ABOUT THE SPEAKER
Laura Snyder - Science historian
Laura Snyder weaves tales of Victorian-era scientists that have been described as “fit for Masterpiece Theater.”

Why you should listen

A work of history should be more than a collection of happenings, at least from Laura Snyder’s perspective. The Fulbright Scholar, historian of science and professor of philosophy at St. John's University believes histories should aim not only to tell a story, but also to transport a reader through time.

Snyder’s work presents three-dimensional characters that readers connect with. Her most recent book, The Philosophical Breakfast Club, traces the friendship of four 19th-century scientists who met at Cambridge: Charles Babbage (mathematics and computing), William Whewell (math economics), John Herschel (astronomy and photography) and Richard Jones (economy). Inspired by Francis Bacon's ideas, they coined the word “scientist” and were central in transforming science from the province of the amateur (practitioners were until then called "natural philosophers") to a professional system.

More profile about the speaker
Laura Snyder | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2012

Laura Snyder: The Philosophical Breakfast Club

Laura Snyder: Filozoficzny Klub Śniadaniowy

Filmed:
1,290,328 views

W 1812 roku czterech studentów Cambridge spotkało się na śniadaniu. Zwyczajny posiłek zmienił się w naukową rewolucję, w której ci mężczyźni — nazywający siebie najpierw „filozofami przyrody”, a później „naukowcami”, gdy stworzyli ten termin — wprowadzili do nauki cztery istotne zasady. Historyk i filozof Laura Snyder opowiada ich fascynującą historię.
- Science historian
Laura Snyder weaves tales of Victorian-era scientists that have been described as “fit for Masterpiece Theater.” Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I'd like you to come back with me for a momentza chwilę
0
797
2654
Cofnijmy się w czasie
00:15
to the 19thth centurystulecie,
1
3451
2024
do XIX wieku,
00:17
specificallykonkretnie to JuneCzerwca 24, 1833.
2
5475
4448
a dokładniej do 24 czerwca 1833 r.,
00:21
The BritishBrytyjskie AssociationStowarzyszenie for the AdvancementPostęp of ScienceNauka
3
9923
3055
kiedy na Uniwersytecie w Cambridge
00:24
is holdingtrzymać its thirdtrzeci meetingspotkanie at the UniversityUniwersytet of CambridgeCambridge.
4
12978
3791
odbyło się trzecie spotkanie
Brytyjskiego Stowarzyszenia Popierania Rozwoju Nauki
00:28
It's the first night of the meetingspotkanie,
5
16769
2211
To dopiero pierwszy z wieczorów,
00:30
and a confrontationkonfrontacji is about to take placemiejsce
6
18980
2863
ale zaraz rozpocznie się konfrontacja,
00:33
that will changezmiana sciencenauka foreverna zawsze.
7
21843
3608
która na zawsze odmieni naukę.
00:37
An elderlyStarsi, white-hairedSiwowłosy man standsstojaki up.
8
25451
2977
Starszy, siwowłosy mężczyzna podnosi się.
00:40
The membersczłonków of the AssociationStowarzyszenie are shockedwstrząśnięty to realizerealizować
9
28428
3462
Członkowie Stowarzyszenia są zaszokowani:
00:43
that it's the poetpoeta SamuelSamuel TaylorTaylor ColeridgeColeridge,
10
31890
3024
to poeta Samuel Taylor Coleridge,
00:46
who hadn'tnie miał even left his housedom in yearslat untilaż do that day.
11
34914
4960
który od wielu lat
nie opuszczał swojego domu.
00:51
They're even more shockedwstrząśnięty by what he saysmówi.
12
39874
2896
Jeszcze bardziej zaskakują ich jego słowa:
00:54
"You mustmusi stop callingpowołanie yourselvessię naturalnaturalny philosophersfilozofowie."
13
42770
5436
"Nie możecie już nazywać siebie
filozofami przyrody".
01:00
ColeridgeColeridge feltczułem that trueprawdziwe philosophersfilozofowie like himselfsamego siebie
14
48206
3044
Coleridge uważał,
że prawdziwy filozof
01:03
ponderedzastanawiał się the cosmoskosmos from theirich armchairsfotele.
15
51250
3048
poznaje Wszechświat siedząc w fotelu,
01:06
They were not muckingniszczeniu around in the fossilskamieniałość pitsdoły
16
54298
2456
a nie w pyle wykopalisk
01:08
or conductingprowadzenie messyniechlujny experimentseksperymenty with electricalelektryczny pileshemoroidy
17
56754
3364
czy eksperymentując z elektrycznością,
01:12
like the membersczłonków of the BritishBrytyjskie AssociationStowarzyszenie.
18
60118
2972
jak członkowie
Brytyjskiego Stowarzyszenia.
01:15
The crowdtłum grewrósł angryzły and beganrozpoczął się to complainskarżyć się loudlygłośno.
19
63090
4587
Zebrani zirytowali się
i zaczęli głośno się sprzeciwiać.
