ABOUT THE SPEAKER
Sangu Delle - Entrepreneur
Sangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy.

Why you should listen

Born in Ghana, Sangu Delle's childhood home was a refuge for victims of torture and violence from neighboring Liberia and Sierra Leone. Delle graduated from Harvard College with highest honors in African Studies and Economics. He was awarded the Soros Fellowship and pursued a Juris Doctor of Law and MBA at Harvard Law School and Harvard Business School, respectively.

At Harvard, enrolling in the Social Engagement Initiative program that bridged the academic study and practical service gap, Delle co-founded cleanacwa (formerly the African Development Initiative) in 2007, which today is currently working to bring clean water and sanitation to over 200,000 people in 160 villages in the Ayensuano, Suhum and Nandom districts in Ghana. Delle is also passionate about mental health and wellness, and was a founding member of Harvard University’s Mental Health Alumni Special Interest Group. 

Delle has previously worked at Goldman Sachs, Morgan Stanley and Valiant Capital Partners. Convinced that the real needs of communities can best be met through entrepreneurship, in 2008 he founded an investment holding company, Golden Palm Investments(GPI) to fund promising start-ups that can have social impact and generate jobs. GPI has backed technology startups such as Andela, Flutterwave and mPharma.  GPI has also built a portfolio of greenfield companies in healthcare, agriculture and financial services. Delle serves as the Chairman and Chief Executive Officer of GPI.

Delle has received several international accolades including being named a 2016 finalist for “Young CEO of the Year” by the Africa CEO Forum, Africa’s “Young Person of the Year” in 2014 by the Future Africa Awards, selected as a 2014 TEDGlobal Fellow, Forbes’ top 30 most promising entrepreneurs in Africa and Euromoney’s “Africa’s Rising Stars” award. Institut Choiseul and Forbes Afrique named Delle as one of the top “100 Economic Leaders in Africa” in 2015. Mic named Delle as one of 9 entrepreneurs in the millennial generation making a difference. 

Delle is a Trustee of the Peddie School in NJ and serves on the Advisory Board and chairs the Leadership Council of Harvard University’s Center for African Studies. He also serves on the inaugural West Africa Advisory Group of the Rhodes Scholarship at Oxford University.

Delle loves the outdoors and trekked Mount Everest in 2013 and summited Kilimanjaro during the summer of 2015.

More profile about the speaker
Sangu Delle | Speaker | TED.com
TEDLagos Ideas Search

