TEDxCrenshaw
Niki Okuk: When workers own companies, the economy is more resilient
Niki Okuk: Khi người lao động sở hữu doanh nghiệp, nền kinh tế sẽ bền vững hơn.
Filmed:
Readability: 4.2
1,262,890 views
Có một thực tế kinh tế đang phát triển theo hướng khác - hướng đề cao giá trị cộng đồng, bền vững và ổn định thay vì đem lại lợi nhuận vì mọi giá. Niki Okuk chia sẻ những góc nhìn về kinh tế hợp tác và tầm nhìn để làm thế nào tầng lớp lao động có thể tìm thấy và sở hữu những doanh nghiệp mà họ làm việc, tự quyết định và tận hưởng thành quả lao động của mình.
Niki Okuk - Entrepreneur
Niki Okuk is working to create social and economic justice and worker dignity. Full bio
Niki Okuk is working to create social and economic justice and worker dignity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Are you tired of your boss?
0
869
1511
Bạn có mệt mỏi với sếp không?
00:15
(Laughter)
1
3073
1356
(Cười)
00:16
Are you tired of going to work
2
4453
1841
Bạn có mệt mỏi khi phải đi làm
00:18
and making money for other people?
3
6318
2433
và làm giàu cho người khác?
00:21
And who are those people anyways?
4
9965
1576
Vậy những người này là ai?
00:23
Those people that make
money from your work.
money from your work.
5
11565
2079
Những người kiếm lợi từ
việc bạn làm.
việc bạn làm.
00:26
Well, they're capitalists.
6
14378
1898
Họ chính là những nhà tư bản.
00:28
They have capital,
7
16300
1276
Họ có tiền,
00:29
and they use your labor
to make more capital.
to make more capital.
8
17600
2667
họ sử dụng sức lao động của bạn
để kiếm nhiều tiền hơn.
để kiếm nhiều tiền hơn.
00:32
So if you're tired of going to work
9
20973
2074
Nếu bạn có mệt vì phải đi làm
00:35
and making money for other people,
10
23071
2205
và làm giàu cho người khác,
00:37
then you're probably like me --
11
25300
1668
thì bạn có thể cũng giống tôi -
00:38
just tired of capitalism.
12
26992
1767
mệt mỏi với chủ nghĩa tư bản.
00:41
Which is ironic, because I'm a capitalist.
13
29801
3022
Thật buồn cười, bởi tôi là một nhà tư bản.
00:44
(Laughter)
14
32847
1418
(Cười)
00:46
I own a small business --
15
34289
1723
Tôi có công việc kinh doanh nhỏ -
00:48
Rco Tires in Compton.
16
36036
2524
Rco Tires ở Compton.
00:50
A few years ago, when I read Van Jones,
17
38584
1963
Vài năm trước, tôi có đọc Van Jones,
00:52
and he wrote, "Let's make
green collar jobs in the hood,"
green collar jobs in the hood,"
18
40571
2918
ông viết: "Hãy đưa công việc xanh
về các vùng lân cận,"
về các vùng lân cận,"
00:55
I took him really seriously.
19
43513
2044
Tôi đã suy nghĩ rất nghiêm túc về điều đó.
00:58
So I cofounded, own and operate
a tire recycling company,
a tire recycling company,
20
46088
3700
Và tôi đã cùng sáng lập, sở hữu
và điều hành một công ty tái chế lốp xe,
và điều hành một công ty tái chế lốp xe,
01:01
and I'm really proud of what we've done.
21
49812
1962
tôi tự hào với những gì chúng tôi đã làm.
01:03
So far, we've recycled
a hundred million pounds of rubber.
a hundred million pounds of rubber.
22
51798
3373
Đến nay, chúng tôi đã tái chế được
gần năm mươi nghìn tấn cao su.
gần năm mươi nghìn tấn cao su.
01:07
That's 21 million gallons of oil
diverted from landfills
diverted from landfills
23
55582
4025
Tương đương với chín triệu lít dầu
thẩm thấu vào đất
thẩm thấu vào đất
thành những sản phẩm mới.
01:11
into new products.
24
59631
1164
01:13
(Cheers)
25
61235
1150
(Wooh!)
01:14
We also employ about 15 guys --
26
62409
1649
Chúng tôi có mười lăm nhân viên -
01:16
mostly people of color,
27
64648
1549
hầu hết là người da màu,
01:18
most of whom are felons,
28
66221
1370
hầu hết đã từng phạm tội,
chúng tôi trả cao hơn lương tối thiểu,
01:19
and we pay above the minimum wage,
29
67615
1875
và chúng tôi nay tự hào là thành viên
của Hiệp hội Thép Hoa Kỳ
của Hiệp hội Thép Hoa Kỳ
01:21
and we are now proud members
of the United Steelworkers Union.
of the United Steelworkers Union.
30
69514
2942
01:24
(Applause)
31
72948
5559
(Vỗ tay)
01:30
Now, Rco is not a cooperative now.
32
78531
2539
Rco hiện chưa phải là công ty hợp tác.
Rco là công ty tư nhân
với quyền sở hữu cộng đồng,
với quyền sở hữu cộng đồng,
01:33
It's a privately held company
with community-minded ownership,
with community-minded ownership,
33
81094
3667
01:36
but I would like it to become one.
34
84785
1754
nhưng tương lai Rco sẽ làm được.
01:38
I would like for them to fire the boss --
35
86563
2295
Tôi mong nhân viên sẽ sa thải sếp của họ -
01:40
that's me.
