TED2004
Paul Moller: My dream of a flying car
Paul Moller: O latającym samochodzie
Filmed:
Readability: 4
477,921 views
Paul Moller rozmawia o przyszłości powietrznego transportu osobistego - połączenie samochodów oraz samolotów, które umożliwią nam prawdziwą swobodę podróżowania nieskrępowaną drogami. Zaprezentował dwa pojazdy nad którymi pracuje: Moller Skycar (samochód + odrzutowiec) oraz pasażerski latający dysk.
Paul Moller - Inventor
With a team of engineers, Paul Moller works on the Skycar, a combination car and jet, as well as the M200, a saucer-shaped hovering car. He also develops next-generation engines to power these and other amazing vehicles. Full bio
With a team of engineers, Paul Moller works on the Skycar, a combination car and jet, as well as the M200, a saucer-shaped hovering car. He also develops next-generation engines to power these and other amazing vehicles. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Many of you could ask the question, you know,
0
1000
2000
Wielu z was może zadać pytanie,
00:15
why is a flying car, or maybe more accurately,
1
3000
3000
dlaczego stworzenie latającego auta, albo dokładniej,
00:18
a roadable aircraft, possible at this time?
2
6000
4000
wielofunkcyjnego samolotu, jest obecnie możliwe?
00:22
A number of years ago,
3
10000
2000
Parę lat temu,
00:24
Mr. Ford predicted that flying cars
4
12000
2000
Henry Ford przewidywał, że latające samochody
00:26
of some form would be available.
5
14000
2000
w jakiejś formie będą istniały.
00:28
Now, 60 years later,
6
16000
2000
Teraz, 60 lat później,
00:30
I'm here to tell you why it's possible.
7
18000
2000
powiem wam dlaczego jest to możliwe.
00:32
When I was about five years old,
8
20000
2000
Kiedy miałem około pięciu lat,
00:34
not very much -- about a year after
9
22000
2000
czyli jakiś rok po tym
00:36
Mr. Ford made his predictions,
10
24000
2000
jak Ford przewidywał przyszłość,
00:38
I was living in a rural part of Canada,
11
26000
3000
mieszkałem we wsi w Kanadzie,
00:41
on the side of a mountain in a very isolated area.
12
29000
4000
u podnóża góry w bardzo odizolowanej okolicy.
00:46
Getting to school, for a kid that was actually pretty short for his age,
13
34000
4000
Dojście do szkoły, dla chłopca niskiego jak na swój wiek,
00:50
through the Canadian winter, was not a pleasant experience.
14
38000
3000
w czasie Kanadyjskiej zimy, nie było przyjemnym doświadczeniem.
00:53
It was a trying and scary thing
15
41000
4000
Przejście czegoś takiego dla małego dziecka
00:57
for a young kid to be going through.
16
45000
3000
było dosyć trudne i straszne.
01:00
At the end of my first year in school, in the summer of that year,
17
48000
3000
Pod koniec pierwszego roku szkoły, latem tego roku,
01:05
I discovered a couple hummingbirds
18
53000
3000
odkryłem parę kolibrów
01:08
that were caught in a shed near my home.
19
56000
2000
uwięzionych w szopie blisko domu.
01:10
They'd worn themselves out,
20
58000
2000
Były wycieńczone,
01:12
beating themselves against the window,
21
60000
2000
próbowały wydostać się przez zamknięte okno,
01:14
and, well, they were easy to capture.
22
62000
2000
więc łatwo je było złapać.
01:16
I took them outside and as I let them go, that split second, even though they were very tired,
23
64000
4000
Zabrałem je na zewnątrz i kiedy je wypuściłem, pomimo że były bardzo zmęczone,
01:20
that second I let them go they hovered for a second,
24
68000
2000
przez sekundę unosiły się w miejscu,
01:22
then zipped off into the distance.
25
70000
2000
i w ułamku sekundy gwałtownie odfrunęły w dal.
01:24
I thought, what a great way to get to school.
26
72000
2000
Pomyślałem wtedy, niezły sposób podróżowania do szkoły.
01:26
(Laughter)
27
74000
2000
(Śmiech)
01:29
For a kid at that age, this was like infinite speed, disappearing,
28
77000
3000
Dla małego dziecka, coś takiego było niesamowitą prędkością, nagłe zniknięcie,
01:33
and I was very inspired by that.
29
81000
2000
i bardzo mnie to zainspirowało.
01:35
And so the next -- over the next
30
83000
2000
Tak więc przez następne
01:37
six decades, believe it or not,
31
85000
2000
sześć dekad, wierzcie lub nie,
01:39
I've built a number of aircraft,
32
87000
3000
zbudowałem kilka samolotów,
01:42
with the goal of creating something that could do for you, or me,
33
90000
4000
dążąc do stworzenia czegoś co umożliwiłoby wam, czy mnie,
01:46
what the hummingbird does,
34
94000
2000
tego co potrafiły te kolibry,
01:48
and give you that flexibility.
35
96000
3000
i dałoby wam tą elastyczność.