Sangu Delle: There's no shame in taking care of your mental health

Sangu Delle: Chăm sóc sức khỏe tâm thần không hề là một điều đáng xấu hổ

Filmed:
2,271,856 views

Khi sự căng thẳng lên đến cao trào đối với người doanh nhân tên Sangu Delle, anh phải đối mặt với một định kiến của chính mình: rằng đàn ông không nên chú trọng tới sức khỏe tâm thần của họ. Trong môt cuộc nói chuyện, Delle chia sẻ anh ấy đã học cách kiểm soát sự lo âu trong một cộng đồng khá khép kín về mặt cảm xúc như thế nào. "Thành thật với cảm xúc của mình không làm chúng ta yếu đuối - mà khiến chúng ta "người" hơn" - là điều mà Delle muốn truyền tải.
- Entrepreneur
Sangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Last yearnăm ...
0
1122
1691
Năm vừa rồi...
00:14
was hellĐịa ngục.
1
2837
1203
thật thảm hại.
00:16
(LaughterTiếng cười)
2
4064
1798
(Cười)
00:20
It was my first time eatingĂn
NigerianNigeria "jollofjollof."
3
8571
3552
Đó là lần đầu tôi ăn món cơm Jollof
của người Nigeria.
00:24
(LaughterTiếng cười)
4
12147
1582
(Cười)
00:26
ActuallyTrên thực tế, in all seriousnesstính nghiêm trọng,
5
14616
2859
Thật ra, một cách nghiêm túc mà nói,
00:29
I was going throughxuyên qua a lot
of personalcá nhân turmoilhỗn loạn.
6
17499
2814
tôi đã trải qua khá nhiều xáo trộn cá nhân.
00:33
FacedPhải đối mặt with enormousto lớn stressnhấn mạnh,
7
21235
2181
Đối mặt với căng thẳng trầm trọng,
00:35
I sufferedchịu đựng an anxietylo âu attacktấn công.
8
23440
2023
tôi đã phải chịu đựng
một nỗi lo sợ.
00:38
On some daysngày, I could do no work.
9
26542
2690
Có những ngày,
tôi chẳng thể làm được gì.
00:42
On other daysngày,
10
30336
1896
Lại có những ngày,
00:44
I just wanted to layđặt nằm in my bedGiường and crykhóc.
11
32256
3289
tôi chỉ muốn nằm trên giường và khóc.
00:48
My doctorBác sĩ askedyêu cầu if I'd like to speaknói
with a mentaltâm thần healthSức khỏe professionalchuyên nghiệp
12
36658
5249
Bác sĩ của tôi hỏi liệu tôi có muốn
nói chuyện với bác sĩ sức khỏe tâm thần
00:53
about my stressnhấn mạnh and anxietylo âu.
13
41931
2103
về nỗi lo sợ và sự căng thẳng của mình.
00:56
MentalTâm thần healthSức khỏe?
14
44769
1302
Sức khỏe tâm thần ư?
00:58
I clammedclammed up and violentlykhốc liệt
shooklắc my headcái đầu in protestkháng nghị.
15
46972
3890
Tôi đã không nói năng gì và
lắc đầu quầy quậy để phản đối.
01:05
I feltcảm thấy a profoundthâm thúy sensegiác quan of a shamexấu hổ.
16
53245
3752
Tôi cảm thấy xấu hổ một cách sâu sắc.
01:10
I feltcảm thấy the weightcân nặng of stigmakỳ thị.
17
58413
3438
Tôi cảm thấy sức nặng của sự sỉ nhục.
01:15
I have a lovingthương, supportivehỗ trợ familygia đình
18
63139
2359
Tôi có một gia đình luôn yêu thương và
ủng hộ
01:17
and incrediblyvô cùng loyaltrung thành friendsbạn bè,
19
65522
2307
và những người bạn vô cùng trung thành,
01:19
yetchưa I could not entertaingiải trí
the ideaý kiến of speakingnói to anyonebất kỳ ai
20
67853
4569
nhưng tôi vẫn không thể nào
tâm sự với một ai đó
01:24
about my feelingcảm giác of painđau đớn.
21
72446
2030
về nỗi đau của mình.
01:28
I feltcảm thấy suffocatedngạt
by the rigidcứng nhắc architecturekiến trúc
22
76004
4467
Tôi cảm thấy ngạt thở
bởi sự cứng nhắc
01:32
of our AfricanChâu Phi masculinityNam tính.
