TED2013
Leyla Acaroglu: Paper beats plastic? How to rethink environmental folklore
Leyla Acaroglu: Sử dụng giấy thì tốt hơn nhựa? Đâu là sự thật
Filmed:
Readability: 4.4
1,375,105 views
Hầu hết chúng ta đều muốn làm những việc đúng khi nói đến bảo vệ môi trường. Nhưng mọi thứ không đơn giản khi lựa chọn túi giấy, theo như nhà hoạch địch phát triển bền vững Leyla Acaroglu. Một lời kêu gọi táo bạo về việc từ bỏ những "huyền thoại" về phát triển "xanh", cũng như hãy có cái nhìn tổng thể để giảm nhẹ những vấn đề nổi cộm trên hành tinh của chúng ta.
Leyla Acaroglu - Sustainability strategist
Leyla Acaroglu uses innovative design and systems thinking to create positive change. Full bio
Leyla Acaroglu uses innovative design and systems thinking to create positive change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So imagine, you're in the supermarket,
0
705
2650
Bây giờ bạn hãy tưởng tượng
mình đang ở trong một siêu thị
mình đang ở trong một siêu thị
00:15
you're buying some groceries,
1
3355
1581
và mua một số vật dụng
00:16
and you get given the option
2
4936
1625
và phải đưa ra quyết định
00:18
for a plastic or a paper shopping bag.
3
6561
3635
dùng túi nhựa hay túi giấy
00:22
Which one do you choose if you want to do
4
10196
2190
Bạn sẽ chọn cái nào,
00:24
the right thing by the environment?
5
12386
2416
nếu muốn làm điều có lợi
cho môi trường sống?
cho môi trường sống?
00:26
Most people do pick the paper.
6
14802
1881
Hầu hết mọi người
sẽ chọn túi giấy
sẽ chọn túi giấy
00:28
Okay, let's think of why.
7
16683
1228
Vậy thì tại sao?
00:29
It's brown to start with.
8
17911
1693
Ngay từ ý nghĩ đầu tiên
00:31
Therefore, it must be good for the environment.
9
19604
1476
ta đã cho rằng
lựa chọn này tốt cho môi trường
lựa chọn này tốt cho môi trường
00:33
It's biodegradable. It's reusable.
10
21080
2518
Thứ này có thể tự phân hủy, tái sử dụng
00:35
In some cases, it's recyclable.
11
23598
1950
đôi khi còn có thể đem đi tái chế
00:37
So when people are looking at the plastic bag,
12
25548
2794
Bởi vậy khi nhìn vào túi nhựa
00:40
it's likely they're thinking of something like this,
13
28342
2930
hầu như ai cũng nghĩ giống nhau
00:43
which we all know is absolutely terrible,
14
31272
2383
rằng sử dụng nó thì thật là xấu
00:45
and we should be avoiding at all expenses
15
33655
2216
và phải tránh điều này
bằng bất kỳ giá nào
bằng bất kỳ giá nào
00:47
these kinds of environmental damages.
16
35871
2355
để tránh làm tổn hại đến môi trường sống
00:50
But people are often not thinking
17
38226
2213
Nhưng người ta
00:52
of something like this,
18
40439
2018
thường không nghĩ như vậy,
00:54
which is the other end of the spectrum.
19
42457
2578
điều này lại là mặt bên kia của vấn đề
00:57
When we produce materials,
20
45035
2767
Rằng khi ta sản xuất vật liệu bất kỳ
00:59
we need to extract them from the environment,
21
47802
1630
ta cần phải lấy từ tự nhiên
01:01
and we need a whole bunch
of environmental impacts.
of environmental impacts.
22
49432
3904
cũng như hàng tá
những hành vi khác tác động lên môi trường
những hành vi khác tác động lên môi trường
01:05
You see, what happens is, when we need
23
53336
2176
Chẳng hạn như khi
01:07
to make complex choices,
24
55512
1977
cần đưa ra những lựa chọn phức tạp
01:09
us humans like really simple solutions,
25
57489
2421
ta thường thích những giải pháp đơn giản
01:11
and so we often ask for simple solutions.
26
59910
2616
cũng như thường đòi hỏi
những giải pháp đơn giản
những giải pháp đơn giản
01:14
And I work in design.
27
62526
1473
Tôi làm nghề thiết kế
01:15
I advise designers
28
63999
1511
tôi thường khuyên các nhà thiết kế
01:17
and innovators around sustainability,
29
65510
2265
và những nhà tiên phong về tính bền vững
01:19
and everyone always says to me, "Oh Leyla,
30
67775
1554
và ai cũng trả lời tôi rằng "Oh, Leyla à,
01:21
I just want the eco-materials."
31
69329
1922
Tôi chỉ muốn những vật liệu
thân thiện với môi trường."
thân thiện với môi trường."
01:23
And I say, "Well, that's very complex,
32
71251
2284
Tôi đáp lại rằng "Được thôi,
nhưng nó khá phức tạp
nhưng nó khá phức tạp
01:25
and we'll have to spend four hours talking about
33
73535
1829
và chùng ta phải chôn chân
hằng tiếng đồng hồ để thảo luận
hằng tiếng đồng hồ để thảo luận
01:27
what exactly an eco-material means,
34
75364
1915
chính xác "vật liệu thân thiện với môi trường"
nghĩa là gì
nghĩa là gì
01:29
because everything at some point
35
77279
1920
bởi vì mọi thứ, về căn bản
01:31
comes from nature,
36
79199
1945
đều xuất phát từ tự nhiên
01:33
and it's how you use the material
37
81144
2095
cũng như cách mà chúng ta sử dụng vật liệu đó
01:35
that dictates the environmental impact.
38
83239
3041
cũng kéo theo những tác động tới môi trường
01:38
So what happens is, we have to rely
39
86280
1789
Bởi vậy, ta phải tin vào
01:40
on some sort of intuitive framework
40
88069
2058
những thứ gọi là trực giác
01:42
when we make decisions.
41
90127
1575
khi đưa ra quyết định bất kỳ
01:43
So I like to call that intuitive framework
42
91702
2330
Bởi vậy, tôi muốn gọi những thứ trực giác đó
01:46
our environmental folklore.
43
94032
2595
là những câu truyện thần tiên về môi trường
01:48
It's either the little voice
at the back of your head,
at the back of your head,
44
96627
2757
Dường như có tiếng nói nhỏ trong đầu bạn
01:51
or it's that gut feeling you get
45
99384
2272
hay cảm giác bên trong bạn
01:53
when you've done the right thing,
46
101656
1580
khi bạn làm những điều đúng đắn
01:55
so when you've picked the paper bag
47
103236
1548
và kết quả là bạn chọn túi giấy
01:56
or when you've bought a fuel-efficient car.
48
104784
3115
hay mua những chiếc xe
tiết kiệm nhiên liệu
tiết kiệm nhiên liệu
01:59
And environmental folklore is a really important thing
49
107899
2959
và câu chuyện thần tiên
về môi trường đóng vai trò quan trọng
về môi trường đóng vai trò quan trọng
02:02
because we're trying to do the right thing.
50
110858
2448
bởi vì nhờ nó, bạn đang làm
những điều đúng đắn
những điều đúng đắn
02:05
But how do we know if we're actually
51
113306
2344
Nhưng bằng cách nào
ta thực sự biết chắc rằng
ta thực sự biết chắc rằng
02:07
reducing the net environmental impacts
52
115650
2323
việc này làm giảm những tác động xấu
lên môi trường
lên môi trường
02:09
that our actions as individuals and as professionals
53
117973
3341
rằng mỗi hành động của cá nhân, tổ chức
02:13
and as a society are actually having
54
121314
2168
và toàn xã hội thật sự
02:15
on the natural environment?
55
123482
2705
có ích cho môi trường tự nhiên
02:18
So the thing about environmental folklore is
56
126187
1843
Bởi vậy những câu chuyện được lưu truyền
về môi trường
về môi trường
02:20
it tends to be based on our experiences,
57
128030
2055
thường xuất phát
từ những kinh nghiệm cá nhân
từ những kinh nghiệm cá nhân
02:22
the things we've heard from other people.
58
130085
1731
hoặc những điều
mà ta được nghe từ người khác
mà ta được nghe từ người khác
02:23
It doesn't tend to be based
on any scientific framework.
on any scientific framework.
