TEDxYouth@Sydney
Oscar Schwartz: Can a computer write poetry?
Oscar Schwartz: A mundet kompjuteri të shkruajë poezi?
Filmed:
Readability: 4.3
875,724 views
Në qoftë se lexon dhe eksitohesh nga një poezi, por më pas zbulon se ishte shkruar në të vërtetë nga një kompjuter, do të ndjeheni ndryshe? Do të mendoni se kompjuteri është shprehur në mënyrë krijuese apo besoni se keni qenë mashtruar? Në këtë konferencë, shkrimtari Oscar Schwartz shqyrton pse ne reagojmë aq fort në idenë e një kompjuteri që shkruan poezi - dhe se si ky reagim na ndihmon të kuptojmë se çfarë do të thotë të jesh njeri.
Oscar Schwartz - Writer and poet
Oscar Schwartz's research and writing concerns the influence of digital technology on culture and human interaction. Full bio
Oscar Schwartz's research and writing concerns the influence of digital technology on culture and human interaction. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I have a question.
0
881
1230
Kam një pyetje për ju.
00:15
Can a computer write poetry?
1
3422
1943
A mundet një kompjuter të shkruajë poezi?
00:18
This is a provocative question.
2
6959
2077
Kemi të bëjme me një çështje provokuese.
00:21
You think about it for a minute,
3
9715
1718
Nëse mendoni mbi të për një minutë,
00:23
and you suddenly have a bunch
of other questions like:
of other questions like:
4
11457
2590
papritur ju vijnë në mëndje pyetje si:
00:26
What is a computer?
5
14769
1381
çfarë është kompjuteri?
00:28
What is poetry?
6
16710
1575
çfarë është poezia?
00:30
What is creativity?
7
18707
1689
çfarë është krijimtaria?
00:33
But these are questions
8
21650
1172
Tani, kto jane dilema
00:34
that people spend their entire
lifetime trying to answer,
lifetime trying to answer,
9
22846
3070
përgjigja e të cilave kërkon shumë kohë
00:37
not in a single TED Talk.
10
25940
2224
një bisedë ktu në TED nuk mjafton.
00:40
So we're going to have to try
a different approach.
a different approach.
11
28188
2445
Kështu që duhet të qasemi ndryshe
00:42
So up here, we have two poems.
12
30657
2143
Ktu siç shikoni kemi dy poezi.
00:45
One of them is written by a human,
13
33839
2276
Njëren e ka shkruajtur dora e njeriut,
00:48
and the other one's written by a computer.
14
36139
2102
tjetrën e ka krijuar kompjuteri.
Sipas jush, kush ka shkruar kë?
00:50
I'm going to ask you to tell me
which one's which.
which one's which.
15
38754
2410
00:53
Have a go:
16
41858
1156
Lexoni:
1:Mizë e voçkël/largova verën tënde
te këndshme/me dorën time pamenduar.
te këndshme/me dorën time pamenduar.
00:55
Poem 1: Little Fly / Thy summer's play, /
My thoughtless hand / Has brush'd away.
My thoughtless hand / Has brush'd away.
17
43038
4056
Jam unë/një mizë si ty?/
Apo je ti /qënie njerzore si unë?
Apo je ti /qënie njerzore si unë?
00:59
Am I not / A fly like thee? /
Or art not thou / A man like me?
Or art not thou / A man like me?
18
47118
3394
2: Ndjehemi te plotëfuqishëm/
kur akoma jemi te rinj
kur akoma jemi te rinj
01:02
Poem 2: We can feel / Activist
through your life's / morning /
through your life's / morning /
19
50536
3299
Ndalesa mendimi, papë urrej /jo
tëre natën për të filluar një/ diçka ndryshe (...)
tëre natën për të filluar një/ diçka ndryshe (...)
01:05
Pauses to see, pope I hate the / Non
all the night to start a / great otherwise (...)
all the night to start a / great otherwise (...)
20
53859
4247
Në rregull, koha mbaroi.
01:10
Alright, time's up.
21
58130
1359
Kush mendon se Poezia e parë
është vepër e njeriut?
është vepër e njeriut?
01:11
Hands up if you think Poem 1
was written by a human.
was written by a human.
22
59513
4096
01:17
OK, most of you.
