TEDWomen 2017
Deanna Van Buren: What a world without prisons could look like
دیانا ڤان بورێن: جیهانێک بێ بەندیخانە لەچی دەچێت
Filmed:
Readability: 4.2
1,065,833 views
دیانا ڤان بورێن دیزاینی ناوەندەکانی دادپەروەری بنیاتنەرەوە دەکات، لەجیاتی نزیکبوونەوە ڕەقەکەی سیستمی وڵاتەکان کە تیشکیان خستووەتە سەر گرتنی بەکۆمەڵ، وا سەیری تاوان دەکات کە شکاندنی پەیوەندییەکان و دادپەروەری بێت و هەموو بەشداربووەکان تیایدا کۆبنەوە بۆ چاکردنەوە. بە یارمەتی و بیرۆکەی ژن و پیاوە گیراوەکان، ڤان بورێن هەندێک شوێنی گرنگ و سەلامەت درووست دەکات بۆ گفتوگۆکردن و ئاشتەواییکردن؛ دامەزراندن و ڕاهێنان لەسەر کار؛ و خزمەتە کۆمەڵایەتییەکان بۆ ئەوەی هەمووان بەدوور بگرێت لە چوونە زیندان. " جیهانێک بێنەرە بەرچاوت بێ بەندیخانە،" وەک ڤان بورین دەڵێت. و هەروەها " ئێوەش بەشدار بن لەگەڵم لە درووستکردنی ئەو شتانەی دەتوانین لەجیاتی ئەوە بنیاتی بنێین.
Deanna Van Buren - Activist, architect, artist
Deanna Van Buren is an architect who designs spaces for peacemaking, inside and out. Full bio
Deanna Van Buren is an architect who designs spaces for peacemaking, inside and out. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
A lot of people call me
a "justice architect."
a "justice architect."
0
825
4809
زۆر کەس پێمدەڵێن
"تەلارسازێکی دادپەروەری."
"تەلارسازێکی دادپەروەری."
00:18
But I don't design prisons.
1
6865
1937
بەڵام من نەخشەی بەندیخانەکان ناکێشم.
00:21
I don't design jails.
2
9786
1675
نەخشەی زیندانەکان ناکێشم.
00:23
I don't design detention centers,
and I don't even design courthouses.
and I don't even design courthouses.
3
11960
4098
نەخشەی شوێنەکانی گرتن و تەنانەت
دادگاکانیشمان نەکێشاوە.
دادگاکانیشمان نەکێشاوە.
00:28
All the same, I get a call every week,
4
16872
3927
لەگەڵ ئەوەشدا، هەموو هەفتەیەک
پەیوەندیم پێوە دەکرێت،
پەیوەندیم پێوە دەکرێت،
00:32
saying, "OK, but you design
better prisons, right?
better prisons, right?
5
20823
4349
دەڵێت، "باشە، بەڵام نەخشەی
زیندانی باشتر دەکێشیت، وانییە؟
زیندانی باشتر دەکێشیت، وانییە؟
00:37
You know, like those pretty ones
they're building in Europe."
they're building in Europe."
6
25196
2920
ئەزانن، ئەو زیندانە جوانانەم بەدڵە
کە لە ئەوروپا بنیاتیان ناوە."
کە لە ئەوروپا بنیاتیان ناوە."
00:40
And I always pause.
7
28450
1738
هەمووجارێکیش کەمێ دەوەستم.
00:43
And I invite them,
8
31466
1398
ئینجا بانگێشتیان دەکەم، و
00:45
and I invite you today,
9
33586
1575
ئەمڕۆش ئێوە بانگێشت ئەکەم،
00:47
to imagine a world without prisons.
10
35617
2333
بۆ ئەندێشەکردنی جیهانێکی بێ زیندانی.
00:51
What does that justice feel and look like?
11
39101
3301
ئەو دادپەروەرییە چۆن دەبێت و
لە چی دەچێت؟
لە چی دەچێت؟
00:55
What do we need to build to get there?
12
43751
2335
پێویستە چی بنیات بنێین
بۆ ئەوەی بگەین بەوە؟
بۆ ئەوەی بگەین بەوە؟
00:59
I'd like to show you some ideas today
of things that we're building.
of things that we're building.
13
47673
3722
ئەمڕۆ ئەمەوێ هەندێک بیرۆکەتان
نیشانبەم لەسەر شتەکانی بنیاتی دەنێین.
نیشانبەم لەسەر شتەکانی بنیاتی دەنێین.
01:03
And I'm going to start
with an early prototype.
with an early prototype.
14
51419
2952
دەشمەوێت بە نموونەیەکی
سەرەتایی دەستپێبکەم.
سەرەتایی دەستپێبکەم.
01:06
This I built when I was five.
15
54395
2158
ئەمە پێنج ساڵ لەمەوبەر درووستمکرد.
01:08
I call it "the healing hut."
16
56577
1814
پێی دەڵێم "کوختەی ساڕێژکردن."
01:11
And I built it after I got
sent home from school
sent home from school
17
59212
3107
دوای ئەوەی لە قوتابخانەوە
نێردرامە ماڵەوە درووستمکرد
نێردرامە ماڵەوە درووستمکرد
01:14
for punching this kid in the face
because he called me the N-word.
because he called me the N-word.
18
62343
3670
وەک وەڵامێک بۆ مناڵێک چونکە
بەشێوەیەکی ڕەگەزپەرستانە بانگیکردم.
بەشێوەیەکی ڕەگەزپەرستانە بانگیکردم.
01:18
OK, he deserved it.
19
66037
1267
باشە، شایەنی ئەوە بوو.
01:20
It happened a lot, though,
20
68427
1840
هەرچەندە ئەوە زۆر ڕوویداوە،
01:22
because my family had desegregated
a white community in rural Virginia.
a white community in rural Virginia.
21
70291
4816
چونکە خێزانەکەم یەکەم خێزانی
ڕەشپێستبوو لە کۆمەڵگایەکی سپی پێستی ڤێرجینیا.
ڕەشپێستبوو لە کۆمەڵگایەکی سپی پێستی ڤێرجینیا.
01:28
And I was really scared.
22
76093
2340
بەڕاستیش زۆر ئەترسام.
01:30
I was afraid.
23
78893
1176
ئەترسام.
01:32
I was angry.
24
80498
1150
تووڕە بووم.
01:34
And so I would run into the forest,
and I would build these little huts.
and I would build these little huts.
25
82325
3419
ڕامدەکرد بۆ دارستانەکە و
ئەم کوختە بچووکانەم بنیات دەنا.
ئەم کوختە بچووکانەم بنیات دەنا.
01:37
They were made out of twigs and leaves
and blankets I had taken from my mom.
and blankets I had taken from my mom.
26
85768
4326
لە لق و گەڵا و ئەو بەتانیانە
درووستم دەکرد کە لەدایکمم دەبرد.
درووستم دەکرد کە لەدایکمم دەبرد.
01:42
And as the light would stream
into my refuge,
into my refuge,
27
90776
3318
ئەوکاتەشی ڕووناکی دەهاتە
ناو ئەو پەناگەیەمەوە،
ناو ئەو پەناگەیەمەوە،
01:47
I would feel at peace.
28
95284
1466
هەستم بە ئاشتی دەکرد.
