ABOUT THE SPEAKER
Billy Graham - Preacher
In his long career as a religious evangelist, the Rev. Billy Graham spoken to millions around the world and served as advisor to US presidents.

Why you should listen

According to his official bio, evangelist Billy Graham took the Bible literally where it says in Mark 16:15, "Go ye into all the world and preach the Gospel to every creature." It's possible that Graham preached the Gospel to more people in live audiences than anyone else in history -- nearly 215 million people in more than 185 countries and territories, with hundreds of millions more through television, video, film and webcasts.

Graham wrote some 25 books, and his counsel was sought by many US presidents. He was the first major evangelist to speak behind the Iron Curtain, calling for peace in countries throughout Eastern Europe and in the Soviet Union -- while during the Apartheid era he refused to visit South Africa until its government allowed for desegregated audiences. Through the praise and criticism of a public life that has nearly spanned a century, he held fast to his conviction that faith in Jesus is the only path to salvation.

More profile about the speaker
Billy Graham | Speaker | TED.com
TED1998

Billy Graham: On technology and faith

Billy Graham akiongelea teknolojia,imani na mateso.

Filmed:
2,963,155 views

Akiongea katika mkutano wa TED mwaka 1998,Mchungaji Billy Graham anafurahia nguvu ya teknolojia kuboresha maisha na kubadilisha ulimwengu. -- lakini anasema kuisha kwa uovu ,mateso na kifo kutakuja tu ikiwa dunia itamkubali Kristo. Mazungumzo mahiri sana kutoka katika maktaba ya TED.
- Preacher
In his long career as a religious evangelist, the Rev. Billy Graham spoken to millions around the world and served as advisor to US presidents. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:37
As a clergymanpadiri,
0
25000
2000
Kama Mtumishi wa Mungu,
00:39
you can imaginefikiria how
1
27000
2000
unaweza ukafikiri jinsi
00:41
out of placemahali I feel.
2
29000
2000
ninavyojiona kuwa sipo mahali napostahili kuwepo,
00:43
I feel like a fishsamaki out of watermaji,
3
31000
3000
ninajihisi kama samaki aliye nje ya maji
00:46
or maybe an owlBundi out of the airhewa.
4
34000
3000
au labda kama popo ambaye ametolewa angani
00:49
(LaughterKicheko)
5
37000
3000
vicheko
00:52
I was preachingkuhubiri in SanSan JoseJose some time agoiliyopita,
6
40000
3000
Nilikuwa nahubiri huko San Jose muda kiasi uliopita
00:55
and my friendrafiki MarkAlama KvammeKvamme,
7
43000
3000
na rafiki yangu Mark Kvamme,
00:58
who helpedimesaidia introducekuanzisha me
8
46000
2000
ambaye alinisaidia kunitambulisha mimi
01:00
to this conferencemkutano,
9
48000
2000
katika mkutano huu,
01:03
broughtkuletwa severalkadhaa CEOsCEOs
10
51000
2000
aliwaleta baadhi ya wakurugenzi
01:05
and leadersviongozi
11
53000
3000
na viongozi
01:08
of some of the companiesmakampuni here in the SiliconSilicon ValleyBonde
12
56000
3000
wa baadhi ya makampuni hapa Silicon Valley
01:11
to have breakfastkifungua kinywa with me, or I with them.
13
59000
3000
kunywa chai pamoja na mimi
01:15
And I was so stimulatedkuchochea.
14
63000
3000
nilipata hamasa sana
01:18
And had suchvile -- it was an
15
66000
2000
ulikuwa ni uzoefu
01:20
eye-openingkisicho experienceuzoefu
16
68000
4000
ulionisaidia kufungua macho yangu
01:24
to hearkusikia them talk about
17
72000
2000
nilipowasikia wakiongea kuhusu
01:26
the worldulimwengu that is yetbado to come
18
74000
3000
dunia ambayo hatujaifikia
01:30
throughkupitia technologyteknolojia
19
78000
2000
kupitia teknolojia
01:32
and sciencesayansi.
20
80000
3000
na sayansi
01:35
I know that we're nearkaribu the endmwisho of this conferencemkutano,
21
83000
3000
ninajua kuwa tunakaribia mwisho wa mkutano huu
01:39
and some of you mayinaweza be wonderingwanashangaa
22
87000
2000
na baadhi yenu mtakuwa mnajiuliza
01:41
why they have a speakermsemaji
23
89000
2000
kwa nini wana mzungumzaji
01:43
from the fieldshamba of religiondini.
24
91000
3000
kutoka katika mambo ya dini
01:48
RichardRichard can answerjibu that,
25
96000
2000
Richard anaweza kujibu hilo
01:50
because he madealifanya that decisionuamuzi.
26
98000
2000
Kwa sababu yeye ndiye aliyefanya uamuzi huo
01:52
But some yearsmiaka agoiliyopita I was on an elevatorlifti in PhiladelphiaPhiladelphia,
27
100000
3000
Lakini miaka kadhaa iliyopita nilikuwa katika lifti katika mji wa Philadelphia,
01:55
comingkuja down.
28
103000
2000
nikishuka chini
01:57
I was to addressanwani a conferencemkutano
29
105000
2000
Nilikuwa natakiwa kwenda kuwa mzungumzaji katika mkutano
01:59
at a hotelhoteli.
30
107000
2000
katika hoteli
02:01
And on that elevatorlifti a man said,
31
109000
2000
Na katika lifti ile mtu mmoja akasema,
02:03
"I hearkusikia BillyBilly GrahamGraham is stayingkukaa in this hotelhoteli."
32
111000
3000
"Nasikia Billy Graham anakaa katika hotel hii."
02:06
And anothermwingine man lookedilionekana in my directionmwelekeo and said,
33
114000
3000
Na mtu mwingine akaangalia upande wangu na akasema,
02:09
"Yes, there he is. He's on this elevatorlifti with us."
34
117000
3000
"Ndio, yule pale.Yuko katika lifti hii pamoja nasi."
02:12
And this man lookedilionekana me up and down
35
120000
2000
Na mtu huyu akaniangalia kutoka chini mpaka juu
02:14
for about 10 secondssekunde,
36
122000
2000
kwa kama sekunde 10,
02:16
and he said, "My, what an anticlimaxanticlimax!"
37
124000
2000
Na akasema," yaani mbona msisimko wote unatoweka!"
02:18
(LaughterKicheko)
38
126000
5000
(Vicheko)
02:23
I hopetumaini
39
131000
3000
natumaini
02:27
that you won'thaitakuwa feel that these fewwachache momentswakati with me
40
135000
2000
kuwa hamtajisikia kuwa muda huu mfupi pamoja nami
02:29
is not a -- is an anticlimaxanticlimax,
41
137000
3000
hautawaondolea msisimko
02:32
after all these tremendouskubwa
42
140000
2000
baada ya masimulizi yote haya ya ajabu
02:34
talksmazungumzo that you've heardkusikia,
43
142000
3000
ambayo mmeyasikiliza,
02:37
and addressesanwani, whichambayo I intendnia to listen to everykila one of them.
44
145000
3000
masimulizi ambayo hata mimi nakusudia kuyakiliza kila moja
02:40
But I was
45
148000
3000
lakini
02:43
on an airplanendege in the eastmashariki some yearsmiaka agoiliyopita,
46
151000
3000
nikiwa katika ndege mashariki miaka kadhaa iliyopita
02:47
and the man sittingameketi acrosskote the aisleaisle from me
47
155000
3000
na mtu ambaye alikuwa amekaa pembeni yangu
02:50
was the mayorMeya of CharlotteCharlotte, NorthKaskazini CarolinaCarolina.
48
158000
2000
alikuwa ni meya wa mji wa Charlotte, North Carolina.
02:52
His namejina was JohnYohana BelkBelk. Some of you will probablylabda know him.
49
160000
3000
Jina lake lilikuwa ni John Belk.Baadhi yenu mnaweza mkawa mnamjua
02:56
And there was a drunkmlevi man on there,
50
164000
2000
na pia kulikuwa na mtu aliyelewa pia mahali pale
02:58
and he got up out of his seatkiti two or threetatu timesnyakati,
51
166000
2000
na aliinuka kutoka kiti chake mara mbili au tatu,
03:00
and he was makingkufanya everybodykila mtu upsetkasirika
52
168000
2000
na alisababisha kila mtu akasirike
03:02
by what he was tryingkujaribu to do.
53
170000
2000
kwa kile alichokuwa anajaribu kufanya
03:04
And he was slappingslapping the stewardessstewardess
54
172000
2000
alikuwa anampiga mhudumu wa ndege
03:06
and pinchingpinching her as she wentakaenda by,
55
174000
3000
alipokuwa anapita mahali pale,
03:09
and everybodykila mtu was upsetkasirika with him.
56
177000
4000
na kila mtu alikuwa amemkasirikia.
03:13
And finallyhatimaye, JohnYohana BelkBelk said,
57
181000
2000
Mwishowe,John Belkin akasema,
03:15
"Do you know who'snani sittingameketi here?"
58
183000
3000
"Hivi unajua nani amekaa hapa?"
03:18
And the man said, "No, who?"