23
80495
2290
của khái niệm nam tính
ở người châu Phi chúng tôi
01:35
"People have realthực problemscác vấn đề, SanguSangu.
24
83765
2115
"Mọi người có những vấn đề thực sự,
Sangu ạ.
01:37
Get over yourselfbản thân bạn!"
25
85904
1455
Phấn chấn lên!"
01:40
The first time I heardnghe "mentaltâm thần healthSức khỏe,"
26
88956
1981
Lần đầu tôi nghe đến
"sức khỏe tâm thần"
01:43
I was a boardinglên máy bay schooltrường học studentsinh viên
freshtươi off the boatthuyền from GhanaGhana,
27
91880
3963
tôi đang là một học sinh nội trú
di cư từ Ghana
01:47
at the PeddiePeddie SchoolTrường học in NewMới JerseyJersey.
28
95867
1931
tới Peddie School tại New Jersey.
01:51
I had just goneKhông còn throughxuyên qua
the brutaltàn bạo experiencekinh nghiệm
29
99067
3406
Tôi khi đó vừa trải qua
cú sốc tinh thần
01:54
of losingmất sevenbảy lovedyêu onesnhững người
in the sametương tự monththáng.
30
102497
2553
do cùng lúc mất đi 7 người yêu thương
chỉ trong 1 tháng.
01:58
The schooltrường học nursey tá,
31
106569
1456
Y tá ở trường,
02:00
concernedliên quan about what I'd goneKhông còn
throughxuyên qua -- God blessban phước her soulLinh hồn --
32
108049
4064
thực sự lo lắng cho tôi
-Chúa phù hộ cô ấy-
02:04
she inquiredhỏi about my mentaltâm thần healthSức khỏe.
33
112137
1950
nên đã hỏi thăm
về sức khỏe tinh thần của tôi.
02:07
"Is she mentaltâm thần?" I thought.
34
115426
1983
"Cô ấy thần kinh à?"
Tôi thầm nghĩ.
02:10
Does she not know I'm an AfricanChâu Phi man?
35
118214
2444
Cô ấy không biết tôi là
một người đàn ông Châu Phi sao?
02:12
(LaughterTiếng cười)
36
120682
1014
(Cười lớn)
02:13
Like OkonkwoOkonkwo in "Things FallMùa thu ApartApart,"
37
121720
1871
Như Okonkwo trong "Things Fall Apart",
02:15
we AfricanChâu Phi menđàn ông neithercũng không processquá trình
norcũng không expressbày tỏ our emotionscảm xúc.
38
123615
4741
đàn ông Châu Phi chúng tôi
không để ý hay thể hiện cảm xúc của mình.
02:20
We dealthỏa thuận with our problemscác vấn đề.
39
128971
1691
Chúng tôi tự giải quyết vấn đề của mình
02:22
(ApplauseVỗ tay)
40
130686
1543
(Vỗ tay)
02:25
We dealthỏa thuận with our problemscác vấn đề.
41
133181
1999
Chúng tôi tự giải quyết vấn đề.
02:27
I calledgọi là my brotherem trai and laughedcười
about "OyiboOyibo" people -- whitetrắng people --
42
135204
4771
Tôi gọi anh trai và cười nhạo
về những người "Oyibo" - người da trắng
02:31
and theirhọ strangekỳ lạ diseasesbệnh tật --
43
139999
1857
và những căn bệnh kỳ quái của họ
02:33
depressionPhiền muộn, ADDTHÊM and those "weirdkỳ dị things."
44
141880
3238
trầm cảm, ADD và những thứ "kỳ quặc" khác
02:38
GrowingPhát triển up in WestWest AfricaAfrica,
45
146500
1991
Lớn lên ở Tây Phi,
02:40
when people used the termkỳ hạn "mentaltâm thần,"
what cameđã đến to mindlí trí was a madmanMadman
46
148515
4381
khi nói đến thuật ngữ "mental",
người ta nghĩ ngay tới một người điên
02:44
with dirtydơ bẩn, dread-lockednỗi sợ hãi bị khóa hairtóc,
47
152920
2243
bẩn thỉu, tóc bù xù,
02:47
bumblingbumbling around half-nakedhalf-naked on the streetsđường phố.
48
155187
2776
nửa trần truồng loăng quăng trên phố.
02:51
We all know this man.
49
159084
1820
Chúng ta đều biết người đàn ông này
02:52