01:51
Despite my efforts to comfort myself,
29
99006
2498
سەرەڕای هەوڵەکانم بۆ ئەوەی
بتوانم خۆم ئاسوودەکەم،
بتوانم خۆم ئاسوودەکەم،
01:53
I still left my community
as soon as I could,
as soon as I could,
30
101528
3089
لەگەڵ ئەوەشدا بەزووترین کات
کە توانیم کۆمەڵگاکەم بەجێهێشت، و
کە توانیم کۆمەڵگاکەم بەجێهێشت، و
01:56
and I went to architecture school
31
104641
2023
چوومە خوێندنگەی تەلارسازی و
01:58
and then into a professional career
designing shopping centers,
designing shopping centers,
32
106688
3670
ئینجا ژیانی پیشەگەری و
کێشانی نەخشەی سەنتەرەکانی بازاڕکردن،
کێشانی نەخشەی سەنتەرەکانی بازاڕکردن،
02:02
homes for the wealthy
33
110382
1401
خانووی دەوڵەمەندەکان و
02:03
and office buildings,
34
111807
1532
تەلار بۆ نوسینگەکان،
02:06
until I stepped into a prison
for the first time.
for the first time.
35
114454
3203
تا ئەوکاتەی بۆ یەکەمجار
پێمنایە زیندانێکەوە.
پێمنایە زیندانێکەوە.
02:10
It was the Chester State
Correctional Institution in Pennsylvania.
Correctional Institution in Pennsylvania.
36
118193
4048
زیندانی چێستەر لە ویلایەتەی پێنسیلڤێنیا. و
02:14
And my friend, she invited me there
37
122265
2066
هاوڕێکەشم، بانگێشتی کردم بۆ ئەوێ
02:16
to work with some
of her incarcerated students
of her incarcerated students
38
124355
2159
بۆ کارکردن لەگەڵ هەندێک
خوێندکارەکانی لە زینداندا و
خوێندکارەکانی لە زینداندا و
02:18
and teach them about
the positive power of design.
the positive power of design.
39
126538
3399
وانەیان پێبڵێمەوە لەسەر هێزە
ئەرێنییەکەی دیزاینکردن.
ئەرێنییەکەی دیزاینکردن.
02:22
The irony is so obvious, right?
40
130704
2068
ئاشکرایە چەند بە تەوسەوەیە؟
02:24
As I approached this concrete building,
these tiny little windows,
these tiny little windows,
41
132796
3456
کاتێک نزیک دەبوومەوە لەم تەلارە،
لەم پەنجەرە بچووکانە، و
لەم پەنجەرە بچووکانە، و
02:28
barbed wire, high walls,
observation towers,
observation towers,
42
136276
3483
تەلە دڕکاوی، دیوارە بەرز، و
قولەی چاودێریانە، و
قولەی چاودێریانە، و
02:32
and on the inside,
these cold, hard spaces,
these cold, hard spaces,
43
140149
3872
لە ناویشەوە، ئەم شوێنە
سارد و ڕەقانە،
سارد و ڕەقانە،
02:36
little light or air,
44
144450
1850
کە هەوایەکی کەمی بۆ دەچێت، و
02:38
the guards are screaming,
the doors are clanking,
the doors are clanking,
45
146324
2856
پاسەوانەکان هاواردەکەن،
دەرگاکان جیڕەیان یەت، و
دەرگاکان جیڕەیان یەت، و
02:41
there's a wall of cells filled with
so many black and brown bodies.
so many black and brown bodies.
46
149204
5257
چەندین زیندان کە پڕن لە
لاشەی ڕەش و قاوەیی.
لاشەی ڕەش و قاوەیی.
02:47
And I realized that what I was seeing
47
155257
2857
بۆم دەرکەوت ئەوەی ئەیبینم
02:50
was the end result of our racist policies
that had caused mass incarceration.
that had caused mass incarceration.
48
158138
4737
ئەنجامی سیاسەتە توندڕەوەکانمانە
کە بووەتە هۆی ئەو هەموو زیندانیکردنە.
کە بووەتە هۆی ئەو هەموو زیندانیکردنە.
02:55
But as an architect, what I was seeing
49
163641
2674
بەڵام وەک تەلارسازێک، ئەوەی دەمبینی
02:58
was how a prison is the worst
building type we could have created
building type we could have created
50
166339
3833
ئەوە بوو کە چۆن زیندانێک
خراپترین تەلارە دروستمان کردبێت
خراپترین تەلارە دروستمان کردبێت
03:02
to address the harm
that we're doing to one another.
that we're doing to one another.
51
170196
2548
بۆ تیشکخستنە سەر ئەو
زیانانەی کە بەیەکی دەگەیەنین.
زیانانەی کە بەیەکی دەگەیەنین.
03:06
I thought, "Well, could I design
an alternative to this,
an alternative to this,
52
174085
2633
بیرم کردەوە، "باشە دەتوانم
شوێنگرەوەیەک بۆ ئەمە دروستکەم،
شوێنگرەوەیەک بۆ ئەمە دروستکەم،
03:08
other than building a prettier prison?"
53
176742
2001
لەجیاتی دروستکردنی زیندانێکی جوانتر؟"
03:10
It didn't feel good to me;
it still doesn't feel good.
it still doesn't feel good.
54
178767
2696
هەستم نەکرد شوێنێکی باشبێت؛
ئێستاش هەستناکەم باش بێت.
ئێستاش هەستناکەم باش بێت.
03:14
But back then, I just
didn't know what to do.
didn't know what to do.
55
182395
2563
بەڵام ئەوکاتە، نەم ئەزانی
پێویستە چی بکەم.
پێویستە چی بکەم.
03:17
What do we build instead of this?
56
185315
1792
لەجیاتی ئەمە چی بنیات بنێین؟
03:20
And then I heard
about restorative justice.
about restorative justice.
57
188348
2933
ئینجا بیستم دادپەروەری
بنیاتنەرەوە چییە.
بنیاتنەرەوە چییە.
03:23
I felt at peace again,
58
191840
2126
دووبارە هەستم بە ئاشتی کرد،
03:26
because here was an alternative system
59
194632
2826
چونکە سیستمێکی شوێنگرەوە هەبوو
03:29
that says when a crime is committed,
it is a breach of relationship,
it is a breach of relationship,
60
197482
4681
کە دەڵێت کاتێک تاوانێک ئەنجامدەدرێت،
شێواندنێکە لە پەیوەندیدا،
شێواندنێکە لە پەیوەندیدا،
03:34
that the needs of those
who have been harmed
who have been harmed
61
202680
2381
کە پێویستە یەکەمجار بە دەم
ئەوانەوە بچن
ئەوانەوە بچن
03:37
must be addressed first;
62
205085
1880
کە زیانیان پێگەشتووە؛
03:39
that those who have committed the offense
63
207657
2587
ئەوانەشی کە تاوانەکەیان کردووە
03:42
have an obligation to make amends.
64
210268
2356
پێویستیان بە دەرفەتە بۆ خۆ چاککردن.
03:45
And what they are
are really intense dialogues,
are really intense dialogues,
65
213085
2403
ئەوەشی دەکرێت گفتوگۆی زۆر قورسە،
03:47
where all stakeholders come together
to find a way to repair the breach.
to find a way to repair the breach.
66
215512
5227
کە تیایدا هەموو ئەندامانی ڕووداوەکە
پێکەوە ڕێگایەک دەدۆزنەوە بۆ چاکردنی کێشەکە.