01:19
A youngmłody CambridgeCambridge scholaruczony namedo imieniu WilliamWilliam WhewellWhewell stoodstał up
20
67677
3378
Młody uczony William Whewell wstał
01:23
and quieteduspokoił the audiencepubliczność.
21
71055
2216
i uciszył zgromadzonych.
01:25
He politelygrzecznie agreedZgoda that an appropriatewłaściwy nameNazwa
22
73271
2827
Zgodził się, że nie istnieje
01:28
for the membersczłonków of the associationstowarzyszenie did not exististnieć.
23
76098
3816
odpowiednia nazwa
dla członków Stowarzyszenia.
01:31
"If 'philosophers'"filozofowie" is takenwzięty to be too wideszeroki and loftywzniosłych a termsemestr,"
24
79914
5544
"Jeśli słowo »filozof« jest
zbyt szerokie i wzniosłe,
01:37
he said, "then, by analogyanalogia with 'artist' artysta,'
25
85458
4816
to stwórzmy nowy termin:
01:42
we maymoże formformularz 'scientist' naukowiec.'"
26
90274
3940
»naukowiec«, od słowa nauka".
01:46
This was the first time the wordsłowo scientistnaukowiec
27
94214
2629
Po raz pierwszy to słowo
01:48
was utteredwypowiedziane in publicpubliczny,
28
96843
1854
pojawiło się
01:50
only 179 yearslat agotemu.
29
98697
3596
zaledwie 179 lat temu.
01:54
I first founduznany out about this confrontationkonfrontacji when I was in graduateukończyć schoolszkoła,
30
102293
3145
Dowiedziałam się o tym sporze
dopiero na studiach
01:57
and it kinduprzejmy of blewwiał me away.
31
105438
2044
i nie mogłam tego pojąć.
01:59
I mean, how could the wordsłowo scientistnaukowiec
32
107482
2184
Jak słowo "naukowiec"
02:01
not have existedistniały untilaż do 1833?
33
109666
3489
mogło nie istnieć przed 1833 rokiem?
02:05
What were scientistsnaukowcy callednazywa before?
34
113155
2191
Jak naukowcy nazywali się wcześniej?
02:07
What had changedzmienione to make a newNowy nameNazwa necessaryniezbędny
35
115346
3325
Co się stało,
że nowe słowo stało się niezbędne
02:10
preciselydokładnie at that momentza chwilę?
36
118671
3130
właśnie w tym momencie?
02:13
PriorPrzed to this meetingspotkanie, those who studiedbadane the naturalnaturalny worldświat
37
121801
3094
Przed tym spotkaniem badacze przyrody
02:16
were talentedutalentowany amateursamatorzy.
38
124895
2172
byli utalentowanymi amatorami.
02:19
Think of the countrykraj clergymanduchowny or squireDziedzic
39
127067
2288
Wiejscy duchowni czy arystokraci
02:21
collectingzbieranie his beetlesChrząszcze or fossilsskamieniałości,
40
129355
2513
zbierający owady czy skamieniałości.
02:23
like CharlesCharles DarwinDarwin, for exampleprzykład,
41
131868
2295
Jednym z nich był Karol Darwin,
02:26
or, the hiredzatrudniony help of a noblemanszlachcic, like JosephJózef PriestleyPriestley,
42
134163
4176
czy Joseph Priestley.
02:30
who was the literaryliteracki companiontowarzysz
43
138339
2356
Był pomocnikiem szlachcica,
02:32
to the MarquisMarkiz of LansdowneLansdowne
44
140695
2160
Markiza Lansdowne,
02:34
when he discoveredodkryty oxygentlen.
45
142855
2872
gdy odkrył tlen.
02:37
After this, they were scientistsnaukowcy,
46
145727
2800
Po 1833 roku zostali naukowcami,
02:40
professionalsprofesjonaliści with a particularszczególny scientificnaukowy methodmetoda,
47
148527
3834
profesjonalistami z konkretną metodą naukową,
02:44
goalscele, societiesspołeczeństwa and fundingfinansowanie.
48
152361
3735
celami, stowarzyszeniami i sponsorami.
02:48
Much of this revolutionrewolucja can be tracedśledzone to fourcztery menmężczyźni
49
156096
3276
Z tą rewolucją wiążą się
postacie czterech mężczyzn,
02:51
who metspotkał at CambridgeCambridge UniversityUniwersytet in 1812:
50
159372
3259
którzy spotkali się w Cambridge w 1812 r.
02:54
CharlesCharles BabbageBabbage, JohnJohn HerschelHerschel, RichardRichard JonesJones and WilliamWilliam WhewellWhewell.
51
162631
4555
Byli to: Charles Babbage, John Herschel,
Richard Jones i William Whewell.
02:59
These were brilliantznakomity, drivennapędzany menmężczyźni
52
167186
2477
Genialni, pełni pasji ludzie,
03:01
who accomplishedznakomity amazingniesamowity things.
53
169663
3272
którzy dokonali wielkich rzeczy.
