ABOUT THE SPEAKER
Wendy Freedman - Astronomer
Wendy Freedman led the construction of the Giant Magellan Telescope, a massive earthbound observatory.

Why you should listen
Wendy Freedman and her colleagues raced to build the world’s first next-generation telescope. The Giant Magellan Telescope (GMT), in northern Chile, is one of three mega-telescopes currently under construction in the Atacama desert region (The others are the ALMA and the European Extremely Large Telescope, E-ELT).
 
The GMT will have 10 times more resolution than the Hubble Space Telescope. When it is finished, Freedman could be among those who answer one of astronomy’s greatest riddles: are there any other Earth-like planets out there? No stranger to big questions, Freedman and her colleagues at the Carnegie Observatories are also refining the measurement of the Hubble Constant, which could change our understanding of the speed of our expanding universe.
More profile about the speaker
Wendy Freedman | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2014

Wendy Freedman: This telescope might show us the beginning of the universe

Γουέντι Φρίντμαν: Αυτό το νέο τηλεσκόπιο ίσως μας δείξει τη δημιουργία του Σύμπαντος

Filmed:
1,448,439 views

Πότε και πώς ξεκίνησε το Σύμπαν; Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων θέλει να απαντήσει αυτό το ερώτημα πηγαίνοντας όσο πιο πίσω στο χρόνο μας επιτρέψει να δούμε ένα νέο τεράστιο τηλεσκόπιο. Η Γουέντι Φρίντμαν ήταν επικεφαλής της δημιουργίας του Τεράστιου Τηλεσκοπίου Μαγγελάνου (GMT), υπό κατασκευή στη νότια Αμερική. Στο TEDGlobal του Ρίο, μοιράζεται ένα τολμηρό όραμα για τις ανακαλύψεις σχετικά με το Σύμπαν μας, που το GMT θα μπορούσε να το κάνει εφικτό.
- Astronomer
Wendy Freedman led the construction of the Giant Magellan Telescope, a massive earthbound observatory. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
When I was 14 yearsχρόνια oldπαλαιός,
I was interestedενδιαφερόμενος in scienceεπιστήμη --
0
944
4371
Όταν ήμουν 14 χρονών,
με ενδιέφεραν οι επιστήμες -
00:17
fascinatedγοητευμένος by it,
excitedερεθισμένος to learnμαθαίνω about it.
1
5339
2485
γοητευόμουν και συναρπαζόμουν
να μάθω γι'αυτές.
00:20
And I had a highυψηλός schoolσχολείο scienceεπιστήμη teacherδάσκαλος
who would say to the classτάξη,
2
8479
4059
Είχα έναν καθηγητή στο γυμνάσιο
που έλεγε στην τάξη:
00:24
"The girlsκορίτσια don't have to listen to this."
3
12562
3189
«Τα κορίτσια δεν χρειάζεται
να το ακούσουν αυτό».
00:28
EncouragingΕνθάρρυνση, yes.
4
16800
1405
Πραγματικά ενθαρρυντικό.
00:30
(LaughterΤο γέλιο)
5
18229
1087
(Γέλια)
00:31
I choseεπέλεξε not to listen --
but to that statementδήλωση aloneμόνος.
6
19340
4032
Επέλεξα να μην ακούσω -
μόνο τη δήλωσή του, όμως.
00:36
So let me take you
to the AndesΆνδεις mountainsβουνά in ChileΧιλή,
7
24710
3707
Επιτρέψτε μου να σας ταξιδέψω
στις Άνδεις της Χιλής,
00:40
500 kilometersχιλιόμετρα, 300 milesμίλια
northeastβορειοανατολικά of SantiagoΣαντιάγο.
8
28441
4529
500 χιλιόμετρα, 300 μίλια
βορειοανατολικά του Σαντιάγκο.
00:45
It's very remoteμακρινός, it's very dryξηρός
and it's very beautifulπανεμορφη.
9
33284
4190
Είναι πολύ απομακρυσμένα,
πολύ ξηρά και πολύ όμορφα.
Δεν υπάρχουν πολλά εκεί.
00:50
And there's not much there.
10
38087
1375
00:51
There are condorsκόνδορες, there are tarantulasταραντούλες,
11
39486
2640
Υπάρχουν κόνδορες, υπάρχουν ταραντούλες,
00:54
and at night, when the lightφως dimsσκιάζει,
12
42150
2497
και τη νύχτα, όταν τα φώτα χαμηλώνουν,
00:56
it revealsαποκαλύπτει one of the darkestπιο σκοτεινές
skiesουρανοί on EarthΓη.
13
44671
3365
αποκαλύπτεται ένας από τους πιο
σκοτεινούς ουρανούς της Γης.
01:00
It's kindείδος of a magicμαγεία placeθέση, the mountainβουνό.
14
48906
2550
Το βουνό είναι ένα μαγικό μέρος.
01:03
It's a wonderfulεκπληκτικός combinationσυνδυασμός
of very remoteμακρινός mountaintopβουνοκορφή
15
51480
4337
Ένας όμορφος συνδυασμός
μιας πολύ απομακρυσμένης βουνοκορφής
01:07
with exquisitelyεξαίσια sophisticatedεκλεπτυσμένο technologyτεχνολογία.
16
55841
3181
με εξαιρετικά προηγμένη τεχνολογία.
01:11
And our ancestorsπρογόνους, for as long
as there's been recordedέχει καταγραφεί historyιστορία,
17
59508
3592
Οι πρόγονοί μας, καθ' όλη
την καταγεγραμμένη ιστορία,
01:15
have lookedκοίταξε at the night skyουρανός
and ponderedσυλλογίστηκα the natureφύση of our existenceύπαρξη.
18
63124
4786
κοιτούσαν το νυχτερινό ουρανό
και προβληματίζονταν
για τη φύση της ύπαρξής μας.
01:20
And we're no exceptionεξαίρεση, our generationγενιά.
19
68506
2360
Η γενιά μας δεν αποτελεί εξαίρεση.
01:23
The only difficultyδυσκολία is
that the night skyουρανός now is blockedμπλοκαριστεί
20
71536
3096
Η μόνη δυσκολία έγκειται στο ότι
ο νυχτερινός ουρανός μπλοκάρεται
01:26
by the glareαντηλιά of cityπόλη lightsφώτα.
21
74656
1850
από τα έντονα φώτα της πόλης.
01:29
And so astronomersαστρονόμοι go
to these very remoteμακρινός mountaintopsβουνοκορφές
22
77058
3614
Γι' αυτό οι αστρονόμοι πηγαίνουν
σε αυτές τις απομακρυσμένες βουνοκορφές,
01:32
to viewθέα and to studyμελέτη the cosmosσύμπαν.
23
80696
1920
για να δουν και να μελετήσουν το Σύμπαν.
01:34
So telescopesτηλεσκόπια
are our windowπαράθυρο to the cosmosσύμπαν.
24
82981
3119
Τα τηλεσκόπια λοιπόν, είναι το
παράθυρό μας στο Σύμπαν.
01:40
It's no exaggerationυπερβολή to say that
the SouthernΝότια HemisphereΗμισφαίριο is going to be
25
88042
4023
Δεν είναι υπερβολή να πούμε
ότι το Νότιο Ημισφαίριο πρόκειται να γίνει
01:44
the futureμελλοντικός of astronomyαστρονομία
for the 21stst centuryαιώνας.
26
92089
3415
το μέλλον της αστρονομίας
για τον 21ο αιώνα.
