TEDMED 2015
Dorothy Roberts: The problem with race-based medicine
Dorothy Roberts: Vấn đề y học dựa trên chủng tộc
Filmed:
Readability: 5.9
1,230,390 views
Dorothy Roberts với cương vị là một người ủng hộ công lý xã hội và một học giả về luật đã gửi gắm một thông điệp ý nghĩa: Dụa vào chủng tộc khiến nền y học tồi tệ đi. Thậm chí ngày nay, nhiều bác sĩ vẫn coi chủng tộc/màu da như một phương pháp nhanh gọn giúp họ xác định những chỉ tiêu y học như khả năng chịu đau, thay cho việc thực hiện các quan sát và xét nghiêm y khoa. Trong buổi nói chuyện này, Roberts đưa ra các dấu vết còn sót lại của y học dựa vào chủng tộc và kêu gọi mọi người tham gia nhằm chắm dứt y học dựa vào chủng tộc. Bà nói: "Việc cấp thiết hơn bao giờ hết là loại bỏ cái di sản lạc hậu này và khẳng định nhân loại chung bằng việc kết thúc sự bất bình đẳng xã hội - thứ đã chia rẽ chúng ta."
Dorothy Roberts - Professor, author and social justice advocate
Global scholar, University of Pennsylvania civil rights sociologist and law professor Dorothy Roberts exposes the myths of race-based medicine. Full bio
Global scholar, University of Pennsylvania civil rights sociologist and law professor Dorothy Roberts exposes the myths of race-based medicine. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
15 years ago, I volunteered
to participate in a research study
to participate in a research study
0
800
5256
15 năm trước, tôi tình nguyện
tham gia vào một nghiên cứu
tham gia vào một nghiên cứu
00:18
that involved a genetic test.
1
6080
2536
trong đó bao gồm
một xét nghiệm di truyền
một xét nghiệm di truyền
00:20
When I arrived at the clinic to be tested,
2
8640
2007
Khi tôi đến phòng khám để được kiểm tra,
00:22
I was handed a questionnaire.
3
10672
1648
người ta đưa cho tôi 1 bộ câu hỏi.
00:25
One of the very first questions
asked me to check a box for my race:
asked me to check a box for my race:
4
13080
4216
Một trong những câu hỏi đầu tiên yêu cầu
tôi đánh dấu chọn chủng tộc của mình:
tôi đánh dấu chọn chủng tộc của mình:
00:29
White, black, Asian, or Native American.
5
17320
3600
Da trắng, da đen, Châu Á hay người da đỏ.
00:33
I wasn't quite sure
how to answer the question.
how to answer the question.
6
21680
2880
Tôi không chắc phải trả lời
câu hỏi này như thế nào.
câu hỏi này như thế nào.
00:37
Was it aimed at measuring the diversity
7
25200
2376
Phải chăng nó dùng để đo lường sự đa dạng
00:39
of research participants'
social backgrounds?
social backgrounds?
8
27600
3576
về nền tảng xã hội
của những người tham gia?
của những người tham gia?
00:43
In that case, I would answer
with my social identity,
with my social identity,
9
31200
3616
Trong trường hợp đó, tôi sẽ trả lời
với bản sác xã hội của mình,
với bản sác xã hội của mình,
00:46
and check the box for "black."
10
34840
2000
và chọn ô "Da đen".
00:49
But what if the researchers
were interested in investigating
were interested in investigating
11
37480
3536
Nhưng nếu như các nhà nghiên cứu
đang muốn điều tra
đang muốn điều tra
00:53
some association between ancestry
and the risk for certain genetic traits?
and the risk for certain genetic traits?
12
41040
6096
sự liên hệ giữa tổ tiên và rủi ro
của những đặc điểm gen cụ thể?
của những đặc điểm gen cụ thể?
00:59
In that case, wouldn't they want to know
something about my ancestry,
something about my ancestry,
13
47160
4536
Trong trường hợp đó, không phải họ
sẽ muốn tìm hiểu về nguồn gốc của tôi?
sẽ muốn tìm hiểu về nguồn gốc của tôi?
01:03
which is just as much European as African?
14
51720
3256
mà trong đó phần Châu Âu cũng
nhiều chả kém phần châu Phi.
nhiều chả kém phần châu Phi.
01:07
And how could they make
scientific findings about my genes
scientific findings about my genes
15
55000
4616
Và làm sao mà họ có thể có
những phát hiện khoa học về gen của tôi
những phát hiện khoa học về gen của tôi
01:11
if I put down my social identity
as a black woman?
as a black woman?
16
59640
4040
nếu như tôi ghi mình là 1 phụ nữ da đen?
01:16
After all, I consider myself
a black woman with a white father
a black woman with a white father
17
64480
5136
Sau cùng thì tôi coi mình là một phụ nữ
da đen có bố là người da trắng
da đen có bố là người da trắng
01:21
rather than a white woman
with a black mother
with a black mother
18
69640
3416
hơn là một người phụ nữ da trắng
có mẹ là người da đen
có mẹ là người da đen
01:25
entirely for social reasons.