01:51
I've called this vehicle, generically, a volantor,
36
99000
4000
Nazwałem ten pojazd, ogólnie, helikop -- volantorem,
01:55
after the Latin word "volant," meaning,
37
103000
2000
z Łacińskiego słowa "volant" oznaczającego,
01:57
to fly in a light, nimble manner.
38
105000
3000
zwinny, lekki i szybki lot.
02:00
Volantor-like helicopter, perhaps.
39
108000
2000
Więc w sumie, volantorowy helikopter.
02:02
The FAA, the controlling body above all,
40
110000
3000
Federalna Administracja Lotnictwa,
02:05
calls it a "powered lift aircraft."
41
113000
3000
określa go jako "samolot pionowego startu i lądowania".
02:08
And they've actually issued a pilot's license --
42
116000
3000
Wydali oni nawet specjalną licencję pilota
02:11
a powerlift pilot's license -- for this type of aircraft.
43
119000
2000
upoważniającą do sterowania tego typu pojazdem.
02:15
It's closer than you think. It's kind of remarkable when you consider that
44
123000
3000
Bardziej trafne niż myślicie. Jest to dość niezwykłe jeśli wziąć pod uwagę,
02:18
there are no operational powered lift aircraft.
45
126000
3000
że obecnie nie ma ani jednego sprawnego pojazdu o takich parametrach.
02:21
So for once, perhaps, the government is ahead of itself.
46
129000
3000
Więc choć raz rząd wyprzedził się z założeniami.
02:25
The press calls my particular volantor a "Skycar."
47
133000
5000
Prasa nazwała mój volantor "Skycar".
02:30
This is a little bit earlier version of it,
48
138000
3000
To jego dość wczesna wersja,
02:33
that's why it's given the X designation,
49
141000
2000
dlatego oznaczony jest jako X,
02:35
but it's a four-passenger aircraft
50
143000
2000
ale to czteroosobowy pojazd latający,
02:37
that could take off vertically, like a helicopter --
51
145000
2000
który może startować pionowo, zupełnie jak helikopter --
02:39
therefore it doesn't need an airfield.
52
147000
2000
więc nie potrzebuje pasa startowego.
02:41
On the ground, it's powered electrically.
53
149000
3000
Na ziemi, jest zasilany elektrycznie.
02:45
It's actually classified as a motorcycle
54
153000
3000
W sumie sklasyfikowany jest jako motocykl
02:48
because of the three wheels, which is a great asset
55
156000
2000
z powodu tych trzech kół, co jest ogromną zaletą ponieważ,
02:50
because it allows you, theoretically, to use this on the highways
56
158000
2000
teoretycznie, umożliwia to poruszanie się nim po autostradach
02:52
in most states, and actually in all cities.
57
160000
3000
w większości stanów, i właściwie we wszystkich miastach.
02:55
So that's an asset because if you've got to deal with the crash protection issues
58
163000
3000
Więc jest to zaleta bo jeśli musiałbyś się zmagać w kwestii ubezpieczenia w razie wypadku
02:58
of the automobile, forget it -- you're never going to fly it.
59
166000
3000
takiego samochodu, to zapomnij -- nigdy byś nie mógł nim polecieć.
03:02
(Laughter)
60
170000
2000
(Śmiech)
03:07
One could say that a helicopter
61
175000
2000
Ktoś może powiedzieć, że przecież helikopter
03:09
does pretty much what the hummingbird does,
62
177000
3000
robi dokładnie to samo co koliber,
03:12
and gets around in much the same way, and it's true,
63
180000
2000
i przemieszcza się w bardzo podobny sposób,
03:14
but a helicopter is a very complex device.
64
182000
4000
to prawda ale helikopter jest bardzo złożonym pojazdem.
03:18
It's expensive --
65
186000
2000
Jest drogi --
03:20
so expensive that very few people could own or use it.
66
188000
3000
tak drogi, że tylko nieliczni mogą go posiadać i użytkować.
03:24
It's often been described because of its fragile nature and its complexity,
67
192000
4000
Często z powodu złożoności i delikatnej natury określa się go
03:28
as a series of parts -- a large number of parts --
68
196000
2000
jako składową bardzo wielu części
03:30
flying in formation.
69
198000
2000
lecących w formacji.
03:32
(Laughter)
70
200000
4000
(Śmiech)
03:37
Another difference, and I have to describe this,
71
205000
2000
Kolejną różnicą, która muszę wam opisać,
03:39
because it's very personal,
72
207000
2000
ponieważ jest bardzo osobista,
03:41
another great difference between the helicopter
73
209000
2000
kolejną dużą różnicą pomiędzy helikopterem
03:43
and the volantor --
74
211000
2000
a volantorem --
03:45
in my case the Skycar volantor --
75
213000
2000
w moim przypadku volantorem Skycar --
03:47
is the experience that I've had
76
215000
2000
jest doświadczenie, które przeżyłem
03:49
in flying both of those.
77
217000
2000
latając obiema maszynami.
03:51
In a helicopter you feel -- and it's still a remarkable sensation --
78
219000
3000
W helikopterze czujesz -- i jest to niezwykłe uczucie --
03:54
you feel like you're being hauled up from above
79
222000
3000
jakbyś był wciągany do góry
03:57
by a vibrating crane.