59
186000
2000
na mlevi yule akasema,"hapana, kwa ni nani?"
03:20
He said, "It's BillyBilly GrahamGraham,
60
188000
2000
Akasema, "Billy Graham,
03:22
the preacherMhubiri."
61
190000
2000
Mhubiri."
03:24
He said, "You don't say!"
62
192000
2000
Mlevi yule akasema,"haiwezekani!"
03:26
And he turnedakageuka to me, and he said, "Put her there!"
63
194000
3000
Na akanigeukia, na kusema, "Mweke huyo muhudumu pale!"
03:29
He said, "Your sermonsmahubiri have certainlyhakika helpedimesaidia me."
64
197000
3000
Akasema, " Mahubiri yako yamenisaidia sana."
03:32
(LaughterKicheko)
65
200000
8000
(Vicheko)
03:40
And I supposetuseme that that's truekweli
66
208000
2000
Na nafikiri ndivyo ilivyo
03:42
with thousandsmaelfu of people.
67
210000
2000
kwa maelfu ya watu.
03:44
(LaughterKicheko)
68
212000
7000
(vicheko)
03:51
I know that as you have been peeringpeering into the futurebaadaye,
69
219000
3000
Najua kuwa mmekuwa mkijadiliana kuhusu maendeleo yanayokuja
03:55
and as we'vetumekuwa heardkusikia some of it here tonightusiku wa leo,
70
223000
3000
na kama tulivyoyasikia hapa leo
03:59
I would like to livekuishi in that ageumri
71
227000
3000
na mimi pia natamani kuishi kipindi hicho
04:02
and see what is going to be.
72
230000
3000
na kuona nini kitakachotokea.
04:05
But I won'thaitakuwa,
73
233000
2000
Lakini sitaweza,
04:07
because I'm 80 yearsmiaka oldzamani. This is my eightieththemanini yearmwaka,
74
235000
3000
Kwa sababu nina miaka 80.
04:10
and I know that my time is briefkifupi.
75
238000
3000
na ninajua muda uliobaki ni mfupi
04:15
I have phlebitisphlebitis at the momentwakati, in bothwote wawili legsmiguu,
76
243000
3000
nina matatizo ya kujaa miguu,
04:18
and that's the reasonsababu that I had to have a little help in gettingkupata up here,
77
246000
3000
na ndio maana nilihitaji msaada ili kupanda hapa juu,
04:21
because I have Parkinson'sWa Parkinson diseaseugonjwa
78
249000
1000
kwa sababu nina ugonjwa wa Parkinson's
04:22
in additionkuongeza to that,
79
250000
2000
na pamoja hayo,
04:24
and some other problemsmatatizo that I won'thaitakuwa talk about.
80
252000
3000
na matatizo mengine ambayo sitayaongelea
04:27
(LaughterKicheko)
81
255000
2000
(vicheko)
04:29
But this is not the first time
82
257000
2000
Lakini hii si mara ya kwanza
04:31
that we'vetumekuwa had a technologicalteknolojia revolutionmapinduzi.
83
259000
3000
ambapo tumekuwa na mapinduzi ya teknolojia
04:36
We'veTumekuwa had otherswengine.
84
264000
2000
tumekuwa nayo mengine.
04:38
And there's one that I want to talk about.
85
266000
3000
na kuna moja ambalo ningependa kuliongelea.
04:42
In one generationkizazi,
86
270000
2000
Katika kizazi kimoja,
04:44
the nationtaifa of the people of IsraelUyahudi
87
272000
3000
Taifa la wana wa Israel
04:47
had a tremendouskubwa and dramatickubwa changemabadiliko
88
275000
3000
lilikuwa na mabadiliko makubwa sana
04:51
that madealifanya them a great powernguvu in the NearKaribu EastMashariki.
89
279000
3000
ambayo yalilifanya kuwa taifa lenye nguvu sana katika mashariki ya kati.
04:55
A man by the namejina of DavidDaudi
90
283000
2000
Mtu aitwaye Daudi
04:57
camealikuja to the thronekiti cha enzi,
91
285000
2000
aliingia madarakani,
04:59
and KingMfalme DavidDaudi becameikawa one of the great leadersviongozi
92
287000
3000
Na mfalme Daudi alikuwa mmoja kati ya viongozi wakuu sana
05:02
of his generationkizazi.
93
290000
3000
wa kizazi cha chake.
05:07
He was a man of tremendouskubwa leadershipuongozi.
94
295000
2000
Alikuwa ni mtu mwenye uwezo wa uongozi wa hali ya juu sana.
05:10
He had the favorneema of God with him.
95
298000
3000
Alikuwa na kibali cha Mungu pamoja naye.
05:13
He was a brilliantkipaji poetmshairi,
96
301000
3000
Alikuwa ni mshairi mzuri,
05:17
philosophermwanafalsafa, writermwandishi, soldieraskari --
97
305000
3000
mwanafilosofia, mwandishi , mpiganaji
05:21
with strategiesmikakati in battlevita and conflictmigogoro
98
309000
3000
aliyekuwa na mbinu za kivita
05:24
that people studykujifunza even todayleo.
99
312000
2000
ambazo watu mpaka leo wanajifunza.
05:27
But about two centurieskarne before DavidDaudi,
100
315000
4000
Lakini kama karnembili kabla ya Daudi,
05:31
the HittitesWahiti
101
319000
2000
Wahiti
05:33
had discoveredaligundua the secretsiri
102
321000
2000
waligundua siri
05:35
of smeltingsmelting and processingusindikaji of ironchuma,
103
323000
3000
ya kuyayusha na kutengeneza bidhaa za chuma,
05:39
and, slowlypolepole, that skillujuzi spreadkuenea.
104
327000
2000
na ,taratibu, ujuzi huu ulisambaa.
05:41
But they wouldn'thakutaka allowkuruhusu the IsraelisMwanasayansi wa Mexico atunukiwa
105
329000
3000
lakini hawakutaka waisraeli
05:44
to look into it, or to have any.
106
332000
3000
kujua kuhusu ujuzi huu.
05:48
But DavidDaudi changediliyopita all of that,
107
336000
2000
Lakini Daudi alibadilisha hali hii,
05:50
and he introducedilianzisha the IronChuma AgeUmri
108
338000
2000
na akaanzisha zama za chuma
05:52
to IsraelUyahudi.
109
340000
2000
katika taifa la Israeli.
05:54
And the BibleBiblia saysanasema that DavidDaudi laidkuweka up great storesmaduka of ironchuma,
110
342000
3000
Na Biblia inasema Daudi aliweka akiba kubwa ya chuma,
05:58
and whichambayo archaeologistsarchaeologists have foundkupatikana,
111
346000
2000
ambayo wavumbuzi wa mambo ya kale wamezigundua,
06:00
that in present-daysiku za sasa PalestinePalestina,
112
348000
2000
katika eneo ambalo leo ipo Palestina,
06:02
there are evidencesushahidi of that generationkizazi.
113
350000
3000
kuna ushahidi wa zama hizo.
06:06
Now, insteadbadala yake of crudeisiyo ya kawaida toolszana
114
354000
3000
Kwa hiyo, baada ya zana za kuu kuu
06:09
madealifanya of sticksvijiti and stonesmawe,
115
357000
3000
zilizotengenezwa kwa miti na mawe,
06:12
IsraelUyahudi now had ironchuma plowsplows,
116
360000
3000
Israeli sasa walikuwa na majembe ya kukokotwa na ng'ombe,
06:15
and sicklesingizeni, and hoeshoes
117
363000
2000
na majembe ya mkono
06:17
and militarykijeshi weaponssilaha.
118
365000
3000
na silaha za kivita.
06:20
And in the coursebila shaka of one generationkizazi,
119
368000
2000
na katika kipindi cha kizazi kimoja,
06:23
IsraelUyahudi was completelykabisa changediliyopita.
120
371000
3000
Israel ilibadilika kabisa
06:26
The introductionkuanzishwa of ironchuma, in some waysnjia,
121
374000
3000
Kuingizwa kwa chuma, kwa namna moja
06:29
had an impactathari
122
377000
3000
kulileta mabadiliko makubwa
06:32
a little bitkidogo like the microchipmicrochip
123
380000
2000
kama ambavyo vifaa vya elektroniki
06:34
has had on our generationkizazi.
124
382000
2000
vilivyoleta mabadiliko katika kizazi chetu.
06:41
And
125
389000
2000
na
06:43
DavidDaudi foundkupatikana
126
391000
2000
Daudi akagundua
06:45
that there were manywengi problemsmatatizo that technologyteknolojia could not solvekutatua.
127
393000
3000
kuwa kuna matatizo mengi ambayo teknolojia haiwezi kuyatatua
06:49
There were manywengi problemsmatatizo still left.
128
397000
3000
kulikuwa na matatizo mengi ambayo yaliendelea kuwepo.
06:54
And they're still with us, and you haven'thawana solvedKutatuliwa them,
129
402000
3000
na baada tunayo pamoja nasi,na bado hamjayatatua,
06:57
and I haven'thawana heardkusikia anybodymtu yeyote here speaksema to that.