19
73080
2280
hoàn toàn là vì những lý do xã hội.
01:27
Which racial identity I check
20
75800
2456
Tôi có chọn vào ô chủng tộc nào
01:30
has nothing to do with my genes.
21
78280
2840
thì nó cũng không liên quan gì
đến gen của tôi.
đến gen của tôi.
01:34
Well, despite the obvious
importance of this question
importance of this question
22
82080
3376
Vậy mà bất chấp tầm quan trọng
hiển nhiên của câu hỏi này
hiển nhiên của câu hỏi này
01:37
to the study's scientific validity,
23
85480
2496
với giá trị khoa học
của nghiên cứu này,
của nghiên cứu này,
01:40
I was told, "Don't worry about it,
24
88000
2536
Tôi được bảo rằng: "Đừng lo về điều đó,
01:42
just put down however
you identify yourself."
you identify yourself."
25
90560
2880
cứ viết theo bất kì cách nào mà
cô dùng để nhận dạng mình."
cô dùng để nhận dạng mình."
01:46
So I check "black,"
26
94200
2376
Thế là tôi đánh vào ô "Da đen",
01:48
but I had no confidence
in the results of a study
in the results of a study
27
96600
3696
nhưng tôi chả tin vào
kết quả của một cái nghiên cứu
kết quả của một cái nghiên cứu
01:52
that treated a critical variable
so unscientifically.
so unscientifically.
28
100320
4200
mà xử lý một biến số quan trọng
theo một cách phi khoa học như thế.
theo một cách phi khoa học như thế.
01:58
That personal experience
with the use of race in genetic testing
with the use of race in genetic testing
29
106360
4336
Trải qua việc bị hỏi chủng tộc
trong xét nghiệm di truyền
trong xét nghiệm di truyền
02:02
got me thinking:
30
110720
1576
khiến cho tôi suy nghĩ rằng:
02:04
Where else in medicine is race used
to make false biological predictions?
to make false biological predictions?
31
112320
5720
Chủng tộc còn được dùng ở đâu trong y học
để tạo ra các chẩn đoán sinh học sai lệch?
để tạo ra các chẩn đoán sinh học sai lệch?
02:10
Well, I found out that race runs deeply
throughout all of medical practice.
throughout all of medical practice.
32
118720
6256
Và tôi nhận ra rằng chủng tộc ăn sâu
vào tất cả các hoạt động y học.
vào tất cả các hoạt động y học.
02:17
It shapes physicians' diagnoses,
33
125000
3015
Nó định hình chẩn đoán của bác sĩ,
02:20
measurements, treatments,
34
128039
2617
phương pháp đo lường, cách điều trị,
02:22
prescriptions,
35
130680
1616
kê đơn thuốc,
02:24
even the very definition of diseases.
36
132320
3160
hay thậm chí cả định nghĩa của căn bệnh.
02:28
And the more I found out,
the more disturbed I became.
the more disturbed I became.
37
136400
3960
Và khi tôi càng hiểu hơn về điều này,
tôi càng cảm thấy bối rối.
tôi càng cảm thấy bối rối.
02:33
Sociologists like me have long explained
38
141720
3096
Các nhà xã hội học như tôi
từ lâu đã giải nghĩa rằng
từ lâu đã giải nghĩa rằng
02:36
that race is a social construction.
39
144840
2896
chủng tộc là nền tảng xây dựng xã hội.
02:39
When we identify people as black,
white, Asian, Native American, Latina,
white, Asian, Native American, Latina,
40
147760
6496
Khi chúng ta nhận dạng mọi người là
da đen, da trắng, châu Á, da đỏ, Latina,
da đen, da trắng, châu Á, da đỏ, Latina,
02:46
we're referring to social groupings
41
154280
2736
chúng ta đang ám chỉ các nhóm xã hội
02:49
with made up demarcations
that have changed over time
that have changed over time
42
157040
3696
với những sự phân chia ranh giới
được tạo thành và thay đổi theo thời gian
được tạo thành và thay đổi theo thời gian
02:52
and vary around the world.
43
160760
2536
và đa dạng trên toàn thế giới.
02:55
As a legal scholar, I've also studied
44
163320
3216
Là một luật gia, tôi cũng đã nghiên cứu
02:58
how lawmakers, not biologists,
45
166560
2416
làm thế nào nhà lập pháp,
khổng phải nhà sinh học,
khổng phải nhà sinh học,
03:01
have invented the legal
definitions of races.
definitions of races.
46
169000
3840
đã tạo ra định nghĩa hợp pháp
của những chủng tộc.
của những chủng tộc.
03:06
And it's not just the view
of social scientists.
of social scientists.
47
174640
3456
Và đây không chỉ là quan điểm của
các nhà khoa học xã hội.
các nhà khoa học xã hội.
03:10
You remember when the map
of the human genome
of the human genome
48
178120
2616
Các bạn có nhớ khi bản đồ về
bộ gen con người
bộ gen con người
03:12
was unveiled at a White House
ceremony in June 2000?
ceremony in June 2000?
49
180760
4256
được công bố ở 1 buổi lễ kỉ niệm ở
Nhà Trắng vào tháng 6 năm 2000?
