TEDMED 2018
Suchitra Krishnan-Sarin: What you should know about vaping and e-cigarettes
Suchitra Krishnan-Sarin: E-sigaralar hakkında bilmeniz gerekenler
Filmed:
Readability: 5.1
2,353,117 views
Elektronik sigaralar son 10 yıl içinde çok popüler oldu, özellikle de gençler ve genç yetişkinler arasında. 2011'den 2015'e kadar ortaokul ve lise öğrencilerinin e-sigara kullanımında yüzde 900 artış oldu. Biyolojik davranış uzmanı Suchitra Krishnan-Sarin, e-sigara solurken aslında soluduğun şeyin ne olduğunu anlatıyor (ipucu: su buharı değil) ve çocukları hedef alan çirkin piyasa taktiklerini gözler önüne seriyor. "Bizim sağlığımız, çocuklarımızın ve gelecek nesillerimizin sağlığı dumana veya aerosole karışıp gitmek için fazlasıyla değerli" diyor.
Suchitra Krishnan-Sarin - Biobehavioral scientist
Suchitra Krishnan-Sarin is focused on developing a bio-behavioral understanding of substance use behaviors in adult and adolescent substance users. Full bio
Suchitra Krishnan-Sarin is focused on developing a bio-behavioral understanding of substance use behaviors in adult and adolescent substance users. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
"It gets easier, right?"
0
1192
1577
"Zamanla kolaylaşır, değil mi?"
00:15
These are the words
I often hear from young parents
I often hear from young parents
1
3307
2963
Bu soruyu genç ebeveynler hep sorar.
00:18
who are new to the game
of worrying about their children.
of worrying about their children.
2
6294
2687
Oysa kaygı oyunu daha yeni başlıyor.
00:21
I tell them that it doesn't.
3
9435
1519
Kolaylaşmıyor diyorum onlara,
00:23
It gets different,
4
11582
1570
değişiyor
00:25
but there's always something
to worry about as parents.
to worry about as parents.
5
13176
3109
ama ebeveyn olarak kaygılanacak
bir şeylerimiz hep oluyor.
bir şeylerimiz hep oluyor.
00:29
I remember how I would lie
half-awake at night
half-awake at night
6
17275
2814
Geceleri yatağımda yarı uyanık
uzandığımı hatırlıyorum,
uzandığımı hatırlıyorum,
00:32
listening to my son breathe
7
20113
1755
oğlumun nefes alışını dinlediğimi.
00:33
when he was young and had asthma,
8
21892
2582
O zaman daha küçüktü ve astımı vardı.
00:36
and then, when he was a teen,
9
24498
1397
Sonra biraz büyüdüğünde
o gelecek diye kulağım
bahçe kapısında olurdu,
bahçe kapısında olurdu,
00:37
until I heard the front door chime open,
10
25919
2152
sesini duyunca sağ salim geldi derdim.
00:40
and I knew that he was home safe.
11
28095
1801
00:43
Worrying about our kids
comes with the territory.
comes with the territory.
12
31037
2417
Çoçuklarımız için kaygılanmak işin doğası.
00:46
Now, many of these worries
are about basic issues,
are about basic issues,
13
34318
3344
Çoğu kaygımız genel şeylerle ilgili;
ne yemiş, neredeymiş, kimleymiş.
00:49
like what they eat,
where they are, who they're with.
where they are, who they're with.
14
37686
3783
Ama yeni alışkanlıklarına
ve çılgınlıklarına da dikkat etmeliyiz.
ve çılgınlıklarına da dikkat etmeliyiz.
00:53
But we also need to keep an eye on
new behaviors and fads.
new behaviors and fads.
15
41493
3852
00:58
The latest craze is something
that may not yet be on everyone's radar
that may not yet be on everyone's radar
16
46470
4278
Son çılgınlığın, ciddi bir sağlık riski
olduğundan çoğu kişi haberdar olmayabilir.
olduğundan çoğu kişi haberdar olmayabilir.
01:02
as a serious health concern,
17
50772
2087
Bu, yeni moda olan elektronik sigara içmek
01:04
and that is the newfound
popularity of vaping,
popularity of vaping,
18
52883
3119
veya e-sigaralardaki e-likitlerin
buharlaşmasıyla ortaya çıkan
buharlaşmasıyla ortaya çıkan
01:08
or inhaling sweet aerosols
19
56026
2101
01:10
produced by vaporizing
e-liquids in e-cigarettes.
e-liquids in e-cigarettes.
20
58151
3368
tatlı aerosolleri solumak.
01:14
E-cigarettes, or "vapes,"
as they are commonly called,
as they are commonly called,
21
62835
2799
E-sigara veya yaygın adıyla nargile
peynir ekmek gibi satıyor.
peynir ekmek gibi satıyor.
01:17
are flying off the shelves like candy.
22
65658
2208
Bu yıl, e-sigara piyasasının dünya çapında
26 milyar dolar geliri olması bekleniyor.
26 milyar dolar geliri olması bekleniyor.
01:20
This year, the e-cigarette
market is expected to drive
market is expected to drive
23
68375
2707
01:23
26 billion dollars in sales worldwide.
24
71106
3170
Önümüzdeki altı yılda
01:26
Over the next six years,
25
74639
1593
bu rakamın ikiye katlanması bekleniyor.
01:28
that volume is expected to double.
26
76256
1999
01:31
We have a lot of serious concerns
about the health impact of vaping,
about the health impact of vaping,
27
79681
3386
E-sigaranın sağlığa etkisiyle ilgili
ciddi kaygılarımız var
ciddi kaygılarımız var
ama maalesef yeterli cevabımız yok.
01:35
and unfortunately,
not nearly enough answers.
not nearly enough answers.
28
83091
2823
01:38
This becomes even more concerning
when you think of who uses e-cigarettes.
when you think of who uses e-cigarettes.
29
86625
4211
Kaygımız, e-sigarayı kimlerin kullandığını
düşününce daha da artıyor.
düşününce daha da artıyor.
01:43
E-cigarette use, at least in the US,
30
91558
2449
E-sigara kullanımı, en azından ABD'de
01:46
has grown rapidly among youth
and young adults --
and young adults --
31
94031
3672
gençler ve genç yetişkinler
arasında hızla artıyor.
arasında hızla artıyor.
Bunlar bizim çocuklarımız,
01:49
our kids,
32
97727
1216
01:50
our most vulnerable population.
33
98967
1916
içimizdeki en savunmasız kesim.
01:53
There was a 900 percent growth
in the use of e-cigarettes by youth
in the use of e-cigarettes by youth
34
101750
4626
2012 - 2015 yılları arasında
gençlerin e-sigara kullanımında
gençlerin e-sigara kullanımında
01:58
between 2012 and 2015.
35
106400
2165
yüzde 900'lük bir artış oldu.
02:01
The most recent estimates suggest
36
109415
2131
Son tahminler, ABD'de yaklaşık
3,6 milyon ortaokul ve lise öğrencisinin
3,6 milyon ortaokul ve lise öğrencisinin
02:03
that approximately 3.6 million
high school and middle school students
high school and middle school students
37
111570
4493
02:08
have used e-cigarettes in the US.
38
116087
2231
e-sigara kullandığını söylüyor.
02:11
Now, e-cigarettes were originally created
39
119635
2851
E-sigaralar aslında sigara bağımlılarına
nikotinin daha temiz bir türünü
sunmak için üretilmişti.
sunmak için üretilmişti.
02:14
to offer smokers a cleaner
form of nicotine
form of nicotine
40
122510
2218
02:16
to help with their cigarette addiction.
41
124752
1917
02:19
In the US, these devices
come under the FDA's jurisdiction
come under the FDA's jurisdiction
42
127520
3901
ABD'de bu cihazlar FDA'ya göre
tütün ürünleri sınıfına giriyor.
tütün ürünleri sınıfına giriyor.
02:23
as a tobacco product.
43
131445
1718
Ama cihazlardaki teknik,
piyasadaki ani artışa yetişemiyor
piyasadaki ani artışa yetişemiyor
02:25
But the science on these devices
has not been able to keep up
has not been able to keep up
44
133187
3383
02:28
with the rapid market growth,
45
136594
2354
02:30
so regulations on the components
of these devices and e-liquids
of these devices and e-liquids
46
138972
4401
bu yüzden cihazların parçaları
ve e-sıvıyla ilgili yasalar geri kalıyor.
ve e-sıvıyla ilgili yasalar geri kalıyor.
02:35
are lagging.
47
143397
1209
02:37
Current regulations do restrict
sales of these devices
sales of these devices
48
145586
3341
Şu anki yasalar 18 yaşından küçüklere
cihaz satışını kısıtlıyor
cihaz satışını kısıtlıyor
02:40
to anyone under the age of 18,
49
148951
2694
02:43
but these do not seem
to have had much of an impact
to have had much of an impact
50
151669
2884
ama bunun, gençlerin cihaz kullanımı
üzerinde pek etkisi olmuş gibi görünmüyor.
üzerinde pek etkisi olmuş gibi görünmüyor.
02:46
on the explosion in the use
of these devices by teens.
of these devices by teens.
51
154577
3239
02:51
You know, the first time
I heard of and saw an e-cigarette,
I heard of and saw an e-cigarette,
52
159052
3122
E-sigaraları ilk duyduğumda
gençlerin buna bayılacağından emindim.
02:54
I knew right away
that teens would love it.
that teens would love it.
53
162198
2565
02:57
These devices are technology on a stick,
54
165335
2819
Bu cihazlar teknolojik çubuklar,
akıllı telefon nesli için
son derece uygun;
son derece uygun;
03:00
a perfect fit for
the smartphone generation --
the smartphone generation --
55
168178
3067
küçük, şarj edilebilir, kullanımı kolay,
ayarlanması kolay, güzel kokulu.
ayarlanması kolay, güzel kokulu.
03:03
small, rechargeable, easy to use,
easy to modify, nice smelling --
easy to modify, nice smelling --
56
171269
6122
Hatta bazıları, akıllı telefonunuzla
eşlenerek ne kadar içtiğinizi gösteriyor.
eşlenerek ne kadar içtiğinizi gösteriyor.
03:09
some even sync with your smartphone
to let you know how much you have vaped.
to let you know how much you have vaped.
57
177415
3775
Ben bile bu akıllı cihazların
cazibesine kapılmıştım.
cazibesine kapılmıştım.
03:13
Even I was very drawn
to these very clever devices.
to these very clever devices.
58
181214
3244
03:17
And since I had spent a long time
researching teen and adult addictions,
researching teen and adult addictions,
59
185429
4549
O zamandan beri genç ve yetişkin
bağımlılıklarını uzun süre araştırdım
bağımlılıklarını uzun süre araştırdım
03:22
I immediately realized that these devices
fit perfectly into the teen psyche.
fit perfectly into the teen psyche.
60
190002
5387
ve bu cihazların gençlerin ruhuna
tam olarak uyduğunu hemen fark ettim.
tam olarak uyduğunu hemen fark ettim.
03:28
Teens are impulsive,
and they love to try new things.
and they love to try new things.
61
196622
3586
Gençler düşünmeden davranırlar
ve yeni şeyler denemeyi severler.
ve yeni şeyler denemeyi severler.
Özgür olmayı çok ister,
her şeyi kişiselleştirmeyi severler.
her şeyi kişiselleştirmeyi severler.
03:32
They're also craving independence,
and they love to make things their own.
and they love to make things their own.
62
200589
3845
03:37
E-cigarettes meet these needs perfectly
63
205086
2580
E-sigaralar, onların yaratıcı olmalarına
ve sigara içme deneyimlerini
kişiselleştirmelerine olanak tanıyarak
kişiselleştirmelerine olanak tanıyarak
03:39
by allowing them the chance
to both innovate and personalize
to both innovate and personalize
64
207690
3800
bu ihtiyaçları tam olarak karşılıyor.
03:43
their vape experience.
65
211514
1436
03:45
They can choose from over 15,000
different e-liquid flavors
different e-liquid flavors
66
213624
4898
15 binden fazla farklı e-sıvı aromasından
ve birkaç farklı nikotin
konsantresinden istediklerini seçip
konsantresinden istediklerini seçip
03:50
and multiple nicotine concentrations.
67
218546
2253
kendi nikotin aroma
kombinasyonlarını bile yapabilirler.
kombinasyonlarını bile yapabilirler.
03:52
They can even create their own
nicotine flavor combination.
nicotine flavor combination.
68
220823
4561
03:58
They can change how much vapor
is produced from these devices
is produced from these devices
69
226280
3576
Puf sayısını, bileşenleri,
cihazın gücünü ve ısısını ayarlayarak
cihazın gücünü ve ısısını ayarlayarak
04:01
by modifying the puff volume
and the constituents
and the constituents
70
229880
2963
04:04
and the power and temperature
of the devices.
of the devices.
71
232867
2273
ürettiği buhar miktarını
değiştirebilirler.
değiştirebilirler.
04:08
They can even use these devices
for "cloud chasing."
for "cloud chasing."
72
236410
2874
Bu cihazları dumandan
şekil yapmak için bile kullanıyorlar.
şekil yapmak için bile kullanıyorlar.
04:12
Cloud chasing, also called vape tricks
73
240317
2828
Dumandan şekil yapmak,
başka bir adıyla halka yapmak
başka bir adıyla halka yapmak
04:15
or smoke tricks,
74
243169
1286
veya halka çıkarmak
04:16
involves producing large vape clouds
with quirky shapes and names,
with quirky shapes and names,
75
244479
4120
yüzük, ejderha, hayalet gibi
garip isim ve şekillerde
garip isim ve şekillerde
04:20
like rings, dragons, ghosts ...
76
248623
2815
büyük duman bulutları üretmek demek.
04:23
Cloud chasers can even participate
in cloud competitions
in cloud competitions
77
251462
3342
Dumandan şekil yapanlar,
duman yarışlarına katılıyor
duman yarışlarına katılıyor
04:26
and win prizes for creating
the most innovative shaped clouds.
the most innovative shaped clouds.
78
254828
3623
ve en yaratıcı şekli yaparak
ödül bile kazanabiliyorlar.
ödül bile kazanabiliyorlar.
04:31
Teens can also change the strength
and throat hit from the vapor
and throat hit from the vapor
79
259884
3781
E-sıvıyı yüksek derecede buharlaştırarak
04:35
by either vaporizing the e-liquid
at higher temperatures
at higher temperatures
80
263689
3461
veya direkt olarak
ısıtıcı bobinin üzerine damlatarak
ısıtıcı bobinin üzerine damlatarak
04:39
or dripping the e-liquid
directly onto a heated coil.
directly onto a heated coil.
81
267174
3042
buharın kuvvetini
ve boğaz vurumunu değiştirebilirler.
ve boğaz vurumunu değiştirebilirler.
04:43
They can even use these devices
for marijuana vaping.
for marijuana vaping.
82
271423
2859
Bu cihazları esrar
içmek için de kullanabilirler.
içmek için de kullanabilirler.
04:46
And since the devices
use lower temperatures
use lower temperatures
83
274941
2367
Cihazlar düşük sıcaklık kullandığı
ve esrarı yakmadığı için
ve esrarı yakmadığı için
04:49
and do not combust or burn the marijuana,
84
277332
3021
ayırt edici koku ve yanmış esrar olmadan
bunu gizlice yapabilirler.
bunu gizlice yapabilirler.
04:52
they can do this very discreetly,
85
280377
1805
04:54
without the distinctive smell
of burnt marijuana.
of burnt marijuana.
86
282206
2591
04:57
So they can really make these vape
experiences their own,
experiences their own,
87
285577
3227
Yani içme deneyimlerini
kişiselleştirebilirler
kişiselleştirebilirler
05:00
which may explain the astounding rise
in the use of these devices by youth.
in the use of these devices by youth.
88
288828
4185
Gençlerin bu cihazları kullanmasındaki
sarsıcı artışı bu durum açıklayabilir.
sarsıcı artışı bu durum açıklayabilir.
05:06
E-cigarettes are technically
a very simple device.
a very simple device.
89
294723
2987
E-sigara teknik açıdan
çok basit bir cihaz.
çok basit bir cihaz.
05:10
There is a receptacle for the e-liquid
which can be a tank, a pod or a plug.
which can be a tank, a pod or a plug.
90
298388
5878
E-sıvının konulacağı bir kap
ki bu bir hazne, pod veya tıpaç olabilir,
ki bu bir hazne, pod veya tıpaç olabilir,
bobini şarj eden ve sonra e-sıvıyı
buharlaştıran bir batarya
buharlaştıran bir batarya
05:16
There is a battery that charges the coil,
which then vaporizes the e-liquid.
which then vaporizes the e-liquid.
91
304290
4533
ve içicinin e-sigaradan
çekmesi için bir ağızlık var.
çekmesi için bir ağızlık var.
05:20
And then there is a mouthpiece,
92
308847
1494
05:22
where the user can actually draw
from the e-cigarette.
from the e-cigarette.
93
310365
2571
05:25
In 2017, there were 466 e-cigarette
devices in the marketplace.
devices in the marketplace.
94
313624
6030
2017'de piyasada 466 çeşit
e-sigara cihazı vardı.
e-sigara cihazı vardı.
05:32
These range from cigarette-like devices
which are also called "cigalikes"
which are also called "cigalikes"
95
320594
4579
Bunlar, sigaraya benzeyen
ve "sigagibi" de denilen cihazlardan
ve "sigagibi" de denilen cihazlardan
05:37
to tank systems,
which are also called "pens."
which are also called "pens."
96
325197
3671
"kalem" denilen
hazne sistemlerine uzanıyor.
hazne sistemlerine uzanıyor.
05:40
And then there are modified devices,
which are also called "mods."
which are also called "mods."
97
328892
3928
Bir de "mod" denilen
ve modifiye edilebilen cihazlar var.
ve modifiye edilebilen cihazlar var.
Modlar görünüş olarak
sigaraya hiç benzemiyor.
sigaraya hiç benzemiyor.
05:44
Mods look nothing like a cigarette,
98
332844
2456
Farklı şekil ve ebatları, çeşitli aksesuar
ve kullanıcı ayarları da var.
ve kullanıcı ayarları da var.
05:47
and they come in various shapes and sizes,
99
335324
3138
05:50
with different kinds of attachments
and user adjustments.
and user adjustments.
100
338486
3304
Dumandan şekil yapmada çok popülerler.
05:53
They're very popular for cloud chasing.
101
341814
2090
05:56
The most recent entrance
into the marketplace
into the marketplace
102
344772
2385
Piyasaya en son giren cihaz, pod cihazlar.
05:59
are the pod devices,
103
347181
1534
Bu cihazlarda e-sıvı
bir podun içerisinde bulunuyor.
bir podun içerisinde bulunuyor.
06:00
which contain the e-liquid in a pod.
104
348739
2387
06:03
These are very popular,
by the way, among teens.
by the way, among teens.
105
351713
2302
Bunlar, gençler arasında oldukça yaygın.
06:06
An example of this is the Juul,
106
354039
2350
Örnek olarak Juul verilebilir.
06:08
which not only looks like a USB device
107
356413
2603
Juul sadece USB gibi görünmekle kalmıyor,
06:11
but can also be plugged
into a USB outlet to charge.
into a USB outlet to charge.
108
359040
3322
aynı zamanda bir USB çıkışına
takılıp şarj edilebiliyor.
takılıp şarj edilebiliyor.
06:15
Many teens do not even think
that these are e-cigarettes,
that these are e-cigarettes,
109
363142
2667
Çoğu genç bunların e-sigara
olduğunu bile düşünmüyor.
olduğunu bile düşünmüyor.
06:17
which has led to the use of terms
like "juuling" instead of "vaping."
like "juuling" instead of "vaping."
110
365833
4209
Hatta "sigara içmek" yerine
"juul içmek" ifadesi kullanılıyor.
"juul içmek" ifadesi kullanılıyor.
06:22
Many of these devices are so discreet
and produce so little vapor
and produce so little vapor
111
370897
4088
Bu cihazların birçoğu göze çarpmıyor
ve o kadar az buhar üretiyor ki
gençler sınıflarda bile kullanıyor,
gençler sınıflarda bile kullanıyor,
06:27
that teens are using them in classrooms
112
375009
2162
Sharpie kalemleri gibi
eşyalarına, kıyafetlerine
eşyalarına, kıyafetlerine
06:29
and hiding them in objects
like Sharpie pens, their clothes,
like Sharpie pens, their clothes,
113
377195
3679
ve kitapları arasına saklayabiliyorlar.
06:32
their books.
114
380898
1150
06:34
Now, many teens think
that these devices produce water vapor,
that these devices produce water vapor,
115
382452
3021
Birçok genç, bu cihazların
su buharı ürettiğini
su buharı ürettiğini
ve bu yüzden güvenli
olduğunu düşünüyor.
olduğunu düşünüyor.
06:37
and therefore, they are safe to use.
116
385497
1806
06:39
But this could not be
further from the truth.
further from the truth.
117
387327
2371
Ama bu, son derece yanlış.
06:42
What is produced is not even a vapor,
118
390285
2194
Cihazın ürettiği şey buhar bile değil,
06:44
it's an aerosol,
119
392503
1243
aerosol.
06:45
and let me tell you, the difference
is quite pronounced.
is quite pronounced.
120
393770
2755
İkisi arasında oldukça bariz fark var.
06:49
Aerosols contain many finely suspended
particles of liquids and gases
particles of liquids and gases
121
397237
4758
Aerosolün içinde asılı hâlde birçok sıvı
ve gaz parçacıkları bulunuyor.
ve gaz parçacıkları bulunuyor.
Bu sıvı ve gazlar, e-sıvının
içinde bulunan maddelerden oluşuyor.
içinde bulunan maddelerden oluşuyor.
06:54
that are created
from whatever is in the e-liquid.
from whatever is in the e-liquid.
122
402019
2631
06:57
So an aerosol could contain
propylene glycol and glycerin,
propylene glycol and glycerin,
123
405338
3332
Örneğin aerosol, propilen glikol
ve gliserin içerebilir
ve gliserin içerebilir
07:00
which are solvents in the e-liquid.
124
408694
1688
ki bunlar, e-sıvıdaki çözücülerdir.
07:02
Now, these solvents are known
to be safe for edible use,
to be safe for edible use,
125
410883
3107
Bu çözücüler,
yenilebilir olarak biliniyor,
yenilebilir olarak biliniyor,
yani yediğiniz şeylerde kullanılması
güvenli olarak biliniyor.
güvenli olarak biliniyor.
07:06
so for use in products that you eat,
126
414014
2814
07:08
but we know very little about their safety
following long-term inhalational exposure.
following long-term inhalational exposure.
127
416852
4826
Ama uzun süre solumanın
güvenliliğine dair çok az şey biliyoruz.
güvenliliğine dair çok az şey biliyoruz.
07:14
The e-liquids can also contain alcohol,
128
422918
2004
E-sıvılar alkol de içerebilir
07:16
sometimes in high levels,
129
424946
1743
hatta bazen yüksek oranda
07:18
and inhaling alcohol is known
to have toxic effects on the brain.
to have toxic effects on the brain.
130
426713
3839
ve alkol solumanın beyne
toksik etkileri olduğu biliniyor.
toksik etkileri olduğu biliniyor.
07:23
I told you earlier that the e-liquids
contain over 15,000 different flavors.
contain over 15,000 different flavors.
131
431957
4221
Biraz önce, 15 binden fazla
e-sıvı aromasının olduğunu söylemiştim.
e-sıvı aromasının olduğunu söylemiştim.
07:28
Here are some examples,
132
436202
1412
Birkaç örnek vereyim.
07:30
some with very catchy but familiar names
like "Skittles" and "Fruit Loops,"
like "Skittles" and "Fruit Loops,"
133
438440
4675
Bazılarının ismi hoş ve tanıdık,
örneğin Skittles veya Froot Loops.
örneğin Skittles veya Froot Loops.
Bazılarınınkiyse daha tuhaf; Ejderha Sütü,
Kaplan Kanı ve Ünikorn Kusmuğu gibi.
Kaplan Kanı ve Ünikorn Kusmuğu gibi.
07:35
and others with more exotic names
like "Dragon's Milk" and "Tiger's Blood"
like "Dragon's Milk" and "Tiger's Blood"
134
443139
4446
07:39
and "Unicorn Puke."
135
447609
1498
07:41
The e-liquid or the aerosol
can also contain metallic particles
can also contain metallic particles
136
449522
4488
E-sıvı ya da aerosol;
krom, kadmiyum ve kurşun gibi
metalik parçacıklar da içerebiliyor.
metalik parçacıklar da içerebiliyor.
07:46
like chromium, cadmium and lead.
137
454034
2051
07:48
These are generated
from the heating coil in the devices
from the heating coil in the devices
138
456521
3366
Bunlar, cihazdaki
ısıtıcı bobinden kaynaklanıyor
ısıtıcı bobinden kaynaklanıyor
07:51
and are also known to have
many toxic effects on vital organs.
many toxic effects on vital organs.
139
459911
3534
ve hayati organlara birçok
toksik etkisinin olduğu biliniyor.
toksik etkisinin olduğu biliniyor.
07:55
So no, let me make this very clear:
140
463973
2616
Yani şunu çok açıkça söyleyeyim,
07:58
what is produced is definitely
not water vapor.
not water vapor.
141
466613
3053
cihazın ürettiği şey
kesinlikle su buharı değil.
kesinlikle su buharı değil.
08:04
Exposure of the teen brain to nicotine
through e-cigarettes
through e-cigarettes
142
472009
3418
E-sigara yoluyla genç beynin
nikotine maruz kalması
nikotine maruz kalması
08:07
is also very concerning.
143
475451
1438
oldukça endişe verici.
08:09
The teen brain is very sensitive
to even low levels of nicotine
to even low levels of nicotine
144
477833
3138
Genç beyin az miktarda nikotine karşı bile
çok hassas ve kolayca bağımlı olabiliyor.
çok hassas ve kolayca bağımlı olabiliyor.
08:12
and gets very easily addicted.
145
480995
1703
08:15
In fact, we have known for a long time
146
483174
2717
Üstelik şunu uzun süredir biliyoruz ki
08:17
that 90 percent of smokers start smoking
cigarettes prior to the age of 18.
cigarettes prior to the age of 18.
147
485915
4722
içicilerin yüzde doksanı sigara kullanmaya
18 yaşından önce başlıyor.
18 yaşından önce başlıyor.
08:23
Those who start early are more addicted
and have a harder time quitting smoking.
and have a harder time quitting smoking.
148
491256
4291
Sigara kullanmaya erken başlayanlar
daha çok bağımlı oluyor
daha çok bağımlı oluyor
ve kullanmayı bırakmada zorlanıyorlar.
08:28
In other words, and to quote
a past FDA commissioner,
a past FDA commissioner,
149
496269
4005
Başka bir deyişle
ve geçmiş FDA temsilcinin sözleriye
ve geçmiş FDA temsilcinin sözleriye
08:32
"Nicotine addiction ...
is a pediatric disease."
is a pediatric disease."
150
500298
2868
"Nikotin bağımlılığı,
pediyatrik bir hastalık."
pediyatrik bir hastalık."
08:36
E-cigarettes can expose teens
to a lot of nicotine.
to a lot of nicotine.
151
504435
3096
E-sigaralar, gençleri
çok fazla nikotine maruz bırakıyor.
çok fazla nikotine maruz bırakıyor.
08:40
Many of these devices contain
the amount of nicotine
the amount of nicotine
152
508043
2471
Bu cihazların çoğu, bir paket sigarayla
aynı miktarda nikotin içeriyor.
aynı miktarda nikotin içeriyor.
08:42
that is in a full pack of cigarettes.
153
510538
1845
08:45
The more recent pod devices
contain a nicotine salt,
contain a nicotine salt,
154
513165
3729
Yeni çıkan pod cihazlar
nikotin tuzu içeriyor.
nikotin tuzu içeriyor.
Nikotin tuzunun tadı daha yumuşak,
kullanımı çok daha kolay
kullanımı çok daha kolay
08:48
which has a smoother taste
and is much easier to use
and is much easier to use
155
516918
2955
08:51
and can produce rapid increases
in brain nicotine levels.
in brain nicotine levels.
156
519897
3277
ve beyin nikotin seviyesinde
ani artışa neden oluyor.
ani artışa neden oluyor.
08:56
Teens who use e-cigarettes regularly
report symptoms of craving --
report symptoms of craving --
157
524487
3807
Devamlı olarak e-sigara kullanan gençlerde
kriz belirtileri görülüyor,
kriz belirtileri görülüyor,
e-sigaraları yanlarında olmadığında
kaygılı hissediyorlar.
kaygılı hissediyorlar.
09:00
feeling anxious when they don't
have their e-cigarettes.
have their e-cigarettes.
158
528318
2802
09:03
All these are hallmarks
of a behavioral addiction.
of a behavioral addiction.
159
531144
2685
Tüm bunlar, davranışsal
bağımlılığın belirtileri.
bağımlılığın belirtileri.
09:07
E-cigarettes are not only addictive
160
535087
4848
E-sigaralar sadece
bağımlılık yapmakla kalmıyor,
bağımlılık yapmakla kalmıyor,
aynı zamanda vücudumuzdaki
birçok organı da etkiliyor.
birçok organı da etkiliyor.
09:11
but they also affect
many other organs in the body.
many other organs in the body.
161
539959
2968
09:15
So nicotine, which is
in e-cigarettes, for example,
in e-cigarettes, for example,
162
543340
2492
Örneğin e-sigaralardaki nikotin,
nikotin asetilkolin alıcıya bağlanıyor.
nikotin asetilkolin alıcıya bağlanıyor.
09:17
binds to a receptor called
the nicotinic acetylcholine receptor,
the nicotinic acetylcholine receptor,
163
545856
4053
Bu alıcı, vücuttaki neredeyse her organın
çalışma sisteminde önemli rol oynuyor
çalışma sisteminde önemli rol oynuyor
09:21
which plays a key role in the functioning
of almost all organ systems
of almost all organ systems
164
549933
3823
09:25
in the human body.
165
553780
1283
09:27
And chronic exposure to nicotine
changes the functioning of these systems.
changes the functioning of these systems.
166
555415
4132
ve kronik nikotin alımı,
bu sistemlerin çalışmasını değiştiriyor.
bu sistemlerin çalışmasını değiştiriyor.
Örnek olarak
09:32
So as an example,
167
560016
1748
09:33
chronic exposure to nicotine decreases
the flexibility of the blood vessels
the flexibility of the blood vessels
168
561788
3865
kan damarlarının esnekliğini kaybetmesine
ve stres gibi ani durumlarda kalbin
tepkisinin değişmesine yol açıyor.
tepkisinin değişmesine yol açıyor.
09:37
and changes how the heart responds
to acute challenges like stress.
to acute challenges like stress.
169
565677
4306
09:43
The teen brain is not only sensitive
to the addictive effects of nicotine
to the addictive effects of nicotine
170
571221
3717
Genç beyin, nikotinin
sadece bağımlılık etkisine değil,
sadece bağımlılık etkisine değil,
zehirleyici etkisine karşı da hassas.
09:46
but also to its toxic effects.
171
574962
2143
09:49
In adolescent animals, nicotine
is a very well-established neurotoxin,
is a very well-established neurotoxin,
172
577605
4602
Yavru hayvanlarda nikotin iyi yapılanmış,
sinirlere zarar veren bir toksin.
sinirlere zarar veren bir toksin.
09:54
and it decreases learning,
memory and attention processes
memory and attention processes
173
582231
3240
Bu, öğrenme, ezberleme
ve dikkat süreçlerini azaltıyor;
ve dikkat süreçlerini azaltıyor;
09:57
and increases hyperactivity symptoms.
174
585495
2432
hiperaktivite belirtilerini artırıyor.
Tütün ürünleri kullanan gençlerin
esrar ve alkol kullanma
esrar ve alkol kullanma
09:59
Teens who use tobacco products
are more likely to use
are more likely to use
175
587951
2901
10:02
marijuana and alcohol
176
590876
1520
ve gençlik ya da yetişkinliklerinde
10:04
and also develop depression and anxiety
as a teen or as an adult.
as a teen or as an adult.
177
592420
4759
depresyon ve kaygı bozukluğu yaşama
ihtimalleri daha yüksek.
ihtimalleri daha yüksek.
10:10
So nicotine addiction through e-cigarettes
could be leading them down the path
could be leading them down the path
178
598648
4264
Yani e-sigaralar yoluyla
nikotin bağımlısı olmak
nikotin bağımlısı olmak
diğer bağımlılık ve ruhsal sağlık
problemlerine yol açabilir.
problemlerine yol açabilir.
10:14
of other addictions
and other mental health problems.
and other mental health problems.
179
602936
3480
10:19
Now, in adolescent animals, nicotine
also produces epigenetic changes,
also produces epigenetic changes,
180
607210
4401
Yavru hayvanlarda nikotin aynı zamanda
epigenetik veya gen ifadesinde
kalıtsal değişimlere neden oluyor,
kalıtsal değişimlere neden oluyor,
10:23
or heritable changes in gene expression,
181
611635
2408
örneğin astıma neden olan genlerde.
10:26
for example, in the genes
involved in asthma.
involved in asthma.
182
614067
2600
10:29
So teens who use nicotine may not only
be harming themselves
be harming themselves
183
617385
3626
Yani nikotin kullanan gençler
sadece kendilerine değil,
sadece kendilerine değil,
gelecek nesillere de zarar veriyor.
10:33
but they could be harming
their future generations.
their future generations.
184
621035
2765
10:37
You know, the very existence
of e-cigarettes
of e-cigarettes
185
625141
2606
E-sigaranın sadece varlığı bile
nikotin bağımlısı gençlerden oluşan
bir nesle yol açabilir.
bir nesle yol açabilir.
10:39
could have led to an entire generation
of nicotine-addicted youth.
of nicotine-addicted youth.
186
627771
3950
10:44
Easy access to these devices
could have led to more experimentation
could have led to more experimentation
187
632861
3394
Böyle cihazlara ulaşımın kolay olması
esrar ve başka birçok
buharlaşabilir maddenin
buharlaşabilir maddenin
10:48
with marijuana and many other
vaporizable substances by youth.
vaporizable substances by youth.
188
636279
3854
gençler tarafından
daha çok tüketilmesine yol açabilir.
daha çok tüketilmesine yol açabilir.
10:53
While there is no doubt that providing
smokers with a cleaner form of nicotine
smokers with a cleaner form of nicotine
189
641308
4609
İçicilere nikotinin
daha temiz bir türünü sunmak
daha temiz bir türünü sunmak
şüphesiz çok önemli bir hedefimiz,
öyle olmaya devam etmeli de.
öyle olmaya devam etmeli de.
10:57
is and should continue
to be a critical goal,
to be a critical goal,
190
645941
3400
Ama bu cihazların sigarayı bırakmaya
yardım edip etmediğini hâlâ bilmiyoruz
yardım edip etmediğini hâlâ bilmiyoruz
11:01
we still do not know if these devices
help smokers quit smoking,
help smokers quit smoking,
191
649365
3861
11:05
and we know very little about
the long-term effects of these devices.
the long-term effects of these devices.
192
653250
3709
ve uzun vadede etkilerinin
ne olacağı hakkında çok az şey biliyoruz.
ne olacağı hakkında çok az şey biliyoruz.
11:10
What we do know is that youth --
lots of youth -- are using these devices.
lots of youth -- are using these devices.
193
658190
4942
Kesin olarak bildiğimiz şey şu ki
birçok genç bu cihazları kullanıyor.
birçok genç bu cihazları kullanıyor.
11:15
In fact, the FDA commissioner
recently used the term "epidemic"
recently used the term "epidemic"
194
663489
4004
Hatta kısa süre önce FDA temsilcisi
ABD'deki e-sigara kullanımını açıklarken
"epidemik" ifadesini kullandı.
"epidemik" ifadesini kullandı.
11:19
to describe e-cigarette use in the US.
195
667517
2417
11:23
While trying to solve one huge
public health problem, cigarette smoking,
public health problem, cigarette smoking,
196
671280
4247
Büyük bir toplum sağlık sorununu,
sigara kullanımını gidermeye çalışırken
sigara kullanımını gidermeye çalışırken
galiba başka bir büyük soruna yol açtık.
11:27
we may have created another colossal one.
197
675551
2169
11:30
Our lack of vigilance in the earlier years
around cigarette smoking
around cigarette smoking
198
678759
3600
Sigara içmenin ilk yıllarındaki
dikkatsizliğimiz,
dikkatsizliğimiz,
sigara salgınına ve sigarayla ilgili
daha birçok hastalığa neden oldu.
daha birçok hastalığa neden oldu.
11:34
led to a cigarette epidemic and many,
many cigarette-related diseases.
many cigarette-related diseases.
199
682383
3948
11:38
We do not want to repeat
the same mistakes with e-cigarettes.
the same mistakes with e-cigarettes.
200
686764
3216
E-sigaralarda da aynı hataları
tekrarlamak istemiyoruz.
tekrarlamak istemiyoruz.
11:43
So now is the time for action,
201
691092
3360
Bu yüzden bu cihazları
gençlere sunan yönetmelikler için
gençlere sunan yönetmelikler için
11:46
for regulations that address the appeal
and access of these devices to youth.
and access of these devices to youth.
202
694476
4726
şimdi harekete geçme zamanı.
11:52
Do smokers really need 15,000
kid-friendly flavors to quit smoking?
kid-friendly flavors to quit smoking?
203
700405
5481
Sigarayı bırakmak için 15 bin farklı
eğlenceli aromaya ihtiyaç var mı?
eğlenceli aromaya ihtiyaç var mı?
11:58
Do they need so many different
kinds of devices?
kinds of devices?
204
706736
2934
Bu kadar çeşitli cihazlara ihtiyaç var mı?
12:02
Is it a good idea to have devices
which are so easy to hide
which are so easy to hide
205
710458
3791
Saklaması ve kullanması çok kolay olan
cihazlar üretmek iyi bir fikir mi?
cihazlar üretmek iyi bir fikir mi?
12:06
and so easy to use?
206
714273
1700
12:09
We recently heard that the FDA plans
to introduce stricter regulations
to introduce stricter regulations
207
717292
4610
ABD Gıda ve İlaç İdaresi'nin,
e-sıvı aromaları içeren cihazların
market ve benzin istasyonlarında satışına
market ve benzin istasyonlarında satışına
12:13
on sales of these devices
that contain e-liquid flavors
that contain e-liquid flavors
208
721926
3925
12:17
in retail locations like convenience
stores and gas stations,
stores and gas stations,
209
725875
3545
ve internet üzerinden
reşit olmayanlara satışına
reşit olmayanlara satışına
12:21
and also introduce stricter regulations
210
729444
1926
daha katı bir yönetmelik
getireceğini duyduk.
getireceğini duyduk.
12:23
on sales of devices
to minors over the internet.
to minors over the internet.
211
731394
2691
Peki bu, gençlerin alımındaki hızlı artışı
değiştirmek için yeterli olacak mı?
değiştirmek için yeterli olacak mı?
12:26
Is this going to be sufficient to change
this rapid increase in youth uptake?
this rapid increase in youth uptake?
212
734951
4465
12:32
We need to ask and answer
such critical questions.
such critical questions.
213
740411
2932
Bu tür önemli soruları
sormalı ve cevaplandırmalıyız.
sormalı ve cevaplandırmalıyız.
12:36
Now is also the time for a serious
public education campaign.
public education campaign.
214
744684
3714
Toplumu gerçekten eğitmenin zamanı geldi.
12:40
Teens and their parents need to know
215
748946
2317
Gençler ve ebeveynler bilmeli ki
e-sigaralar normal sigaralardan
daha az nikotin içeriyor olsa da
daha az nikotin içeriyor olsa da
12:43
that while e-cigarettes may contain
less toxins than cigarettes,
less toxins than cigarettes,
216
751287
3689
tamamen tehlikesiz değil.
12:47
they're certainly not benign.