03:04
CharlesCharles BabbageBabbage, I think knownznany to mostwiększość TEDstersTed,
54
172935
2999
Charles Babbage,
zapewne znany widowni TED-a,
03:07
inventedzmyślony the first mechanicalmechaniczny calculatorkalkulator
55
175934
2795
skonstruował pierwszy kalkulator
03:10
and the first prototypeprototyp of a modernnowoczesny computerkomputer.
56
178729
4023
i prototyp komputera.
03:14
JohnJohn HerschelHerschel mappedmapowane the starsgwiazdy of the southernpołudniowy hemispherePółkula,
57
182752
4060
John Herschel stworzył
mapę nieba półkuli południowej,
03:18
and, in his sparezapasowy time, co-inventedWspółsprawozdawcy wymyśloną photographyfotografia.
58
186812
4230
a w wolnym czasie
uczestniczył w powstaniu fotografii.
03:23
I'm sure we could all be that productiveproduktywny
59
191042
2148
My pewnie też bylibyśmy tak kreatywni,
03:25
withoutbez FacebookFacebook or TwitterTwitter to take up our time.
60
193190
2884
gdyby nie Facebook i Twitter.
03:28
RichardRichard JonesJones becamestał się an importantważny economistekonomista
61
196074
3290
Richard Jones był znanym ekonomistą,
03:31
who laterpóźniej influencedpod wpływem KarlKarl MarxMarx.
62
199364
2527
który wywarł wpływ na Karola Marksa,
03:33
And WhewellWhewell not only coinedukuł the termsemestr scientistnaukowiec,
63
201891
3522
Whewell natomiast
stworzył termin "naukowiec",
03:37
as well as the wordssłowa anodeanoda, cathodekatoda and ionIon,
64
205413
4035
a także "anoda, "katoda" i "jony".
03:41
but spearheadedna czele internationalmiędzynarodowy bigduży sciencenauka
65
209448
3036
Przede wszystkim jednak
03:44
with his globalświatowy researchBadania on the tidespływy.
66
212484
3096
zapoczątkował badania morskich pływów.
03:47
In the CambridgeCambridge winterzimowy of 1812 and 1813,
67
215580
3712
Na przełomie 1812 i 1813 r.,
03:51
the fourcztery metspotkał for what they callednazywa philosophicalfilozoficzny breakfastsśniadania.
68
219292
3763
ta czwórka spotkała się
na "śniadaniu filozofów".
03:55
They talkedrozmawialiśmy about sciencenauka
69
223055
1760
Rozmawiali o nauce
03:56
and the need for a newNowy scientificnaukowy revolutionrewolucja.
70
224815
3122
i potrzebie naukowej rewolucji.
03:59
They feltczułem sciencenauka had stagnatedstagnacji
71
227937
1891
Czuli, że nauka jest w fazie stagnacji
04:01
sinceod the daysdni of the scientificnaukowy revolutionrewolucja that had happenedstało się
72
229828
3252
od czasu poprzedniej rewolucji
04:05
in the 17thth centurystulecie.
73
233080
2238
w XVII wieku.
04:07
It was time for a newNowy revolutionrewolucja,
74
235318
2066
Nadszedł czas na następną
04:09
whichktóry they pledgedzastawione to bringprzynieść about,
75
237384
2124
i przysięgli ją zapoczątkować.
04:11
and what's so amazingniesamowity about these guys is,
76
239508
2721
To było w nich najbardziej niesamowite:
04:14
not only did they have these
77
242229
1783
nie tylko mieli te
04:16
grandiosewspaniały undergraduatestudia licencjackie dreamsmarzenia,
78
244012
2593
wybujałe studenckie marzenia,
04:18
but they actuallytak właściwie carriedrealizowane them out,
79
246605
2240
ale też realizowali je
04:20
even beyondpoza theirich wildestnajdziksze dreamsmarzenia.
80
248845
3048
na skalę o wiele większą niż mogło im się śnić.
04:23
And I'm going to tell you todaydzisiaj
81
251893
1092
A ja wam dziś opowiem
04:24
about fourcztery majorpoważny changeszmiany to sciencenauka these menmężczyźni madezrobiony.
82
252985
4957
o czterech głównych zmianach,
które wprowadzili.
04:29
About 200 yearslat before,
83
257942
2423
[Metoda indukcyjna]
Około 200 lat wcześniej
04:32
FrancisFranciszek BaconBoczek and then, laterpóźniej, IsaacIsaac NewtonNewton,
84
260365
2728
Francis Bacon,
a później Isaac Newton
04:35
had proposedproponowane an inductiveindukcyjny scientificnaukowy methodmetoda.
85
263093
3712
zapoczątkowali
stosowanie w nauce metody indukcyjnej.
04:38
Now that's a methodmetoda that startszaczyna się from
86
266805
2537
To metoda, która opiera się
04:41
observationsobserwacje and experimentseksperymenty
87
269342
2455
na obserwacji i eksperymencie
04:43
and movesporusza się to generalizationsuogólnienia about natureNatura callednazywa naturalnaturalny lawsprawa,
88
271797
3472
i prowadzi do uogólnień
nazywanych prawami przyrody,
04:47
whichktóry are always subjectPrzedmiot to revisionzmiana or rejectionodrzucenie
89
275269
2484
które zawsze mogą zostać
zrewidowane i zmienione,
04:49
should newNowy evidencedowód arisepowstać.