Our parentscha mẹ warnedcảnh báo us about him.
50
160928
2281
Bố mẹ vẫn cảnh báo chúng ta về hắn
02:55
"MommyMẹ ơi, mommyMẹ ơi, why is he madđiên?"
51
163820
1545
"Mẹ ơi mẹ, tại sao ông ấy điên?"
02:57
"DrugsMa túy!
52
165389
1212
"Nghiện đấy!
02:58
If you even look at drugsma túy,
you endkết thúc up like him."
53
166625
2389
Nếu con dám ngó ngàng tới thuốc phiện,
con sẽ như ông ta."
03:01
(LaughterTiếng cười)
54
169038
1189
(Cười)
03:02
Come down with pneumoniaviêm phổi,
55
170980
2065
Bạn mắc viêm phổi,
03:05
and your mothermẹ will rushvội vã you
to the nearestgần nhất hospitalbệnh viện
56
173069
2532
mẹ bạn sẽ hối hả đưa bạn
tới bệnh viện gần nhất
03:07
for medicalY khoa treatmentđiều trị.
57
175625
1382
để chữa trị.
03:10
But daredám to declaretuyên bố depressionPhiền muộn,
58
178090
2616
Nhưng nếu là trầm cảm,
03:13
and your localđịa phương pastormục sư
will be drivingđiều khiển out demonsác quỷ
59
181458
3402
mục sư ở khu vực bạn sống
sẽ thực hiện đuổi tà
03:16
and blamingđổ lỗi witchesphù thủy in your villagelàng.
60
184884
1844
và đổ lỗi cho phù thủy ở ngôi làng.
03:19
AccordingTheo to the WorldTrên thế giới
HealthSức khỏe OrganizationTổ chức,
61
187298
2900
Theo Tổ chức Y tế Thế giới,
03:22
mentaltâm thần healthSức khỏe is about beingđang ablecó thể to copeđối phó
62
190222
3058
sức khỏe tâm thần là khả năng đối chọi
03:25
with the normalbình thường stressorscăng thẳng of life;
63
193304
1699
với những căng thẳng thường ngày
trong cuộc sống
03:27
to work productivelyproductively and fruitfullytăng;
64
195921
3443
để làm việc năng suất và hiệu quả
03:31
and to be ablecó thể to make
a contributionsự đóng góp to your communitycộng đồng.
65
199388
3627
và để có thể
đóng góp cho cộng đồng.
03:35
MentalTâm thần healthSức khỏe includesbao gồm our emotionalđa cảm,
psychologicaltâm lý and socialxã hội well-beinghạnh phúc.
66
203501
6612
Sức khỏe tâm thần bao gồm sự phát triển
cảm xúc, tâm lý và xã hội của mỗi người.
03:42
GloballyTrên toàn cầu, 75 percentphần trăm
of all mentaltâm thần illnessbệnh casescác trường hợp
67
210856
4760
Trên thế giới hiện có 75%
ca mắc bệnh lý tâm thần
03:47
can be foundtìm in low-incomethu nhập thấp countriesquốc gia.
68
215640
2634
được tìm thấy ở các nước kém phát triển.
03:50
YetNào được nêu ra mostphần lớn AfricanChâu Phi governmentscác chính phủ
69
218298
1832
Song, hầu hết các chính phủ châu Phi
03:52
investđầu tư lessít hơn than one percentphần trăm
of theirhọ healthSức khỏe carequan tâm budgetngân sách
70
220154
4207
không đầu tư quá 1% ngân sách
chăm sóc sức khỏe
03:56
in mentaltâm thần healthSức khỏe.
71
224385
1276
vào lĩnh vực sức khỏe tâm thần.
03:58
Even worsetệ hơn,
72
226681
1180
Tệ hơn nữa,
03:59
we have a severenghiêm trọng shortagethiếu hụt
of psychiatristsbác sĩ tâm thần in AfricaAfrica.
73
227885
4119
đội ngũ bác sĩ tâm lý ở châu Phi
hiện thiếu hụt trầm trọng.
04:04
NigeriaNigeria, for examplethí dụ,
is estimatedước tính to have 200 --
74
232836
4283
Ví dụ như Nigeria,
chỉ có khoảng 200 bác sĩ
04:09
in a countryQuốc gia of almosthầu hết 200 milliontriệu.
75
237812
3021
khi mà dân số đạt mức 200 triệu người.
04:14
In all of AfricaAfrica,
76
242422
1469
Và trên toàn bộ Châu Phi,
04:15