80
225000
2000
przez wibrujący dźwig.
03:59
When you get in the Skycar -- and I can tell you,
81
227000
2000
Kiedy jesteś w Skycar -- i wierzcie mi,
04:01
there's only one other person that's flown it, but he had the same sensation --
82
229000
3000
tylko jedna osoba poza mną nim leciała, i miała takie same odczucia --
04:04
you really feel like you're being lifted up
83
232000
2000
czujesz się jakbyś był unoszony
04:06
by a magic carpet,
84
234000
3000
przez latający dywan,
04:09
without any vibration whatsoever. The sensation is unbelievable.
85
237000
3000
bez jakichkolwiek wibracji. To uczucie jest niesamowite.
04:12
And it's been a great motivator.
86
240000
2000
I było to ogromną motywacją.
04:14
I only get to fly this vehicle occasionally,
87
242000
3000
Tylko czasami mam możliwość lecieć tym pojazdem,
04:17
and only when I can persuade my stockholders
88
245000
2000
i wyłącznie kiedy uda mi się przekonać moich akcjonariuszy,
04:19
to let me do so,
89
247000
2000
żeby mi pozwolili,
04:21
but it's still one of those wonderful experiences
90
249000
3000
ale jest to jedno z tych cudownych doświadczeń,
04:24
that reward you for all that time.
91
252000
2000
które wynagradza cię za wszystkie problemy.
04:30
What we really need is something to replace the automobile
92
258000
3000
Naprawdę potrzebujemy czegoś co zastąpi samochody
04:33
for those 50-plus mile trips.
93
261000
3000
w podróży na tych ponad 80 km trasach.
04:36
Very few people realize that 50 mile-plus trips
94
264000
2000
Niewielu zdaje sobie sprawę, że podróże mające
04:38
make up 85 percent of the miles traveled in America.
95
266000
3000
ponad 80 km stanowią do 85% km przebytych w Ameryce.
04:41
If we can get rid of that,
96
269000
2000
Gdybyśmy mogli to wykluczyć,
04:43
then the highways will now be useful to you,
97
271000
3000
wtedy autostrady naprawdę by wam służyły,
04:46
as contrasted by what's happening
98
274000
2000
w przeciwieństwie do tego co
04:48
in many parts of the world today.
99
276000
3000
dzieje się obecnie na całym świecie.
04:52
On this next slide, is an interesting history
100
280000
4000
Następny slajd, prezentuje całkiem ciekawą historię
04:56
of what we really have seen in infrastructure,
101
284000
4000
tego co naprawdę można zaobserwować w infrastrukturze,
05:00
because whether I give you a perfect Skycar,
102
288000
3000
ponieważ nawet jeśli dam wam idealny Skycar,
05:03
the perfect vehicle for use, it's going to have very little value to you
103
291000
3000
doskonały pojazd, nie będziecie mieć z niego wiele pożytku
05:06
unless you've got a system to use it in.
104
294000
2000
jeśli zabraknie przystosowanego do niego systemu.
05:08
I'm sure any of you have asked the question,
105
296000
2000
Jestem pewny, że niejeden z was zastanawiał się,
05:10
yeah, are there great things up there -- what am I going to do, get up there?
106
298000
2000
tak, super będziemy latać, ale co potem?
05:12
It's bad enough on a highway, what's it going to be like to be in the air?
107
300000
3000
Na autostradach jest fatalnie, więc jak może być w przestworzach?
05:15
This world that you're going to be talking about tomorrow
108
303000
3000
Ten świat o którym będziecie mówić jutro
05:18
is going to be completely integrated. You're not going to be a pilot,
109
306000
2000
będzie całkowicie zintegrowany. Wy nie będziecie
05:20
you're going to be a passenger.
110
308000
2000
pilotami ale pasażerami.
05:22
And it's the infrastructure that really determines whether this process goes forward.
111
310000
3000
To od infrastruktury zależy czy ten proces będzie się rozwijał.
05:25
I can tell you, technically we can build Skycars --
112
313000
2000
Szczerze, mamy technologię żeby budować Skycary --
05:27
my God, we went to the moon!
113
315000
2000
byliśmy przecież na księżycu!
05:29
The technology there was much more difficult than what I'm dealing with here.
114
317000
3000
Wtedy technologia była bardziej skomplikowana niż to o czym mówię teraz.
05:32
But we have to have these priority changes,
115
320000
2000
Ale musimy ustalić nowe priorytety,
05:34
we have to have infrastructure to go with this.
116
322000
2000
potrzebna nam odpowiednia infrastruktura.
05:36
Historically you see that we got around
117
324000
2000
Historycznie przedstawia się to tak -
05:38
200 years ago by canals,
118
326000
2000
200 lat temu podróżowaliśmy kanałami,
05:40
and as that system disappeared, were replaced by railroads.
119
328000
3000
kiedy ten system zanikł, został zastąpiony koleją,
05:43
As that disappeared we came in with highways.
120
331000
2000
która została wyparta przez autostrady.