90
277753
2545
jeśli pojawią się nowe dowody.
04:52
HoweverJednak, in 1809, DavidDavid RicardoRicardo muddiedmuddied the watersfale
91
280298
5383
Ale w 1809 r. David Ricardo namieszał
04:57
by arguingargumentując that the sciencenauka of economicsEkonomia
92
285681
2949
argumentując, że nauki ekonomiczne
05:00
should use a differentróżne, deductivededukcyjne methodmetoda.
93
288630
3149
powinny stosować metodę dedukcyjną.
05:03
The problemproblem was that an influentialwpływowych groupGrupa at OxfordOxford
94
291779
3679
Problem w tym,
że wpływowa grupa w Oksfordzie
05:07
beganrozpoczął się arguingargumentując that because it workedpracował so well in economicsEkonomia,
95
295458
4081
zaczęła przekonywać,
że skoro sprawdza się w ekonomii,
05:11
this deductivededukcyjne methodmetoda oughtpowinni to be appliedstosowany
96
299539
2670
to należy ją też zastosować
05:14
to the naturalnaturalny sciencesnauki too.
97
302209
2674
w naukach przyrodniczych.
05:16
The membersczłonków of the philosophicalfilozoficzny breakfastśniadanie clubKlub disagreednie zgodził się.
98
304883
3656
Bywalcy "filozoficznych śniadań" nie zgadzali się.
05:20
They wrotenapisał booksksiążki and articlesartykuły promotingpromowanie inductiveindukcyjny methodmetoda
99
308539
3282
Pisali książki i artykuły broniące indukcji
05:23
in all the sciencesnauki
100
311821
1632
i jej zastosowania,
05:25
that were widelyszeroko readczytać by naturalnaturalny philosophersfilozofowie,
101
313453
2858
Były czytane przez filozofów przyrody,
05:28
universityUniwersytet studentsstudenci and membersczłonków of the publicpubliczny.
102
316311
3422
studentów i szerokie grono czytelników.
05:31
ReadingCzytanie one of Herschel'sHerschel's booksksiążki
103
319733
1756
Lektura jednej z książek Herschela
05:33
was suchtaki a watersheddział wodny momentza chwilę for CharlesCharles DarwinDarwin
104
321489
2790
była tak przełomowym momentem dla Darwina,
05:36
that he would laterpóźniej say, "ScarcelyLedwie anything in my life
105
324279
3797
że powiedział później: "W moim życiu
05:40
madezrobiony so deepgłęboki an impressionwrażenie on me.
106
328076
2587
nic nie wywarło na mnie
większego wrażenia.
05:42
It madezrobiony me wishżyczenie to addDodaj my mightmoc
107
330663
2608
Sprawiło, że zapragnąłem dodać coś
05:45
to the accumulatednagromadzony storesklep of naturalnaturalny knowledgewiedza, umiejętności."
108
333271
3528
do zbioru ludzkiej wiedzy o świecie".
05:48
It alsorównież shapedw kształcie Darwin'sDarwina scientificnaukowy methodmetoda,
109
336799
3112
Ukształtowało również metodę naukową
05:51
as well as that used by his peersrówieśnicy.
110
339911
3859
Darwina i jemu współczesnych.
05:55
[ScienceNauka for the publicpubliczny good]
111
343770
1778
[Nauka dla ogólnego dobra]
05:57
PreviouslyWcześniej, it was believeduwierzyli that scientificnaukowy knowledgewiedza, umiejętności
112
345548
2594
Wcześniej wierzono, że wiedza naukowa
06:00
oughtpowinni to be used for the good of the kingkról or queenkrólowa,
113
348142
2633
powinna służyć władcom
06:02
or for one'sswoje ownwłasny personalosobisty gainzdobyć.
114
350775
2913
lub zyskowi jednostki.
06:05
For exampleprzykład, shipstatek captainskapitanów neededpotrzebne to know
115
353688
2703
Np. kapitanowi statku
06:08
informationInformacja about the tidespływy in orderzamówienie to safelybezpiecznie dockStacja dokująca at portsporty.
116
356391
4187
potrzebna była wiedza na temat pływów,
by bezpiecznie dobijać do portów.
06:12
HarbormastersHarbormasters would gatherzbierać this knowledgewiedza, umiejętności
117
360578
2193
Zarządcy portów gromadzili tę wiedzę
06:14
and sellSprzedać it to the shipstatek captainskapitanów.
118
362771
3016
i sprzedawali ją marynarzom.
06:17
The philosophicalfilozoficzny breakfastśniadanie clubKlub changedzmienione that,
119
365787
2608
Klub śniadaniowy zmienił to,
06:20
workingpracujący togetherRazem.
120
368395
1350
pracowali razem.