36
88882
1339
đó là tôi.
01:42
(Laughter)
37
90245
1048
(Cười)
01:43
And I'm going to tell you why,
38
91317
1446
Tôi sẽ nói với bạn vì sao,
01:44
but first, let me tell you
how we got started.
how we got started.
39
92787
2322
nhưng đầu tiên, để tôi kể
cách chúng tôi bắt đầu.
cách chúng tôi bắt đầu.
01:47
So a lot of people ask,
40
95863
1150
Rất nhiều người hỏi,
01:49
"How did Rco come to be?"
41
97037
1434
"Rco ra đời như thế nào?"
01:50
And I have to be really honest.
42
98495
1538
Và tôi đã chia sẽ thực lòng.
01:52
I leveraged my white privilege.
43
100419
2005
Tôi ưu tiên những người da trắng như tôi.
01:54
So, here's how white privilege
worked for me and Rco.
worked for me and Rco.
44
102764
3653
Đây là lý do tại sao tôi và Rco
lại ưu tiên người da trắng như thế.
lại ưu tiên người da trắng như thế.
01:59
My white grandmother
was born on her family's plantation
was born on her family's plantation
45
107448
3845
Bà nội tôi là người da trắng sinh ra
trong một gia đình sở hữu đồn điền
trong một gia đình sở hữu đồn điền
02:03
in Arkansas in 1918.
46
111317
2654
ở Arkansas năm 1918.
02:05
She traveled with her white father west,
47
113995
2930
Bà theo cha người da trắng về phía Tây,
02:08
following the oil boom.
48
116949
1569
theo chân các mỏ khai thác dầu.
02:10
And he held various union oil jobs --
49
118542
3180
Ông giữ nhiều chức vụ trong hiệp hội dầu,
02:13
jobs which would have never been given
to my black great-grandfather,
to my black great-grandfather,
50
121746
3461
những công việc chưa bao giờ đến tay
ông cố người da đen của tôi,
ông cố người da đen của tôi,
02:17
had he lived here at the time.
51
125231
1530
vào thời ông còn sống ở đây.
02:19
Granny became a hairdresser
52
127742
1929
Bà trở thành thợ cắt tóc
02:21
and then got a loan with her husband
53
129695
3905
sau đó cùng chồng vay một khoản tiền
02:25
who built their home
in West Los Angeles --
in West Los Angeles --
54
133624
2070
ông là người đã xây nhà
ở Tây Los Angeles -
ở Tây Los Angeles -
02:27
a loan which would never have been
given to a black family at the time.
given to a black family at the time.
55
135718
3478
khoảng vay này không bao giờ đến tay
một gia đình da đen vào thời ấy.
một gia đình da đen vào thời ấy.
02:32
And after my grandfather passed away,
56
140421
1836
Sau khi ông qua đời,
02:34
my granny was able to keep that house
57
142281
1779
bà giữ được căn nhà đó
02:36
because she had his pension
and his health care
and his health care
58
144084
2677
nhờ vào số tiền trợ cấp
và chăm sóc sức khỏe của ông
và chăm sóc sức khỏe của ông
02:38
from a state job which he held,
59
146785
1768
từ những công việc ổn định ông có,
02:40
which again, would have never been
given to a black man
given to a black man
60
148577
2622
và những lợi ích này chưa bao giờ
đến tay người da đen
đến tay người da đen
02:43
before the anti-discrimination
act of the 1960s.
act of the 1960s.
61
151223
2386
trước khi có đạo luật
chống phân biệt chủng tộc năm 1960.
chống phân biệt chủng tộc năm 1960.
Ba mươi năm sau đó,
02:46
So, you fast-forward 30 years,
62
154048
1858
tôi tốt nghiệp,
02:47
and I graduate,
63
155930
1388
muốn bắt đầu sự nghiệp kinh doanh
02:49
and I want to start my own business
64
157342
1702
từ một đống nợ, một thẻ tín dụng,
02:51
with a pile of debt and a credit card,
65
159068
1877
và không biết gì
về công nghiệp chế tạo lốp xe.
về công nghiệp chế tạo lốp xe.
02:52
and no experience in the tire industry.
66
160969
2343
Nhưng tôi có thứ mà nhiều người không có.
02:55
But I had what most people didn't have.
67
163336
2237
Tôi có một nơi sạch sẽ, an toàn,
và tự do để sống.
và tự do để sống.
02:57
I had a clean, safe, free place to live.
68
165597
4479
03:03
I moved in with my grandmother,
69
171036
1748
Tôi đã chuyến đến sống với bà tôi,
03:04
and I was able to rent
our first warehouse,
our first warehouse,
70
172808
2325
tôi đã có thể thuê được
kho chứa hàng đầu tiên,
kho chứa hàng đầu tiên,
03:07
buy our first truck,
71
175157
1176
mua chiếc xe đầu tiên,
03:08
pay our first employees,
72
176357
1560
trả tiền cho nhân viên đầu tiên,
03:09
because I didn't have to worry
about paying myself,
about paying myself,
73
177941
2414
vì tôi không phải lo chi trả
các khoản cho mình,
các khoản cho mình,
03:12
because I didn't need to feed myself,
74
180379
1783
vì tôi không phải lo đến bữa ăn,
03:14
because I am the direct beneficiary
of generations of white privilege.
of generations of white privilege.
75
182186
3541
vì tôi là người được hưởng lợi trực tiếp
từ các thế hệ người da trắng.
từ các thế hệ người da trắng.