130
405000
3000
na sijamsikia mtu yeyote hapa akiyaongelea hayo.
07:01
How do we solvekutatua these threetatu problemsmatatizo
131
409000
2000
Tunayatatuaje matatizo haya matatu
07:03
that I'd like to mentionkutaja?
132
411000
2000
ambayo ningependa kuyaongelea?
07:06
The first one that DavidDaudi saw
133
414000
2000
La kwanza aliloliona Daudi
07:08
was humanbinadamu evilmabaya.
134
416000
2000
ilikuwa ni uovu wa wanadamu.
07:10
Where does it come from?
135
418000
3000
unatoka wapi?
07:13
How do we solvekutatua it?
136
421000
2000
tunautatuaje?
07:15
Over again and again
137
423000
2000
Mara nyingi sana
07:17
in the PsalmsZaburi,
138
425000
2000
katika kitabu cha Zaburi,
07:19
whichambayo GladstoneGladstone said was the greatestkubwa zaidi bookkitabu in the worldulimwengu,
139
427000
3000
Ambacho Gladstone alisema kuwa ni kitabu kikuu sana kuliko vyote duniani,
07:24
DavidDaudi describesinaelezea the evilsmaovu of the humanbinadamu racembio.
140
432000
3000
Daudi anaeleza juu ya uovu wa wanadamu.
07:27
And yetbado he saysanasema,
141
435000
2000
lakini bado akasema,
07:29
"He restoreshurejesha my soulnafsi."
142
437000
3000
"Hunihuisha nafsi yangu"
07:32
Have you ever thought about what a contradictionutata we are?
143
440000
3000
umeshawahi kufikiri jinsi sisi tulivyokuwa ni mkanganyiko wa kipekee?
07:35
On one handmkono, we can probeprobe the deepestkina zaidi secretssiri of the universeulimwengu
144
443000
4000
kwa upande mmoja, tunaweza kugundua mambo mazito kuhusu ulimwengu
07:39
and dramaticallykwa kasi pushkushinikiza back the frontiersmipaka of technologyteknolojia,
145
447000
4000
na kufanya mapinduzi makubwa ya kiteknolojia,
07:43
as this conferencemkutano vividlywazi demonstratesinaonyesha.
146
451000
4000
kama ambavyo mkuano huu unavyoonyesha.
07:48
We'veTumekuwa seenkuonekana underchini the seabahari,
147
456000
2000
tumeona chini ya bahari,
07:50
threetatu milesmaili down,
148
458000
2000
maili tatu kwenda chini,
07:52
or galaxiesgalaxies hundredsmamia of billionsmabilioni of yearsmiaka
149
460000
3000
au nyota na sayari ambazo ziko miaka , mamia ya mabilioni
07:55
out in the futurebaadaye.
150
463000
2000
mbali nasi.
07:58
But on the other handmkono,
151
466000
2000
lakini kwa upande mwingine,
08:01
something is wrongsi sawa.
152
469000
2000
kuna tatizo.
08:05
Our battleshipsalipohudumu,
153
473000
2000
mapigano yetu,
08:07
our soldiersaskari,
154
475000
2000
wanajeshi wetu,
08:09
are on a frontiermipaka now,
155
477000
2000
wako katika mstari wa mbele kwa sasa,
08:11
almostkaribu readytayari to go to warvita
156
479000
2000
wakiwa tayari kupigana
08:13
with IraqIraki.
157
481000
2000
na Iraki.
08:15
Now, what causessababu this?
158
483000
2000
Nini kinachosababisha hali hii?
08:17
Why do we have these warsvita in everykila generationkizazi,
159
485000
3000
kwa nini tunavita hizi katika kila kizazi,
08:20
and in everykila partsehemu of the worldulimwengu?
160
488000
3000
na katika kila eneo la dunia?
08:23
And revolutionsmapinduzi?
161
491000
2000
na mapinduzi?
08:26
We can't get alongkando with other people,
162
494000
2000
kwa nini hatuwezi kukaa na watu wengine vizuri,
08:28
even in our ownmwenyewe familiesfamilia.
163
496000
2000
hata katika familia zetu wenyewe.
08:30
We find ourselvessisi wenyewe in the paralyzingparalyzing gripushike
164
498000
2000
tunajikuta katika hali ya kuchanganyikiwa
08:32
of self-destructiveSelf-destructive habitstabia we can't breakkuvunja.
165
500000
3000
na tabia zinatoharibia mambo amabazo hatuwezi kuziacha.
08:36
RacismUbaguzi wa rangi and injusticehaki and violencevurugu sweeptaya our worldulimwengu,
166
504000
3000
Ubaguzi wa rangi na uvunjaji wa haki na machafuko yametapakaa duniani kote,
08:39
bringingkuleta a tragicjambo baya harvestmavuno of heartachemaumivu and deathkifo.
167
507000
4000
yakileta mavuno mabaya ya vifo na kuumizwa kwa mioyo.
08:45
Even the mostwengi sophisticatedkisasa amongmiongoni mwa us
168
513000
2000
Hata wale ambao ni werevu sana kati yetu,
08:47
seemkuonekana powerlesshauna nguvu to breakkuvunja this cyclemzunguko.
169
515000
3000
wanaonekana kuwa hawana uwezo wa kuvunja hali hii.
08:50
I would like to see OracleOracle
170
518000
2000
Ningependa kuona kampuni ya Oracle
08:52
take up that,
171
520000
2000
ikifanyia kazi tatizo hili,
08:55
or
172
523000
3000
au
08:58
some other
173
526000
2000
wataalamu wengine
09:00
technologicalteknolojia geniusesujuzi work on this.
174
528000
4000
wa teknolojia wakifanyia kazi tatizo hili.
09:04
How do we changemabadiliko man,
175
532000
3000
Tunambadilishaje mwanadamu,
09:08
so that he doesn't lieuongo and cheatsoka,
176
536000
2000
ili asiweze kudanganya,
09:10
and our newspapersmagazeti are not filledkujazwa with storieshadithi
177
538000
3000
na magazeti yetu yasijazwe na habari za
09:13
of fraududanganyifu in businessbiashara or laborkazi
178
541000
2000
utapeli katika biashara au kazi,
09:15
or athleticsMichezo ya riadha or whereverpopote?
179
543000
3000
au katika michezo au chochote kile?
09:20
The BibleBiblia saysanasema the problemtatizo is withinndani us,
180
548000
4000
Biblia inasema tatizo liko ndani yetu,
09:24
withinndani our heartsmioyo and our soulsroho.
181
552000
3000
ndani ya mioyo na nafsi zetu.
09:27
Our problemtatizo is that we are separatedkujitenga
182
555000
2000
Tatizo ni kwa sababu tumetengwa
09:29
from our CreatorMuumba,
183
557000
3000
na muumba wetu,
09:32
whichambayo we call God,
184
560000
2000
ambaye tunamwita Mungu,
09:34
and we need to have our soulsroho restoredkurejeshwa,
185
562000
2000
na tunahitaji nafsi zetu zihuishwe,
09:39
something only God can do.
186
567000
2000
kitu ambacho ni Mungu pekee awezaye kukifanya.
09:41
JesusYesu said, "For out of the heartmoyo
187
569000
2000
Yesu alisema, " Kwa maana moyoni
09:43
come evilmabaya thoughtsmawazo:
188
571000
2000
hutoka mawazo mabaya:
09:45
murdersmauaji, sexualngono immoralityuasherati,
189
573000
3000
uuaji, uzinzi, uasherati,
09:48
theftwizi, falseuongo testimoniesshuhuda,
190
576000
3000
wizi, ushuhuda wa uongo,
09:51
slandermatukano."
191
579000
2000
na matukano."
09:53
The BritishUingereza philosophermwanafalsafa BertrandBertrand RussellRussell
192
581000
2000
Mwanafalsafa wa Uingereza Bertrand Russell
09:55
was not a religiouskidini man,
193
583000
3000
hakuwa mtu aliyeamini mambo ya Mungu,
09:58
but he said, "It's in our heartsmioyo that the evilmabaya liesuongo,
194
586000
3000
lakini alisema,"ni ndani ya mioyo yetu ndiko uovu unakokaa,
10:01
and it's from our heartsmioyo
195
589000
2000
na ni ndani ya mioyo yetu
10:03
that it mustlazima be pluckedkung'olewa out."
196
591000
3000
unahitaji kutolewa."
10:06
AlbertAlbert EinsteinEinstein --
197
594000
2000
Albert Einstein --
10:08
I was just talkingkuzungumza to someonemtu, when I was speakingakizungumza at PrincetonPrinceton,
198
596000
3000
Nilikuwa naongea na mtu,nilipokuwa naongea katika chuo kikuu cha Princeton,
10:11
and I metalikutana
199
599000
2000
na nikakutana na
10:13
MrMr. EinsteinEinstein.
200
601000
2000
Bwana Einstein.
10:15
He didn't have a doctor'sdaktari degreeshahada, because he said
201
603000
2000
Hakuwa na shahada ya udaktari, kwa sababu alisema
10:17
nobodyhakuna was qualifiedsifa to give him one.
202
605000
2000
hakuna yeyote ambaye alikuwa na sifa za kumtunuku yeye shahada hiyo.