Nhà Trắng vào tháng 6 năm 2000?
03:17
President Bill Clinton famously declared,
50
185040
3616
Tổng thống Bill Cliton đã tuyên bố rằng:
03:20
"I believe one of the great truths
51
188680
2176
"Tôi tin vào một
trong những sự thật vĩ đại
trong những sự thật vĩ đại
03:22
to emerge from this triumphant expedition
52
190880
3176
nổi bật lên từ
cuộc thám hiểm thắng lợi
cuộc thám hiểm thắng lợi
03:26
inside the human genome
53
194080
1816
bên trong bộ gen của con người
03:27
is that in genetic terms,
54
195920
1856
đó là về mặt di truyền,
03:29
human beings, regardless of race,
55
197800
2816
thì con người dù thuộc chủng tộc nào
03:32
are more than 99.9 percent the same."
56
200640
3520
cũng giống nhau đến 99.9 phần trăm."
03:36
And he might have added
57
204920
1576
Và ông có thể đã nói thêm rằng
03:38
that that less than one percent
of genetic difference
of genetic difference
58
206520
3696
ít hơn một phần trăm
của sự khác biệt về gen này
của sự khác biệt về gen này
03:42
doesn't fall into racial boxes.
59
210240
2520
không nằm trong những
sự lựa chọn về chủng tộc.
sự lựa chọn về chủng tộc.
03:45
Francis Collins, who led
the Human Genome Project
the Human Genome Project
60
213440
3656
Francis Collins, người đã dẫn dắt
dự án Bộ Gen Của Con Người
dự án Bộ Gen Của Con Người
03:49
and now heads NIH,
61
217120
1696
và giờ đứng đầu NIH,
03:50
echoed President Clinton.
62
218840
2056
đã lặp lại lời Tổng thống Clinton:
03:52
"I am happy that today,
63
220920
1936
"Tôi rất vui vì ngày nay,
03:54
the only race we're talking about
is the human race."
is the human race."
64
222880
3840
chủng tộc duy nhất mà chúng ta nói đến
chính là loài người."
chính là loài người."
04:00
Doctors are supposed to practice
evidence-based medicine,
evidence-based medicine,
65
228400
3976
Các bác sĩ có nhiệm vụ phải
thực hành y học thực chứng
thực hành y học thực chứng
04:04
and they're increasingly called
to join the genomic revolution.
to join the genomic revolution.
66
232400
3936
và họ đang ngày càng được kêu gọi
tham gia vào cuộc cách mạng về hệ gen.
tham gia vào cuộc cách mạng về hệ gen.
04:08
But their habit of treating patients
by race lags far behind.
by race lags far behind.
67
236360
4880
Nhưng thói quen điều trị bệnh nhân
theo chủng tộc của họ bị tụt lại khá xa.
theo chủng tộc của họ bị tụt lại khá xa.
04:14
Take the estimate
68
242200
1216
Lấy ước lượng
04:15
of glomerular filtration rate, or GFR.
69
243440
3256
độ lọc cầu thận, hay GFR.
04:18
Doctors routinely interpret GFR,
70
246720
3536
Thông thường các bác sĩ phân tích GFR,
04:22
this important indicator
of kidney function, by race.
of kidney function, by race.
71
250280
4240
chỉ số quan trọng đánh giá
hoạt động của thận, theo chủng tộc.
hoạt động của thận, theo chủng tộc.
04:27
As you can see in this lab test,
72
255840
3239
Như các bạn có thể thấy trong
kết quả thí nghiệm này,
kết quả thí nghiệm này,
04:31
the exact same creatinine level,
73
259720
5176
lượng creatinin giống hệt nhau,
04:36
the concentration
in the blood of the patient,
in the blood of the patient,
74
264920
3776
nồng độ trong máu của bệnh nhân,
04:40
automatically produces
a different GFR estimate
a different GFR estimate
75
268720
4456
lại tự động cho ra
một mức ước lượng GFR khác
một mức ước lượng GFR khác
04:45
depending on whether or not
the patient is African-American.
the patient is African-American.
76
273200
4480
dựa trên việc có hay không
bệnh nhân là người Mỹ gốc Phi.
bệnh nhân là người Mỹ gốc Phi.
04:51
Why?
77
279120
1200
Tại sao lại vậy?
04:53
I've been told it's based on an assumption
78
281280
3256
Người ta từng bảo tôi
điều này dựa trên giả thiết
điều này dựa trên giả thiết
04:56
that African-Americans
have more muscle mass
have more muscle mass
79
284560
3096
rằng người Mỹ gốc Phi
có lượng cơ nhiều hơn
có lượng cơ nhiều hơn
04:59
than people of other races.
80
287680
2200
những người chủng tộc khác.
05:02
But what sense does it make
81
290880
1816
Nhưng thế thì có nghĩa lý gì
05:04
for a doctor to automatically assume
82
292720
3456
khi một bác sĩ tự động cho rằng
05:08
I have more muscle mass
than that female bodybuilder?
than that female bodybuilder?
