ABOUT THE SPEAKER
Monica Lewinsky - Social activist
Monica Lewinsky advocates for a safer and more compassionate social media environment, drawing from her unique experiences at the epicenter of a media maelstrom in 1998.

Why you should listen

After becoming the focus of the history-changing federal investigation into her private life, Monica Lewinsky found herself, at 24 years old, one of the first targets of a “culture of humiliation”: a now-familiar cycle of media, political and personal harassment – particularly online.

Lewinsky survived to reclaim her personal narrative. During a decade of silence she received her Masters in Social Psychology from the London School of Economics and Political Science. In 2014, Lewinsky returned to the public eye with an acclaimed essay for Vanity Fair, which has been nominated for a National Magazine Award for best Essay Writing, and with a widely viewed speech at Forbes’ 30 Under 30 Summit.

More profile about the speaker
Monica Lewinsky | Speaker | TED.com
TED2015

Monica Lewinsky: The price of shame

Monica Lewinsky: အရှက်ရဲ့ တန်ဖိုး

Filmed:
16,921,466 views

"လူသိရှင်ကြားဖြစ်အောင် အရှက်ခွဲခြင်းဟာ တိရိစ္ဆာန်တွေကို အပျော်သတ်ဖြတ်နေတာလိုပဲ ရပ်တန့်ပစ်ဖို့လိုပါတယ်"လို့ ဆိုလာသူကတော့ Monica Lewinsky ပါ။ ၁၉၉၈ တုန်းက သူမပြောခဲ့တာက "ကျွန်မရဲ့ ဂုဏ်သတင်းဟာ ဗြုန်းစားကြီးဆိုသလိုပဲ တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ချီပြီး ညှိုးနွမ်းတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မဟာ သည်းခံလိုစိတ် ခေါင်းပါးနေခဲ့ပါတယ်။" ဒီကနေ့မှာ သူမကြုံတွေ့ဖြတ်သန်းခဲ့တဲ့ အွန်လိုင်းကနေတစ်ဆင့် လူသိရှင်ကြား ဖြစ်အောင်လုပ်ခြင်းဟာ အတောမသတ်ဖြစ်နေပါတယ်။ သေစေနိူင်လောက်တယ်ပေါ့။ ဒီတိုတောင်းတဲ့ ဟောပြောချက်တစ်ခုထဲမှာ သူမဟာ အရှက်တကွဲ အကျိုးနည်းဖွယ်ရာ အွန်လိုင်းယဉ်ကျေးမှုကို ခပ်တင်းတင်းရှုမြင်လိုက်ပြီး တမျိုးရှုမြင်ကြဖို့ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
- Social activist
Monica Lewinsky advocates for a safer and more compassionate social media environment, drawing from her unique experiences at the epicenter of a media maelstrom in 1998. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

ရှင်တို့မြင်နေရတာက ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုစာ
လူမြင်ကွင်းမှာ
00:12
You're looking at a woman
who was publicly silent for a decade.
0
763
4974
တိတ်ဆိတ်နေခဲ့တဲ့ မိန်းမတစ်ယောက်ပါ။
00:18
Obviously, that's changed,
1
6711
1826
ရှင်းနေတာက ဒါကပြောင်းလဲသွားပါပြီ၊
00:20
but only recently.
2
8967
1414
ဒါပေမဲ့ သိပ်မကြာခင်လေးကတင်ပါ။
00:23
It was several months ago
3
11051
1578
လွန်ခဲ့တဲ့လအတော်ကြာက Forbes 30 မှာ
အသက် ၃၀ အောက် ထိပ်သီးညီလာခံမှာ
00:24
that I gave my very first
major public talk
4
12629
2973
အများပြည်သူရှေ့မှောက်မှာ
ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံး
00:27
at the Forbes 30 Under 30 summit:
5
15602
2615
ဟောပြောပွဲကို လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
00:30
1,500 brilliant people,
all under the age of 30.
6
18217
4214
အရမ်းကိုတော်တဲ့ လူ ၁၅၀၀၊ အကုန်လုံး
အသက် ၃၀ အောက်တွေချည်းပဲ။
00:35
That meant that in 1998,
7
23101
2764
ဆိုလိုတာက ၁၉၉၈ တုန်းက
00:37
the oldest among the group were only 14,
8
25865
3587
အသက်အကြီးဆုံးက ၁၄ နှစ်နဲ့
00:41
and the youngest, just four.
9
29452
2847
အသက်အငယ်ဆုံးဆို ၄ နှစ်ပဲရှိမှာပါ။
သူတို့ထဲက တစ်ချို့ဟာ ကျွန်မအကြောင်း
00:45
I joked with them that some
might only have heard of me
10
33039
3589
ရက်ပ် သီချင်းတွေထဲကနေ
ကြားကောင်း ကြားမိကြလိမ့်မယ်လို့တောင်
00:48
from rap songs.
11
36628
1952
နောက်ပြောင်ခဲ့သေးတယ်။
00:50
Yes, I'm in rap songs.
12
38580
3147
ဟုတ်တာပေါ့၊ ကျွန်မက
ရက်ပ်သီချင်းတွေ ထဲမှာပါတယ်လေ၊
00:53
Almost 40 rap songs. (Laughter)
13
41727
3697
ရက်ပ်သီချင်း အပုဒ် ၄၀ နီးပါး
လောက်ပေါ့။ (ရယ်သံများ)
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မဟောပြောတဲ့နေ့မှာ
00:58
But the night of my speech,
a surprising thing happened.
14
46614
3495
အံ့အားသင့်စရာ တစ်ခုဖြစ်ခဲ့တယ်၊
01:02
At the age of 41, I was hit on
by a 27-year-old guy.
15
50109
6246
ကျွန်မအသက် ၄၁ နှစ်မှာ ၂၇ နှစ်သား
ကောင်လေးနဲ့ငြိစွန်းခဲ့တယ်၊
01:09
I know, right?
16
57155
2176
ကျွန်မသိပါတယ်၊ဟုတ်လား။
ကောင်လေးကဆွဲဆောင်မှုရှိပြီး
01:12
He was charming and I was flattered,
17
60301
2613
ကျွန်မကဘဝင် ဟပ်သွားတော့တာပေါ့၊
01:14
and I declined.
18
62914
1773
ကျွနိမငြင်းလိုက်ပါတယ်၊
သူ့ရဲ့မအောင်မြင်တဲ့ ပျော်ပါးမှုလမ်းကြောင်းက
01:17
You know what his
unsuccessful pickup line was?
19
65387
2944
ဘာလဲဆိုတာရှင်တို့သိပါတယ်။
သူက ကျွန်မကို ၂၂ အရွယ်ဆီကို
01:21
He could make me feel 22 again.
20
69141
3320
ပိုငယ်သွားစေဖို့ လုပ်နိူင်တယ်လေ။
01:24
(Laughter) (Applause)
21
72461
4946
(ရယ်သံများ) (လက်ခုပ်သံများ)
အဲဒီညနောက်ပိုင်းမှ ကျွန်မသဘော ပေါက်ခဲ့တာက
01:30
I realized later that night,
I'm probably the only person over 40
22
78637
5271
ကျွန်မဟာဟာ အသက်၂၂ နှစ်ပြန်မဖြစ်ချင်တဲ့
01:35
who does not want to be 22 again.
23
83908
2601
တစ်ယောက်တည်းသော အမျိုးသမီး
ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်မယ်ဆိုတာပါ။
01:38
(Laughter)
24
86509
2600
(ရယ်သံများ)
01:41
(Applause)
25
89109
3860
(လက်ခုပ်သံများ)
01:47
At the age of 22,
I fell in love with my boss,
26
95269
5025
အက်၂၂ နှစ်မှာ ကျွန်မရဲ့
အကြီးအကဲနဲ့ ချစိကြိုက်မိတယ်၊
01:52
and at the age of 24,
27
100294
2821
အသက် ၂၄ မှာ ယူကျုံးမရစရာ
01:55
I learned the devastating consequences.
28
103115
3432
အကျိုးဆက်တွေကို ခံစားခဲ့ရတယ်။
01:59
Can I see a show of hands of anyone here
29
107667
3181
ဒီမှာရှိတဲ့သူတွေထဲက အမှား
မလုပ်ဖူးခဲ့သူ ဒါမှမဟုတ်
အသက် ၂၂ မှာနောင်တရခဲ့သူတွေ
လက်ကလေးတွေ
02:02
who didn't make a mistake
or do something they regretted at 22?
30
110848
4513
ထောင်ပြတာကြည့်လို့ရမလားရှင်၊
02:09
Yep. That's what I thought.
31
117151
2567
ဟုတ်ပါပြီ။ ကျွန်မ ထင်မိတာဒါပါ။
02:12
So like me, at 22, a few of you
may have also taken wrong turns
32
120648
5780
ဒီတော့ ကျွန်မလိုပဲ ၂၂ နှစ်မှာ ရှင်တို့ထဲက
အချို့တို့ဟာလည်း လမ်းမှားကို ချိုးမိကြပြီး၊
02:18
and fallen in love with the wrong person,
33
126428
3038
မလျော်ကန်တဲ့သူနဲ့
ချစ်ကြိုက်မိနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။
02:21
maybe even your boss.
34
129466
1962
ရှင်တို့ အကြီးအကဲတောင် ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာလေ။
02:24
Unlike me, though, your boss
35
132378
2595
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မနဲ့မတူတာက ရှင်တို့အကြီးအကဲက
02:26
probably wasn't the president
of the United States of America.