23
65547
1490
Ok, pjesa më e madhe.
01:19
Hands up if you think Poem 2
was written by a human.
was written by a human.
24
67061
3023
Kush mendon se poezia e dytë
është vepër e njeriut?
është vepër e njeriut?
Zgjedhje guximtare.
01:23
Very brave of you,
25
71172
1190
01:24
because the first one was written
by the human poet William Blake.
by the human poet William Blake.
26
72855
4285
Sepse poezia e parë i përket
poetit anglez William Blake.
poetit anglez William Blake.
01:29
The second one was written by an algorithm
27
77784
2949
E dyta është krijuar nga një algoritëm
01:32
that took all the language
from my Facebook feed on one day
from my Facebook feed on one day
28
80757
3692
që bashkoi fjalët e një dite
të përmbajtura tek profili im i Facebookut
të përmbajtura tek profili im i Facebookut
01:36
and then regenerated it algorithmically,
29
84473
2763
dhe i regjeneroi duke përdorur algoritme,
01:39
according to methods that I'll describe
a little bit later on.
a little bit later on.
30
87260
3590
sipas rregullave që do t'ju shpjegoj më tej.
01:43
So let's try another test.
31
91218
2404
Le të bëjmë një provë tjetër.
Perseri, e di që nuk keni shumë kohë
për të lexuar,
për të lexuar,
01:46
Again, you haven't got ages to read this,
32
94398
2093
01:48
so just trust your gut.
33
96515
1612
por mund të përdorni intuitën tuaj.
01:50
Poem 1: A lion roars and a dog barks.
It is interesting / and fascinating
It is interesting / and fascinating
34
98151
4045
1: Luani ulërin dhe qeni leh
është interesante/ dhe mahnitëse
është interesante/ dhe mahnitëse
01:54
that a bird will fly and not / roar
or bark. Enthralling stories about animals
or bark. Enthralling stories about animals
35
102220
4303
që një zog fluturon po nuk ulërin
as leh. Histori magjepse mbi kafshët
as leh. Histori magjepse mbi kafshët
01:58
are in my dreams and I will sing them all
if I / am not exhausted or weary.
if I / am not exhausted or weary.
36
106547
4060
janë kto ëndrrat e mia dhe do i këndoj
të tëra deri sa të lodhem e të pritem.
të tëra deri sa të lodhem e të pritem.
02:02
Poem 2: Oh! kangaroos, sequins, chocolate
sodas! / You are really beautiful!
sodas! / You are really beautiful!
37
110631
3985
2: Oh! Kangure, xixëllonja
pije me çokollatë/jeni vërtetë të bukura!
pije me çokollatë/jeni vërtetë të bukura!
Perla/ harmonika, xinxife, aspirina!
Të gjitha/gjëra që njihni ngaherë.
Të gjitha/gjëra që njihni ngaherë.
02:06
Pearls, / harmonicas, jujubes, aspirins!
All / the stuff they've always talked about (...)
All / the stuff they've always talked about (...)
38
114640
4358
Koha mbaroi.
02:11
Alright, time's up.
39
119022
1158
02:12
So if you think the first poem
was written by a human,
was written by a human,
40
120204
3137
Nëse mendoni që poezinë e parë
e ka shkruajtur njeriu,
e ka shkruajtur njeriu,
02:15
put your hand up.
41
123365
1215
ngrini dorën.
02:17
OK.
42
125687
1154
Ok.
02:18
And if you think the second poem
was written by a human,
was written by a human,
43
126865
2675
Nëse mendoni që poezinë e dytë
e ka shkruajtur njeriu,
e ka shkruajtur njeriu,
02:21
put your hand up.
44
129564
1155
ngrini dorën.
02:23
We have, more or less, a 50/50 split here.
45
131779
3810
Kësaj rradhe jemi 50/50.
Ishte më vështirë.
02:28
It was much harder.
46
136157
1436
Përgjigja e saktë është që,
02:29
The answer is,
47
137617
1712
02:31
the first poem was generated
by an algorithm called Racter,
by an algorithm called Racter,
48
139353
3483
teksti i parë është gjeneruar nga
algoritmi i quajtur Racter
algoritmi i quajtur Racter
02:34
that was created back in the 1970s,
49
142860
3002
te cilin e kanë krijuar në vitet '70,
ndërsa teksti i dytë është vepra
e një djali i quajtur Frank O'Hara
e një djali i quajtur Frank O'Hara
02:37
and the second poem was written
by a guy called Frank O'Hara,
by a guy called Frank O'Hara,
50
145886
3189
që rastësisht, është
një nga poetët njerëzor që preferoj.
një nga poetët njerëzor që preferoj.