03:18
Now, telling the story
of white privilege is important
of white privilege is important
76
186703
4064
Nhắc lại câu chuyện về đặc quyền
của người da trắng là điều quan trọng,
của người da trắng là điều quan trọng,
03:22
because very often people say,
77
190791
1429
vì mọi người thường nói,
03:24
"Oh, we want more companies like yours.
78
192244
1858
"Ôi, chúng ta cần thêm công ty thế này.
03:26
We want more Rco's,
79
194126
1158
Chúng ta cần thêm Rco,
03:27
we want more black-owned businesses,
80
195308
1849
thêm doanh nghiệp của người da đen,
03:29
female-led, triple bottom line,
81
197181
2664
do phụ nữ dẫn dắt, tăng trưởng gấp ba,
bỏ qua quá khứ phạm tội,
03:31
Ban the Box,
82
199869
1172
03:33
green manufacturing companies," right?
83
201065
1962
công ty sản xuất công nghệ xanh,
đúng không?
đúng không?
Nhưng câu hỏi cần phải hỏi là,
của cải nằm ở đâu?
của cải nằm ở đâu?
03:35
But the question we have to ask is,
where is the wealth?
where is the wealth?
84
203739
2643
Tiền nằm ở đâu?
03:38
Where is the money?
85
206406
1151
Vốn nằm ở đâu trong cộng đồng này
03:39
Where's the capital in our communities
86
207581
1866
03:41
to build the types
of businesses that we want?
of businesses that we want?
87
209471
2159
để tạo ra loại hình
kinh doanh chúng ta muốn?
kinh doanh chúng ta muốn?
03:43
And in telling a story
of the white side of my family,
of the white side of my family,
88
211654
2548
Khi nói từ góc nhìn người da trắng
như gia đình tôi,
như gia đình tôi,
Tôi cần rất nhiều thứ
03:46
I needed a dozen ways
89
214226
1151
mà người da đen bị tước
đoạt từ nền kinh tế,
đoạt từ nền kinh tế,
03:47
where blacks were excluded
from the economy,
from the economy,
90
215401
2061
thì gia đình da trắng của tôi
có thể tiếp cận và gây ảnh hưởng,
có thể tiếp cận và gây ảnh hưởng,
03:49
whereas the white side of my family
was able to gain access and traction,
was able to gain access and traction,
91
217486
3548
03:53
and build wealth ...
92
221058
1396
và làm giàu...
03:55
Primarily because racism
and capitalism are best homies, but --
and capitalism are best homies, but --
93
223224
4610
Cơ bản là do chủ nghĩa phân biệt dân tộc
và tư bản thống trị -
và tư bản thống trị -
(Cười)
03:59
(Laughter)
94
227858
1802
nhưng điều này có nghĩa là
khi chúng ta tự hỏi mình,
khi chúng ta tự hỏi mình,
04:01
but what that means
is that when we ask ourselves,
is that when we ask ourselves,
95
229684
2453
04:04
"Why are our communities broke?" --
96
232161
2461
"Tại sao cộng đồng này lại bị phá sản?"
04:06
Like, we're not just broke
because we're broke;
because we're broke;
97
234646
2206
Chúng ta không bị phá sản
bởi vì nó thế;
bởi vì nó thế;
04:08
we're broke for a reason.
98
236876
1335
phải có lý do nào đó.
04:10
Historical context really does matter.
99
238235
2116
Hoàn cảnh lịch sử
thật sự đóng vai trò ở đây.
thật sự đóng vai trò ở đây.
04:13
But our history
tells another story as well.
tells another story as well.
100
241710
2151
Nhưng lịch sử lại
kể một câu chuyện khác.
kể một câu chuyện khác.
Một cuốn sách lạ thường
tên "Những tấm gương dũng cảm",
tên "Những tấm gương dũng cảm",
04:15
There's this incredible book
called "Collective Courage,"
called "Collective Courage,"
101
243885
2688
04:18
which is the story of how
thousands of African Americans
thousands of African Americans
102
246597
3216
sưu tầm hàng nghìn câu chuyện
người Mỹ gốc Phi
người Mỹ gốc Phi
có khả năng xây dựng
các doanh nghiệp và trường học,
các doanh nghiệp và trường học,
04:21
have been able to build
businesses and schools,
businesses and schools,
103
249837
2520
bệnh viện, hợp tác xã nông nghiệp,
04:24
hospitals, farming cooperatives,
104
252381
2243
ngân hàng, cơ quan tài chính -
04:26
banks, financial institutions --
105
254648
1717
04:28
entire communities
and sovereign economies,
and sovereign economies,
106
256389
2612
toàn bộ các cộng đồng
và các nền kinh tế quyền lực,
và các nền kinh tế quyền lực,
mà không cần vốn.
04:31
without a lot of capital.
107
259025
1422
04:33
And they did it by working together
108
261037
1917
Họ làm được vì biết làm việc cùng nhau
04:34
and leveraging their community assets
109
262978
2407
và tận dụng tài sản
trong cộng đồng của mình
trong cộng đồng của mình
và tin tưởng lẫn nhau
04:37
and trusting each other
110
265409
1452
04:38
and putting solidarity first --
111
266885
1700
đặt đoàn kết lên trên hết -
không chỉ vì lợi nhuận bằng mọi giá.
04:40
not just profits by any means necessary.