36
134973
4079
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့
သမ္မတဖြစ်ချင်မှဖြစ်ခဲ့မှာပေါ့၊
02:31
Of course, life is full of surprises.
37
139802
4296
တကယ်တမ်းက ဘဝဆိုတာ
အံ့ဩစရာတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတာပါ။
ကျွန်မရဲ့အမှားက သတိမရတဲ့ရက်ဆိုလို့
02:36
Not a day goes by that I'm not
reminded of my mistake,
38
144098
4923
တစ်ရက်မှ မရှိခဲ့ပါဘူးရှင်။
02:41
and I regret that mistake deeply.
39
149021
2273
ပြီးတော့ ဒီအမှားကို အလွန်အမင်
နောင်တရခဲ့တာပါရှင်။
၁၉၉၈ခုနှစ်မှာ မဖြစ်တန်ကောင်းတဲ့
ချစ်ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်
02:45
In 1998, after having been swept up
into an improbable romance,
40
153404
6622
ထဲကို တွန်းပို့ခံခဲ့ရပြီးနောက်
နိူင်ငံရေး၊ တရားရေးနဲ့ ကျွန်မတို့
02:52
I was then swept up into the eye
of a political, legal and media maelstrom
41
160026
5462
အရင်ကမကြုံခဲ့ဖူးတဲ့ မီဒီယာဝဲဂယက်ရဲ့
02:57
like we had never seen before.
42
165488
4047
ဗဟိုချက်မထဲကို ကျွန်မဟာ
တွန်းပို့ခံလိုက်ရပါတယ်။
03:01
Remember, just a few years earlier,
43
169535
2342
သိထားရမှာက ဒိအရင်နှစ်အနည်းငယ်က
03:03
news was consumed from just three places:
44
171877
3002
သတင်းဆိုတာ ဒီနေရာ ၃ ခုကပဲရခဲ့တာပါ၊
03:06
reading a newspaper or magazine,
45
174879
2672
သတင်းစာ ဒါမှမဟုတ် မဂ္ဂဇင်းဖတ်ခြင်း၊
03:09
listening to the radio,
46
177551
1835
ရေဒီယိုနားထောင်ခြင်းနဲ့
03:11
or watching television.
47
179386
1618
ရုပ်မြင်သံကြားကြည့်ခြင်းတို့ကပါ။
03:13
That was it.
48
181004
1300
ဒါပဲရှိခဲ့တာပါ။
03:14
But that wasn't my fate.
49
182304
3955
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မရဲ့ကံကြမ္မာကျတော့
အဲဒီလို မဟုတ်ခဲ့ဘူးလေ။
03:18
Instead, this scandal was brought to you
50
186259
3622
အဲဒါအစား ဒီမကောင်းသတင်းက ရှင်တို့ဆီကို
03:21
by the digital revolution.
51
189881
2400
ဒစ်ဂျစ် တော်လှန်ရေးကြောင့်
ရောက်လာခဲ့တာပါ။
03:24
That meant we could access
all the information we wanted,
52
192281
3707
ကျွန်မတို့လိုချင်တဲ့ သတင်းအားလုံး
ရယူနိုင်တာကို ဆိုလိုတာလေ၊
03:27
when we wanted it, anytime, anywhere,
53
195988
4295
လိုချင်တဲ့အချိန်၊ ဘယ်အချိန်မဆို၊
ဘယ်နေရာမဆိုပါ။
03:32
and when the story broke in January 1998,
54
200283
4690
၁၉၉၈ ဇန်နဝါရီမှာ ဒီဇာတ်လမ်း
ပေါက်ထွက်လာတော့
03:36
it broke online.
55
204973
2786
ဒါက အွန်လိုင်းပေါ်မှာ ဖြစ်ခဲ့တာပါ။
ဒါဟာ ပထမဆုံးအနေနဲ့ အစဉ်အလာ သတင်းဟာ
03:39
It was the first time the traditional news
56
207759
3001
အထင်ကရ သတင်းတစ်ပုဒ်အတွက်
03:42
was usurped by the Internet
for a major news story,
57
210760
4523
အင်တာနက်ကနေ လုယူတာကို ခံလိုက်ရတာပါ။
03:47
a click that reverberated
around the world.
58
215283
4221
ကလစ်တစ်ချက်က တစ်ကမ္ဘာလုံးကို
ဂယက်ရိုက်သွးစေခဲ့တာလေ။
03:52
What that meant for me personally
59
220484
2438
ဒါက ကျွန်မအတွက်ကျတော့
နေ့ချင်းညချင်းကြီးကို လုံးလုံးကြီး
03:54
was that overnight I went
from being a completely private figure
60
222922
5118
သီးသန့် ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်နေရာက လူသိရှင်ကြား
ကမ္ဘာသိ အရှက်ကွဲသွားတဲ့သူ
04:00
to a publicly humiliated one worldwide.
61
228040
5447
တစ်ယောက် ဖြစ်သွားခဲ့တယ် ဆိုတာပါ။
ကျွန်မရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ဂုဏ်သတင်းဟာ
ဗြုန်းစားကြီးပဲ
04:05
I was patient zero
of losing a personal reputation
62
233487
4295
တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ချီပြီး
ညှိုးနွမ်းတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မဟာ
04:09
on a global scale almost instantaneously.
63
237782
4556
သည်းခံလိုစိတ် ခေါင်းပါးနေခဲ့ပါတယ်။"
ဒီနည်းပညာက ထောက်ကူပေးလိုက်တဲ့
04:15
This rush to judgment,
enabled by technology,
64
243588
2339
ဝါးလုံးထိုး အကဲဖြတ်ချက်က
ကျောက်တုံးနဲ့ပစ်ပေါက်အပြစ်ပေးတဲ့
04:17
led to mobs of virtual stone-throwers.
65
245927
4115
လူရမ်းကားတွေအဖြစ်နီးပါးကို ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။
04:22
Granted, it was before social media,
66
250042
3059
မှန်ပါတယ်၊ ဒါက လူမှုရေးမီဒီယာတွေ
မပေါ်ခင်ကပါ။
04:25
but people could still comment online,
67
253101
3552
ဒါပေမဲ့ လူတွေက အွန်လိုင်းမှာ မှတ်ချက်တွေ၊
ဇာတ်လမ်းတွေကို မေးလ်နဲ့ပို့ပေးနိူင်တုန်းပါ။
04:28
email stories, and, of course,
email cruel jokes.
68
256653
6228
တကယ်တမ်းက အကြင်နာမဲ့တဲ့
ပြက်လုံးတွေကို မေလ်းပို့တာပါ။
သတင်းဌာနတွေကလည်း သတင်းစာတွေရောင်းရဖို့
04:34
News sources plastered
photos of me all over
69
262881
3089
အွန်လိုင်းက ထိပ်စည်းကြော်ငြာတွေ၊
04:37
to sell newspapers, banner ads online,
70
265970
3784
ပြီးတော့ လူတွေကို တီဗီတွေကို ဆက်ကြည့်နေဖို့
04:41
and to keep people tuned to the TV.
71
269754
2539
ကျွန်မရဲ့ဓာတ်ပုံတွေကို
နေရာတိုင်းမှာကို ကပ်ကြတယ်၊
ကျွန်မရဲ့ ထူးထူးခြားခြား ရုပ်ပုံတစ်ပုံကို
04:45
Do you recall a particular image of me,
72
273913
3549
ရှင်တို့မှတ်မိကြသေးလား၊
04:49
say, wearing a beret?
73
277462
2462
ဘယ်ရီဦးထုပ်လေး ဆောင်းလို့လေ။
04:53
Now, I admit I made mistakes,
74
281224
2995
ကဲဒီတော့ ကျွန်မမှားခဲ့တာကို ဝန်ခံပါတယ်၊
04:56
especially wearing that beret.
75
284219
2868
အထူးသဖြင့်တော့ အဲဒီဘယ်ရီဦးထုပ်
ဆောင်းခဲ့တာကိုပါ။
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မရရှိခဲ့တဲ့ အာရုံစိုက်မှုနဲ့
05:00
But the attention and judgment
that I received, not the story,
76
288267
4289
အကဲဖြတ်ချက်က ဇာတ်လမ်းမဟုတ်ပဲ
05:04
but that I personally received,
was unprecedented.
77
292556
4364
ကျွန်မ ကိုယ်တိုင်ရရှိလိုက်တဲ့
မကြုံစဖူးအဖြစ်အပျက်ပါ။
ကျွန်မဟာ ကလေကဝ၊ မိန်းပေါ့၊ မိန်းမပျက်၊
05:08
I was branded as a tramp,
78
296920
3159
ပြည့်တန်ဆာမ၊ မရပ်မျက်မဆိုပြီး
05:12
tart, slut, whore, bimbo,
79
300079
6548
တံဆိပ်တပ်ခံခဲ့ရတယ်။
05:18
and, of course, that woman.
80
306627
2778
တကယ်တမ်းက အဲဒီလို
05:22
I was seen by many
81
310455
2765
လူအများက အမြင်ခံခဲ့ရတဲ့ မိန်းဖြစ်ပေမဲ့
05:25
but actually known by few.
