ABOUT THE SPEAKER
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com
TED-Ed

Chris Anderson (TED): Questions no one knows the answers to

Filmed:
17,835,841 views

In a new TED-Ed series designed to catalyze curiosity, TED Curator Chris Anderson shares his obsession with questions that no one (yet) knows the answers to. A short intro leads into two questions: Why can't we see evidence of alien life? on.ted.com/AlienLife and How many universes are there? on.ted.com/HowMany ... Find more TED-Ed videos on our new YouTube channel: youtube.com/TEDEd.
- TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
On a typicaltipik day at schoolokul,
0
15448
2675
Okuldaki sıradan bir günde,
00:18
endlesssonsuz hourssaatler are spentharcanmış learningöğrenme
the answerscevaplar to questionssorular,
1
18147
4584
soruların cevaplarını
öğrenirken saatler harcanır
00:22
but right now, we'lliyi do the oppositekarşısında.
2
22755
2296
ama şimdi tam tersini yapacağız.
00:26
We're going to focusodak on questionssorular
where you can't learnöğrenmek the answerscevaplar
3
26384
3143
Bilinmedikleri için
cevaplarını öğrenemeyeceğiniz
00:29
because they're unknownBilinmeyen.
4
29551
1425
sorulara odaklanacağız.
00:31
I used to puzzlebulmaca about a lot of things
as a boyoğlan, for exampleörnek:
5
31320
5318
Küçük bir çocukken birçok
konuda kafa yorardım, örneğin:
00:36
What would it feel like to be a dogköpek?
6
36662
2415
Köpek olmak nasıl bir his?
00:39
Do fishbalık feel painAğrı?
7
39101
1875
Balıklar acıyı hisseder mi?
00:41
How about insectshaşarat?
8
41412
1450
Peki ya böcekler?
00:43
Was the BigBüyük BangPatlama just an accidentkaza?
9
43784
2864
Büyük Patlama sadece bir kaza mıydı?
00:47
And is there a God?
10
47607
1369
Bir Tanrı var mı?
00:49
And if so, how are we so sure
that it's a He and not a She?
11
49000
4533
Varsa, onun bir kadın değil de
erkek olduğundan nasıl eminiz?
00:53
Why do so manyçok innocentmasum people
and animalshayvanlar sufferacı çekmek terriblekorkunç things?
12
53557
3185
Neden birçok masum insan ve hayvan
korkunç şeyler yaşıyor?
00:57
Is there really a planplan for my life?
13
57544
1920
Hayatım için gerçekten bir plan var mı?
01:00
Is the futuregelecek yethenüz to be writtenyazılı,
14
60596
1751
Gelecek yazılacak mı
01:02
or is it alreadyzaten writtenyazılı
and we just can't see it?
15
62371
3393
yoksa zaten yazılı
ve biz mi göremiyoruz?
01:05
But then, do I have freeücretsiz will?
I mean, who am I anywayneyse?
16
65788
2944
Eğer öyleyse özgür iradem var mı?
Yani, ben kimim ki?
01:08
Am I just a biologicalbiyolojik machinemakine?
17
68756
1524
Sadece biyolojik bir makine mi?
01:11
But then, why am I consciousbilinçli?
What is consciousnessbilinç?
18
71371
3285
O zaman neden bilinçliyim?
Bilinçlilik nedir?
01:15
Will robotsrobotlar becomeolmak consciousbilinçli one day?
19
75768
1937
Robotlar da bir gün bilinçli olacak mı?
01:19
I mean, I kindtür of assumedkabul that some day
20
79291
2406
Bir gün tüm bu soruların cevaplarını
01:21
I would be told the answerscevaplar
to all these questionssorular.
21
81721
2656
alabileceğimi varsaymıştım.
01:25
SomeoneBirisi mustşart know, right?
22
85557
1844
Bilen biri olmalı, değil mi?
01:28
GuessSanırım what? No one knowsbilir.
23
88517
2309
Peki durum ne? Kimse bilmiyor.
01:32
MostÇoğu of those questionssorular
puzzlebulmaca me more now than ever.
24
92167
3593
Bu sorular kafamı
her zamankinden çok karıştırıyor.
01:35
But divingDalış into them is excitingheyecan verici
25
95784
2503
Yine de bunlara
dalıp gitmek heyecan verici
01:38
because it takes you
to the edgekenar of knowledgebilgi,
26
98311
2283
çünkü sizi
bilginin uç noktasına götürüyor
01:40
and you never know what you'llEğer olacak find there.
27
100618
2000
ve orada ne bulacağınızı
asla bilemezsiniz.
01:43
So, two questionssorular that no one
on EarthDünya knowsbilir the answerCevap to.
28
103921
5576
İşte dünyada cevabını kimsenin
bilmediği iki soru.
01:50
(MusicMüzik)
29
110704
1685
(Müzik)
01:52
[How manyçok universesevrenler are there?]
30
112413
3699
[Kaç tane evren var?]