59
131816
2640
Do vậy, cũng chẳng dựa trên
bất kỳ một căn cứ khoa học nào cả
bất kỳ một căn cứ khoa học nào cả
02:26
And this is really hard, because we live
60
134456
1667
Điều này thật khó khăn,
vì ngay cả bản thân ta cũng đang sống
vì ngay cả bản thân ta cũng đang sống
02:28
in incredibly complex systems.
61
136123
2020
trong một hệ thống cực kỳ phức tạp
02:30
We have the human systems
62
138143
1720
Chúng ta có hệ thống loài người
02:31
of how we communicate and interrelate
63
139863
1766
chỉ ta cách giao tiếp và quan hệ với nhau
02:33
and have our whole constructed society,
64
141629
2515
và ta cũng có mô hình xã hội của riêng mình
02:36
We have the industrial systems,
which is essentially the entire economy,
which is essentially the entire economy,
65
144144
3893
Chúng ta có nền công nghiệp
cực kỳ quan trọng với toàn bộ nền kinh tế
cực kỳ quan trọng với toàn bộ nền kinh tế
02:40
and then all of that has to operate
66
148037
1853
và phải làm sao để vận hành
02:41
within the biggest system,
67
149890
1525
hệ thống rộng lớn này
02:43
and, I would argue, the most important,
68
151415
2092
và trên hết
02:45
the ecosystem.
69
153507
1656
là hệ sinh thái
02:47
And you see, the choices that we make
70
155163
1862
Nên theo bạn thấy đấy, lựa chọn đưa ra
02:49
as an individual,
71
157025
1433
là quyết định của cá nhân
02:50
but the choices that we make
72
158458
1311
nhưng có những lựa chọn mà ta đưa ra
02:51
in every single job that we have,
73
159769
2159
riêng lẻ
02:53
no matter how high or low
you are in the pecking order,
you are in the pecking order,
74
161928
2620
dù cho đang ở giai cấp nào
02:56
has an impact on all of these systems.
75
164548
3051
cũng có những tác động
lên các hệ thống này
lên các hệ thống này
02:59
And the thing is that we have to find ways
76
167599
2335
Và ta phải tự mình tìm ra
03:01
if we're actually going to address sustainability
77
169934
1939
đâu là cách để hướng tới sự bền vững
03:03
of interlocking those complex systems
78
171873
3148
nhưng phải phù hợp với các hệ thống khác
03:07
and making better choices that result
79
175021
2944
cũng như đưa ra các lựa chọn
03:09
in net environmental gains.
80
177965
2584
hướng tới sự cải thiện môi trường
03:12
What we need to do is we need to learn
81
180549
1648
Những thứ ta cần làm
03:14
to do more with less.
82
182197
2076
là học để đạt được nhiều hơn
với ít công sức hơn
với ít công sức hơn
03:16
We have an increasing population,
83
184273
1891
Dân số ngày càng tăng
03:18
and everybody likes their mobile phones,
84
186164
1834
và mọi người ai cũng muốn có điện thoại di động
03:19
especially in this situation here.
85
187998
2115
nhất là vào thời điểm hiện nay.
03:22
So we need to find innovative ways of solving
some of these problems that we face.
some of these problems that we face.
86
190113
4055
Bởi vậy, ta cần tìm ra những cách giải quyết đột phá
các vấn đề như vậy mà ta gặp hàng ngày
các vấn đề như vậy mà ta gặp hàng ngày
03:26
And that's where this process called
life cycle thinking comes in.
life cycle thinking comes in.
87
194168
3195
Và đó là điểm
làm xuất hiện khái niệm vòng đời
làm xuất hiện khái niệm vòng đời
03:29
So essentially, everything that is created
88
197366
2687
Rất quan trọng vì mỗi thứ mà ta tạo ra
03:32
goes through a series of life cycle stages,
89
200053
2511
đều phải đi qua những vòng đời khác nhau
03:34
and we use this scientific process
90
202564
1862
và ta dùng những tiến bộ khoa học
03:36
called life cycle assessment,
91
204426
1724
gọi là "sự đánh giá vòng đời"
03:38
or in America, you guys say life cycle analysis,
92
206150
2741
hoặc như ở Mỹ,
người ta gọi đó là "phân tích dòng đời"
người ta gọi đó là "phân tích dòng đời"
03:40
in order to have a clearer picture of how
93
208891
3547
để vẽ ra bức tranh rõ ràng
03:44
everything that we do in the
technical part of those systems
technical part of those systems
94
212438
3806
bằng cách nào mà khoa học kỹ thuật
khi len lỏi vào các hệ thống đó
khi len lỏi vào các hệ thống đó
03:48
affects the natural environment.
95
216244
1781
lại có ảnh hưởng lên môi trường tự nhiên
03:50
So we go all the way back
96
218025
1970
Ta cần nhìn lại toàn bộ quá trình
03:51
to the extraction of raw materials,
97
219995
2203
sử dụng các nguyên liệu thô
03:54
and then we look at manufacturing,
98
222198
1817
cũng như các phương thức sản xuất
03:56
we look at packaging and transportation,
99
224015
1859
đóng gói, vận chuyển
03:57
use, and end of life,
100
225874
1650
sử dụng, và kết thúc một vòng đời
03:59
and at every single one of these stages,
101
227524
2917
lẽ dĩ nhiên rằng,mỗi một bước trong chuỗi này
04:02
the things that we do
102
230441
1519
mỗi hành động được thực hiện
04:03
have an interaction with the natural environment,
103
231960
1831
đều có sự tương tác với môi trường tự nhiên
04:05
and we can monitor how that interaction
104
233791
2488
và ta có thể kiểm soát xem
liệu sự tương tác này
liệu sự tương tác này
04:08
is actually affecting the systems and services
105
236279
3730
có thật sự ảnh hưởng
tới những hệ thống và dịch vụ
tới những hệ thống và dịch vụ
04:12
that make life on Earth possible.
106
240009
1915
giúp duy trì sự sống trên Trái đất
hay không.
hay không.
04:13
And through doing this,
107
241924
1636
Bằng cách này
04:15
we've learned some absolutely fascinating things.
108
243560
4290
ta biết thêm được
nhiều điều cực kỳ thú vị
nhiều điều cực kỳ thú vị
04:19
And we've busted a bunch of myths.
109
247850
1713
Chúng ta phá bỏ được
hàng ngàn bí ẩn
hàng ngàn bí ẩn
04:21
So to start with, there's a word that's used a lot.
110
249563
4988
Để bắt đầu, tôi muốn nói về
một từ đang rất thời sự
một từ đang rất thời sự
04:26
It's used a lot in marketing,
111
254551
1733
được sử dụng rất nhiều trong quảng cáo, tiếp thị
04:28
and it's used a lot, I think, in our conversation
112
256284
2000
xuất hiện thường xuyên trong các hội nghị
04:30
when we're talking about sustainability,
113
258284
1933
mỗi khi ta bàn về sự bền vững
04:32
and that's the word biodegradability.
114
260217
2446
đó chính là từ "Sự tự phân hủy"
04:34
Now biodegradability is a material property;
115
262663
4948
Tự phân hủy là một tính chất của vật liệu
04:39
it is not a definition of environmental benefits.
116
267611
3248
không phải là một khái niệm
có lợi cho môi trường
có lợi cho môi trường
04:42
Allow me to explain.
117
270859
1903
Tôi xin được phép giải thích chỗ này
04:44
When something natural,
118
272762
1692
Khi nói về một thứ nào đó tự nhiên
04:46
something that's made from a cellulose fiber
119
274454
1961
thứ nào đó được làm từ sợi xen-lu-lô
04:48
like a piece of bread, even, or any food waste,
120
276415
3528
như bánh mì, hay thậm chí
các loại thức ăn thừa, bỏ
các loại thức ăn thừa, bỏ
04:51
or even a piece of paper,
121
279943
2288
hay vụn giấy
04:54
when something natural ends up
122
282231
1814
khi một vật gọi là tự nhiên
kết thúc vòng đời của nó trong tự nhiên
kết thúc vòng đời của nó trong tự nhiên
04:56
in the natural environment, it degrades normally.