01:48
We have an arrayπαράταξη
of existingυπάρχουσες telescopesτηλεσκόπια alreadyήδη,
27
96135
3232
Ήδη έχουμε μια σειρά
υπαρχόντων τηλεσκοπίων
01:51
in the AndesΆνδεις mountainsβουνά in ChileΧιλή,
28
99391
2032
στις Άνδεις της Χιλής
01:53
and that's soonσύντομα to be joinedεντάχθηκαν by a really
sensationalσυγκλονιστική arrayπαράταξη of newνέος capabilityικανότητα.
29
101447
5137
που σύντομα θα συνοδεύονται
από μια πραγματικά συγκλονιστική
σειρά νέων δυνατοτήτων.
01:58
There will be two internationalΔιεθνές groupsομάδες
that are going to be buildingΚτίριο
30
106608
3199
Θα υπάρχουν δύο διεθνείς ομάδες
που πρόκειται να εγκαταστήσουν
02:01
giantγίγαντας telescopesτηλεσκόπια, sensitiveευαίσθητος
to opticalοπτική radiationακτινοβολία, as our eyesμάτια are.
31
109831
5476
γιγάντια τηλεσκόπια,
ευαίσθητα στην οπτική ακτινοβολία,
όπως είναι και τα μάτια μας.
02:07
There will be a surveyεπισκόπηση telescopeτηλεσκόπιο
32
115669
1871
Θα υπάρχει ένα ερευνητικό τηλεσκόπιο
02:09
that will be scanningέρευνα the skyουρανός
everyκάθε fewλίγοι nightsνύχτες.
33
117564
3320
που θα σαρώνει τον ουρανό κάποιες νύχτες.
02:13
There will be radioραδιόφωνο telescopesτηλεσκόπια,
34
121366
1526
Θα υπάρχουν ραδιοτηλεσκόπια,
02:14
sensitiveευαίσθητος to long-wavelengthLong-μήκος κύματος.
radioραδιόφωνο radiationακτινοβολία.
35
122916
3508
ευαίσθητα σε μεγάλου μήκους
κύματα ραδιοακτινοβολίας
02:18
And then there will be
telescopesτηλεσκόπια in spaceχώρος.
36
126448
3115
και θα υπάρχουν τηλεσκόπια στο διάστημα.
02:21
There'llΕκεί θα be a successorδιάδοχος
to the HubbleHubble SpaceΧώρο TelescopeΤηλεσκόπιο;
37
129587
2897
Ο διάδοχος του διαστημικού
τηλεσκοπίου Χαμπλ,
02:24
it's calledπου ονομάζεται the JamesΤζέιμς WebbWebb TelescopeΤηλεσκόπιο,
38
132508
2037
ονομάζεται Τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ,
02:26
and it will be launchedξεκίνησε in 2018.
39
134569
2485
και θα εκτοξευθεί το 2018.
02:29
There'llΕκεί θα be a satelliteδορυφόρος calledπου ονομάζεται TESSTESS
40
137078
1706
Θα υπάρχει ο δορυφόρος TESS
02:30
that will discoverανακαλύπτω planetsπλανήτες
outsideεξω απο of our solarηλιακός systemΣύστημα.
41
138808
3373
που θα ανακαλύψει πλανήτες
εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
02:36
For the last decadeδεκαετία,
I've been leadingκύριος a groupομάδα --
42
144259
2630
Την τελευταία δεκαετία,
ηγούμαι μιας διεθνούς ομάδας
02:38
a consortiumκοινοπραξία -- internationalΔιεθνές groupομάδα,
43
146913
2217
-μιας κοινοπραξίας-
για τη δημιουργία αυτού που θα είναι,
όταν τελειώσει,
02:41
to buildχτίζω what will be, when it's finishedπεπερασμένος,
44
149154
2983
02:44
the largestμεγαλύτερη opticalοπτική
telescopeτηλεσκόπιο in existenceύπαρξη.
45
152161
3304
το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο
που φτιάχθηκε ποτέ.
02:47
It's calledπου ονομάζεται the GiantΓίγαντας
MagellanΜαγγελάνος TelescopeΤηλεσκόπιο, or GMTGMT.
46
155489
3656
Ονομάζεται Giant Magellan Telescope (GMT)
(Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου).
02:51
This telescopeτηλεσκόπιο is going to have mirrorsκαθρέφτες
that are 8.4 metersμέτρα in diameterδιάμετρος --
47
159748
4733
Αυτό το τηλεσκόπιο θα έχει κάτοπτρα
διαμέτρου 8,4 μέτρων το καθένα.
02:56
eachκαθε of the mirrorsκαθρέφτες.
48
164505
1162
02:57
That's almostσχεδόν 27 feetπόδια.
49
165691
1639
Αυτό είναι σχεδόν 27 πόδια.
02:59
So it dwarfsνάνοι this stageστάδιο -- maybe
out to the fourthτέταρτος rowσειρά in this audienceακροατήριο.
50
167354
4472
Μεγαλύτερο από αυτή τη σκηνή
μέχρι την τέταρτη σειρά του κοινού.
03:03
EachΚάθε of the sevenεπτά mirrorsκαθρέφτες
in this telescopeτηλεσκόπιο
51
171850
3024
Καθένα από τα επτά κάτοπτρα
σε αυτό το τηλεσκόπιο
03:06
will be almostσχεδόν 27 feetπόδια in diameterδιάμετρος.
52
174898
3784
θα έχει σχεδόν 27 πόδια διάμετρο.
03:10
TogetherΜαζί, the sevenεπτά mirrorsκαθρέφτες
in this telescopeτηλεσκόπιο will compriseπεριλαμβάνω
53
178706
3928
Όλα μαζί τα επτά κάτοπτρα
του τηλεσκοπίου θα έχουν
03:14
80 feetπόδια in diameterδιάμετρος.
54
182658
2041
διάμετρο 80 ποδών.
03:16
So, essentiallyουσιαστικά the sizeμέγεθος
of this entireολόκληρος auditoriumΑμφιθέατρο.
55
184723
2958
Σχεδόν το μέγεθος αυτού του αμφιθεάτρου.
03:20
The wholeολόκληρος telescopeτηλεσκόπιο will standστάση
about 43 metersμέτρα highυψηλός,
56
188448
3646
Όλο το τηλεσκόπιο θα έχει ύψος
περίπου 43 μέτρων,
03:24
and again, beingνα εισαι in RioΡίο,
57
192118
2690
και ξανά, εφόσον είμαστε στο Ρίο,
03:26
some of you have been to see
the statueάγαλμα of the giantγίγαντας ChristΟ Χριστός.
58
194832
3619
μερικοί έχετε πάει να δείτε
το τεράστιο άγαλμα του Χριστού.
03:30
The scaleκλίμακα is comparableσυγκρίσιμος in heightύψος;
59
198475
1829
Η κλίμακα είναι παρόμοια στο ύψος.
03:32
in factγεγονός, it's smallerμικρότερος
than this telescopeτηλεσκόπιο will be.
60
200328
3237
Για την ακρίβεια, είναι μικρότερο
από αυτό του τηλεσκοπίου.
03:36
It's comparableσυγκρίσιμος to the sizeμέγεθος
of the StatueΆγαλμα of LibertyΕλευθερία.
61
204192
3088
Είναι συγκρίσιμο με το μέγεθος
του Αγάλματος της Ελευθερίας.
03:39
And it's going to be housedστεγάζεται
in an enclosureπερίφραξη that's 22 storiesιστορίες --
62
207721
4049
Θα στεγάζεται σε μια περίφραξη
22 ορόφων -
ύψους 60 μέτρων.
03:43
60 metersμέτρα highυψηλός.
63
211794
1899
Είναι όμως ένα ασύνηθες κτίσμα
για την προστασία του τηλεσκοπίου.