82
313220
3388
တကယ် သိတဲ့လူက အနည်းအကျဉ်းလောက်ပါ။
05:28
And I get it: it was easy to forget
83
316608
3578
ပြီးတော့ ဒါကို ကျွန်မသိပါတယ်၊ ဒီမိန်းမဟာ
05:32
that that woman was dimensional,
84
320186
2601
ရှုထောင့်အမြင်ရှိတယ်၊ စိတ်တစ်ခုရှိခဲ့တယ်၊
မပြိုမကွဲရှိခဲ့တယ် ဆိုတာကို မေ့ဖို့ဆိုတာ
05:34
had a soul, and was once unbroken.
85
322787
3968
အလွယ်လေးဆိုတာကိုပါ။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁ရ နှစ်က ဒီလို အဖြစ်အပျက်
05:41
When this happened to me 17 years ago,
there was no name for it.
86
329505
4899
ကျွန်မ ကြုံရတုန်းက
အဲဒါကို ဘယ်လိုခေါ်ရမှန်း မသိခဲ့ကြဘူး။
အခုတော့ ဒါကို ဆိုက်ဘာအနိူင်ကျင့်မှု၊
05:46
Now we call it cyberbullying
and online harassment.
87
334404
4397
အွန်လိုင်း နှောက်ယှက်မှုလို့ ခေါ်ကြတယ်။
ဒီကနေ့ ကျွန်မရဲ့အတွေ့ အကြုံတစ်ချို့ကို
05:52
Today, I want to share
some of my experience with you,
88
340421
3496
အားလုံးနဲ့ မျှဝေချင်ပါတယ်။
ဒီအတွေ့အကြုံက ကျွန်မရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ
ထင်မြင်ချက်တွေကို
05:55
talk about how that experience has helped
shape my cultural observations,
89
343917
4434
ပုံသွင်းရာမှာ ဘယ်လိုအထောက်ကူပြုခဲ့ပုံနဲ့
06:00
and how I hope my past experience
can lead to a change that results
90
348351
4852
ကျွန်မရဲ့ အတိတ်အတွေ့အကြုံက
အခြားသူတွေအတွက်
စိတ်ဒုက္ခတွေနည်းပါးစေဖို့ ရလာဒ်တွေအတွက်
အပြောင်းအလဲတစ်ခုဆီ
ဦးတည်ပေးနိူင်တယ် ဆိုတာကို
06:05
in less suffering for others.
91
353203
2438
ဘယ်လိုကျွန်မမျှော်လင့်တယ်ဆိုတာ
ပြောပြချင်ပါတယ်။
၁၉၉၈မှာ ကျွန်မရဲ့ ဂုဏ်သတင်းနဲ့
06:10
In 1998, I lost my reputation
and my dignity.
92
358221
5273
ဂုဏ်သိက္ခာဟာ ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။
06:15
I lost almost everything,
93
363494
3500
အားလုံးနီးပါး ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်၊
06:18
and I almost lost my life.
94
366994
3111
ကျွန်မဘဝ ဆုံးလုနီးပါးပဲပေါ့။
06:24
Let me paint a picture for you.
95
372905
2394
ရှင်တို့ကို ပုံဖော်ပြပါရစေ။
06:29
It is September of 1998.
96
377319
3547
ဒါက ၁၉၉၈ စက်တင်ဘာလကပါ။
06:32
I'm sitting in a windowless office room
97
380866
2686
ပြတင်းပေါက်မရှိတဲ့ ရုံးခန်းထဲမှာ
ကျွန်မထိုင်နေတာပေါ့၊
06:35
inside the Office
of the Independent Counsel
98
383552
3064
ဒါက Independent Counsel ရုံးထဲမှာရှိပြီး
06:38
underneath humming fluorescent lights.
99
386616
4435
လင်းထိန်နေတဲ့ မီးအလင်းတွေ အောက်မှာပေါ့။
06:43
I'm listening to the sound of my voice,
100
391051
3831
ကျွန်မဟာ ကျွန်မရဲ့ စကားသံကို
နားထောင်နေတာပေါ့၊
ဒိအရင်နှစ်က ကျွန်မရဲ့ မိတ်ဆွေဆိုသူ
06:46
my voice on surreptitiously
taped phone calls
101
394882
3738
တစ်ယောက်က ဆက်ခဲ့တဲ့ ဖုန်းခေါ်သံတွေကို
06:50
that a supposed friend
had made the year before.
102
398620
3136
ခိုးကြောင်ခိုးဝှက်အသံသွင်း
ထားတဲ့စကားသံတွေပါ။
ကျွန်မ ဒီမှာရှိနေရတဲ့
အကြောင်းက ဒီနာရီ ၂၀ ကျော်စာ
06:53
I'm here because
I've been legally required
103
401756
3575
အသံသွင်းထားတဲ့ စကားပြောခန်းကို
06:57
to personally authenticate
all 20 hours of taped conversation.
104
405331
5863
ဥပဒေကြောင်းအရ ကျွန်မကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ
သက်သေခံဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုလို့ပါ။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၈ လလုံးလုံး
ဒီတိတ်ခွေတွေထဲမှာပါတဲ့
07:05
For the past eight months,
the mysterious content of these tapes
105
413194
3987
ပဟေဠိဆန်တဲ့ အကြောင်းတွေက
ကျွန်မခေါင်းပေါ်ကို ဓားရှည်မိုးပြီး
07:09
has hung like the Sword
of Damocles over my head.
106
417181
3948
ခြိမ်းခြောက်နေသလိုပဲပေါ့။
ကျွန်မဆိုလိုတာက မနှစ်ကပြောခဲ့တာကို
07:13
I mean, who can remember
what they said a year ago?
107
421129
4086
ဘယ်သူကများ မှတ်မိကြမှာလဲရှင်။
07:17
Scared and mortified, I listen,
108
425215
4088
ထိတ်လန်၊ ရှက်ရွံ့ပြီး ကျွန်မ နားထောင်တယ်၊
07:23
listen as I prattle on
about the flotsam and jetsam of the day;
109
431013
4542
တစ်နေ့တာ ဗူလိနတ်စပြောခဲ့တာတွေကို
နားထောင်တယ်။
သမ္မတကြီးကို ကျွန်မ ချစ်နေပါတယ်လို့
07:27
listen as I confess my love
for the president,
110
435555
3871
ဝန်ခံတာကို ကျွန်မ နားထောင်တယ်။
07:31
and, of course, my heartbreak;
111
439426
3379
ပြီးတော့ တကယ်ပါ၊ ကျွန်မရဲ့ရင်ကွဲနာပါပဲ၊
07:34
listen to my sometimes catty,
sometimes churlish, sometimes silly self
112
442805
4818
တစ်ခါတစ်လေ ကျွန်မ မလိုတမာဖြစ်တာ၊
ရိုင်းပြတာတွေ၊ တစ်ခါတစ်ခါ
ကြမ်းကြုတ်ပြီး မိုက်မဲမိတာတွေ၊
သည်းမခံတတ်တာတွေ၊
07:39
being cruel, unforgiving, uncouth;
113
447623
4719
ရိုင်းပြတာတွေကို နားထောင်ပါတယ်။
07:45
listen, deeply, deeply ashamed,
114
453262
2859
နင့်နင့်သီးသီး ရှက်စိတ်နဲ့ပဲ ကျွန်မကိုယ်တိုင်ရဲ့
07:48
to the worst version of myself,
115
456121
2684
အဆိုးဝါးဆုံး မူကွဲတစ်ခုကို နားထောင်ပါတယ်၊
07:50
a self I don't even recognize.
116
458805
3512
ကျွန်မ ကိုယ်တိုင်တောင် မမှတ်မိတော့တဲ့
အတ္တရုပ်တစ်ခုပေါ့ရှင်။
ရက်အနည်းငယ်ကြာတော့ ကွန်ဂရက်မှာ
07:56
A few days later, the Starr Report
is released to Congress,
117
464537
4122
Starr အစီရင်ခံစာ ထွက်လာတယ်။
အဲဒီတိတ်ခွေတွေရယ်၊ စာသားတွေရယ်၊
အဲဒီခိုးယူထားတဲ့
08:00
and all of those tapes and transcripts,
those stolen words, form a part of it.
118
468659
5111
စကားလုံးတွေဟာ ဒါရဲ့ အစိတ်ပိုင်း
တစ်ခုဖြစ်သွားတယ်။
စာသားတွေကိုဖတ်နိူင်တဲ့ အဲဒီလူတွေဟာ
08:06
That people can read the transcripts
is horrific enough,
119
474790
4171
ကြောက်ဖို့ ကောင်းလောက်အောင်ပါပဲ၊
08:10
but a few weeks later,
120
478961
2747
ဒါပေမဲ့ သီတင်းပတ်အနည်းငယ် အကြာမှာတော့
08:13
the audio tapes are aired on TV,
121
481708
3297
အသံတိတ်ခွေတွေကို တီဗွီမှာ လွင့်ပြီးတော့
တော်တော်များများ အစိတ်အပိုင်းကတော့
08:17
and significant portions
made available online.
122
485005
3586
အွန်လိုင်းမှာတင်ကြတယ်။
08:22
The public humiliation was excruciating.
123
490661
4584
လူသိရှင်ကြားအရှက်ခွဲခြင်း
ကတော့ ဆိုးဝါးလွန်းလှပါတယ်၊
08:27
Life was almost unbearable.