پێکەوە ڕێگایەک دەدۆزنەوە بۆ چاکردنی کێشەکە.
03:53
Early data shows that
restorative justice builds empathy;
restorative justice builds empathy;
67
221695
3357
داتاکانی سەرەتا نیشانی دەدات
دادپەروەری بنیاتنەرەوە هاوسۆزی دروستدەکات؛
دادپەروەری بنیاتنەرەوە هاوسۆزی دروستدەکات؛
03:57
that it reduces violent reoffending
by up to 75 percent;
by up to 75 percent;
68
225560
3980
دووبارە ئەنجامدانەوەی توندوتیژی
بە ڕێژەی لە سەدا ٧٥ کەمدەکاتەوە؛
بە ڕێژەی لە سەدا ٧٥ کەمدەکاتەوە؛
04:02
that it eases PTSD in survivors
of the most severe violence.
of the most severe violence.
69
230020
4480
خورپەی دەروونی دوای ڕوودان لە
ڕزگاربوانی توندتویژییەکە کەمتر دەکات.
ڕزگاربوانی توندتویژییەکە کەمتر دەکات.
04:06
And because of these reasons,
70
234877
1929
بەهۆی ئەم هۆکارانەشەوە،
04:08
we see prosecutors and judges
and district attorneys
and district attorneys
71
236830
2826
دەبینین داواکارە گشتییەکان و
دادوەرەکان دەست دەکەن
دادوەرەکان دەست دەکەن
04:11
starting to divert cases out of court
and into restorative justice
and into restorative justice
72
239680
3572
بە بردنی دۆسییەکان بۆ دەرەوەی دادگا و
بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە
بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە
04:15
so that some people never
touch the system altogether.
touch the system altogether.
73
243276
3380
بۆ ئەوەی هەندێک کەس هەموو
پێکەوە دەست لە سیستمەکەوە نەیەن.
پێکەوە دەست لە سیستمەکەوە نەیەن.
04:19
And so I thought, "Well, damn --
why aren't we designing for this system?"
why aren't we designing for this system?"
74
247141
3572
منیش بیرم کردەوە، "باشە --
بۆچی نەخشەدانانمان بۆ ئەم سیستمە نەبێت؟"
بۆچی نەخشەدانانمان بۆ ئەم سیستمە نەبێت؟"
04:22
(Applause)
75
250737
1262
(چەپڵەلێدان)
04:24
Instead of building prisons,
76
252023
2499
لەجیاتی بنیاتنانی بەندیخانەکان،
04:26
we should be building spaces
to amplify restorative justice.
to amplify restorative justice.
77
254546
3448
پێویستە شوێنی زیاتر درووست
بکەین بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە. و
بکەین بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە. و
04:30
And so I started in schools,
78
258870
2278
بۆیە لە قوتابخانەکانەوە دەستمپێکرد،
04:33
because suspensions and expulsions
79
261791
3238
چونکە ڕاگرتن و دەرکردنی قوتابخانەکان
04:37
have been fueling the pathway
to prison for decades.
to prison for decades.
80
265053
3287
چەندین ساڵە ڕێگا خۆشکەرن بۆ
چوونە ناو زیندانیش.
چوونە ناو زیندانیش.
04:40
And many school districts --
probably some of your own --
probably some of your own --
81
268953
2887
چەندین قوتابخانەش لە ئێستایا --
لەوانەیە هەندێکی نزیک خۆتان --
لەوانەیە هەندێکی نزیک خۆتان --
04:43
are turning to restorative justice
as an alternative.
as an alternative.
82
271864
3006
پەنا بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە بەرن
وەک شوێنگرەوەیەک.
وەک شوێنگرەوەیەک.
04:48
So, my first project -- I just turned
this dirty little storage room
this dirty little storage room
83
276125
3476
بۆیە، بۆ یەکەم پرۆژەم -- ئەم ژوورە
گەنجینە بچووکە پیسەم
گەنجینە بچووکە پیسەم
04:51
into a peacemaking room
for a program in a high school
for a program in a high school
84
279625
3754
کرد بە ژوورێکی بنیاتنەرەوەی ئاشتی
بۆ پرۆگرامێک لە قوتابخانە ئامادەییەکەم
بۆ پرۆگرامێک لە قوتابخانە ئامادەییەکەم
04:55
in my hometown of Oakland.
85
283403
1800
لە شارۆچکەکەی خۆم لە ئۆکلاند.
04:57
And after we were done, the director said
86
285860
3198
دوای ئەوەی تەواویش بووین،
بەڕێوەبەرەکە وتی کە
بەڕێوەبەرەکە وتی کە
05:01
that the circles
she was holding in this space
she was holding in this space
87
289082
2588
کۆبوونەوە بازنەکانی کە
لەم شوێنە بچووکەدا سازیکردووە
لەم شوێنە بچووکەدا سازیکردووە
05:03
were more powerful in bringing
the community together
the community together
88
291694
2999
بەهێزتر بوون لە کۆکردنەوەی کۆمەڵگەکە
05:06
after fighting at school
and gun violence in the community,
and gun violence in the community,
89
294717
3571
دوای شەڕکردنی قوتابخانە و
بەکارهێنانی چەک لە کۆمەڵگەدا، و
بەکارهێنانی چەک لە کۆمەڵگەدا، و
05:10
and that students and teachers
started to come here
started to come here
90
298673
3063
خوێندکارەکان و مامۆستاکان دەستیانکردووە
بە هاتن بۆ ئێرە
بە هاتن بۆ ئێرە
05:13
just because they saw it
as a space of refuge.
as a space of refuge.
91
301760
2667
تەنیا لەبەر ئەوەی وەک شوێنێک
سەیریان کردووە خۆیانی لێداڵدە بەن.
سەیریان کردووە خۆیانی لێداڵدە بەن.
05:17
So what was happening is that the space
was amplifying the effects of the process.
was amplifying the effects of the process.
92
305434
5411
کەواتە ئەوەی ڕوویداوە ئەوەیە کە شوێنەکە
کاریگەرییەکانی پرۆسەکەی بەهێزتر کردووە.
کاریگەرییەکانی پرۆسەکەی بەهێزتر کردووە.
05:24
OK, then I did something
that architects always do, y'all.
that architects always do, y'all.
93
312290
4402
باشە، ئینجا شتێکم کرد کە
هەموو تەلارسازەکان ئەیکەن، هەمووتان.
هەموو تەلارسازەکان ئەیکەن، هەمووتان.
05:29
I was like, I'm going to build
something massive now, right?
something massive now, right?
94
317323
3548
ئەموت، ئێستا شتێکی زۆر گەورە
بنیات دەنێم، قەت واتان وتووە؟
بنیات دەنێم، قەت واتان وتووە؟
05:32
I'm going to build the world's first
restorative justice center all by myself.
restorative justice center all by myself.
95
320895
4784
بەتەنیا خۆم یەکەم سەنتەری دادپەروەری
بنیاتنەرەوەی جیهان بنیات دەنێم. و
بنیاتنەرەوەی جیهان بنیات دەنێم. و
05:38
And it's going to be
a beautiful figure on the skyline,
a beautiful figure on the skyline,
96
326173
3015
لە ئاسمانیشەوە دیمەنێکی جوان دەبێت،
05:41
like a beacon in the night.