83
296200
3880
tôi có lượng cơ nhiều hơn
một nữ vận động viên thế hình?
một nữ vận động viên thế hình?
05:12
Wouldn't it be far more accurate
and evidence-based
and evidence-based
84
300600
3976
Không phải sẽ chính xác
và thực chứng hơn rất nhiều
và thực chứng hơn rất nhiều
05:16
to determine the muscle mass
of individual patients
of individual patients
85
304600
4016
nếu xác định lượng cơ của bệnh nhân
05:20
just by looking at them?
86
308640
2040
chỉ bằng việc nhìn vào họ?
05:24
Well, doctors tell me
they're using race as a shortcut.
they're using race as a shortcut.
87
312360
3416
Vậy là bác sĩ nói với tôi
họ dùng chủng tộc như một lối tắt.
họ dùng chủng tộc như một lối tắt.
05:27
It's a crude but convenient proxy
88
315800
2736
Nó không hẳn chuẩn xác nhưng
là một giao thức tiện lợi
là một giao thức tiện lợi
05:30
for more important factors,
like muscle mass,
like muscle mass,
89
318560
3256
cho nhiều yếu tố quan trọng hơn,
như lượng cơ
như lượng cơ
05:33
enzyme level, genetic traits
90
321840
2376
nồng độ enzym, các đặc điểm về gen
05:36
they just don't have time to look for.
91
324240
2280
mà bác sĩ không có thời gian để xác định.
05:39
But race is a bad proxy.
92
327600
2776
Nhưng chủng tộc là một giao thức tệ hại.
05:42
In many cases, race adds
no relevant information at all.
no relevant information at all.
93
330400
4136
Trong rất nhiều trường hợp, sắc tộc
không thể hiện thông tin gì liên quan
không thể hiện thông tin gì liên quan
05:46
It's just a distraction.
94
334560
1880
mà chỉ là một sự đánh lạc hướng.
05:49
But race also tends to overwhelm
the clinical measures.
the clinical measures.
95
337600
4880
Thế mà sắc tộc còn có xu hướng
lấn át cả các biện pháp lâm sàng.
lấn át cả các biện pháp lâm sàng.
05:55
It blinds doctors to patients' symptoms,
96
343440
3680
Nó làm bác sĩ không thấy được
những triệu chứng của bệnh nhân,
những triệu chứng của bệnh nhân,
05:59
family illnesses,
97
347760
1680
các bệnh di truyền,
06:02
their history, their own illnesses
they might have --
they might have --
98
350440
4336
tiền sử của họ, hay các bệnh
mà họ có thể mắc phải --
mà họ có thể mắc phải --
06:06
all more evidence-based
than the patient's race.
than the patient's race.
99
354800
3520
tất cả đều cần dựa vào bằng chứng
hơn là chủng tộc của bệnh nhân.
hơn là chủng tộc của bệnh nhân.
06:11
Race can't substitute
for these important clinical measures
for these important clinical measures
100
359920
4776
Chủng tộc không thể thay thế
những biện pháp lâm sàng quan trọng này
những biện pháp lâm sàng quan trọng này
06:16
without sacrificing patient well-being.
101
364720
3680
mà không ảnh hưởng
đến lợi ích của bệnh nhân.
đến lợi ích của bệnh nhân.
06:21
Doctors also tell me
race is just one of many factors
race is just one of many factors
102
369800
3656
Các bác sĩ còn bảo tôi rằng chủng tộc
chỉ là một trong rất nhiều yếu tố
chỉ là một trong rất nhiều yếu tố
06:25
they take into account,
103
373480
1536
mà họ tính đến,
06:27
but there are numerous medical tests,
104
375040
2136
nhưng lại có rất nhiều
những xét nghiệm y học
những xét nghiệm y học
06:29
like the GFR,
105
377200
1736
như GFR,
06:30
that use race categorically
106
378960
3256
nghiễm nhiên sử dụng chủng tộc
06:34
to treat black, white,
Asian patients differently
Asian patients differently
107
382240
3976
để điều trị khác biệt với bệnh nhân
người da đen, da trắng, châu Á
người da đen, da trắng, châu Á
06:38
just because of their race.
108
386240
2080
chỉ vì chủng tộc của họ.
06:41
Race medicine also leaves
patients of color especially vulnerable
patients of color especially vulnerable
109
389680
5496
Thuốc dựa theo chủng tộc cũng
khiến bệnh nhân da màu dễ phải hứng chịu
khiến bệnh nhân da màu dễ phải hứng chịu
06:47
to harmful biases and stereotypes.
110
395200
2800
những thành kiến và định kiến có hại.
06:50
Black and Latino patients
are twice as likely
are twice as likely
111
398600
3296
Xác suất bệnh nhân da đen hay Latino
không được nhận thuốc giảm đau
không được nhận thuốc giảm đau
06:53
to receive no pain medication as whites
112
401920
3496
gấp 2 lần so với bệnh nhân da trắng
06:57
for the same painful long bone fractures
113
405440
4576
khi họ cùng phải hứng chịu
đau đớn từ việc bị gãy xương dài
đau đớn từ việc bị gãy xương dài
07:02
because of stereotypes
114
410040
2216
bởi vì những định kiến rằng
07:04
that black and brown people
feel less pain,
feel less pain,
115
412280
3856
người da màu sẽ cảm thấy ít đau hơn,
07:08
exaggerate their pain,
116
416160
1936
họ phóng đại mức độ đau
mà họ thực sự cảm nhận,
mà họ thực sự cảm nhận,
07:10
and are predisposed to drug addiction.