05:45
But if you look at that top corner -- the highway system --
121
333000
3000
Zwróćcie uwagę na górny róg przy autostradach
05:48
you see where we are today. Highways are no longer being built,
122
336000
3000
zobaczycie gdzie jesteśmy obecnie. Już nie buduje się autostrad,
05:52
and that's a fact. You won't see any additional highways
123
340000
3000
i to jest fakt. Nie zobaczycie żadnych nowych autostrad
05:55
in the next 10 years.
124
343000
2000
przez następne 10 lat.
05:57
However, the next 10 years, if like the last 10 years,
125
345000
2000
Jednakże, jeśli następne 10 lat będzie
05:59
we're going to see 30 percent more traffic.
126
347000
3000
jak poprzednie 10 to ruch drogowy wzrośnie o 30%.
06:02
And where is that going to lead you to?
127
350000
2000
I jak myślicie, gdzie nas to doprowadzi?
06:04
So the issue then, I've often asked, is
128
352000
2000
Więc sprawą, o którą często pytam, jest
06:06
when is it going to happen?
129
354000
3000
kiedy to nastąpi?
06:09
When are we going to be able to have these vehicles?
130
357000
3000
Kiedy będziemy mogli korzystać z tych pojazdów?
06:12
And of course, if you ask me, I'm going to give you a really optimistic view.
131
360000
3000
Oczywiście ja dam wam najbardziej optymistyczną odpowiedź.
06:15
After all, I've been spending 60 years here believing it's going to happen tomorrow.
132
363000
3000
W końcu 60 lat spędziłem na przekonaniu, że nastąpi to już jutro.
06:18
So, I'm not going to quote myself on this.
133
366000
3000
Więc, nie będę tu cytował siebie.
06:21
I'd prefer to quote someone else,
134
369000
2000
Wolę zacytować kogoś innego,
06:23
who testified with me before Congress,
135
371000
2000
kto zaświadczył razem ze mną przed Kongresem,
06:25
and in his position as head of NASA
136
373000
4000
a kogo pozycja jako szefa NASA,
06:29
put forward this particular vision
137
377000
2000
pozwoliła przedłożyć tą szczególną wizję
06:31
of the future of this type of aircraft.
138
379000
3000
przyszłości tego typu samolotów.
06:35
Now I would argue, actually, if you look at the fact that on the highways today,
139
383000
3000
W sumie, uważam że jeśli przyjrzeć się autostradom dzisiaj,
06:38
you're only averaging about 30 miles per hour --
140
386000
3000
poruszamy się średnio 48 km/h --
06:41
on average, according to the DOT --
141
389000
3000
według Departamentu Transportu --
06:44
the Skycar travels at over 300 miles an hour,
142
392000
2000
Skycar porusza się ponad 480 km/h,
06:46
up to 25,000 feet.
143
394000
3000
na wysokości do 7 km.
06:49
And so, in effect, you could see perhaps a tenfold increase
144
397000
2000
W rezultacie, prawdopodobnie zaobserwujemy 10krotny wzrost
06:51
in the ability to get around
145
399000
3000
możliwości przemieszczania się
06:54
as far as speed is concerned.
146
402000
2000
przynajmniej jeśli chodzi o prędkość.
07:01
Unbeknownst to many of you,
147
409000
3000
Wielu z was nie wie jeszcze,
07:04
the highway in the sky that I'm talking about here
148
412000
2000
że podniebna autostrada, o której tutaj mówię
07:06
has been under construction for 10 years.
149
414000
2000
jest budowana już od 10 lat.
07:09
It makes use of the GPS -- you're familiar with GPS in your automobile,
150
417000
3000
Wykorzystuje GPS -- taki jaki posiadacie w samochodach,
07:12
but you may not be familiar with the fact that there's a GPS U.S.,
151
420000
3000
możecie jednak nie wiedzieć, że istnieje GPS U.S.,
07:15
there's a Russian GPS,
152
423000
2000
GPS rosyjski,
07:17
and there's a new GPS system
153
425000
2000
oraz nowy system GPS
07:19
going to Europe, called Galileo.
154
427000
2000
przeznaczony dla Europy, nazwany Galileo.
07:21
With those three systems,
155
429000
2000
Te trzy systemy,
07:23
you have what is always necessary --
156
431000
2000
to wszystko czego będziecie potrzebować --
07:25
a level of redundancy that says,
157
433000
2000
pewien nadmiar, dzięki któremu
07:27
if one system fails, you'll still have a way
158
435000
2000
jeśli jeden system zawiedzie, będziecie nadal
07:29
to make sure that you're being controlled.
159
437000
2000
mogli być pewni, że jesteście pod kontrolą.
07:31
Because if you're in this world, where computers are controlling what you're doing,
160
439000
3000
Ponieważ w tym świecie, gdzie komputery będą was kontrolowały,
07:34
it's going to be very critical that something can't fail on you.
161
442000
3000
bardzo ważnym będzie żeby nic was nie zawiodło.
07:39
How would a trip in a Skycar work?
162
447000
2000
Jak będzie wyglądało podróżowanie z Skycar?
07:41
Well, you can't right now
163
449000
2000
Cóż, na razie nie możecie
07:43
take off from your home because it's too noisy.
164
451000
3000
wystartować spod domu bo byłoby to zbyt głośne.