06:21
Whewell'sWhewell's worldwidena calym swiecie studybadanie of the tidespływy
121
369745
2080
Studia Whewella nad pływami
06:23
resulteddoprowadziło in publicpubliczny tidefala tablestabele and tidalpływowy mapsmapy
122
371825
3138
zostały opublikowane w formie tabel i map,
06:26
that freelyswobodnie providedopatrzony the harbormasters'harbormasters knowledgewiedza, umiejętności
123
374963
2987
dzięki czemu wiedza
dostępna zarządcom portów
06:29
to all shipstatek captainskapitanów.
124
377950
2101
swobodnie docierała do kapitanów statków.
06:32
HerschelHerschel helpedpomógł by makingzrobienie tidalpływowy observationsobserwacje
125
380051
2802
Herschel wniósł swój wkład
poprzez obserwacje pływów
06:34
off the coastWybrzeże of SouthPołudniowa AfricaAfryka,
126
382853
1968
na wybrzeżu Południowej Afryki
06:36
and, as he complainedskarżył się to WhewellWhewell,
127
384821
2350
i, jak poskarżył się Whewellowi,
06:39
he was knockedzapukał off the docksstacje dokujące duringpodczas a violentgwałtowny highwysoki tidefala for his troublekłopot.
128
387171
5152
raz nawet wysoka fala
zepchnęła go do wody.
06:44
The fourcztery menmężczyźni really helpedpomógł eachkażdy other in everykażdy way.
129
392323
2728
Ta czwórka pomagała sobie we wszystkim.
06:47
They alsorównież relentlesslynieustannie lobbiedlobbował the BritishBrytyjskie governmentrząd
130
395051
3312
Wywierali również naciski
na brytyjski rząd,
06:50
for the moneypieniądze to buildbudować Babbage'sBabbage'a enginessilniki
131
398363
2636
by zdobyć fundusze
na budowę maszyny Babbage'a,
06:52
because they believeduwierzyli these enginessilniki
132
400999
1991
wierzyli bowiem, że to wynalazek,
06:54
would have a hugeolbrzymi practicalpraktyczny impactwpływ on societyspołeczeństwo.
133
402990
3834
który może wywrzeć
ogromny wpływ na życie ludzi.
06:58
In the daysdni before pocketkieszeń calculatorskalkulatory,
134
406824
2620
W epoce, gdy nie było jeszcze
kieszonkowych kalkulatorów,
07:01
the numbersliczby that mostwiększość professionalsprofesjonaliści neededpotrzebne --
135
409444
3336
liczby potrzebne większości profesjonalistów:
07:04
bankersbankowcy, insuranceubezpieczenie agentsagentów, shipstatek captainskapitanów, engineersinżynierowie
136
412780
3608
bankierom, agentom ubezpieczeniowym,
kapitanom statków, inżynierom -
07:08
were to be founduznany in lookupWyszukiwanie booksksiążki like this,
137
416388
3084
umieszczane były w takich księgach,
07:11
filledwypełniony with tablestabele of figuresfigury.
138
419472
2396
zbiorach tabel.
07:13
These tablestabele were calculatedobliczone
139
421868
2408
Tabele te tworzone były
07:16
usingza pomocą a fixednaprawiony procedureprocedura over and over
140
424276
2919
zgodnie z określoną procedurą
07:19
by part-timew niepełnym wymiarze godzin workerspracownicy knownznany as -- and this is amazingniesamowity -- computerskomputery,
141
427195
4669
przez ludzi nazywanych -
to niesamowite - komputerami.
07:23
but these calculationsobliczenia were really difficulttrudny.
142
431864
2879
To były trudne wyliczenia.
07:26
I mean, this nauticalmorskie almanacAlmanach
143
434743
2248
Np. ten morski almanach
07:28
publishedopublikowany the lunarksiężycowy differencesróżnice for everykażdy monthmiesiąc of the yearrok.
144
436991
3870
zawierał pozycje Księżyca
na każdy miesiąc roku.
07:32
EachKażdy monthmiesiąc requiredwymagany 1,365 calculationsobliczenia,
145
440861
4666
Każdy miesiąc to 1365 obliczeń,
07:37
so these tablestabele were filledwypełniony with mistakesbłędy.
146
445527
2984
tabele były więc pełne błędów.
07:40
Babbage'sBabbage'a differenceróżnica enginesilnik was the first mechanicalmechaniczny calculatorkalkulator
147
448511
4165
Maszyna różnicowa Babbage'a
to pierwszy kalkulator,
07:44
devisedopracował to accuratelydokładnie computeobliczać any of these tablestabele.
148
452676
3979
jego celem było
dokładne wyliczanie wartości do tabel.
07:48
Two modelsmodele of his enginesilnik were builtwybudowany in the last 20 yearslat
149
456655
3536
Dwie takie maszyny
zostały zbudowane w ostatnich 20 latach
07:52
by a teamzespół from the ScienceNauka MuseumMuzeum of LondonLondyn
150
460191
2760
przez pracowników
Muzeum Nauki w Londynie
07:54
usingza pomocą his ownwłasny plansplany.
151
462951
1683
według pierwszych projektów.