117
418120
2720
và dễ bị nghiện thuốc.
07:14
The Food and Drug Administration has even
approved a race-specific medicine.
approved a race-specific medicine.
118
422320
5656
FDA thậm chí còn thông qua
một loại thuốc theo sắc tộc.
một loại thuốc theo sắc tộc.
07:20
It's a pill called BiDil
119
428000
2416
Nó là thuộc viên nang tên BiDil
07:22
to treat heart failure in self-identified
African-American patients.
African-American patients.
120
430440
4640
dùng để điều trị liệt tim cho
những bệnh nhân Mỹ tự cho mình có gốc Phi.
những bệnh nhân Mỹ tự cho mình có gốc Phi.
07:27
A cardiologist developed this drug
without regard to race or genetics,
without regard to race or genetics,
121
435640
6176
Một bác sĩ chuyên về tim đã phát triển
thuốc này không phân biệt sắc tộc hay gen,
thuốc này không phân biệt sắc tộc hay gen,
07:33
but it became convenient
122
441840
2256
nhưng vì những lí do thương mại
07:36
for commercial reasons
123
444120
1896
việc tiếp thị và bán thuốc tập trung
07:38
to market the drug to black patients.
124
446040
2720
cho đối tượng là những bệnh nhân da đen.
07:42
The FDA then allowed
125
450360
2256
Sau đó FDA cho phép
07:44
the company, the drug company,
126
452640
3056
công ty dược phẩm này
07:47
to test the efficacy in a clinical trial
127
455720
3616
kiểm tra hiệu lực của thuốc
qua một cuộc thử nghiệm
qua một cuộc thử nghiệm
07:51
that only included
African-American subjects.
African-American subjects.
128
459360
4560
mà đối tượng tham gia chỉ bao gồm
những bệnh nhân người Mỹ gốc Phi.
những bệnh nhân người Mỹ gốc Phi.
07:56
It speculated
129
464760
1776
Nó tự giả định rằng
07:58
that race stood in as a proxy
for some unknown genetic factor
for some unknown genetic factor
130
466560
6096
chủng tộc là hình thức biểu hiện
của các yếu tố về gen không xác định
của các yếu tố về gen không xác định
08:04
that affects heart disease
131
472680
2776
mà ảnh hưởng tới bệnh về tim
08:07
or response to drugs.
132
475480
2760
hay phản ứng với các loại thuốc.
08:11
But think about
the dangerous message it sent,
the dangerous message it sent,
133
479560
3456
Nhưng hãy nghĩ đến việc
nó truyền tải một thông điệp nguy hiểm
nó truyền tải một thông điệp nguy hiểm
08:15
that black people's bodies
are so substandard,
are so substandard,
134
483040
4456
rằng cơ thể của người da đen
không đạt đủ tiêu chuẩn,
không đạt đủ tiêu chuẩn,
08:19
a drug tested in them
135
487520
1696
thuốc được thử nghiệm trên họ
08:21
is not guaranteed
to work in other patients.
to work in other patients.
136
489240
3480
chưa chắc đã dùng được
với những bệnh nhân khác.
với những bệnh nhân khác.
08:26
In the end, the drug company's
marketing scheme failed.
marketing scheme failed.
137
494840
3816
Sau cùng thì ý đồ tiếp thị
của công ty dược phẩm này đã đổ bể.
của công ty dược phẩm này đã đổ bể.
08:30
For one thing, black patients
were understandably wary
were understandably wary
138
498680
3976
Một cách dễ hiểu bởi vì
những bệnh nhân da màu ngần ngại
những bệnh nhân da màu ngần ngại
08:34
of using a drug just for black people.
139
502680
3376
sử dụng loại thuốc mà chỉ có mỗi họ dùng.
08:38
One elderly black woman stood up
in a community meeting and shouted,
in a community meeting and shouted,
140
506080
3936
Một người phụ nữ da màu lớn tuổi
lên tiếng trong một cuộc họp cộng đồng:
lên tiếng trong một cuộc họp cộng đồng:
08:42
"Give me what the white
people are taking!"
people are taking!"
141
510040
2456
"Hãy cho tôi uống loại thuốc
của người da trắng!"
của người da trắng!"
08:44
(Laughter)
142
512520
1480
(Tiếng cười)
08:47
And if you find race-specific
medicine surprising,
medicine surprising,
143
515559
3801
Và nếu bạn thấy ngạc nhiên
về thuốc phân loại theo chủng tộc.
về thuốc phân loại theo chủng tộc.
08:52
wait until you learn
144
520200
1935
hãy đợi cho đến khi bạn biết rằng
08:54
that many doctors in the United States
145
522159
2817
rất nhiều bác sĩ ở Hoa Kì
08:57
still use an updated version
146
525000
3136
vẫn sử dụng phiên bản hiện đại
09:00
of a diagnostic tool
147
528160
1896
của một công cụ chẩn đoán
09:02
that was developed by a physician
during the slavery era,
during the slavery era,
148
530080
4456
được phát triển bởi một bác sĩ
trong thời kỳ chiếm hữu nô lệ,
trong thời kỳ chiếm hữu nô lệ,
09:06
a diagnostic tool that is tightly linked
149
534560
3296
một công cụ chẩn đoán mà gắn bó chặt chẽ
09:09
to justifications for slavery.
150
537880
2360
với sự biện minh cho việc chiếm hữu nô lệ.
09:13
Dr. Samuel Cartwright graduated
151
541560
2656
Bác sĩ Samuel Cartwright tốt nghiệp
09:16
from the University
of Pennsylvania Medical School.
of Pennsylvania Medical School.
152
544240
3376
đại học Y ở Pennsylvania.
09:19
He practiced in the Deep South
before the Civil War,
before the Civil War,
153
547640
3576
Ông đã hành y ở miền nam nước Mỹ
trước cuộc Nội Chiến,
trước cuộc Nội Chiến,
09:23
and he was a well-known expert
on what was then called "Negro medicine."
on what was then called "Negro medicine."
154
551240
4120
và ông là một chuyên gia về thứ
mà sau này được gọi là "Thuốc Đen".
mà sau này được gọi là "Thuốc Đen".
09:28
He promoted the racial concept of disease,
155
556120
3216
Ông khởi xướng quan niệm
mang tính chủng tộc về bệnh tật
mang tính chủng tộc về bệnh tật
09:31
that people of different races
suffer from different diseases
suffer from different diseases
156
559360
3696
rằng những chủng tộc khác nhau
mắc những loại bệnh khác nhau
mắc những loại bệnh khác nhau
09:35
and experience
common diseases differently.
common diseases differently.
157
563080
3640
và có trải nghiệm khác nhau
với cùng một căn bệnh.
với cùng một căn bệnh.
09:39
Cartwright argued in the 1850s
158
567880
3256
Cartwright biện luận
vào những năm 1850 rằng
vào những năm 1850 rằng
09:43
that slavery was beneficial
for black people
for black people
159
571160
4016
chế độ nô lệ có lợi cho người da đen
09:47
for medical reasons.
160
575200
2056
vì nhiều lí do y tế.
09:49
He claimed that because black people
have lower lung capacity than whites,
have lower lung capacity than whites,
161
577280
4896
Ông cho rằng bởi vì người da đen
có dung tích phổi thấp hơn người da trắng,
có dung tích phổi thấp hơn người da trắng,
09:54
forced labor was good for them.
162
582200
2560
lao động khổ sai là tốt cho họ.
09:57
He wrote in a medical journal,
163
585840
2256
Ông đã viết trong một tạp chí y khoa:
10:00
"It is the red vital blood
sent to the brain
sent to the brain
164
588120
3416
"Chính lượng máu đỏ tươi
được truyền đến não
được truyền đến não
10:03
that liberates their minds
when under the white man's control,
when under the white man's control,
165
591560
4336
giúp giải phóng nhưng suy nghĩ của họ
dưới ách bóc lột của người da trắng,
dưới ách bóc lột của người da trắng,
10:07
and it is the want of sufficiency
of red vital blood
of red vital blood
166
595920
3736
và khi không bị bóc lột,
sự thiếu hụt lượng máu cần thiết này
sự thiếu hụt lượng máu cần thiết này
10:11
that chains their minds to ignorance
and barbarism when in freedom."
and barbarism when in freedom."
167
599680
4400
kìm hãm tâm trí họ trong
sự ngu dốt và thô lỗ."
sự ngu dốt và thô lỗ."
10:17
To support this theory,
Cartwright helped to perfect
Cartwright helped to perfect
168
605160
3136
Để ủng hộ giả thuyết này,
ông đã giúp hoàn thiện
ông đã giúp hoàn thiện
10:20
a medical device for measuring breathing
called the spirometer
called the spirometer
169
608320
4840
một thiết bị y tế để đo hơi thở
được gọi là phế dung kế
được gọi là phế dung kế
10:26
to show the presumed deficiency
in black people's lungs.
in black people's lungs.
170
614240
4040
để minh chứng cho nhận định
về dung tích phổi thấp của người da đen.
về dung tích phổi thấp của người da đen.
10:31
Today, doctors still
uphold Cartwright's claim
uphold Cartwright's claim
171
619880
5536
Ngày nay, các bác sĩ vẫn ủng hộ
quan điểm của Cartwright
quan điểm của Cartwright
10:37
the black people as a race
172
625440
2616
rằng chủng tộc người da đen
10:40
have lower lung capacity
than white people.
than white people.
173
628080
3000
có dung tích phổi thấp hơn người da trắng.
