ABOUT THE SPEAKER
Ben Ambridge - Psychologist
Ben Ambridge is the author of "Psy-Q," a sparkling book debunking what we think we know about psychology.

Why you should listen

Ben Ambridge is a senior lecturer in psychology at the University of Liverpool, where he researches children’s language development. He is the author of Psy-Q, which introduces readers to some of the major findings in psychology via interactive puzzles, games, quizzes and tests.

He also writes great newsy stories connecting psychology to current events. His article "Why Can't We Talk to the Animals?" was shortlisted for the 2012 Guardian-Wellcome Science Writing Prize. Psy-Q is his first book for a general audience.

More profile about the speaker
Ben Ambridge | Speaker | TED.com
TEDxYouth@Manchester

Ben Ambridge: 9 myths about psychology, debunked

Ben Ambridge: 10 psikoloji mitinin gerçek yüzleri

Filmed:
3,054,590 views

Beyin hakkında bildiğinizi düşündüğünüzün ne kadarı yanlış? Ben Ambridge tersi ispatlanmış bilim sonuçları etrafında yaptığı bu hızlı turda meşhur ve yanlış olduğu ispatlanmış 10 psikoloji fikri üzerinde duruyor ve beyinlerimizin gerçekte nasıl çalıştığı hakkında birkaç şaşırtıcı gerçeği açığa çıkarıyor.
- Psychologist
Ben Ambridge is the author of "Psy-Q," a sparkling book debunking what we think we know about psychology. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
You've heardduymuş of your I.Q.,
your generalgenel intelligencezeka,
0
857
2859
I.Q., yani genel zeka düzeyiniz
hakkında bilgi sahibisinizdir,
00:15
but what's your Psy-QPsy-Q?
1
3716
1676
peki Psy-Q (psikolojik zeka)?
00:17
How much do you know
about what makesmarkaları you tickkene,
2
5392
2237
Davranışlarınızı neyin belirlediğini
ne kadar biliyorsunuz,
00:19
and how good are you
at predictingtahmin other people'sinsanların behaviordavranış
3
7629
2745
başkalarının ya da kendi
davranışlarınızı
00:22
or even your ownkendi?
4
10374
1506
tahmin etmede ne kadar iyisiniz?
00:23
And how much of what you think you know
about psychologyPsikoloji is wrongyanlış?
5
11880
3279
Peki psikoloji hakkında bildiğinizi
düşündüğünüzün ne kadarı yanlış?
00:27
Let's find out by countingsayma down
the topüst 10 mythsmitler of psychologyPsikoloji.
6
15159
3788
En yaygın 10 psikoloji mitini
sırayla görelim.
00:30
You've probablymuhtemelen heardduymuş it said
that when it comesgeliyor to theironların psychologyPsikoloji,
7
18947
3396
Muhtemelen duymuşsunuzdur;
söz konusu psikolojileri olduğunda
00:34
it's almostneredeyse as if menerkekler are from MarsMars
and womenkadınlar are from VenusVenüs.
8
22343
2882
sanki erkekler Mars'tan,
kadınlar da Venüs'tenmiş gibidir.
Erkekler ve kadınlar aslında
ne kadar farklıdır?
00:37
But how differentfarklı
are menerkekler and womenkadınlar really?
9
25235
2029
00:39
To find out, let's startbaşlama
by looking at something
10
27264
2254
Bunu çözmek için
erkekler ve kadınların
gerçekten farklı oldukları
bir şeyi ele alalım ve aynı skalada
00:41
on whichhangi menerkekler and womenkadınlar really do differfarklılık
11
29518
1977
00:43
and plottingkomplo some psychologicalpsikolojik
genderCinsiyet differencesfarklar on the sameaynı scaleölçek.
12
31495
3448
psikolojik cinsiyet farklılıklarını
grafiklendirerek başlayalım.
00:46
One thing menerkekler and womenkadınlar
do really differfarklılık on
13
34943
2173
Erkekler ve kadınlar
topu uzağa atabilme
konusunda farklıdır.
00:49
is how faruzak they can throwatmak a balltop.
14
37116
1797
00:50
So if we look at the dataveri for menerkekler here,
15
38913
1890
Burada erkeklerin
verilerine bakarsak,
00:52
we see what is calleddenilen
a normalnormal distributiondağıtım curveeğri.
16
40803
2471
normal dağılım eğrisini görürüz.
00:55
A fewaz menerkekler can throwatmak a balltop really faruzak,
and a fewaz menerkekler not faruzak at all,
17
43274
3208
Birkaç erkek topu gayet uzağa atabilirken,
birkaçı da pek uzağa atamaz,
00:58
but mostçoğu a kindtür of averageortalama distancemesafe.
18
46482
1770
ama yine de çoğu ortalama
bir uzaklığa atar.
01:00
And womenkadınlar sharepay
the sameaynı distributiondağıtım as well,
19
48252
2164
Kadınlar da aynı dağılımı
gösteriyorlar
01:02
but actuallyaslında there's
quiteoldukça a bigbüyük differencefark.
20
50416
2049
ama arada bayağı
büyük bir fark var.
01:04
In factgerçek, the averageortalama man
can throwatmak a balltop furtherayrıca
21
52465
2448
Aslında sıradan bir erkek,
topu tüm kadınların
01:06
than about 98 percentyüzde of all womenkadınlar.
22
54913
1707
%98'inden daha uzağa atabilir.
01:08
So now let's look at what
some psychologicalpsikolojik genderCinsiyet differencesfarklar
23
56620
3027
O halde, aynı standarttaki
psikolojik cinsiyet farklılıklarının
01:11
look like on the sameaynı standardizedStandart scaleölçek.
24
59647
2857
nasıl göründüğüne bakalım.
01:14
Any psychologistpsikolog will tell you
25
62504
1586
Her psikolog yer-yön ayrımsamada
01:16
that menerkekler are better
at spatialuzaysal awarenessfarkında olma than womenkadınlar --
26
64090
2545
erkeklerin kadınlardan daha iyi
olduğunu söyler,
01:18
so things like map-readinglambalar,
for exampleörnek -- and it's truedoğru,
27
66635
2738
yani harita okuma gibi şeylerde
daha iyi olduklarını.
01:21
but let's have a look
at the sizeboyut of this differencefark.
28
69373
2490
Doğrudur ama farklılığın boyutuna da
bir göz atalım.
01:23
It's tinyminik; the lineshatlar are so closekapat
togetherbirlikte they almostneredeyse overlapüst üste gelmek.
29
71863
3387
Çok küçük; çizgiler birbirine çok yakın,
neredeyse çakışmış durumda.
01:27
In factgerçek, the averageortalama womankadın is better
than 33 percentyüzde of all menerkekler,
30
75250
3994
Aslında sıradan bir kadın tüm erkeklerin
%33'ünden daha iyidir,
01:31
and of coursekurs, if that was 50 percentyüzde,
31
79244
1881
elbette bu oran %50 olsaydı,
01:33
then the two genderscinsiyet
would be exactlykesinlikle equaleşit.
32
81125
2056
o zaman iki cinsiyet
tamamen eşit olurdu.