02:41
who happens to be
one of my favorite human poets.
one of my favorite human poets.
51
149099
2668
02:44
(Laughter)
52
152631
3058
(Të qeshura)
02:48
So what we've just done now
is a Turing test for poetry.
is a Turing test for poetry.
53
156046
3228
Prova që sapo bëmë
quhet Prova Turing mbi poezinë.
quhet Prova Turing mbi poezinë.
Prova Turing u propozua në vitin 1950
nga matematikani Alan Turing,
nga matematikani Alan Turing,
02:52
The Turing test was first proposed
by this guy, Alan Turing, in 1950,
by this guy, Alan Turing, in 1950,
54
160018
4547
për tu përgjigjur pyetjes,
02:56
in order to answer the question,
55
164589
1564
02:58
can computers think?
56
166177
1637
A kanë kompjuterat aftësi mendimi?
03:00
Alan Turing believed that if
a computer was able
a computer was able
57
168245
2770
Alan Turing ishte i bindur se
nëse kompjuteri është në gjëndje
nëse kompjuteri është në gjëndje
03:03
to have a to have a text-based
conversation with a human,
conversation with a human,
58
171039
3078
të përmbajë një bisedë me një person
duke ndjekur një tekst-bazë,
duke ndjekur një tekst-bazë,
03:06
with such proficiency
such that the human couldn't tell
such that the human couldn't tell
59
174141
2770
në mënyrë aq reale sa një njeri
nuk arrin dot
nuk arrin dot
03:08
whether they are talking
to a computer or a human,
to a computer or a human,
60
176935
2966
të kuptojë nëse po flet me një kompjuter
apo me një person
apo me një person
03:11
then the computer can be said
to have intelligence.
to have intelligence.
61
179925
2856
atëherë mund të pohojmë
që kompjuteri ka inteligjencë.
që kompjuteri ka inteligjencë.
03:15
So in 2013, my friend
Benjamin Laird and I,
Benjamin Laird and I,
62
183270
3295
Kështu në vitin 2013,
me shokun tim Benjamin Laird
me shokun tim Benjamin Laird
krijuam një Provë Turing
per poezinë online.
per poezinë online.
03:18
we created a Turing test
for poetry online.
for poetry online.
63
186589
2988
Ajo quhet <>
03:21
It's called bot or not,
64
189601
1277
03:22
and you can go and play it for yourselves.
65
190902
2044
dhe ju mund ta kërkoni e të lozni.
03:24
But basically, it's the game
we just played.
we just played.
66
192970
2251
Në thelb, është loja që sapo provuam
03:27
You're presented with a poem,
67
195245
1528
Ju tregojmë një poezi,
03:28
you don't know whether it was written
by a human or a computer
by a human or a computer
68
196797
3028
ju nuk dini nëse është krijuar
nga njeriu apo kompjuteri
nga njeriu apo kompjuteri
duhet ta gjeni ju përgjigjen.
03:31
and you have to guess.
69
199849
1166
Kështu që mijëra e mijëra persona
kanë bërë provën online
kanë bërë provën online
03:33
So thousands and thousands
of people have taken this test online,
of people have taken this test online,
70
201039
3191
dhe ne kemi mbledhur rezultatet.
03:36
so we have results.
71
204254
1449
03:37
And what are the results?
72
205727
1428
Cfarë thonë rezultatet?
Turing besonte që nëse njeriu
nuk arrin të dalloje
nuk arrin të dalloje
03:39
Well, Turing said that if a computer
could fool a human
could fool a human
73
207704
2879
per 30% të situatave veprën e kompjuterit
nga ajo e njeriut
nga ajo e njeriut
03:42
30 percent of the time
that it was a human,
that it was a human,
74
210607
3019
03:45
then it passes the Turing test
for intelligence.
for intelligence.
75
213650
2397
atëherë mund të themi që kompjuteri
kalon provën e inteligjencës.
kalon provën e inteligjencës.