123
284045
2623
nghĩa là nó tự phân hủy
một cách thông thường
một cách thông thường
04:58
Its little carbon molecules that it stored up
124
286668
1864
Nó thải ra ít phân tử Cac-bon
05:00
as it was growing are naturally released
125
288532
2137
trở lại không khí, bằng cách tự nhiên
05:02
back into the atmosphere as carbon dioxide,
126
290669
2580
dưới dạng khí CO2
05:05
but this is a net situation.
127
293249
1974
nhưng đây là điểm cần lưu ý.
05:07
Most natural things
128
295223
1365
Hầy hết mọi thứ tự nhiên
05:08
don't actually end up in nature.
129
296588
1607
đều không kết thúc vòng đời
trong tự nhiên
trong tự nhiên
05:10
Most of the things, the waste that
we produce, end up in landfill.
we produce, end up in landfill.
130
298195
3411
Hầu hết mọi thứ mà ta thải ra
đều kết thúc ngoài bãi rác
đều kết thúc ngoài bãi rác
05:13
Landfill is a different environment.
131
301609
2399
Bãi rác là một môi trường
hoàn toàn khác biệt
hoàn toàn khác biệt
05:16
In landfill, those same carbon molecules
132
304008
2443
Ngoài bãi rác, các phân tử Cac-bon
giống nhau này
giống nhau này
05:18
degrade in a different way,
133
306451
1518
lại phân hủy theo những cách khác nhau
05:19
because a landfill is anaerobic.
134
307969
1912
bởi vì bãi rác là môi trường kỵ khí
05:21
It's got no oxygen. It's tightly compacted and hot.
135
309881
3418
Hoàn toàn không có oxy.
Vô cùng ngột ngạt và nóng bức
Vô cùng ngột ngạt và nóng bức
05:25
Those same molecules, they become methane,
136
313299
2348
Trong môi trường đó,
các phân tử này trở thành khí mê-tan
các phân tử này trở thành khí mê-tan
05:27
and methane is a 25 times more potent
137
315647
2918
và khí mê-tan là loại khí nhà kính
gây hại gấp 25 lần
gây hại gấp 25 lần
05:30
greenhouse gas than carbon dioxide.
138
318565
2853
so với khí CO2
05:33
So our old lettuces and products
139
321418
2753
Do vậy những bó rau cải
và vật phẩm thừa
và vật phẩm thừa
05:36
that we have thrown out that are made
140
324171
1579
mà ta thải ra
05:37
out of biodegradable materials,
141
325750
1570
đều có thể tự phân hủy
05:39
if they end up in landfill,
142
327320
1735
Tuy nhiên nếu chúng kết thúc
ở ngoài bãi rác
ở ngoài bãi rác
05:41
contribute to climate change.
143
329055
2026
thì đó lại là thảm họa
tác nhân gây ra thay đổi khí hậu.
tác nhân gây ra thay đổi khí hậu.
05:43
You see, there are facilities now
144
331081
1392
Nếu ngay bây giờ
có loại máy móc nào
có loại máy móc nào
05:44
that can actually capture that methane
145
332473
1704
có thể thật sự hấp thu
lượng khí mê-tan đó
lượng khí mê-tan đó
05:46
and generate power,
146
334177
1438
và dùng để chạy máy phát điện
05:47
displacing the need for fossil fuel power,
147
335615
2791
bù đắp vào lượng năng lượng
do nhiên liệu hóa thạch sinh ra
do nhiên liệu hóa thạch sinh ra
05:50
but we need to be smart about this.
148
338406
1465
nhưng ta cần tỉnh táo về vấn đề này.
05:51
We need to identify how we can start to leverage
149
339871
3165
Ta cần phải xác định rõ
bằng cách nào mà ta có thể bắt đầu sử dụng
bằng cách nào mà ta có thể bắt đầu sử dụng
05:55
these types of things that are already happening
150
343036
2304
những loại nhiên liệu có sẵn này
05:57
and start to design systems and services
151
345340
1868
cũng như bắt đầu thiết kế
những hệ thống và dịch vụ
những hệ thống và dịch vụ
05:59
that alleviate these problems.
152
347208
1883
giúp giảm thiểu tác hại mà nó gây ra
06:01
Because right now, what people do
is they turn around and they say,
is they turn around and they say,
153
349091
3245
Bởi vì ngay tại lúc này, những gì mà ta làm
chỉ là thay đổi, họ nói rằng
chỉ là thay đổi, họ nói rằng
06:04
"Let's ban plastic bags. We'll give people paper
154
352336
2559
"Hãy cấm sử dụng túi nhựa.
Hãy cung cấp thêm túi giấy
Hãy cung cấp thêm túi giấy
06:06
because that is better for the environment."
155
354895
1927
vì nó tốt hơn cho môi trường"
06:08
But if you're throwing it in the bin,
156
356822
1418
Nhưng nếu bạn quăng các túi này
vào thùng rác
vào thùng rác
06:10
and your local landfill facility
157
358240
1463
trong khi cơ sở vật chất
của bãi rác địa phương
của bãi rác địa phương
06:11
is just a normal one,
158
359703
2421
chỉ là hạng bình thường
06:14
then we're having what's called a double negative.
159
362124
4906
thì thực tế lại là sự gây hại gấp đôi
06:19
I'm a product designer by trade.
160
367030
3164
Tôi là một nhà thiết kế sản phẩm thương mại
thuần túy
thuần túy
06:22
I then did social science.
161
370194
1192
Sau đó, tôi trở thành
một nhà khoa học xã hội
một nhà khoa học xã hội
06:23
And so I'm absolutely fascinated
162
371386
1417
bỗng trở nên rất hứng thú
06:24
by consumer goods and how the consumer goods
163
372803
1999
với việc tiêu thụ hàng hóa,
và việc bằng cách nào
và việc bằng cách nào
06:26
that we have kind of become immune to
164
374802
2122
mà các loại hàng hóa đã bị loại bỏ
06:28
that fill our lives
165
376924
1238
khỏi mắt chúng ta
06:30
have an impact on the natural environment.
166
378162
1808
lại có thể tác động tới môi trường tự nhiên
06:31
And these guys are, like, serial offenders,
167
379970
2613
Tất cả mọi người ngồi đây,
giống như những kẻ phạm tội hàng loạt
giống như những kẻ phạm tội hàng loạt
06:34
and I'm pretty sure everyone in this room
168
382583
1863
vì tôi chắc rằng
hầu hết mọi người trong phòng này
hầu hết mọi người trong phòng này
06:36
has a refrigerator.
169
384446
1630
đều có tủ lạnh ở nhà
06:38
Now America has this amazing ability
170
386076
1632
Người Mỹ ngày nay
06:39
to keep growing refrigerators.
171
387708
2009
ngày càng phát triển
những tủ lạnh lớn hơn
những tủ lạnh lớn hơn
06:41
In the last few years, they've grown one cubic foot
172
389717
1978
Chỉ trong vòng vài năm,
kích cỡ của tủ lạnh đã là 1 feet khối
kích cỡ của tủ lạnh đã là 1 feet khối
06:43
on average, the standard size
173
391695
1848
trung bình
06:45
of a refrigerator.
174
393543
1629
cho một cái tủ lạnh
06:47
And the problem is, they're so big now,
175
395172
2459
Lúc này vấn đề là, tủ lạnh bự quá rồi
06:49
it's easier for us to buy more food
176
397631
2194
nên ai cũng dễ dàng
mua thêm đồ ăn để cất trữ
mua thêm đồ ăn để cất trữ
06:51
that we can't eat or find.
177
399825
1991
dù cho chẳng thể ăn hết,
hay tìm thấy mớ đồ ăn đó
hay tìm thấy mớ đồ ăn đó
06:53
I mean, I have things at the back of my refrigerator
178
401816
1626
Ý tôi là, những thứ nằm ở sâu
trong tủ lạnh
trong tủ lạnh
06:55
that have been there for years, all right?
179
403442
2210
có khi cả mấy năm trời
chẳng ai đụng tới, đúng không?
chẳng ai đụng tới, đúng không?
06:57
And so what happens is, we waste more food.
180
405652
2636
Điều đó có nghĩa là, chúng ta đang lãng phí
ngày càng nhiều đồ ăn
ngày càng nhiều đồ ăn
07:00
And as I was just explaining,
food waste is a problem.
food waste is a problem.