07:46
I mean to be able to take off from your home, you'd have to be extremely quiet.
165
454000
3000
Musielibyście być naprawdę bardzo cisi, gdybyście startowali spod domu.
07:49
But it's still fairly quiet.
166
457000
2000
Ale mimo wszystko Skycar jest dosyć cichy.
07:51
You'd motor, electrically, to a vertiport,
167
459000
4000
Podjechalibyście, dzięki napędowi elektrycznemu, do heliportu,
07:55
which may be a few blocks, maybe even a few miles away.
168
463000
2000
oddalonego o kilka przecznic, może kilka kilometrów.
07:57
This is clearly, as I said earlier, a roadable aircraft,
169
465000
3000
Jak powiedziałem wcześniej, Skycar to wielofunkcyjny samolot,
08:00
and you're not going to spend that much time on the road.
170
468000
2000
i nie będziecie spędzać zbyt wiele czasu na drodze.
08:02
After all, if you can fly like that,
171
470000
2000
W końcu, skoro będziecie mogli latać,
08:04
why are you going to drive around on a highway?
172
472000
2000
po co mielibyście jeździć po autostradzie?
08:06
Go to a local vertiport,
173
474000
2000
Dojeżdżacie do najbliższego heliportu,
08:08
plug in your destination,
174
476000
3000
wybieracie miejsce przeznaczenia,
08:11
delivered almost like a passenger.
175
479000
4000
i zostajecie zawiezieni jak pasażerowie.
08:15
You can play computer games, you can sleep, you can read on the way.
176
483000
3000
W trakcie podróży możecie grać w gry, czytać książkę albo spać.
08:19
This is the world -- there won't be you as a pilot. And I know the pilots in the audience aren't going to like that --
177
487000
3000
W tym świecie nie będziecie pilotami. Wiem, że pilotom na widowni się to nie spodoba --
08:22
and I've had a lot of bad feedback
178
490000
2000
i otrzymałem wiele negatywnych opinii
08:24
from people who want to be up there, flying around
179
492000
2000
od ludzi którzy chcieliby sami latać,
08:26
and experiencing that.
180
494000
3000
doświadczyć tego samodzielnie.
08:29
And of course, I suppose like recreational parks you can still do that.
181
497000
3000
Przypuszczam, że w parkach rekreacyjnych nadal będziecie mogli polatać.
08:32
But the vehicle itself is going to be a very, very controlled environment.
182
500000
4000
Ale sam pojazd będzie funkcjonował w bardzo kontrolowanym środowisku.
08:36
Or it's going to have no use to you as a person who might use such a system.
183
504000
4000
W przeciwnym razie nie przyda się wam jako potencjalnym użytkownikom takiego systemu.
08:40
We flew the first vehicle for the international press
184
508000
3000
Pierwszy pojazd oblataliśmy dla prasy międzynarodowej
08:43
in 1965, when I really got it started.
185
511000
2000
w 1965, kiedy rozpocząłem pracę.
08:45
I was a professor at the U.C. Davis System,
186
513000
2000
Byłem profesorem na Uniwersytecie w Davis, Kalifornia,
08:47
and I got a lot of excitement around this,
187
515000
2000
zgromadziłem wiele podekscytowanych osób,
08:49
and I was able to fund the initiation of the program back in that time.
188
517000
4000
i udało mi się wówczas zebrać fundusze na rozpoczęcie projektu.
08:53
And then through the various years
189
521000
2000
I na przestrzeni różnych lat
08:55
we invented various vehicles.
190
523000
2000
wynaleźliśmy kilka różnorodnych pojazdów.
08:57
Actually the critical point was in 1989,
191
525000
3000
W sumie przełom nastąpił w 1989,
09:00
when we demonstrated the stability of this vehicle --
192
528000
2000
kiedy prezentowaliśmy stabilność tego pojazdu --
09:02
how completely stable it was in all circumstances,
193
530000
3000
zachowywał całkowitą stabilność niezależnie od okoliczności,
09:05
which is of course very critical.
194
533000
2000
co było oczywiście bardzo ważnym czynnikiem.
09:07
Still not a practical vehicle during all of this,
195
535000
3000
Nie był to wtedy zbyt praktyczny pojazd,
09:10
but moving in the right direction, we believe.
196
538000
3000
ale uważaliśmy, że zmierzamy w dobrym kierunku.
09:14
Finally, in the early part of --
197
542000
3000
W końcu na początku --
09:17
or actually the middle of 2002,
198
545000
4000
albo raczej w połowie 2002,
09:21
we flew the 400 -- M400, which was the four-passenger vehicle.
199
549000
4000
oblataliśmy M400, czyli czteroosobowy pojazd.
09:25
In this case here, we're flying it remotely, as we always did at the beginning.
200
553000
4000
Tutaj był sterowany zdalnie, jak zawsze przy pierwszym locie.
09:29
And we had very small power plants in it at this time.
201
557000
3000
Wtedy zainstalowane były słabsze akumulatory.
09:32
We are now installing larger powerplants,
202
560000
2000
Obecnie instalujemy mocniejsze akumulatory,
09:34
which will make it possible for me to get back on board.
203
562000
2000
które pozwolą mi ponownie wejść na pokład.