124
495245
3463
ဘဝဟာ မခံရပ်နိူင်သလောက် နီးပါးပါပဲရှင်။
ဒါဟာ ၁၉၉၈ ကာလကဆို
08:32
This was not something that happened
with regularity back then in 1998,
125
500938
5116
သာမန်ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ် မဟုတ်ပါဘူးရှင်။
08:38
and by this, I mean the stealing
of people's private words, actions,
126
506054
5782
ဒီနည်းနဲ့လူတွေရဲ့အတွင်းရေး
စကားလုံးတွေ၊ လှုပ်ရှားမှုတွေ၊
08:43
conversations or photos,
127
511836
2623
စကားပြောတာတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် ဓာတ်ပုံတွေကို
08:46
and then making them public --
128
514459
2579
ခိုးယူပြီး လူသိရှင်ကြား လုပ်တာကို
ဆိုလိုတာပါ
08:49
public without consent,
129
517038
2437
အများသဘောတူညီမှု
08:51
public without context,
130
519475
2462
အဆက်အစပ်ရှိမှု၊
08:53
and public without compassion.
131
521937
2594
စာနာမှုမရှိပဲနဲ့ လုပ်တာလေ။
08:58
Fast forward 12 years to 2010,
132
526091
3090
​ရှေ့ကို ၁၂ နှစ်တိုးလိုက်တဲ့ ၂၀၁၀ မှာ
09:01
and now social media has been born.
133
529181
3157
အခုအချိန်မှာ လူမှုရေးမီဒီယာတွေ
မွေးဖွားလာပြီပေါ့။
မြင်ကွင်းဟာ ကျွန်မလိုဖြစ်ရပ်မျိုးတွေနဲ့
09:05
The landscape has sadly become much
more populated with instances like mine,
134
533158
5032
ပိုပိုများပြားပြီး ပြည့်ကျပ် လာတော့တာပေါ့။
တစ်ယောက်ယောက်က တကယ်တမ်း အမှားတစ်ခုကို
09:10
whether or not someone
actually make a mistake,
135
538190
3018
လုပ်မိတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မဖြစ်ဖြစ်ပေါ့၊
09:13
and now it's for both public
and private people.
136
541208
5712
အခုတော့ဒါဟာ အများပြည်သူနဲ့
ဆိုင်တဲ့သူတွေ ဒါမှမှမဟုတ်
အရပ်သားတွေ နှစ်ခုစလုံး အတွက်ပေါ့။
အကျိုးဆက်တွေဟာ တစ်ချို့တွေအတွက်တော့
09:18
The consequences for some
have become dire, very dire.
137
546920
4929
သေမလောက်ပါပဲ၊ တကယ့်ကို သေမလောက်ပါပဲ။
09:25
I was on the phone with my mom
138
553799
2548
၂၀၁၀ စက်တင်ဘာတုန်းက
09:28
in September of 2010,
139
556347
2717
အမေနဲ့ ကျွန်မ ဖုန်းပြောနေခဲ့တာပါ၊
09:31
and we were talking about the news
140
559064
1857
Rutgers University က Tyler Clementi ဆိုတဲ့
09:32
of a young college freshman
from Rutgers University
141
560921
2792
ပထမနှစ်ကျောင်းသား
09:35
named Tyler Clementi.
142
563713
2153
လူငယ်လေးအကြောင်း ပြောနေခဲ့ကြတာပါ၊
နှစ်လိုဖွယ် စာနာစိတ်ရှိပြီး ထိုးထွင်းဉာဏ်ရှိတဲ့
09:38
Sweet, sensitive, creative Tyler
143
566656
3148
Tyler ဟာ အခြားယောက်ျား တစ်ယောက်နဲ့
09:41
was secretly webcammed by his roommate
144
569804
2379
လက်ပွန်းတတီးနေနေတုန်း သူ့အခန်းဖော်ရဲ့
09:44
while being intimate with another man.
145
572183
2773
webcam နဲ့တိတ်တိတ်လေး
ခိုးရိုက်တာကို ခံလိုက်ရတာပါ။
09:48
When the online world
learned of this incident,
146
576826
2438
အွန်လိုင်းလောကသားတွေ
ဒီဖြစ်ရပ်ကိုသိသွားချိန်မှာ
ဒီလှောင်ပြောင်မှုနဲ့ ဆိုင်ဘာအနိူင်ကျင့်မှုဟာ
09:51
the ridicule and cyberbullying ignited.
147
579264
3135
စလောင်တော့တာပေါ့။
09:56
A few days later,
148
584079
1919
နောက် ရက်အနည်းငယ် အကြာမှာ
09:57
Tyler jumped from
the George Washington Bridge
149
585998
3716
Tyler ဟာ George Washington Bridge
ကနေခုန်ချပြီး
10:01
to his death.
150
589714
1533
သူ့ဘဝကို အဆုံးစီရင်သွားခဲ့တယ်၊
10:03
He was 18.
151
591247
1947
သူ့အသက်က ၁၈ နှစ်ပါ။
Tyler နဲ့ သူ့မိသားစု ဖြစ်ပျက်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး
10:07
My mom was beside herself about
what happened to Tyler and his family,
152
595644
4703
အမေဟာ စိတ်မထိန်းနိူင် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
10:12
and she was gutted with pain
153
600347
2555
ပြီးတော့ ကျွန်မလုံးလုံး နားမလည်နိူင်ခဲ့တဲ့
10:14
in a way that I just couldn't
quite understand,
154
602902
3668
နာကျင်မှုမျိုးနဲ့ ထိခိုက်နာကျင်ခဲ့တာပေါ့။
10:18
and then eventually I realized
155
606570
2370
ဒါနဲ့ နောက်ဆုံး ၁၉၉၈ မှာတော့
သူမဟာ စိတ်သက်သာရာရခဲ့တယ်
10:20
she was reliving 1998,
156
608940
2981
ဆိုတာ ကျွန်မ သဘောပေါက်ခဲ့ပါတယ်။
ညစဉ် ကျွန်မအိပ်ရာ ဘေးမှာထိုင်နေတဲ့
10:23
reliving a time when she sat
by my bed every night,
157
611921
4033
အချိန်ဟာ စိတ်သက်သာရာရခဲ့တာပေါ့၊
ရေချိုးခန်းတံခါးဖွင့်ပြီး
ကျွန်မကိုရေချိုးခိုင်းတဲ့
10:30
reliving a time when she made me shower
with the bathroom door open,
158
618824
5973
အချိန်ဟာ စိတ်သက်သာရာရချိန်ပေါ့၊
10:36
and reliving a time
when both of my parents feared
159
624797
4110
တည့်တည့်ပြောရရင် မိဘနှစ်ပါးစလုံးကကျွန်မ
10:40
that I would be humiliated to death,
160
628907
2950
အရှက်တကွဲဖြစ်ပြီး သေသွားမှာ
ကြောက်နေတဲ့ အချိန်ဟာ
10:43
literally.
161
631857
2312
စိတ်သက်သာရာရချိန်ပေါ့။
ဒီနေ့မှာ များပြားလွန်းတဲ့မိဘတွေဟာ
10:48
Today, too many parents
162
636339
2947
သူတို့ရဲ့ ရင်နှစ်သည်းချာလေးတွေ အတွက်
10:51
haven't had the chance to step in
and rescue their loved ones.
163
639286
3342
ကြားဝင်ပြီး ကယ်တင်ဖို့
အခွင့်အလမ်းမရှိရှာကြပါဘူး။
အတော်များများတို့ဟာ အရမ်းကြီးကို
10:54
Too many have learned
of their child's suffering and humiliation
164
642628
4181
နောက်ကျပြီးမှ သူတို့ရင်သွေးရဲ့
10:58
after it was too late.
165
646809
2565
ဆင်းရဲဒုက္ခတွေ၊ အရှက်တကွဲဖြစ်တာတွေကို
သိရှိကြရတာပါ။
Tyler ရဲ့ ဝမ်းနည်းဖွယ်၊
အသိတရားမဲ့တဲ့ သေခြင်းဟာ
11:01
Tyler's tragic, senseless death
was a turning point for me.
166
649944
4597
ကျွန်မအတွက် အလှည့်အပြောင်း
တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
11:06
It served to recontextualize
my experiences,
167
654541
4041
ဒါက ကျွန်မအတွေ့အကြုံတွေကို ပြန်လည်
ဆက်စပ်စဉ်းစားမိစေပြီး၊
ကျွန်မပတ်ဝန်းကျင်က အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်းနဲ့
11:10
and I then began to look at the world
of humiliation and bullying around me
168
658582
4295
အနိူင်ကျင့်ခြင်းတွေရဲ့ လောကကို
စကြည့်မိသွားတော့
11:14
and see something different.
169
662877
3483
မတူတာ တစ်ခုခုကို တွေ့မြင်စေပါတယ်။
၁၉၉၈ တုန်းက အင်တာနက်လို့ခေါ်တဲ့
11:18
In 1998, we had no way of knowing
where this brave new technology
170
666360
5224
အံ့ဖွယ် နည်းပညာသစ်က ကျွန်မတို့ကို
ဘယ်ကို ခေါ်သွားလိမ့်မလဲ ဆိုတာကိုသိရှိဖို့
11:23
called the Internet would take us.