10:19
(LaughterKicheko)
203
607000
4000
(Vicheko)
10:23
But he madealifanya this statementkauli.
204
611000
2000
lakini akasema maneno haya.
10:25
He said, "It's easierrahisi to denaturedenature plutoniumplutonium
205
613000
3000
Alisema, "ni rahisi sana kubadilisha umbo la asili la madini ya plutonium
10:28
than to denaturedenature the evilmabaya spiritroho of man."
206
616000
3000
kuliko kubadilisha asili ya uovu ndani ya moyo wa mwanadamu."
10:31
And manywengi of you, I'm sure,
207
619000
2000
na wengi wenu, ni hakika,
10:33
have thought about that
208
621000
2000
mmeshawahi kuwaza juu ya kitu hiki
10:35
and puzzledpuzzled over it.
209
623000
2000
na kujiuliza maswali mengi juu yake.
10:37
You've seenkuonekana people
210
625000
2000
mmewaona watu
10:39
take beneficialmanufaa technologicalteknolojia advancesmaendeleo,
211
627000
3000
wakichukua faida za maendeleo ya kiteknolojia,
10:42
suchvile as the InternetTovuti we'vetumekuwa heardkusikia about tonightusiku wa leo,
212
630000
2000
kama Intaneti, ambayo tumesikia habari zake usiku huu,
10:44
and twisttwist them into something corruptingkupotosha Sabato.
213
632000
4000
na kuibadilisha kuwa ni kitu kinacholeta uharibifu na madhara.
10:48
You've seenkuonekana brilliantkipaji people devisekubuni computerkompyuta virusesvirusi
214
636000
3000
Mmesikia watu mahiri ambao wanatengeneza virusi ya kompyuta
10:51
that bringkuleta down wholeyote systemsmifumo.
215
639000
3000
ambavyo ninaleta uharibifu katika mifumo mizima ya mawasiliano.
10:54
The OklahomaOklahoma CityMji bombingmabomu was simplerahisi technologyteknolojia,
216
642000
3000
Bomu lililolipuliwa katika mji wa Oklahoma, ilikuwa ni teknolojia rahisi tu,
10:57
horriblyhorribly used.
217
645000
2000
ambayo ilitumika vibaya
11:00
The problemtatizo is not technologyteknolojia.
218
648000
2000
Tatizo sio teknolojia
11:02
The problemtatizo is the personmtu or personswatu usingkutumia it.
219
650000
4000
Tatizo no mtu au watu ambao wanaitumia.
11:07
KingMfalme DavidDaudi said
220
655000
2000
Mfalme Daudi alisema
11:09
that he knewalijua the depthskina of his ownmwenyewe soulnafsi.
221
657000
3000
alijua vilindi vya nafsi yake.
11:12
He couldn'thaikuweza freebure himselfmwenyewe from personalbinafsi problemsmatatizo
222
660000
3000
hakuweza kujiweka huru na matatizo yake
11:15
and personalbinafsi evilsmaovu
223
663000
3000
na uovu ndani yake
11:18
that includedni pamoja murdermauaji and adulteryuzinzi.
224
666000
2000
ambao ulikuwa ni pamoja na mauaji na uzinzi.
11:21
YetBado KingMfalme DavidDaudi soughtwalitaka God'sWa Mungu forgivenessmsamaha,
225
669000
2000
Lakini mfalme Daudi alitafuta msamaha wa Mungu,
11:23
and said, "You can restorekurejesha my soulnafsi."
226
671000
3000
na akasema, "unaweza ukahuisha nafsi yangu."
11:26
You see, the BibleBiblia teachesfundisha
227
674000
3000
BiBlia inafundisha
11:29
that we're more than a bodymwili and a mindakili.
228
677000
3000
kuwa sisi ni zaidi tu ya miili ma mawazo.
11:33
We are a soulnafsi.
229
681000
3000
sisi ni nafsi.
11:36
And there's something insidendani of us
230
684000
3000
na kuna kitu ndani yetu
11:39
that is beyondzaidi our understandinguelewa.
231
687000
3000
ambacho kinazidi ufahamu wetu.
11:42
That's the partsehemu of us that yearnsanatamani
232
690000
3000
hiyo ni sehemu yetu ambayo inamwonea shauku
11:45
for God, or something more
233
693000
3000
Mungu, au kitu kikubwa zaidi
11:48
than we find in technologyteknolojia.
234
696000
3000
ya vkile tunachokipata ndani ya teknolojia.
11:51
Your soulnafsi is that partsehemu of you that
235
699000
2000
Nafsi yako ni ile sehemu yako
11:53
yearnsanatamani for meaningmaana in life,
236
701000
2000
ambayo ina hamu yakuona maisha yakiwa na maana,
11:55
and whichambayo seeksinataka for something beyondzaidi this life.
237
703000
3000
na ambacho kinatafuta kitu kilicho mbele maisha haya ya sasa.
11:58
It's the partsehemu of you that yearnsanatamani, really, for God.
238
706000
2000
Ni sehemu yako ambayo ina shauku na Mungu.
12:00
I find [that] youngvijana people all over the worldulimwengu
239
708000
2000
Nimeona kuwa vijana kote duniani
12:02
are searchingkutafuta for something.
240
710000
3000
wanatafuta kitu fulani
12:05
They don't know what it is. I speaksema at manywengi universitiesvyuo vikuu,
241
713000
3000
Hawajui ni kitu gani. ninaongea katika vyuo vikuu vingi,
12:08
and I have manywengi questionsmaswali and answerjibu periodsvipindi, and
242
716000
3000
ninakuwa na vipindi vingi vya maswali na majibu, na
12:11
whetherkama it's CambridgeCambridge, or HarvardHarvard,
243
719000
2000
haijalishi kama ni chuo kikuu cha Cambridge, au Harvard,
12:13
or OxfordOxford --
244
721000
2000
au Oxford--
12:15
I've spokenamesema at all of those universitiesvyuo vikuu.
245
723000
2000
nimeshaongea katika vyuo vyote hivyo.
12:17
I'm going to HarvardHarvard in about threetatu or fournne --
246
725000
2000
Ninaenda Harvard katika kipindi cha miezi mitatu au minne
12:19
no, it's about two monthsmiezi from now --
247
727000
2000
hapana, ni miezi miwili kutoka sasa --
12:21
to give a lecturehotuba.
248
729000
2000
kutoa mhadhara.
12:23
And I'll be askedaliuliza the samesawa questionsmaswali that I was askedaliuliza
249
731000
2000
na najua nitaulizwa maswali yale yale niliyoulizwa
12:25
the last fewwachache timesnyakati I've been there.
250
733000
3000
mara kadhaa nilivyokuwa mahali hapo.
12:28
And it'llitabidi be on
251
736000
2000
na yatakuwa ni juu ya
12:30
these questionsmaswali:
252
738000
2000
maswali haya:
12:32
where did I come from? Why am I here? Where am I going?
253
740000
3000
Nimetokea wapi? Kwa nini niko hapa? ninaenda wapi?
12:35
What's life all about? Why am I here?
254
743000
3000
Ni nini maana ya maisha hasa? Kwa nini niko hapa?
12:39
Even if you have no religiouskidini beliefimani,
255
747000
2000
Hata kama hauna imani ya dini
12:41
there are timesnyakati when you wonderajabu that there's something elsemwingine.
256
749000
3000
kuna nyakati ambazo unawaza kuwa kuna kitu kingine
12:44
ThomasThomas EdisonEdison alsopia said,
257
752000
3000
Thomas Edison alisema
12:47
"When you see everything that happenshutokea in the worldulimwengu of sciencesayansi,
258
755000
3000
"kila unapoona kila kinachotokea katika ulimwengu wa sayansi.
12:50
and in the workingkufanya kazi of the universeulimwengu,
259
758000
2000
na ufanyaji kazi wa ulimwengu,
12:52
you cannothaiwezi denykukana that there's a captainnahodha on the bridgedaraja."
260
760000
3000
hauwezi ukakataa kuwa kuna mwongozaji wa hayo yote upande wa pili
12:56
I rememberkumbuka oncemara moja,
261
764000
2000
ninakumbuka kuna wakati
12:58
I satameketi besidekando MrsBibi. GorbachevGorbachev
262
766000
2000
nilikaa pembeni ya mke wa rais wa urusi , mama Gorbachev
13:00
at a WhiteNyeupe HouseNyumba dinnerchajio.
263
768000
2000
katika ikulu ya Marekani ya white house,
13:03
I wentakaenda to AmbassadorBalozi DobryninDobrynin, whomambaye I knewalijua very well.
264
771000
2000
nilienda kwa balozi Dobrynin
13:05
And I'd been to RussiaUrusi severalkadhaa timesnyakati underchini the CommunistsWAKOMUNISTI,
265
773000
4000
na nilikuwa nimeshaenda Urusi mara kadhaa chini ya utawala wa kikomunisti
13:09
and they'dwangeweza givenalipewa me marvelousajabu freedomuhuru that I didn't expectwanatarajia.
266
777000
4000
na walinipatia uhuru wa ajabu ambao sikuutegemea.