181
408288
3345
Như tôi đã giải thích,
lãng phí thức ăn là một vấn đề
lãng phí thức ăn là một vấn đề
07:03
In fact, here in the U.S., 40 percent
182
411633
3362
Thực tế cho thấy ở Mỹ,
07:06
of food purchased for the home is wasted.
183
414995
2575
40% thực phẩm được mua
cho gia đình đã bị lãng phí
cho gia đình đã bị lãng phí
07:09
Half of the world's produced food is wasted.
184
417570
4335
Một nửa đồ ăn được làm ra trên thế giới
lại bị lãng phí
lại bị lãng phí
07:13
That's the latest U.N. stats. Up to half of the food.
185
421905
2653
Đó là con số mà Liên Hiệp Quốc đưa ra.
Hơn một nửa đồ ăn
Hơn một nửa đồ ăn
07:16
It's insane. It's 1.3 billion tons of food per annum.
186
424558
4537
Thật kinh khủng!
1,3 tỉ tấn đồ ăn bị bỏ đi một năm
1,3 tỉ tấn đồ ăn bị bỏ đi một năm
07:21
And I blame it on the refrigerator,
187
429095
2004
Mọi thứ đều do tủ lạnh gây ra
07:23
well, especially in Western cultures,
188
431099
1528
đặc biệt trong nền văn hóa Tây phương
07:24
because it makes it easier.
189
432627
1850
vì không đâu điều đó xảy ra dễ như ở đây
07:26
I mean, there's a lot of complex
systems going on here.
systems going on here.
190
434477
2392
Ý tôi là vấn đề này hơi phức tạp một chút
07:28
I don't want to make it so simplistic.
191
436869
1938
Tôi không muốn xem nhẹ nó
07:30
But the refrigerator is a serious contributor to this,
192
438807
2950
Nhưng rõ ràng là tủ lạnh đã đóng góp phần lớn
vào sự lãng phí này
vào sự lãng phí này
07:33
and one of the features of it
193
441757
1858
Tôi cũng muốn nhắc tới
một bộ phận của tủ lạnh
một bộ phận của tủ lạnh
07:35
is the crisper drawer.
194
443615
1962
là phần "ngăn trữ rau quả"
07:37
You all got crisper drawers?
195
445577
1501
Tất cả các bạn ở đây
đều có thứ này ở nhà phải không?
đều có thứ này ở nhà phải không?
07:39
The drawer that you put your lettuces in?
196
447078
1935
Chính là cái ngăn
mà bạn dùng để bỏ rau cải vào đấy
mà bạn dùng để bỏ rau cải vào đấy
07:41
Lettuces have a habit of going soggy
197
449013
1920
Rau cải thì hay bị ẩm nước
07:42
in the crisper drawers, don't they?
198
450933
1796
trong ngăn trữ, đúng không?
07:44
Yeah? Soggy lettuces?
199
452729
1410
À, rau cải ẩm nước
07:46
In the U.K., this is such a problem
200
454139
2000
Đây thật sự là một vấn đề
ở xứ sở sương mù, nước Anh
ở xứ sở sương mù, nước Anh
07:48
that there was a government report a few years ago
201
456139
1698
thậm chí đã có một báo cáo cấp nhà nước
về vấn đề này cách đây vài năm
về vấn đề này cách đây vài năm
07:49
that actually said the second biggest offender
202
457837
3020
chỉ ra rằng kẻ tội phạm lớn thứ hai
07:52
of wasted food in the U.K. is the soggy lettuce.
203
460857
2417
trong việc lãng phí đồ ăn ở Anh quốc
là rau cải ẩm nước
là rau cải ẩm nước
07:55
It was called the Soggy Lettuce Report.
204
463274
2418
Tên bản báo cáo là
"Báo cáo về Rau cải ẩm nước"
"Báo cáo về Rau cải ẩm nước"
07:57
Okay? So this is a problem, people.
205
465692
2213
Bạn vẫn chưa hiểu đúng không?
Tôi sẽ chỉ ra vấn đề
Tôi sẽ chỉ ra vấn đề
07:59
These poor little lettuces are getting thrown out
206
467905
2110
Mấy bó cải tội nghiệp này
08:02
left, right and center because the crisper drawers
207
470015
1872
được cho vào bên trong ngăn trữ, trái, phải
và chính giữa và bởi vì ngăn trữ
và chính giữa và bởi vì ngăn trữ
08:03
are not designed to actually keep things crisp.
208
471887
2759
không thật sự được thiết kế cho mục đích
giữ mấy thứ này được tươi giòn
giữ mấy thứ này được tươi giòn
08:06
Okay. You need a tight environment.
209
474646
2209
Bạn cần một không gian kín
08:08
You need, like, an airless environment
210
476855
2130
một môi trường không tiếp xúc với không khí
08:10
to prevent the degrading that
would happen naturally.
would happen naturally.
211
478985
2725
để ngăn rau không bị tự hoại
08:13
But the crisper drawers, they're just a drawer
212
481710
1952
Nhưng mấy ngăn trữ này,
chỉ đơn giản là ngăn trữ
chỉ đơn giản là ngăn trữ
08:15
with a slightly better seal.
213
483662
1708
với những miếng phủ kín hơn
08:17
Anyway, I'm clearly obsessed.
214
485370
2087
Dù sao đi nữa, tôi vẫn bị ám ảnh về vụ này
08:19
Don't ever invite me over because I'll just
start going through your refrigerator
start going through your refrigerator
215
487457
2725
Chắc chẳng ai dám mời tôi ăn tối ở nhà họ,
vì tôi luôn săm soi mấy cái tủ lạnh
vì tôi luôn săm soi mấy cái tủ lạnh
08:22
and looking at all sorts of things like that.
216
490182
1518
và nghía đủ thứ đồ ăn trong đó
08:23
But essentially, this is a big problem.
217
491700
1919
Quan trọng hơn, đây thật sự là một vấn đề lớn
08:25
Because when we lose something
like the lettuce from the system,
like the lettuce from the system,
218
493619
2959
Bởi vì ta quên mất những việc nhỏ nhặt như vầy,
kiểu như mấy bó cải vừa rồi
kiểu như mấy bó cải vừa rồi
08:28
not only do we have that impact
I just explained at the end of life,
I just explained at the end of life,
219
496578
3536
sự thật là ta đã có tác động lên môi trường.
Tôi vừa giải thích về sự kết thúc một vòng đời
Tôi vừa giải thích về sự kết thúc một vòng đời
08:32
but we actually have had to grow that lettuce.
220
500114
2656
nhưng thật sự là
ta vẫn phải trồng lại mấy cây cải đó
ta vẫn phải trồng lại mấy cây cải đó
08:34
The life cycle impact of that lettuce is astronomical.
221
502770
3271
Sự tác động của vòng đời cây cải này
thật sự to lớn
thật sự to lớn
08:38
We've had to clear land.
222
506041
1418
Ta phải làm lại đất
08:39
We've had to plant seeds, phosphorus,
223
507459
2157
Gieo hạt, phân bón các loại,
08:41
fertilizers, nutrients, water, sunlight.
224
509616
2124
chất dinh dưỡng, nước, ánh sáng
08:43
All of the embodied impacts in that lettuce
225
511740
2088
Tất cả những tác động rõ ràng này
lên cây cải
lên cây cải
08:45
get lost from the system,
226
513828
1712
đều được lấy từ hệ thống
08:47
which makes it a far bigger environmental impact
227
515540
2611
điều này lại làm ảnh hưởng lớn hơn nữa
tới môi trường
tới môi trường
08:50
than the loss of the energy from the fridge.
228
518151
3684
thậm chí hơn cả sự mất mát năng lượng
cho hoạt động của tủ lạnh
cho hoạt động của tủ lạnh
08:53
So we need to design things like this far better
229
521835
3265
Bởi vậy, ta cần thiết kế ra
những thứ thậm chí còn tốt hơn nữa
những thứ thậm chí còn tốt hơn nữa
08:57
if we're going to start addressing
serious environmental problems.
serious environmental problems.