171
671584
2670
နည်းလမ်းမရှိခဲ့ပါဘူး။
11:26
Since then, it has connected people
in unimaginable ways,
172
674254
4208
အဲဒီတုန်းကတည်း လူတွေကို
စဉ်းစားလို့မရနိူင်တဲ့
နည်းလမ်းတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပေးခဲ့တယ်၊
11:30
joining lost siblings,
173
678462
1917
ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ မောင်နှမချင်းတွေကို
ဆက်သွယ်ပေးရင်း၊
11:32
saving lives, launching revolutions,
174
680379
4071
အသက်တွေကို ကယ်တင်ရင်း၊
ပြောင်းလဲခြင်းတွေကို အစပျိုးပေးရင်းပေါ့လေ၊
11:36
but the darkness, cyberbullying,
and slut-shaming that I experienced
175
684450
4850
ဒါပေမဲ့ စိတ်ပျက်စရာက ဆိုက်ဘာ
အနိူင်ကျင့်မှု၊ ပြီးတော့
ကျွန်မကြုံတွေ့ခဲ့တဲ့ မိန်းမပျက်ဖြစ်အောင်
11:41
had mushroomed.
176
689300
2505
အသရေဖျက်ခြင်းတို့က
မှိုလိုပေါက်လာခဲ့တယ်လေ။
11:45
Every day online, people,
especially young people
177
693145
4700
နေ့တိုင်း အွန်လိုင်းမှာ လူတွေဟာ
အထူးသဖြင့်တော့
ဒါကို ကိုင်တွယ်ဖို့ စိတ်ဓာတ်ပိုင်းအရ
11:49
who are not developmentally
equipped to handle this,
178
697845
2927
ပြည့်ပြည့်ဝဝ အဆင်သင့်မဖြစ်သေးတဲ့
လူငယ်တွေဟာ နောက်တစ်နေ့မှာ
11:52
are so abused and humiliated
179
700772
2532
သူတို့ဘယ်လို ရှင်သန်နေထိုင်ဖို့
စဉ်းစား မရနိူင်လောက်အောင်ကို
11:55
that they can't imagine living
to the next day,
180
703304
2692
မတရားပြုခံ၊ အရှက်ခွဲခံနေကြရတယ်။
11:57
and some, tragically, don't,
181
705996
3149
တစ်ချို့ စိတ်မကောင်းဖွယ်ရာပဲ
အသက်ရှင်မကျန်ခဲ့ကြပါဘူး၊
12:01
and there's nothing virtual about that.
182
709145
2756
ဒါနဲ့တူတာ ဘာရှိဦးမလဲရှင်။
U.K က ပြဿနာအရပ်ရပ်မှာ လူငယ်တွေကို
12:05
ChildLine, a U.K. nonprofit that's focused
on helping young people on various issues,
183
713551
6077
ကူညီဖို့ ရည်မှန်းချက်ထားတဲ့
12:11
released a staggering statistic
late last year:
184
719628
3681
ChildLine ဆိုတဲ့ ကိုယ်ကျိုးမဖက်
အဖွဲ့အစည်းကနေ
အံ့ဩစရာကောင်းလောက်တဲ့
12:15
From 2012 to 2013,
185
723309
3621
ကိန်းဂဏန်းတွေကို မနှစ်ကထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။
၂၀၁၂ ကနေ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွင်း
12:18
there was an 87 percent increase
186
726930
3274
ဆိုက်ဘာအနိူင်ကျင့်ခြင်း နဲ့ဆိုင်တဲ့
12:22
in calls and emails related
to cyberbullying.
187
730204
4876
ခေါ်ဆိုမှုတွေ၊ အီးမေးလ်တွေဟာ ၈၇ ရာခိုင်နှုန်း
အထိမြင့်တက်ခဲ့တယ်တဲ့လေ။
12:27
A meta-analysis done
out of the Netherlands
188
735080
2182
Netherlands ကလာတဲ့
ကိန်းဂဏန်း စီစစ်လေ့လာချက်က
12:29
showed that for the first time,
189
737262
1995
ပထမဆုံး အကြိမ်အနေနဲ့ ပြဆိုတာက
12:31
cyberbullying was leading
to suicidal ideations
190
739257
5042
ဆိုက်ဘာအနိုင်ကျင့်ခြင်းဟာ
အွန်လိုင်းမဟုတ်တဲ့
အနိုင်ကျင့်မှုထက် မိမိကိုယ်ကို
သေကြောင်းကြံခြင်းဆိုင်ရာ
စိတ်ကူးပေါက်မှုတွေကို ဦးတည်စေခဲ့တာ
12:36
more significantly than offline bullying.
191
744299
3900
သိသိသာသာကြီး ပိုများနေပါတယ်။
ကျွန်မကို လန့်သွားစေတာကတော့
အားလုံးသိကြပါတယ်
12:40
And you know what shocked me,
although it shouldn't have,
192
748199
3761
ဒါဟာမဖြစ်သင့်ခဲ့ပေမဲ့ မနှစ်တုန်းက
12:43
was other research last year
that determined humiliation
193
751960
3937
အခြားသုသေသနတစ်ခုက အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်းဟာ
အခြားသောစိတ်ခံစားမှုတွေ
ဖြစ်တဲ့ ပျော်ရွှင်ခြင်း
12:47
was a more intensely felt emotion
194
755897
2998
ဒါမှမဟုတ် ဒေါသဖြစ်ခြင်း
ဆိုတာတို့ထက်တောင်မှ
အများကြီး ပိုပြီးပြင်းပြင်းထန်ထန်
ခံစားရတယ်လို့
12:50
than either happiness or even anger.
195
758895
4060
အခိုင်အမာ ဆိုထားတာပါ။
12:56
Cruelty to others is nothing new,
196
764305
3185
သူတစ်ပါးကို ရက်စက်တယ်ဆိုတာဟာ
အသစ်အဆန်းမဟုတ်ပါဘူး။
12:59
but online, technologically
enhanced shaming is amplified,
197
767490
6380
ဒါပေမဲ့ အွန်လိုင်းမှာကျတော့
နည်းပညာအရ ပံ့ပိုးထားတဲ့
အရှက်ရခြင်းဟာ ချဲ့ကားကာ
13:05
uncontained, and permanently accessible.
198
773870
5317
မထိန်းချုပ်နိူင်ပဲ အမြဲတမ်းကို
ဝင်ခွင့်ရနေတယ်လေ။
အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်းရဲ့ ပဲ့တင်သံဟာ
13:11
The echo of embarrassment used to extend
only as far as your family, village,
199
779187
5690
ရှင်တို့ရဲ့ မိသားစု၊ ကျေးရွာ၊
13:16
school or community,
200
784877
2344
ဒါမှမဟုတ် ကျောင်းရပ်ကွက်
အထိကို ရောက်ရှိနေခဲ့တယ်လေ၊
13:19
but now it's the online community too.
201
787221
3878
ဒါပေမဲ့ အခုကျတော့
အွန်လိုင်းအဖွဲ့ဆီကိုရောလေ။
13:23
Millions of people, often anonymously,
202
791099
2842
သန်းနဲ့ချီတဲ့လူတွေကနေပြီး
ဘယ်သူဘယ်ဝါမသိပဲနဲ့
13:25
can stab you with their words,
and that's a lot of pain,
203
793941
3993
စကားလုံးတွေနဲ့ လူကို ထိုးနှက်နိူင်တယ်လေ၊
13:29
and there are no perimeters
around how many people
204
797934
3136
ကိုယ့်နားမှာ ဘယ်နှစ်ယောက်လောက်ကများ
13:33
can publicly observe you
205
801070
2088
လူကြားသူကြားမှာစောင့်ကြည့်
နိူင်ပြီး လူမြင်းကွင်းထဲ
13:35
and put you in a public stockade.
206
803158
3419
ကိုယ်ကိုထည့်ထားနိူင်တယ်ဆိုတဲ့
အတိုင်းအတာတွေမရှိဘူးလေ။
ဒါက လူသိရှင်ကြား
အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်းရဲ့
13:39
There is a very personal price
207
807717
2469
တကယ့်ကို ကိုယ်ပိုင်ပေးဆပ်လိုက်ရခြင်းပါ။
13:42
to public humiliation,
208
810186
2114
ပြီးတော့ အင်တာနက်ရဲ့ ကြီးထွားလာမှုက
13:45
and the growth of the Internet
has jacked up that price.
209
813130
5771
ဒီတန်ဘိုးကို မြှင့်ပေးလိုက်တယ်လေ။
13:51
For nearly two decades now,
210
819841
2427
အခုဆို ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုကြာကြာ
ကျွန်မတို့ဟာ ယဉ်ကျေးမှု မြေဆီလွာပေါ်မှာ
13:54
we have slowly been sowing the seeds
of shame and public humiliation
211
822268
4118
အွန်လိုင်းရော၊ အွန်လိုင်းမဟုတ်တာရောမှာ
13:58
in our cultural soil,
both on- and offline.
212
826386
5821
အရှက်နဲ့ လူသိရှင်ကြား အရှက်ခွဲခြင်း
မျိုးစေ့တွေကို ပျိုးနေကြတာပါ။
အတင်းအဖျင်း ဝက်ဘ်ဆိုဒ်တွေ၊ ပါပါရာဇီတွေ၊
14:04
Gossip websites, paparazzi,
reality programming, politics,
213
832207
4898
ဖြစ်ရပ်မှန် အစီအစဉ်တွေ၊ နိူင်ငံရေးတွေ၊
14:09
news outlets and sometimes hackers
all traffic in shame.