13:15
And I knewalijua MrMr. DobryninDobrynin very well,
267
783000
2000
Nilimjua ndugu Dobrynin vizuri sana,
13:17
and I said,
268
785000
2000
na nikamwambia,
13:19
"I'm going to sitkukaa besidekando MrsBibi. GorbachevGorbachev tonightusiku wa leo.
269
787000
3000
" ninaenda kukaa karibu na mama Gorbachev leo usiku.
13:22
What shallitakuwa I talk to her about?"
270
790000
2000
niongee naye nini?
13:24
And he surprisedkushangaa me with the answerjibu.
271
792000
2000
Na alinishangaza kwa jibu lake.
13:26
He said, "Talk to her about religiondini and philosophyfalsafa.
272
794000
3000
Alisema," ongea nae kuhusu dini na filosofia.
13:29
That's what she's really interestednia in."
273
797000
3000
hicho ndicho anachopenda."
13:32
I was a little bitkidogo surprisedkushangaa, but that eveningjioni
274
800000
3000
nilishangaa kidogo, lakini jioni ile
13:35
that's what we talkedaliongea about,
275
803000
2000
hicho ndicho tulichoongea.
13:37
and it was a stimulatingkuchochea conversationmazungumzo.
276
805000
2000
na yalikuwa ni mazungumzo ya kusisimua sana.
13:39
And afterwardbaadaye, she said,
277
807000
2000
na baadae akasema,
13:41
"You know, I'm an atheisthawana Mungu,
278
809000
2000
" unajua , mimi siamini juu ya uwepo wa Mungu,
13:43
but I know that there's something up there
279
811000
2000
lakini najua kuwa kuna kitu huko juu
13:45
higherjuu than we are."
280
813000
3000
kikubwa zaidi yetu."
13:48
The secondpili problemtatizo
281
816000
2000
taizo la pili
13:50
that KingMfalme DavidDaudi realizedgundua he could not solvekutatua
282
818000
3000
ambalo Mfalme Daudi aligundua kuwa hawezi kulitatua
13:54
was the problemtatizo of humanbinadamu sufferingmateso.
283
822000
2000
ilikuwa ni tatizo la mateso mbalimbali ya wanadamu.
13:56
WritingKuandika the oldestkongwe bookkitabu in the worldulimwengu was JobKazi,
284
824000
3000
aliyeandika kitabu cha zamani kabisa dunianialikuwa ni Ayubu,
13:59
and he said,
285
827000
2000
na akasema,
14:01
"Man is bornalizaliwa untohadi troubleshida as the sparkscheche flykuruka upwardzaidi."
286
829000
3000
"Mwanadamu huzaliwa ili apate mashaka, kama cheche za moto zirukavyo juu".
14:05
Yes, to be sure, sciencesayansi has donekufanyika much to pushkushinikiza back
287
833000
3000
Na kwa uhakika, sayansi imefanya mengi kupunguza
14:08
certainfulani typesaina of humanbinadamu sufferingmateso.
288
836000
3000
baadhi ya machungu ya wanadamu.
14:11
But I'm --
289
839000
2000
lakini mimi
14:13
in a fewwachache monthsmiezi, I'll be 80 yearsmiaka of ageumri.
290
841000
3000
ndani ya miezi michache ijayo nitakuwa na miaka, 80.
14:16
I admitkukubali that I'm very gratefulkushukuru
291
844000
2000
Nakubali kuwa ninashukuru sana
14:18
for all the medicalmatibabu advancesmaendeleo
292
846000
2000
kwa ajili ya maendeleo ya kitabibu
14:20
that have keptimehifadhiwa me in relativelykiasi good healthafya
293
848000
2000
ambayo yamenifanya niendelee kuwa mzima na afya nzuri.
14:22
all these yearsmiaka.
294
850000
2000
kwa miaka yote hii.
14:24
My doctorsmadaktari at the MayoMayo ClinicKliniki urgedaliwataka me
295
852000
2000
Madaktari wangu katika kliniki ya Mayo walinisihi
14:26
not to take this tripsafari out here to this -- to be here.
296
854000
3000
nisisafiri kuja mahali hapa.
14:30
I haven'thawana givenalipewa a talk in nearlykaribu fournne monthsmiezi.
297
858000
3000
sijaongea mbele ya watu kama hivi kwa karibia miezi minne
14:35
And when you speaksema as much as I do,
298
863000
2000
na ukiwa unaongea mara nyingi kama ambavyo mimi naongea
14:37
threetatu or fournne timesnyakati a day,
299
865000
2000
mara tatu au mara nne kwa siku,
14:39
you get rustyrusty.
300
867000
2000
nguvu yako inapungua.
14:41
That's the reasonsababu I'm usingkutumia this podiumpodium
301
869000
2000
Ndio maana natumia kifaa hiki cha kuegemea
14:43
and usingkutumia these notesmaelezo.
302
871000
3000
na kutumia maandishi haya niliyoyandaa kabla.
14:46
EveryKila time you ever hearkusikia me on the televisiontelevisheni or somewheremahali fulani,
303
874000
3000
Kila mara unaponisikia mimi katika televisheni au mahali pengine,
14:49
I'm ad-libbingAD-libbing.
304
877000
2000
ninakuwa ninaongea kwa kutoa maneno hapo kwa hapo kwa kufuata muongozo fulani
14:51
I'm not readingkusoma. I never readsoma an addressanwani.
305
879000
3000
sisomi, huwa sisomi maelezo yoyote
14:55
I never readsoma a speechhotuba or a talk or a lecturehotuba.
306
883000
2000
sisomi hotuba , mahubiri au mihadhara
14:59
I talk adtangazo libLibu.
307
887000
2000
ninaongea hapo kwa hapo
15:01
But tonightusiku wa leo, I've
308
889000
2000
lakini usiku huu, nina
15:03
got some notesmaelezo here so that if
309
891000
2000
maandishi ambayo kama ikitokea
15:05
I beginkuanza to forgetkusahau,
310
893000
2000
ninataka kusahau,
15:07
whichambayo I do sometimesmara nyingine,
311
895000
3000
kitu ambacho hutokea wakati mwingine,
15:10
I've got something I can turnkugeuka to.
312
898000
3000
nitakuwa na kitu cha kuniongoza.
15:13
But even here amongmiongoni mwa us,
313
901000
2000
Lakini hata hata hapa kati kati yetu,
15:17
mostwengi --
314
905000
2000
wengi--
15:21
in the mostwengi advancedya juu societyjamii in the worldulimwengu,
315
909000
3000
katika jamii iliyoendelea sana kuliko zote duniani,
15:24
we have povertyumasikini.
316
912000
2000
tuna umaskini.
15:26
We have familiesfamilia that self-destructSelf-destruct,
317
914000
3000
Tuna familia ambazo zinaharibu mambo yake zenyewe,
15:29
friendsmarafiki that betraykumsaliti us.
318
917000
2000
marafiki wanaotusaliti.
15:31
UnbearableHayavumiliki psychologicalkisaikolojia pressuresshinikizo bearkubeba down on us.
319
919000
3000
tunaelemewa na misongo ya mawazo
15:34
I've never metalikutana a personmtu in the worldulimwengu
320
922000
2000
sijawahi kukutana na mtu yeyote duniani
15:36
that didn't have a problemtatizo
321
924000
2000
ambaye hana tatizo
15:38
or a worrywasiwasi.
322
926000
2000
au wasiwasi fulani.
15:40
Why do we sufferkuteseka? It's an age-oldumri wa miaka questionswali
323
928000
3000
Kwa nini tunapatwa na magumu? ni swali ambalo limeulizwa kwa muda mrefu
15:43
that we haven'thawana answeredakajibu.
324
931000
2000
ambalo bado hatujalijibu.
15:45
YetBado DavidDaudi again and again said
325
933000
3000
Lakini Daudi tena na tena alisema
15:49
that he would turnkugeuka to God.
326
937000
3000
atamgeukia Mungu.
15:52
He said, "The LordBwana is my shepherdmchungaji."
327
940000
3000
Alisema, "Bwana ndiye mchungaji wangu."
15:56
The finalmwisho problemtatizo that DavidDaudi knewalijua he could not solvekutatua
328
944000
4000
Tatizo la mwisho ambalo Daudi alijua hawezi kulitatua
16:00
was deathkifo.
329
948000
2000
ilikuwa ni Kifo.
16:03
ManyWengi commentatorswachambuzi have said that deathkifo
330
951000
2000
Watu wengi wamesema kwamba kifo
16:05
is the forbiddenhalali subjectsomo of our generationkizazi.
331
953000
3000
ni jambo ambalo limekuwa gumu kuzungumzwa na kizazi chetu.
16:08
MostWengi people livekuishi as if
332
956000
3000
Watu wengi wanaishi kama vile
16:11
they're never going to diekufa.
333
959000
2000
hawatakufa.
16:13
TechnologyTeknolojia projectsmiradi the mythhadithi
334
961000
3000
Teknolojia inaleta udanganyifu
16:16
of controlkudhibiti over our mortalityvifo.
335
964000
3000
kuwa tunaweza tukatawala kuishi kwetu.
16:20
We see people on our screensskrini.