03:48
We have poems on the bot or not database
76
216625
2438
Në sistemin online bot or not kemi poezi
03:51
that have fooled 65 percent
of human readers into thinking
of human readers into thinking
77
219087
2979
per të cilat 65% i lexuesve
nuk ka kuptuar
nuk ka kuptuar
03:54
it was written by a human.
78
222090
1395
që janë shkruar nga dora njeriut.
Pra, mendoj se kemi përgjigjen
për pyetjen tonë.
për pyetjen tonë.
03:55
So, I think we have an answer
to our question.
to our question.
79
223959
2817
Duke ndjekur logjikën e provës Turing
03:59
According to the logic of the Turing test,
80
227546
2348
a mundet pra kompjuteri
të krijoje poezi?
të krijoje poezi?
04:01
can a computer write poetry?
81
229918
1928
04:03
Well, yes, absolutely it can.
82
231870
2351
Po, absolutisht, ai mundet.
04:07
But if you're feeling
a little bit uncomfortable
a little bit uncomfortable
83
235782
2346
Megjithatë nëse ky rezultat
ju shqetëson ndopak
ju shqetëson ndopak
04:10
with this answer, that's OK.
84
238152
1927
është normale.
04:12
If you're having a bunch
of gut reactions to it,
of gut reactions to it,
85
240103
2316
Nëse keni reaksione instiktive të ndryshme
04:14
that's also OK because
this isn't the end of the story.
this isn't the end of the story.
86
242443
3205
përsëri, është normale sepse
tregimi im akoma nuk ka mbaruar.
tregimi im akoma nuk ka mbaruar.
04:18
Let's play our third and final test.
87
246594
2324
Le të bëjmë provën e tretë e të fundit.
Si meparë, duhet të lexoni
04:22
Again, you're going to have to read
88
250000
1750
e të më thoni cila poezi
është vepër e njeriut.
është vepër e njeriut.
04:23
and tell me which you think is human.
89
251774
1909
1: Flamurë të kuq arsyeja
për flamurë të bukur/ dhe fjongo.
për flamurë të bukur/ dhe fjongo.
04:25
Poem 1: Reg flags the reason
for pretty flags. / And ribbons.
for pretty flags. / And ribbons.
90
253707
3718
Fjongo flamuresh/dhe material veshje
Arsyet per material veshje. (...)
Arsyet per material veshje. (...)
04:29
Ribbons of flags / And wearing material /
Reasons for wearing material. (...)
Reasons for wearing material. (...)
91
257449
4321
2: Një kaproll i lënduar
kërcen lart./ kam dëgjuar zambakun
kërcen lart./ kam dëgjuar zambakun
04:33
Poem 2: A wounded deer leaps
highest, / I've heard the daffodil
highest, / I've heard the daffodil
92
261794
3918
Kam dëgjuar flamurin sot/
kam dëgjuar tregimin e gjuetarit
kam dëgjuar tregimin e gjuetarit
04:37
I've heard the flag to-day /
I've heard the hunter tell; /
I've heard the hunter tell; /
93
265736
3446
Asgjë më shumë se ekstaza vdekjes/
E atëherë frenimi është pothuajse gati
E atëherë frenimi është pothuajse gati
04:41
'Tis but the ecstasy of death, /
And then the brake is almost done (...)
And then the brake is almost done (...)
94
269206
3702
ok, koha mbaroi.
04:44
OK, time is up.
95
272932
1599
04:46
So hands up if you think Poem 1
was written by a human.
was written by a human.
96
274555
3837
Pra, kush mendon se poezia e parë
është shkruar nga njeriu të ngreje dorën.
është shkruar nga njeriu të ngreje dorën.
04:51
Hands up if you think Poem 2
was written by a human.
was written by a human.
97
279973
3038
Kush mendon se poezia e dytë
është vepër e njeriut të ngreje dorën.
është vepër e njeriut të ngreje dorën.
Uau, jeni goxha më shumë.
04:55
Whoa, that's a lot more people.
98
283035
2331
Atëherë do çuditeni të zbuloni që
04:58
So you'd be surprised to find that Poem 1
99
286327
2968
poezia e parë është vepra
e poetes Gertrude Stein.
e poetes Gertrude Stein.