09:36
A vertical-takeoff aircraft
204
564000
2000
Samolot pionowego startu i lądowania
09:38
is not the safest vehicle during the test flight program.
205
566000
4000
nie jest najbezpieczniejszym pojazdem do lotów testowych.
09:42
There's an old adage that applied for the years
206
570000
3000
Jest takie stare powiedzenie, które odnosiło się do okresu
09:45
between 1950s and 1970s,
207
573000
3000
pomiędzy latami 50tymi i 70tymi
09:48
when every aeronautical company
208
576000
2000
kiedy każda firma aeronautyczna
09:50
was working on vertical-takeoff aircraft.
209
578000
2000
pracowała nad samolotami VTOL.
09:54
A vertical-takeoff aircraft
210
582000
2000
Samolot pionowego startu i lądowania
09:56
needs an artificial stabilization system --
211
584000
2000
wymaga sztucznego systemu stabilizacyjnego --
09:58
that's essential.
212
586000
2000
to bardzo istotne.
10:00
At least for the hover,
213
588000
2000
Przynajmniej podczas zawisu,
10:02
and the low-speed flight.
214
590000
3000
oraz powolnego lotu.
10:06
If that single-stability system,
215
594000
2000
Jeśli ten pojedynczy system stabilizacyjny,
10:08
that brain that flies that aircraft, fails, or if the engine fails,
216
596000
4000
ten mózg, który steruje samolotem, zawiedzie, albo silnik zawiedzie,
10:12
that vehicle crashes. There is no option to that.
217
600000
3000
to ten pojazd się rozbije. Nie ma innej opcji.
10:15
And the adage that I'm referring to,
218
603000
2000
A powiedzenie, które mam na myśli,
10:17
that applied at that time,
219
605000
2000
które odnosiło się do tamtego okresu,
10:19
was that nothing comes down faster
220
607000
2000
to, że nic nie spada szybciej
10:21
than a VTOL aircraft upside down.
221
609000
2000
niż samolot VTOL do góry nogami.
10:23
(Laughter)
222
611000
2000
(Śmiech)
10:25
That's a macabre comment because we lost a lot of pilots.
223
613000
3000
To bardzo makabryczne powiedzenie bo straciliśmy wielu pilotów.
10:28
In fact, the aircraft companies gave up on
224
616000
2000
Co więcej, firmy aeronautyczne przestały
10:30
vertical-takeoff aircraft
225
618000
2000
pracować nad samolotami VTOL
10:32
more or less for a number of years.
226
620000
2000
mniej więcej na parę lat.
10:34
And there's really only one operational aircraft in the world today
227
622000
3000
Tak naprawdę na świecie istnieje tylko jeden funkcjonalny samolot VTOL,
10:37
that's a vertical-takeoff aircraft -- as distinct from a helicopter --
228
625000
2000
samolot pionowego startu i lądowania różny od helikoptera --
10:39
and that's the Hawker Harrier jump jet.
229
627000
3000
czyli myśliwiec Hawker Harrier.
10:47
A vertical-takeoff aircraft,
230
635000
2000
Samolot pionowego startu i lądowania,
10:49
like the hummingbird,
231
637000
2000
tak jak kolibry,
10:51
has a very high metabolism,
232
639000
2000
ma bardzo duży metabolizm,
10:53
which means it requires a lot of energy.
233
641000
3000
czyli wymaga bardzo dużo energii.
10:56
Getting that energy is very, very difficult. It all comes down
234
644000
3000
Otrzymanie takiej energii jest bardzo, bardzo trudne. Wszystko sprowadza się
10:59
to that power plant -- how to get a large amount of power in a small package.
235
647000
4000
do akumulatorów -- jak w małym opakowaniu zmieścić ogromną moc.
11:05
Fortunately, Dr. Felix Wankel
236
653000
2000
Na szczęście Dr. Felix Wankel
11:07
invented the rotary engine.
237
655000
3000
wynalazł silnik rotacyjny.
11:10
A very unique engine -- it's round,
238
658000
2000
Bardzo wyjątkowy silnik -- jest okrągły,
11:12
it's small, it's vibration-free.
239
660000
3000
mały, nie wytwarza wibracji.
11:15
It fits exactly where we need to fit it,
240
663000
2000
Pasuje idealnie tam gdzie potrzebujemy,
11:17
right in the center of the hubs of the ducts in the system --
241
665000
3000
zaraz w centrum tub napędowych --
11:20
very critical. In fact that engine --
242
668000
2000
bardzo istotne. Co więcej ten silnik --
11:22
for those who are into the automobile --
243
670000
2000
ci z was którzy znają się na samochodach --
11:24
know that it recently is applied to the RX8 --
244
672000
2000
wiedzą, że niedawno został zamontowany
11:26
the Mazda.
245
674000
2000
w Mazdzie RX8.
11:28
And that sportscar won Sports Car of the Year.
246
676000
3000
Oraz, że ten samochód sportowy wybrano najlepszym samochodem sportowym roku.
11:32
Wonderful engine.
247
680000
2000
Cudowny silnik.