336
968000
2000
Tunaona watu katika vioo vya TV.
16:22
MarilynMarilyn MonroeMonroe is just as beautifulnzuri on the screenskrini
337
970000
2000
Marilyn Monroe ni mzuri katika TV
16:24
as she was in personmtu,
338
972000
2000
kama alivyokuwa hai,
16:26
and our -- manywengi youngvijana people think she's still alivehai.
339
974000
3000
na vijana wengi wanafikiri kuwa bado anaendelea kuishi.
16:30
They don't know that she's deadwamekufa.
340
978000
2000
Hawajui kuwa alishakufa.
16:32
Or ClarkClark GableGable, or whoeveryeyote it is.
341
980000
2000
Au Clark Gable, au yeyote yule mwingine.
16:34
The oldzamani starsnyota, they come to life.
342
982000
4000
Nyota wa zamani, wanarudi tena kuwa hai.
16:38
And they're --
343
986000
2000
Na wanakuwa
16:41
they're just as great on that screenskrini as they were in personmtu.
344
989000
3000
Na wanakuwa mahiri katika TV kama walivyokuwa mahiri walipokuwa hai.
16:46
But deathkifo is inevitablekuepukika.
345
994000
2000
Lakini kifo hakina ushindani.
16:48
I spokealizungumza some time agoiliyopita to
346
996000
3000
Nilikuwa naongea kipindi fulani hapo nyuma
16:51
a jointpamoja sessionkikao of CongressCongress, last yearmwaka.
347
999000
3000
katika kikao cha pamoja cha bunge la Marekani
16:55
And we were meetingmkutano in that roomchumba,
348
1003000
2000
Kwa tukawa tunakutana katika hicho chumba,
16:58
the statuesanamu roomchumba.
349
1006000
2000
katika chumba cha sanamu
17:00
About 300 of them were there.
350
1008000
2000
watu kama 300 walikuwa pale.
17:03
And I said, "There's one thing that we have in commonkawaida in this roomchumba,
351
1011000
4000
na nikasema." kuna kitu moja ambacho wote hapa tunacho,
17:07
all of us togetherpamoja, whetherkama RepublicanJamhuri or DemocratDemocrat,
352
1015000
2000
wote sisi hapa, bila kujali ni mmwanachama wa chama cha Republican au Democrat,
17:10
or whoeveryeyote."
353
1018000
2000
au vyovyote vile."
17:12
I said, "We're all going to diekufa.
354
1020000
2000
nikasema,"sis wote ipo siku tutakufa.
17:14
And we have that in commonkawaida with all these great menwatu of the pastzilizopita
355
1022000
3000
na hicho ndicho kitu tulicho nacho sisi wote pamoja na watu mahiri wa zamani.
17:17
that are staringinaonekana down at us."
356
1025000
3000
ambao wanatuangalia kutoka juu."
17:21
And it's oftenmara nyingi difficultvigumu for youngvijana people
357
1029000
2000
na mara nyingi ni ngumu sana kwa vijana
17:23
to understandkuelewa that.
358
1031000
2000
kuelewa hilo.
17:26
It's difficultvigumu for them to understandkuelewa that they're going to diekufa.
359
1034000
3000
ni vigumu kwa wao kuelewa kuwa ipo siku watakuja kufa.
17:30
As the ancientkale writermwandishi of EcclesiastesMhubiri wrotealiandika,
360
1038000
4000
Mwandishi wa kitabu Mhubiri aliandika,
17:34
he said, there's everykila activityshughuli underchini heavenmbinguni.
361
1042000
3000
alisema, kuna kila shughuli chini ya mbingu.
17:38
There's a time to be bornalizaliwa,
362
1046000
3000
kuna wakati wa kuzaliwa,
17:41
and there's a time to diekufa.
363
1049000
2000
na kuna wakati wa kufa.
17:43
I've stoodalisimama at the deathbedkitanda cha kifo
364
1051000
3000
nimekuwa nikiwa pembeni wakati umauti ulipowakaribia
17:46
of severalkadhaa famousmaarufu people,
365
1054000
2000
watu maarufu mbalimbali
17:48
whomambaye you would know.
366
1056000
2000
ambao baadhi yenu mtakuwa mnawajua.
17:50
I've talkedaliongea to them.
367
1058000
2000
nimeongea nao.
17:52
I've seenkuonekana them in those agonizingkuumiza momentswakati
368
1060000
2000
nimeona kipindi hiki cha mashaka yao
17:54
when they were scaredhofu to deathkifo.
369
1062000
3000
walipokuwa na uoga usiokuwa wa kawaida.
17:57
And yetbado, a fewwachache yearsmiaka earliermapema,
370
1065000
3000
lakini, miaka michache kabla,
18:01
deathkifo never crossedwalivuka theirwao mindakili.
371
1069000
2000
kifo hakikuwa katika mawazo yao kabisa.
18:03
I talkedaliongea to a womanmwanamke this pastzilizopita weekwiki
372
1071000
3000
niliongea na mwanamke mmoja, wiki iliyopita
18:07
whoseambaye fatherbaba
373
1075000
2000
ambaye baba yake
18:10
was a famousmaarufu doctordaktari.
374
1078000
2000
alikuwa ni daktari maarufu.
18:13
She said he never thought of God, never talkedaliongea about God,
375
1081000
3000
Alisema hakuwa anawaza kuhusu Mungu, wala kuongea chochote kuhusu Mungu,
18:16
didn't believe in God. He was an atheisthawana Mungu.
376
1084000
3000
hakuamini kabisa kuhusu Mungu. alikuwa ni mtu asiyeamini kwamba Mungu yupo.
18:21
But she said,
377
1089000
2000
Lakini akasema
18:23
as he camealikuja to diekufa,
378
1091000
2000
alipokuwa anakaribia kufa,
18:25
he satameketi up on the sideupande of the bedkitanda one day,
379
1093000
4000
alikaa pembeni ya kitanda siku moja,
18:29
and he askedaliuliza the nursemuuguzi if he could see the chaplainKasisi.
380
1097000
3000
na akamwuliza muuguzi kama anaweza kumwona mchungaji.
18:32
And he said, for the first time in his life
381
1100000
2000
akasema, kwa mara ya kwanza katika maisha yake
18:34
he'dyeye d thought about the inevitablekuepukika,
382
1102000
3000
aliwaza kuhusu jambo hili lisiloepukika,
18:39
and about God.
383
1107000
2000
na kuhusu Mungu.
18:41
Was there a God?
384
1109000
2000
Je Mungu yupo?
18:45
A fewwachache yearsmiaka agoiliyopita, a universitychuo kikuu studentmwanafunzi askedaliuliza me,
385
1113000
3000
Miaka michache iliyopita,mwanafunzi wa chuo kikuu aliniuliza,
18:49
"What is the greatestkubwa zaidi surprisemshangao in your life?"
386
1117000
3000
"Kipi kimekushangaza sana katika maisha yako?"
18:52
And I said, "The greatestkubwa zaidi surprisemshangao in my life
387
1120000
2000
nikajibu,"kitu kilichonishangaza sana katika maisha yangu
18:54
is the brevityufupi of life.
388
1122000
3000
ni ufupi wa maisha.
18:57
It passeshupita so fastharaka."
389
1125000
3000
yanapita haraka sana."
19:02
But it does not need to have to be that way.
390
1130000
2000
Lakini haihitaji kuwa hivyo.
19:04
WernherDaktari Wernher vonvon BraunBraun,
391
1132000
3000
Wernher von Braun,
19:07
in the aftermathbaada ya of WorldUlimwengu WarVita IIII concludedalihitimisha, quotequote:
392
1135000
3000
muda mfupi baada ya vita ya pili ya dunia alisema,
19:10
"sciencesayansi and religiondini are not antagoniststutimize.
393
1138000
3000
"Sayansi na dini sio maadui.
19:13
On the contrarykinyume chake, they're sistersdada."
394
1141000
3000
kinyume chake, hawa ni kama mtu na dada yake."
19:17
He put it on a personalbinafsi basismsingi.
395
1145000
2000
Akajaribu kuweka katika uhusiano wa karibu hivyo.
19:19
I knewalijua DrDr. vonvon BraunBraun very well.
396
1147000
3000
Nilimjua Dr. von Braun vizuri sana.
19:22
And he said, "SpeakingAkizungumza for myselfMimi mwenyewe,
397
1150000
2000
Na akasema,"Nikiongea kama mimi,
19:24
I can only say that the grandeurufahari of the cosmoscosmos
398
1152000
3000
naweza kusema kuwa uzuri wa anga
19:27
serveshutumikia only to confirmkuthibitisha
399
1155000
2000
unathibitisha
19:29
a beliefimani in the certaintyuhakika of a creatorMuumba."
400
1157000
3000
uhakika wa muumbaji."
19:32
He alsopia said,
401
1160000
2000
akasema pia,
19:34
"In our searchtafuta to know God,
402
1162000
2000
"katika kutafuta kwetu kumjua Mungu,
19:36
I've come to believe that the life of JesusYesu ChristKristo
403
1164000
3000
nimeamini kuwa maisha ya Yesu Kristo
19:40
should be the focustazama of our effortsjuhudi and inspirationmsukumo.