112
268609
2799
Và họ không phải loanh quanh bên
những người nổi tiếng và vận động viên
những người nổi tiếng và vận động viên
04:44
And they didn't have to wait around
for celebrities and athletes
for celebrities and athletes
113
272381
3312
04:47
to bring their money back to the hood.
114
275717
2286
để mang tiền về khu vực sống của mình.
Nhưng, nếu bạn nổi tiếng
hay là vận động viên,
hay là vận động viên,
04:50
However, if you are
a celebrity or an athlete,
a celebrity or an athlete,
115
278027
2155
và đang nghe thấy điều này,
04:52
and you're listening to this,
116
280206
1393
thì cũng đừng ngại góp tiền.
04:53
please feel free to bring your money.
117
281623
1786
04:55
(Laughter)
118
283433
1642
(Cười)
04:58
But they did it
through cooperative economics,
through cooperative economics,
119
286031
2236
Nhưng họ làm được nhờ vào
nền kinh tế hợp tác,
nền kinh tế hợp tác,
05:00
because they knew
120
288291
1151
bởi họ biết
chủ nghĩa tư bản chưa bao giờ
ủng hộ cho tự do của người da đen.
ủng hộ cho tự do của người da đen.
05:01
that capitalism was never
going to finance black liberation.
going to finance black liberation.
121
289466
3108
Có rất nhiều tấm gương
tiêu biểu trong cuốn sách này,
tiêu biểu trong cuốn sách này,
05:04
So, there are so many great
examples in this book,
examples in this book,
122
292943
4027
và tôi giới thiệu để mọi người đọc nó
05:08
and I suggest that everybody just read it
123
296994
2099
05:11
because it answers
the question I asked earlier,
the question I asked earlier,
124
299117
2243
vì nó trả lời cho
câu hỏi của tôi lúc bạn đầu,
câu hỏi của tôi lúc bạn đầu,
là chúng ta sẽ lấy đâu ra
tiền của
tiền của
05:13
which was where are we going
to get the wealth
to get the wealth
125
301384
2304
05:15
to build the types
of business that we want.
of business that we want.
126
303712
2076
để xây dựng các kiểu
doanh nghiệp mình muốn.
doanh nghiệp mình muốn.
05:17
And the answer is going to have
to be cooperative economics.
to be cooperative economics.
127
305812
2848
Và câu trả lời sẽ nằm trong
nền kinh tế hợp tác.
nền kinh tế hợp tác.
Có nhiều phiên bản khác nhau
của chủ nghĩa hợp tác.
của chủ nghĩa hợp tác.
05:20
There's a lot of different
versions of cooperativism.
versions of cooperativism.
128
308684
2960
05:23
What I'm talking about today
is worker ownership.
is worker ownership.
129
311668
2420
Hôm nay tôi sẽ nói đến
quyền sở hữu của người lao động.
quyền sở hữu của người lao động.
05:26
You may not have heard
of worker ownership,
of worker ownership,
130
314684
2009
Có thể bạn chưa nghe đến
quyền sở hữu này,
quyền sở hữu này,
nhưng nó là một công cụ tuyệt vời
05:28
but it's been an incredible tool
131
316717
1610
05:30
for black economic liberation
for a century,
for a century,
132
318351
2081
để giải phóng kinh tế cho họ
trong một thế kỷ.
trong một thế kỷ.
05:32
and it's also working
all over the world right now.
all over the world right now.
133
320456
2409
và hiện tiếp tục
vai trò đó ở khắp thế giới.
vai trò đó ở khắp thế giới.
05:35
You may have heard of Black Wall Street
134
323528
1918
Có thể bạn đã nghe đến
Black Wall Street,
Black Wall Street,
05:37
or maybe the Zapatistas,
135
325470
1191
hay nhóm Zapatista,
05:38
but I'll give you an example
that's a little bit closer to home.
that's a little bit closer to home.
136
326685
3046
nhưng tôi sẽ cho bạn một ví dụ
gần gũi hơn.
gần gũi hơn.
Ngày nay, ở South Bronx,
05:41
Right now, today, in South Bronx,
137
329755
2517
05:44
is the country's largest
worker-owned company.
worker-owned company.
138
332296
3197
có một công ty do nhân viên sở hữu
lớn nhất thế giới
lớn nhất thế giới
05:47
It's called Cooperative
Home Care Associates,
Home Care Associates,
139
335517
2669
Đó là Hiệp hội Hợp tác
Dịch vụ Chăm sóc Gia đình,
Dịch vụ Chăm sóc Gia đình,
05:50
and it was founded by black
and Latinx home care workers
and Latinx home care workers
140
338210
2960
thành lập bởi người da đen và
các nhân viên chăm sóc Latin
các nhân viên chăm sóc Latin
05:53
who are now able
to pay themselves living wages,
to pay themselves living wages,
141
341194
3073
những người này bây giờ
có thể tự trả lương cho mình,
có thể tự trả lương cho mình,
05:56
they have full-time hours,
142
344291
1255
làm việc toàn thời gian,
nhận được phúc lợi và trợ cấp,
05:57
they have benefits and a pension,
143
345570
1628
05:59
through their membership
as a unit of SEIU.
as a unit of SEIU.
144
347222
2578
thông qua vai trò thành viên của SEIU.
Những phụ nữ làm chủ được chia phần
dựa vào quyền sở hữu của họ
dựa vào quyền sở hữu của họ
06:02
And these women owners now receive
a dividend back on their ownership
a dividend back on their ownership
145
350778
3848
trên phần lời công ty
kiếm được mỗi năm,
kiếm được mỗi năm,
06:06
every year that the company
has been profitable,
has been profitable,
146
354650
2293
mà hầu hết năm nào cũng có.