05:01
was written by the very
human poet Gertrude Stein.
human poet Gertrude Stein.
100
289319
3993
05:06
And Poem 2 was generated
by an algorithm called RKCP.
by an algorithm called RKCP.
101
294100
5038
Ndërsa poezia e dytë është krijuar
nga algoritmi i quajtur RKCP
nga algoritmi i quajtur RKCP
Përpara se të vazhdojmë dua tju shpjegoj
shpejt e thjesht
shpejt e thjesht
05:11
Now before we go on, let me describe
very quickly and simply,
very quickly and simply,
102
299162
3319
05:14
how RKCP works.
103
302505
1781
si funksionon algoritmi RKCP
Pra, algoritmi RKCP
është krijuar nga Ray Kurzweil
është krijuar nga Ray Kurzweil
05:16
So RKCP is an algorithm
designed by Ray Kurzweil,
designed by Ray Kurzweil,
104
304873
3850
05:20
who's a director of engineering at Google
105
308747
2222
drejtori i inxhienierisë ne Google
05:22
and a firm believer
in artificial intelligence.
in artificial intelligence.
106
310993
2360
dhe beson krejtësisht në
inteligjencën artificiale
inteligjencën artificiale
Pra, i japim RKCP-es një tekst
05:25
So, you give RKCP a source text,
107
313822
3991
05:29
it analyzes the source text in order
to find out how it uses language,
to find out how it uses language,
108
317837
4469
Ai analizon teksit për të kuptuar
si është struktura e gjuhes
si është struktura e gjuhes
05:34
and then it regenerates language
109
322330
1948
dhe më pas rigjeneron teksin
05:36
that emulates that first text.
110
324302
2528
duke kopjuar strukturën e tekstit origjinal.
05:38
So in the poem we just saw before,
111
326854
2113
Në poezinë e fundit që patë,
05:40
Poem 2, the one that you all
thought was human,
thought was human,
112
328991
2625
Poezia 2, e cila sipas të gjithë ju
është vepër e një poeti,
është vepër e një poeti,
05:43
it was fed a bunch of poems
113
331640
1550
Në të vërtetë, RKCP punoi mbi disa poezi
05:45
by a poet called Emily Dickinson
114
333214
2035
të poetes Emily Dickinson
05:47
it looked at the way she used language,
115
335273
2189
Analizoi strukturën e leksikut
05:49
learned the model,
116
337486
1165
imitoi modelin
05:50
and then it regenerated a model
according to that same structure.
according to that same structure.
117
338675
4258
dhe krijoi një tekst të ri që përmban
formën origjinale.
formën origjinale.
Por, duhet të dini që algoritmi RKCP
05:56
But the important thing to know about RKCP
118
344732
2178
05:58
is that it doesn't know the meaning
of the words it's using.
of the words it's using.
119
346934
2838
nuk e njeh kuptimin e leksikut që përdor.
06:02
The language is just raw material,
120
350359
2276
Për të gjuha është thjeshtë lënda e parë
Mund të jetë gjuha kineze,
apo suedeze,
apo suedeze,
06:04
it could be Chinese,
it could be in Swedish,
it could be in Swedish,
121
352659
2160
06:06
it could be the collected language
from your Facebook feed for one day.
from your Facebook feed for one day.
122
354843
4179
Mund të jetë fjalori ditor
i faqes tuaj të Facebook-ut.
i faqes tuaj të Facebook-ut.
06:11
It's just raw material.
123
359046
1652
Pra është thjeshtë lënda e parë.
06:13
And nevertheless, it's able
to create a poem
to create a poem
124
361380
2697
Gjithesesi, ky algoritëm eshtë në gjendje
të krijoje poezi
të krijoje poezi
06:16
that seems more human
than Gertrude Stein's poem,
than Gertrude Stein's poem,
125
364101
3327
të cilat rezultojnë më njerezore
se poezitë e poetes Stein,
se poezitë e poetes Stein,
06:19
and Gertrude Stein is a human.
126
367452
2153
e cila është qënie njërzore.
06:22
So what we've done here is,
more or less, a reverse Turing test.
more or less, a reverse Turing test.
127
370846
4072
Deri tani arsyetimi jonë, pak a shumë
shkon kundër idesë së provës Turing.
shkon kundër idesë së provës Turing.