10:44
Some even use a modern day spirometer
174
632280
4296
Một vài người cón sử dụng
phiên bản hiện đại của phế dung kế
phiên bản hiện đại của phế dung kế
10:48
that actually has a button labeled "race"
175
636600
3736
mà có hẳn một nút bấm đề "chủng tộc"
10:52
so the machine adjusts the measurement
176
640360
2656
để chiếc máy có thể điều chỉnh đo lường
10:55
for each patient
according to his or her race.
according to his or her race.
177
643040
3976
cho từng bệnh nhân dựa trên chủng tộc.
10:59
It's a well-known function
called "correcting for race."
called "correcting for race."
178
647040
3840
Nó là một chức năng được biết đến rộng rãi
với tên "hiệu chỉnh theo chủng tộc".
với tên "hiệu chỉnh theo chủng tộc".
11:05
The problem with race medicine
extends far beyond misdiagnosing patients.
extends far beyond misdiagnosing patients.
179
653880
5480
Vấn đề y học dựa trên chủng tộc mở rộng ra
ngoài phạm vi chẩn đoán sai cho bệnh nhân.
ngoài phạm vi chẩn đoán sai cho bệnh nhân.
11:11
Its focus on innate
racial differences in disease
racial differences in disease
180
659920
4456
Việc tập trung vào sự khác biệt
chủng tộc bẩm sinh về bệnh tật
chủng tộc bẩm sinh về bệnh tật
11:16
diverts attention and resources
181
664400
3096
làm chệch hướng sự chú ý và nguồn lực
11:19
from the social determinants
182
667520
2216
khỏi các yếu tố xã hội --
11:21
that cause appalling
racial gaps in health:
racial gaps in health:
183
669760
3976
thứ gây ra khoảng cách về chúng tộc
đáng sợ trong chăm sóc sức khỏe:
đáng sợ trong chăm sóc sức khỏe:
11:25
lack of access
to high-quality medical care;
to high-quality medical care;
184
673760
3320
không được tiếp cận với
chăm sóc y tế chất lượng cao;
chăm sóc y tế chất lượng cao;
11:29
food deserts in poor neighborhoods;
185
677560
2840
thiếu thốn thực phẩm
ở các khu phố nghèo;
ở các khu phố nghèo;
11:33
exposure to environmental toxins;
186
681160
3280
tiếp xúc với môi trường độc hại;
11:37
high rates of incarceration;
187
685000
2280
tỷ lệ bị tống giam cao;
11:39
and experiencing the stress
of racial discrimination.
of racial discrimination.
188
687920
4360
và việc phải chịu đựng
sự phân biệt chủng tộc mạnh mẽ.
sự phân biệt chủng tộc mạnh mẽ.
11:45
You see, race is not a biological category
189
693120
3776
Các bạn thấy đó, chủng tộc
không phải là một phạm trù sinh học
không phải là một phạm trù sinh học
11:48
that naturally produces
these health disparities
these health disparities
190
696920
3416
mà gây ra những
sự chênh lệch về sức khỏe
sự chênh lệch về sức khỏe
11:52
because of genetic difference.
191
700360
2240
do khác biệt di truyền.
11:55
Race is a social category
192
703240
2616
Chủng tộc là một phạm trù xã hội,
11:57
that has staggering
biological consequences,
biological consequences,
193
705880
3656
nó làm dao động các kết quả sinh học
12:01
but because of the impact
of social inequality on people's health.
of social inequality on people's health.
194
709560
4920
lợi dụng ảnh hưởng của bất bình đẳng
xã hội lên sức khỏe con người.
xã hội lên sức khỏe con người.
12:07
Yet race medicine pretends
the answer to these gaps in health
the answer to these gaps in health
195
715160
4136
Song y học theo chủng tộc gây hiểu nhầm
rằng những cách biệt về sức khỏe này
rằng những cách biệt về sức khỏe này
12:11
can be found in a race-specific pill.
196
719320
3216
có thể được giải quyết bằng
thuốc cho từng sắc tộc cụ thể.
thuốc cho từng sắc tộc cụ thể.
12:14
It's much easier and more lucrative
197
722560
2736
Sẽ dễ dàng và có lợi
12:17
to market a technological fix
198
725320
2760
khi tiếp thị một giải pháp kỹ thuật
12:20
for these gaps in health
199
728680
2136
cho những cách biệt về sức khỏe
12:22
than to deal with the structural
inequities that produce them.
inequities that produce them.
200
730840
4800
hơn là đương đầu với
những cấu trúc bất bình đẳng gây ra chúng.
những cấu trúc bất bình đẳng gây ra chúng.
12:29
The reason I'm so passionate
about ending race medicine
about ending race medicine
201
737960
4336
Lí do khiển tôi tha thiết muốn
loại bỏ y học theo chủng tộc.
loại bỏ y học theo chủng tộc.
12:34
isn't just because it's bad medicine.
202
742320
3056
không phải chỉ vì nó không tốt.
12:37
I'm also on this mission
203
745400
1856
Tôi tham gia vào sứ mệnh này
12:39
because the way doctors practice medicine
204
747280
2936
còn vì việc hành y như vậy
12:42
continues to promote
a false and toxic view of humanity.
a false and toxic view of humanity.