06:08
which has been most years.
147
356967
1380
06:10
So they're able to really enjoy
the fruits of their labor
the fruits of their labor
148
358989
3921
Họ có thể tận hưởng
thành quả lao động của mình
thành quả lao động của mình
06:14
because they fired the boss.
149
362934
1658
vì họ đã sa thải sếp.
06:17
They don't have any big investors.
150
365299
1669
Họ không có nhà đầu tư lớn nào.
06:18
They don't have fat-cat CEOs
151
366992
1608
Họ không có CEO giàu có,
06:20
or absentee owners taking
the profit out of the company.
the profit out of the company.
152
368624
3056
hay những người chủ chỉ biết
bòn rút lợi nhuận của công ty.
bòn rút lợi nhuận của công ty.
06:24
They each pay in
about 1,000 dollars over time
about 1,000 dollars over time
153
372137
3893
Mỗi người trả khoảng
một nghìn đô
một nghìn đô
06:28
in order to gain ownership,
154
376054
1916
để có được quyền làm chủ,
06:29
and now they own their job.
155
377994
1349
và giờ họ có công việc của riêng mình.
06:32
Now, there's hundreds of more examples
of companies like this
of companies like this
156
380598
2985
Có hàng trăm công ty
điển hình như thế này
điển hình như thế này
06:35
springing up all across the country.
157
383607
1834
phát triển khắp đất nước.
Và tôi được truyền cảm hứng mạnh mẽ
từ những gì họ đang làm,
từ những gì họ đang làm,
06:37
And I'm so inspired by what they're doing,
158
385465
3249
vì nó thật sự đưa ra một lựa chọn thay thế
06:40
because it really represents
an alternative
an alternative
159
388738
2485
cho loại hình kinh tế
chúng ta có hiện nay,
chúng ta có hiện nay,
06:43
to the type of economy we have now,
160
391247
2031
thứ đang bóc lột tất cả chúng ta.
06:45
which exploits all of us.
161
393302
1362
06:47
It also represents an alternative
162
395319
1651
Nó cũng đưa ra một cách khác
06:48
to waiting around for big investors
to bring chain stores,
to bring chain stores,
163
396994
3960
để thoát khỏi các nhà đầu tư lớn
với mục đích mở các chuỗi cửa hàng,
với mục đích mở các chuỗi cửa hàng,
các cửa hàng bán lẻ lớn,
06:52
or big-box stores to our communities,
164
400978
1772
vì thực lòng mà nói
kiểu phát triển như thế
kiểu phát triển như thế
06:54
because honestly,
those types of developments,
those types of developments,
165
402774
2276
đang ăn cắp các nguồn lực cộng đồng.
06:57
they steal resources from our communities.
166
405074
2324
Họ sẽ khiến
các cửa hàng nhỏ lẻ phá sản,
các cửa hàng nhỏ lẻ phá sản,
06:59
They put our mom-and-pop shops
out of business,
out of business,
167
407422
2837
07:02
they make our entrepreneurs
into wage workers,
into wage workers,
168
410283
3096
khiến các doanh nhân
trở thành người làm thuê
trở thành người làm thuê
07:05
and they take money out of our pocket
169
413403
1806
và họ móc tiền từ túi chúng ta,
07:07
and send it to their shareholders.
170
415233
1741
và chia chác cho các cổ đông.
07:10
So, I was so inspired by all these stories
of resistance and resilience
of resistance and resilience
171
418031
3400
Tôi lấy cảm hứng từ những câu chuyện
đối kháng lâu bền đó
đối kháng lâu bền đó
07:13
that I got together with a few people
here in Los Angeles,
here in Los Angeles,
172
421455
2768
cùng với một vài người
ở Los Angeles này,
ở Los Angeles này,
07:16
and we created LUCI.
173
424247
1380
xây dựng nên LUCI.
07:17
LUCI stands for the Los Angeles
Union Cooperative Initiative,
Union Cooperative Initiative,
174
425995
4175
LUCI là từ viết tắt của Sáng kiến
Công đoàn Liên minh Los Angeles,
Công đoàn Liên minh Los Angeles,
nhằm xây dựng thêm các doanh nghiệp
do người lao động làm chủ
do người lao động làm chủ
07:22
and our objective is to create
more worker-owned businesses
more worker-owned businesses
175
430194
3096
07:25
here in Los Angeles.
176
433314
1666
ở tại Los Angeles này.
Cho tới năm ngoái, chúng tôi
đã có hai công ty:
đã có hai công ty:
07:27
So far, in the last year,
we've created two:
we've created two:
177
435004
2358
07:29
Pacific Electric, an electrical company,
178
437386
1993
Pacific Electric, một công ty điện lực,
07:31
and Vermont Gage Carwash,
179
439403
1555
và Vermont Gage Carwash,
07:32
which is right here in South-Central,
180
440982
1763
nằm ngay ở South-Central,
07:34
some of you guys
might be familiar with it.
might be familiar with it.
181
442769
2032
một số các bạn có thể
có người biết.
có người biết.
07:36
This long-time carwash is now owned
and operated by its 20 workers,
and operated by its 20 workers,
182
444825
4671
Công ty rửa xe lâu đời này được sở hữu
và điều hành bởi 20 nhân viên,
và điều hành bởi 20 nhân viên,
07:41
all of whom are union members as well.