90 percentphần trăm of our people
lackthiếu sót accesstruy cập to treatmentđiều trị.
77
243915
3903
90% dân số không được tiếp cận điều trị.
04:20
As a resultkết quả,
78
248681
1753
Hậu quả là,
04:22
we sufferđau khổ in solitudecô đơn,
79
250458
3004
chúng tôi chịu đựng sự cô độc,
04:25
silencedim lặng by stigmakỳ thị.
80
253486
2444
im lặng vì hổ thẹn.
04:29
We as AfricansNgười châu Phi oftenthường xuyên respondtrả lời
to mentaltâm thần healthSức khỏe with distancekhoảng cách,
81
257498
4675
Chúng tôi, những người Phi,
thường nhìn nhận sức khỏe tâm thần với khoảng cách,
04:34
ignorancevô minh,
82
262844
1202
sự thờ ơ,
04:36
guilttội lỗi,
83
264535
1178
một chút tội lỗi,
04:38
fearnỗi sợ
84
266134
1206
sợ hãi,
04:39
and angerSự phẫn nộ.
85
267934
1286
và giận dữ.
04:42
In a studyhọc conductedtiến hành by Arboleda-FlArboleda-FlórezRez,
86
270309
4677
Trong một nghiên cứu bởi Arboleda-Flórez,
04:47
directlytrực tiếp askinghỏi, "What is the causenguyên nhân
of mentaltâm thần illnessbệnh?"
87
275010
3658
trực tiếp đưa ra câu hỏi
"Đâu là nguyên nhân của bệnh lý tâm thần?"
04:51
34 percentphần trăm of NigerianNigeria respondentsngười trả lời
citedtrích dẫn drugthuốc uống misuselạm dụng;
88
279667
5284
34% người Nigeria được khảo sát
đã trả lời do dùng thuốc sai cách;
04:58
19 percentphần trăm said divinethần thánh wrathcơn thịnh nộ
and the will of God --
89
286340
5184
19% nói rằng do thần thánh
và ý chí của Chúa.
05:03
(LaughterTiếng cười)
90
291548
1305
(Cười lớn)
05:05
12 percentphần trăm,
91
293450
1458
12%,
05:08
witchcraftphù thuỷ and spiritualtinh thần possessionchiếm hữu.
92
296130
2766
cho rằng liên quan đến phù thủy
và bị ám hồn.
05:11
But fewvài citedtrích dẫn other knownnổi tiếng
causesnguyên nhân of mentaltâm thần illnessbệnh,
93
299796
4560
Rất ít người biết đến
nguyên nhân thực sự của bệnh lý tâm thần,
05:16
like geneticsdi truyền học,
94
304380
1646
như di truyền,
05:18
socioeconomickinh tế xã hội statustrạng thái,
95
306050
1936
địa vị kinh tế xã hội,
05:20
warchiến tranh,
96
308010
1595
chiến tranh,
05:21
conflictcuộc xung đột
97
309629
1413
bất đồng
05:23
or the lossmất mát of a lovedyêu one.
98
311066
1515
hoặc do mất mát người thân.
05:26
The stigmatizationkỳ thị againstchống lại mentaltâm thần illnessbệnh
99
314009
2887
Sự kỳ thị bệnh lý tâm thần
05:28
oftenthường xuyên resultscác kết quả in the ostracizingostracizing
and demonizingdemonizing of sufferersngười bị.
100
316920
4466
thường gây ra hiện tượng tẩy chay
và ác quỷ hóa những người bệnh.
05:34
PhotojournalistPhotojournalist RobinRobin HammondHammond
has documentedtài liệu some of these abuseslạm dụng ...
101
322435
3996
Phóng viên ảnh Robin Hammond
đã ghi lại tư liệu về sự ngược đãi này...
05:38
in UgandaUganda,
102
326455
1393
ở Uganda,
05:40
in SomaliaSomalia,
103
328845
1329
ở Somalia,
05:43
and here in NigeriaNigeria.
104
331269
1829
và ở đây, Nigeria.
05:47
For me,
105
335554
1342
Đối với tôi,
05:50
the stigmakỳ thị is personalcá nhân.
106
338057
2319
nỗi sợ hãi là một điều cá nhân.
05:54
In 2009,
107
342122
1629
Vào năm 2009,
05:56
I receivednhận a franticđiên cuồng call
in the middleở giữa of the night.
108
344796
3106
tôi nhận được một cuộc gọi điên rồ
lúc nửa đêm.