404
1168000
3000
yanatakiwa yawe ndiyo mwongozo wa juhudi zetu.
19:44
The realityukweli of this life and His resurrectionufufuo
405
1172000
2000
Ukweli wa maisha haya na kufufuka kwake
19:46
is the hopetumaini of mankindwanadamu."
406
1174000
3000
ni tumaini la wanadamu."
19:49
I've donekufanyika a lot of speakingakizungumza in GermanyUjerumani
407
1177000
2000
Nimehubiri mara nyingi Ujerumani
19:51
and in FranceUfaransa, and in differenttofauti partssehemu of the worldulimwengu --
408
1179000
3000
na Ufaransa, na katika sehemu mbalimbali duniani --
19:54
105 countriesnchi it's been my privilegeupendeleo to speaksema in.
409
1182000
3000
nimepata neema ya kuhubiri katika nchi 105.
19:59
And I was invitedwalioalikwa one day to visittembelea
410
1187000
3000
Na nilialikwa siku moja kumtembelea
20:03
ChancellorMkuu AdenauerAdenauer,
411
1191000
2000
Waziri mkuu Adenauer,
20:05
who was lookedilionekana uponjuu as sortfanya of the foundermwanzilishi of modernkisasa GermanyUjerumani,
412
1193000
3000
ambaye alikuwa ni baba wa taifa la kisasa la ujerumani,
20:10
sincetangu the warvita.
413
1198000
2000
baada ya vita
20:12
And he oncemara moja -- and he said to me,
414
1200000
2000
na akaniambia
20:14
he said, "YoungYoung man." He said,
415
1202000
2000
Kijana,
20:16
"Do you believe in the resurrectionufufuo of JesusYesu ChristKristo?"
416
1204000
3000
Je unaamini katika kufufuka kwa Yesu Kristo?"
20:20
And I said, "SirSir, I do."
417
1208000
2000
nikasema,Ndio Bwana mkubwa."
20:22
He said, "So do I."
418
1210000
2000
akasema,"hata mimi pia."
20:24
He said, "When I leaveshika officeofisi,
419
1212000
2000
Akasema,"Nitakapoondoka madarakani,
20:26
I'm going to spendtumia my time writingkuandika a bookkitabu
420
1214000
3000
nitaandika kitabu
20:29
on why JesusYesu ChristKristo roseakaondoka again,
421
1217000
3000
kwa nini Yesu Kristo alifufuka,
20:32
and why it's so importantmuhimu to believe that."
422
1220000
3000
na umuhimu wa kuamini hivyo."
20:38
In one of his playsinacheza,
423
1226000
2000
Katika moja ya maigizo yake,
20:40
AlexanderAlexander SolzhenitsynSolzhenitsyn
424
1228000
2000
Alexander Solzhenitsyn
20:43
depictsinaonyesha a man dyingkufa,
425
1231000
2000
anaonyesha mtu anayekufa,
20:45
who saysanasema to those gatheredwalikusanyika around his bedkitanda,
426
1233000
3000
anayewaambia waliokuwa wamezunguka kitanda chake,
20:48
"The momentwakati when it's terriblembaya to feel regretmajuto
427
1236000
2000
"wakati mbaya wa kuwa na majuto
20:50
is when one is dyingkufa."
428
1238000
3000
ni wakati ambapo mtu anapokuwa anakufa."
20:53
How should one livekuishi in orderamri not to feel regretmajuto when one is dyingkufa?
429
1241000
4000
Mtu aishije ili aiwe na majuto wakati wa kufa?
20:58
BlaiseBlaise PascalPascal
430
1246000
2000
Blaise Pascal
21:00
askedaliuliza exactlyhasa that questionswali
431
1248000
2000
aliuliza swali
21:02
in seventeenth-centurykarne ya seventeenth FranceUfaransa.
432
1250000
2000
katika karne ya 17, ufaransa
21:04
PascalPascal has been calledaitwaye the architectmbunifu
433
1252000
2000
Pascal anahesabika kama mtengenezaji
21:06
of modernkisasa civilizationustaarabu.
434
1254000
2000
wa ustaarabu wa kisasa.
21:09
He was a brilliantkipaji scientistmwanasayansi
435
1257000
2000
Alikuwa ni mwanasayansi mahiri
21:11
at the frontiersmipaka of mathematicshisabati,
436
1259000
2000
katika eneo la hisabati,
21:13
even as a teenagerkijana.
437
1261000
2000
hata alipokuwa kijana.
21:16
He is viewedkutazamwa by manywengi as the foundermwanzilishi of the probabilityuwezekano theorynadharia,
438
1264000
3000
Anajulikana na wengi kama mwanzilishi wa kanuni ya uwezekano wa kitu fulani kutokea
21:20
and a creatorMuumba of the first modelmfano of a computerkompyuta.
439
1268000
4000
na mwanzilishi wa mfumo wa kwanza wa kompyuta.
21:24
And of coursebila shaka, you are all familiarujuzi with
440
1272000
2000
na najua mnaelewa
21:26
the computerkompyuta languagelugha namedjina lake for him.
441
1274000
3000
lugha ya kompyuta iliyoitwa kwa jina lake.
21:29
PascalPascal exploredexplored in depthkina our humanbinadamu dilemmasshida
442
1277000
2000
Pascal alitafiti matatizo makuu matatu ya wanadamu
21:31
of evilmabaya, sufferingmateso and deathkifo.
443
1279000
4000
ya uovu,mateso na kifo
21:35
He was astoundedalishangaa
444
1283000
3000
alishangazwa sana
21:38
at the phenomenonuzushi we'vetumekuwa been consideringkuzingatia:
445
1286000
3000
na vitu ambavyo tumekuwa tukitafakari
21:41
that people can achievekufikia extraordinaryajabu heightsurefu
446
1289000
2000
kwamba watu wanaweza kupata mafanikio makubwa sana
21:43
in sciencesayansi, the artssanaa and humanbinadamu enterprisebiashara,
447
1291000
3000
katika sayansi,sanaa na biashara,
21:46
yetbado they alsopia are fullkamili of angerhasira, hypocrisyunafiki
448
1294000
3000
lakini wakawa wamejaa hasira,unafiki
21:49
and have -- and self-hatredsSelf-hatreds.
449
1297000
3000
na kujichukia wenyewe.
21:53
PascalPascal saw us as a remarkableajabu mixturemchanganyiko
450
1301000
2000
Pascal alituona sisi kuwa ni mchanganyiko
21:55
of geniusfikra and self-delusionudanganyifu wa binafsi.
451
1303000
3000
wa umahiri sana na kujidanganya kwingi.
21:58
On NovemberNovemba 23,
452
1306000
2000
Novemba 23,
22:00
1654,
453
1308000
2000
1654
22:03
PascalPascal had a profoundkina religiouskidini experienceuzoefu.
454
1311000
3000
Pascal alikutana na hali ya kipekee ya kiroho.
22:07
He wrotealiandika in his journaljarida these wordsmaneno:
455
1315000
3000
aliandika katika jarida lake maneno haya:
22:10
"I submittuma myselfMimi mwenyewe,
456
1318000
2000
"najikabidhi,
22:12
absolutelykabisa,
457
1320000
2000
kabisa
22:15
to JesusYesu ChristKristo, my redeemerMkombozi."
458
1323000
3000
kwa Yesu Kristo,mwokozi wangu."
22:18
A FrenchKifaransa historianmwanahistoria said,
459
1326000
2000
Mwanahistoria wa kifaransa alisema
22:20
two centurieskarne laterbaadae,
460
1328000
3000
karne mbili baadae,
22:23
"SeldomNadra has so mightymakuu an intellectakili
461
1331000
2000
"ni mara chache sana mtu msomi
22:26
submittedkuwasilishwa with suchvile humilityunyenyekevu
462
1334000
3000
akajishusha kwa unyenyekevu kiasi hicho
22:29
to the authoritymamlaka of JesusYesu ChristKristo."
463
1337000
3000
kwa mamlaka ya Yesu Kristo."
22:33
PascalPascal camealikuja to believe not only the love and the graceneema of God
464
1341000
3000
Pascal sio tu aliamini juu ya upendo na neema ya Mungu
22:36
could bringkuleta us back into harmonymaelewano,
465
1344000
3000
kuwa vinaweza kuturudisha katika furaha,
22:41
but he believedaliamini
466
1349000
2000
lakini aliamini
22:43
that his ownmwenyewe sinsdhambi and failureskushindwa could be forgivenkusamehewa,
467
1351000
3000
kuwa dhambi zake na kushindwa kwake kunaweza kusamehewa
22:46
and that when he diedalikufa he would go to a placemahali calledaitwaye heavenmbinguni.
468
1354000
3000
na kuwa akifa ataenda mbinguni
22:51
He experienceduzoefu it in a way that wentakaenda beyondzaidi
469
1359000
2000
hali hii ilikuwa ni zaidi
22:53
scientifickisayansi observationuchunguzi and reasonsababu.