230
525100
3181
khibắt đầu nhận diện ra
những vấn đề nghiêm trọng của môi trường
những vấn đề nghiêm trọng của môi trường
09:00
We could start with the crisper drawer and the size.
231
528281
1651
Ta đơn giản chỉ bắt đầu
với cái ngăn trữ và kích cỡ của nó
với cái ngăn trữ và kích cỡ của nó
09:01
For those of you in the room who do design fridges,
232
529932
1752
Đối với những bạn
là dân thiết kế tủ lạnh trong phòng này
là dân thiết kế tủ lạnh trong phòng này
09:03
that would be great.
233
531684
1493
đây thật sự là điều tuyệt vời để suy nghĩ
09:05
The problem is, imagine if we
234
533177
3098
Hãy hình dung vấn đề là
09:08
actually started to reconsider
how we designed things.
how we designed things.
235
536275
2650
thật sự ta đã xem xét kỹ lưỡng
việc thiết kế các đồ vật
việc thiết kế các đồ vật
09:10
So I look at the refrigerator as a sign of modernity,
236
538925
3607
Hãy thử nhìn vào thiết kế của tủ lạnh,
thứ được xem là hiện đại
thứ được xem là hiện đại
09:14
but we actually haven't really changed the design
237
542532
2098
nhưng thiệt ra nó
chẳng thay đổi kiểu dáng là bao
chẳng thay đổi kiểu dáng là bao
09:16
of them that much since the 1950s.
238
544630
2671
từ hồi những năm 1950
09:19
A little bit, but essentially they're still big boxes,
239
547301
3225
Vấn đề là nó vẫn chỉ là những cái hộp lớn
09:22
cold boxes that we store stuff in.
240
550526
1922
hộp đông lạnh giúp trữ đủ thứ trong đó
09:24
So imagine if we actually really started
241
552448
1820
Nên bạn thử hình dung
nếu ta thật sự bắt đầu
nếu ta thật sự bắt đầu
09:26
to identify these problems and use that
242
554268
2745
định hình những vấn đề hiện tại
và chỉnh sửa nó
và chỉnh sửa nó
09:29
as the foundation for finding innovative and elegant
243
557013
3937
coi như là nền tảng
cho những giải pháp thiết kế
cho những giải pháp thiết kế
09:32
design solutions that will solve those problems.
244
560950
3353
cải tiến và đẹp mắt
giúp giải quyết triệt để những vấn đề nêu trên
giúp giải quyết triệt để những vấn đề nêu trên
09:36
This is design-led system change,
245
564303
2225
Đây là một thay đổi trong thiết kế
mang tính định hướng
mang tính định hướng
09:38
design dictating the way in which the system
246
566528
3710
chỉ ra cách mà tại đó,
hệ thống của chúng ta
hệ thống của chúng ta
09:42
can be far more sustainable.
247
570238
2765
có thể phát triển bền vững hơn nữa
09:45
Forty percent food waste is a major problem.
248
573003
2094
40% đồ ăn thừa thật sự là vấn đề lớn
09:47
Imagine if we designed fridges that halved that.
249
575097
4065
Hãy hình dung, nếu ta thiết kế tủ lạnh
sao cho giảm được một nửa con số đó
sao cho giảm được một nửa con số đó
09:51
Another item that I find fascinating
250
579162
2351
Một món đồ khác
mà tôi cũng cảm thấy hứng thú
mà tôi cũng cảm thấy hứng thú
09:53
is the electric tea kettle,
251
581513
1253
là bình đun nước siêu tốc
09:54
which I found out that
252
582766
1393
hình như ở đây tôi thấy
09:56
you don't do tea kettles in
this country, really, do you?
this country, really, do you?
253
584159
3251
ít ai xài cái này đúng không?
09:59
But that's really big in the U.K.
254
587410
2088
Nhưng ở Anh quốc thì
rất nhiều người sử dụng nó
rất nhiều người sử dụng nó
10:01
Ninety-seven percent of households
255
589498
2233
97% hộ gia đình ở Anh quốc
10:03
in the United Kingdom own an electric tea kettle.
256
591731
2932
sắm một cái bình đun siêu tốc
ở trong nhà mình
ở trong nhà mình
10:06
So they're very popular.
257
594663
1607
Chúng rất phổ biến
10:08
And, I mean, if I were to work with a design firm
258
596270
2800
Ý tôi là
nếu ta làm việc với các đơn vị thiết kế
nếu ta làm việc với các đơn vị thiết kế
10:11
or a designer, and they were designing one of these,
259
599070
2252
hay các nhà thiết kế,
họ đang cho ra các mẫu
họ đang cho ra các mẫu
10:13
and they wanted to do it eco,
260
601322
1239
mà họ cho là thân thiện với môi trường
10:14
they'd usually ask me two things.
261
602561
1918
họ luôn hỏi tôi 2 điều
10:16
They'd say, "Leyla, how do I
make it technically efficient?"
make it technically efficient?"
262
604479
3044
"Leyla, làm sao cho ra được món đồ
mà có hiệu quả kỹ thuật?"
mà có hiệu quả kỹ thuật?"
10:19
Because obviously energy's
a problem with this product.
a problem with this product.
263
607523
3288
Bởi vì thật sự năng lượng tiêu thụ
là vấn đề lớn với món đồ này
là vấn đề lớn với món đồ này
10:22
Or, "How do I make it green materials?
264
610811
3065
hay họ hỏi "Làm sao để mấy cái này
trở thành vật liệu "xanh"?
trở thành vật liệu "xanh"?
10:25
How do I make the materials green
265
613876
2910
Làm sao để sản xuất vật liệu "xanh"
10:28
in the manufacturing?"
266
616786
1822
trong khâu sản xuất?"
10:30
Would you ask me those questions?
267
618608
1803
Khi họ hỏi tôi những câu đó
10:32
They seem logical, right? Yeah.
268
620411
2799
Họ cũng có lý đấy chứ, đúng không?
10:35
Well I'd say, "You're looking at the wrong problems."
269
623210
2559
Tôi thì trả lời rằng. "Anh đi sai hướng rồi"
10:37
Because the problem is with use.
270
625769
2158
Bởi vì vấn đề thật sự
nằm ở khâu sử dụng
nằm ở khâu sử dụng
10:39
It's with how people use the product.
271
627927
2675
Là cách mà người tiêu dùng
sử dụng món đồ của anh như thế nào
sử dụng món đồ của anh như thế nào
10:42
Sixty-five percent of Brits
272
630602
1835
65% người dân Anh quốc
10:44
admit to over-filling their kettle
273
632437
2344
thừa nhận rằng
họ nấu hơi nhiều nước hơn
họ nấu hơi nhiều nước hơn
10:46
when they only need one cup of tea.
274
634781
2586
số họ cần để pha một tách trà
10:49
All of this extra water that's being boiled
275
637367
2743
Và tất cả lượng nước sôi bị đun dư này
10:52
requires energy, and it's been calculated
276
640110
3968
vẫn tiêu tốn năng lượng,
và nếu tính kỹ ra
và nếu tính kỹ ra
10:56
that in one day of extra energy use
277
644078
3038
sẽ thấy lượng năng lượng tiêu thụ dư ra
10:59
from boiling kettles
278
647116
1543
từ việc đun nước bằng thứ này
11:00
is enough to light all of the streetlights
279
648659
2642
đủ để thắp sáng toàn bộ bóng đèn đường
11:03
in England for a night.
280
651301
2623
suốt một đêm ở Anh quốc
11:05
But this is the thing.
281
653924
2118
Nhưng còn vấn đề này
11:08
This is what I call a product-person failure.
282
656042
1914
mà tôi gọi là
sự thất bại của thiết kế sản phẩm cho cá nhân
sự thất bại của thiết kế sản phẩm cho cá nhân
11:09
But we've got a product-system failure
going on with these little guys,
going on with these little guys,
283
657956
2746
nhưng ta còn có sự thất bại của thiết kế sản phẩm
cho hệ thống, tiếp tục với mấy gã này
cho hệ thống, tiếp tục với mấy gã này
11:12
and they're so ubiquitous, you
don't even notice they're there.
don't even notice they're there.
284
660702
2910
chỗ nào cũng có mấy tay này, thậm chí bạn không để ý rằng họ có ở đó
11:15
And this guy over here, though, he does.
He's named Simon.