217
755000
1763
12:49
Exposure of their bodies to the chemicals
produced by these devices
produced by these devices
218
757773
3611
Vücutlarının, böyle cihazlarda olan
kimyasallara maruz kalması
kimyasallara maruz kalması
hoşlanmayacakları bir şekilde
değişmelerine neden olabilir
değişmelerine neden olabilir
12:53
could be changing them in ways
they may not like
they may not like
219
761408
2744
ve ileride oluşacak yabancı zehirlere
ve sağlık problemlerine yol açabilir.
ve sağlık problemlerine yol açabilir.
12:56
and setting them up for future
unknown toxicities and health problems.
unknown toxicities and health problems.
220
764176
3647
E-sigaralar akıllı telefon kullanan
bir nesil için çok uyumlu derken
bir nesil için çok uyumlu derken
13:01
You know, when I said earlier
221
769526
1396
13:02
that e-cigarettes were a perfect fit
for the smartphone generation,
for the smartphone generation,
222
770946
3180
şaka yapmıyordum.
13:06
I was not kidding.
223
774150
1150
13:07
We live in a technology-crazed world,
224
775911
2891
Teknoloji çılgınlığı olan
bir dünyada yaşıyoruz.
bir dünyada yaşıyoruz.
13:10
where the latest device
and technology gets a lot of attention
and technology gets a lot of attention
225
778826
4124
Son çıkan cihazlar ve teknoloji
13:14
just because it is technology
and because it is the latest thing.
and because it is the latest thing.
226
782974
3557
sırf son teknoloji olduğu için
çok fazla ilgi görüyor.
çok fazla ilgi görüyor.
13:19
More and more over the next few years
and for the rest of our lives,
and for the rest of our lives,
227
787414
3650
Önümüzdeki yıllarda ve hayatımız boyunca
13:23
we are going to see technologies
coming into the marketplace
coming into the marketplace
228
791088
3034
piyasada gittikçe daha fazla
teknoloji göreceğiz.
teknoloji göreceğiz.
13:26
that may not raise
any health flags at first,
any health flags at first,
229
794146
2576
Bu teknolojiler başta
sağlık riski oluşturmayabilir
sağlık riski oluşturmayabilir
13:28
simply because they don't look unhealthy
230
796746
2560
çünkü sağlıksız görünmüyordur
ya da sağlıkla ilgili bir cihaz değildir.
13:31
or they're not a medical device.
231
799330
1945
Örneğin daha uzun süre
uyanık kalmamızı kolaylaştıran
uyanık kalmamızı kolaylaştıran
13:33
For example, we could see devices
232
801938
1971
13:35
that may make it easier
to go longer without sleep
to go longer without sleep
233
803933
3375
ve kilo vermenize
-- ki bu benim kişisel hedefim --
-- ki bu benim kişisel hedefim --
13:39
or help us lose weight --
234
807332
1287
13:40
a personal goal of mine --
235
808643
1551
ya da tüketici olarak
fazlasıyla ilgi gösterdiğimiz
fazlasıyla ilgi gösterdiğimiz
13:42
or achieve any number of other goals
236
810218
2266
13:44
that we as consumers
are very, very interested in.
are very, very interested in.
237
812508
3186
başka birçok hedefe ulaşmamıza
yardım eden cihazlar görebiliriz.
yardım eden cihazlar görebiliriz.
13:48
But many of these devices may come
with unacceptable risks to our own health.
with unacceptable risks to our own health.
238
816832
5207
Ama bu cihazların çoğu kabul edilemez
sağlık riskleri oluşturabilir.
sağlık riskleri oluşturabilir.
13:54
So if we want to protect our health
and the health of our children,
and the health of our children,
239
822904
3875
Kendi sağlığımızı ve çocuklarımızın
sağlığını korumak istiyorsak
sağlığını korumak istiyorsak
13:58
perhaps we should get out of the habit
240
826803
2146
her yeni teknolojiyi sevinçle karşılama
alışkanlığımızdan vazgeçmeli
alışkanlığımızdan vazgeçmeli
14:00
of automatically celebrating
such new technology
such new technology
241
828973
3543
14:04
and get into the habit of looking
at them with a critical eye,
at them with a critical eye,
242
832540
4200
ve onlara eleştirel gözle bakma
alışkanlığı edinmeliyiz.
alışkanlığı edinmeliyiz.
Hatta belki sağlık lensiyle bakmalıyız.
14:08
perhaps even through a medical lens.
243
836764
1830
14:11
Because, you know something?
244
839331
1682
Çünkü ne var biliyor musunuz?
14:13
Our health, the health of our children
and our future generations
and our future generations
245
841037
4401
Bizim sağlığımız, çocuklarımızın
ve gelecek nesillerimizin sağlığı
ve gelecek nesillerimizin sağlığı
14:17
is far too valuable
to let it go up in smoke --
to let it go up in smoke --
246
845462
4012
dumana veya aerosole karışıp gitmek için
14:21
or even in aerosol.
247
849498
1531
fazlasıyla değerli.
14:23
Thank you.
248
851363
1150
Teşekkür ederim.
14:24
(Applause)
249
852537
2630
(Alkışlar)
Translated by Nevaz Mescioğlu
ABOUT THE SPEAKER
Suchitra Krishnan-Sarin - Biobehavioral scientistSuchitra Krishnan-Sarin is focused on developing a bio-behavioral understanding of substance use behaviors in adult and adolescent substance users.
Why you should listen
In the area of adolescent tobacco use, Suchitra Krishnan-Sarin has conducted qualitative research including focus groups and surveys to understand patterns and perceptions of use of tobacco products; clinical trials to develop and test the use of novel behavioral and pharmacological cessation and prevention interventions; and experimental evaluations of behavioral and neural predictors of use and cessation behaviors. Because of her expertise in youth tobacco use behaviors, she has contributed to the Surgeon General's report on Preventing Tobacco Use among Young People and also serves as a member of the FDA's Tobacco Product Scientific Advisory Committee. Krishnan-Sarin is a professor of psychiatry at the Yale University School of Medicine and the Co-PI on the Yale Tobacco Centers of Regulatory Science.
Suchitra Krishnan-Sarin | Speaker | TED.com