11:34
In that application, it generates one horsepower per pound,
248
682000
2000
W praktyce, wytwarza on moc 1 KM na kilogram,
11:36
which is twice as good as your car engine today,
249
684000
3000
czyli dwa razy więcej niż to co oferują silniki samochodowe obecnie,
11:39
but only half of what we need.
250
687000
2000
ale to tylko połowa mocy, której potrzebujemy.
11:41
My company has spent 35 years
251
689000
3000
Moja firma poświęciła 35 lat
11:44
and many millions of dollars taking that rotary engine,
252
692000
3000
i wiele milionów dolarów na rozwinięcie tego silnika rotacyjnego,
11:47
which was invented in the late '50s, and getting it to the point that we get
253
695000
3000
który został wynaleziony pod koniec lat 50tych, i doprowadzenie go
11:50
over two horsepower per pound, reliably, and critical.
254
698000
3000
do stanu gdzie otrzymaliśmy ponad 2KM na kilogram, pewnie i niepodważalnie.
11:53
We actually get 175 horsepower
255
701000
3000
W sumie uzyskaliśmy 175 koni mechanicznych
11:56
into one cubic foot.
256
704000
2000
w 30 cm sześciennych.
11:59
We have eight engines in this vehicle.
257
707000
2000
Zamieściliśmy osiem silników w tym pojeździe.
12:01
We have four computers. We have two parachutes.
258
709000
3000
Mamy cztery komputery. Dwa spadochrony.
12:05
Redundancy is the critical issue here.
259
713000
2000
Nadmiar jest tutaj kluczową sprawą.
12:07
If you want to stay alive you've got to have backups.
260
715000
2000
Jeśli chcecie przeżyć musicie mieć odpowiednie zaplecze.
12:09
And we have actually flown this vehicle and lost an engine,
261
717000
2000
Zdarzyło nam się już lecieć tym pojazdem i
12:11
and continued to hover.
262
719000
2000
straciliśmy silnik, a pomimo to utrzymaliśmy się w zawisie.
12:13
The computers back up each other. There's a voting system --
263
721000
3000
Komputery wzajemnie się wspomagają. Mamy system głosowania --
12:16
if one computer is not agreeing with the other three,
264
724000
4000
jeśli jeden komputer nie zgadza się z pozostałymi trzema,
12:20
it's kicked out of the system.
265
728000
1000
zostaje wyparty z systemu.
12:21
And then you have three -- you still have the triple redundancy.
266
729000
3000
Trzy będą nadal sprawne -- nadal będziecie mieć trzy w zapasie.
12:24
If one of those fails, you still have a second chance.
267
732000
3000
Jeśli jeden z nich zawiedzie, nadal będziecie mieć drugą szansę.
12:27
If you stick around, then good luck.
268
735000
2000
Ale jeśli wówczas nie spróbujecie wylądować to powodzenia.
12:29
There won't be a third chance.
269
737000
3000
Trzeciej szansy nie będziecie mieć.
12:33
The parachutes are there -- hopefully,
270
741000
2000
Spadochrony są tam -- głównie,
12:35
more for psychological than real reasons, but
271
743000
3000
z powodów bardziej psychologicznych, ale
12:38
they will be an ultimate backup if it comes to that.
272
746000
3000
mogą się okazać waszą ostatnią deską ratunku, w razie czego.
12:41
(Laughter)
273
749000
1000
(Śmiech)
12:44
I'd like to show you an animation in this next one,
274
752000
2000
Teraz pokażę wam pewną animacje,
12:46
which is one element
275
754000
2000
prezentującą jeden ze sposobów
12:48
of the Skycar's use,
276
756000
2000
wykorzystania Skycar,
12:50
but it's one that demonstrates how it could be used.
277
758000
2000
demonstracja tego do czego można by go użyć.
12:52
You could think of it personally in your own terms,
278
760000
2000
Sami również możecie się zastanowić, jak wy
12:54
of how you might use it.
279
762000
2000
byście go wykorzystali.
12:56
Video: Skycar dispatched, launch rescue vehicle for San Francisco.
280
764000
4000
Centrala Skycar, wysłać pojazd ratunkowy do San Francisco.
13:28
Paul Moller: I believe that personal transportation
281
796000
2000
Wierzę, że transport osobisty,
13:30
in something like the Skycar,
282
798000
2000
w postaci takiej jak Skycar,
13:32
probably in another volantor form as well,
283
800000
3000
albo nawet volantor w jakiejś innej formie,
13:35
will be a significant part of our lives,
284
803000
3000
stanie się znaczącą częścią naszego życia,
13:38
as Dr. Goldin says, within the next 10 years.
285
806000
3000
tak jak przewiduje Dr. Goldin w przeciągu następnych 10 lat.
13:41
And it's going to change the demographics in a very significant way.
286
809000
3000
Wpłynie to również znacząco na układ demograficzny.
13:45
If you can live 75 miles from San Francisco and get there in 15 minutes,
287
813000
4000
Jeśli będziecie mogli mieszkać 120 km od San Francisco i dostać się tam w 15 minut,
13:49
you're going to sell your 700,000-dollar apartment,
288
817000
4000
sprzedacie swój wart 700 tysięcy dolarów apartament,
13:53
buy an upscale home on the side of a mountain,
289
821000
2000
kupicie ekskluzywny dom na zboczu góry,
13:55
buy a Skycar,
290
823000
2000
kupicie Skycar,
13:57
which I think would be priced at that time perhaps
291
825000
2000
który jak myślę powinien być wtedy już po przecenie
13:59
in the area of 100,000 dollars, put money in the bank ...