01:35
It's worthdeğer bearingyatak in mindus that this
differencefark and the nextSonraki one I'll showgöstermek you
33
83181
3658
Unutmamak gerekir ki, bu ve az sonra
göstereceğim şey,
psikolojide şimdiye kadar
keşfedilmiş neredeyse en büyük
01:38
are prettygüzel much the biggesten büyük
psychologicalpsikolojik genderCinsiyet differencesfarklar
34
86839
2825
psikolojik cinsiyet farklılıklarıdır.
01:41
ever discoveredkeşfedilen in psychologyPsikoloji.
35
89664
1437
01:43
So here'sburada the nextSonraki one.
36
91101
1111
Sıradakine bakalım.
01:44
Any psychologistpsikolog will tell you
that womenkadınlar are better
37
92212
2438
Psikologlar kadınların dil ve
dil bilgisinde
erkeklerden daha iyi olduğunu söyler.
01:46
with languagedil and grammardilbilgisi than menerkekler.
38
94650
1665
01:48
So here'sburada performanceperformans
on the standardizedStandart grammardilbilgisi testÖlçek.
39
96315
2589
Bunlar standart bir dil bilgisi
testi performansları.
01:50
There go the womenkadınlar. There go the menerkekler.
40
98904
1957
Kadınlar ve erkekler.
01:52
Again, yes, womenkadınlar are better on averageortalama,
but the lineshatlar are so closekapat
41
100861
3699
Evet yine ortalama olarak kadınlar
daha iyi, ancak çizgiler öyle yakın ki,
01:56
that 33 percentyüzde of menerkekler
are better than the averageortalama womankadın,
42
104560
3487
erkeklerin %33'ü
sıradan bir kadından daha iyi,
02:00
and again, if it was 50 percentyüzde,
43
108047
1673
yine aynı şekilde, oran %50 olsaydı
02:01
that would representtemsil etmek
completetamamlayınız genderCinsiyet equalityeşitlik.
44
109720
2742
tam anlamıyla cinsiyet eşitliğini
gösterecekti.
02:04
So it's not really
a casedurum of MarsMars and VenusVenüs.
45
112462
2121
Öyleyse tam da bir Mars-Venüs
durumu yok.
02:06
It's more a casedurum of, if anything,
MarsMars and SnickersSnickers:
46
114583
2667
Aksine Mars ve Snickers
gibi bir durum:
02:09
basicallytemel olarak the sameaynı, but one'sbiri maybe
slightlyhafifçe nuttiergeçenler than the other.
47
117250
4362
Temel olarak aynılar, ama biri diğerinden
biraz daha çılgın gibi.
02:13
I won'talışkanlık say whichhangi.
48
121612
2026
Hangisi, söylemeyeceğim.
02:15
Now we'vebiz ettik got you warmedısındı up.
49
123638
1865
Artık konuya ısınmışsınızdır.
02:17
Let's psychoanalyzePsikanaliz you usingkullanma
the famousünlü RorschachRorschach inkblotlekesi testÖlçek.
50
125503
3036
Şimdi Rorschach'ın meşhur
mürekkep testini uygulayalım.
02:20
So you can probablymuhtemelen see two, I dunnobilmiyorum,
two bearsayılar or two people or something.
51
128539
3583
Burada belki iki ayı
ya da iki insan görüyorsunuz.
02:24
But what do you think they're doing?
52
132122
1753
Peki sizce ne yapıyorlar?
02:25
Put your handel up if you think
they're sayingsöz helloMerhaba.
53
133875
3184
Selamlaşıyorlar diyorsanız
elinizi kaldırın.
02:29
Not manyçok people. Okay.
54
137059
1811
Pek kimse yok. Peki.
02:30
Put your handseller up if you think
they are high-fivingÇak.
55
138870
2467
'Çak bir beşlik' yapıyorlar
diyorsanız el kaldırın.
02:33
Okay. What if you think they're fightingkavga?
56
141337
1970
Peki. Kavga ettiklerini düşünenler?
02:35
Only a fewaz people there.
57
143307
1255
Sadece birkaç kişi.
02:36
Okay, so if you think they're
sayingsöz helloMerhaba or high-fivingÇak,
58
144562
3077
Tamamdır. Selamlaştıklarını ya da
çakıştıklarını düşünüyorsanız,
02:39
then that meansanlamına geliyor you're a friendlyarkadaş canlısı personkişi.
59
147639
1991
arkadaş canlısı birisiniz demektir.
02:41
If you think they're fightingkavga,
60
149630
1590
Kavga ediyorlar diyorsanız,
02:43
you're a bitbit more of a
nastykötü, aggressiveagresif personkişi.
61
151220
2316
biraz kötü, saldırgan
bir kişi oluyorsunuz.
02:45
Are you a loversevgilisi or a fighteravcı, basicallytemel olarak.
62
153536
1940
Esasında sevecen mi yoksa
kavgacı mısınız?
02:47
What about this one?
63
155476
1287
Peki buna ne dersiniz?
02:48
This isn't really a votingoylama one, so on
threeüç everyoneherkes shoutNot out what you see.
64
156763
3622
Bu kez oylama yok, o yüzden üç dediğimde
herkes ne gördüğünü söylesin.
02:52
One, two, threeüç.
(AudienceSeyirci shoutinghaykırış)
65
160385
3164
Bir, iki, üç.
(Salondan sesler)
02:55
I heardduymuş hamsterhamster. Who said hamsterhamster?
66
163549
1692
Hamster duydum. Hamster diyen kim?
02:57
That was very worryingendişe verici.
67
165241
1537
Bu çok zorlama oldu.
02:58
A guy there said hamsterhamster.
68
166778
1513
Şurada biri hamster dedi.
03:00
Well, you should see
some kindtür of two-leggedİki bacaklı animalhayvan here,
69
168291
3308
Pekala, burada bir tür
iki ayaklı hayvan görmeliydiniz
03:03
and then the mirrorayna imagegörüntü of them there.
70
171599
2384
ve burada da
aynadaki yansımalarını.
03:05
If you didn't, then this meansanlamına geliyor
that you have difficultyzorluk
71
173983
3431
Bunu göremediyseniz,
03:09
processingişleme complexkarmaşık situationsdurumlar
where there's a lot going on.
72
177414
4090
karmaşık durumları halletmekte
zorlanıyorsunuz demektir.
03:13
ExceptHariç, of coursekurs,
it doesn't mean that at all.
73
181504
2225
Tabii ki bu anlama gelmiyor.
03:15
RorschachRorschach inkblotlekesi teststestler
have basicallytemel olarak no validitygeçerlilik
74
183729
2671
Rorschach mürekkep testlerinin
karakter tahlilinde
03:18
when it comesgeliyor to diagnosingTanılama
people'sinsanların personalitykişilik
75
186400
2275
hiçbir geçerliliği yoktur
03:20
and are not used
by modern-dayGünümüz psychologistspsikologlar.
76
188675
2461
ve günümüz psikologları
bu testi kullanılmazlar.
03:23
In factgerçek, one recentson studyders çalışma foundbulunan
that when you do try
77
191136
3419
Hatta güncel bir araştırma
Rorschach mürekkep testi yaparak
03:26
to diagnoseteşhis koymak people'sinsanların personalitieskişilikleri
usingkullanma RorschachRorschach inkblotlekesi teststestler,
78
194555
3059
karakter teşhis etmeye çalışıldığında,
03:29
schizophreniaşizofreni was diagnosedtanısı
79
197614
1742
gayet normal görünen katılımcıların
03:31
in about one sixthaltıncı of apparentlygörünüşe göre
perfectlykusursuzca normalnormal participantskatılımcılar.