He's named Simon.
285
663612
3213
Tôi xin giới thiệu tay này,
tên là Simon
tên là Simon
11:18
Simon works for the national
electricity company in the U.K.
electricity company in the U.K.
286
666825
3307
Simon làm việc cho Công ty điện lực quốc gia ở Anh quốc
11:22
He has a very important job of monitoring
287
670132
2142
Anh đảm nhận vị trí quan trọng
11:24
all of the electricity coming into the system
288
672274
2439
là điều hành điện vào hệ thống
11:26
to make sure there is enough
289
674713
1413
để đảm bảo luôn đủ điện xài
11:28
so it powers everybody's homes.
290
676126
1928
đơn giản là, anh cung cấp điện
cho gia đình mỗi người dân
cho gia đình mỗi người dân
11:30
He's also watching television.
291
678054
2104
Anh luôn coi TV
11:32
The reason is because there's a unique
292
680158
1973
Lý do là vì
một hiện tượng độc nhất
một hiện tượng độc nhất
11:34
phenomenon that happens in the U.K.
293
682131
1818
chỉ xuất hiện ở Anh quốc
11:35
the moment that very popular TV shows end.
294
683949
4038
là việc vào thời điểm
mà mấy chương trình TV hay vừa hết
mà mấy chương trình TV hay vừa hết
11:39
The minute the ad break comes on,
295
687987
2238
Lúc mà quảng cáo xuất hiện
11:42
this man has to rush
296
690225
1837
thì anh này phải vắt chân lên cổ
11:44
to buy nuclear power from France,
297
692062
3056
chạy mua điện hạt nhân từ Pháp quốc
11:47
because everybody turns their kettles on
298
695118
2889
là do, lúc này ai cũng bắt đầu đi đun nước
11:50
at the same time.
299
698007
2065
cùng một lúc
11:52
(Laughter)
300
700072
2246
(Khán giả cười)
11:54
1.5 million kettles, seriously problematic.
301
702318
5985
1.5 triệu ấm đun nước
là vấn đề nghiêm trọng
là vấn đề nghiêm trọng
12:00
So imagine if you designed kettles,
302
708303
3569
Hãy hình dung
nếu bạn thiết kế ấm đun nước
nếu bạn thiết kế ấm đun nước
12:03
you actually found a way to
solve these system failures,
solve these system failures,
303
711872
2740
bạn phải vắt óc suy nghĩ tìm ra giải pháp
giải quyết "sự thất bại hệ thống" này
giải quyết "sự thất bại hệ thống" này
12:06
because this is a huge amount of pressure
304
714612
2665
bởi vì đây thật sự là áp lực rất lớn
12:09
on the system,
305
717277
1391
lên hệ thống của chúng ta
12:10
just because the product hasn't
thought about the problem
thought about the problem
306
718668
3436
chỉ bởi vì sản phẩm được làm ra,
không ai để ý về vấn đề này
không ai để ý về vấn đề này
12:14
that it's going to have when it exists in the world.
307
722104
1863
sẽ xuất hiện
khi sản phẩm được ra mắt trên thị trường
khi sản phẩm được ra mắt trên thị trường
12:15
Now, I looked at a number of
kettles available on the market,
kettles available on the market,
308
723967
2668
Bây giờ, hãy thử nhìn vào
số lượng ấm đun nước được bán ra trên thị trường
số lượng ấm đun nước được bán ra trên thị trường
12:18
and found the minimum fill lines,
309
726635
2022
và hãy thử để ý
những vạch chỉ lượng nước bên trong
những vạch chỉ lượng nước bên trong
12:20
so the little piece of information that tells you
310
728657
1766
tôi hy vọng rằng
thông tin mà tôi chia sẻ với các bạn hôm nay
thông tin mà tôi chia sẻ với các bạn hôm nay
12:22
how much you need to put in there,
311
730423
1557
sẽ khiến cho bạn lưu tâm
12:23
was between two and a five-and-a-half cups of water
312
731980
2919
con số 2 hay 5,5 tách nước
12:26
just to make one cup of tea.
313
734899
3433
chỉ để pha một tách trà
12:30
So this kettle here is an example of one where
314
738332
2285
Do vậy, thử nhìn vào ấm nước mẫu này
12:32
it actually has two reservoirs.
315
740617
2536
Nó có 2 ngăn chứa
12:35
One's a boiling chamber, and one's the water holder.
316
743155
2185
Một chứa nước sôi
và một chỉ để chứa nước thường
và một chỉ để chứa nước thường
12:37
The user actually has to push that button
317
745340
2325
Người dùng phải nhấn nút này
12:39
to get their hot water boiled,
318
747665
1568
để đun nước lấy nước sôi
12:41
which means, because we're all lazy,
319
749233
1766
nghĩa là nếu bạn lười ơi là lười
12:42
you only fill exactly what you need.
320
750999
1842
bạn chỉ phải đổ đầy
chỗ bạn cần xài
chỗ bạn cần xài
12:44
And this is what I call behavior-changing products:
321
752841
2324
và đây là thứ mà tôi gọi là
sản phẩm-thay đổi-người dùng
sản phẩm-thay đổi-người dùng
12:47
products, systems or services
322
755165
2112
sản phẩm, hệ thống hay dịch vụ
12:49
that intervene and solve these problems up front.
323
757277
3859
phải là tiên phong trong việc can thiệp
và giải quyết các vấn đề này
và giải quyết các vấn đề này
12:53
Now, this is a technology arena,
324
761136
2650
Bởi vậy, đây thật sự là một vũ đài công nghệ
12:55
so obviously these things are quite popular,
325
763786
2061
nơi mà những sản phẩm
tưởng chừng đơn giản
tưởng chừng đơn giản
12:57
but I think if we're going to keep
326
765847
1968
nếu chúng ta tiếp tục
12:59
designing, buying and using and throwing out
327
767815
2586
thiết kế, mua, sử dụng và quăng bỏ
13:02
these kinds of products at the rate we currently do,
328
770401
1912
mấy món đồ này với mức độ như hiện nay
13:04
which is astronomically high,
329
772313
2249
thì đó thật sự là mức độ khủng khiếp
13:06
there are seven billion people
330
774562
1834
Có 7 tỷ người
13:08
who live in the world right now.
331
776396
1410
trên thế giới hiện nay
13:09
There are six billion mobile phone subscriptions
332
777806
2187
Cũng có 6 tỷ thuê bao di động
13:11
as of last year.
333
779993
3666
trong năm qua
13:15
Every single year, 1.5 billion mobile phones
334
783659
3522
Cứ từng năm một,
1.5 tỷ điện thoại di động
1.5 tỷ điện thoại di động
13:19
roll off production lines,
335
787181
1253
xuất xưởng
13:20
and some companies report their production rate
336
788434
2071
và các công ty luôn báo cáo rằng
năng suất sản xuất
năng suất sản xuất
13:22
as being greater than the human birth rate.
337
790505
2350
lớn hơn tốc độ sinh của nhân loại
13:24
One hundred fifty-two million phones
were thrown out in the U.S. last year;
were thrown out in the U.S. last year;
338
792855
3130
152 triệu điện thoại bị quăng bỏ
ở Hoa Kỳ năm vừa rồi
ở Hoa Kỳ năm vừa rồi
13:27
only 11 percent were recycled.
339
795985
1884
chỉ có 11% số đó được tái chế
13:29
I'm from Australia. We have a
population of 22 million -- don't laugh --
population of 22 million -- don't laugh --
340
797869
3358
Tôi là dân Úc. Ở đó, dân số chỉ là 22 triệu
--đừng cười chứ--
--đừng cười chứ--
13:33
and it's been reported that 22 million phones
341
801227
3073
và cũng ở đó, theo báo cáo
có tới 22 triệu điện thoại di động
có tới 22 triệu điện thoại di động
13:36
are in people's drawers.
342
804300
2607
được sử dụng
13:38
We need to find ways of solving
the problems around this,
the problems around this,
343
806907
3721
Chúng tôi cần phải tìm ra
cách giải quyết mớ lộn xộn này
cách giải quyết mớ lộn xộn này
13:42
because these things are so complicated.
344
810628
2897
bởi vì chúng thật sự rắc rối
13:45
They have so much locked up inside them.
345
813525
3306
Điện thoại có quá nhiều chi tiết bên trong
13:48
Gold! Did you know that it's actually cheaper now
346
816831
3763
Vàng! Bạn có biết sự thật rằng
việc tách vàng
việc tách vàng
13:52
to get gold out of a ton of old mobile phones
347
820594
3617
ra khỏi mớ điện thoại di động cũ này
13:56
than it is out of a ton of gold ore?
348
824211
3228
thì rẻ tiền hơn nhiều
so với việc lấy vàng từ các mỏ quặng?
so với việc lấy vàng từ các mỏ quặng?
13:59
There's a number of highly complex and valuable
349
827439
2390
Luôn có hàng tá linh kiện phức tạp
và đáng giá
và đáng giá
14:01
materials embodied inside these things,
350
829829
1601
nằm bên trong những thứ bỏ đi này
14:03
so we need to find ways of encouraging disassembly,
351
831430
2458
bởi vậy, ta cần tìm ra
cách ủng hộ việc chia tách này
cách ủng hộ việc chia tách này
14:05
because this is otherwise what happens.
352
833888
2164
bởi vì nếu không làm vậy
thì đây là những điều sẽ xảy ra tiếp theo
thì đây là những điều sẽ xảy ra tiếp theo
14:08
This is a community in Ghana,
353
836052
1674
Đây là một cộng đồng ở Ghana
14:09
and e-waste is reported, or electronic waste
354
837726
2258
lượng rác thải điện tử được vận chuyển lậu
14:11
is reported by the U.N.
355
839984
1976
theo báo cáo của Liên Hiệp Quốc
14:13
as being up to 50 million tons trafficked.
356
841960
3032
lên tới 50 triệu tấn
14:16
This is how they get the gold
357
844992
1314
Đây là cách mà họ lấy vàng
14:18
and the other valuable materials out.
358
846306
1534
và những thứ đáng giá khác từ mớ rác này
14:19
They burn the electronic waste
359
847840
1938
Họ châm lửa đốt các rác thải điện tử này
14:21
in open spaces.
360
849778
2031
ngoài trời
14:23
These are communities, and this
is happening all over the world.
is happening all over the world.
361
851809
3135
Việc này cực kỳ phổ biến trên toàn thế giới
14:26
And because we don't see the ramifications
362
854944
2547
Vì chúng ta không thể
có cái nhìn tổng quan
có cái nhìn tổng quan
14:29
of the choices that we make as designers,
363
857491
1829
về những hệ lụy mà mỗi quyết định
mà ta đưa ra với tư cách là nhà thiết kế
mà ta đưa ra với tư cách là nhà thiết kế
14:31
as businesspeople, as consumers,
364
859320
2470
doanh nhân, người tiêu dùng
14:33
then these kinds of externalities happen,
365
861790
1613
thế nên luôn xảy ra những vấn đề phát sinh này
14:35
and these are people's lives.
366
863403
2302
và chúng là có thật,
ngay trong thế giới mà ta đang sống
ngay trong thế giới mà ta đang sống
14:37
So we need to find smarter, more systems-based,
367
865705
4448
Bởi vậy, ta cần tìm ra cách
thông minh hơn, hệ thống hơn,
thông minh hơn, hệ thống hơn,
14:42
innovative solutions to these problems,
368
870153
2916
giải pháp cách mạng hơn
để giải quyết những vấn đề này
để giải quyết những vấn đề này
14:45
if we're going to start to live
sustainably within this world.
sustainably within this world.
369
873069
3776
nếu ta muốn sống trong thế giới này
một cách bền vững
một cách bền vững
14:48
So imagine if, when you bought your mobile phone,
370
876845
3973
Hãy tưởng tượng,
nếu bạn mua một cái điện thoại di động
nếu bạn mua một cái điện thoại di động
14:52
your new one because you replaced your old one --
371
880818
1690
một cái mới toanh,
đơn giản bởi vì bạn muốn thay thế cái cũ
đơn giản bởi vì bạn muốn thay thế cái cũ
14:54
after 15 to 18 months is the average time
372
882508
2375
sau khoảng trung bình 15 tới 18 tháng
14:56
that people replace their phones, by the way —
373
884883
2104
người dùng cần thay điện thoại mới,
nhân tiện chia sẻ luôn --
nhân tiện chia sẻ luôn --
14:58
so if we're going to keep this kind of expedient
374
886987
2985
ta cần lưu ý tới khái niệm thời gian
15:01
mobile phone replacing, then we should
375
889972
2238
mà một cái điện thoại cần được thay thế
15:04
be looking at closing the loop on these systems.
376
892210
2049
cần lưu ý việc chấm dứt khái niệm vòng lặp này
trong hệ thống của chúng ta
trong hệ thống của chúng ta
15:06
The people who produce these phones,
377
894259
1911
Người ta ngày càng sản xuất nhiều điện thoại
15:08
and some of which I'm sure
are in the room right now,
are in the room right now,
378
896170
1829
và trong phòng này, tôi dám chắc là
15:09
could potentially look at doing what
we call closed-loop systems,
we call closed-loop systems,
379
897999
2678
rất nhiều người muốn dùng cái khái niệm
hệ thống vòng lặp khép kín này
hệ thống vòng lặp khép kín này
15:12
or product system services,
380
900677
1568
hay trong hệ thống sản phẩm
15:14
so identifying that there is a market demand
381
902245
2262
để xác định chính xác nhu cầu của thị trường
15:16
and that market demand's not going to go anywhere,
382
904507
1817
và vì nhu cầu của thị trường
gần như bão hòa
gần như bão hòa
15:18
so you design the product to solve the problem.
383
906324
3053
nên khâu thiết kế sản phẩm
sẽ giải quyết vấn đề này.
sẽ giải quyết vấn đề này.
15:21
Design for disassembly, design for light-weighting.
384
909377
2339
Thiết kế để có thể tháo lắp được,
thiết kế để trọng lượng nhẹ hơn.
thiết kế để trọng lượng nhẹ hơn.
15:23
We heard some of those kinds of strategies
385
911716
2366
Ta cũng nghe về chiến lược này
15:26
being used in the Tesla Motors car today.
386
914082
2859
được áp dụng tại công ty xe hơi Tesla Motors
15:28
These kinds of approaches are not hard,
387
916941
2112
Cách tiếp cận vấn đề này
thật sự không khó
thật sự không khó
15:31
but understanding the system
388
919053
1858
nhưng để hiểu được hệ thống,
15:32
and then looking for viable, market-driven
389
920911
3531
và xem xét tính khả thi, định hướng thị trường,
15:36
consumer demand alternatives
390
924442
1983
sự thay thế nhu cầu khách hàng
15:38
is how we can start radically altering
391
926425
2551
chính là việc
bằng cách nào ta có thể bắt đầu thay thế
bằng cách nào ta có thể bắt đầu thay thế
15:40
the sustainability agenda,
392
928976
1807
lộ trình phát triển bền vững
15:42
because I hate to break it to you all:
393
930783
1871
bởi vì tôi rất không thoải mái
khi nhắc nhớ bạn về điều này:
khi nhắc nhớ bạn về điều này:
15:44
Consumption is the biggest problem.
394
932654
2803
Tiêu dùng chính là vấn đề lớn nhất.
15:47
But design is one of the best solutions.
395
935457
5262
Nhưng thiết kế chính là khâu
có thể giải quyết mọi vấn đề một cách tốt nhất
có thể giải quyết mọi vấn đề một cách tốt nhất
15:52
These kinds of products are everywhere.
396
940719
2184
Mấy thứ đồ này có ở khắp mọi nơi
15:54
By identifying alternative ways of doing things,
397
942903
2668
Bằng cách định ra những thay đổi thói quen
15:57
we can actually start to innovate,
398
945571
1595
ta có thể tạo ra
những cuộc cách mạng thật sự
những cuộc cách mạng thật sự
15:59
and I say actually start to innovate.
399
947166
1393
"Cách mạng thật sự"
16:00
I'm sure everyone in this room is very innovative.