183
449520
2024
tất cả đều là thành viên của Công đoàn.
07:43
(Applause)
184
451568
5236
(Vỗ tay)
Bạn tự hỏi vì sao lại tập trung vào
quyền sở hữu của hiệp hội người lao động,
quyền sở hữu của hiệp hội người lao động,
07:48
So you might be wondering
why the focus on union-worker ownership,
why the focus on union-worker ownership,
185
456828
3898
có rất nhiều cách lý giải hợp lý
07:52
but there's a lot of good reasons
186
460750
1627
tại sao phong trào lao động lại liên kết
với phong trào người lao động làm chủ.
với phong trào người lao động làm chủ.
07:54
why the labor movement is a natural ally
to the worker-ownership movement.
to the worker-ownership movement.
187
462401
3750
07:58
To build these companies
that we want in our community,
that we want in our community,
188
466175
2596
Để xây dựng những công ty
chúng ta muốn trong cộng đồng,
chúng ta muốn trong cộng đồng,
08:00
we need a few things.
189
468795
1151
chúng ta cần vài thứ.
Chúng ta cần có vốn,
nhân lực và đào tạo.
nhân lực và đào tạo.
08:01
We're going to need money,
people and training.
people and training.
190
469970
2598
08:05
Unions have all of those things.
191
473000
1779
Các Công đoàn có hết những thứ này.
08:07
America's working class has been
paying union dues for decades,
paying union dues for decades,
192
475880
2967
Giai cấp lao động Mỹ đã đóng
phí Công đoàn trong hàng thập kỉ,
phí Công đoàn trong hàng thập kỉ,
08:10
and with it, our unions have been building
193
478871
2048
nhờ đó, các Công đoàn tạo ra
môi trường làm việc chất lượng,
nghiêm chỉnh và dân chủ.
nghiêm chỉnh và dân chủ.
08:12
dignified, decent,
and democratic workplaces for us.
and democratic workplaces for us.
194
480943
2834
Nhưng công việc của Công đoàn
đang trên đà tuột dốc,
đang trên đà tuột dốc,
08:15
However, union jobs
are on the steep decline,
are on the steep decline,
195
483801
2425
và đã đến lúc chúng ta
lên tiếng kêu gọi họ
lên tiếng kêu gọi họ
08:18
and it's time for us to start
calling on our unions
calling on our unions
196
486250
2406
hãy sẵn sàng đem tất cả nguồn vốn
tài chính và chính trị của họ
tài chính và chính trị của họ
08:20
to really bring all of their financial
and political capital
and political capital
197
488680
3665
để tạo ra công việc mới,
thống nhất với mức lương đủ sống
thống nhất với mức lương đủ sống
08:24
to bear in the creation of new,
union, living-wage jobs
union, living-wage jobs
198
492369
3683
trong cộng đồng chúng ta.
08:28
in our communities.
199
496076
1213
Hội trường Công đoàn cũng đầy
các thành viên
các thành viên
08:29
Also, union halls
are full of union members
are full of union members
200
497873
3231
thấu hiểu tầm quan trọng
của sự đoàn kết
của sự đoàn kết
08:33
who understand
the importance of solidarity
the importance of solidarity
201
501128
3143
08:36
and the power of collective action.
202
504295
2121
và sức mạnh của hành động tập thể.
Có nhiều nhóm muốn tạo ra
các doanh nghiệp thống nhất hơn,
các doanh nghiệp thống nhất hơn,
08:39
These are the types of folks that want
more union businesses to exist,
more union businesses to exist,
203
507328
4429
08:43
so let's build them with them.
204
511781
2210
vậy hãy cùng nhau thực hiện với họ.
08:47
Learning from our unions,
205
515247
1263
Học hỏi từ các Công đoàn,
08:48
learning from our past,
206
516534
1151
học hỏi từ quá khứ,
08:49
learning from our peers,
207
517709
1173
học hỏi từ các đồng sự,
tất cả đều rất quan trọng cho
sự thành công tương lai.
sự thành công tương lai.
08:50
are all going to be very
important to our success,
important to our success,
208
518906
2644
Đó là lý do tôi muốn đưa ra
một tấm gương cuối cùng.
một tấm gương cuối cùng.
08:53
which is why I'd like to leave you
with one last example
with one last example
209
521574
2904
08:56
and a vision for the future ...
210
524502
2024
và một tầm nhìn cho tương lai...
và đó chính là Mondragon, Tây Ban Nha.
08:59
and that vision is Mondragon, Spain.
211
527153
2828
Mondragon là một cộng đồng được xây dựng
trên sự hợp tác của người lao động.
trên sự hợp tác của người lao động.
09:02
Mondragon, Spain is a community
built entirely around worker cooperatives.
built entirely around worker cooperatives.
212
530485
4706
Có hơn 260 doanh nghiệp tại đây,
09:07
There's 260-plus businesses here,
213
535701
2961
sản xuất mọi thứ từ xe đạp
tới máy giặt tới máy biến thế,
tới máy giặt tới máy biến thế,
09:10
manufacturing everything from bicycles
to washing machines to transformers.
to washing machines to transformers.
214
538686
4777
09:16
And this group of businesses
now employs 80,000 people
now employs 80,000 people
215
544046
3516
Các doanh nghiệp ở đây
sử dụng 80,000 nhân viên
sử dụng 80,000 nhân viên
và kiếm được
hơn 12 tỉ euro mỗi năm.
hơn 12 tỉ euro mỗi năm.