03:45
But it's an unusualασυνήθης buildingΚτίριο
to protectπροστατεύω this telescopeτηλεσκόπιο.
64
213717
3002
Θα έχει παράθυρα που βλέπουν στον ουρανό,
03:48
It will have openΆνοιξε windowsπαράθυρα to the skyουρανός,
65
216743
1786
03:50
be ableικανός to pointσημείο and look at the skyουρανός,
66
218553
2348
θα μπορεί να περιστρέφεται
και να βλέπει τον ουρανό
03:52
and it will actuallyπράγματι rotateγυρίζω on a baseβάση --
67
220925
2628
και βασικά θα περιστρέφεται σε μια βάση -
2.000 τόνοι περιστρεφόμενου κτιρίου.
03:55
2,000 tonsτόνους of rotatingΠεριστρεφόμενη buildingΚτίριο.
68
223577
3475
03:59
The GiantΓίγαντας MagellanΜαγγελάνος TelescopeΤηλεσκόπιο
will have 10 timesφορές the resolutionανάλυση
69
227719
4833
Το Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου θα έχει
10 φορές περισσότερη ανάλυση
04:04
of the HubbleHubble SpaceΧώρο TelescopeΤηλεσκόπιο.
70
232576
1739
από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ.
04:06
It will be 20 millionεκατομμύριο timesφορές
more sensitiveευαίσθητος than the humanο άνθρωπος eyeμάτι.
71
234934
4060
Θα είναι 20 εκατομμύρια φορές
πιο ευαίσθητο από το ανθρώπινο μάτι.
04:11
And it mayενδέχεται, for the first time ever,
be capableικανός of findingεύρεση life on planetsπλανήτες
72
239593
6136
Και μπορεί, για πρώτη φορά, να είναι ικανό
να εντοπίσει ζωή σε πλανήτες
04:17
outsideεξω απο of our solarηλιακός systemΣύστημα.
73
245753
2010
εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
04:20
It's going to allowεπιτρέπω us to look back
at the first lightφως in the universeσύμπαν --
74
248469
4373
Θα μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω
στο πρώτο φως του Σύμπαντος -
04:24
literallyΚυριολεκτικά, the dawnαυγή of the cosmosσύμπαν.
75
252866
2367
κυριολεκτικά στην αυγή του κόσμου.
04:27
The cosmicκοσμικός dawnαυγή.
76
255257
1768
Στην κοσμική αυγή.
04:29
It's a telescopeτηλεσκόπιο that's
going to allowεπιτρέπω us to peerομότιμων back,
77
257763
3754
Είναι ένα τηλεσκόπιο που θα
μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω,
04:33
witnessμάρτυρας galaxiesτους γαλαξίες as they were
when they were actuallyπράγματι assemblingσυναρμολόγηση,
78
261541
3785
να γίνουμε μάρτυρες της δημιουργίας
των Γαλαξιών εν τη γενέσει των,
04:37
the first blackμαύρος holesτρύπες in the universeσύμπαν,
the first galaxiesτους γαλαξίες.
79
265350
3341
των πρώτων μαύρων τρυπών του Σύμπαντος,
των πρώτων Γαλαξιών.
04:41
Now, for thousandsχιλιάδες of yearsχρόνια,
we have been studyingμελετώντας the cosmosσύμπαν,
80
269690
4608
Για χιλιάδες χρόνια, μελετάμε τον κόσμο,
04:46
we'veέχουμε been wonderingαναρωτιούνται
about our placeθέση in the universeσύμπαν.
81
274322
2654
αναρωτιώμαστε για τη θέση μας στο Σύμπαν.
04:49
The ancientαρχαίος GreeksΟι Έλληνες told us
82
277000
1665
Οι αρχαίοι Έλληνες μας είπαν
04:50
that the EarthΓη was the centerκέντρο
of the universeσύμπαν.
83
278689
2482
ότι η Γη ήταν το κέντρο του Σύμπαντος.
04:53
FiveΠέντε hundredεκατό yearsχρόνια agoπριν,
CopernicusΚοπέρνικος displacedμετακινηθεί the EarthΓη,
84
281195
3626
Πεντακόσια χρόνια πριν,
ο Κοπέρνικος εκτόπισε τη Γη
04:56
and put the SunΉλιος
at the heartκαρδιά of the cosmosσύμπαν.
85
284845
2791
και έβαλε τον Ήλιο στην καρδιά του κόσμου.
05:00
And as we'veέχουμε learnedέμαθα over the centuriesαιώνες,
86
288785
2054
Όπως μάθαμε ανά τους αιώνες,
05:02
sinceΑπό GalileoGalileo GalileiΓκαλιλέι,
the ItalianΙταλικά scientistεπιστήμονας,
87
290863
2718
από τότε που ο Γαλιλαίος Γκαλιλέι,
ο Ιταλός επιστήμονας,
05:05
first turnedγύρισε, in that time, a two-inchδύο-ίντσας,
very smallμικρό telescopeτηλεσκόπιο, to the skyουρανός,
88
293605
5250
έστρεψε, τότε, πρώτος ένα πολύ μικρό
τηλεσκόπιο δύο ιντσών στον ουρανό,
05:10
everyκάθε time we have builtχτισμένο
largerμεγαλύτερος telescopesτηλεσκόπια,
89
298879
3015
κάθε φορά που φτιάχνουμε
μεγάλα τηλεσκόπια,
05:13
we have learnedέμαθα something
about the universeσύμπαν;
90
301918
2199
μαθαίνουμε κάτι για το Σύμπαν·
05:16
we'veέχουμε madeέκανε discoveriesανακαλύψεις, withoutχωρίς exceptionεξαίρεση.
91
304141
2826
έχουμε κάνει ανακαλύψεις, χωρίς εξαίρεση.
05:20
We'veΈχουμε learnedέμαθα in the 20thth centuryαιώνας
that the universeσύμπαν is expandingεπέκταση
92
308908
3737
Στον 20ο αιώνα μάθαμε
ότι το Σύμπαν διευρύνεται
05:24
and that our ownτα δικά solarηλιακός systemΣύστημα
is not at the centerκέντρο of that expansionεπέκταση.
93
312669
4724
και ότι το ηλιακό μας σύστημα
δεν είναι στο κέντρο αυτής της διεύρυνσης.
05:29
We know now that the universeσύμπαν
is madeέκανε of about 100 billionδισεκατομμύριο galaxiesτους γαλαξίες
94
317757
5279
Τώρα γνωρίζουμε ότι το Σύμπαν
αποτελείται από περίπου 100 δις Γαλαξιών,
05:35
that are visibleορατός to us,
95
323060
1650
που είναι ορατοί σε εμάς,
05:36
and eachκαθε one of those galaxiesτους γαλαξίες
has 100 billionδισεκατομμύριο starsαστέρια withinστα πλαίσια it.
96
324734
5411
και κάθε ένας από αυτούς του Γαλαξίες
περιέχει 100 δισεκατομμύρια άστρα.
05:43
So we're looking now
at the deepestπιο βαθιά imageεικόνα of the cosmosσύμπαν
97
331234
2862
Κοιτάζουμε, λοιπόν,
τη βαθύτερη εικόνα του κόσμου
05:46
that's ever been takenληφθεί.
98
334120
1499
που έχει ποτέ ληφθεί.