205
750240
5640
duy trì một cách nhìn nhận
sai lầm về loài người.
sai lầm về loài người.
12:48
Despite the many visionary breakthroughs
in medicine we've been learning about,
in medicine we've been learning about,
206
756840
6096
Bất chấp những đột phá "tưởng như mơ"
trong y học mà ta được biết tới,
trong y học mà ta được biết tới,
12:54
there's a failure of imagination
207
762960
2616
chủng tộc vẫn là
12:57
when it comes to race.
208
765600
1720
một thất bại của trí tưởng tượng.
13:00
Would you imagine with me, just a moment:
209
768920
2920
Hãy liên tưởng trong phút chốc...
13:04
What would happen if doctors
stopped treating patients by race?
stopped treating patients by race?
210
772600
6120
Điều gì sẽ xảy ra nếu các bác sĩ không
điều trị bệnh nhân theo chủng tộc nữa?
điều trị bệnh nhân theo chủng tộc nữa?
13:12
Suppose they rejected
211
780360
2536
Giả sử họ bác bỏ
13:14
an 18th-century classification system
212
782920
3696
hệ thống phân loại từ thế kỉ 18
13:18
and incorporated instead
the most advanced knowledge
the most advanced knowledge
213
786640
3736
và thay vào đó áp dụng
những hiểu biết tiên tiến nhất
những hiểu biết tiên tiến nhất
13:22
of human genetic diversity and unity,
214
790400
2936
về sự đa dạng và đồng nhất
di truyền của con người,
di truyền của con người,
13:25
that human beings cannot be categorized
into biological races?
into biological races?
215
793360
6160
rằng con người không thể bị phân loại
thành các chủng tộc sinh học.
thành các chủng tộc sinh học.
13:32
What if, instead of using race
as a crude proxy
as a crude proxy
216
800600
4776
Sẽ thế nào nếu thay vì sử dụng chủng tộc
như một phương thức nhanh gọn
như một phương thức nhanh gọn
13:37
for some more important factor,
217
805400
2376
giúp đo lường những yếu tố quan trọng,
13:39
doctors actually investigated
and addressed that more important factor?
and addressed that more important factor?
218
807800
5120
họ thực sự nghiên cứu và xác định
chính những yếu tố quan trọng ấy?
chính những yếu tố quan trọng ấy?
13:46
What if doctors joined the forefront
219
814720
3136
Sẽ thế nào nếu các bác sĩ tiên phong
13:49
of a movement to end
the structural inequities
the structural inequities
220
817880
3736
kết thúc những cấu trúc bất bình đẳng
13:53
caused by racism,
221
821640
2216
gây ra bởi nạn phân biệt chủng tộc
13:55
not by genetic difference?
222
823880
2080
chứ không phải do sự khác biệt về gen?
14:01
Race medicine is bad medicine,
223
829240
3280
Việc dựa vào chủng tộc
làm nền y học tồi tệ đi.
làm nền y học tồi tệ đi.
14:05
it's poor science
224
833160
2136
Nó biểu hiện một
nền khoa học nghèo nàn
nền khoa học nghèo nàn
14:07
and it's a false
interpretation of humanity.
interpretation of humanity.
225
835320
3360
và gây ra cách hiểu
sai lệch về loài người.
sai lệch về loài người.
14:11
It is more urgent than ever
226
839520
2576
Việc cấp thiết hơn bao giờ hết
14:14
to finally abandon this backward legacy
227
842120
4536
là loại bỏ cái di sản lạc hậu này
14:18
and to affirm our common humanity
228
846680
3416
và khẳng định nhân loại chung
14:22
by ending the social inequalities
that truly divide us.
that truly divide us.
229
850120
5896
bằng việc kết thúc sự bất bình đẳng
xã hội - thứ đã chia rẽ chúng ta.
xã hội - thứ đã chia rẽ chúng ta.
14:28
Thank you.
230
856040
1216
Cám ơn rất nhiều.
14:29
(Applause)
231
857280
2216
(Tiếng vỗ tay)
14:31
Thank you. Thanks.
232
859520
1880
Xin cảm ơn.
14:34
Thank you.
233
862320
1200
Cám ơn tất cả các bạn.
ABOUT THE SPEAKER
Dorothy Roberts - Professor, author and social justice advocateGlobal scholar, University of Pennsylvania civil rights sociologist and law professor Dorothy Roberts exposes the myths of race-based medicine.
Why you should listen
Internationally recognized scholar, public intellectual and social justice advocate Dorothy Roberts studies the interplay of gender, race and class in legal issues. She has been a leader in transforming public thinking and policy on reproductive health, child welfare and bioethics.
Professor of Africana Studies, Law & Sociology at the University of Pennsylvania, Dorothy directs the Penn Program on Race, Science and Society. She has authored and co-edited ten books, including the award-winning Killing the Black Body and Shattered Bonds. Her latest book is Fatal Invention: How Science, Politics, and Big Business Re-create Race in the Twenty-First Century. She received the 2015 Solomon Carter Fuller Award from the American Psychiatric Association for "providing significant benefit for the quality of life for Black people."
Dorothy Roberts | Speaker | TED.com