09:19
and earns more than 12 billion euros
in revenue every year.
in revenue every year.
216
547586
3104
09:23
And all of the companies there
are owned by the people that work in them.
are owned by the people that work in them.
217
551421
4025
Tất cả các công ty này đều thuộc sở hữu
của nhân viên công ty.
của nhân viên công ty.
09:27
They've also built universities
and hospitals and financial institutions.
and hospitals and financial institutions.
218
555896
4716
Họ còn xây các trường đại học,
bệnh viện và các cơ quan tài chính.
bệnh viện và các cơ quan tài chính.
Thử tưởng tượng nếu chúng ta có thể
xây dựng thứ như thế ở South-Central.
xây dựng thứ như thế ở South-Central.
09:32
I mean, imagine if we could build
something like this in South-Central.
something like this in South-Central.
219
560636
3869
09:37
The late mayor of Jackson
had a similar idea.
had a similar idea.
220
565839
3275
Thị trưởng Jackson đương nhiệm
cũng có ý tưởng tương tự.
cũng có ý tưởng tương tự.
09:41
He wanted to turn his entire city
into a Mondragon-like cooperative economy,
into a Mondragon-like cooperative economy,
221
569565
5428
Ông muốn biến toàn bộ thành phố
thành nền kinh tế hợp tác như Mondragon,
thành nền kinh tế hợp tác như Mondragon,
ông gọi kế hoạch đầy tham vọng của mình
là "Jackson Rising".
là "Jackson Rising".
09:47
calling his ambitious plan
"Jackson Rising."
"Jackson Rising."
222
575017
2909
09:50
And when I look at Mondragon,
223
578940
1426
Khi quan sát Mondragon,
tôi nhận ra tầng lớp lao động
có thể làm vì chính họ
có thể làm vì chính họ
09:52
I see really what working-class people
can do for ourselves
can do for ourselves
224
580390
2810
09:55
when we work together
225
583224
1151
khi cùng nhau làm việc
09:56
and make decisions
for ourselves and each other
for ourselves and each other
226
584399
2556
và ra những quyết định cho
chính chúng ta, cho nhau
chính chúng ta, cho nhau
và cho cộng đồng.
09:58
and our communities.
227
586979
1308
10:03
And what's really incredible
about Mondragon
about Mondragon
228
591516
2979
Và điều lạ lùng
về Mondragon
về Mondragon
là khi chúng ta đang mơ về họ,
10:06
is that while we are dreaming about them,
229
594519
2467
họ lại đang mơ về chúng ta.
10:09
they are dreaming about us.
230
597010
1921
10:11
This community in Spain has decided
to launch an international initiative
to launch an international initiative
231
599465
4860
Cộng đồng này ở Tây Bạn Nha đã quyết định
khởi xướng một dự luật quốc tế
khởi xướng một dự luật quốc tế
nhằm tạo ra nhiều cộng đồng
như thế hơn khắp thế giới,
như thế hơn khắp thế giới,
10:16
to create more communities
like it all over the world,
like it all over the world,
232
604349
3002
10:19
by linking up with unions,
233
607375
1607
bằng cách kết nối các hiệp hội,
10:21
by supporting organizations like LUCI,
234
609006
1913
hỗ trợ các tổ chức như LUCI,
10:22
and by educating folks
about the worker-ownership model.
about the worker-ownership model.
235
610943
2898
và đào tạo mọi người
về mô hình người lao động sở hữu.
về mô hình người lao động sở hữu.
10:27
Now, here's what you can do
to be a part of it.
to be a part of it.
236
615357
2515
Ở đây là những gì
bạn có thể làm để tham gia nó.
bạn có thể làm để tham gia nó.
10:29
If you're a union member,
go to your union meetings,
go to your union meetings,
237
617896
2580
Nếu bạn là thành viên Công đoàn,
hãy tới các cuộc họp,
hãy tới các cuộc họp,
10:32
and make sure that your union
has a worker-ownership initiative,
has a worker-ownership initiative,
238
620500
3190
và đảm bảo là công đoàn biết
về dự luật sở hữu của người lao động,
về dự luật sở hữu của người lao động,
và tham gia vào sáng kiến đó.
10:35
and become a part of it.
239
623714
1150
10:37
If you're an entrepreneur,
240
625357
1274
Nếu bạn là một doanh nhân,
10:38
if you have a small business,
241
626655
1420
nếu có một doanh nghiệp nhỏ,
hoặc bạn có ý định thành lập,
10:40
or you're interested in starting one,
242
628099
1819
hãy liên hệ với LUCI
hoặc các tổ chức giống chúng tôi
hoặc các tổ chức giống chúng tôi
10:41
then link up with LUCI
or another organization like us
or another organization like us
243
629942
2667
10:44
to help you get started
on the cooperative model.
on the cooperative model.
244
632633
2294
để giúp bạn bắt đầu
mô hình hợp tác này.
mô hình hợp tác này.
10:47
If you're a politician,
245
635258
1152
Nếu là chính trị gia,
10:48
or you work for one,
246
636434
1392
hay làm việc với họ,
10:49
or you just like talking to them,
247
637850
1667
hay chỉ là thích trò chuyện với họ,
10:51
please get the city, state, federal
and county legislation passed
and county legislation passed
248
639541
4237
hãy giúp bộ luật được thông qua
thành phố, bang, liên bang, và cả nước,
thành phố, bang, liên bang, và cả nước,
10:55
that we need in order to fund
and support worker-owned businesses.
and support worker-owned businesses.