470
1361000
2000
ya utafiti wowote wa kisayansi
22:55
It was he who pennedaliandika the well-knownmaalumu wordsmaneno,
471
1363000
3000
alikuwa ni yeye aliyesema maneno haya,
22:58
"The heartmoyo has its reasonssababu,
472
1366000
2000
"Moyo una sababu zake,
23:01
whichambayo reasonsababu knowsanajua not of."
473
1369000
3000
sababu ambazo hauzijui."
23:04
EquallySawa well knowninayojulikana is Pascal'sWa Pascal WagerWager.
474
1372000
3000
Kingine kinachojulikana sana ni kanuni ya Pascal ya uwepo wa Mungu
23:07
EssentiallyKimsingi, he said this: "if you betbet on God,
475
1375000
3000
alisema." kama ukikubali kuwa Mungu yupo,
23:11
and openkufungua yourselfwewe mwenyewe to his love,
476
1379000
2000
na ukajiachia moyo wako kupokea upendo wake
23:13
you losekupoteza nothing, even if you're wrongsi sawa.
477
1381000
3000
hautapoteza chochote hata kama utakuwa umekosea.
23:16
But if insteadbadala yake you betbet that there is no God,
478
1384000
3000
lakini ukisema hakuna Mungu,
23:20
then you can losekupoteza it all, in this life and the life to come."
479
1388000
3000
unaweza ukapoteza yote,katika maisha ya sasa na yajayo."
23:25
For PascalPascal, scientifickisayansi knowledgeujuzi
480
1393000
2000
Kwa Pascal,maarifa ya Sayansi
23:27
paledpaled besidekando the knowledgeujuzi of God.
481
1395000
3000
yalikuwa nyuma sana ya neno la Mungu.
23:31
The knowledgeujuzi of God was farmbali beyondzaidi
482
1399000
2000
Maarifa ya Mungu yalikuwa mbali sana
23:33
anything that ever crossedwalivuka his mindakili.
483
1401000
3000
na chochote kilichokuja katika mawazo yake.
23:36
He was readytayari to faceuso him
484
1404000
2000
alikuwa tayari kukutana naye
23:38
when he diedalikufa at the ageumri of 39.
485
1406000
3000
alipokufa akiwa na miaka 39.
23:41
KingMfalme DavidDaudi livedaliishi to be 70,
486
1409000
2000
Mfalme Daudi aliishi mpaka kufika miaka 70
23:43
a long time in his erazama.
487
1411000
3000
muda mrefu katika kizazi chake.
23:46
YetBado he too had to faceuso deathkifo,
488
1414000
3000
lakini na yeye alikutana na kifo,
23:49
and he wrotealiandika these wordsmaneno:
489
1417000
2000
na akaandika maneno haya:
23:51
"even thoughingawa I walktembea throughkupitia the valleybonde of the shadowKivuli of deathkifo,
490
1419000
4000
"Naam,nijapopita katika bonde la uvuli wa mauti,
23:55
I will fearhofu no evilmabaya,
491
1423000
2000
Sitaogopa mabaya,
23:57
for you are with me."
492
1425000
2000
Kwa maana,wewe upo pamoja nami."
23:59
This was David'sDaudi answerjibu to threetatu dilemmasshida
493
1427000
3000
hili lilikuwa ni jibu la Daudi kwa matatizo haya matatu
24:02
of evilmabaya, sufferingmateso and deathkifo.
494
1430000
3000
ya uovu, mateso na kifo.
24:05
It can be yoursyako, as well,
495
1433000
3000
jibu hili linaweza likawa lako pia,
24:09
as you seektafuta the livingwanaishi God
496
1437000
2000
unapomtafuta Mungu aliye hai
24:11
and allowkuruhusu him to fillkujaza your life
497
1439000
2000
na kumruhusu ajaze maisha yako
24:13
and give you hopetumaini for the futurebaadaye.
498
1441000
3000
na kukupa tumaini la maisha ya baadaye.
24:18
When I was 17 yearsmiaka of ageumri,
499
1446000
2000
nilipokuwa na miaka 17,
24:22
I was bornalizaliwa and rearedreared on a farmshamba in NorthKaskazini CarolinaCarolina.
500
1450000
3000
Nilizaliwa na kukua katika shamba huko North Carolina.
24:26
I milkedkukamuliwa maziwa cowsng'ombe everykila morningasubuhi, and I had to milkmaziwa the samesawa cowsng'ombe everykila eveningjioni
501
1454000
2000
nilikamua maziwa ya ng'ombe kila asubuhi na jioni
24:28
when I camealikuja home from schoolshule.
502
1456000
2000
niliporudi nyumbani kutoka shule.
24:30
And there were 20 of them that I had --
503
1458000
2000
kulikuwa na ng'ombe 20
24:32
that I was responsiblewajibu for,
504
1460000
3000
ambao nilitakiwa niwahudumie,
24:35
and I workedkazi on the farmshamba
505
1463000
3000
na pia nilikuwa nafanya shughuli za kilimo shambani
24:38
and triedwalijaribu to keep up with my studiestafiti.
506
1466000
3000
na kujaribu kuendelea na masomo.
24:41
I didn't make good gradesmadarasa ya in highjuu schoolshule.
507
1469000
3000
sikupata matokeo mazuri shule ya sekondari,
24:44
I didn't make them in collegechuo, untilmpaka
508
1472000
3000
kwa hiyo sikuweza kwenda chuoni, mpaka
24:47
something happenedkilichotokea in my heartmoyo.
509
1475000
2000
kitu kilipotokea katika moyo wangu.
24:49
One day, I was facedwanakabiliwa face-to-faceuso kwa uso
510
1477000
3000
siku moja,nilikutana uso kwa uso
24:53
with ChristKristo.
511
1481000
2000
na Kristo.
24:55
He said, "I am the way, the truthukweli and the life."
512
1483000
3000
akaniambia,' mimi ni njia ya kweli na uzima."
24:59
Can you imaginefikiria that? "I am the truthukweli.
513
1487000
3000
hebu jaribu kuwaza, mimi ni kweli.
25:02
I'm the embodimentmfano of all truthukweli."
514
1490000
3000
mimi ndio huo ukweli wote."
25:05
He was a liarmwongo.
515
1493000
2000
Alikuwa ni mwongo.
25:09
Or he was insanewazimu.
516
1497000
2000
au alikuwa amechanganyikiwa.
25:12
Or he was what he claimedalidai to be.
517
1500000
2000
au alikuwa ni yule ambaye amesema kuwa ndiye.
25:14
WhichAmbayo was he?
518
1502000
2000
alikuwa ni nani?
25:16
I had to make that decisionuamuzi.
519
1504000
2000
ilibidi nifanye huo uamuzi.
25:18
I couldn'thaikuweza provekuthibitisha it.
520
1506000
2000
sikuweza kuthibitisha
25:20
I couldn'thaikuweza take it to a laboratorymaabara
521
1508000
2000
sikuweza kufanya utafiti katika maabara
25:22
and experimentjaribio with it.
522
1510000
2000
na kufanya majaribio.
25:24
But by faithimani I said, I believe him,
523
1512000
3000
lakini kwa imani,nikasema ninamwamini,
25:28
and he camealikuja into my heartmoyo
524
1516000
3000
na aliingia moyoni mwangu
25:31
and changediliyopita my life.
525
1519000
2000
na kubadilisha maisha yangu.
25:33
And now I'm readytayari,
526
1521000
3000
na sasa niko tayari,
25:36
when I hearkusikia that call,
527
1524000
2000
nitakaposikia kuitwa,
25:38
to go into the presenceuwepo of God.
528
1526000
3000
kwenda katika uwepo wa Mungu.
25:41
Thank you, and God blessbaraka all of you.
529
1529000
2000
Asante,na Mungu awabariki wote.
25:43
(ApplauseMakofi)
530
1531000
10000
(makofi)
25:54
Thank you for the privilegeupendeleo. It was great.
531
1542000
2000
Asante kwa neema hii.ilikuwa ni nzuri
25:56
RichardRichard WurmanWurman: You did it.
532
1544000
2000
Richard Wurman:asante kwa kufanikisha hili.
25:58
ThanksShukrani.
533
1546000
1000
Asante.
26:00
(ApplauseMakofi)
534
1548000
15000
(makofi)
Translated by Joachim Mangilima
Reviewed by Nelson Simfukwe

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Billy Graham - Preacher
In his long career as a religious evangelist, the Rev. Billy Graham spoken to millions around the world and served as advisor to US presidents.

Why you should listen

According to his official bio, evangelist Billy Graham took the Bible literally where it says in Mark 16:15, "Go ye into all the world and preach the Gospel to every creature." It's possible that Graham preached the Gospel to more people in live audiences than anyone else in history -- nearly 215 million people in more than 185 countries and territories, with hundreds of millions more through television, video, film and webcasts.

Graham wrote some 25 books, and his counsel was sought by many US presidents. He was the first major evangelist to speak behind the Iron Curtain, calling for peace in countries throughout Eastern Europe and in the Soviet Union -- while during the Apartheid era he refused to visit South Africa until its government allowed for desegregated audiences. Through the praise and criticism of a public life that has nearly spanned a century, he held fast to his conviction that faith in Jesus is the only path to salvation.

More profile about the speaker
Billy Graham | Speaker | TED.com