05:48
It was takenληφθεί usingχρησιμοποιώντας
the HubbleHubble SpaceΧώρο TelescopeΤηλεσκόπιο,
99
336015
2818
Λήφθηκε με τη χρήση
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ
05:50
and by pointingδείχνοντας the telescopeτηλεσκόπιο at what
was previouslyπροηγουμένως a blankκενό regionπεριοχή of skyουρανός,
100
338857
4890
στρέφοντας το τηλεσκόπιο
σε σκοτεινές περιοχές του ουρανού,
πριν από την έναρξη του Χαμπλ.
05:55
before the launchεκτόξευση of HubbleHubble.
101
343771
1599
Αν μπορείτε να φανταστείτε
ότι αυτή η μικρή περιοχή
05:57
And if you can imagineφαντάζομαι this tinyμικροσκοπικός areaπεριοχή,
102
345394
2263
05:59
it's only one-fiftiethένας-Πεντηκοστή
of the sizeμέγεθος of the fullγεμάτος moonφεγγάρι.
103
347681
3330
είναι μόλις το ένα πεντηκοστό
του μεγέθους της Σελήνης.
06:03
So, if you can imagineφαντάζομαι the fullγεμάτος moonφεγγάρι.
104
351035
2040
Φανταστείτε την πανσέληνο.
06:05
And there are now 10,000 galaxiesτους γαλαξίες
visibleορατός withinστα πλαίσια that imageεικόνα.
105
353099
4138
Υπάρχουν 10.000 ορατοί Γαλαξίες
σε αυτή την εικόνα.
06:09
And the faintnessλιποθυμία of those imagesεικόνες
and the tinyμικροσκοπικός sizeμέγεθος is only a resultαποτέλεσμα
106
357782
4678
Η αμυδρότητα αυτών των εικόνων και το
μικρό μέγεθος είναι μόνο το αποτέλεσμα
06:14
of the factγεγονός that those galaxiesτους γαλαξίες
are so farμακριά away, the vastαπέραντος distancesαποστάσεις.
107
362484
4407
του γεγονότος ότι αυτοί οι Γαλαξίες
είναι τόσο μακριά, σε τεράστια απόσταση.
06:18
And eachκαθε of those galaxiesτους γαλαξίες
mayενδέχεται containπεριέχω withinστα πλαίσια it
108
366915
2933
Καθένας από αυτούς του Γαλαξίες
μπορεί να περιέχει μέσα του
06:21
a fewλίγοι billionδισεκατομμύριο or even hundredsεκατοντάδες
of billionsδισεκατομμύρια of individualάτομο starsαστέρια.
109
369872
5009
μερικά δις ή ακόμα εκατοντάδες δις
από μεμονωμένα άστρα.
06:27
TelescopesΤηλεσκόπια are like time machinesμηχανές.
110
375591
2019
Τα τηλεσκόπια είναι σαν χρονομηχανές.
06:29
So the fartherμακρύτερα back we look in spaceχώρος,
the furtherπεραιτέρω back we see in time.
111
377634
4463
Όσο πιο μακρυά βλέπουμε στο διάστημα,
τόσο πιο πίσω βλέπουμε στο χρόνο.
06:34
And they're like lightφως bucketsκουβάδες --
literallyΚυριολεκτικά, they collectσυλλέγω lightφως.
112
382470
3186
Είναι σαν κουβάδες φωτός -
κυριολεκτικά, συλλέγουν φως.
06:37
So largerμεγαλύτερος the bucketκουβά,
the largerμεγαλύτερος the mirrorκαθρέφτης we have,
113
385680
3234
Όσο μεγαλύτερος ο κουβάς, δηλαδή
όσο μεγαλύτερο κάτοπτρο έχουμε,
06:40
the more lightφως we can see,
and the fartherμακρύτερα back we can viewθέα.
114
388938
3410
τόσο περισσότερο φως βλέπουμε
και τόσο πιο πίσω μπορούμε να δούμε.
06:45
So, we'veέχουμε learnedέμαθα in the last centuryαιώνας
115
393610
2271
Τον περασμένο αιώνα μάθαμε
την ύπαρξη εξωτικών αντικειμένων
στο Σύμπαν - τις μαύρες τρύπες.
06:47
that there are exoticεξωτικά objectsαντικείμενα
in the universeσύμπαν -- blackμαύρος holesτρύπες.
116
395905
2934
06:50
We'veΈχουμε even learnedέμαθα
that there's darkσκοτάδι matterύλη and darkσκοτάδι energyενέργεια
117
398863
2777
Μάθαμε για τη σκοτεινή ύλη
και τη σκοτεινή ενέργεια
06:53
that we can't see.
118
401664
1211
που δεν μπορούμε να δούμε.
06:55
So you're looking now
at an actualπραγματικός imageεικόνα of darkσκοτάδι matterύλη.
119
403218
3558
Αυτή τη στιγμή βλέπετε μία
πραγματική εικόνα σκοτεινής ύλης.
06:58
(LaughterΤο γέλιο)
120
406800
1150
(Γέλιο)
Το πιάσατε.
Δεν το κάνουν όλα τα κοινά.
06:59
You got it. Not all audiencesκοινό get that.
121
407974
2643
(Γέλιο)
07:02
(LaughterΤο γέλιο)
122
410641
1765
Ο τρόπος, λοιπόν, που συμπεραίνουμε
την παρουσία της σκοτεινής ύλης
07:04
So the way we inferσυμπεράνουμε
the presenceπαρουσία of darkσκοτάδι matterύλη --
123
412430
2724
07:07
we can't see it -- but there's
an unmistakableαλάνθαστο tugρυμουλκό, dueλόγω to gravityβαρύτητα.
124
415178
4695
-δεν μπορούμε να τη δούμε-
αλλά υπάρχει μια αλάνθαστη έλξη,
λόγω της βαρύτητας.
07:13
We now can look out,
we see this seaθάλασσα of galaxiesτους γαλαξίες
125
421302
3378
Τώρα μπορούμε να κοιτάξουμε έξω,
βλέπουμε αυτή τη θάλασσα γαλαξιών
07:16
in a universeσύμπαν that's expandingεπέκταση.
126
424704
1777
στο Σύμπαν που διευρύνεται.
07:18
What I do myselfεγώ ο ίδιος is to measureμετρήσει
the expansionεπέκταση of the universeσύμπαν,
127
426862
3303
Αυτό που κάνω εγώ, είναι να μετράω
την διεύρυνση του Σύμπαντος
07:22
and one of the projectsέργα
that I carriedμεταφέρθηκε out in the 1990s
128
430189
3141
και ένα από τα έργα
που διεξήγαγα τη δεκαετία του 1990
07:25
used the HubbleHubble SpaceΧώρο TelescopeΤηλεσκόπιο to measureμετρήσει
how fastγρήγορα the universeσύμπαν is expandingεπέκταση.
129
433354
5116
έκανε χρήση του Χαμπλ για να μετρήσω
πόσο γρήγορα διευρύνεται το Σύμπαν.
07:31
We can now traceίχνος back to 14 billionδισεκατομμύριο yearsχρόνια.
130
439356
3966
Τώρα έχουμε τη δυνατότητα
να δούμε πίσω 14 δισεκατομμύρια χρόνια.
07:35
We'veΈχουμε learnedέμαθα over time
that starsαστέρια have individualάτομο historiesιστορίες;
131
443731
4336
Με τον καιρό μάθαμε ότι τα άστρα
έχουν μεμονωμένες ιστορίες·
07:40
that is, they have birthγέννηση,
they have middleΜέσης agesηλικίες
132
448091
2929
γεννιούνται, έχουν μέση ηλικία
07:43
and some of them
even have dramaticδραματικός deathsθανάτους.
133
451044
2330
και μερικά από αυτά
έχουν δραματικό θάνατο.