80
199356
3993
altıda birine şizofreni tanısı
koyulduğunu ortaya çıkardı.
03:35
So if you didn't do that well on this,
81
203349
2833
O halde bunu çözemediyseniz,
03:38
maybe you are not
a very visualgörsel typetip of personkişi.
82
206182
2554
belki de tam bir
görsel insanı değilsinizdir.
03:40
So let's do anotherbir diğeri
quickhızlı quizbilgi yarışması to find out.
83
208736
2369
Hemen başka bir test yapıp anlayalım.
03:43
When makingyapma a cakekek, do you prefertercih etmek to --
so handseller up for eachher one again --
84
211105
3778
Kek yaparken neyi tercih edersiniz?
Yine her biri için el kaldırın.
03:46
do you prefertercih etmek to use
a recipeyemek tarifi bookkitap with picturesresimler?
85
214883
2769
Resimli bir yemek tarifi kitabı mı
kullanırsınız?
03:49
Yeah, a fewaz people.
86
217652
2020
Evet, birkaç kişi var.
03:51
Have a friendarkadaş talk you throughvasitasiyla?
87
219672
2740
Bir arkadaşınızın tarif etmesini mi?
03:54
Or have a go, makingyapma it up
as you go alonguzun bir?
88
222412
2663
Yoksa deneyip kendi başınıza
halletmeyi mi?
03:57
QuiteOldukça a fewaz people there.
89
225075
1492
Bayağı fazla kişi var.
03:58
Okay, so if you said A,
90
226567
1720
Pekala, eğer A dediyseniz
04:00
then this meansanlamına geliyor that you
are a visualgörsel learneröğrenci
91
228287
2172
görsel öğrencisiniz ve
04:02
and you learnöğrenmek besten iyi when informationbilgi
is presentedsunulan in a visualgörsel stylestil.
92
230459
3528
bilgiyi en iyi görsel olarak sunulduğunda
öğrenirsiniz demektir.
04:05
If you said B, it meansanlamına geliyor
you're an auditoryişitsel learneröğrenci,
93
233987
2582
B dediyseniz
işitsel öğrencisinizdir,
04:08
that you learnöğrenmek besten iyi when informationbilgi
is presentedsunulan to you in an auditoryişitsel formatbiçim.
94
236569
3725
yani bilgiyi en çok
dinleyerek öğrenirsiniz.
04:12
And if you said C, it meansanlamına geliyor
that you're a kinesthetickinestetik learneröğrenci,
95
240294
2935
C dediyseniz de
kinestetik öğrencisinizdir,
04:15
that you learnöğrenmek besten iyi when you get stucksıkışmış in
and do things with your handseller.
96
243229
3401
yani en iyi, zorunda kalıp
kendiniz yaptığınızda öğrenirsiniz.
04:18
ExceptHariç, of coursekurs,
as you've probablymuhtemelen guessedtahmin,
97
246630
2158
Bütün bunlar bir yana,
tahmin ettiğiniz gibi
04:20
that it doesn't, because
the wholebütün thing is a completetamamlayınız mythefsane.
98
248788
2819
durum pek de öyle değil,
çünkü hepsi tamamen mit.
04:23
LearningÖğrenme stylesstilleri are madeyapılmış up and are
not supporteddestekli by scientificilmi evidencekanıt.
99
251607
3858
Öğrenme şekilleri uydurmadır ve
bilimsel kanıtları yoktur.
04:27
So we know this because in
tightlysıkıca controlledkontrollü experimentaldeneysel studiesçalışmalar,
100
255465
3556
Bizse bunları sıkı takip edilen
deneysel çalışmalardan anlıyoruz.
04:31
when learnersöğrenenler are givenverilmiş materialmalzeme to learnöğrenmek
101
259021
2121
Öğrencilere öğrenmeleri için
tercih ettikleri
04:33
eitherya in theironların preferredtercihli stylestil
or an oppositekarşısında stylestil,
102
261142
2620
ya da tersi bir şekilde
materyal verildiğinde
04:35
it makesmarkaları no differencefark at all to the
amounttutar of informationbilgi that they retaintutmak.
103
263762
3576
edindikleri bilgi miktarında
pek değişim olmuyor.
04:39
And if you think about it
for just a secondikinci,
104
267338
2066
Bir saniyeliğine düşünseniz,
04:41
it's just obviousaçık
that this has to be truedoğru.
105
269404
2078
doğru olduğu açıkça görülür.
04:43
It's obviousaçık that
the besten iyi presentationsunum formatbiçim
106
271482
2572
En iyi sunum şeklinin
04:46
dependsbağlıdır not on you,
but on what you're tryingçalışıyor to learnöğrenmek.
107
274054
3298
sizinle bir alakası yoktur, fakat
ne öğrenmeye çalıştığınıza bağlıdır.
04:49
Could you learnöğrenmek to drivesürücü a cararaba,
for exampleörnek,
108
277357
2122
Mesela araba kullanmayı sadece
04:51
just by listeningdinleme to someonebirisi
tellingsöylüyorum you what to do
109
279479
2418
ne yapmanız gerektiğini söyleyen
birini dinleyerek,
04:53
with no kinesthetickinestetik experiencedeneyim?
110
281897
1628
hiç denemeden öğrenebilir misiniz?
04:55
Could you solveçözmek simultaneouseşzamanlı equationsdenklemler
111
283525
1816
Çok bilinmeyenli denklemleri
04:57
by talkingkonuşma them throughvasitasiyla in your headkafa
and withoutolmadan writingyazı them down?
112
285341
3146
zihinden hesaplayarak ve de
hiç yazmadan çözebilir misiniz?
05:00
Could you revisegözden geçir
for your architecturemimari examssınavları
113
288487
2101
Kinestetik öğrenciyseniz
mimarlık sınavınıza
05:02
usingkullanma interpretiveyorumsal dancedans
if you're a kinesthetickinestetik learneröğrenci?
114
290588
2673
açıklayıcı hareketlerle
dans ederek çalışabilir misiniz?
05:05
No. What you need to do
is matchmaç the materialmalzeme to be learnedbilgili
115
293261
2941
Hayır. Yapmanız gereken
öğrenilecek konuyla sunu biçimini
05:08
to the presentationsunum formatbiçim, not you.
116
296202
3775
birbirine uydurmak, kendinize değil.
05:11
I know manyçok of you are A-levelA düzeyi studentsöğrencilerin
117
299977
2149
Birçoğunuzun GCSE sonuçlarını henüz almış
05:14
that will have recentlyson günlerde gottenkazanılmış
your GCSEGCSE resultsSonuçlar.
118
302126
2292
A seviye öğrenciler
olduğunu biliyorum.
05:16
And if you didn't quiteoldukça get
what you were hopingumut for,
119
304418
2558
Eğer tam olarak
umduğunuz notu almadıysanız,
05:18
then you can't really blamesuçlama
your learningöğrenme stylestil,
120
306976
2347
bundan öğrenme şeklinizi
sorumlu tutamazsınız,
05:21
but one thing that you mightbelki want
to think about blamingsuçlamayı is your genesgenler.
121
309323
3627
fakat genlerinizi sorumlu tutma konusunda
düşünmek isteyebilirsiniz.
05:24
So what this is all about is a
recentson studyders çalışma at UniversityÜniversitesi CollegeÜniversite LondonLondra
122
312950
3685
Tüm bunlar kısa süre önce
University College London'da
05:28
foundbulunan that 58 percentyüzde of the variationvaryasyon
123
316635
2554
yapılan bir çalışmada
farklı öğrenciler ile
05:31
betweenarasında differentfarklı studentsöğrencilerin
and theironların GCSEGCSE resultsSonuçlar
124
319189
3251
GCSE sonuçlarının arasındaki
%58 farkın nedeninin genetik faktörler
05:34
was down to geneticgenetik factorsfaktörler.
125
322440
1657
olduğunun bulunmasıyla ilgili.
05:36
That soundssesleri like a very precisekesin figureşekil,
so how can we tell?
126
324097
3136
Bu çok doğru bir sayı gibi geliyor,
peki nasıl emin olabiliriz?
05:39
Well, when we want to unpackaçmak
the relativebağıl contributionskatkıları
127
327233
3505
Pekala, genlerin ve dış etkilerin
oranlarını çözümlemek istersek
05:42
of genesgenler and the environmentçevre,
128
330738
2104
yapabileceğimiz şey,
05:44
what we can do is do a twinikiz studyders çalışma.
129
332842
2229
ikiz çalışması yapmaktır.
05:47
So identicalözdeş twinsİkizler sharepay
100 percentyüzde of theironların environmentçevre
130
335071
3576
Tek yumurta ikizleri
dış etkilerin ve genlerinin
05:50
and 100 percentyüzde of theironların genesgenler,
131
338647
1904
%100'ünü paylaşırken,
05:52
whereasbuna karşılık non-identicalaynı Sigara twinsİkizler
sharepay 100 percentyüzde of theironların environmentçevre,
132
340551
3222
çift yumurta ikizlerinde
dış etkilerin %100'ü aynı,
fakat herhangi erkek ve kız kardeş gibi,
genlerinin sadece %50'si ortaktır.
05:55
but just like any brothererkek kardeş and sisterkız kardeş,
sharepay only 50 percentyüzde of theironların genesgenler.
133
343773
3736
05:59
So by comparingkarşılaştıran how similarbenzer
GCSEGCSE resultsSonuçlar are in identicalözdeş twinsİkizler
134
347509
4198
Dolayısıyla tek yumurta ikizlerinin
GCSE sonuçlarındaki benzerliği
06:03
versuse karşı non-identicalaynı Sigara twinsİkizler,
135
351707
2311
çift yumurta ikizleriyle
kıyaslayarak,
06:06
and doing some cleverzeki mathmatematik,
136
354018
1346
biraz da ince hesap yaparak,
06:07
we can an ideaFikir of how much variationvaryasyon
and performanceperformans is duenedeniyle to the environmentçevre
137
355364
3901
farklılığın ve verimliliğin dış etkilere
ve genlere ne kadar bağlı olduğu
06:11
and how much is duenedeniyle to genesgenler.
138
359265
2136
ile ilgili bir fikir edinebiliriz.
06:13
And it turnsdönüşler out that it's
about 58 percentyüzde duenedeniyle to genesgenler.
139
361401
3777
Sonuç olarak %58 genlerle alakalıdır.
06:17
So this isn't to underminebaltalamak the hardzor work
that you and your teachersöğretmenler here put in.
140
365178
3763
Bu sizin ve öğretmenlerinizin uğraşlarını
küçümseme anlamına gelmiyor.
06:20
If you didn't quiteoldukça get the GCSEGCSE resultsSonuçlar
that you were hopingumut for,
141
368941
3131
Eğer GCSE sonucunuz
tam istediğiniz gibi değilse,
06:24
then you can always try blamingsuçlamayı
your parentsebeveyn, or at leasten az theironların genesgenler.
142
372072
4506
o halde ebeveynlerinizi ya da en azından
genlerini sorumlu tutmayı deneyin.
06:28
One thing that you shouldn'tolmamalı blamesuçlama
143
376578
2028
Sağ beyinli ya da sol beyinli olmayı da
06:30
is beingolmak a left-brainedanalitik
or right-brainedsağ beyinli learneröğrenci,
144
378606
2462
sorumlu tutamazsınız,
06:33
because again, this is a mythefsane.
145
381068
1811
çünkü bu da bir mittir.
06:34
So the mythefsane here is that
the left brainbeyin is logicalmantıksal,
146
382879
2757
Sol beyin mantıksaldır,
06:37
it's good with equationsdenklemler like this,
147
385636
1799
denklemlerle arası iyidir miti
06:39
and the right brainbeyin is more creativeyaratıcı,
so the right brainbeyin is better at musicmüzik.
148
387435
4099
ve sağ beyin daha yaratıcıdır, dolayısıyla
sağ beyin müzikte daha iyidir.
06:43
But again, this is a mythefsane
because nearlyneredeyse everything that you do
149
391534
2931
Aynı şekilde bu da mittir, çünkü
neredeyse yaptığınız her şey
06:46
involvesgerektirir nearlyneredeyse all partsparçalar
of your brainbeyin talkingkonuşma togetherbirlikte,
150
394465
2810
hemen hemen beyninizin tümünün
beraber çalışmasını gerektirir,
06:49
even just the mostçoğu mundanedünyevi thing
like havingsahip olan a normalnormal conversationkonuşma.
151
397275
3320
hatta en basitinden
günlük konuşmalarınız bile.
06:52
HoweverAncak, perhapsbelki one reasonneden
why this mythefsane has survivedhayatta
152
400595
3343
Buna rağmen, bu mitin yaşamasının
bir sebebi belki de
06:55
is that there is
a slighthafif graintahıl of truthhakikat to it.
153
403938
2242
ufak da olsa doğruluk payı olmasıdır.
06:58
So a relatedilgili versionversiyon of the mythefsane
154
406180
1610
Benzeri bir mit ise,
06:59
is that left-handedSolak people are
more creativeyaratıcı than right-handedsağlak people,
155
407790
3283
sol elini kullananların sağ elini
kullananlardan daha yaratıcı olduğudur.
07:03
whichhangi kindtür of makesmarkaları senseduyu because
your brainbeyin controlskontroller the oppositekarşısında handseller,
156
411073
3454
Bu bir bakıma doğrudur çünkü
beyniniz zıt ellerinizi yönlendirir,
07:06
so left-handedSolak people,
157
414527
1360
yani sol elini kullananlarda
07:07
the right sideyan of the brainbeyin
is slightlyhafifçe more activeaktif
158
415887
2426
beynin sağ kısmı sol kısmından
07:10
than the left-handsol sideyan of the brainbeyin,
159
418313
1805
biraz daha aktiftir,
07:12
and the ideaFikir is the right-handsağ el sideyan
is more creativeyaratıcı.
160
420118
2488
yani sağ taraf daha yaratıcıdır görüşü.
07:14
Now, it isn't truedoğru perbaşına sese
161
422606
1397
Dolayısıyla sol elini kullananların
07:16
that left-handedSolak people are more creativeyaratıcı
than right-handedsağlak people.
162
424003
3201
sağ elini kullananlardan
daha yaratıcı olduğu doğru değildir.
07:19
What is truedoğru that ambidextrousçok yönlü people,
163
427204
2415
Doğru olan; iki elini kullanabilen
07:21
or people who use bothher ikisi de handseller
for differentfarklı tasksgörevler,
164
429619
2693
veya iki elini
farklı işlerde kullanabilenlerin
07:24
are more creativeyaratıcı thinkersdüşünürler
than one-handedTek el people,
165
432312
3762
tek elini kullananlardan
daha yaratıcı olduğudur,
07:28
because beingolmak ambidextrousçok yönlü involvesgerektirir
166
436074
1733
çünkü iki eli kullanmak
beynin her iki tarafının
07:29
havingsahip olan bothher ikisi de sidestaraf of the brainbeyin
talk to eachher other a lot,
167
437807
2729
birbiriyle çok fazla
iletişimini gerektirir,
07:32
whichhangi seemsgörünüyor to be involvedilgili
in creatingoluşturma flexibleesnek thinkingdüşünme.
168
440536
3762
bu da esnek düşünmeyi içine alıyor gibi.
07:36
The mythefsane of the creativeyaratıcı left-handersolak
169
444298
1815
Yaratıcı solaklar miti
07:38
arisesortaya çıkan from the factgerçek
that beingolmak ambidextrousçok yönlü
170
446113
2058
iki elini kullanabilmenin
07:40
is more commonortak amongstarasında
left-handerssol than right-handershanders,
171
448171
3127
solaklarda, sağ elini kullananlardan
daha yaygın olmasından doğar,
07:43
so a graintahıl of truthhakikat in the ideaFikir
of the creativeyaratıcı left-handersolak,
172
451298
3049
dolayısıyla yaratıcı solaklar tezinin
ufak da olsa doğruluk payı vardır
07:46
but not much.
173
454347
1347
ama çok değil.
07:47
A relatedilgili mythefsane that you've
probablymuhtemelen heardduymuş of
174
455694
2437
Benzer bir mite göre,
muhtemelen duymuşsunuzdur,
07:50
is that we only use
10 percentyüzde of our brainsbeyin.
175
458131
2373
beynimizin sadece
%10'unu kullanıyoruz.
07:52
This is, again, a completetamamlayınız mythefsane.
176
460504
1526
Bu da tamamen mittir.
07:54
NearlyNeredeyse everything that we do,
even the mostçoğu mundanedünyevi thing,
177
462030
2719
Hemen hemen yaptığımız her şeyde,
hatta en sıradan şeyde bile,
07:56
useskullanımları nearlyneredeyse all of our brainsbeyin.
178
464749
2183
neredeyse beynimizin tamamını kullanırız.
07:58
That said, it is of coursekurs truedoğru
179
466932
3761
Bununla beraber çoğumuzun beyin gücünü
08:02
that mostçoğu of us don't use our brainpowerbeyin
quiteoldukça as well as we could.
180
470693
4580
mümkün olduğu kadar çok
kullanmadığı da gerçektir.
08:07
So what could we do
to boostalttan yukarıya ittirmek our brainpowerbeyin?
181
475273
2966
Peki beyin gücümüzü artırmak
için ne yapabiliriz?
08:10
Maybe we could listen
to a niceGüzel bitbit of MozartMozart.
182
478239
2138
Belki biraz Mozart dinleyebiliriz.
08:12
Have you heardduymuş of the ideaFikir
of the MozartMozart effectEfekt?
183
480377
2718
Mozart etkisini duydunuz mu?
08:15
So the ideaFikir is that listeningdinleme
to MozartMozart makesmarkaları you smarterdaha akıllı
184
483095
2957
Yani Mozart'ı dinlemek zekayı açar
08:18
and improvesgeliştirir your
performanceperformans on I.Q. teststestler.
185
486052
2169
ve I.Q. testinde performansınızı artırır.
08:20
Now again, what's interestingilginç
about this mythefsane
186
488221
2105
Aynı şekilde bu mitin de ilginç yanı,
08:22
is that althougholmasına rağmen it's basicallytemel olarak a mythefsane,
there is a graintahıl of truthhakikat to it.
187
490326
3441
aslında mit olmasına rağmen,
biraz doğruluk payı olmasıdır.
08:25
So the originalorijinal studyders çalışma foundbulunan that
188
493767
1774
İlk araştırmada birkaç dakika
08:27
participantskatılımcılar who were playedOyunun
MozartMozart musicmüzik for a fewaz minutesdakika
189
495541
3781
Mozart dinletilen katılımcıların,
sonrasında yapılan
08:31
did better on a subsequentSonraki I.Q. testÖlçek
190
499322
2299
I.Q. testinde sessiz oturanlardan
08:33
than participantskatılımcılar who simplybasitçe
satoturdu in silenceSessizlik.
191
501621
3413
daha başarılı olduğu görüldü.
08:37
But a follow-uptakip studyders çalışma recruitedişe
some people who likedsevilen MozartMozart musicmüzik
192
505034
3724
Fakat sonraki araştırmaya
Mozart müziklerini sevenler
ve Stephen King'in korku hikayelerinin
08:40
and then anotherbir diğeri groupgrup of people
193
508758
1781
08:42
who were fanshayranları of
the horrorkorku storieshikayeleri of StephenStephen KingKral.
194
510539
2668
hayranı olan bir grup alındı.
08:45
And they playedOyunun the people
the musicmüzik or the storieshikayeleri.
195
513207
3564
Katılımcılara müzik ya da
hikayeler dinletildi.
08:48
The people who preferredtercihli
MozartMozart musicmüzik to the storieshikayeleri
196
516771
2508
Hikayelerdense Mozart'ı
seçen kişilerin I.Q.'sunda
08:51
got a biggerDaha büyük I.Q. boostalttan yukarıya ittirmek
from the MozartMozart than the storieshikayeleri,
197
519279
2731
hikayelerden çok Mozart'ı dinlemekten,
fakat Mozart müziklerine
hikayeleri tercih edenlerin I.Q.'sunda
08:54
but the people who preferredtercihli
the storieshikayeleri to the MozartMozart musicmüzik
198
522010
2838
08:56
got a biggerDaha büyük I.Q. boostalttan yukarıya ittirmek
from listeningdinleme to the StephenStephen KingKral storieshikayeleri
199
524848
3107
Mozart'tansa Stephen King
hikayeleri dinlemekten
08:59
than the MozartMozart musicmüzik.
200
527955
1215
dolayı yükselme oldu.
09:01
So the truthhakikat is that listeningdinleme
to something that you enjoykeyfini çıkarın
201
529170
2763
Demek ki, sevdiğiniz bir şeyi dinlemek
09:03
perksikramiyesiz you up a bitbit
and givesverir you a temporarygeçici I.Q. boostalttan yukarıya ittirmek
202
531933
3251
sizi bir derece canlandırır ve
dar kapsamlı işlerde
09:07
on a narrowdar rangemenzil of tasksgörevler.
203
535184
1927
geçici olarak I.Q.'nuzu artırır.
09:09
There's no suggestionöneri that
listeningdinleme to MozartMozart,
204
537111
2368
Mozart dinlemek ya da
09:11
or indeedaslında StephenStephen KingKral storieshikayeleri,
205
539479
1625
Stephen King hikayeleri dinlemek
09:13
is going to make you any smarterdaha akıllı
in the long runkoş.
206
541104
3422
sizi önünde sonunda daha zeki
yapar diye bir ima yok.
09:16
AnotherBaşka bir versionversiyon of the MozartMozart mythefsane
207
544526
2940
Mozart mitinin diğer bir şekli de
09:19
is that listeningdinleme to MozartMozart can make you
not only clevererzeki but healthierdaha sağlıklı, too.
208
547466
4858
Mozart dinlemenin sadece zekaya değil,
aynı zamanda sağlığa da faydalı olduğudur.
09:24
UnfortunatelyNe yazık ki, this doesn't
seemgörünmek to be truedoğru
209
552324
2068
Maalesef neredeyse her gün
Mozart dinleyen biri olan
09:26
of someonebirisi who listeneddinlenen
to the musicmüzik of MozartMozart almostneredeyse everyher day,
210
554392
3059
Mozart'ın kendisi
bel soğukluğu, çiçek hastalığı,
09:29
MozartMozart himselfkendisi,
211
557451
1718
eklem iltihabı ve
09:31
who sufferedacı from gonorrheaBel soğukluğu,
smallpoxÇiçek hastalığı, arthritisartrit,
212
559169
2980
çoğu kimsenin sonunda
09:34
and, what mostçoğu people think eventuallysonunda
killedöldürdü him in the endson, syphilisFrengi.
213
562149
4514
ölümüne sebep olduğunu düşündüğü
frengiden muzdaripti.
09:38
This suggestsanlaşılacağı that MozartMozart
should have bitbit more carefuldikkatli, perhapsbelki,
214
566673
3362
Bu Mozart'ın cinsel partnerini seçerken
09:42
when choosingSeçme his sexualcinsel partnersortaklar.
215
570035
2578
biraz daha dikkatli olmuş olması
gerektiğini gösterir.
09:44
But how do we chooseseçmek a partnerortak?
216
572613
2159
Peki partnerimizi nasıl seçeriz?
09:46
So a mythefsane that I have to say
is sometimesara sıra spreadYAYILMIŞ a bitbit by sociologistssosyologlar
217
574772
5026
Söylemek istediğim, bazen
sosyologların yaydığı,
09:51
is that our preferencesTercihler in a romanticromantik
partnerortak are a productürün of our culturekültür,
218
579798
3623
duygusal ilişkilerde eş seçimimizin
kültürümüzün bir ürünü
09:55
that they're very culturallykültürel specificözel.
219
583421
1931
ve kültüre özgü olduğu miti.
09:57
But in factgerçek, the dataveri don't back this up.
220
585352
2144
Fakat veriler bunu desteklemiyor.
09:59
A famousünlü studyders çalışma surveyedAnketin people from
[37] differentfarklı cultureskültürler acrosskarşısında the globeküre,
221
587496
4045
Meşhur bir araştırmada Amerikalılar'dan
Zululular'a, dünya genelinden
10:03
from AmericansAmerikalılar to ZulusZulu,
222
591541
1576
32 farklı kültürden insanın
10:05
on what they look for in a partnerortak.
223
593117
2366
partnerlerinde
ne aradıkları incelendi.
10:07
And in everyher singletek culturekültür
acrosskarşısında the globeküre,
224
595483
2369
Dünya'daki her kültürde
10:09
menerkekler placedyerleştirilmiş more valuedeğer
on physicalfiziksel attractivenessçekiciliği in a partnerortak
225
597852
3715
erkekler partnerlerindeki
fiziksel çekiciliğe
kadınlardan daha çok
değer verdi,
10:13
than did womenkadınlar,
226
601567
1300
10:14
and in everyher singletek culturekültür, too,
227
602867
1741
ve her kültürde de
10:16
womenkadınlar placedyerleştirilmiş more importanceönem than did menerkekler
on ambitionhırs and highyüksek earningkazanma powergüç.
228
604608
4614
kadınlar hırsa ve yüksek kazanca
erkeklerden daha fazla önem verdi.
10:21
In everyher culturekültür, too,
229
609222
1383
Her kültürde de,
10:22
menerkekler preferredtercihli womenkadınlar
who were youngerdaha genç than themselveskendilerini,
230
610605
2525
erkekler kendilerinden yaşça küçük
kadınları tercih etti,
10:25
an averageortalama of, I think it was 2.66 yearsyıl,
231
613130
2809
ortalama rakam 2.66 yaştı sanırım,
10:27
and in everyher culturekültür, too,
232
615939
1649
ve her kültürde de
10:29
womenkadınlar preferredtercihli menerkekler
who were olderdaha eski than them,
233
617588
2600
kadınlar kendilerinden yaşça daha büyük
erkekleri tercih etti,
10:32
so an averageortalama of 3.42 yearsyıl,
234
620188
2810
ortalama olarak 3.42 yaş,
10:34
whichhangi is why we'vebiz ettik got here
"EverybodyHerkes needsihtiyaçlar a SugarŞeker DaddyBaba."
235
622998
3715
neden "herkes yaşlı ve zengin
sevgili ister" durumu.
10:38
So movinghareketli on from tryingçalışıyor
to scoreGol with a partnerortak
236
626713
2577
Şimdi partner tutturmaktan,
10:41
to tryingçalışıyor to scoreGol in basketballBasketbol
or footballFutbol or whateverher neyse your sportspor is.
237
629290
3922
basketbol veya futbolda ya da
herhangi bir sporda tutturmaya geçiyoruz.
10:45
The mythefsane here is that sportsmensporcular go throughvasitasiyla
hot-handsıcak-el streaksçizgiler, AmericansAmerikalılar call them,
238
633212
4141
Buradaki mit, Amerikalıların deyimiyle
"hot-hand streaks" (üst üste isabet)
10:49
or purplemor patchesyamalar,
we sometimesara sıra say in Englandİngiltere,
239
637353
2200
ya da İngiltere'de dediğimiz
"purple putches", (mükemmel performans)
10:51
where they just can't missbayan,
like this guy here.
240
639553
2840
tıpkı bu çocuk gibi,
hiçbir atışı kaçırmayan sporcular.
10:54
But in factgerçek, what happensolur is that
if you analyzeçözümlemek the patternmodel
241
642393
3684
Halbuki isabetleri ve kaçan vuruşları
10:58
of hitsisabetler and missesözlüyor statisticallyistatistiksel,
242
646077
1788
istatistiksel olarak incelerseniz,
10:59
it turnsdönüşler out that it's
nearlyneredeyse always at randomrasgele.
243
647865
2299
neredeyse hep rastlantı
olduğu ortaya çıkar.
11:02
Your brainbeyin createsyaratır patternsdesenler
from the randomnessrastgelelik.
244
650164
2415
Beyniniz rastlantısal olarak
model oluşturur.
11:04
If you tossatmak a coinmadeni para,
245
652579
1357
Yazı tura attığınızda,
11:05
a streakçizgi of headskafalar or tailsfrak is going
to come out somewherebir yerde in the randomnessrastgelelik,
246
653936
3636
rastlantısal olarak arka arkaya
yazı veya tura geldiği an olacaktır
11:09
and because the brainbeyin likesseviyor to see
patternsdesenler where there are noneYok,
247
657572
3111
ve beyin de olmayan modelleri
görmeyi sevdiğinden,
11:12
we look at these streaksçizgiler
and attributenitelik meaningsAnlamlar to them
248
660683
2601
biz de bu dizilere bakarak
anlam yükleriz ve
11:15
and say, "Yeah he's really on formform todaybugün,"
249
663284
2307
"Evet, bugün gerçekten de formunda" deriz.
11:17
whereasbuna karşılık actuallyaslında you would
get the sameaynı patternmodel
250
665591
2310
Halbuki atışlar rastgele girseydi,
11:19
if you were just gettingalma
hitsisabetler and missesözlüyor at randomrasgele.
251
667901
2645
aynı isabetli ve isabetsiz atış
dizisini elde ederdiniz.
11:23
So an exceptionistisna to this, howeverancak,
is penaltyceza shootoutsShootout'lar.
252
671406
3466
Bir istisna ise
maç sonu penaltı atışlarıdır.
11:26
A recentson studyders çalışma looking
at penaltyceza shootoutsShootout'lar in footballFutbol
253
674872
3085
Futbolda penaltı atışlarını inceleyen
yeni bir araştırma,
11:29
showsgösterileri that playersoyuncu who representtemsil etmek countriesülkeler
254
677957
2020
maç sonu penaltılarında
kötü sicili olan ülkeleri,
11:31
with a very badkötü recordkayıt
in penaltyceza shootoutsShootout'lar,
255
679977
2624
örneğin İngiltere gibi ülkeler,
11:34
like, for exampleörnek, Englandİngiltere,
256
682601
2183
temsil eden futbolcuların şut çekerken,
11:36
tendeğiliminde to be quickerhızlı to take theironların shotsçekim
than countriesülkeler with a better recordkayıt,
257
684784
3761
daha iyi olan ülkelerden daha
hızlı atma eğiliminde olduğunu gösterdi
11:40
and presumablymuhtemelen as a resultsonuç,
they're more likelymuhtemelen to missbayan.
258
688545
3320
ve sonuç olarak da daha çok
isabetsiz atış yapmaları kaçınılmazdır.
11:43
WhichHangi raisesyükseltmeler the questionsoru
259
691865
1695
Buradan da
11:45
of if there's any way that we
could improveiyileştirmek people'sinsanların performanceperformans.
260
693560
3389
insanların performanslarını artırmanın
bir yolu var mıdır sorusu çıkar.
11:48
And one thing you mightbelki think about doing
261
696949
1998
Düşünmeniz gereken şey,
11:50
is punishingcezalandırma people for theironların missesözlüyor
and seeinggörme if that improvesgeliştirir them.
262
698947
3419
başarısızlıkları yüzünden insanları
cezalandırmak ve etkisini izlemek.
11:54
This ideaFikir, the effectEfekt that punishmentceza
can improveiyileştirmek performanceperformans,
263
702366
3632
"Ceza performansı artırabilir" fikri
11:57
is what participantskatılımcılar
thought they were testingtest yapmak
264
705998
2206
Milgram'ın meşhur
öğrenme ve ceza deneyinde
12:00
in Milgram'sMilgram'ın famousünlü learningöğrenme
and punishmentceza experimentdeney
265
708204
2532
katılımcıların test ettiklerini
düşündükleri şeydi.
12:02
that you've probablymuhtemelen heardduymuş about
if you're a psychologyPsikoloji studentÖğrenci.
266
710736
3008
Psikoloji öğrencisiyseniz
bunu mutlaka bilirsiniz.
12:05
The storyÖykü goesgider that participantskatılımcılar
were preparedhazırlanmış to give
267
713744
2822
Devamı şöyle; katılımcılar
12:08
what they believedinanılır to be fatalölümcül
electricelektrik shocksşoklara to a fellowadam participantkatılımcı
268
716566
3301
ölümcül olduğuna inandıkları
elektrik şoklarından diğer katılımcı
12:11
when they got a questionsoru wrongyanlış,
269
719867
2021
yanlış cevap verdiğinde,
sırf beyaz önlüklü biri
12:13
just because someonebirisi
in a whitebeyaz coatceket told them to.
270
721888
2809
öyle yapmasını dediği için
vermeye hazırdı.
12:16
But this storyÖykü is a mythefsane
for threeüç reasonsnedenleri.
271
724697
2415
Fakat bu hikaye
üç sebepten dolayı mittir.
12:19
FirstlyÖncelikle and mostçoğu cruciallyEn önemlisi, the lablaboratuvar coatceket
wasn'tdeğildi whitebeyaz, it was in factgerçek greygri.
272
727112
4904
İlk olarak, laboratuvar önlüğü
beyaz değil aslında gri renkti.
12:24
Secondlyİkinci olarak, the participantskatılımcılar
were told before the studyders çalışma
273
732016
4407
İkincisi, deney katılımcılara
önceden anlatılmıştı
12:28
and remindedhatırlattı any time
they raisedkalkık a concernilgilendirmek,
274
736423
2507
ve her endişe duyduklarında
12:30
that althougholmasına rağmen the shocksşoklara were painfulacı verici,
they were not fatalölümcül
275
738930
2833
şokların acı verici fakat
öldürücü olmadığı
12:33
and indeedaslında causedneden oldu
no permanentkalıcı damagehasar whatsoeverher ne.
276
741763
2742
ve kalıcı bir hasara da
sebep olmadığı hatırlatılmıştı.
12:36
And thirdlyüçüncü olarak, participantskatılımcılar
didn't give the shocksşoklara
277
744505
2320
Üçüncüsü, katılımcılar şokları
12:38
just because someonebirisi
in the coatceket told them to.
278
746825
2648
sırf önlüklü biri
dediği için vermiyordu.
12:41
When they were interviewedgörüşülen
after the studyders çalışma,
279
749473
2042
Deneyden sonra
görüşme yapıldığında,
12:43
all the participantskatılımcılar said
that they firmlysıkıca believedinanılır
280
751515
2508
bütün katılımcılar
öğrenme ve ceza deneyinin
12:46
that the learningöğrenme and punishmentceza studyders çalışma
servedhizmet a worthylayık scientificilmi purposeamaç
281
754023
3784
katılımcılara anlık, fakat
ölümcül olmayan acılar vermesine rağmen,
12:49
whichhangi would have
enduringkalıcı gainskazançlar for scienceBilim
282
757807
2438
bilim için kalıcı kazanımları olan
12:52
as opposedkarşıt to the momentaryanlık nonfatalönemli olmayan
discomfortrahatsızlık causedneden oldu to the participantskatılımcılar.
283
760245
5869
önemli bir bilimsel amaca hizmet ettiğine
kesinlikle inandıklarını söyledi.
12:59
Okay, so I've been talkingkonuşma
for about 12 minutesdakika now,
284
767025
2578
Pekala, yaklaşık olarak
12 dakikadır konuşuyorum
13:01
and you've probablymuhtemelen been
sittingoturma there listeningdinleme to me,
285
769603
2686
ve herhalde siz de
oturmuş beni dinliyor,
13:04
analyzinganaliz my speechkonuşma patternsdesenler
and bodyvücut languagedil
286
772289
2220
konuşma tarzımı ve vücut dilimi inceliyor
13:06
and tryingçalışıyor to work out if you should
take any noticeihbar of what I'm sayingsöz,
287
774509
3607
ve söylediklerimi
dikkate alıp almamanız gerektiğini,
doğru mu yoksa yalan mı konuştuğumu
çözmeye çalışıyorsunuz.
13:10
whetherolup olmadığını I'm tellingsöylüyorum the truthhakikat
or whetherolup olmadığını I'm lyingyalan söyleme,
288
778116
2461
13:12
but if so you've
probablymuhtemelen completelytamamen failedbaşarısız oldu,
289
780577
2182
Öyle ise, büyük ihtimalle
tamamen yanıldınız.
13:14
because althougholmasına rağmen we all think
we can catchyakalamak a liaryalancı
290
782759
2345
Bir yalancıyı
vücut dilinden ve konuşma şeklinden
13:17
from theironların bodyvücut languagedil
and speechkonuşma patternsdesenler,
291
785104
2093
tespit edebileceğimizi düşünsek de,
13:19
hundredsyüzlerce of psychologicalpsikolojik teststestler
over the yearsyıl have showngösterilen
292
787197
2673
yıllardır yapılan
yüzlerce psikolojik teste göre,
13:21
that all of us, includingdahil olmak üzere
policepolis officersgörevlileri and detectivesDedektifler,
293
789870
2691
polisler ve dedektifler de
dahil olmak üzere, hepimizin
13:24
are basicallytemel olarak at chanceşans when it comesgeliyor
to detectingalgılama liesyalanlar from bodyvücut languagedil
294
792561
3500
vücut dili ve konuşma tarzından
yola çıkarak yalanı tespit etmesi
13:28
and verbalsözlü patternsdesenler.
295
796061
1581
aslında bir ihtimaldir.
13:29
Interestinglyİlginç bir şekilde, there is one exceptionistisna:
296
797642
2044
İlginçtir ki, istisnai bir durum vardır:
13:31
TVTV appealstemyiz for missingeksik relativesakrabaları.
297
799686
2252
televizyondaki kayıp haberleri.
13:33
It's quiteoldukça easykolay to predicttahmin
when the relativesakrabaları are missingeksik
298
801938
2985
Akrabası kaybolduğunda
çağrıda bulunan kişinin
13:36
and when the appealersappealers have in factgerçek
murderedöldürülmüş the relativesakrabaları themselveskendilerini.
299
804923
3331
aslında yakınını kendisinin öldürdüğünü
tespit etmek çok basittir.
13:40
So hoaxşaka appealersappealers are more likelymuhtemelen
to shakesallamak theironların headskafalar, to look away,
300
808254
3515
Sahte yakaranların
başını sallama, yana çevirme ve
13:43
and to make errorshatalar in theironların speechkonuşma,
301
811769
1714
konuşurken hata yapmaları
13:45
whereasbuna karşılık genuinehakiki appealersappealers are more likelymuhtemelen
302
813483
2015
daha muhtemelken,
gerçek mağdurların
13:47
to expressekspres hopeumut that the personkişi
will returndönüş safelygüvenli bir şekilde
303
815498
2345
kayıplarının döneceğine
olan umudunu ifade etmesi
13:49
and to avoidönlemek brutalacımasız languagedil.
304
817843
1741
ve şiddet içeren dilden kaçınması
daha muhtemeldir.
13:51
So, for exampleörnek, they mightbelki say
"takenalınmış from us" ratherdaha doğrusu than "killedöldürdü."
305
819584
4603
Mesela "öldürüldü" yerine
"bizden alındı" derler.
13:56
SpeakingKonuşma of whichhangi,
it's about time I killedöldürdü this talk,
306
824187
2657
Bu arada konuşmayı bitirme vaktim gelmiş
13:58
but before I do, I just want
to give you in 30 secondssaniye
307
826844
3208
ama öncesinde 30 saniye içinde
14:02
the overarchingkapsamlı mythefsane of psychologyPsikoloji.
308
830052
3371
psikolojinin en önemli mitinden
bahsetmek stiyorum.
14:05
So the mythefsane is that psychologyPsikoloji is just
a collectionToplamak of interestingilginç theoriesteoriler,
309
833423
4297
Mit şu: psikoloji sadece
ilginç teoriler koleksiyonudur
14:09
all of whichhangi say something usefulişe yarar
and all of whichhangi have something to offerteklif.
310
837720
3521
ve bunların hepsi faydalı şeyler anlatır
ve hepsinin de bir önerisi vardır.
14:13
What I hopeumut to have showngösterilen you
in the pastgeçmiş fewaz minutesdakika
311
841241
2499
Geçirdiğimiz sürede size
gösterdiğimi umduğum şey,
14:15
is that this isn't truedoğru.
312
843740
1585
bunun doğru olmadığıdır.
14:17
What we need to do is assessbelirlemek
psychologicalpsikolojik theoriesteoriler
313
845325
3259
Yapmamız gereken psikoloji teorilerini
ne tür tahminler yaptıklarını
14:20
by seeinggörme what predictionstahminler they make,
314
848584
1884
görerek değerlendirmektir.
14:22
whetherolup olmadığını that is that listeningdinleme to MozartMozart
makesmarkaları you smarterdaha akıllı,
315
850468
2821
Mozart dinlemenin zekayı geliştirmesi,
14:25
that you learnöğrenmek better when informationbilgi is
presentedsunulan in your preferredtercihli learningöğrenme stylestil
316
853289
4767
bilgiyi tercih ettiğiniz öğrenme şekliyle
daha iyi öğrenmeniz
14:30
or whateverher neyse it is, all of these
are testabletest edilebilir empiricalampirik predictionstahminler,
317
858056
3465
ya da her ne olursa olsun, tümü,
test edilebilir deneysel tahminlerdir
14:33
and the only way we can make progressilerleme
318
861521
1785
ve ilerleyebileceğimiz tek yol
14:35
is to testÖlçek these predictionstahminler
againstkarşısında the dataveri
319
863306
2120
bu tahminleri sıkıca denetlenen,
14:37
in tightlysıkıca controlledkontrollü
experimentaldeneysel studiesçalışmalar.
320
865426
2329
deneysel çalışmalardaki verilerle
test etmektir.
14:39
And it's only by doing so
that we can hopeumut to discoverkeşfetmek
321
867755
3134
Sadece böyle yaparak
hangi teorilerin
14:42
whichhangi of these theoriesteoriler
are well supporteddestekli,
322
870889
2624
daha tutarlı olduğunu
ve hangilerinin de,
14:45
and whichhangi, like all the onesolanlar
I've told you about todaybugün, are mythsmitler.
323
873513
3390
tıpkı bugün anlattıklarım gibi,
mit olduğunu keşfetmeyi umabiliriz.
14:48
Thank you.
324
876903
1509
Teşekkür ederim.
14:50
(ApplauseAlkış)
325
878412
3460
(Alkışlar)
Translated by Selda Yener
Reviewed by Ahmet Kamil Dokumaci

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Ben Ambridge - Psychologist
Ben Ambridge is the author of "Psy-Q," a sparkling book debunking what we think we know about psychology.

Why you should listen

Ben Ambridge is a senior lecturer in psychology at the University of Liverpool, where he researches children’s language development. He is the author of Psy-Q, which introduces readers to some of the major findings in psychology via interactive puzzles, games, quizzes and tests.

He also writes great newsy stories connecting psychology to current events. His article "Why Can't We Talk to the Animals?" was shortlisted for the 2012 Guardian-Wellcome Science Writing Prize. Psy-Q is his first book for a general audience.

More profile about the speaker
Ben Ambridge | Speaker | TED.com