07:56
This is the one now at the ComputerKomputera HistoryHistoria MuseumMuzeum in CaliforniaCalifornia,
152
464634
4138
Ten znajduje się
w Computer History Museum w Kalifornii.
08:00
and it calculatesoblicza accuratelydokładnie. It actuallytak właściwie worksPrace.
153
468772
3707
Jego obliczenia są poprawne,
naprawdę działa.
08:04
LaterPóźniej, Babbage'sBabbage'a analyticalanalityczny enginesilnik
154
472479
2615
Późniejsza maszyna analityczna Babbage'a
08:07
was the first mechanicalmechaniczny computerkomputer in the modernnowoczesny sensesens.
155
475094
4285
była pierwszym komputerem
w dzisiejszym rozumieniu tego słowa.
08:11
It had a separateoddzielny memorypamięć and centralcentralny processoredytor.
156
479379
2954
Miała pamięć i procesor,
08:14
It was capablezdolny of iterationiteracji, conditionalwarunkowe branchingrozgałęzienia
157
482333
3453
była zdolna do iteracji,
tworzenia warunkowych rozgałęzień
08:17
and parallelrównolegle processingprzetwarzanie,
158
485786
1472
i przetwarzania równoległego.
08:19
and it was programmableprogramowalny usingza pomocą puncheduderzony cardskarty,
159
487258
2972
Programowana była kartami perforowanymi,
08:22
an ideapomysł BabbageBabbage tookwziął from Jacquard'sŻakardowe 's loomKrosno.
160
490230
3472
to pomysł zapożyczony
od maszyny żakardowej.
08:25
TragicallyTragicznie, Babbage'sBabbage'a enginessilniki never were builtwybudowany in his day
161
493702
4236
Niestety maszyna Babbage'a
nie została wtedy skonstruowana.
08:29
because mostwiększość people thought that
162
497938
2187
Uważano powszechnie,
08:32
non-humannieludzi computerskomputery would have no usefulnessprzydatność
163
500125
2895
że mechaniczne komputery
08:35
for the publicpubliczny.
164
503020
1582
będą nieprzydatne.
08:36
[NewNowy scientificnaukowy institutionsinstytucje]
165
504602
2012
[Nowe instytucje nauki]
08:38
FoundedZałożony in Bacon'sBacon time, the RoyalRoyal SocietySpołeczeństwo of LondonLondyn
166
506614
3505
Londyńskie Towarzystwo Królewskie,
założone w czasach Bacona,
08:42
was the foremostgłówny scientificnaukowy societyspołeczeństwo in EnglandAnglia
167
510119
2997
było najważniejszym
naukowym stowarzyszeniem w Anglii,
08:45
and even in the restodpoczynek of the worldświat.
168
513116
2241
a nawet na całym świecie.
08:47
By the 19thth centurystulecie, it had becomestają się
169
515357
2465
W XIX wieku było bardziej
08:49
a kinduprzejmy of gentleman'sGentleman's clubKlub
170
517822
1833
klubem dla dżentelmenów,
08:51
populatedzaludniony mainlygłównie by antiquariansantykwariuszy, literaryliteracki menmężczyźni and the nobilityszlachta.
171
519655
5007
tworzonym przez antykwariuszy,
literatów i arystokratów.
08:56
The membersczłonków of the philosophicalfilozoficzny breakfastśniadanie clubKlub
172
524662
2153
Członkowie śniadaniowego klubu filozofów
08:58
helpedpomógł formformularz a numbernumer of newNowy scientificnaukowy societiesspołeczeństwa,
173
526815
3014
pomogli powołać
nowe towarzystwa naukowe,
09:01
includingwłącznie z the BritishBrytyjskie AssociationStowarzyszenie.
174
529829
2400
włącznie z Brytyjskim Stowarzyszenie.
09:04
These newNowy societiesspołeczeństwa requiredwymagany
175
532229
2383
Od członków wymagano,
09:06
that membersczłonków be activeaktywny researchersnaukowcy publishingwydawniczy theirich resultswyniki.
176
534612
3490
by prowadzili badania
i publikowali ich wyniki.
09:10
They reinstatedprzywrócone the traditiontradycja of the Q&A
177
538102
2840
Przywrócono zwyczaj zadawania pytań autorom
09:12
after scientificnaukowy papersdokumenty tożsamości were readczytać,
178
540942
2270
po odczytywaniu ich prac,
09:15
whichktóry had been discontinuedprzerwać by the RoyalRoyal SocietySpołeczeństwo
179
543212
2320
który Towarzystwo Królewskie odrzuciło
09:17
as beingistota ungentlemanlyungentlemanly.
180
545532
2905
jako niedżentelmeński.
09:20
And for the first time, they gavedał womenkobiety a footstopa in the doordrzwi of sciencenauka.
181
548437
4896
Po raz pierwszy dopuścili też kobiety.
09:25
MembersCzłonkowie were encouragedzachęcać to bringprzynieść theirich wivesżony,
182
553333
2660
Członków zachęcano
do przychodzenia na spotkania,
09:27
daughterscórki and sisterssiostry to the meetingsspotkania of the BritishBrytyjskie AssociationStowarzyszenie,
183
555993
3926
z żonami, córkami, siostrami.
