyjesz w próżni, na powierzchni
15:53
of one of these objectsobiekty, say, in the KuiperKuipera BeltPasa,
236
935000
3000
obiektów takich jak te w pasie Kuipera,
15:56
this -- an objectobiekt like PlutoPluto, or one of the
237
938000
3000
takich jak Pluton,
15:59
smallermniejszy objectsobiekty in the neighborhoodsąsiedztwo of PlutoPluto,
238
941000
4000
albo jego mniejsze sąsiadki,
16:03
and you happenedstało się -- if you're livingżycie on the surfacepowierzchnia there,
239
945000
2000
jeśli mieszkasz na powierzchni
16:05
and you get knockedzapukał off the surfacepowierzchnia by a collisionkolizji,
240
947000
3000
i wyrzuci cię z niej uderzenie,
16:08
then it doesn't changezmiana anything all that much.
241
950000
3000
niewiele to zmienia,
16:11
You still are on a piecekawałek of icelód, you can still have sunlightświatło słoneczne
242
953000
4000
bo ciągle siedzisz na bryle lodu, masz światło
16:15
and you can still surviveprzetrwać while you're travelingpodróżny from one placemiejsce to anotherinne.
243
957000
4000
i możesz przeżyć, podróżując gdzieś indziej.
16:19
And then if you runbiegać into anotherinne objectobiekt, you can stayzostać there
244
961000
4000
A jeśli wpadniesz na inny obiekt, możesz tam zostać
16:23
and colonizeskolonizować the other objectobiekt. So life will spreadrozpiętość, then,
245
965000
3000
i go skolonizować. Tak życie rozprzestrzenia się,
16:26
from one objectobiekt to anotherinne. So if it existsistnieje at all in the KuiperKuipera BeltPasa,
246
968000
4000
więc jeśli istnieje gdzieś w pasie Kuipera,
16:30
it's likelyprawdopodobne to be very widespreadrozpowszechniony. And you will have then
247
972000
3000
prawdopodobnie jest rozprzestrzenione,
16:33
a great competitionzawody amongstwśród speciesgatunki -- DarwinianDarwinowskiej evolutionewolucja --
248
975000
5000
co daje konkurencję gatunkową, ewolucję Darwinowską,
16:38
so there'lltam będzie be a hugeolbrzymi advantageZaletą to the speciesgatunki
249
980000
3000
a przewagę będzie miał gatunek,
16:41
whichktóry is ablezdolny to jumpskok from one placemiejsce to anotherinne
250
983000
4000
który może przeskoczyć z miejsca na miejsce
16:45
withoutbez havingmający to wait for a collisionkolizji. And there'lltam będzie be advantagesZalety
251
987000
4000
bez oczekiwania na zderzenie. Inna przewaga
16:49
for spreadingrozpościerający się out long, sortsortować of kelp-likejak wodorostowy forestlas of vegetationwegetacja.
252
991000
7000
płynie z szerokiego rozprzestrzenienia, jak wodorostowy las.
16:56
I call these creaturesstworzenia sunflowerssłoneczniki.
253
998000
2000
Nazywam je słonecznikami.
16:58
They look like, maybe like sunflowerssłoneczniki.
254
1000000
3000
Mogą wyglądem przypominać słoneczniki,
17:01
They have to be all the time pointingwskazując towardw kierunku the SunSłońce,
255
1003000
3000
muszą ciągle kierować się ku Słońcu.
17:04
and they will be ablezdolny to spreadrozpiętość out in spaceprzestrzeń,
256
1006000
3000
będą mogły rozprzestrzeniać się w kosmosie,
17:07
because gravitypowaga on these objectsobiekty is weaksłaby.
257
1009000
4000
bo grawitacja takich obiektów jest słaba.
17:11
So they can collectzebrać sunlightświatło słoneczne from a bigduży areapowierzchnia.
258
1013000
3000
Dlatego mogą zbierać światło z dużego obszaru.
17:14
So they will, in factfakt, be quitecałkiem easyłatwo for us to detectwykryć.
259
1016000
4000
Więc łatwo będzie nam je wykryć,
17:18
So, I hopenadzieja in the nextNastępny 10 yearslat, we'lldobrze find these creaturesstworzenia,
260
1020000
3000
mam nadzieję, że w ciągu najbliższych 10 lat,
17:21
and then, of coursekurs, our wholecały viewwidok of life in the universewszechświat will changezmiana.
261
1023000
5000
a wtedy zmieni się nasze rozumienie życia w kosmosie.
17:26
If we don't find them, then we can createStwórz them ourselvesmy sami.
262
1028000
4000
Jeśli ich nie znajdziemy, sami możemy je stworzyć.
17:30
(LaughterŚmiech)
263
1032000
3000
(Śmiech)
17:33
That's anotherinne wonderfulwspaniale opportunityokazja that's openingotwarcie.
264
1035000
7000
To inna powstająca właśnie możliwość.
17:40
We can -- as soonwkrótce as we have a little bitkawałek more understandingzrozumienie
265
1042000
3000