06:27
So Gertrude Stein, who's a human,
is able to write a poem
is able to write a poem
128
375940
5179
Kjo do të thotë që poetja Stein
është një gjëndje të shkruaje poezi
është një gjëndje të shkruaje poezi
06:33
that fools a majority
of human judges into thinking
of human judges into thinking
129
381143
3738
të cilat lënë të besojnë
shumicën e njerëzve
shumicën e njerëzve
që është ato janë vepra të kompjuterit.
06:36
that it was written by a computer.
130
384905
1826
06:39
Therefore, according to the logic
of the reverse Turing test,
of the reverse Turing test,
131
387176
4141
Kështu që, sipas logjikës
të kundërt të provës Turing
të kundërt të provës Turing
06:43
Gertrude Stein is a computer.
132
391341
1916
Gertrude Stein është kompjuter.
06:45
(Laughter)
133
393281
1462
( Të qeshura)
Ju duket absurde?
06:47
Feeling confused?
134
395358
1294
06:49
I think that's fair enough.
135
397193
1515
Besoj se është krejt normale.
06:51
So far we've had humans
that write like humans,
that write like humans,
136
399546
4116
Në epokën tonë kemi poete
që shkruajnë në mënyrë njerzore
që shkruajnë në mënyrë njerzore
06:55
we have computers that write
like computers,
like computers,
137
403686
3111
kemi kompjutera që shkruajnë
si kompjutera
si kompjutera
06:58
we have computers that write like humans,
138
406821
3055
kemi kompjutera që shkruajnë si njerzit
07:01
but we also have,
perhaps most confusingly,
perhaps most confusingly,
139
409900
3632
por, edhe pse absurde, kemi gjithashtu
07:05
humans that write like computers.
140
413556
2375
njerëz që shkruajnë si kompjuterat.
07:08
So what do we take from all of this?
141
416938
1766
Cili është kuptimi atëherë?
Duhet të mendojmë që W.Blake
është më njerzor
është më njerzor
07:11
Do we take that William Blake
is somehow more of a human
is somehow more of a human
142
419611
3157
se Gertrude Stein?
07:14
than Gertrude Stein?
143
422792
1249
07:16
Or that Gertrude Stein is more
of a computer than William Blake?
of a computer than William Blake?
144
424065
3046
Apo që Gertrude Stein ngjan më shumë
me kompjuterat se William Blake?
me kompjuterat se William Blake?
07:19
(Laughter)
145
427135
1552
(Të qeshura)
07:20
These are questions
I've been asking myself
I've been asking myself
146
428711
2323
Keto janë çështjë të komplikuara
07:23
for around two years now,
147
431058
1465
mbi të cilat kam 2 vjet që punoj,
07:24
and I don't have any answers.
148
432547
2309
por nuk kam arritur ti gjej përgjigje.
07:26
But what I do have are a bunch of insights
149
434880
2330
Kam thjesht disa mendime
07:29
about our relationship with technology.
150
437234
2534
mbi raportin që kemi me teknologjinë.
Atëherë, mendimi i parë është që,
për arsye të ndryshme
për arsye të ndryshme
07:32
So my first insight is that,
for some reason,
for some reason,
151
440999
3609
ne lidhim poezinë me të qënit njerzor.
07:36
we associate poetry with being human.
152
444632
3111
07:40
So that when we ask,
"Can a computer write poetry?"
"Can a computer write poetry?"
153
448197
3715
Dhe kur bëjmë pyetjen,
'' Mundet kompjuteri të shkruaje poezi?''
'' Mundet kompjuteri të shkruaje poezi?''
Pyesim gjithashtu
07:43
we're also asking,
154
451936
1193
07:45
"What does it mean to be human
155
453153
1798
''Cfarë do të thotë të qënit njerezor
07:46
and how do we put boundaries
around this category?
around this category?
156
454975
3172
dhe si mund të kufizojmë këtë kategori?
07:50
How do we say who or what
can be part of this category?"
can be part of this category?"
157
458171
3658
Si mund të zjedhim kush o çfarë
është njerëzor apo jo?''
është njerëzor apo jo?''