09:31
and while the womenkobiety were expectedspodziewany to attenduczestniczyć w
184
559919
2770
Początkowo miały bywać
09:34
only the publicpubliczny lecturesWykłady and the socialspołeczny eventswydarzenia like this one,
185
562689
3841
na publicznych odczytach
i spotkaniach towarzyskich,
09:38
they beganrozpoczął się to infiltrateinfiltracji the scientificnaukowy sessionssesje as well.
186
566530
4109
zaczęły jednak zjawiać się też
na posiedzeniach naukowych.
09:42
The BritishBrytyjskie AssociationStowarzyszenie would laterpóźniej be the first
187
570639
2884
Brytyjskie Stowarzyszenie stało się później
09:45
of the majorpoważny nationalkrajowy sciencenauka organizationsorganizacje in the worldświat
188
573523
3644
pierwszą naukową organizacją na świecie,
09:49
to admitprzyznać womenkobiety as fullpełny membersczłonków.
189
577167
2705
która przyjmowała kobiety
jako pełnoprawnych członków.
09:51
[ExternalZewnętrzne fundingfinansowanie for sciencenauka]
190
579872
1441
[Finansowanie nauki]
09:53
Up to the 19thth centurystulecie,
191
581313
1395
W XIX wieku
09:54
naturalnaturalny philosophersfilozofowie were expectedspodziewany to payzapłacić
192
582708
2312
filozofowie przyrody sami musieli
09:57
for theirich ownwłasny equipmentsprzęt and supplieskieszonkowe dzieci.
193
585020
2313
płacić za wyposażenie swoich laboratoriów.
09:59
OccasionallyOd czasu do czasu, there were prizesnagrody,
194
587333
2463
Czasami dostawali nagrody,
10:01
suchtaki as that givendany to JohnJohn HarrisonHarrison in the 18thth centurystulecie,
195
589796
3329
np. John Harrison w XVIII wieku
10:05
for solvingrozwiązywanie the so-calledtak zwana longitudeDługość geograficzna problemproblem,
196
593125
3083
został nagrodzony za rozwiązanie
tzw. problemu długości geograficznej,
10:08
but prizesnagrody were only givendany after the factfakt,
197
596208
2845
ale nagrody takie przyznawano post factum,
10:11
when they were givendany at all.
198
599053
1784
a i to rzadko.
10:12
On the adviceRada of the philosophicalfilozoficzny breakfastśniadanie clubKlub,
199
600837
2904
Zgodnie z radą członków klubu śniadaniowego,
10:15
the BritishBrytyjskie AssociationStowarzyszenie beganrozpoczął się to use the extradodatkowy moneypieniądze
200
603741
3311
Brytyjskie Stowarzyszenie zdecydowało się
przekazywać rezerwy finansowe
10:19
generatedwygenerowany by its meetingsspotkania to give grantsdotacje
201
607052
2674
jako granty
10:21
for researchBadania in astronomyastronomia, the tidespływy, fossilskamieniałość fishryba,
202
609726
3222
dla uczonych zajmujących się
astronomią, pływami, skamieniałościami,
10:24
shipbuildingprzemysł stoczniowy, and manywiele other areasobszary.
203
612948
2827
szkutnictwem i wieloma innymi.
10:27
These grantsdotacje not only alloweddozwolony
204
615775
1775
Umożliwiły one nie tylko
10:29
lessmniej wealthyzamożny menmężczyźni to conductpostępowania researchBadania,
205
617550
2343
prowadzenie badań
mniej zamożnym uczonym,
10:31
but they alsorównież encouragedzachęcać thinkingmyślący outsidena zewnątrz the boxpudełko,
206
619893
2936
ale również zachęcały
do kreatywnego myślenia,
10:34
ratherraczej than just tryingpróbować to solverozwiązać one pre-setzestaw wstępnego questionpytanie.
207
622829
4073
a nie tylko szukania rozwiązań
konkretnych problemów.
10:38
EventuallyOstatecznie, the RoyalRoyal SocietySpołeczeństwo
208
626902
2399
W końcu Towarzystwo Królewskie,
10:41
and the scientificnaukowy societiesspołeczeństwa of other countrieskraje followedśledzić suitgarnitur,
209
629301
3409
a za nim naukowe stowarzyszenia
w innych krajach podążyły tą samą drogą,
10:44
and this has becomestają się -- fortunatelyna szczęście it's becomestają się --
210
632710
2848
i, szczęśliwie, stało się to
10:47
a majorpoważny partczęść of the scientificnaukowy landscapekrajobraz todaydzisiaj.
211
635574
4750
ważnym elementem życia naukowego dziś.
10:52
So the philosophicalfilozoficzny breakfastśniadanie clubKlub
212
640324
3014
Filozoficzny klub śniadaniowy
10:55
helpedpomógł inventwymyślać the modernnowoczesny scientistnaukowiec.