292
827000
3000
być może za około 100 tysięcy dolarów, resztę pieniędzy ulokujecie w banku...
14:02
that's a very significant incentive for getting out of San Francisco.
293
830000
3000
bardzo zachęcająca wizja wydostania się z San Francisco.
14:06
But you better be the first one out of town as the real estate values go to hell.
294
834000
3000
Tylko pośpieszcie się z wyprowadzką bo ceny nieruchomości zaczynają szaleć.
14:09
(Laughter)
295
837000
4000
(Śmiech)
14:14
Developing the Skycar has been a real challenge.
296
842000
3000
Opracowywanie Skycar było prawdziwym wyzwaniem.
14:17
Obviously I'm dependent on a lot of other people
297
845000
2000
Oczywiście jestem zależny od wielu innych osób,
14:19
believing in what I'm doing -- both financially and in technical help.
298
847000
3000
które wierzą w to co robię -- oferując pomoc finansową i techniczną.
14:23
And that has --
299
851000
2000
I to powoduje --
14:25
you run into situations where you have this great acceptance of what you're doing,
300
853000
4000
znajdujesz się w sytuacjach gdzie panuje ogromna akceptacja tego co robisz,
14:29
and a lot of rejection of the same kind of thing.
301
857000
3000
i bardzo wiele niechęci również do tego samego.
14:32
I characterized this emerging technology
302
860000
4000
Scharakteryzowałem tą powstającą technologię
14:36
in an aphorism,
303
864000
2000
w aforyzmie,
14:38
as it's described,
304
866000
3000
przedstawionym tutaj,
14:41
which really talks about what I've experienced,
305
869000
2000
który naprawdę mówi o tym czego doświadczyłem,
14:43
and I'm sure what other people may have experienced
306
871000
2000
i czego, jak myślę, inni ludzie również doświadczyli
14:45
in emerging technologies.
307
873000
3000
przy pojawiających się technologiach.
14:53
There's an interesting poll that came out recently
308
881000
2000
Niedawno przeprowadzono ciekawą ankietę
14:55
under NAS --
309
883000
2000
za pośrednictwem NAS --
14:57
I think it's MSNBC --
310
885000
2000
choć wydaje mi się, że to było MSNBC --
14:59
in which they asked the question,
311
887000
2000
w której zadano pytanie,
15:01
"Are you in the market for a volantor?"
312
889000
3000
"Czy byłbyś zainteresowany zakupem volantora?"
15:04
Twenty-three percent said, "Yes, as soon as possible."
313
892000
3000
23% odpowiedziało, "Tak, od razu."
15:07
Forty-seven percent -- yes, as soon as they could -- price could come down.
314
895000
3000
47% -- tak, jak tylko będą mogli -- jeśli ceny się obniżą.
15:10
Twenty-three percent said, "As soon as it's proven safe."
315
898000
3000
23% odpowiedziało, "Tak, kiedy zostanie uznany za bezpieczny."
15:13
Only seven percent said
316
901000
2000
I tylko 7% odparło,
15:15
that they wouldn't consider buying a Skycar.
317
903000
3000
że nie byliby zainteresowani zakupem Skycar.
15:18
I'm encouraged by that. At least it makes me feel like,
318
906000
3000
Jestem tym bardzo zachęcony. Przynajmniej mam poczucie,
15:22
to some extent, it is becoming self-evident.
319
910000
3000
że do pewnego stopnia, staje się oczywiste,
15:25
That we need an alternative to the automobile,
320
913000
2000
że potrzebujemy alternatywy dla samochodów,
15:27
at least for those 50-mile trips and more,
321
915000
2000
przynajmniej w przypadku tych ponad 80 km podróży,
15:29
so that the highways become usable in today's world.
322
917000
3000
żeby autostrady stały się dla was bardziej użyteczne w dzisiejszym świecie.
15:32
Thank you.
323
920000
2000
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Paul Moller - InventorWith a team of engineers, Paul Moller works on the Skycar, a combination car and jet, as well as the M200, a saucer-shaped hovering car. He also develops next-generation engines to power these and other amazing vehicles.
Why you should listen
Paul Moller is the president, CEO and chair of Moller International, a company devoted to engineering the combination of automobile and jet known as the Moller Skycar. His company also works on the M200, a low-flying disc, or volantor, that may go into production later in 2009. (As cool as it looks, the M200 has serious applications as a rescue vehicle.) A partner company, Freedom Motors, builds the Rotapower engine.
Moller developed the Aeronautical Engineering program at UC Davis while a professor there from 1963 to 1975. In 1972 he founded SuperTrapp Industries, and also led the group that developed the Davis Research Park Complex between 1975 and 1983. He's been working on VTOL (vertical takeoff and landing) personal vehicles since the late 1960s.
Paul Moller | Speaker | TED.com