07:54
This is an essentially
philosophical question, I believe,
philosophical question, I believe,
158
462376
3351
Besoj se kemi të bejmë
me një çështje filozofike
me një çështje filozofike
07:57
and it can't be answered
with a yes or no test,
with a yes or no test,
159
465751
2229
të cilës nuk i përgjigjemi dot
me një po a jo
me një po a jo
siç bëmë për provën Turing.
08:00
like the Turing test.
160
468004
1327
08:01
I also believe that Alan Turing
understood this,
understood this,
161
469805
3045
Sipas meje, Alan Turing
e kishte kuptuar këtë gjë
e kishte kuptuar këtë gjë
dhe kur shpiku provën e tij në 1950
08:04
and that when he devised
his test back in 1950,
his test back in 1950,
162
472874
3305
ai hodhi një provokim filozofik.
08:08
he was doing it
as a philosophical provocation.
as a philosophical provocation.
163
476203
2802
08:13
So my second insight is that,
when we take the Turing test for poetry,
when we take the Turing test for poetry,
164
481124
5541
Mendimi im i dytë është që,
kur bëjmë provën Turing mbi poezinë
kur bëjmë provën Turing mbi poezinë
nuk testojmë aftësinë e kompjuterit
08:18
we're not really testing
the capacity of the computers
the capacity of the computers
165
486689
3460
sepse ai punon mbi algoritme të formuara
nga tekse origjinale
nga tekse origjinale
08:22
because poetry-generating algorithms,
166
490173
2893
08:25
they're pretty simple and have existed,
more or less, since the 1950s.
more or less, since the 1950s.
167
493090
4563
janë të thjeshta dhe ekzistojnë
që nga vitet '50 të 1900.
që nga vitet '50 të 1900.
Përkundrazi, objektivi i provës mbi poezinë
08:31
What we are doing with the Turing
test for poetry, rather,
test for poetry, rather,
168
499055
3118
është të mbledhim opinione
mbi kuptimin e fjalës njerëzim.
mbi kuptimin e fjalës njerëzim.
08:34
is collecting opinions about what
constitutes humanness.
constitutes humanness.
169
502197
4615
Konkluzioni ku kam arritur,
08:40
So, what I've figured out,
170
508313
2729
e pamë pak më parë,
08:43
we've seen this when earlier today,
171
511066
2972
kur thamë që William Blake
është më njerëzor
është më njerëzor
08:46
we say that William Blake
is more of a human
is more of a human
172
514062
2478
08:48
than Gertrude Stein.
173
516564
1565
se Gertrude Stein.
Normalisht, kjo nuk do të thotë
që William Blake
që William Blake
08:50
Of course, this doesn't mean
that William Blake
that William Blake
174
518153
2462
ishte më njerëzor
08:52
was actually more human
175
520639
1828
08:54
or that Gertrude Stein
was more of a computer.
was more of a computer.
176
522491
2327
apo që shkrimtarja Gertrude Stein
ishte një kompjuter.
ishte një kompjuter.
08:57
It simply means that the category
of the human is unstable.
of the human is unstable.
177
525533
4714
Thjesht kuptojmë që kategoria e fjalës
''njerëzim'' është e paqëndrueshme
''njerëzim'' është e paqëndrueshme
Dhe kam arritur në konkluzionin
09:03
This has led me to understand
178
531450
2074
09:05
that the human is not a cold, hard fact.
179
533548
2763
që njerëzimi nuk është një botë në vete.
09:08
Rather, it is something
that's constructed with our opinions
that's constructed with our opinions
180
536832
3132
Përkundrazi, është diçka
e krijuar nga mendimet tona
e krijuar nga mendimet tona
dhe diçka që transformohet vazhdimisht.
09:11
and something that changes over time.
181
539988
2855
Mendimi im i fundit është që
kompjuteri, pak a shumë
kompjuteri, pak a shumë
09:16
So my final insight is that
the computer, more or less,
the computer, more or less,
182
544671
4479
punon si një pasqyrë
që reflekton çdo ide njerëzimi
që reflekton çdo ide njerëzimi
09:21
works like a mirror
that reflects any idea of a human
that reflects any idea of a human
183
549174
4006
që i tregojmë.
09:25
that we show it.
184
553204
1375
Ne i tregojmë Emily Dickinson-in
09:26
We show it Emily Dickinson,
185
554958
1884
ai na e jep mbrapsht atë.
09:28
it gives Emily Dickinson back to us.
186
556866
2321
Ne i tregojmë William Blake-un
09:31
We show it William Blake,
187
559768
1834
ai sërish na sjell mbrapsht autorin.
09:33
that's what it reflects back to us.
188
561626
2285
09:35
We show it Gertrude Stein,
189
563935
1839
Nëse i tregojmë Gertrude Stein
09:37
what we get back is Gertrude Stein.
190
565798
2470
kompjuteri na anasjell po Gertrude Stein.
Më shumë se çdo teknologji tjetër
09:41
More than any other bit of technology,
191
569083
2368
kompjuteri arrin të pasqyrojë çdo ide
njerzimi që i mësojmë.
njerzimi që i mësojmë.
09:43
the computer is a mirror that reflects
any idea of the human we teach it.
any idea of the human we teach it.
192
571475
5165
Besoj se shumë nga ju kanë dëgjuar
09:50
So I'm sure a lot of you have been hearing
193
578061
2287
09:52
a lot about artificial
intelligence recently.
intelligence recently.
194
580372
2862
mbi inteligjencën artificiale
këto kohët e fundit.
këto kohët e fundit.
Dhe çështja kryesore është,
09:56
And much of the conversation is,
195
584694
2830
a mundemi ta shpikim?
10:00
can we build it?
196
588292
1189
10:02
Can we build an intelligent computer?
197
590383
3135
A mundemi të programojmë
një kompjuter inteligjent?
një kompjuter inteligjent?
po një komputer krijues?
10:05
Can we build a creative computer?
198
593542
2763
Dhe akoma, a mundemi të krijojmë
10:08
What we seem to be asking over and over
199
596329
2113
10:10
is can we build a human-like computer?
200
598466
2724
një kompjuter-njeri?
Megjithatë, çfarë analizuam deri tani
10:13
But what we've seen just now
201
601961
1556
10:15
is that the human
is not a scientific fact,
is not a scientific fact,
202
603541
3088
na tregon që njerëzimi
nuk është një fakt shkencor
nuk është një fakt shkencor
10:18
that it's an ever-shifting,
concatenating idea
concatenating idea
203
606653
3530
por është një ide e komplikuar
në evolucion
në evolucion
10:22
and one that changes over time.
204
610207
2531
që transformohet ndër vite.
Kështu që, kur të përballemi me argumentin
10:24
So that when we begin
to grapple with the ideas
to grapple with the ideas
205
612762
3152
e inteligjencës artificiale në të ardhmen
10:27
of artificial intelligence in the future,
206
615938
2386
nuk duhet të pyesim veten
10:30
we shouldn't only be asking ourselves,
207
618348
1905
''A mund ta ndërtojmë?''
10:32
"Can we build it?"
208
620277
1368
10:33
But we should also be asking ourselves,
209
621669
1894
Përkundrazi, duhet të pyesim veten
10:35
"What idea of the human
do we want to have reflected back to us?"
do we want to have reflected back to us?"
210
623587
3713
''çfarë imazhi i njerëzimit duam
që të na pasqyrojë teknologjia?
që të na pasqyrojë teknologjia?
10:39
This is an essentially philosophical idea,
211
627820
2693
Kësaj pyetje filozofike çelës
10:42
and it's one that can't be answered
with software alone,
with software alone,
212
630537
2997
nuk mund ti përgjigjemi thjesht
me një program kompjuteri
me një program kompjuteri
10:45
but I think requires a moment
of species-wide, existential reflection.
of species-wide, existential reflection.
213
633558
4977
por besoj që ka nevojë për një reflektim
të thellë mbi ekzistencën e njeriut.
të thellë mbi ekzistencën e njeriut.
Faleminderit.
10:51
Thank you.
214
639040
1153
10:52
(Applause)
215
640217
2695
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Oscar Schwartz - Writer and poetOscar Schwartz's research and writing concerns the influence of digital technology on culture and human interaction.
Why you should listen
Oscar Schwartz is an Australian writer and poet undertaking a PhD that asks whether a computer can write poetry. His research led to the development of a Turing test for poetry, which is available on a website he cofounded called bot or not.
Oscar Schwartz | Speaker | TED.com