249
643802
3492
là thứ chúng ta cần để gây vốn và hỗ trợ
doanh nghiệp chủ lao động sở hữu.
doanh nghiệp chủ lao động sở hữu.
Và những người khác,
10:59
And for everybody else,
250
647987
1233
hãy học từ lịch sử và
mô hình của chúng tôi,
mô hình của chúng tôi,
11:01
learn about our history,
learn about our models,
learn about our models,
251
649244
2239
và tìm giải pháp hỗ trợ chúng tôi,
11:03
and seek us out so can support us,
252
651507
1626
11:05
you can buy from us, invest in us,
lend to us and join us,
lend to us and join us,
253
653157
3207
bạn có thể mua hàng, đầu tư
cho chúng tôi vay và trực tiếp tham gia,
cho chúng tôi vay và trực tiếp tham gia,
vì điều này thực sự
giúp tất cả chúng ta
giúp tất cả chúng ta
11:08
because it's really
going to take all of us
going to take all of us
254
656388
2066
xây dựng nền kinh tế
bền vững và ổn định hơn
bền vững và ổn định hơn
11:10
in order to build the more just
and sustainable and resilient economy
and sustainable and resilient economy
255
658478
3620
11:14
that we want for ourselves
and our children.
and our children.
256
662122
2931
mà chúng ta muốn
cho chính mình và thế hệ sau.
cho chính mình và thế hệ sau.
11:17
And with that,
257
665859
1229
Và với điều đó,
tôi muốn chia sẻ một câu nói
của Arundhati Roy,
của Arundhati Roy,
11:19
I would like to leave you
with a quote from Arundhati Roy,
with a quote from Arundhati Roy,
258
667112
3191
bà viết...
11:22
and she writes ...
259
670327
1150
11:24
"Our strategy should not be only
to confront Empire,
to confront Empire,
260
672547
4151
"Chiến lược của chúng ta không phải chỉ là
đương đầu với Đế quốc,
đương đầu với Đế quốc,
11:28
but to lay siege to it.
261
676722
1618
mà còn bao vây lấy hắn.
11:31
To deprive it of oxygen.
262
679196
1595
Rút hết oxy.
11:33
To mock it.
263
681729
1366
Nhạo báng hắn.
11:35
To shame it.
264
683119
1150
Chế giễu hắn.
11:36
With our art,
265
684881
1215
Bằng nghệ thuật,
11:38
our literature,
266
686120
1174
văn học,
âm nhạc,
11:39
our music,
267
687318
1264
tài hoa,
11:40
our brilliance,
268
688606
1150
11:42
our joy,
269
690311
1150
niềm vui,
11:44
our sheer relentlessness --
270
692153
1746
sự liên lỉ kiên cường -
11:46
and our ability to tell our own stories.
271
694574
2134
và khả năng kể các câu chuyện
của chúng ta.
của chúng ta.
11:49
Not the stories that we're being
brainwashed to believe.
brainwashed to believe.
272
697206
2730
Không phải những câu chuyện
chúng ta tin vì bị tẩy não.
chúng ta tin vì bị tẩy não.
11:53
The corporate revolution will collapse
273
701729
2069
Cuộc cách mạng hợp tác sẽ sụp đổ
11:55
if we refuse to buy
what they're selling --
what they're selling --
274
703822
2230
nếu chúng ta từ chối mua
những gì họ bán -
những gì họ bán -
11:59
their ideas,
275
707236
1150
ý tưởng của họ,
12:00
their version of history,
276
708719
1608
phiên bản lịch sử của họ,
những cuộc chiến của họ,
12:02
their wars,
277
710351
1151
vũ khí của họ,
12:03
their weapons,
278
711526
1169
12:05
their sense of inevitability.
279
713324
1434
ý thức về sự hiển nhiên
của họ.
của họ.
12:07
Because know this:
280
715956
1150
Bởi vì biết rằng:
12:09
They be few and we be many.
281
717804
1878
Họ ít và chúng ta nhiều.
12:12
They need us more than we need them.
282
720233
1886
Họ cần chúng ta hơn là chúng ta cần họ.
12:15
Another world is not only possible,
283
723136
2166
Một thế giới khác không chỉ là có thể,
mà nó còn ở ngay trước mắt.
12:17
she's on her way.
284
725722
1150
12:19
And on a quiet day,
285
727657
1192
Vào một ngày yên ắng,
12:21
I can hear her breathing."
286
729452
1341
tôi có thể nghe nó thở."
12:23
Thank you.
287
731328
1151
Cảm ơn.
12:24
(Applause)
288
732503
1901
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Niki Okuk - EntrepreneurNiki Okuk is working to create social and economic justice and worker dignity.
Why you should listen
Niki Okuk founded Rco Tires in 2012. They've since recycled more than 300 million pounds of rubber, diverting 70 million gallons of oil from landfills with 16 employees, making it one of southern California's largest sustainability plants. Rco creates alternative uses for trash tires, turning them into new products. Because of Okuk's progressive hiring and management practices, it provides stable jobs for local black and Latino residents who struggle to find employment because of past criminal convictions or legal status.
Okuk grew up in Los Angeles and majored in economics at Columbia University. After working in development with the office of Joseph Stiglitz and working in finance in Korea and Singapore, Okuk completed her MBA with Nanyang University in Singapore, including a sustainability certificate at Sloan School of Business at MIT.
Niki Okuk | Speaker | TED.com