07:45
So the embersκαυσαερίων from those starsαστέρια actuallyπράγματι
then formμορφή the newνέος starsαστέρια that we see,
134
453829
6115
Έτσι, τα αποκαΐδια από εκείνα τα αστέρια
στην πραγματικότητα δημιούργησαν
τα νέα άστρα που εμείς βλέπουμε τώρα,
07:51
mostπλέον of whichοι οποίες turnστροφή out to have
planetsπλανήτες going around them.
135
459968
3811
τα περισσότερα από τα οποία αποδεικνύεται
πως έχουν πλανήτες γύρω τους.
Ένα από τα πραγματικά εκπληκτικά
αποτελέσματα των τελευταίων 20 ετών
07:56
And one of the really surprisingεκπληκτικός resultsΑποτελέσματα
in the last 20 yearsχρόνια
136
464272
4035
08:00
has the been the discoveryανακάλυψη
of other planetsπλανήτες going around other starsαστέρια.
137
468331
4126
είναι η ανακάλυψη πλανητών
που περιστρέφονται γύρω από άλλα άστρα.
08:04
These are calledπου ονομάζεται exoplanetsεξωπλανήτες.
138
472481
1906
Αυτοί ονομάζονται εξωπλανήτες.
08:06
And untilμέχρις ότου 1995, we didn't even know
the existenceύπαρξη of any other planetsπλανήτες,
139
474411
4996
Μέχρι το 1995, δεν γνωρίζαμε καν
την ύπαρξη άλλων πλανητών,
εκτός αυτών που περιστρέφονται
γύρω από τον Ήλιο μας.
08:11
other than going around our ownτα δικά sunήλιος.
140
479431
2334
08:14
But now, there are almostσχεδόν 2,000
other planetsπλανήτες orbitingσε τροχιά other starsαστέρια
141
482360
6421
Σήμερα, υπάρχουν σχεδόν 2.000
άλλοι πλανήτες σε τροχιά
γύρω από άστρα εντοπίσιμα
και με μετρήσιμη μάζα.
08:20
that we can now detectανιχνεύουν,
measureμετρήσει massesμάζες for.
142
488805
2560
08:23
There are 500 of those
that are multiple-planetπολλαπλών-πλανήτης systemsσυστήματα.
143
491389
3672
Υπάρχουν 500 από αυτούς
που είναι πολυπλανητικά συστήματα.
08:27
And there are 4,000 --
and still countingαρίθμηση -- other candidatesΟι υποψήφιοι
144
495085
3960
Υπάρχουν 4.000 -και ακόμα μετρώνται-
άλλοι υποψήφιοι πλανήτες
που περιστρέφονται σε άλλα άστρα.
08:31
for planetsπλανήτες orbitingσε τροχιά other starsαστέρια.
145
499069
2214
08:33
They come in a broolingbrooling varietyποικιλία
of differentδιαφορετικός kindsείδη.
146
501790
2973
Αυτοί υπάρχουν σε μια απίστευτη
ποικιλία διαφόρων ειδών.
08:37
There are Jupiter-likeΔίας-σαν
planetsπλανήτες that are hotζεστό,
147
505134
3286
Υπάρχουν πλανήτες τύπου Δία,
που είναι ζεστοί,
08:40
there are other planetsπλανήτες that are icyπαγωμένη,
there are waterνερό worldsτου κόσμου
148
508444
4258
άλλοι πλανήτες που είναι παγωμένοι,
άλλοι γεμάτοι νερό,
κι άλλοι βραχώδεις πλανήτες όπως η Γη,
οι λεγόμενοι «σούπερ-Γαίες»,
08:44
and there are rockyβραχώδη planetsπλανήτες
like the EarthΓη, so-calledτο λεγόμενο "super-Earthsσούπερ-γαίες,"
149
512726
3254
08:48
and there have even been planetsπλανήτες
that have been speculatedπιθανολογείται diamondδιαμάντι worldsτου κόσμου.
150
516004
4687
και εικάζεται ότι υπάρχουν ακόμη
και πλανήτες φτιαγμένοι από διαμάντι.
08:53
So we know there's at leastελάχιστα one planetπλανήτης,
our ownτα δικά EarthΓη, in whichοι οποίες there is life.
151
521794
4955
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας
πλανήτης, η δική μας Γη, όπου υπάρχει ζωή.
08:58
We'veΈχουμε even foundβρέθηκαν planetsπλανήτες
that are orbitingσε τροχιά two starsαστέρια.
152
526773
4160
Έχουμε ακόμα ανακαλύψει πλανήτες
που περιστρέφονται γύρω από δύο άστρα.
09:02
That's no longerμακρύτερα the provinceΕπαρχία
of scienceεπιστήμη fictionμυθιστόρημα.
153
530957
3181
Αυτό δεν είναι πλέον προνόμιο
της επιστημονικής φαντασίας.
09:07
So around our ownτα δικά planetπλανήτης,
we know there's life,
154
535211
2214
Έτσι, γύρω από τον πλανήτη μας,
09:09
we'veέχουμε developedαναπτηγμένος a complexσυγκρότημα life,
we now can questionερώτηση our ownτα δικά originsπροέλευση.
155
537449
5716
γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή,
έχουμε αναπτύξει μια σύνθετη ζωή,
μπορούμε τώρα να
αμφισβητήσουμε την καταγωγή μας.
09:15
And givenδεδομένος all that we'veέχουμε discoveredανακαλύφθηκε,
the overwhelmingαφόρητος numbersαριθμούς now suggestπροτείνω
156
543728
4220
Με δεδομένες όλες τις ανακαλύψεις μας,
οι υπερβολικοί αριθμοί υποδηλώνουν τώρα
09:19
that there mayενδέχεται be millionsεκατομμύρια, perhapsίσως --
maybe even hundredsεκατοντάδες of millionsεκατομμύρια --
157
547972
4072
ότι μπορεί να υπάρχουν εκατομμύρια
-ίσως και εκατοντάδες εκατομμύρια-
09:24
of other starsαστέρια that are closeΚοντά enoughαρκετά --
158
552068
2779
άλλων [πλανητών] που είναι αρκετά κοντά
09:26
just the right distanceαπόσταση from theirδικα τους starsαστέρια
that they're orbitingσε τροχιά --
159
554871
3290
-ακριβώς στη σωστή απόσταση
από τα άστρα που περιστρέφονται-
09:30
to have the existenceύπαρξη of liquidυγρό waterνερό
and maybe could potentiallyενδεχομένως supportυποστήριξη life.
160
558185
5536
να έχουν υγρό νερό και ίσως
να μπορούν να υποστηρίξουν ζωή.
09:36
So we marvelθαύμα now at those oddsπιθανότητα,
the overwhelmingαφόρητος oddsπιθανότητα,
161
564121
4174
Θαυμάζουμε αυτές τις πιθανότητες,
τις υπερβάλλουσες πιθανότητες,
09:40
and the amazingφοβερο thing
is that withinστα πλαίσια the nextεπόμενος decadeδεκαετία,
162
568319
2943
και το εκπληκτικό είναι
ότι εντός της επόμενης δεκαετίας,
09:43
the GMTGMT mayενδέχεται be ableικανός to take spectraφάσματα
of the atmospheresατμόσφαιρες of those planetsπλανήτες,
163
571286
5230
το GMT ίσως μπορεί να πάρει
φασματική εικόνα
από την ατμόσφαιρα αυτών των πλανητών
09:48
and determineκαθορίσει whetherκατά πόσο or not
they have the potentialδυνητικός for life.
164
576540
3512
και να καθορίσει την ύπαρξη ή όχι
πιθανότητας για ζωή.
09:53
So, what is the GMTGMT projectέργο?
165
581702
1780
Τι είναι, λοιπόν, το έργο GMT;
09:55
It's an internationalΔιεθνές projectέργο.
166
583506
1874
Είναι ένα διεθνές πρόγραμμα.
09:57
It includesπεριλαμβάνει AustraliaΑυστραλία, SouthΝότια KoreaΚορέα,
and I'm happyευτυχισμένος to say, beingνα εισαι here in RioΡίο,
167
585404
5849
Περιλαμβάνει την Αυστραλία, τη Ν. Κορέα
και με χαρά σας λέω, εδώ στο Ρίο,
10:03
that the newestνεότερο partnerεταίρος
in our telescopeτηλεσκόπιο is BrazilΒραζιλία.
168
591277
3035
ότι το νεότερο μέλος
στο τηλεσκόπιό μας είναι η Βραζιλία.
10:06
(ApplauseΧειροκροτήματα)
169
594825
4459
(Χειροκρότημα)
10:11
It alsoεπίσης includesπεριλαμβάνει a numberαριθμός of institutionsιδρύματα
acrossαπέναντι the UnitedΕνωμένοι StatesΚράτη μέλη,
170
599308
4790
Επίσης, περιλαμβάνει έναν αριθμό
ιδρυμάτων από τις ΗΠΑ,
10:16
includingσυμπεριλαμβανομένου HarvardΧάρβαρντ UniversityΠανεπιστήμιο,
171
604122
3096
συμπεριλαμβανομένων
του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,
10:19
the SmithsonianSmithsonian
and the CarnegieCarnegie InstitutionsΘεσμικά όργανα,
172
607242
2944
των ιδρυμάτων Σμιθσόνιαν και Κάρνεγκι,
10:22
and the UniversitiesΠανεπιστήμια of ArizonaΑριζόνα, ChicagoΣικάγο,
Texas-AustinΤέξας-Όστιν and TexasΤέξας A&M UniversityΠανεπιστήμιο.
173
610210
6467
και των Πανεπιστημίων
της Αριζόνα, του Σικάγου,
του Τέξας-Όστιν και του Τέξας A&M.
10:29
It alsoεπίσης involvesπεριλαμβάνει ChileΧιλή.
174
617074
1887
Ακόμα, εμπλέκεται και η Χιλή.
10:32
So, the makingκατασκευή of the mirrorsκαθρέφτες
in this telescopeτηλεσκόπιο is alsoεπίσης fascinatingγοητευτικός
175
620723
3212
Επίσης, η κατασκευή των κατόπτρων
του τηλεσκοπίου είναι συναρπαστική
10:35
in its ownτα δικά right.
176
623959
1365
από μόνη της.
10:37
Take chunksκομμάτια of glassποτήρι, meltλειωμένο μέταλλο them
in a furnaceφούρνος that is itselfεαυτό rotatingΠεριστρεφόμενη.
177
625348
4635
Κομμάτια γυαλιού λιώνουν
σε έναν περιστρεφόμενο κλίβανο.
10:42
This happensσυμβαίνει underneathκάτω από
the footballποδόσφαιρο stadiumστάδιο
178
630751
2091
Αυτό γίνεται κάτω από το γήπεδο
ποδοσφαίρου στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα,
10:44
at the UniversityΠανεπιστήμιο of ArizonaΑριζόνα.
179
632866
2042
κρυμμένο κάτω από 52.000 θέσεις.
10:46
It's tuckedμπαίνει away underκάτω από 52,000 seatsκαθίσματα.
180
634932
2936
10:49
NobodyΚανείς δεν know it's happeningσυμβαίνει.
181
637892
1401
Κανείς δεν ξέρει ότι συμβαίνει.
10:51
And there's essentiallyουσιαστικά
a rotatingΠεριστρεφόμενη cauldronκαζάνι.
182
639738
3324
Υπάρχει ουσιαστικά
ένας περιστρεφόμενος λέβητας.
10:55
The mirrorsκαθρέφτες are castεκμαγείο
and they're cooledψύχεται very slowlyαργά,
183
643086
3035
Τα κάτοπτρα χυτεύονται
και ψύχονται πολύ αργά
10:58
and then they're polishedάμεμπτος
to an exquisiteεξαίσια precisionακρίβεια.
184
646145
2913
και μετά γυαλίζονται
με εξαιρετική ακρίβεια.
11:01
And so, if you think
about the precisionακρίβεια of these mirrorsκαθρέφτες,
185
649637
3077
Εάν σκεφτείτε την ακρίβεια
αυτών των κατόπτρων
11:04
the bumpsανωμαλίες on the mirrorκαθρέφτης,
over the entireολόκληρος 27 feetπόδια,
186
652738
4553
οι προσκρούσεις στον καθρέφτη,
επί του συνόλου 27 ποδών,
11:09
amountποσό to lessπιο λιγο
than one-millionthένα εκατομμυριοστό of an inchίντσα.
187
657315
3679
ανέρχονται σε λιγότερο
από το ένα εκατομμυριοστό της ίντσας.
11:13
So, can you visualizeφαντάζομαι that?
188
661018
1524
Μπορείτε να το φαντασθείτε;
11:15
OwOw!
189
663089
1151
Γουάου!
11:16
(LaughterΤο γέλιο)
190
664264
1324
(Γέλιο)
11:17
That's one five-thousandthsπέντε χιλιοστά
of the widthπλάτος of one of my hairsτρίχες,
191
665612
6271
Αυτό είναι το 1/5000
του πλάτους μίας τρίχας μου,
επί συνόλου 27 ποδών.
11:23
over this entireολόκληρος 27 feetπόδια.
192
671907
2137
Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό επίτευγμα.
11:26
It's a spectacularθεαματικός achievementκατόρθωμα.
193
674068
1870
11:27
It's what allowsεπιτρέπει us to have
the precisionακρίβεια that we will have.
194
675962
3315
Είναι αυτό που μας επιτρέπει
να έχουμε την ακρίβεια που θέλουμε.
11:32
So, what does that precisionακρίβεια buyαγορά us?
195
680876
2417
Τι μας προσφέρει αυτή η ακρίβεια;
11:35
So the GMTGMT, if you can imagineφαντάζομαι --
196
683843
2739
Το GMT, εάν μπορείτε να το φανταστείτε,
11:38
if I were to holdΚρατήστε up a coinκέρμα,
whichοι οποίες I just happenσυμβεί to have,
197
686606
4449
εάν κρατούσα ένα νόμισμα,
που τυγχάνει να έχω,
11:43
and I look at the faceπρόσωπο of that coinκέρμα,
I can see from here
198
691079
4991
και κοίταζα τη μία πλευρά του νομίσματος,
μπορώ να δω από εδώ
11:48
the writingΓραφή on the coinκέρμα;
I can see the faceπρόσωπο on that coinκέρμα.
199
696094
3985
τι γράφει πάνω το νόμισμα.
Μπορώ να δω την κορώνα του.
11:52
My guessεικασία that even in the frontεμπρός rowσειρά,
you can't see that.
200
700103
3114
Υποθέτω ότι ακόμα και στην πρώτη σειρά
δεν μπορείτε να το δείτε.
11:55
But if we were to turnστροφή
the GiantΓίγαντας MagellanΜαγγελάνος TelescopeΤηλεσκόπιο,
201
703645
2862
Εάν στοχεύαμε το Τεράστιο
Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου,
11:58
all 80-feet-πόδια diameterδιάμετρος
that we see in this auditoriumΑμφιθέατρο,
202
706531
3373
όλη τη διάμετρο των 80 ποδών
που βλέπουμε σε αυτή την αίθουσα,
12:01
and pointσημείο it 200 milesμίλια away,
203
709928
3069
στα 200 μίλια μακρυά,
12:05
if I were standingορθοστασία in São PauloΠάολο,
we could resolveαποφασίζω the faceπρόσωπο of this coinκέρμα.
204
713021
5868
αν στεκόμουν στο Σάο Πάολο,
θα μπορούσαμε να δούμε αυτό το νόμισμα.
12:10
That's the extraordinaryέκτακτος resolutionανάλυση
and powerεξουσία of this telescopeτηλεσκόπιο.
205
718913
3607
Αυτή είναι η εξαιρετική ανάλυση
και δύναμη αυτού του τηλεσκοπίου.
12:15
And if we were --
206
723761
2698
Και αν βρισκόμασταν -
12:18
(ApplauseΧειροκροτήματα)
207
726483
3870
(Χειροκρότημα)
12:22
If an astronautαστροναύτης wentπήγε up to the MoonΦεγγάρι,
a quarterτέταρτο of a millionεκατομμύριο milesμίλια away,
208
730377
4601
Αν ένας αστροναύτης πήγαινε στη Σελήνη,
απόσταση 1/4 εκατομμυρίου μιλίων,
12:27
and litανάβει a candleκερί -- a singleμονόκλινο candleκερί --
209
735002
2916
και άναβε ένα κερί -μόνο ένα κερί-
12:29
then we would be ableικανός
to detectανιχνεύουν it, usingχρησιμοποιώντας the GMTGMT.
210
737942
2810
τότε θα μπορούσαμε
να το εντοπίσουμε με το GMT.
12:33
QuiteΑρκετά extraordinaryέκτακτος.
211
741347
1282
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό.
12:37
This is a simulatedπροσομοίωση imageεικόνα
of a clusterσύμπλεγμα in a nearbyπλησίον galaxyγαλαξίας.
212
745334
5681
Αυτή είναι μια προσομοιούμενη εικόνα
ενός συμπλέγματος σε ένα κοντινό Γαλαξία.
12:43
"NearbyΣε κοντινή απόσταση" is astronomicalαστρονομικό,
it's all relativeσυγγενής.
213
751039
2585
Το «κοντινό» είναι αστρονομικό,
είναι σχετικό.
12:45
It's tensδεκάδες of millionsεκατομμύρια of light-yearsέτη φωτός away.
214
753648
2503
Είναι δεκάδες εκατομμύρια
έτη φωτός μακρυά.
12:48
This is what this clusterσύμπλεγμα would look like.
215
756175
2014
Κάπως έτσι μοιάζει το σύμπλεγμα.
12:50
So look at those fourτέσσερα brightΛΑΜΠΡΌΣ objectsαντικείμενα,
216
758213
2168
Κοιτάξτε αυτά τα τέσσερα
φωτεινά αντικείμενα
12:52
and now letsεπιτρέπει compareσυγκρίνω it with a cameraΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ
on the HubbleHubble SpaceΧώρο TelescopeΤηλεσκόπιο.
217
760405
4007
και ας τα συγκρίνουμε με την κάμερα
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ.
Μπορείτε να δείτε αμυδρές λεπτομέρειες
που αρχίζουν να διαφαίνονται.
12:56
You can see faintλιποθυμία detailλεπτομέρεια
that startsξεκινά to come throughδιά μέσου.
218
764436
3179
12:59
And now finallyτελικά -- and look how dramaticδραματικός
this is -- this is what the GMTGMT will see.
219
767639
6295
Και τελικά -δείτε πόσο συνταρακτικό
είναι αυτό- αυτό θα δει το GMT.
13:05
So, keep your eyesμάτια on those
brightΛΑΜΠΡΌΣ imagesεικόνες again.
220
773958
2370
Επικεντρωθείτε σε αυτές
τις φωτεινές εικόνες ξανά.
13:08
This is what we see on one of the mostπλέον
powerfulισχυρός existingυπάρχουσες telescopesτηλεσκόπια on the EarthΓη,
221
776352
4418
Αυτό βλέπουμε σε ένα από τα υπάρχοντα
πιο ισχυρά τηλεσκόπια στη Γη,
13:12
and this, again, what the GMTGMT will see.
222
780794
2881
και ξανά, αυτό θα δει το GMT.
13:16
ExtraordinaryΈκτακτη precisionακρίβεια.
223
784554
1858
Εκπληκτική ακρίβεια.
13:18
So, where are we?
224
786975
1322
Πού βρισκόμαστε, λοιπόν;
13:20
We have now leveledισοπέδωσε the topμπλουζα
of the mountaintopβουνοκορφή in ChileΧιλή.
225
788321
3182
Έχουμε ισοπεδώσει την βουνοκορφή στη Χιλή.
13:23
We blastedκαταραμένος that off.
226
791527
1763
Την ανατινάξαμε.
13:25
We'veΈχουμε testedδοκιμαστεί and polishedάμεμπτος
the first mirrorκαθρέφτης.
227
793314
2719
Έχουμε δοκιμάσει και γυαλίσει
το πρώτο κάτοπτρο.
13:28
We'veΈχουμε castεκμαγείο the secondδεύτερος
and the thirdτρίτος mirrorsκαθρέφτες.
228
796057
2589
Έχουμε χυτεύσει το δεύτερο
και το τρίτο κάτοπτρο.
13:30
And we're about to castεκμαγείο the fourthτέταρτος mirrorκαθρέφτης.
229
798670
2269
Και πρόκειται να χυτεύσουμε
το τέταρτο κάτοπτρο.
13:32
We had a seriesσειρά of reviewsσχόλια this yearέτος,
230
800963
1887
Είχαμε αρκετές αξιολογήσεις φέτος,
13:34
internationalΔιεθνές panelsπάνελ
that cameήρθε in and reviewedεπανεξεταστεί us,
231
802874
2542
διεθνείς επιτροπές ήρθαν,
μας επιθεώρησαν και είπαν:
13:37
and said, "You're readyέτοιμος
to go to constructionκατασκευή."
232
805440
2531
«Είστε έτοιμοι
να προχωρήσετε στην κατασκευή».
Σκοπεύουμε να κατασκευάσουμε το
τηλεσκόπιο με τα πρώτα τέσσερα κάτοπτρα.
13:39
And so we planσχέδιο on buildingΚτίριο this telescopeτηλεσκόπιο
with the first fourτέσσερα mirrorsκαθρέφτες.
233
807995
3349
13:43
We want to get on the airαέρας quicklyγρήγορα,
and be takingλήψη scienceεπιστήμη dataδεδομένα --
234
811368
4129
Θέλουμε να ενεργοποιηθεί γρήγορα,
και να λαμβάνει επιστημονικά δεδομένα -
13:47
what we astronomersαστρονόμοι call
"first lightφως," in 2121.
235
815521
4579
αυτό που οι αστρονόμοι αποκαλούν
«Πρώτο Φως» το 2021.
13:53
And the fullγεμάτος telescopeτηλεσκόπιο will be finishedπεπερασμένος
in the middleΜέσης of the nextεπόμενος decadeδεκαετία,
236
821031
3446
Το πλήρες τηλεσκόπιο θα είναι έτοιμο
στα μέσα της επόμενης δεκαετίας,
και με τους επτά καθρέφτες.
13:56
with all sevenεπτά mirrorsκαθρέφτες.
237
824501
1396
13:58
So we're now poisedέτοιμη to look back
at the distantμακρινός universeσύμπαν,
238
826542
3558
Είμαστε τώρα έτοιμοι να κοιτάξουμε
πίσω στο μακρινό σύμπαν,
14:02
the cosmicκοσμικός dawnαυγή.
239
830124
1308
στην κοσμική αυγή.
14:03
We'llΕμείς θα be ableικανός to studyμελέτη other planetsπλανήτες
in exquisiteεξαίσια detailλεπτομέρεια.
240
831804
4133
Θα μπορούμε να μελετάμε άλλους πλανήτες
με εξαιρετική λεπτομέρεια.
14:08
But for me, one of the mostπλέον
excitingσυναρπαστικός things about buildingΚτίριο the GMTGMT
241
836424
3737
Αλλά κατ' εμέ, το πιο συναρπαστικό
στην κατασκευή του GMT
14:12
is the opportunityευκαιρία
to actuallyπράγματι discoverανακαλύπτω something
242
840185
2830
είναι η ευκαιρία πραγματικά
να ανακαλύψουμε κάτι που δεν γνωρίζουμε,
14:15
that we don't know about --
that we can't even imagineφαντάζομαι at this pointσημείο,
243
843039
3270
που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τώρα,
14:18
something completelyεντελώς newνέος.
244
846333
1642
κάτι εντελώς καινούργιο.
14:20
And my hopeελπίδα is that with the constructionκατασκευή
of this and other facilitiesεγκαταστάσεις,
245
848713
3630
Με αυτή την κατασκευή αυτού
και άλλων εγκαταστάσεων,
14:24
that manyΠολλά youngνεαρός womenγυναίκες and menάνδρες
will be inspiredεμπνευσμένος to reachφθάνω for the starsαστέρια.
246
852367
5210
ελπίζω ότι πολλοί νέοι και νέες
θα εμπνευστούν να φτάσουν στα αστέρια.
14:30
Thank you very much.
247
858036
1272
Σας ευχαριστώ πολύ.
14:31
ObrigadoΕυχαριστίες.
248
859332
1475
Σας ευχαριστώ.
14:32
(ApplauseΧειροκροτήματα)
249
860831
5893
(Χειροκρότημα)
Μπρούνο Τζουσάνι: Ευχαριστούμε Γουέντι.
14:38
BrunoΜπρούνο GiussaniGiussani: Thank you, WendyWendy.
250
866748
1602
14:40
StayΔιαμονή with me, because
I have a questionερώτηση for you.
251
868374
2267
Μείνε μαζί μου, γιατί σου έχω μία ερώτηση.
14:42
You mentionedπου αναφέρθηκαν differentδιαφορετικός facilitiesεγκαταστάσεις.
252
870665
2397
Ανέφερες διαφορετικές εγκαταστάσεις.
14:45
So the MagellanΜαγγελάνος TelescopeΤηλεσκόπιο is going up,
but alsoεπίσης ALMAALMA and othersοι υπολοιποι in ChileΧιλή
253
873086
4853
Το Τεράστιο Τηλεσκόπιο
Μαγγελάνου φτιάχνεται,
όπως το ALMA και άλλα στη Χιλή και αλλού,
συμπεριλαμβανομένης και της Χαβάη.
14:49
and elsewhereαλλού, includingσυμπεριλαμβανομένου in HawaiiΧαβάη.
254
877963
2136
14:52
Is it about cooperationσυνεργασία
and complementarityσυμπληρωματικότητα, or about competitionανταγωνισμός?
255
880772
4076
Πρόκειται για συνεργασία και
συμπληρωματικότητα ή για ανταγωνισμό;
14:56
I know there's competitionανταγωνισμός in termsόροι
of fundingχρηματοδότηση, but what about the scienceεπιστήμη?
256
884872
3722
Υπάρχει ανταγωνισμός στη χρηματοδότηση,
αλλά τι γίνεται με την επιστήμη;
15:00
WendyWendy FreedmanFreedman: In termsόροι of the scienceεπιστήμη,
they're very complementaryσυμπληρωματικός.
257
888618
3217
Γουέντι Φρίντμαν: Από επιστημονικής
απόψεως, είναι συμπληρωματικά.
15:03
The telescopesτηλεσκόπια that are in spaceχώρος,
the telescopesτηλεσκόπια on the groundέδαφος,
258
891859
3027
Διαστημικά τηλεσκόπια,
τηλεσκόπια στο έδαφος,
τηλεσκόπια με διαφορετικές
δυνατότητες μήκους κύματος,
15:06
telescopesτηλεσκόπια with differentδιαφορετικός
wavelengthμήκος κύματος capabilityικανότητα,
259
894910
2430
15:09
telescopesτηλεσκόπια even that are similarπαρόμοιος,
but differentδιαφορετικός instrumentsόργανα --
260
897364
2943
ακόμα και παρόμοια τηλεσκόπια,
αλλά με διαφορετικά όργανα -
15:12
they will all look at differentδιαφορετικός partsεξαρτήματα
of the questionsερωτήσεις that we're askingζητώντας.
261
900331
3746
όλα θα δουν σε διαφορετικά μέρη
των ερωτήσεων που κάνουμε.
15:16
So when we discoverανακαλύπτω other planetsπλανήτες,
we'llΚαλά be ableικανός to testδοκιμή those observationsπαρατηρήσεις,
262
904101
3627
Όταν ανακαλύψουμε άλλους πλανήτες,
θα δοκιμάσουμε αυτές τις παρατηρήσεις,
15:19
we'llΚαλά be ableικανός to measureμετρήσει the atmospheresατμόσφαιρες,
263
907752
2088
θα μπορούμε να μετρήσουμε την ατμόσφαιρα,
15:21
be ableικανός to look in spaceχώρος
with very highυψηλός resolutionανάλυση.
264
909864
2875
να δούμε το διάστημα
με πολύ υψηλή ανάλυση.
Είναι λοιπόν πολύ συμπληρωματικά.
15:24
So, they're very complementaryσυμπληρωματικός.
265
912763
1477
15:26
You're right about
the fundingχρηματοδότηση, we competeανταγωνίζονται;
266
914264
2237
Έχεις δίκιο για τη χρηματοδότηση,
διαγωνιζόμαστε,
15:28
but scientificallyεπιστημονικώς,
it's very complementaryσυμπληρωματικός.
267
916525
2665
αλλά επιστημονικά,
είναι πολύ συμπληρωματικά.
15:31
BGBG: WendyWendy, thank you very much
for comingερχομός to TEDGlobalTEDGlobal.
268
919214
2653
ΜΤ: Γουέντι, ευχαριστούμε
που ήρθες στο TEDGlobal.
ΓΦ: Σας ευχαριστώ.
15:33
WFWF: Thank you.
269
921891
1151
(Χειροκρότημα)
15:35
(ApplauseΧειροκροτήματα)
270
923066
1688
Translated by Nikolaos Benias
Reviewed by Toula Papapantou

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Wendy Freedman - Astronomer
Wendy Freedman led the construction of the Giant Magellan Telescope, a massive earthbound observatory.

Why you should listen
Wendy Freedman and her colleagues raced to build the world’s first next-generation telescope. The Giant Magellan Telescope (GMT), in northern Chile, is one of three mega-telescopes currently under construction in the Atacama desert region (The others are the ALMA and the European Extremely Large Telescope, E-ELT).
 
The GMT will have 10 times more resolution than the Hubble Space Telescope. When it is finished, Freedman could be among those who answer one of astronomy’s greatest riddles: are there any other Earth-like planets out there? No stranger to big questions, Freedman and her colleagues at the Carnegie Observatories are also refining the measurement of the Hubble Constant, which could change our understanding of the speed of our expanding universe.
More profile about the speaker
Wendy Freedman | Speaker | TED.com