400
948559
2485
Tôi tin rằng mọi người ở đây
đều là những người dám tiên phong
đều là những người dám tiên phong
16:03
But in the regards to using sustainability
401
951044
2354
Ta cần quan tâm tới sự bền vững
16:05
as a parameter, as a criteria
402
953398
2687
như một thước đo, tiêu chí
16:08
for fueling systems-based solutions,
403
956085
4217
để cho ra các giải pháp tiết kiệm nhiên liệu
một cách có hệ thống
một cách có hệ thống
16:12
because as I've just demonstrated
with these simple products,
with these simple products,
404
960302
2905
theo như tôi vừa trình bày
với những sản phẩm đơn giản như vậy thôi
với những sản phẩm đơn giản như vậy thôi
16:15
they're participating in these major problems.
405
963207
3391
Chúng sẽ góp phần vào việc
giải quyết các vấn đề lớn lao này.
giải quyết các vấn đề lớn lao này.
16:18
So we need to look across the entire life
406
966598
2155
Ta cần có cái nhìn tổng thể
16:20
of the things that we do.
407
968753
1622
về bất kỳ thứ gì mà ta sẽ làm ra.
16:22
If you just had paper or plastic --
408
970375
1715
Nếu bạn dùng nhựa hay giấy --
16:24
obviously reusable is far more beneficial --
409
972090
2764
rõ ràng là có thể sử dụng lại
thì hiệu quả hơn nhiều --
thì hiệu quả hơn nhiều --
16:26
then the paper is worse,
410
974854
3471
khi đó, rõ ràng dùng giấy là tệ hơn rồi
16:30
and the paper is worse because it weighs
411
978325
2046
tệ hơn bởi vì trọng lượng của nó
16:32
four to 10 times more than the plastic,
412
980371
2104
nặng hơn 4 - 10 lần nhựa
16:34
and when we actually compare,
from a life cycle perspective,
from a life cycle perspective,
413
982475
2367
và khi ta thật sự làm phép so sánh,
theo khái niệm vòng đời tôi vừa trình bày ở trên
theo khái niệm vòng đời tôi vừa trình bày ở trên
16:36
a kilo of plastic and a kilo of paper,
414
984842
2690
1 kg nhựa và 1 kg giấy
16:39
the paper is far better,
415
987532
1646
giấy lại tốt hơn
16:41
but the functionality of a plastic or a paper bag
416
989178
2540
nhưng chức năng của túi giấy hay túi nhựa
16:43
to carry your groceries home is not
done with a kilo of each material.
done with a kilo of each material.
417
991718
3615
để đựng hàng hóa gia dụng không có nghĩa là
tốn chừng đó nguyên liệu để làm ra 1kg túi đó
tốn chừng đó nguyên liệu để làm ra 1kg túi đó
16:47
It's done with a very small amount of plastic
418
995333
1969
Thật sự chỉ cần một lượng nhỏ nhựa
16:49
and quite a lot more paper.
419
997302
1693
và không nhiều giấy
16:50
Because functionality defines environmental impact,
420
998995
2958
Vì chức năng sử dụng mới
kéo theo những tác động khác lên môi trường
kéo theo những tác động khác lên môi trường
16:53
and I said earlier that the designers
always ask me for the eco-materials.
always ask me for the eco-materials.
421
1001953
2833
Như tôi đã trình bày, các nhà thiết kế luôn thắc mắc
với tôi về vật liệu thân thiện với môi trường
với tôi về vật liệu thân thiện với môi trường
16:56
I say, there's only a few materials
that you should completely avoid.
that you should completely avoid.
422
1004786
3024
Tôi chỉ có thể trả lời với họ rằng, chỉ có rất ít vật liệu
mà bạn có thể hoàn toàn tránh không sử dụng
mà bạn có thể hoàn toàn tránh không sử dụng
16:59
The rest of them, it's all about application,
423
1007831
1899
Số còn lại,
cái nào cũng thích hợp để sử dụng cả
cái nào cũng thích hợp để sử dụng cả
17:01
and at the end of the day, everything
we design and produce in the economy
we design and produce in the economy
424
1009730
3019
và cuối cùng, mọi thứ mà ta thiết kế
hay làm ra trên thị trường
hay làm ra trên thị trường
17:04
or buy as consumers is done so for function.
425
1012749
2340
hay mua với tư cách người tiêu dùng
đều quy về chức năng sử dụng.
đều quy về chức năng sử dụng.
17:07
We want something, therefore we buy it.
426
1015089
2117
Muốn món gì đó thì chỉ đơn giản là mua nó
17:09
So breaking things back down and delivering
427
1017206
3156
nên hãy suy nghĩ kỹ, giải pháp phân phối
17:12
smartly, elegantly, sophisticated solutions
428
1020362
3999
thông minh hơn, hiệu quả hơn,
17:16
that take into consideration the entire system
429
1024361
2797
khiến cho ta xem xét kỹ toàn bộ hệ thống
17:19
and the entire life of the thing, everything,
430
1027158
3095
và mọi thứ liên quan tới cuộc sống
17:22
all the way back to the extraction
through to the end of life,
through to the end of life,
431
1030253
2836
mọi khía cạnh xuyên suốt vòng đời sản phẩm
17:25
we can start to actually find
really innovative solutions.
really innovative solutions.
432
1033089
2802
Ta có thể thật sự tìm ra
những giải pháp cấp tiến
những giải pháp cấp tiến
17:27
And I'll just leave you with one very quick thing
433
1035891
2070
Tôi cũng muốn nhắn nhủ với các bạn
một điều
một điều
17:29
that a designer said to me recently
who I work with, a senior designer.
who I work with, a senior designer.
434
1037961
3857
rằng một nhà thiết kế lớn tuổi hơn
đang cộng tác với tôi đã chia sẻ rằng
đang cộng tác với tôi đã chia sẻ rằng
17:33
I said, "How come you're not doing
sustainability? I know you know this."
sustainability? I know you know this."
435
1041818
3098
Tôi hỏi: "Tại sao bạn không làm theo hướng bền vững"
Tôi biết bạn ý thức được điều này mà"
Tôi biết bạn ý thức được điều này mà"
17:36
And he said, "Well, recently I pitched
a sustainability project to a client,
a sustainability project to a client,
436
1044916
4012
Anh ấy đáp: "À, mới đây tôi trình bày một dự án
"bền vững" cho khách hàng,
"bền vững" cho khách hàng,
17:40
and turned and he said to me,
437
1048928
1941
Vị khách hàng nói rằng
17:42
'I know it's going to cost less,
438
1050869
1765
"Tôi biết phương án này của anh ít tốn chi phí hơn
17:44
I know it's going to sell more,
439
1052634
1618
chắc sẽ bán được nhiều hơn
17:46
but we're not pioneers, because
pioneers have arrows in their backs.'"
pioneers have arrows in their backs.'"
440
1054252
4473
nhưng tôi chẳng dại gì làm người tiên phong, bởi vì
muốn làm người tiên phong thì phải có động lực
muốn làm người tiên phong thì phải có động lực
17:50
I think we've got a roomful of pioneers,
441
1058725
2217
Tôi nghĩ rằng trong phòng này
ai cũng là người tiên phong
ai cũng là người tiên phong
17:52
and I hope there are far more pioneers out there,
because we need to solve these problems.
because we need to solve these problems.
442
1060942
3054
Tôi cũng hy vọng ngày càng có thêm
nhiều người tiên phong
nhiều người tiên phong
17:56
Thank you.
443
1064027
1407
vì ta còn có quá nhiều vấn đề cần phải giải quyết.
Xin cám ơn mọi người
Xin cám ơn mọi người
17:57
(Applause)
444
1065434
4776
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Leyla Acaroglu - Sustainability strategistLeyla Acaroglu uses innovative design and systems thinking to create positive change.
Why you should listen
Leyla Acaroglu breaks through our deeply entrenched environmental folklore in order to reveal the true impact of the products and materials we use every day. A designer and consultant, Acaroglu encourages both companies and individuals to look at the full life cycle of the things they create and use in order to understand their net effect on the environment. At Eco Innovators, an ecologically-minded Australian design studio, Acaroglu’s team makes award-winning designs and projects that tap into a sense of play in order to educate. From animations explaining the lifecycle of a cell phone to bookshelves made from construction scrap wood to workshops that help rebuild and repurpose broken everyday items, the goal is building savvy, science-based sustainability practices.
Leyla Acaroglu | Speaker | TED.com