01:57
SometimesBazen when I'm on a long planeuçak flightuçuş,
31
117812
2164
Bazen uzun süren bir uçak yolculuğundayken
02:00
I gazebakışları out at all those
mountainsdağlar and desertsçöller
32
120000
2868
dağlara ve çöllere bakıyorum
02:02
and try to get my headkafa
around how vastgeniş our EarthDünya is.
33
122892
2702
ve Dünya'nın ne kadar büyük olduğunu
kavramaya çalışıyorum.
02:06
And then I rememberhatırlamak
that there's an objectnesne we see everyher day
34
126608
2762
Daha sonra içerisine bir
milyon dünyanın sığabileceği
02:09
that would literallyharfi harfine fituygun
one millionmilyon EarthsToprak metalleri insideiçeride it:
35
129394
3598
ve her gün gördüğümüz
bir cisim olduğunu hatırlıyorum:
02:13
the SunGüneş.
36
133016
1016
Güneş.
02:14
It seemsgörünüyor impossiblyİnanılmayacak kadar bigbüyük.
37
134056
1610
İnanılmaz büyük görünüyor.
02:15
But in the great schemedüzen
of things, it's a pinprickiğne,
38
135690
3460
Ama büyük resme bakarsak
sadece iğne deliği kadar,
02:19
one of about 400 billionmilyar starsyıldızlar
in the MilkySütlü Way galaxygökada,
39
139174
3944
Samanyolu galaksisindeki, berrak bir
gecede, gökyüzünü kaplayan soluk,
02:23
whichhangi you can see on a clearaçık night
40
143142
2052
beyaz bir sis olarak görebileceğiniz
02:25
as a palesoluk whitebeyaz mistsis
stretchedgergin acrosskarşısında the skygökyüzü.
41
145218
2143
yaklaşık 400 milyar yıldızdan birisi.
02:28
And it getsalır worsedaha da kötüsü.
42
148511
1099
Daha da fenası var.
02:29
There are maybe 100 billionmilyar galaxiesgalaksiler
detectabletespit by our telescopesteleskoplar.
43
149634
3285
Teleskoplarımızla algılanabilen
belki de 100 milyar galaksi var.
02:33
So if eachher starstar was the sizeboyut
of a singletek graintahıl of sandkum,
44
153758
4279
Her yıldız bir kum tanesi büyüklüğünde
olsaydı, yalnızca Samanyolu
02:38
just the MilkySütlü Way has enoughyeterli starsyıldızlar
45
158061
2000
914'e 914 santimetrelik bir kumsalı
02:40
to filldoldurmak a 30-foot-ayak by 30-foot-ayak
stretchUzatmak of beachplaj
46
160085
2658
91 santimetre derinliğinde
02:42
threeüç feetayaklar deepderin with sandkum.
47
162767
1841
dolduracak kadar yıldız barındırırdı.
02:45
And the entiretüm EarthDünya
doesn't have enoughyeterli beachesSahiller
48
165903
2702
Ayrıca tüm Dünya'da evrendeki yıldızların
02:48
to representtemsil etmek the starsyıldızlar
in the overalltüm universeEvren.
49
168629
2610
tamamını karşılayacak kadar kumsal yok.
02:51
SuchBöyle a beachplaj would continuedevam et for literallyharfi harfine
hundredsyüzlerce of millionsmilyonlarca of milesmil.
50
171263
3551
Böyle bir sahil yüzlerce milyon kilometre
uzunluğunda olurdu.
02:55
HolyKutsal StephenStephen HawkingHawking,
that is a lot of starsyıldızlar.
51
175791
3185
Stephen Hawking adına!
Bu çok sayıda yıldız demek.
02:59
But he and other physicistsfizikçiler
now believe in a realitygerçeklik
52
179968
2924
O ve diğer fizikçiler evrenin
akıl almaz derecede,
03:02
that is unimaginablykarmaşa hayal edilemez vahşet biggerDaha büyük still.
53
182916
2183
bundan bile daha büyük
olduğuna inanıyor.
03:06
I mean, first of all,
the 100 billionmilyar galaxiesgalaksiler
54
186002
2182
Öncelikle, teleskoplarımızın
sınırlarındaki
03:08
withiniçinde rangemenzil of our telescopesteleskoplar
55
188208
1508
100 milyar galaksi
03:09
are probablymuhtemelen a minusculeminuscule
fractionkesir of the totalGenel Toplam.
56
189740
2589
muhtemelen bütün içindeki
çok küçük bir parça.
03:12
SpaceUzay itselfkendisi is expandinggenişleyen
at an acceleratinghızlanan pacehız.
57
192353
4002
Uzay artan bir hızla genişliyor.
03:16
The vastgeniş majorityçoğunluk of the galaxiesgalaksiler
58
196379
2379
Galaksilerin büyük bir çoğunluğu
03:18
are separatingayırma from us so fasthızlı
that lightışık from them mayMayıs ayı never reachulaşmak us.
59
198782
3607
bizden o kadar hızla kopuyor ki onlardan
gelen ışık bize hiç ulaşmayabilir.
03:23
Still, our physicalfiziksel realitygerçeklik here on EarthDünya
60
203257
2724
Yine de Dünya'daki
fiziksel gerçeklik bu uzak,
03:26
is intimatelyyakından connectedbağlı
to those distantuzak, invisiblegörünmez galaxiesgalaksiler.
61
206005
3932
görünmez galaksilerle yakından bağlantılı.
03:29
We can think of them
as partBölüm of our universeEvren.
62
209961
2195
Onları evrenimizin
bir parçası olarak görebiliriz.
03:32
They make up a singletek, giantdev edificeyapı
63
212744
2232
Aynı fiziksel yasalara
uyarak ve sizle beni
03:35
obeyinguyarak the sameaynı physicalfiziksel lawsyasalar
and all madeyapılmış from the sameaynı typestürleri of atomsatomları,
64
215000
3460
oluşturan aynı türdeki atom,
elektron, proton, kuark, nötrondan
03:38
electronselektronlar, protonsProton, quarkskuarklar, neutrinosNötrinoları,
that make up you and me.
65
218484
3537
meydana gelerek tek,
devasa bir yapı oluşturuyorlar.
03:42
HoweverAncak, recentson theoriesteoriler in physicsfizik,
includingdahil olmak üzere one calleddenilen stringsicim theoryteori,
66
222690
4279
Yine de sicim kuramı da dahil
son kuramlar bize
03:46
are now tellingsöylüyorum us there could be
countlesssayısız other universesevrenler
67
226993
2983
yapısı farklı taneciklere dayanan,
farklı özelliklerde olan
03:50
builtinşa edilmiş on differentfarklı typestürleri of particlesparçacıklar,
68
230000
1976
ve farklı yasalara uyan
03:52
with differentfarklı propertiesözellikleri,
obeyinguyarak differentfarklı lawsyasalar.
69
232000
2381
sayısız başka evrenin
olabileceğini söylüyor.
03:54
MostÇoğu of these universesevrenler
could never supportdestek life,
70
234928
2508
Çoğu evren yaşama hiç uygun olmayabilir
03:57
and mightbelki flashflaş in and out
of existencevaroluş in a nanosecondnano saniye.
71
237460
2976
ve bir nanosaniye için var olup
sonra yok olmuş olabilir.
04:01
But nonethelessyine de, combinedkombine,
they make up a vastgeniş multiversemultiverse
72
241085
3475
Bununla birlikte, bir araya gelerek
ilginçlikler içeren
04:04
of possiblemümkün universesevrenler
in up to 11 dimensionsboyutlar,
73
244584
3038
ve hayal gücümüzün ötesinde olan,
11 boyuta kadar varan
04:07
featuringsahip wondersharikaları
beyondötesinde our wildestçılgın imaginationhayal gücü.
74
247646
3734
muhtemel evrenlerin içinde olduğu
engin bir çoklu evren meydana getirirler.
04:12
The leadingönemli versionversiyon of stringsicim theoryteori
predictstahmin eder a multiversemultiverse
75
252206
2873
Sicim kuramının ana versiyonu
10 üzeri 500 evrenden oluşan
04:15
madeyapılmış up of 10 to the 500 universesevrenler.
76
255103
1873
çoklu bir evren öngörür.
04:17
That's a one followedtakip etti by 500 zerossıfır,
77
257000
3869
Bu da, 1'in yanında
500 tane sıfır olması demek.
04:20
a numbernumara so vastgeniş that if everyher atomatom
78
260892
2402
Bu o kadar büyük bir sayı ki
04:23
in our observableizlenebilir universeEvren
had its ownkendi universeEvren,
79
263318
4106
gözlemleyebildiğimiz evrendeki her atom
kendi evrenine sahip olsa
04:27
and all of the atomsatomları
in all those universesevrenler eachher had
80
267448
2429
bu evrenlerdeki her atom da
04:29
theironların ownkendi universeEvren,
81
269901
1983
kendi evrenlerine sahip olsa
04:32
and you repeatedtekrarlanan that for two more cyclesdöngüleri,
82
272000
2322
ve bu işlemi iki kez daha
devam ettirseniz
04:34
you'dşimdi etsen still be at a tinyminik
fractionkesir of the totalGenel Toplam,
83
274346
3401
hâlâ toplam kısmın
ufak bir parçası olurdunuz.
04:37
namelyyani, one trilliontrilyon trilliontrilyon trilliontrilyon
trilliontrilyon trilliontrilyon trilliontrilyon trilliontrilyon
84
277771
3477
Yani, bir trilyon trilyon trilyon
trilyon trilyon trilyon trilyon
04:41
trilliontrilyon trilliontrilyon trilliontrilyon trilliontrilyon
trilliontrilyon trilliontrilyon trilliontrilyon trillionthtrilyonda.
85
281272
4736
trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon
trilyon trilyon trilyonuncu.
04:46
(LaughterKahkaha)
86
286421
1313
(Gülüşmeler)
04:47
But even that numbernumara
is minusculeminuscule comparedkarşılaştırıldığında to anotherbir diğeri numbernumara:
87
287758
4465
Ama bu sayı bile
başka bir sayıya kıyasla çok küçük:
04:53
infinitysonsuzluk.
88
293012
1008
sonsuz.
04:54
Some physicistsfizikçiler think the space-timeUzay-zaman
continuumsüreç is literallyharfi harfine infinitesonsuz
89
294488
3191
Bazı fizikçiler uzay-zaman tümlüğünün
gerçek anlamda sonsuz olduğunu
04:57
and that it containsiçeren an infinitesonsuz numbernumara
of so-calledsözde pocketcep universesevrenler
90
297703
3377
ve değişken özellikleri olan
sonsuz sayıda cep evrenini
05:01
with varyingdeğişen propertiesözellikleri.
91
301104
1143
içerdiğini düşünüyor.
05:03
How'sNasıl 's your brainbeyin doing?
92
303107
1129
Beyniniz ne durumda?
05:05
QuantumKuantum theoryteori addsekler a wholebütün newyeni wrinklekırışıklık.
93
305061
1915
Kuantum teorisi de yeni bir ipucu ekliyor.
05:07
I mean, the theory'steori'nın been provenkanıtlanmış
truedoğru beyondötesinde all doubtşüphe,
94
307000
2652
Teori kesin olarak kanıtlandı
05:09
but interpretingyorumlama it is bafflingşaşırtıcı,
95
309676
2209
ama yorumlanış şekli kafa karıştırıcı
05:11
and some physicistsfizikçiler think
you can only un-baffle(un-baffle) it
96
311909
3097
ve bazı fizikçiler yalnızca bu devasa
sayıdaki paralel evrenlerin
05:15
if you imaginehayal etmek that hugeKocaman numberssayılar
of parallelparalel universesevrenler
97
315030
2602
her an oluşmakta olduğunu
ve bu evrenlerin çoğunun
05:17
are beingolmak spawnedbalık yumurtası everyher momentan,
98
317656
2581
tam da içinde yaşadığımız dünya gibi olup
05:20
and manyçok of these universesevrenler would actuallyaslında
be very like the worldDünya we're in,
99
320261
3524
sizin birçok kopyanızı
barındırdığını farz ettiğimizde
05:23
would includeDahil etmek multipleçoklu copieskopyalar of you.
100
323809
2152
açıklığa kavuşacağını düşünüyor.
05:25
In one suchböyle universeEvren,
you'dşimdi etsen graduatemezun olmak with honorsonur
101
325985
2506
Öyle bir evrende,
üstün başarıyla mezun olup
05:28
and marryevlenmek the personkişi of your dreamsrüyalar,
and in anotherbir diğeri, not so much.
102
328515
4052
hayalinizdeki kişiyle evlenebilirsiniz,
bir diğerindeyse pek öyle olmaz.
05:33
Well, there are still some scientistsBilim adamları
who would say, hogwashsaçmalık.
103
333293
2984
Yine de buna saçma diyecek
bazı bilim insanları var.
05:36
The only meaningfulanlamlı answerCevap to the questionsoru
of how manyçok universesevrenler there are is one.
104
336301
3905
Kaç evren olduğu sorusuna verilebilecek
tek anlamlı yanıt, bir.
05:40
Only one universeEvren.
105
340822
1154
Tek bir evren.
05:42
And a fewaz philosophersfilozoflar
and mysticsmistikler mightbelki arguetartışmak
106
342678
3198
Birkaç düşünür ve gizemci
kendi evrenimizin bile
05:45
that even our ownkendi universeEvren is an illusionyanılsama.
107
345900
2649
bir yanılsama olduğunu savunabilir.
05:49
So, as you can see, right now
108
349672
1381
Gördüğünüz gibi,
05:51
there is no agreementanlaşma
on this questionsoru, not even closekapat.
109
351077
3671
şu an bu konu üstünde
bir uzlaşma yok, biraz bile.
05:54
All we know is the answerCevap is somewherebir yerde
betweenarasında zerosıfır and infinitysonsuzluk.
110
354772
3487
Tüm bildiğimiz yanıtın
sıfır ve sonsuz arasında bir yerde olduğu.
05:59
Well, I guesstahmin we know one other thing.
111
359173
1974
Sanırım bir şey daha biliyoruz.
06:01
This is a prettygüzel coolgüzel time
to be studyingders çalışıyor physicsfizik.
112
361782
3194
Fizik okumak için çok iyi bir zaman.
06:05
We just mightbelki be undergoinggeçiyor
the biggesten büyük paradigmparadigma shiftvardiya in knowledgebilgi
113
365000
3653
İnsanlığın gördüğü
en büyük paradigma değişimini
06:08
that humanityinsanlık has ever seengörüldü.
114
368677
1811
yaşıyor olabiliriz.
06:10
(MusicMüzik)
115
370512
2699
(Müzik)
06:14
[Why can't we see evidencekanıt of alienyabancı life?]
116
374609
2800
[Uzaylıların varlığı hakkında
neden kanıt göremiyoruz?]
06:17
SomewhereBir yerde out there in that vastgeniş universeEvren
117
377704
3149
Bu engin evrende bir yerlerde,
kesinlikle yaşamın bulunduğu
06:20
there mustşart surelyelbette be countlesssayısız
other planetsgezegenler teemingiç içedir with life.
118
380877
3060
sayısız başka gezegen olmalı.
06:23
But why don't we see any evidencekanıt of it?
119
383961
2015
Peki neden buna bir kanıt görmüyoruz?
06:27
Well, this is the famousünlü questionsoru
askeddiye sordu by EnricoEnrico FermiFermi in 1950:
120
387265
3000
Enrico Fermi'nin 1950'de sorduğu
ünlü soru da bu:
06:30
Where is everybodyherkes?
121
390289
1478
Herkes nerede?
06:33
ConspiracyKomplo theoriststeorisyenleri claimİddia that UFOsUFO
are visitingziyaret all the time
122
393006
3814
Komplo teorisyenleri
UFO'ların sürekli bizi ziyaret ettiğini
06:36
and the reportsraporlar are just beingolmak coveredkapalı up,
123
396844
2146
ve bu bilgilerin gizlendiğini iddia ediyor
06:39
but honestlydürüstçe, they aren'tdeğil very convincinginandırıcı.
124
399014
2844
ama açıkçası pek ikna edici değiller.
06:41
But that leavesyapraklar a realgerçek riddlebilmece.
125
401882
1429
Bu da bir esrara yol açıyor.
06:44
In the pastgeçmiş yearyıl,
the KeplerKepler spaceuzay observatoryGözlemevi
126
404330
2690
Geçen yıl, Kepler uzay gözlemevi
06:47
has foundbulunan hundredsyüzlerce of planetsgezegenler
just around nearbyyakında starsyıldızlar.
127
407044
2881
yakınımızdaki yıldızların çevresinde
yüzlerce gezegen keşfetti.
06:50
And if you extrapolatetahmin that dataveri,
128
410580
1731
Bu veriden bir sonuca giderseniz
06:52
it looksgörünüyor like there could
be halfyarım a trilliontrilyon planetsgezegenler
129
412335
3362
yalnızca bizim galaksimizde
yarım trilyon gezegenin olması
06:55
just in our ownkendi galaxygökada.
130
415721
1365
mümkün gözüküyor.
06:58
If any one in 10,000 has conditionskoşullar
131
418267
2087
Bunlardan 10.000'de birinde
07:00
that mightbelki supportdestek a formform of life,
132
420378
2598
herhangi bir yaşam formunu
ayakta tutan koşullar varsa,
07:03
that's still 50 millionmilyon possiblemümkün
life-harboringyaşam-hardelik planetsgezegenler
133
423000
2976
Samanyolu'nda yaşamın olduğu 50 milyon
07:06
right here in the MilkySütlü Way.
134
426000
1515
muhtemel gezegen var demektir.
07:08
So here'sburada the riddlebilmece:
135
428551
1688
Esrar olan şu:
07:10
our EarthDünya didn't formform
136
430263
1636
Dünya'mız Büyük Patlama'dan
07:11
untila kadar about ninedokuz billionmilyar yearsyıl
after the BigBüyük BangPatlama.
137
431923
2593
ancak dokuz milyar yıl sonra oluştu.
07:15
CountlessSayısız other planetsgezegenler in our galaxygökada
should have formedoluşturulan earlierdaha erken,
138
435685
3408
Galaksimizdeki diğer sayısız gezegen
daha önce şekillenmiş
07:19
and givenverilmiş life a chanceşans to get underwaydevam
139
439117
2318
ve serüvenine başlamak için
yaşam olanağına
07:21
billionsmilyarlarca, or certainlykesinlikle manyçok millionsmilyonlarca
of yearsyıl earlierdaha erken than happenedolmuş on EarthDünya.
140
441459
4801
Dünya'dan milyarlarca, en azından
milyonlarca yıl önce erişmiş olmalı.
07:27
If just a fewaz of them
had spawnedbalık yumurtası intelligentakıllı life
141
447268
2709
Yalnızca bir kaç tanesi bile
zeki bir yaşam formu üretip
07:30
and startedbaşladı creatingoluşturma technologiesteknolojiler,
142
450001
2544
teknoloji oluşturmaya başladıysa
07:32
those technologiesteknolojiler would have
had millionsmilyonlarca of yearsyıl
143
452569
3240
bu teknolojilerin gelişmişlik
ve etki bakımından ilerlemek için
07:35
to growbüyümek in complexitykarmaşa and powergüç.
144
455833
2004
önlerinde milyonlarca yılı olurdu.
07:39
On EarthDünya,
145
459166
1579
Dünya'da, teknolojinin yalnızca
07:40
we'vebiz ettik seengörüldü how dramaticallydramatik
technologyteknoloji can acceleratehızlandırmak
146
460769
2871
100 yılda ne kadar çarpıcı biçimde
hızlanabileceğine
07:43
in just 100 yearsyıl.
147
463664
1361
şahit olduk.
07:46
In millionsmilyonlarca of yearsyıl,
an intelligentakıllı alienyabancı civilizationmedeniyet
148
466407
3569
Milyonlarca yıl içinde,
zeki bir uzaylı medeniyet de
07:50
could easilykolayca have spreadYAYILMIŞ out
acrosskarşısında the galaxygökada,
149
470000
2707
devasa, enerji depolayabilen araçlar,
07:52
perhapsbelki creatingoluşturma giantdev
energy-harvestingenerji toplanması artifactseserler
150
472731
3383
koloni kurabilen
uzay gemilerinden oluşan filolar
07:56
or fleetsfiloları of colonizingkolonileştirme spaceshipsuzay gemileri
151
476138
2401
veya karanlık gökyüzünü
doldurabilen olağanüstü
07:59
or gloriousşanlı worksEserleri of artSanat
that filldoldurmak the night skygökyüzü.
152
479104
2635
sanat eserleriyle
galaksiye kolayca yayılabilir.
08:03
At the very leasten az, you'dşimdi etsen think
they'dgittiklerini be revealingaçıklayıcı theironların presencevarlık,
153
483000
3129
En sonunda da, bir çeşit elektromanyetik
sinyaller aracılığıyla
08:06
deliberatelykasten or otherwiseaksi takdirde,
154
486153
1330
varlıklarını kasıtlı olarak
08:07
throughvasitasiyla electromagneticElektromanyetik signalssinyalleri
of one kindtür or anotherbir diğeri.
155
487507
2953
veya başka bir şekilde ortaya
koyduklarını düşünürdünüz.
08:11
And yethenüz we see no convincinginandırıcı
evidencekanıt of any of it.
156
491271
2509
Oysaki bunlara dair
ikna edici bir kanıt görmüyoruz.
08:13
Why?
157
493804
1012
Neden?
08:16
Well, there are numeroussayısız possiblemümkün answerscevaplar,
some of them quiteoldukça darkkaranlık.
158
496000
4639
Çok sayıda muhtemel cevap var,
bazıları oldukça muğlak.
08:21
Maybe a singletek,
superintelligentanlaman civilizationmedeniyet
159
501331
2645
Belki tek bir süper zeki medeniyet
08:24
has indeedaslında takenalınmış over the galaxygökada
160
504000
3101
sahiden de galaksinin
denetimini ele geçirdi
08:27
and has imposeddayatılan strictsıkı radioradyo silenceSessizlik
161
507125
2522
ve olası rakipleri konusunda
paranoyak olduğu için
08:29
because it's paranoidparanoyak
of any potentialpotansiyel competitorsrakipler.
162
509671
2570
iletişim olasılığını tamamen yok etti.
08:32
It's just sittingoturma there
readyhazır to obliterateyoketmek
163
512926
2901
Tehlikeye dönüşen her şeyi
yok etmeye hazır bir hâlde
08:35
anything that becomesolur a threattehdit.
164
515851
1717
öylece oturuyor.
08:39
Or maybe they're not that intelligentakıllı,
165
519010
1966
Veya o kadar da zeki değillerdir
08:42
or perhapsbelki the evolutionevrim
of an intelligencezeka
166
522299
2652
ya da çok yönlü teknoloji oluşturabilecek
08:44
capableyetenekli of creatingoluşturma
sophisticatedsofistike technologyteknoloji
167
524975
2048
düzeydeki bir zekânın evrimi
08:47
is faruzak rarernadir than we'vebiz ettik assumedkabul.
168
527047
1970
sandığımızdan çok daha nadirdir.
08:49
After all, it's only happenedolmuş oncebir Zamanlar
on EarthDünya in fourdört billionmilyar yearsyıl.
169
529041
4783
Sonuç olarak bu, dört milyar yıl içinde
yalnızca bir kez, Dünya'da gerçekleşti.
08:53
Maybe even that was incrediblyinanılmaz luckyşanslı.
170
533848
2128
Belki bu bile
inanılmaz derece bir şans.
08:56
Maybe we are the first
suchböyle civilizationmedeniyet in our galaxygökada.
171
536452
3127
Belki de biz galaksimiz içinde
bu tarzdaki ilk medeniyetiz.
09:01
Or, perhapsbelki civilizationmedeniyet carriestaşır with it
the seedstohumlar of its ownkendi destructionimha
172
541042
5458
Belki medeniyet, oluşturduğu teknolojinin
denetimini sağlayamaması yüzünden
09:06
throughvasitasiyla the inabilityyetersizlik to controlkontrol
the technologiesteknolojiler it createsyaratır.
173
546524
2858
kendi yok oluşunun tohumlarını ekiyor.
09:11
But there are numeroussayısız
more hopefulumutlu answerscevaplar.
174
551478
2122
Yine de daha ümit verici
olan çokça yanıt var.
09:13
For a startbaşlama, we're not looking that hardzor,
175
553624
1997
İlk olarak, pek de dikkatli incelemiyoruz
09:15
and we're spendingharcama
a pitifulzavallı amounttutar of moneypara on it.
176
555645
2381
ve bunun için çok az miktarda
para harcıyoruz.
09:18
Only a tinyminik fractionkesir
of the starsyıldızlar in our galaxygökada
177
558547
3300
İlgi çekici işaretler bulmak amacıyla
yakından bakılan bölüm
09:21
have really been lookedbaktı at closelyyakından
for signsişaretler of interestingilginç signalssinyalleri.
178
561871
3191
galaksimizdeki yıldızların
yalnızca küçük bir kısmı.
09:26
And perhapsbelki we're not looking
the right way.
179
566144
2118
Belki de doğru tarafa bakmıyoruz.
09:29
Maybe as civilizationsmedeniyetler developgeliştirmek,
180
569000
1976
Belki de medeniyetler gelişirken
09:31
they quicklyhızlı bir şekilde discoverkeşfetmek
communicationiletişim technologiesteknolojiler
181
571000
2286
elektromanyetik dalgalardan
çok daha gelişmiş
09:33
faruzak more sophisticatedsofistike and usefulişe yarar
than electromagneticElektromanyetik wavesdalgalar.
182
573310
3666
ve işe yarar olan iletişim teknolojilerini
kısa sürede keşfediyor.
09:38
Maybe all the actionaksiyon takes placeyer
insideiçeride the mysteriousgizemli
183
578183
3300
Belki tüm bu olan biten evren kütlesinin
çoğunluğunu hesaplamak için
09:41
recentlyson günlerde discoveredkeşfedilen darkkaranlık mattermadde,
184
581507
2017
ortaya çıkan ve yakın zamanda keşfedilen
09:43
or darkkaranlık energyenerji, that appeargörünmek to accounthesap
for mostçoğu of the universe'sEvren 's masskitle.
185
583548
3789
gizemli karanlık madde
veya karanlık enerji içinde gerçekleşiyor.
09:49
Or, maybe we're looking
at the wrongyanlış scaleölçek.
186
589348
2628
Belki de yanlış ölçeklere bakıyoruz.
09:52
PerhapsBelki de intelligentakıllı
civilizationsmedeniyetler come to realizegerçekleştirmek
187
592000
2976
Belki de zeki medeniyetler
yaşamın sonuç olarak, birbiriyle
09:55
that life is ultimatelyen sonunda
just complexkarmaşık patternsdesenler of informationbilgi
188
595000
2810
hoş bir biçimde etkileşime giren
karmaşık bilgi yapıları olduğunu
09:57
interactingetkileşim with eachher other
in a beautifulgüzel way,
189
597834
2204
ve bunun da küçük bir ölçekte
10:00
and that that can happenolmak more
efficientlyverimli biçimde at a smallküçük scaleölçek.
190
600062
2777
daha etkili şekilde meydana geldiğini
fark etmeye başladı.
10:03
So, just as on EarthDünya,
clunkyaksak stereomüzik seti systemssistemler have shrunkFunda
191
603379
2597
Dünya'da kocaman müzik seti sistemlerinin
10:06
to beautifulgüzel, tinyminik iPodsiPod,
maybe intelligentakıllı life itselfkendisi,
192
606000
2976
güzel, ufak iPod'lara doğru
küçülmesi gibi,
10:09
in ordersipariş to reduceazaltmak its footprintayak izi
on the environmentçevre,
193
609000
2724
belki zeki yaşam da çevredeki
ayak izlerini azaltmak için
10:11
has turneddönük itselfkendisi microscopicmikroskobik.
194
611748
1943
kendini mikroskobik hâle dönüştürdü.
10:13
So the SolarGüneş SystemSistem
mightbelki be teemingiç içedir with aliensuzaylılar,
195
613715
2309
Güneş Sistemi uzaylılarla dolu
10:16
and we're just not noticingfark them.
196
616048
1605
ve onları fark etmiyor olabiliriz.
10:17
Maybe the very ideasfikirler in our headskafalar
are a formform of alienyabancı life.
197
617677
2999
Belki zihnimizdeki fikirler de
uzaylı yaşamın bir formu.
10:21
Well, okay, that's a crazyçılgın thought.
198
621580
2670
Tamam, bu abartılı bir düşünceydi.
10:24
The aliensuzaylılar madeyapılmış me say it.
199
624274
1325
Uzaylılar söyletti bana.
10:26
But it is coolgüzel that ideasfikirler do seemgörünmek
to have a life all of theironların ownkendi
200
626445
3778
Yine de fikirlerin kendine ait
bir yaşamları var gibi durması
10:30
and that they outlivedaha uzun yaşamak theironların creatorsyaratıcıları.
201
630247
2471
ve yaratıcılarından uzun
yaşaması harika bir şey.
10:33
Maybe biologicalbiyolojik life
is just a passinggeçen phaseAşama.
202
633724
3323
Belki biyolojik yaşam
yalnızca geçici bir evredir.
10:39
Well, withiniçinde the nextSonraki 15 yearsyıl,
203
639459
1517
Önümüzdeki 15 yıl içinde,
10:41
we could startbaşlama seeinggörme
realgerçek spectroscopicSpektroskopik informationbilgi
204
641000
2976
bu konuda gelecek vadeden
ve yaşanabilir olduğunu
10:44
from promisingumut verici nearbyyakında planetsgezegenler
205
644000
1810
ortaya koyan yakın gezenlerden
10:45
that will revealortaya çıkartmak just
how life-friendlyyaşam dostu they mightbelki be.
206
645834
2536
gerçek spektroskopik bilgiyi
görmeye başlayabiliriz.
10:48
And meanwhileo esnada, SETISETI, the SearchArama
for ExtraterrestrialDünya dışı IntelligenceKarar destek sistemi,
207
648394
3582
Bu arada, Dünya Dışı Zekâ Araştırması
verilerini kamuoyuyla paylaşıyor.
10:52
is now releasingserbest bırakma its dataveri to the publichalka açık
208
652000
1976
Böylece, belki siz dahil
10:54
so that millionsmilyonlarca of citizenvatandaş scientistsBilim adamları,
maybe includingdahil olmak üzere you,
209
654000
2976
milyonlarca dünyalı bilim insanı
bu kalabalığın gücünü
10:57
can bringgetirmek the powergüç of the crowdkalabalık
to joinkatılmak the searcharama.
210
657000
2477
araştırmaya katılmak için toplayabilir.
11:00
And here on EarthDünya, amazingşaşırtıcı experimentsdeneyler
211
660582
2014
Dünya'da, sıfırdan bir yaşam formu
11:02
are beingolmak donetamam to try
to createyaratmak life from scratchçizik,
212
662620
2356
yaratmayı denemek için
harika deneyler yapılıyor.
11:05
life that mightbelki be very differentfarklı
from the DNADNA formsformlar we know.
213
665000
3694
Bildiğimiz DNA formlarından çok farklı
olabilecek türden bir yaşam.
11:09
All of this will help us understandanlama
whetherolup olmadığını the universeEvren is teemingiç içedir with life
214
669320
4656
Tüm bunlar evrenin yaşamla dolu mu
yoksa yalnızca bizden mi
11:14
or whetherolup olmadığını, indeedaslında, it's just us.
215
674000
3828
ibaret olduğunu anlamamıza
yardımcı olacak.
11:19
EitherHer iki answerCevap, in its ownkendi way,
216
679823
2485
Her iki yanıt da
11:22
is awe-inspiringhuşu uyandıran,
217
682332
1846
kendi tarzında dehşet verici
11:25
because even if we are aloneyalnız,
218
685407
1569
çünkü yalnızsak bile
11:27
the factgerçek that we think and dreamrüya
and asksormak these questionssorular
219
687000
4531
düşündüğümüz, hayal kurduğumuz
ve bu soruları sorduğumuz gerçeğinin
11:31
mightbelki yethenüz turndönüş out to be
220
691555
1592
evrene ilişkin en önemli
11:33
one of the mostçoğu importantönemli factsGerçekler
about the universeEvren.
221
693171
2381
hakikatlerden biri olduğuna ulaşabiliriz.
11:36
And I have one more pieceparça
of good newshaber for you.
222
696347
2734
Bir iyi haberim daha var.
11:39
The questQuest for knowledgebilgi
and understandinganlayış never getsalır dulldonuk.
223
699105
2826
Bilgi ve anlama arayışı asla körelmez.
11:41
It doesn't. It's actuallyaslında the oppositekarşısında.
224
701955
2021
Hiç körelmez. Tam tersi olur.
11:44
The more you know,
the more amazingşaşırtıcı the worldDünya seemsgörünüyor.
225
704000
2976
Bilginiz arttıkça
dünya daha da muhteşem görünür.
11:47
And it's the crazyçılgın possibilitiesolasılıklar,
the unansweredcevapsız questionssorular,
226
707758
3433
Bizi ilerleten şey de
bu çılgınca olasılıklar
11:51
that pullÇek us forwardileri.
227
711215
1237
ve cevaplanmamış sorular.
11:52
So staykalmak curiousMeraklı.
228
712476
2853
Dolayısıyla, meraklı olmaya devam edin.
Translated by Orkuncan Okumuş
Reviewed by Figen Ergürbüz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com