97
329212
1825
وەک مەشخەڵێکی درەوشاوە لە شەودا.
05:43
Thousands of people will come here
instead of going to court.
instead of going to court.
98
331061
3873
هەزارەها کەس یەن بۆ ئێرە
لەجیاتی چوون بۆ دادگا.
لەجیاتی چوون بۆ دادگا.
05:46
I will single-handedly
end mass incarceration
end mass incarceration
99
334958
2746
بەتەنیا خۆم ئەو هەموو زیندانیکردنە
بە کۆمەڵە کۆتایی پێئەهێنم و
بە کۆمەڵە کۆتایی پێئەهێنم و
05:49
and win lots of design awards.
100
337728
2227
چەندین خەڵاتی دیزاینکردن ئەبەمەوە.
05:51
(Laughter)
101
339979
2773
(پێکەنین)
05:54
And then I checked myself --
102
342776
1553
ئینجا دووبارە بیرمکردەوە --
05:56
(Laughter)
103
344353
1462
(پێکەنین)
05:57
because here's the deal:
104
345839
1427
چونکە کێشەکە ئەمەیە:
06:00
we are incarcerating more
of our citizens per capita
of our citizens per capita
105
348014
3509
ئێمە لە هەر وڵاتێکی تری ئەم جیهانە
06:03
than any country in the world.
106
351547
1609
زیاتر خەڵکی خۆمان زیندانی ئەکەین.
06:05
And the fastest-growing
population there are black women.
population there are black women.
107
353180
3278
ئەو جۆرە کەسانەشی بەخێرایی لە
گەشەکردندان لەوێ ژنە ڕەشپێستەکانن.
گەشەکردندان لەوێ ژنە ڕەشپێستەکانن.
06:08
Ninety-five percent
of all these folks are coming home.
of all these folks are coming home.
108
356966
3635
لە سەدا نەوەت و پێنجی ئەم
کەسانە دەگەڕێنەوە ماڵەوە. و
کەسانە دەگەڕێنەوە ماڵەوە. و
06:13
And most of them are survivors of severe
sexual, physical and emotional abuse.
sexual, physical and emotional abuse.
109
361530
6401
زۆرێک لەوانە ڕزگاربووی ئازاردانی
سێکسی، جەستی، و سۆزین.
سێکسی، جەستی، و سۆزین.
06:20
They have literally been
on both sides of the harm.
on both sides of the harm.
110
368323
2547
هەموویان لە هەردوو ڕوەوە
ئازارێکی زۆر دراون.
ئازارێکی زۆر دراون.
06:23
So I thought, uh, maybe I should ask them
111
371577
2373
بۆیە بیرمکردەوە، ئاه،
باشترە لەوان بپرسم
باشترە لەوان بپرسم
06:25
what we should build instead of prisons.
112
373974
2238
پێویستە لەجیاتی زیندانەکان چی بنیات بنێین.
06:29
So I returned with
a restorative justice expert,
a restorative justice expert,
113
377317
4198
بۆیە لەگەڵ پسپۆڕێکی
دادپەروەری بنیاتنەرەوە گەڕامەوە، و
دادپەروەری بنیاتنەرەوە گەڕامەوە، و
06:33
and we started to run
the country's first design studios
the country's first design studios
114
381539
3104
دەستمان کرد بە خستنە کاری
یەکەمین نموونەی دیزاینکراوی وڵات
یەکەمین نموونەی دیزاینکراوی وڵات
06:36
with incarcerated men and women
115
384667
1870
بە هەبوونی ژنان و پیاوان
06:38
around the intersection
of restorative justice and design.
of restorative justice and design.
116
386561
3046
لە شوێنی یەکگرتنەوەی سیستم و
دیزاینی دادپەروەری بنیاتنەرەوە.
دیزاینی دادپەروەری بنیاتنەرەوە.
06:42
And it was transformative for me.
117
390069
1580
بۆ من خاڵی وەچەرخان بوو.
06:43
I saw all these people behind walls
in a totally different way.
in a totally different way.
118
391673
4407
بە شێوەیەکی تەواو جیاواز توانیم
بڕوانمە ئەم کەسە گیراوانە.
بڕوانمە ئەم کەسە گیراوانە.
06:48
These were souls deeply committed
to their personal transformation
to their personal transformation
119
396998
3786
ئەمانە چەند ڕۆحێک بوون بە تەواوەتی
دەیانویست گۆڕانکری بکەن و
دەیانویست گۆڕانکری بکەن و
06:52
and being accountable.
120
400808
1466
بە بەرپرسیار دابنرێن.
06:54
They were creative, they were visionary.
121
402602
2734
داهێنەر بوون، و دووربین بوون.
06:58
Danny is one of those souls.
122
406490
1953
دانی یەکێکە لەو ڕۆحانە.
07:01
He's been incarcerated
at San Quentin for 27 years
at San Quentin for 27 years
123
409039
4832
ماوەی ٢٧ ساڵە لە سان کوینتین زیندانیکراوە
07:05
for taking a life at the age of 21.
124
413895
2662
لەسەر کوشتنی کەسێک
لە تەمەنی ٢١ ساڵیدا.
لە تەمەنی ٢١ ساڵیدا.
07:09
From the very beginning,
125
417474
1619
هەر لە سەرەتاوە،
07:11
he's been focused
on being accountable for that act
on being accountable for that act
126
419117
2968
تیشکی خستۆتە سەر ئەوەی
بە بەرپرسیار دابنرێت لەو کارە و
بە بەرپرسیار دابنرێت لەو کارە و
07:14
and doing his best to make amends
from behind bars.
from behind bars.
127
422109
2850
ئەوەی لە توانایدا بێت بیکات
لەزیندانەوە هەڵەکەی ڕاستکاتەوە.
لەزیندانەوە هەڵەکەی ڕاستکاتەوە.
07:18
He brought that work into a design
for a community center
for a community center
128
426458
5921
ئەو کارەی کرد بە دیزاینێک
بۆ ناوەندی کۆمەڵگایەک
بۆ ناوەندی کۆمەڵگایەک
07:24
for reconciliation and wellness.
129
432403
2133
بۆ ئاشتەوایی و لەشساغی جەستەیی و دەروونی.
07:27
It was a beautiful design, right?
130
435449
1676
دیزاینێکی جوان بوو، وانییە؟
07:29
So it's this green campus
filled with these circular structures
filled with these circular structures
131
437149
3428
ئەم شوێنە سەوزەیە کە پڕکراوە
لەم پێکهاتە بازنەییانە
لەم پێکهاتە بازنەییانە
07:32
for victim and offender dialogue.
132
440601
1857
بۆ گفتوگۆی قوربانی و تاوانبارەکە. و
07:35
And when he presented the project to me,
133
443149
2515
کاتێک پرۆژەکەی پێشکەش کردم،
07:37
he started crying.
134
445688
1427
دەستیکرد بە گریان.
07:40
He said, "After being in the brutality
of San Quentin for so long,
of San Quentin for so long,
135
448133
5439
وتی، "دوای ئەوەی بۆ ماوەیەکی
زۆر لەناو ئەشکەنجەدانی سان کوینتین بووین
زۆر لەناو ئەشکەنجەدانی سان کوینتین بووین
07:45
we don't think reconciliation will happen.
136
453596
2624
لەو باوەڕەیا نەبووین ئاشتەوایی ڕووبات.