06:01
My besttốt friendngười bạn in the worldthế giới --
109
349359
2348
Người bạn thân nhất của tôi
06:03
a brilliantrực rỡ, philosophicaltriết học,
charmingduyên dáng, hiphông youngtrẻ man --
110
351731
5139
một chàng trai trẻ hiện đại, thông minh,
trầm tĩnh, thu hút
06:08
was diagnosedchẩn đoán with schizophreniatâm thần phân liệt.
111
356894
2151
được chẩn đoán mắc tâm thần phân liệt.
06:12
I witnessedchứng kiến some of the friendsbạn bè
we'dThứ Tư grownmới lớn up with recoilđộ giật.
112
360604
4418
Tôi đã chứng kiến một vài người bạn
từ thuở thơ ấu giật lùi lại.
06:19
I heardnghe the snickersSnickers.
113
367316
1523
Tôi nghe tiếng cười khúc khích.
06:21
I heardnghe the whispersthì thầm.
114
369628
1592
Tôi nghe cả những tiếng thì thầm.
06:24
"Did you hearNghe he has goneKhông còn madđiên?"
115
372186
2230
"Cậu đã nghe chuyện nó bị điên chưa?"
06:27
"He startkhởi đầu torchđuốc o!"
116
375275
1920
(Kru English) "Nó bị điên rồi!"
06:29
DerogatoryXúc phạm, demeaningmạ commentarybình luận
about his conditionđiều kiện --
117
377849
4320
Những nhận xét xúc phạm, tự hạ phẩm giá
về tình trạng của người bạn ấy
06:34
wordstừ ngữ we would never say
about someonengười nào with cancerung thư
118
382193
3977
những từ ngữ chúng ta sẽ chẳng bao giờ
nói với một người mắc ung thư
06:38
or someonengười nào with malariabệnh sốt rét.
119
386194
1760
hoặc với bệnh nhân sốt rét.
06:40
SomehowBằng cách nào đó, when it comesđến to mentaltâm thần illnessbệnh,
120
388664
3679
Thế nhưng, bằng cách nào đó,
mỗi khi nhắc tới bệnh tâm thần,
06:44
our ignorancevô minh eviscerateseviscerates all empathyđồng cảm.
121
392367
3050
sự thiếu hiểu biết của chúng ta
đã tước mất toàn bộ sự cảm thông
06:48
I stoodđứng by his sidebên
as his communitycộng đồng isolatedbị cô lập him,
122
396719
4169
Tôi đứng về phía bạn mình
khi những người xung quanh cô lập anh ấy
06:54
but our love never waveredhỏi.
123
402160
2332
tình bạn của chúng tôi không hề dao động
06:57
TacitlyTacitly, I becameđã trở thành passionateđam mê
about mentaltâm thần healthSức khỏe.
124
405848
3079
Lẳng lặng, tôi bắt đầu hứng thú
với sức khỏe tâm thần.
07:01
InspiredLấy cảm hứng từ by his plighthoàn cảnh,
125
409874
2632
Được truyền cảm hứng từ
hoàn cảnh khó khăn của bạn mình
07:04
I helpedđã giúp foundtìm the mentaltâm thần healthSức khỏe
specialđặc biệt interestquan tâm alumnicựu sinh viên groupnhóm
126
412530
3323
tôi đã giúp thành lập hội sinh viên
có quan tâm đặc biệt tới sức khỏe tâm thần
07:07
at my collegetrường đại học.
127
415877
1655
tại trường đại học của mình.
07:09
And duringsuốt trong my tenurenhiệm kỳ as a residentcư dân
tutorgia sư in graduatetốt nghiệp schooltrường học,
128
417556
3377
Và trong suốt nhiệm kỳ hỗ trợ sinh viên khác
ở trường đại học,
07:12
I supportedđược hỗ trợ manynhiều undergraduatessinh viên đại học
with theirhọ mentaltâm thần healthSức khỏe challengesthách thức.
129
420957
3962
tôi đã hỗ trợ nhiều bạn
vượt qua thử thách về mặt tinh thần của họ
07:17
I saw AfricanChâu Phi studentssinh viên struggleđấu tranh
130
425451
2515
Tôi đã chứng kiến
những sinh viên người Phi vật vã
07:19
and unablekhông thể to speaknói to anyonebất kỳ ai.
131
427990
1837
và không thể nói ra với ai.