Będziemy w stanie to zrobić,
17:43
of geneticgenetyczny engineeringInżynieria, one of the things you can do with your
266
1045000
5000
jeśli zyskamy lepsze zrozumienie inżynierii genetycznej,
17:48
take-it-homeit domu, do-it-yourselfZrób to sam geneticgenetyczny engineeringInżynieria kitzestaw --
267
1050000
3000
co ułatwi zestaw "Genetyka: zrób to sam".
17:51
(LaughterŚmiech) --
268
1053000
2000
(Śmiech)
17:53
is to designprojekt a creaturekreatura that can liverelacja na żywo on a coldzimno satellitesatelita,
269
1055000
3000
Zaprojektujemy coś, co przeżyje na zimnym satelicie,
17:56
a placemiejsce like EuropaEuropa, so we could colonizeskolonizować EuropaEuropa with our ownwłasny creaturesstworzenia.
270
1058000
5000
jak Europa - i skolonizujemy go własnymi stworzeniami.
18:01
That would be a funzabawa thing to do.
271
1063000
4000
To byłoby fajne.
18:05
(LaughterŚmiech)
272
1067000
3000
(Śmiech)
18:08
In the long runbiegać, of coursekurs,
273
1070000
3000
Oczywiście, takie przedsięwzięcie
18:11
it would alsorównież make it possiblemożliwy for us to moveruszaj się out there.
274
1073000
5000
w końcu umożliwiłoby emigrację także ludziom.
18:16
What's going to happenzdarzyć in the endkoniec,
275
1078000
2000
W końcu powstanie sytuacja,
18:18
it's not going to be just humansludzie colonizingkolonizacji spaceprzestrzeń,
276
1080000
3000
w której to nie ludzie kolonizują wszechświat,
18:21
it's going to be life movingw ruchu out from the EarthZiemia,
277
1083000
4000
ale życie ziemskie rozprzestrzenia się,
18:25
movingw ruchu it into its kingdomKrólestwo. And the kingdomKrólestwo of life,
278
1087000
3000
wchodzi w kosmos, a królestwem życia
18:28
of coursekurs, is going to be the universewszechświat. And if life is alreadyjuż there,
279
1090000
5000
stanie się wszechświat. A jeśli jest tam życie,
18:33
it makesczyni it much more excitingekscytujący, in the shortkrótki runbiegać.
280
1095000
3000
to bardziej ekscytujący wynik, na krótszą metę,
18:36
But in the long runbiegać, if there's no life there, we createStwórz it ourselvesmy sami.
281
1098000
6000
ale na dłuższą metę - jeśli go tam nie ma, my je stworzymy.
18:42
We transformprzekształcać the universewszechświat into something much more richbogaty and beautifulpiękny
282
1104000
4000
Przekształcimy kosmos w coś bogatszego i piękniejszego.
18:46
than it is todaydzisiaj.
283
1108000
2000
Przekształcimy kosmos w coś bogatszego i piękniejszego.
18:48
So again, we have a bigduży and wonderfulwspaniale futureprzyszłość to look forwardNaprzód.
284
1110000
5000
I znowu możemy wyglądać wielkiej, cudownej przyszłości.
18:53
Thank you.
285
1115000
1000
Dziękuję.
18:54
(ApplauseAplauz)
286
1116000
12000
(Brawa)
Translated by Krystian Aparta
Reviewed by Kinga Skorupska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Freeman Dyson - Physicist
With Freeman Dyson's astonishing forecasts for the future, it's hard to tell where science ends and science fiction begins. But far from being a wild-eyed visionary, Dyson is a clear and sober thinker -- and one not afraid of controversy or heresy.

Why you should listen

From inventing Dyson Spheres, a sci-fi conceit postulating habitable shells around Sol-like stars, to "space chickens" and trees that grow in comets, Freeman Dyson is not afraid to go out on a cosmic limb. It would be wrong, however, to categorize him as a publicity-hungry peddler of headline-grabbing ideas. In his 60-year career as one of planet Earth's most distinguished scientists, several things characterize Dyson more than anything else: compassion, caution and overwhelming humanism.

In addition to his work as a scientist, Dyson is a renowned and best-selling author.  His most recent book, A Many-Colored Glass, tackles nothing less than biotechnology, religion and the role of life in the universe. He does not shy away from controversy: His recent critiques of the politics of the global warming debate have raised the hackles of some environmentalists. But far from wielding his conclusions like a bludgeon, Dyson wants younger generations of scientists to take away one thing from his work -- the necessity to create heresies of their own.

More profile about the speaker
Freeman Dyson | Speaker | TED.com