214
837105
5836
သတင်းဌာနတွေနဲ့ တစ်ခါတစ်လေ
အချက်အလက် ခိုးယူသူတွေ
အားလုံးဟာ အရှက်ကို တရားမဝင်
ကုန်ကူးနေကြတာပေါ့။
ဒါက ၎င်းကိုယ်၌က ပိုက်စိပ်တိုက်ရှာခြင်း၊
14:14
It's led to desensitization
and a permissive environment online
215
842941
4218
တစ်ကိုယ်ရေ လွတ်လပ်မှုကို ထိပါးခြင်း၊
14:19
which lends itself to trolling,
invasion of privacy, and cyberbullying.
216
847159
6362
ဆိုက်ဘာအနိုင်ကျင့်ခြင်းတွေကို
အားဖြည့်ပေးတဲ့ အွန်လိုင်းမှာ
စာနာမှုကင်း၊ အထိန်းအချုပ်ကင်းတဲ့
ဝန်းကျင်ဆီကို ဦးတည်စေပါတယ်။
14:25
This shift has created
what Professor Nicolaus Mills calls
217
853521
3785
ဒီအပြောင်းအလဲက
Professor Nicolaus Mills ခေါ်တဲ့
အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်း ယဉ်ကျေးမှု
14:29
a culture of humiliation.
218
857306
3784
တစ်ခုကို ဖန်တီးလိုက်တာပါ။
14:33
Consider a few prominent examples
just from the past six months alone.
219
861090
5179
လွန်ခဲ့တဲ့၆လကာလလောက်ကပဲ ထင်ရှားတဲ့
ဥပမာတွေကိုပဲ စဉ်းစားကြည့်လိုက်ပါဦး။
Snapchat ဆိုတဲ့ ငယ်ရွယ်တဲ့ မျိုးဆက်တွေ
14:38
Snapchat, the service which is used
mainly by younger generations
220
866269
5084
အဓိကအသုံးပြုကြတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုမှာ
၎င်းရဲ့ သတင်းတိုတွေဟာ စက္ကန့်အနည်းငယ်
14:43
and claims that its messages
only have the lifespan
221
871353
2695
သက်တမ်းလောက်ပဲရှိတယ်လို့
14:46
of a few seconds.
222
874048
1703
အခိုင်အမာ ဆိုထားပါတယ်။
14:47
You can imagine the range
of content that that gets.
223
875751
3410
ဒါကရရှိတဲ့ ပါဝင်မှုအမျိုးမျိုးကို
မြင်ယောင်ကြည့်လို့ရပါတယ်။
14:51
A third-party app which Snapchatters
use to preserve the lifespan
224
879161
4133
Snapchatters ကအသုံးပြုတဲ့
အရံလုပ်ဆောင်ချက် တစ်ခုဟာ
ခိုးယူထားတဲ့ သတင်းတိုတွေရဲ့
14:55
of the messages was hacked,
225
883294
2694
သက်တမ်းကို သိမ်းဆည်းထားဖို့ဖြစ်ပြီး
14:57
and 100,000 personal conversations,
photos, and videos were leaked online
226
885988
6850
ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ စကားပြောဆိုခြင်းတွေ၊
ဓာတ်ပုံတွေနဲ့
ဗွီဒီယိုတစ်သိန်းဟာ ပေါက်ကြားသွားပြီး
အခုတော့ အွန်လိုင်းမှာ ထာဝရ သက်တမ်း
15:04
to now have a lifespan of forever.
227
892838
4257
တစ်ခုရှိသွားပါတော့တယ်။
Jennifer Lawrence နဲ့ အခြားများစွာသော
15:09
Jennifer Lawrence and several other actors
had their iCloud accounts hacked,
228
897095
4156
သရုပ်ဆောင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့
iCloud အကောင့်အခိုးခံရပြီး
သူတို့ရဲ့ တစ်ကိုယ်ရေ၊ အတွင်းကျကျ
ဝတ်လစ်စလစ်ပုံတွေဟာ
15:13
and private, intimate, nude photos
were plastered across the Internet
229
901251
3947
သူတို့ခွင့်ပြုချက်မပါပဲနဲ့ အင်တာနက်ပေါ်မှာ
15:17
without their permission.
230
905198
1882
လူသိရှင်ကြား ပြသခံလိုက်ရတယ်လေ။
15:19
One gossip website
had over five million hits
231
907080
4132
အတင်းအဖျင်း ဝက်ဘ်ဆိုဒ်တစ်ခုမှာ
ဒီဇာတ်လမ်းကို တစ်နေ့မှာ
15:23
for this one story.
232
911212
2575
အကြိမ် ၅ သန်းကျော် ကြည့်ကြတယ်လေ။
15:27
And what about the Sony Pictures
cyberhacking?
233
915027
3499
ပြီးတော့ Sony Pictures ဆိုက်ဘာ
ခိုးယူမှုကျတော့ရော။
15:30
The documents which received
the most attention
234
918526
2997
အများဆုံးအာရုံစိုက်ခံရတဲ့
စာရွက်စာတမ်းတွေဟာ
15:33
were private emails that had
maximum public embarrassment value.
235
921523
6036
လူတောသူတောထဲမှာ အရှက်ရမှု
တန်ဖိုးအများဆုံးက
ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အီးမေးလ်တွေပဲလေ။
15:39
But in this culture of humiliation,
236
927559
3250
ဒါပေမဲ့ အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်း
ယဉ်ကျေးမှုမှာတော့
လူသိရှင်ကြား အရှက်ရခြင်းကို
နောက်ထပ် တန်ဖိုးကတ်ပြား
15:42
there is another kind of price tag
attached to public shaming.
237
930809
4090
တစ်ခု တွဲချိတ်ထားပါတယ်။
15:47
The price does not measure
the cost to the victim,
238
935639
3158
တန်ဖိုးဟာ ခံရသူဖြစ်တဲ့ Tyler နဲ့
အခြားသော များပြားလှတဲ့
15:50
which Tyler and too many others,
239
938797
2253
အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတွေ၊ လူနည်းစုဝင်တွေ၊
15:53
notably women, minorities,
240
941050
1974
လိင်အင်္ဂါပြောင်းလဲသူ အဖွဲ့ဝင်တွေ
15:55
and members of the LGBTQ
community have paid,
241
943024
4178
ပေးဆပ်လိုက်ရတာနဲ့ပဲ တိုင်းတာတာ မဟုတ်ပဲ
သူတို့တွေကိုအနိုင်ကျင့်
အမြတ်ထုတ်တဲ့ လူတွေရဲ့
15:59
but the price measures the profit
of those who prey on them.
242
947202
4556
အကျိုးအမြတ်ကိုပါ တိုင်းတာတာပါ။
ဒီအခြားသူတွေရဲ့ပိုင်နက်ကို
ကျူးကျော်ခြင်းဟာ
16:04
This invasion of others is a raw material,
243
952868
4063
ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင်နဲ့၊
16:08
efficiently and ruthlessly mined,
packaged and sold at a profit.
244
956931
5990
ရက်ရက်စက်စက်ကို တူးဖော်၊ ထုတ်ပိုးပြီး
အမြတ်တင် ရောင်းချတဲ့ ကုန်ကြမ်းတစ်ခုပါ
လူသိရှင်ကြားအရှက်ကွဲ ရခြင်းဟာ
ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခု ဖြစ်ပြီး
16:14
A marketplace has emerged
where public humiliation is a commodity
245
962921
5782
အရှက်တရားဟာ လုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်တဲ့နေရာမှာ
16:20
and shame is an industry.
246
968703
3344
စျေးကွက်တစ်ခု ပေါ်လာတော့တာပဲလေ။
16:24
How is the money made?
247
972047
3692
ပိုက်ဆံဘယ်လိုရှာလိုက်လဲ၊
16:27
Clicks.
248
975739
1834
ကလစ်နှိပ်လိုက်တာပေါ့၊
16:29
The more shame, the more clicks.
249
977573
2531
ပိုရှက်စရာဆိုရင် ကလစ်ချက်ပိုများလေပေါ့၊
16:32
The more clicks,
the more advertising dollars.
250
980104
3854
ကလစ်ချက်ပိုများလေ ကြော်ငြာခ
ဒေါ်လာပိုရလေပေါ့။
16:37
We're in a dangerous cycle.
251
985428
2205
ကျွန်မတို့ဟာ အန္တရာယ်စက်ဝန်းတစ်ခုထဲမှာပါ၊
16:39
The more we click on this kind of gossip,
252
987633
2925
ဒီလိုအတင်းအဖျင်းကို ပိုနှိပ်လေ၊
ဒါရဲ့နောက်ကွယ်က လူသားတွေရဲ့ဘဝတွေကို
16:42
the more numb we get
to the human lives behind it,
253
990558
3721
ကျွန်မတို့ပိုခံစားမှု မဲ့လာကြတာပေါ့
16:46
and the more numb we get,
the more we click.
254
994279
5456
ကျွန်မတို့ပိုပိုခံစားမှုမဲ့လာလေ
ပိုကလစ်နှိပ်လေပေါ့။
16:51
All the while, someone is making money
255
999735
2923
အဲဒီတစ်ချိန်လုံးမှာပဲ တစ်ယောက်ယောက်က
အခြားတစ်ယောက်ရဲ့
16:54
off of the back
of someone else's suffering.
256
1002658
2883
ဒုက္ခတွေရဲ့နောက်ကနေ
ပိုက်ဆံ ရှာနေတော့တာပေါ့၊
ကလစ်ချက်တိုင်းမှာ ကျွန်မတို့တွေဟာ
16:58
With every click, we make a choice.