213
643338
3147
pomógł ukształtować nowoczesnego naukowca.
10:58
That's the heroicHeroiczny partczęść of theirich storyfabuła.
214
646485
3228
To ta jasna strona ich historii.
11:01
There's a fliptrzepnięcie sidebok as well.
215
649713
2939
Była też druga.
11:04
They did not foreseeprzewidywać at leastnajmniej one consequencekonsekwencja
216
652652
2984
Nie przewidzieli co najmniej jednej
11:07
of theirich revolutionrewolucja.
217
655636
2536
konsekwencji swojej rewolucji.
11:10
They would have been deeplygłęboko dismayedprzerażony
218
658172
2376
Byliby bardzo rozczarowani
11:12
by today'sdzisiaj disjunctionalternatywę betweenpomiędzy sciencenauka and the restodpoczynek of culturekultura.
219
660548
4484
dzisiejszym rozdzieleniem
nauki i całej reszty kultury.
11:17
It's shockingwstrząsający to realizerealizować
220
665032
2657
To szokujące,
11:19
that only 28 percentprocent of AmericanAmerykański adultsdorośli ludzie
221
667689
3340
że tylko 28% współczesnych Amerykanów
11:23
have even a very basicpodstawowy levelpoziom of sciencenauka literacyalfabetyzacja,
222
671029
3551
ma podstawową wiedzę naukową.
11:26
and this was testedprzetestowany by askingpytając simpleprosty questionspytania like,
223
674580
3071
Badano ich zadając pytania takie jak:
11:29
"Did humansludzie and dinosaursdinozaury inhabitzamieszkują the EarthZiemia at the samepodobnie time?"
224
677651
3809
"Czy ludzie i dinozaury
żyli na Ziemi w tym samym czasie?"
11:33
and "What proportionproporcja of the EarthZiemia is coveredpokryty in waterwoda?"
225
681460
4762
czy "Jaką część Ziemi pokrywa woda?"
11:38
OnceRaz scientistsnaukowcy becamestał się membersczłonków of a professionalprofesjonalny groupGrupa,
226
686222
3993
Gdy naukowcy stali się grupą profesjonalistów,
11:42
they were slowlypowoli walledotoczony murem off from the restodpoczynek of us.
227
690215
3365
stopniowo oddzielali się
od reszty społeczeństwa.
11:45
This is the unintendedniezamierzone consequencekonsekwencja of the revolutionrewolucja
228
693580
3927
To niezamierzony skutek rewolucji,
11:49
that startedRozpoczęty with our fourcztery friendsprzyjaciele.
229
697507
3035
którą zapoczątkowało
czterech przyjaciół z Cambridge.
11:52
CharlesCharles DarwinDarwin said,
230
700542
1793
Karol Darwin powiedział:
11:54
"I sometimesczasami think that generalgenerał and popularpopularny treatisesTraktaty
231
702335
4085
"Myślę czasem,
że popularne opracowania naukowe
11:58
are almostprawie as importantważny for the progresspostęp of sciencenauka
232
706420
2769
są niemal tak samo ważne,
12:01
as originaloryginalny work."
233
709189
1587
jak nowe odkrycia".
12:02
In factfakt, "OriginPochodzenie of SpeciesGatunki" was writtenpisemny
234
710776
3114
"O pochodzeniu gatunków" było napisane
12:05
for a generalgenerał and popularpopularny audiencepubliczność,
235
713890
2109
dla szerokiego grona odbiorców.
12:07
and was widelyszeroko readczytać when it first appearedpojawił się.
236
715999
3893
Było powszechnie czytane,
gdy tylko się ukazało.
12:11
DarwinDarwin knewwiedziałem what we seemwydać się to have forgottenzapomniany,
237
719892
4011
Darwin wiedział to,
o czym dziś nie pamiętamy:
12:15
that sciencenauka is not only for scientistsnaukowcy.
238
723903
4419
że nauka jest nie tylko dla naukowców.
12:20
Thank you.
239
728322
1621
Dziękuję.
12:21
(ApplauseAplauz)
240
729943
5247
(Brawa)
Translated by Magdalena Stonawska
Reviewed by Lena Gorska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Laura Snyder - Science historian
Laura Snyder weaves tales of Victorian-era scientists that have been described as “fit for Masterpiece Theater.”

Why you should listen

A work of history should be more than a collection of happenings, at least from Laura Snyder’s perspective. The Fulbright Scholar, historian of science and professor of philosophy at St. John's University believes histories should aim not only to tell a story, but also to transport a reader through time.

Snyder’s work presents three-dimensional characters that readers connect with. Her most recent book, The Philosophical Breakfast Club, traces the friendship of four 19th-century scientists who met at Cambridge: Charles Babbage (mathematics and computing), William Whewell (math economics), John Herschel (astronomy and photography) and Richard Jones (economy). Inspired by Francis Bacon's ideas, they coined the word “scientist” and were central in transforming science from the province of the amateur (practitioners were until then called "natural philosophers") to a professional system.

More profile about the speaker
Laura Snyder | Speaker | TED.com