07:49
This design is for a place that fulfills
the promise of restorative justice.
the promise of restorative justice.
137
457611
4221
ئەم نەخشەیە بۆ شوێنێکە کە بەڵێنی
دادپەروەری بنیاتنەرەوە بەدیبێنێت. و
دادپەروەری بنیاتنەرەوە بەدیبێنێت. و
07:55
And it feels closer now."
138
463331
1600
ئێستا نزیکترە."
07:58
I know for a fact
139
466720
2936
ئەو ڕاستییە دەزانم
08:01
that just the visualization of spaces
for restorative justice and healing
for restorative justice and healing
140
469680
4270
تەنیا وێناکردنی شوێنەکان بۆ
دادپەروەری بنیاتنەرەوە و ساڕێژکردن
دادپەروەری بنیاتنەرەوە و ساڕێژکردن
08:05
are transformative.
141
473974
1159
خاڵی وەچەرخانن.
08:07
I've seen it in our workshops
over and over again.
over and over again.
142
475157
2523
دووبارە و دووبارە لە
وەرشەکانماندا بینیومەتەوە.
وەرشەکانماندا بینیومەتەوە.
08:09
But I think we know that just visualizing
these spaces is not enough.
these spaces is not enough.
143
477704
3754
بەڵام پێموابێت دەزانین کە تەنیا
وێناکردنی ئەم شوێنانە بەس نین.
وێناکردنی ئەم شوێنانە بەس نین.
08:13
We have to build them.
144
481482
1671
پێویستە بنیاتیان بنێین.
08:16
And so I started to look
for justice innovators.
for justice innovators.
145
484188
3267
بۆیە دەستم کرد بە گەڕان بۆ
داهێنەرانی دادپەروەری.
داهێنەرانی دادپەروەری.
08:20
They are not easy to find.
146
488131
2139
دۆزینەوەیان ئاسان نییە.
08:22
But I found one.
147
490732
1206
بەڵام یەکێکم دۆزییەوە.
08:24
I found the Center for Court Innovation.
148
492544
2303
ناوەندەکەم دۆزییەوە بۆ داهێنانی دادگا.
08:27
They were bringing Native American
peacemaking practices
peacemaking practices
149
495641
2953
پەیڕەوەکانی ئاشتی دروستکردنی
ئەمریکییە ڕەسەنەکانیان هێنا
ئەمریکییە ڕەسەنەکانیان هێنا
08:30
into a non-Native community
150
498618
1753
بۆ ناو کۆمەڵگایەکی ئەمریکی نوێ
08:32
for the very first time
in the United States.
in the United States.
151
500395
2603
بۆ یەکەم جار لە ویلایەتە یەکگرتووەکاندا. و
08:35
And I approached them, and I said,
152
503022
2039
لێیان نزیک بوومەوە، و وتم،
08:37
"OK, well, as you set up your process,
153
505085
2960
"باشە، لەوکاتەی ئێوە خەریکی
دانانی پرۆسەکەتانن،
دانانی پرۆسەکەتانن،
08:40
could I work with the community
to design a peacemaking center?"
to design a peacemaking center?"
154
508069
3794
ئەتوانن لەگەڵ کۆمەڵگاکەتانا کار بکەم
بۆ دیزاینکردنی ناوەندێکی ئاشتەوایی دروستکردن؟
بۆ دیزاینکردنی ناوەندێکی ئاشتەوایی دروستکردن؟
08:45
And they said yes.
155
513179
1827
وتیشیان بەڵێ.
08:47
Thank God, because
I had no backup to these guys.
I had no backup to these guys.
156
515030
3333
سوپاس بۆ خوا، چونکە
هیچ شوێنگرەوەیەکم نەبوو بۆیان. و
هیچ شوێنگرەوەیەکم نەبوو بۆیان. و
08:51
And so, in the Near Westside
of Syracuse, New York,
of Syracuse, New York,
157
519466
3698
لە نزیک لای خۆرئاوای سایراکوس
لە نیویۆرک،
لە نیویۆرک،
08:55
we started to run design workshops
with the community
with the community
158
523188
3691
دەستمانکرد بە پێشکەشکردنی ۆرکشۆپ
لەسەر دیزاینکردن لەگەڵ کۆمەڵگاکە
لەسەر دیزاینکردن لەگەڵ کۆمەڵگاکە
08:58
to both locate and reenvision
an old drug house
an old drug house
159
526903
3301
بۆ ئەوەی کۆگایەکی دەرمانی کۆن
بنیاتبنرێتەوە و بکرێت
بنیاتبنرێتەوە و بکرێت
09:02
to be a peacemaking center.
160
530228
1867
بە ناوەندی درووستکردنی ئاشتی.
09:04
The Near Westside
Peacemaking Project is complete.
Peacemaking Project is complete.
161
532537
3215
پرۆژەی درووستکردنی ئاشتی
نزیک کەناری خۆرئاوا تەواوبوو.
نزیک کەناری خۆرئاوا تەواوبوو.
09:07
And they are already running
over 80 circles a year,
over 80 circles a year,
162
535776
2444
ساڵانە زیاتر لە ٨٠ کۆکردنەوەی
درووستکردنی ئاشتەوایی دەگێڕن،
درووستکردنی ئاشتەوایی دەگێڕن،
09:10
with a very interesting outcome,
163
538244
2181
بە دەرئەنجامی سەرنجڕاکێشەوە، و
09:12
and that it is the space itself
164
540449
1669
ئەویش ئەوەیە کە بۆشاییەکە خۆی
ئەو شتەیە
ئەو شتەیە
09:14
that's convincing people
to engage in peacemaking
to engage in peacemaking
165
542142
2405
کە خەڵک قایل دەکات
هەوڵی دروستکردنی ئاشتی بەن
هەوڵی دروستکردنی ئاشتی بەن
09:16
for the very first time in their lives.
166
544571
2023
بۆ یەکەم جار لە ژیانیاندا.
09:19
Isabel and her daughter are some
of those community members.
of those community members.
167
547807
3111
ئیزابێل و کچەکەی دووانن لەو
ئەندامانەی کۆمەڵگا. و
ئەندامانەی کۆمەڵگا. و
09:22
And they had been referred to peacemaking
168
550942
2667
پەنایان بۆ درووستکردنی ئاشتی بردووە
09:25
to heal their relationship
after a history of family abuse,
after a history of family abuse,
169
553633
3650
بۆ ساڕێژکردنەوەی پەیوەندییەکەیان
دوای مێژوویەکی درێژای توندوتیژی خێزانی،
دوای مێژوویەکی درێژای توندوتیژی خێزانی،
09:29
sexual abuse
170
557307
1359
توندوتیژی سێکسی و
09:30
and other issues that they'd been having
in their own family
in their own family
171
558690
2826
چەندین کێشەی تر کە لە
خێزانەکەی خۆیان
خێزانەکەی خۆیان
09:33
and the community.
172
561540
1226
یان کۆمەڵگاکەیاندا بووە.
09:35
And, you know, Isabel didn't want
to do peacemaking.
to do peacemaking.
173
563133
2627
ئیزابێڵ نەی ئەویست
ئەو شتە بکات.
ئەو شتە بکات.
09:37
She was like, "This is just
like going to court.
like going to court.
174
565784
2285
ئەیوت، "ئەمە هەر وەک
چوونە بۆ دادگا.
چوونە بۆ دادگا.
09:40
What is this peacemaking stuff?"
175
568093
1563
ئەم درووستکردنی ئاشتییە چییە؟"
09:41
But when she showed up,
176
569680
2096
بەڵام کاتێک دەرکەوت،
09:43
she was stressed, she was anxious.
177
571800
2269
فشاری دەروونی لەسەر بوو،
لە مەراقێکی زۆردا بوو.
لە مەراقێکی زۆردا بوو.
09:46
But when she got in,
she kind of looked around,
she kind of looked around,
178
574093
2588
بەڵام کە هاتە ژوورەوە،
سەیری چواردەوری خۆیکرد، و
سەیری چواردەوری خۆیکرد، و
09:48
and she settled in.
179
576705
1348
ئیتر دانیشت. و
09:50
And she turned
to the coordinator and said,
to the coordinator and said,
180
578639
2137
ئاوڕی یایەوە و سەیری
ڕێکخەرەکەی کرد و وتی،
ڕێکخەرەکەی کرد و وتی،
09:53
"I feel comfortable here -- at ease.
181
581446
2880
هەست بە ئارامی ئەکەم لێرە.
09:57
It's homey."
182
585410
1170
ئەڵێی ماڵەوەیە.
10:00
Isabel and her daughter
made a decision that day
made a decision that day
183
588720
2247
ئەو ڕۆژە ئیزابێل و کچەکەی
بڕیاری ئەوەیان یا
بڕیاری ئەوەیان یا
10:02
to engage and complete
the peacemaking process.
the peacemaking process.
184
590991
2792
پرۆسەی درووستکردنی ئاشتییەکە
ئەنجام بەن و تەواوی بکەن. و
ئەنجام بەن و تەواوی بکەن. و
10:05
And today, their relationship
is transformed;
is transformed;
185
593807
3008
ئەمڕۆش، پەیوەندییەکەیان
بە تەواوەتی گۆڕاوە؛
بە تەواوەتی گۆڕاوە؛
10:08
they're doing really well
and they're healing.
and they're healing.
186
596839
2199
هەتا ئێستا زۆر باشن و
برینە دەروونییەکانیان ساڕێژ دەبێت.
برینە دەروونییەکانیان ساڕێژ دەبێت.
10:12
So after this project,
I didn't go into a thing
I didn't go into a thing
187
600955
2375
کەواتە دوای ئەم پرۆژەیە،
نەکەوتمە بیرکردنەوە لەوەی
نەکەوتمە بیرکردنەوە لەوەی
10:15
where I'm going to make a huge
peacemaking center.
peacemaking center.
188
603354
2347
بمەوێت پرۆژەی ناوەندێکی
درووستکردنی ئاشتی گەورە بنیاتنێم.
درووستکردنی ئاشتی گەورە بنیاتنێم.
10:17
I did want to have peacemaking
centers in every community.
centers in every community.
189
605725
4297
دەمویست ناوەندەکانی بنیاتنانەوی
ئاشتی لە هەموو کۆمەڵگاکاندا هەبێت.
ئاشتی لە هەموو کۆمەڵگاکاندا هەبێت.
10:22
But then a new idea emerged.
190
610847
1979
بەڵام ئینجا بیرۆکەیەکی نوێ سەریهەڵدا.
10:25
I was doing a workshop
in Santa Rita Jail in California,
in Santa Rita Jail in California,
191
613744
4453
ۆرکشۆپێکم بەڕێوەدەبرد لە
زیندانی سانتا ریتای کالیفۆرنیا، و
زیندانی سانتا ریتای کالیفۆرنیا، و
10:30
and one of our incarcerated
designers, Doug, said,
designers, Doug, said,
192
618221
3745
یەکێک لە دیزاینەرە گیراوەکان،
بەناوی دۆگ، وتی،
بەناوی دۆگ، وتی،
10:33
"Yeah, you know, repairing the harm,
getting back on my feet, healing --
getting back on my feet, healing --
193
621990
3421
"بەڵێ، چاکردنەوەی زیانەکە،
کەوتنەوە سەر پێم، ساڕێژبوون --
کەوتنەوە سەر پێم، ساڕێژبوون --
10:37
really important.
194
625435
1316
بەڕاستی گرنگە.
10:38
But the reality is, Deanna,
when I get home,
when I get home,
195
626775
2444
بەڵام ڕاستییەکەی دیانا،
کە ڕۆشتمەوە ماڵەوە،
کە ڕۆشتمەوە ماڵەوە،
10:41
I don't have anywhere to go.
196
629243
2421
هیچ کوێیەکم نییە بچم بۆی.
10:43
I have no job -- who's going to hire me?
197
631688
2230
هیچ کارێکم نابێت --
کێ وەرمدەگرێت بۆسەر کارێک؟
کێ وەرمدەگرێت بۆسەر کارێک؟
10:45
I'm just going to end up back here."
198
633942
1744
دەرئەنجام هەر ئەکەومەوە ئێرە."
10:47
And you know what, he's right,
199
635710
1700
دەشزانن چی، ڕاست ئەکات،
10:49
because 60 to 75 percent of those
returning to their communities
returning to their communities
200
637434
4222
چونکە لە سەدا ٦٠ بۆ ٧٥ی
ئەوانەی دەگەڕێنەوە کۆمەڵگاکەیان
ئەوانەی دەگەڕێنەوە کۆمەڵگاکەیان
10:53
will be unemployed
a year after their release.
a year after their release.
201
641680
3238
دوای ساڵێک لە ئازادبوونیان
بە بێکاری دەمێننەوە.
بە بێکاری دەمێننەوە.
10:57
We also know, if you can't meet
your basic economic needs,
your basic economic needs,
202
645315
3627
هەموو دەشزانین، ئەگەر نەتوانیت
پێویستە داراییەکان دابینکەیت،
پێویستە داراییەکان دابینکەیت،
11:00
you're going to commit crime --
203
648966
1497
تاوان ئەنجام ئەدەیت --
11:02
any of us would do that.
204
650487
1356
هەر یەکێکمان بین ئەوە ئەکەین.
11:05
So instead of building prisons,
205
653173
3666
کەواتە لەجیاتی بنیاتنانی زیندان،
11:08
what we could build are spaces
for job training and entrepreneurship.
for job training and entrepreneurship.
206
656863
4611
ئەوانەی دەتوانین درووستیکەین شوێنە
بۆ ڕاهێنان لەسەر کاری نوێ.
بۆ ڕاهێنان لەسەر کاری نوێ.
11:13
These are spaces for what we call
"restorative economics."
"restorative economics."
207
661498
3157
ئەمانە ئەو شوێنانە کە پێیان دەڵێین
"ئابووری بنیاتنەرەوە."
"ئابووری بنیاتنەرەوە."
11:17
Located in East Oakland, California,
208
665387
2865
کە دەکەوێتە ئۆکلاندی خۆرئاوا، لە کالیفۆرنیا.
11:20
"Restore Oakland" will be
the country’s first center
the country’s first center
209
668276
2770
"بنیاتنانەوەی ئۆکلاند" یەکەمین
ناوەندی وڵات دەبێت
ناوەندی وڵات دەبێت
11:23
for restorative justice
and restorative economics.
and restorative economics.
210
671070
2594
بۆ ئابووری و دادپەروەری بنیاتنەرەوە.
11:25
(Applause)
211
673688
6040
(چەپڵەلێدان)
11:31
So here's what we're going to do.
212
679752
1603
بۆیە ئێمەش ئەمە ئەکەین.
11:33
We're going to gut this building
and turn it into three things.
and turn it into three things.
213
681379
3206
ئەم تەلارە دێنین و دەیکەین بە سێ شت.
11:36
First, a restaurant called "Colors,"
214
684609
2278
یەکەمیان، رێستۆرانتێک
بە ناوی "ڕەنگەکان،"
بە ناوی "ڕەنگەکان،"
11:38
that will break the racial divide
in the restaurant industry
in the restaurant industry
215
686911
2849
کە ئەو دابەشبوونە ڕەچەڵەکییە
بشکێنێت لە ڕیستۆرانتەکانا
بشکێنێت لە ڕیستۆرانتەکانا
11:41
by training low-wage restaurant workers
216
689784
2000
بە ڕاهێنانکردن بە کارمەندی
کەم مووچەی رێستۆرانت
کەم مووچەی رێستۆرانت
11:43
to get living-wage jobs in fine dining.
217
691808
1944
بۆ ئەوەی بتوانن مووچەی
ژیانبەڕێکەریان دەستکەوێت.
ژیانبەڕێکەریان دەستکەوێت.
11:45
It does not matter if you have
a criminal record or not.
a criminal record or not.
218
693776
2674
گرنگ نییە ئەگەر تۆماری
تاوانباریت هەبێت یان نا.
تاوانباریت هەبێت یان نا.
11:48
On the second floor,
we have bright, open, airy spaces
we have bright, open, airy spaces
219
696839
3675
لە نهۆمی دووەمدا، شوێنێکی
کراوە و ڕووناکمان داناوە
کراوە و ڕووناکمان داناوە
11:52
to support a constellation
of activist organizations
of activist organizations
220
700538
3167
بۆ پشتیوانیکردنی ژمارەیەک
ڕێکخراوی چالاکەوان
ڕێکخراوی چالاکەوان
11:55
to amplify their cry
of "Healthcare Not Handcuffs,"
of "Healthcare Not Handcuffs,"
221
703729
3435
بۆ بەرزترکردنی دەنگیان بۆ
درووشمەکانی "دڵنیایی تەندروستی نەک کەلەپچە،"
درووشمەکانی "دڵنیایی تەندروستی نەک کەلەپچە،"
11:59
and "Housing as a human right."
222
707188
1590
"شوێنی نیشتەجێبوون وەک مافێکی مرۆڤ."
12:01
And third, the county's first
dedicated space for restorative justice,
dedicated space for restorative justice,
223
709276
5492
سێیەمیش، یەکەمین شوێنی وڵات کە
دابینکرابێت بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە،
دابینکرابێت بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە،
12:06
filled with nature, color,
texture and spaces of refuge
texture and spaces of refuge
224
714792
3587
پڕبێت لە سروشت، ڕەنگ، و
کەشێکی ئارام
کەشێکی ئارام
12:10
to support the dialogues here.
225
718403
1928
بۆ پشتیوانیکردنی گفتوگۆکانی ئێرە.
12:12
This project breaks ground
in just two months.
in just two months.
226
720804
2634
ئەم پرۆژەیە گەورەترین
سەرکەوتنی بەدەستهێنا لە دوو مانگدا. و
سەرکەوتنی بەدەستهێنا لە دوو مانگدا. و
12:15
And we have plans to replicate it
227
723820
1602
پلانمان هەیە بۆ درووستکردنی هاوشێوە
12:17
in Washington D.C., Detroit,
New York and New Orleans.
New York and New Orleans.
228
725446
3516
لە واشینگتن، دێترۆیت، نیویۆرک و
نیو ئۆرلیانسیش.
نیو ئۆرلیانسیش.
12:20
(Applause)
229
728986
5438
(چەپڵەلێدان)
12:30
So you've seen two things
we can build instead of prisons.
we can build instead of prisons.
230
738609
3071
کەواتە دوو شتتان بینی کە ئێمە
دەتوانین لەجیاتی زیندان درووستی بکەین.
دەتوانین لەجیاتی زیندان درووستی بکەین.
12:33
And look, the price point is better.
231
741704
2524
سەیریشکەن، نرخەکەی کەمتر تێدەچێت.
12:36
For one jail, we can build
30 restorative justice centers.
30 restorative justice centers.
232
744252
4600
بە پارەی یەک بەندیخانە، دەتوانین ٣٠
ناوەندی دادپەروەری بنیاتنەرەوە درووستکەین.
ناوەندی دادپەروەری بنیاتنەرەوە درووستکەین.
12:40
(Applause)
233
748876
1480
(چەپڵەلێدان)
12:42
That is a better use of your tax dollars.
234
750380
2586
ئەوە بەکارهێنانێکی باشترە
بۆ ئەو باجەی ئەییەن.
بۆ ئەو باجەی ئەییەن.
12:45
So I want to build all of these.
235
753982
2133
ئەمەوێت هەموو ئەمانە بنیات بنێم.
12:48
But building buildings
is a really heavy lift.
is a really heavy lift.
236
756712
2419
بەڵام درووستکردنی ئەم تەلارانە
کارێکی زۆر قورسە.
کارێکی زۆر قورسە.
12:51
It takes time.
237
759155
1150
پێویستیشی بە کاتە. و
12:53
And what was happening
in the communities that I was serving
in the communities that I was serving
238
761188
2873
لەو کۆمەڵگایانەشدا کە من کارم تێدا دەکرد
12:56
is we were losing people every week
to gun violence and mass incarceration.
to gun violence and mass incarceration.
239
764085
4733
هەموو هەفتەیەک خەڵکێکی زۆرمان لەدەست ئەیا
بەهۆی کاری چەکداری و گرتنی بەکۆمەڵەوە.
بەهۆی کاری چەکداری و گرتنی بەکۆمەڵەوە.
13:01
We needed to serve more people and faster
and keep them out of the system.
and keep them out of the system.
240
769521
4203
پێویستبوو خێراتر خزمەتی خەڵکێکی
زیاتر بکەین و لە سیستمەکە بەدووریان بگرین.
زیاتر بکەین و لە سیستمەکە بەدووریان بگرین.
13:06
And a new idea emerged from the community,
241
774720
2587
بیرۆکەیەکی نوێش سەری هەڵدا
لە کۆمەڵگاکەوە،
لە کۆمەڵگاکەوە،
13:09
one that was a lot lighter on its feet.
242
777331
2600
کە دەیتوانی زۆر خێراتر بکەوێتە سەر پێی خۆی.
13:12
Instead of building prisons,
we could build villages on wheels.
we could build villages on wheels.
243
780918
3925
لەجیاتی بنیاتنانی بەندیخانەکان،
دەمانتوانی گوندە گەڕۆکەکان بنیاتنێین.
دەمانتوانی گوندە گەڕۆکەکان بنیاتنێین.
13:18
It's called the Pop-Up Resource Village,
244
786640
2579
پێی دەوترێت گوندە گەڕۆکەکەی فریاکەوتن، و
13:21
and it brings an entire
constellation of resources
constellation of resources
245
789243
2873
چەندین پێداویستی هەمەجۆر دەهێنێت
13:24
to isolated communities
in the greater San Francisco area,
in the greater San Francisco area,
246
792140
3207
بۆ کۆمەڵگا دابڕاوەکانی ناوچەی
سان فرانسیسکۆی گەورە،
سان فرانسیسکۆی گەورە،
13:27
including mobile medical,
social services and pop-up shops.
social services and pop-up shops.
247
795371
3595
بە پێداویستی پزیشکی، خزمەتی کۆمەڵایەتی و
کۆگای هەمەجۆری گەڕۆکیشەوە. و
کۆگای هەمەجۆری گەڕۆکیشەوە. و
13:32
And so what we're doing now
248
800022
1356
ئەوەی ئێستا ئەیکەین
13:33
is we're building this whole village
with the community,
with the community,
249
801402
2762
درووستکردنی تەواوی گوندەکەیە
لەگەڵ کۆمەڵگاکەدا،
لەگەڵ کۆمەڵگاکەدا،
13:36
starting with transforming municipal buses
into classrooms on wheels
into classrooms on wheels
250
804188
4865
دەستمانکردووە بە گۆڕینی پاسەکان
بۆ پۆلی وانە وتنەوەی گەڕۆک
بۆ پۆلی وانە وتنەوەی گەڕۆک
13:41
that bring GED and high school
education across turf lines.
education across turf lines.
251
809077
3905
کە پەرەسەندنی پەروەردەی گشتی و خوێندنی
دواناوەندی بگەیەنێتە شوێنەکانی بێبەشن لێی.
دواناوەندی بگەیەنێتە شوێنەکانی بێبەشن لێی.
13:45
(Applause)
252
813006
1151
(چەپڵەلێدان)
13:46
We will serve thousands
of more students with this.
of more students with this.
253
814181
2893
بەمە خزمەتی هەزارەها خوێندکار دەکەین.
13:49
We're creating mobile spaces of refuge
254
817581
2211
پەناگەی گەڕۆک درووست دەکەین
13:51
for women released from jail
in the middle of the night,
in the middle of the night,
255
819816
2643
بۆ ئەو ژنانەی بە نیوە شەو
لە زیندان ئازاد دەکرێن،
لە زیندان ئازاد دەکرێن،
13:54
at their most vulnerable.
256
822483
1317
کە هەستیارترین کاتیانە.
13:56
Next summer, the village will launch,
and it pops up every single week,
and it pops up every single week,
257
824246
3863
هاوینی داهاتوو، گوندەکە دەست دەکات
بە گەڕان و هەموو هەفتەیەک دەردەچێت،
بە گەڕان و هەموو هەفتەیەک دەردەچێت،
14:00
expanding to more and more
communities as it goes.
communities as it goes.
258
828133
3211
بە تێپەڕبوونی کات بۆ کۆمەڵگای
زیاتر و زیاتر دەچێت.
زیاتر و زیاتر دەچێت.
14:04
So look out for it.
259
832077
1278
بۆیە چاوەڕێی بکەن.
14:05
(Applause)
260
833379
5008
(چەپڵەلێدان)
14:10
So what do we build instead of prisons?
261
838411
2766
کەواتە لەجیاتی زیندانەکان چی بنیات بنێین؟
14:13
We've looked at three things:
262
841807
1532
سەیری سێ شتمان کرد:
14:15
peacemaking centers,
263
843363
1420
ناوەندەکانی بنیاتنانی ئاشتی،
14:16
centers for restorative justice
and restorative economics
and restorative economics
264
844807
3405
ناوەندەکان بۆ دادپەروەری بنیاتنەرەوە و
ئابووری بنیاتنەرەوە و
ئابووری بنیاتنەرەوە و
14:20
and pop-up villages.
265
848236
1333
گوندە گەڕۆکەکان.
14:23
But I'm telling you,
I have a list a mile long.
I have a list a mile long.
266
851038
3396
بەڵام پێتان ئەڵێم، لیستێکی
زۆر دورودرێژترم هەیە.
زۆر دورودرێژترم هەیە.
14:27
This is customized housing for youth
transitioning out of foster care.
transitioning out of foster care.
267
855403
3587
ئەمە نموونەی شوێنێکە بۆ مانەوەی
گەنجەکانی لە خانەی نەوجەوانان یەنە دەرەوە.
گەنجەکانی لە خانەی نەوجەوانان یەنە دەرەوە.
14:31
These are reentry centers for women
to reunite with their children.
to reunite with their children.
268
859014
3277
ئەمانە ناوەندەکانی چوونەوە ناوەوەیە
بۆ ژنان بۆ ئەوەی بە منداڵەکانیان شادبنەوە.
بۆ ژنان بۆ ئەوەی بە منداڵەکانیان شادبنەوە.
14:34
These are spaces
for survivors of violence.
for survivors of violence.
269
862315
2934
ئەمانە شوێنن بۆ ڕزگاربووانی توندوتیژی.
14:37
These are spaces
that address the root causes
that address the root causes
270
865807
3127
ئەمانە ئەو شوێنانە کە بەدەم
هۆکارە ڕیشەییەکانی
هۆکارە ڕیشەییەکانی
14:40
of mass incarceration.
271
868958
1611
زیندانیکردنی بەکۆمەڵەوە دەچن.
14:42
And not a single one of them
is a jail or a prison.
is a jail or a prison.
272
870593
3904
هیچ کامێکیشیان زیندان یان
بەندیخانە نییە.
بەندیخانە نییە.
14:48
Activist, philosopher, writer
Cornel West says
Cornel West says
273
876300
4222
چالاکەوان، فەیلەسوف، نوسەر
کۆرنێل وێست دەڵێت
کۆرنێل وێست دەڵێت
14:53
that "Justice is what love
looks like in public."
looks like in public."
274
881363
2571
دادپەروەری ئەوەیە کە خۆشەویستی
هاوشێوەیەتی لەناو خەڵکدا.
هاوشێوەیەتی لەناو خەڵکدا.
14:56
So with this in mind,
I ask you one more time
I ask you one more time
275
884871
4420
ئێستا کە ئەمە ئەزانن،
یەک جاری تر لێتان ئەپرسم
یەک جاری تر لێتان ئەپرسم
15:01
to imagine a world without prisons,
276
889315
2698
جیهانێک بێننە بەرچاوتان
هیچ بەندیخانەی تێدا نەبێت، و
هیچ بەندیخانەی تێدا نەبێت، و
15:05
and join me in creating all the things
that we could build instead.
that we could build instead.
277
893038
3674
ئێوەش بەشدار بن لەگەڵم لە درووستکردنی
ئەو شتانەی دەتوانین بنیاتی بنێین.
ئەو شتانەی دەتوانین بنیاتی بنێین.
15:09
Thank you.
278
897545
1151
زۆر سوپاس.
15:10
(Applause)
279
898720
6893
(چەپڵەلێدان)
ABOUT THE SPEAKER
Deanna Van Buren - Activist, architect, artistDeanna Van Buren is an architect who designs spaces for peacemaking, inside and out.
Why you should listen
After practicing as a corporate architect for 12 years, Deanna Van Buren left her job to become an activist architect, and for the past six years she has been designing restorative justice centers instead of prisons in order to end the age of mass incarceration. She's the co-founder and design director of Designing Justice + Designing Spaces, based in Oakland, California. She's also interested in designing virtual spaces for peacemaking and was the lead architect for The Witness.
Deanna Van Buren | Speaker | TED.com