257
1006871
2803
ရွေးချယ်မှုတစ်ခု လုပ်နေကြတာပါ။
ကျွန်မတို့ယဉ်ကျေးမှုဟာ လူကြား
17:01
The more we saturate our culture
with public shaming,
258
1009674
3412
သူကြား အရှက်ရခြင်းတွေနဲ့
17:05
the more accepted it is,
259
1013086
1859
တင်းကျမ်းပြည့်လေလေ၊
ဒါကို ပိုလက်ခံရလေလေ ဖြစ်ပြီး
ဆိုက်ဘာအနိုင်ကျင့်မှု၊ ပိုက်စိပ်တိုက်ရှာမှု၊
17:06
the more we will see behavior
like cyberbullying,
260
1014945
3203
တစ်ချိုသော အချက်အလက် ခိုးယူမှုပုံစံတွေနဲ့
17:10
trolling, some forms of hacking,
261
1018148
2647
အွန်လိုင်းနှောက်ယှက်မှုတွေလိုမျိုး
17:12
and online harassment.
262
1020795
2926
အပြုအမူတွေ ပိုတွေ့ရလေလေဖြစ်မှာပါ။
17:15
Why? Because they all have
humiliation at their cores.
263
1023721
7708
ဘာဖြစ်လို့ပါလဲ၊ အကြောင်းက
သူတို့အားလုံးရဲ့အူတိုင်တွေမှာ
အရှက်တကွဲ ​ဖြစ်ခြင်းဟာ ရှိနေတာမို့လို့ပါ။
ဒီအပြုအမူဟာ ကျွန်မတို့ ဖန်တီးလိုက်တဲ့
17:23
This behavior is a symptom
of the culture we've created.
264
1031429
4296
ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုပါ။
17:27
Just think about it.
265
1035725
2307
ဒါကို စဉ်းစားပဲကြည့်လိုက်ပါတော့။
အပြုအမူ ပြောင်းလဲခြင်းဟာ ယုံကြည်မှုတွေ
17:31
Changing behavior begins
with evolving beliefs.
266
1039232
3412
ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲလာခြင်းနဲ့ အစပြုပါတယ်၊
လူမျိုးခွဲခြားမှု၊ လိင်တူဆက်ဆံခြင်းကို
ခွဲခြားမနှစ်မြို့မှုနဲ့
17:34
We've seen that to be true
with racism, homophobia,
267
1042644
3506
အခြားသော ဘက်လိုက်မှု
အမြောက်အမြား နဲ့ပတ်သက်ပြီး
17:38
and plenty of other biases,
today and in the past.
268
1046150
3950
မှန်ကန်တယ်ဆိုတာ ယနေ့ခေတ်ရော အတိတ်ကပါ
ကျွန်မတို့ တွေ့မြင်ပြီးကြပါပြီ။
လိင်တူခြင်း လက်ထပ်ခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး
17:42
As we've changed beliefs
about same-sex marriage,
269
1050910
3158
ယုံကြည်မှုတွေ ပြောင်းလာတာနဲ့အမျှ
17:46
more people have been
offered equal freedoms.
270
1054068
4482
လူတွေဟာ တူညီတဲ့ လွပ်လပ်ခြင်းတွေ
ပိုပြီး အပ်နှင်းခံလာရပါတယ်။
17:50
When we began valuing sustainability,
271
1058550
2183
တည်တံ့နိူင်မှုကို တန်ဖိုးထားတာကို
အစပြုလိုက်တဲ့အခါ
17:52
more people began to recycle.
272
1060733
2948
ပိုများတဲ့လူတွေက ထပ်တလဲလဲ သုံးခြင်းကို
အစပြုလာတာပေါ့။
ဒီတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့ အရှက်တကွဲဖြစ်ခြင်း
17:55
So as far as our culture
of humiliation goes,
273
1063681
3275
ယဉ်ကျေးမှု ဆက်သွားနေသရွေ့
17:58
what we need is a cultural revolution.
274
1066956
3645
ကျွန်မတို့ လိုအပ်တာက ယဉ်ကျေးမှု
တော်လှန်ရေးတစ်ခုပါ။
လူသိရှင်ကြားဖြစ်အောင်အရှက်
ခွဲခြင်းဟာ တိရိစ္ဆာန်တွေကို
18:02
Public shaming
as a blood sport has to stop,
275
1070601
3923
အပျော်သတ်ဖြတ်နေတာလိုပဲ
ရပ်တန့်ပစ်ဖို့လိုပါတယ်၊
ပြီးတော့ အင်တာနက်ပေါ်မှာနဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့
18:06
and it's time for an intervention
on the Internet and in our culture.
276
1074524
4877
ယဉ်ကျေးမှုထဲမှာ ဖြန်ဖြေမှုတစ်ခုလုပ်ဖို့
အချိန်ရောက်ပါပြီ။
ပြောင်းလဲမှုက ရိုးရှင်းတာလေးနဲ့
အစပြုပါတယ်၊
18:11
The shift begins with something simple,
but it's not easy.
277
1079401
3676
လွယ်တော့ မလွယ်ဘူးပေါ့နော်။
18:16
We need to return to a long-held value
of compassion -- compassion and empathy.
278
1084137
6635
ကျွန်မတို့ အရှည်သဖြင့် စွဲကိုင်လာခဲ့တဲ့
သနားကရုဏာဆီကို
ပြန်သွားဖို့လိုတယ်၊ သနားကရုဏာနဲ့
မျှဝေခံစားခြင်းပေါ့လေ။
18:22
Online, we've got a compassion deficit,
279
1090772
3187
အွန်လိုင်းမှာက သနားကရုဏာ ပြတ်လပ်ပြီး၊
18:25
an empathy crisis.
280
1093959
2062
မျှဝေခံစားမှုက ကပ်ဆိုက်နေတယ်လေ။
18:29
Researcher Brené Brown said, and I quote,
281
1097091
3904
သုသတသီ Brené Brown ပြောတာကို ကိုးကားရရင်
အရှက်ရခြင်းဟာ မျှဝေခံစားခြင်းကို
18:32
"Shame can't survive empathy."
282
1100995
3576
အသက်ဆက်မပေးနိုင်ဘူး" တဲ့လေ။
အရှက်ရခြင်းဟာ မျှဝေခံစားခြင်းကို
18:36
Shame cannot survive empathy.
283
1104571
4444
အသက်ဆက်မပေးနိုင်ပါဘူး။
18:42
I've seen some very dark days in my life,
284
1110515
3621
ကျွန်မဘဝမှာ အမှောင်ကျတဲ့ နေ့တွေကို
ကျွန်မကြုံဖူးပါတယ်​။
ကျွန်မကို ကယ်တင်ပေးခဲ့တာက ကျွန်မရဲ့
18:46
and it was the compassion and empathy
from my family, friends, professionals,
285
1114136
6061
မိသားစု၊ မိတ်ဆွေတွေ၊ ပညာရှင်တွေနဲ့
18:52
and sometimes even strangers
that saved me.
286
1120197
4076
တစ်ခါတစ်လေ သူစိမ်းတစ်ရံစံတွေ တောင်မှပဲလေ။
လူတစ်ယောက်ဆီက မျှ​ေဝခံစားခြင်းကတောင်
18:57
Even empathy from one person
can make a difference.
287
1125583
3545
အပြောင်းအလဲတစ်ခု လုပ်ပေးနိူင်ပါတယ်။
19:02
The theory of minority influence,
288
1130318
2673
လူမှုရေးစိတ်ပညာရှင်
Serge Moscovici အဆိုပြုထားတဲ့
19:04
proposed by social psychologist
Serge Moscovici,
289
1132991
3204
အသေးစား သက်ရောက်မှု သီအိုရီမှာ ပြောတာက
19:08
says that even in small numbers,
290
1136195
2786
"နည်းပါးတဲ့အရေအတွက်တောင်မှ
19:10
when there's consistency over time,
291
1138981
2252
ကြာလာတော့ တသမတ်တည်းဖြစ်တဲ့အခါ
19:13
change can happen.
292
1141233
2601
အပြောင်းအလဲဖြစ်ပေါ်နိုင်စေတယ်"တဲ့။
အွန်လိုင်းလောကထဲမှာ ကျွန်မတို့ဟာ တော်တည့်
19:15
In the online world,
we can foster minority influence
293
1143834
3227
ဖြောင့်မတ်သူတွေဖြစ်လာခြင်းကနေ
19:19
by becoming upstanders.
294
1147061
2427
အသေးစား သက်ရောက်မှုကို
တိုးမြှင့်ပေနိုင်ပါတယ်။
တော်တည့်ဖြေင့်မှန်သူ ဖြစ်လာရေးဆိုတာဟာ
19:21
To become an upstander means
instead of bystander apathy,
295
1149488
3726
ဘေးကထိုင်ကြည့်သူ စိတ်မဝင်စားမှု ဆိုတာထက်
တစ်ယောက်ယောက်အတွက် အပြုသဘောမှတ်ချက်
တစ်ခုတင်ပေးနိုင်တာ ဒါမှမဟုတ်
19:25
we can post a positive comment for someone
or report a bullying situation.
296
1153214
5238
အနိုင်ကျင့်တဲ့အခြေအနေတစ်ခုကို
အကြောင်းကြားပေးနိုင်တာကို ဆိုလိုတာပါ။
ကျွန်မပြောတာကိုယုံပါ၊
စာနာမှုပါတဲ့ မှတ်ချက်တွေဟာ
19:30
Trust me, compassionate comments
help abate the negativity.