07:22
Even with this knowledgehiểu biết
and with theirhọ storiesnhững câu chuyện in towkéo,
132
430746
3996
Thậm chí với kiến thức đã có
và những câu chuyện như trên đây,
07:26
I, in turnxoay, struggledđấu tranh,
133
434766
1986
tôi vẫn phải vật lộn,
07:28
and could not speaknói to anyonebất kỳ ai
when I facedphải đối mặt my ownsở hữu anxietylo âu,
134
436776
4573
và không thể nói với ai mỗi khi phải
đối mặt với cảm giác lo âu của chính mình
07:33
so deepsâu is our fearnỗi sợ of beingđang the madmanMadman.
135
441373
3962
tận sâu thẳm là nỗi sợ
trở thành một kẻ điên.
07:39
All of us --
136
447915
1198
Tất cả mọi người
07:41
but we AfricansNgười châu Phi especiallyđặc biệt --
137
449878
2187
nhưng đặc biệt là người Phi chúng tôi
07:44
need to realizenhận ra that our mentaltâm thần strugglescuộc đấu tranh
do not detractlàm giảm from our virilityvirility,
138
452955
5907
cần nhận ra rằng những đấu tranh tinh thần
không hề làm giảm đi sự nam tính
07:50
norcũng không does our traumachấn thương tainttaint our strengthsức mạnh.
139
458886
2891
hay chấn thương tâm lý không hề
làm chúng ta yếu đi.
07:54
We need to see mentaltâm thần healthSức khỏe
as importantquan trọng as physicalvật lý healthSức khỏe.
140
462936
4709
Sức khỏe tâm thần cũng quan trọng
như sức khỏe thể chất vậy.
08:00
We need to stop sufferingđau khổ in silencekhoảng lặng.
141
468583
4403
Chúng ta cần phải ngưng chịu đựng
trong im lặng.
08:06
We mustphải stop stigmatizingstigmatizing diseasedịch bệnh
142
474119
3458
Chúng ta phải ngưng châm biếm bệnh tật
08:09
and traumatizingtraumatizing the afflictedđau khổ.
143
477601
2206
và ngưng tổn thương những người
đang chịu đau đớn
08:13
Talk to your friendsbạn bè.
144
481579
1459
Hãy nói chuyện với bạn mình.
08:16
Talk to your lovedyêu onesnhững người.
145
484014
1576
Với những người bạn yêu thương.
08:18
Talk to healthSức khỏe professionalschuyên gia.
146
486574
1765
Với các chuyên gia sức khỏe.
08:21
Be vulnerabledễ bị tổn thương.
147
489617
1278
Hãy cứ mong manh.
08:23
Do so with the confidencesự tự tin
148
491795
1877
Với tất cả sự tự tin
08:26
that you are not alonemột mình.
149
494515
2527
rằng bạn không hề đơn độc.
08:30
SpeakNói chuyện up if you're strugglingđấu tranh.
150
498191
2180
Hãy nói nếu bạn đang gặp khó khăn.
08:34
BeingĐang honestthật thà about how we feel
151
502594
3527
Thành thật với cảm xúc của chính mình
08:38
does not make us weakYếu;
152
506145
1659
không hề làm chúng ta yếu đuối;
08:40
it makeslàm cho us humanNhân loại.
153
508809
1543
mà khiến chúng ta "người" hơn.
08:43
It is time to endkết thúc the stigmakỳ thị
associatedliên kết with mentaltâm thần illnessbệnh.
154
511679
4546
Đã đến lúc chấm dứt sự coi thường
vẫn gắn liền với bệnh về tâm thần.
08:49
So the nextkế tiếp time your hearNghe "mentaltâm thần,"
155
517110
3411
Lần tới nếu bạn nghe tới chữ "tâm thần",
08:53
do not just think of the madmanMadman.
156
521408
1995
đừng liên hệ nó với một người điên.
08:56
Think of me.
157
524343
1209
Hãy nghĩ tới tôi.
08:57
(ApplauseVỗ tay)
158
525976
1924
(Vỗ tay)
08:59
Thank you.
159
527924
1283
Cảm ơn các bạn.
09:01
(ApplauseVỗ tay)
160
529231
3992
(Vỗ tay)
Translated by Phuong Anh Pham
Reviewed by Trân Phạm

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Sangu Delle - Entrepreneur
Sangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy.

Why you should listen

Born in Ghana, Sangu Delle's childhood home was a refuge for victims of torture and violence from neighboring Liberia and Sierra Leone. Delle graduated from Harvard College with highest honors in African Studies and Economics. He was awarded the Soros Fellowship and pursued a Juris Doctor of Law and MBA at Harvard Law School and Harvard Business School, respectively.

At Harvard, enrolling in the Social Engagement Initiative program that bridged the academic study and practical service gap, Delle co-founded cleanacwa (formerly the African Development Initiative) in 2007, which today is currently working to bring clean water and sanitation to over 200,000 people in 160 villages in the Ayensuano, Suhum and Nandom districts in Ghana. Delle is also passionate about mental health and wellness, and was a founding member of Harvard University’s Mental Health Alumni Special Interest Group. 

Delle has previously worked at Goldman Sachs, Morgan Stanley and Valiant Capital Partners. Convinced that the real needs of communities can best be met through entrepreneurship, in 2008 he founded an investment holding company, Golden Palm Investments(GPI) to fund promising start-ups that can have social impact and generate jobs. GPI has backed technology startups such as Andela, Flutterwave and mPharma.  GPI has also built a portfolio of greenfield companies in healthcare, agriculture and financial services. Delle serves as the Chairman and Chief Executive Officer of GPI.

Delle has received several international accolades including being named a 2016 finalist for “Young CEO of the Year” by the Africa CEO Forum, Africa’s “Young Person of the Year” in 2014 by the Future Africa Awards, selected as a 2014 TEDGlobal Fellow, Forbes’ top 30 most promising entrepreneurs in Africa and Euromoney’s “Africa’s Rising Stars” award. Institut Choiseul and Forbes Afrique named Delle as one of the top “100 Economic Leaders in Africa” in 2015. Mic named Delle as one of 9 entrepreneurs in the millennial generation making a difference. 

Delle is a Trustee of the Peddie School in NJ and serves on the Advisory Board and chairs the Leadership Council of Harvard University’s Center for African Studies. He also serves on the inaugural West Africa Advisory Group of the Rhodes Scholarship at Oxford University.

Delle loves the outdoors and trekked Mount Everest in 2013 and summited Kilimanjaro during the summer of 2015.

More profile about the speaker
Sangu Delle | Speaker | TED.com