297
1158452
4153
အနုတ်သဘောဆောင်မှုကို လျော့စဲဖို့
အထောက်အကူပေးပါတယ်။
ဒီအကြောင်းအချက်မျိုးတွေကို ဖြေရှင်းတဲ့
19:35
We can also counteract the culture
by supporting organizations
298
1163385
3808
အဖွဲ့အစည်းတွေကို ထောက်ခံခြင်းနည်းနဲ့
19:39
that deal with these kinds of issues,
299
1167193
2276
ဒီယဉ်ကျေးမှုကို တိုက်ဖျက်နိူင်ပါတယ်၊
19:41
like the Tyler Clementi
Foundation in the U.S.,
300
1169469
2808
U.S မှာရှိတဲ့ Tyler Clementi Foundation
19:44
In the U.K., there's Anti-Bullying Pro,
301
1172277
2811
U.K က Anti-Bullying Pro
19:47
and in Australia, there's Project Rockit.
302
1175088
3592
ပြီးတော့Australia က
Project Rockit တိုလိုမျိုးတွေပေါ့။
လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောပြဖို့ ကျွန်မတို့ရဲ့
19:52
We talk a lot about our right
to freedom of expression,
303
1180350
5807
အခွင့်အရေးတွေ အကြောင်းကို
ကျွန်မတို့ တော်တော်ပြောကြပါတယ်၊
19:58
but we need to talk more about
304
1186157
2025
ဒါပေမဲ့ လွတ်လပ်စွာ
ဖေါ်ထုတ်ပြောဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့
ကျွန်မတို့ရဲ့ တာဝန်ဝတ္တရား အကြောင်းကို
ပိုပြောဖို့လိုပါတယ်။
20:00
our responsibility
to freedom of expression.
305
1188182
3554
ကျွန်မတို့အားလုံး ပြောတာတွေကို
ကြားစေချင်ကြပါတယ်၊
20:03
We all want to be heard,
306
1191736
2739
20:06
but let's acknowledge the difference
between speaking up with intention
307
1194475
4783
ဒါပေမဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ရပ်တည်ပြောဆိုပေးတာနဲ့
အာရုံစိုက်လာအောင် ရပ်တည်ပြောဆိုပေးတာ အကြားက
20:11
and speaking up for attention.
308
1199258
3116
ခြားနာချက်ကို လက်ခံပေးကြရအောင်လားရှင်။
20:15
The Internet is
the superhighway for the id,
309
1203684
3538
အခုနကပြောသလိုပဲ အင်တာနက်ဟာ
အလွန်လျှင်မြန်တဲ့နှုန်းပါ၊
ဒါပေမဲ့ အွန်လိုင်းမှာ အခြားသူတွေအပေါ်ကို
မျှဝေခံစားမှု
20:19
but online, showing empathy to others
310
1207222
3158
ပြသခြင်းဟာ အားလုံးအတွက် အကျိုးရှိပြီး
20:22
benefits us all and helps create
a safer and better world.
311
1210380
5550
ပိုပြီးလုံခြုံ၊ ပိုပြီးကောင်းမွန်တဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုကို
ဖန်တီးဖို့ အထောက်အကူ ပေးပါတယ်။
ကျွန်မတို့တွေဟာ ကရုဏာတရားနဲ့
20:27
We need to communicate
online with compassion,
312
1215930
3204
အွန်လိုင်း ဆက်သွယ်မှုလုပ်ဖို့၊
20:31
consume news with compassion,
313
1219134
2461
သတင်းတွေကို ကရုဏာစိတ်နဲ့ သုံးစွဲဖို့၊
20:33
and click with compassion.
314
1221595
2694
ကရုဏာစိတ်နဲ့ ကလစ်နှိပ်ကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
အခြားသူတစ်ယောက်ရဲ့ သတင်းစာခေါင်းစီးထဲကို
20:36
Just imagine walking a mile
in someone else's headline.
315
1224289
4634
၁ မိုင်လောက် လမ်းလျှောက်ကြည့်တယ်လို့
စိတ်ကူးကြည့်လိုက်ပါ။
20:43
I'd like to end on a personal note.
316
1231476
2985
ကျွန်မရဲ့ ကိုယ်ပိုင် မှတ်ချက်ကလေးနဲ့ နိဂုံးချုပ်ချင်ပါတယ်၊
20:47
In the past nine months,
317
1235561
2090
လွန်ခဲ့တဲ့ ၉ လအတွင်းက
20:49
the question I've been
asked the most is why.
318
1237651
3524
ကျွန်မ အမေးခံရဆုံး မေးခွန်းကတော့
ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတာပါ၊
အခုတော့ရော ဘာဖြစ်လို့လဲ၊
ဘာဖြစ်လို့ ခေါင်းမိုးစွန်းအထက်က
20:53
Why now? Why was I
sticking my head above the parapet?
319
1241175
4018
ကျွန်မ ခေါင်းပြူ ထွက်နေခဲ့တာပါလိမ့်။
ဒီမေးခွန်းတွေထဲက ပြောမထားတာကို
20:57
You can read between the lines
in those questions,
320
1245193
2517
ရှင်တို့ ဖတ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်၊
20:59
and the answer has nothing
to do with politics.
321
1247710
3849
အဖြေဟာ နိုင်ငံရေးနဲ့ ပတ်သက်မှုမရှိပါဘူး။
ထိပ်ဆုံးက မှတ်သားဖွယ် အဖြေဟာ
အချိန်ကြောင့်
21:03
The top note answer was and is
because it's time:
322
1251559
5607
ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်၊ ဖြစ်နေဆဲပါ။
ကျွန်မရဲ့ အတိတ်ဝန်းကျင်ထဲကို
ချွတ်နင်းဝင်ရောက်တာကို
21:09
time to stop tip-toeing around my past;
323
1257166
2707
ရပ်ဖို့ အချိန်တန်ပါပြီ၊
တံထွေးခွက် ပက်လက်မြောတဲ့ ဘဝတစ်ခုမှာ
21:11
time to stop living a life of opprobrium;
324
1259873
3242
ရှင်သန်နေတာကို ရပ်ဖို့ အချိန်ရောက်ပါပြီ၊
ပြီးတော့ ကျွန်မရဲ့ ဇာတ်လမ်းဆီ ပြန်သွားဖို့
21:15
and time to take back my narrative.
325
1263115
3234
အချိန်ရောက်ပါပြီရှင်။
21:18
It's also not just about saving myself.
326
1266349
4845
ဒါဟာ ကျွန်မကိုယ်ကျွန်မ ကယ်တင်ဖို့ပဲ မဟုတ်ပါဘူး။
အရှက်ရခြင်းနဲ့ လူကြားသူကြား
အရှက်တကွဲ ဖြစ်ရခြင်းကို
21:23
Anyone who is suffering from shame
and public humiliation
327
1271194
3413
ခံစားနေရတဲ့ သူတိုင်းအတွက်
21:26
needs to know one thing:
328
1274607
2787
သိစရာတစ်ခု လိုအပ်ပါတယ်၊
21:29
You can survive it.
329
1277394
2717
"ဒါကို ကျော်လွှားနိုင်ပါတယ်"
21:32
I know it's hard.
330
1280111
2763
ဒါဟာ ခက်ခဲတယ်ဆိုတာ ကျွန်မသိပါတယ်၊
21:34
It may not be painless, quick or easy,
331
1282874
3631
မနာမကျင်၊ အလျင်အမြန် ဒါမှမဟုတ်
အလွယ်နဲ့ ဟုတ်ချင်မှဟုတ်မယ်။
ဒါပေမဲ့ ရှင်တို့ဇာတ်လမ်းရဲ့
နိဂုံးအသစ်တစ်ခုကို
21:38
but you can insist
on a different ending to your story.
332
1286505
4676
မလျှော့တမ်း လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်လေ။
21:43
Have compassion for yourself.
333
1291181
3367
ကိုယ့်ကိုကိုယ် ကြင်နာကရုဏာစိတ် မွေးပါ။
21:46
We all deserve compassion,
334
1294548
3088
ကျွန်မတို့အားလုံး ကရုဏာစိတ်နဲ့
ထိုက်တန်ပါတယ်၊
21:49
and to live both online and off
in a more compassionate world.
335
1297636
6199
ပြီးတော့ ပိုပြီးကြင်နာစိတ်ရှိတဲ့
လောကထဲက အွန်လိုင်းရော၊
အွန်လိုင်းမဟုတ်တာမှာပါ
ရှင်သန်ဖို့အတွက်ပေါ့ရှင်။
21:55
Thank you for listening.
336
1303835
2600
နားဆင်ပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးပါ။
21:58
(Applause)
337
1306435
10380
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Monica Lewinsky - Social activist
Monica Lewinsky advocates for a safer and more compassionate social media environment, drawing from her unique experiences at the epicenter of a media maelstrom in 1998.

Why you should listen

After becoming the focus of the history-changing federal investigation into her private life, Monica Lewinsky found herself, at 24 years old, one of the first targets of a “culture of humiliation”: a now-familiar cycle of media, political and personal harassment – particularly online.

Lewinsky survived to reclaim her personal narrative. During a decade of silence she received her Masters in Social Psychology from the London School of Economics and Political Science. In 2014, Lewinsky returned to the public eye with an acclaimed essay for Vanity Fair, which has been nominated for a National Magazine Award for best Essay Writing, and with a widely viewed speech at Forbes’ 30 Under 30 Summit.

More profile about the speaker
Monica Lewinsky | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM