ABOUT THE SPEAKER
Petter Johansson - Experimental psychologist
Petter Johansson and his research group study self-knowledge and attitude change using methods ranging from questionnaires to close-up card magic.

Why you should listen

Petter Johansson is an associate professor in cognitive science, and together with Lars Hall he runs the Choice Blindness Lab at Lund University in Sweden. 
 
The main theme of Johansson's research is self-knowledge: How much do we know about ourselves, and how do we come to acquire this knowledge? To study these questions, he and his collaborators have developed an experimental paradigm known as "choice blindness." The methodological twist in these experiments is to use magic tricks to manipulate the outcome of people's choices -- and then measure to what extent and in what ways people react to these changes. The general finding is that participants often fail to detect when they receive the opposite of their choice, and when asked to explain, they readily construct and confabulate answers motivating a choice they only believe they intended to make. The effect has been demonstrated in choice experiments on topics such as facial attractiveness, consumer choice and moral and political decision making.

More profile about the speaker
Petter Johansson | Speaker | TED.com
TEDxUppsalaUniversity

Petter Johansson: Do you really know why you do what you do?

Petter Johansson: Weet je echt waarom je doet wat je doet?

Filmed:
1,423,138 views

Experimenteel psycholoog Petter Johansson onderzoekt keuzeblindheid -- het fenomeen dat we onszelf vertellen dat we krijgen wat we willen, ook al is dat niet zo. In deze ontnuchterende talk laat hij ons (in samenwerking met goochelaars ontworpen!) experimenten zien die proberen antwoord te geven op de vraag: waarom doen we wat we doen? Zijn bevindingen zijn van grote invloed op wat we 'zelfkennis' noemen en op hoe we reageren op manipulatie. Je kent jezelf wellicht niet zo goed als je denkt.
- Experimental psychologist
Petter Johansson and his research group study self-knowledge and attitude change using methods ranging from questionnaires to close-up card magic. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
So why do you think
the richrijk should paybetalen more in taxesbelastingen?
0
800
3560
Waarom vind je dat de rijken
meer belasting moeten betalen?
00:16
Why did you buykopen the latestlaatste iPhoneiPhone?
1
4400
2376
Waarom kocht je de laatste iPhone?
00:18
Why did you pickplukken your currentactueel partnerpartner?
2
6800
2456
Waarom koos je je huidige partner?
00:21
And why did so manyveel people
votestemmen for DonaldDonald TrumpTrump?
3
9280
3416
En waarom stemden zovelen
voor Donald Trump?
00:24
What were the reasonsredenen, why did they do it?
4
12720
2520
Wat waren de redenen?
Waarom deden ze het?
00:27
So we askvragen this kindsoort
of questionvraag all the time,
5
15990
2106
We stellen dit soort vragen voortdurend
00:30
and we expectverwachten to get an answerantwoord.
6
18120
1736
en we verwachten een antwoord.
00:31
And when beingwezen askedgevraagd,
we expectverwachten ourselvesonszelf to know the answerantwoord,
7
19880
3136
En als het ons gevraagd wordt,
verwachten we het te weten,
00:35
to simplyeenvoudigweg tell why we did as we did.
8
23040
2480
dat we zo kunnen zeggen
waarom we deden wat we deden.
00:38
But do we really know why?
9
26440
1720
Maar weten we eigenlijk wel waarom?
00:41
So when you say that you preferverkiezen
GeorgeGeorge ClooneyClooney to TomTom HanksHanks,
10
29000
3456
Als je zegt dat je George Clooney
leuker vindt dan Tom Hanks,
00:44
dueten gevolge to his concernbezorgdheid for the environmentmilieu,
11
32479
2057
omdat hij zo begaan is met het milieu,
00:46
is that really truewaar?
12
34560
1200
is dat dan wel zo?
00:48
So you can be perfectlyvolmaakt sincereoprechte
and genuinelyecht believe
13
36560
2496
Je kunt heel oprecht zijn
en echt geloven dat dat je keuze bepaalt,
00:51
that this is the reasonreden
that drivesdrives your choicekeuze,
14
39080
2936
00:54
but to me, it maymei still feel
like something is missingmissend.
15
42040
2600
maar in mijn beleving
mist er misschien nog iets.
00:57
As it standsstands, dueten gevolge to
the naturenatuur of subjectivitysubjectiviteit,
16
45560
3176
Op dit moment is het
gezien de aard van subjectiviteit
moeilijk te bewijzen dat mensen
zichzelf verkeerd inschatten.
01:00
it is actuallywerkelijk very hardhard to ever provebewijzen
that people are wrongfout about themselveszich.
17
48760
4320
01:06
So I'm an experimentalexperimenteel psychologistpsycholoog,
18
54600
2136
Ik ben experimenteel psycholoog
01:08
and this is the problemprobleem
we'vewij hebben been tryingproberen to solveoplossen in our lablaboratorium.
19
56760
3536
en dit is het probleem wat we
in ons lab proberen op te lossen.
01:12
So we wanted to createcreëren an experimentexperiment
20
60320
2176
We wilden dus een experiment verzinnen
01:14
that would allowtoestaan us to challengeuitdaging
what people say about themselveszich,
21
62520
3536
waarmee we vraagtekens konden zetten
bij wat mensen over zichzelf zeggen,
01:18
regardlessachteloos of how certainzeker they maymei seemlijken.
22
66080
2680
ongeacht van hoe zeker zij daarvan lijken.
01:21
But trickingtricking people
about theirhun owneigen mindgeest is hardhard.
23
69960
2736
Maar mensen foppen
over hun eigen geest is lastig.
01:24
So we turnedgedraaid to the professionalsprofessionals.
24
72720
2376
Dus schakelden we professionals in.
01:27
The magiciansgoochelaars.
25
75120
1200
Goochelaars:
experts in het scheppen
van de illusie van vrije keuze.
01:29
So they're expertsexperts at creatinghet creëren van
the illusionillusie of a freegratis choicekeuze.
26
77120
2896
Als zij zeggen:
"Kies een willekeurige kaart",
01:32
So when they say, "PickPick a cardkaart, any cardkaart,"
27
80040
2296
01:34
the only thing you know
is that your choicekeuze is no longerlanger freegratis.
28
82360
2920
weet je zeker dat je keuze
niet vrij meer is.
01:38
So we had a fewweinig fantasticfantastisch
brainstormingbrainstorming sessionssessies
29
86200
2376
We hadden een aantal
geweldige brainstormsessies
01:40
with a groupgroep of SwedishZweeds magiciansgoochelaars,
30
88600
1856
met een groep Zweedse goochelaars
01:42
and they helpedgeholpen us createcreëren a methodmethode
31
90480
1642
en ze hielpen ons iets te vinden
01:44
in whichwelke we would be ablein staat to manipulatemanipuleren
the outcomeresultaat of people'sPeople's choiceskeuzes.
32
92147
3973
om de uiteindelijke keuze
van mensen mee te manipuleren.
01:48
This way we would know
when people are wrongfout about themselveszich,
33
96760
2936
Zo zouden we weten dat mensen
zich in zichzelf vergissen,
01:51
even if they don't know this themselveszich.
34
99720
2040
zelfs wanneer ze dat zelf niet weten.
01:54
So I will now showtonen you
a shortkort moviefilm showingtonen this manipulationmanipulatie.
35
102480
4656
Ik zal je een kort filmpje laten zien
wat deze manipulatie in beeld brengt.
01:59
So it's quiteheel simpleeenvoudig.
36
107160
1416
Het werkt heel simpel.
02:00
The participantsdeelnemers make a choicekeuze,
37
108600
2136
De deelnemers maken een keuze,
02:02
but I endeinde up givinggeven them the oppositetegenover.
38
110760
2256
maar ik geef ze het tegenovergestelde.
02:05
And then we want to see:
How did they reactReageer, and what did they say?
39
113040
3520
En dan willen we zien:
hoe reageren ze en wat zeggen ze?
02:09
So it's quiteheel simpleeenvoudig, but see
if you can spotplek the magicmagie going on.
40
117240
3160
Het is heel simpel, maar kijk even
of je kunt zien hoe we dat doen.
02:13
And this was shotschot with realecht participantsdeelnemers,
they don't know what's going on.
41
121440
3520
Dit werd opgenomen met echte deelnemers
die niet weten wat er zich afspeelt.
(Video) Petter Johansson:
Hai, ik ben Petter.
02:19
(VideoVideo) PetterPetter JohanssonJohansson:
HiHallo, my name'snaam van PetterPetter.
42
127000
2216
Vrouw: Hai, ik ben Becka.
02:21
WomanVrouw: HiHallo, I'm BeckaBecka.
43
129240
1215
PJ: Ik ga je dit soort foto's laten zien
02:22
PJPJ: I'm going to showtonen you
picturesafbeeldingen like this.
44
130479
2137
en jij moet beslissen
welke je aantrekkelijker vindt.
02:24
And you'llje zult have to decidebesluiten
whichwelke one you find more attractiveaantrekkelijk.
45
132640
2896
Becka: OK.
02:27
BeckaBecka: OK.
46
135560
1216
PJ: En soms vraag ik je ook
waarom je die voorkeur hebt.
02:28
PJPJ: And then sometimessoms,
I will askvragen you why you preferverkiezen that facegezicht.
47
136800
3176
Becka: OK.
02:32
BeckaBecka: OK.
48
140000
1216
PJ: Klaar?
Becka: Ja.
02:33
PJPJ: ReadyKlaar?
BeckaBecka: Yeah.
49
141240
1200
02:43
PJPJ: Why did you preferverkiezen that one?
50
151120
1816
PJ: Waarom koos je die?
02:44
BeckaBecka: The smileglimlach, I think.
51
152960
1496
Becka: De glimlach, denk ik.
02:46
PJPJ: SmileGlimlach.
52
154480
1200
PJ: Glimlach.
02:52
Man: One on the left.
53
160400
1240
Man: Die linkse.
02:57
Again, this one just struckgeslagen me.
54
165520
1640
Ook hier, deze viel me gewoon op.
02:59
InterestingInteressante shotschot.
55
167760
1616
Interessante opname.
03:01
SinceSinds I'm a photographerfotograaf,
I like the way it's litlit and lookslooks.
56
169400
3000
Ik ben fotograaf
en dit is echt heel mooi belicht.
03:06
PetterPetter JohanssonJohansson: But now comeskomt the tricktruc.
57
174280
2040
Petter Johansson: Maar nu komt de truc.
03:10
(VideoVideo) WomanVrouw 1: This one.
58
178120
1280
(Video) Vrouw 1: Deze.
03:16
PJPJ: So they get the oppositetegenover
of theirhun choicekeuze.
59
184240
2280
PJ: Dus ik geef ze juist die andere.
03:20
And let's see what happensgebeurt.
60
188520
1600
Eens kijken wat er gebeurt.
03:28
WomanVrouw 2: UmUm ...
61
196240
1200
Vrouw 2: Ehhh ...
03:35
I think he seemslijkt a little more
innocentonschuldig than the other guy.
62
203760
2800
Ik denk dat hij wat
onschuldiger lijkt dan die ander.
03:45
Man: The one on the left.
63
213360
1240
Man: Die linkse.
03:49
I like her smileglimlach
and contourContour of the noseneus- and facegezicht.
64
217280
3696
Ze heeft een mooie glimlach
en een fraaie neus en gezicht.
03:53
So it's a little more interestinginteressant
to me, and her haircutkapsel.
65
221000
2760
Daarom vind ik deze interessanter
en haar haarstijl ook.
04:00
WomanVrouw 3: This one.
66
228040
1200
Vrouw 3: Deze.
04:03
I like the smirkysmirky look better.
67
231520
1576
Ik hou wel van die grijns.
04:05
PJPJ: You like the smirkysmirky look better?
68
233120
2000
PJ: Je vind die grijns leuker?
04:09
(LaughterGelach)
69
237680
3176
(Gelach)
04:12
WomanVrouw 3: This one.
70
240880
1200
Vrouw 3: Deze.
04:15
PJPJ: What madegemaakt you chooseKiezen him?
71
243280
1400
PJ: Waarom koos je hem?
04:17
WomanVrouw 3: I don't know,
he lookslooks a little bitbeetje like the HobbitHobbit.
72
245520
2896
Vrouw 3: Ik weet niet,
hij lijkt een beetje op de Hobbit.
04:20
(LaughterGelach)
73
248440
2056
(Gelach)
PJ: Wat gebeurt er op het eind,
04:22
PJPJ: And what happensgebeurt in the endeinde
74
250520
1496
wanneer ik ze vertel
wat we eigenlijk gedaan hebben?
04:24
when I tell them the truewaar naturenatuur
of the experimentexperiment?
75
252040
3096
04:27
Yeah, that's it. I just have to
askvragen a fewweinig questionsvragen.
76
255160
2456
Dat was het. Ik heb alleen
nog een paar vragen.
Man: Prima.
04:29
Man: Sure.
77
257640
1216
PJ: Wat vond je van het experiment.
Was het lastig of niet?
04:30
PJPJ: What did you think
of this experimentexperiment, was it easygemakkelijk or hardhard?
78
258880
2976
Man: Eenvoudig.
04:33
Man: It was easygemakkelijk.
79
261880
1240
04:36
PJPJ: DuringTijdens the experimentsexperimenten,
80
264040
1336
PJ: Gedurende het experiment
04:37
I actuallywerkelijk switchedgeschakeld
the picturesafbeeldingen threedrie timestijden.
81
265400
3336
heb ik feitelijk drie keer
de foto's verwisseld.
04:40
Was this anything you noticedmerkte?
82
268760
1576
Heb je dat gemerkt?
04:42
Man: No. I didn't noticekennisgeving any of that.
83
270360
1816
Man: Nee, niets van gemerkt.
04:44
PJPJ: Not at all?
Man: No.
84
272200
1496
PJ: Helemaal niet?
Man: Nee.
04:45
SwitchingSchakelen the picturesafbeeldingen as farver as ...
85
273720
2096
In hoeverre verwisseld??
04:47
PJPJ: Yeah, you were pointingwijzen at one of them
but I actuallywerkelijk gavegaf you the oppositetegenover.
86
275840
3816
PJ: Nou, jij wees de een aan
en dan gaf ik je de ander.
Man: De andere. Dus ...
04:51
Man: The oppositetegenover one.
OK, when you --
87
279680
1816
Nee. Kan je nagaan
hoe slecht ik zat op te letten.
04:53
No. ShowsToont you how much
my attentionaandacht spanspan was.
88
281520
2256
04:55
(LaughterGelach)
89
283800
1520
(Gelach)
04:58
PJPJ: Did you noticekennisgeving that sometimessoms
duringgedurende the experimentexperiment
90
286880
3016
PJ: Heb je gemerkt
dat tijdens het experiment
05:01
I switchedgeschakeld the picturesafbeeldingen?
91
289920
2136
ik de foto's verwisselde?
05:04
WomanVrouw 2: No, I did not noticekennisgeving that.
92
292080
2016
Vrouw 2: Nee, niet gemerkt.
05:06
PJPJ: You were pointingwijzen at one,
but then I gavegaf you the other one.
93
294120
3000
PJ: Je wees de ene aan
en dan gaf ik je de andere.
05:09
No inclinationhelling of that happeninggebeurtenis?
94
297920
1616
Daar had je geen idee van?
05:11
WomanVrouw 2: No.
95
299560
1576
Vrouw 2: Nee.
Vrouw 2: Niets van gemerkt.
05:13
WomanVrouw 2: I did not noticekennisgeving.
96
301160
1256
05:14
(LaughsLacht)
97
302440
1936
(Lacht)
05:16
PJPJ: Thank you.
98
304400
1216
PJ: Dankjewel.
05:17
WomanVrouw 2: Thank you.
99
305640
1376
Vrouw 2: Dankjewel.
05:19
PJPJ: OK, so as you probablywaarschijnlijk
figuredbedacht out now,
100
307040
2056
PJ: Goed, je zult inmiddels wel doorhebben
05:21
the tricktruc is that I have
two cardskaarten in eachelk handhand-,
101
309120
2256
dat ik in iedere hand
gewoon twee kaarten heb
05:23
and when I handhand- one of them over,
102
311400
1576
en als ik er een van overhandig,
05:25
the blackzwart one kindsoort of disappearsverdwijnt
into the blackzwart surfaceoppervlak on the tabletafel.
103
313000
4360
verdwijnt de zwarte, zeg maar,
op het zwarte oppervlak van de tafel.
05:30
So usinggebruik makend van picturesafbeeldingen like this,
104
318640
1736
Als je foto's zo gebruikt,
05:32
normallynormaal not more than 20 percentprocent
of the participantsdeelnemers detectopsporen these triesprobeert.
105
320400
4376
heeft meestal niet meer dan 20%
van de deelnemers dit door.
05:36
And as you saw in the moviefilm,
106
324800
1416
En zoals je in de film zag,
05:38
when in the endeinde
we explainuitleg geven what's going on,
107
326240
3176
als we op het einde uitleggen
wat we eigenlijk doen,
05:41
they're very surprisedverwonderd and oftenvaak refuseweigeren
to believe the tricktruc has been madegemaakt.
108
329440
4376
zijn ze heel verbaasd en geloven vaak niet
dat we die truc hebben uitgevoerd.
05:45
So this showsshows that this effecteffect
is quiteheel robustrobuust and a genuineoprecht effecteffect.
109
333840
4776
Dat laat wel zien dat dit effect
echt en betrouwbaar is.
05:50
But if you're interestedgeïnteresseerd
in self-knowledgezelfkennis, as I am,
110
338640
2656
Maar als je interesse hebt
in zelfkennis, zoals ik,
05:53
the more interestinginteressant bitbeetje is,
111
341320
1336
is het interessantste nog
05:54
OK, so what did they say
when they explaineduitgelegd these choiceskeuzes?
112
342680
3936
wat ze zeiden om hun keuzes
te beargumenteren.
05:58
So we'vewij hebben donegedaan a lot of analysisanalyse
113
346640
1496
We hebben uitgebreid gekeken
naar wat ze precies zeiden.
06:00
of the verbalverbaal reportsrapporten
in these experimentsexperimenten.
114
348160
2080
06:03
And this graphdiagram simplyeenvoudigweg showsshows
115
351360
2456
Deze grafiek laat eenvoudigweg zien
06:05
that if you comparevergelijken
what they say in a manipulatedgemanipuleerd trialproces
116
353840
4776
dat als je vergelijkt wat ze zeiden
in een gemanipuleerde test
versus een niet-gemanipuleerde,
06:10
with a nonmanipulatednonmanipulated trialproces,
117
358640
1376
06:12
that is when they explainuitleg geven
a normalnormaal choicekeuze they'veze hebben madegemaakt
118
360040
2776
dus waar ze een normale keuze toelichten
06:14
and one where we manipulatedgemanipuleerd the outcomeresultaat,
119
362840
2496
en een waar we de uitkomst
hebben gemanipuleerd,
06:17
we find that they are remarkablyopmerkelijk similarsoortgelijk.
120
365360
2456
dat de resultaten bijna hetzelfde zijn.
06:19
So they are just as emotionalemotioneel,
just as specificspecifiek,
121
367840
3056
Ze zijn dus net zo emotioneel,
net zo gedetailleerd,
06:22
and they are expresseduitgedrukt
with the samedezelfde levelniveau of certaintyzekerheid.
122
370920
3200
en ze worden geuit
met evenveel overtuiging.
06:27
So the strongsterk conclusionconclusie to drawtrek from this
123
375120
2336
Nu zou je hieruit kunnen concluderen
06:29
is that if there are no differencesverschillen
124
377480
2216
dat als er geen verschillen zijn
06:31
betweentussen a realecht choicekeuze
and a manipulatedgemanipuleerd choicekeuze,
125
379720
3696
tussen een echte keuze
en een gemanipuleerde keuze,
06:35
perhapsmisschien we make things up all the time.
126
383440
2440
dat we voortdurend maar wat verzinnen.
Maar we onderzochten ook
06:38
But we'vewij hebben alsoook donegedaan studiesstudies
127
386680
1336
06:40
where we try to matchbij elkaar passen what they say
with the actualwerkelijk facesgezichten.
128
388040
3016
of wat ze zeggen
wel bij de gezichten past.
En dan vinden we dit soort dingen.
06:43
And then we find things like this.
129
391080
1880
06:45
So here, this malemannetje participantdeelnemer,
he preferredvoorkeur the girlmeisje to the left,
130
393760
5056
Deze mannelijke deelnemer
gaf de voorkeur aan het linkse meisje,
06:50
he endedbeëindigde up with the one to the right.
131
398840
1856
kreeg echter het rechtse meisje
06:52
And then, he explaineduitgelegd
his choicekeuze like this.
132
400720
2816
en verklaarde zijn keuze daarop als volgt:
06:55
"She is radiantstralende.
133
403560
1296
"Ze straalt.
06:56
I would ratherliever have approachedbenaderde her
at the barbar than the other one.
134
404880
3096
Ik zou haar in een bar
eerder aanspreken dan de ander.
En ik hou van oorbellen."
07:00
And I like earringsoorbellen."
135
408000
1616
07:01
And whateverwat dan ook madegemaakt him chooseKiezen
the girlmeisje on the left to beginbeginnen with,
136
409640
3496
En waarom hij het linkse meisje ook koos,
het was zeker niet om de oorbellen,
07:05
it can't have been the earringsoorbellen,
137
413160
1576
want die werden gedragen
door het rechtse meisje.
07:06
because they were actuallywerkelijk
sittingzittend on the girlmeisje on the right.
138
414760
2856
07:09
So this is a clearduidelijk examplevoorbeeld
of a postpost hochoc constructionbouw.
139
417640
3776
Dit is een duidelijk voorbeeld
van achteraf gestelde vragen.
07:13
So they just explaineduitgelegd
the choicekeuze afterwardsdaarna.
140
421440
2800
Ze verklaarden hun keuze
dus gewoon achteraf.
07:17
So what this experimentexperiment showsshows is,
141
425320
2296
Dit experiment laat zien
07:19
OK, so if we failmislukken to detectopsporen
that our choiceskeuzes have been changedveranderd,
142
427640
3656
dat als we niet doorhebben
dat er met onze keuze is gesjoemeld,
07:23
we will immediatelyper direct startbegin
to explainuitleg geven them in anothereen ander way.
143
431320
3200
we onmiddellijk
een ander argument verzinnen.
07:27
And what we alsoook foundgevonden
144
435520
1256
We zagen ook
07:28
is that the participantsdeelnemers
oftenvaak come to preferverkiezen the alternativealternatief,
145
436800
3216
dat de voorkeur
van de deelnemer vaak verschuift
07:32
that they were led to believe they likedvond.
146
440040
2256
richting wat wij hen wijsmaakten.
07:34
So if we let them do the choicekeuze again,
147
442320
2016
Als we ze dan opnieuw lieten kiezen,
07:36
they will now chooseKiezen the facegezicht
they had previouslyeerder rejectedverworpen.
148
444360
3760
kozen ze juist het gezicht
dat ze eerst hadden afgewezen.
07:41
So this is the effecteffect
we call "choicekeuze blindnessblindheid."
149
449520
2296
Dit effect noemen we 'keuzeblindheid'.
07:43
And we'vewij hebben donegedaan
a numberaantal of differentverschillend studiesstudies --
150
451840
2216
We hebben een aantal onderzoeken gedaan --
07:46
we'vewij hebben triedbeproefd consumerklant choiceskeuzes,
151
454080
2536
zoals consumentenkeuzes,
07:48
choiceskeuzes basedgebaseerde on tastesmaak and smellgeur
and even reasoningredenering problemsproblemen.
152
456640
4416
keuzes inzake smaak en geur
en zelfs redeneringsproblemen.
07:53
But what you all want to know is of courseCursus
153
461080
2056
Maar jullie willen natuurlijk weten
07:55
does this extenduitbreiden alsoook
to more complexcomplex, more meaningfulbelangrijk choiceskeuzes?
154
463160
3936
of je dit kunt doortrekken
naar complexere, ingrijpender keuzes.
07:59
Like those concerningbetreffende
moralMoreel and politicalpolitiek issueskwesties.
155
467120
3080
Zoals morele en politieke onderwerpen.
08:04
So the nextvolgende experimentexperiment,
it needsbehoefte aan a little bitbeetje of a backgroundachtergrond.
156
472400
4216
Het volgende experiment
moet ik even iets meer inleiden.
08:08
So in SwedenZweden, the politicalpolitiek landscapelandschap
157
476640
4256
In Zweden wordt het politieke landschap
08:12
is dominatedgedomineerd by a left-winglinkse
and a right-wingrechtse coalitioncoalitie.
158
480920
3360
gedomineerd door een rechtse
en een linkse coalitie.
08:17
And the voterskiezers maymei moveverhuizing a little bitbeetje
betweentussen the partiespartijen withinbinnen eachelk coalitioncoalitie,
159
485720
4416
De kiezers stemmen misschien eens
op een andere partij binnen hun coalitie,
08:22
but there is very little movementbeweging
betweentussen the coalitionscoalities.
160
490160
2760
maar er lopen er weinig over
tussen de coalities.
08:25
And before eachelk electionsverkiezingen,
161
493680
1976
En voor elke verkiezing
08:27
the newspaperskranten and the pollingpolling institutesinstituten
162
495680
4216
stellen de kranten en opiniepeilers
wat ze noemen een kieskompas samen,
08:31
put togethersamen what they call
"an electionverkiezing compasskompas"
163
499920
2616
08:34
whichwelke consistsbestaat of a numberaantal
of dividingverdeling issueskwesties
164
502560
3336
wat bestaat uit een aantal beleidspunten
08:37
that sortsoort of separatesscheidt the two coalitionscoalities.
165
505920
2336
waarin de coalities zich onderscheiden.
08:40
Things like if taxbelasting on gasolinebenzine
should be increasedtoegenomen
166
508280
3735
Bijvoorbeeld of de belasting
op benzine moet worden verhoogd
08:44
or if the 13 monthsmaanden of paidbetaald parentalouderlijke leavehet verlof
167
512039
4096
of dat de 13 maanden
betaald ouderschapsverlof
08:48
should be splitspleet equallyeven
betweentussen the two parentsouders
168
516159
2496
gelijkelijk over beide ouders
moet worden verdeeld
08:50
in orderbestellen to increasetoename gendergeslacht equalitygelijkheid.
169
518679
2721
om gendergelijkheid te bevorderen.
08:54
So, before the last SwedishZweeds electionverkiezing,
170
522840
2216
Voor de laatste Zweedse verkiezingen
08:57
we createdaangemaakt an electionverkiezing compasskompas of our owneigen.
171
525080
2600
besloten we dus
ons eigen kieskompas te maken.
09:00
So we walkedwandelde up to people in the streetstraat
172
528480
2136
We benaderden mensen op straat
09:02
and askedgevraagd if they wanted
to do a quicksnel politicalpolitiek surveyenquête.
173
530640
3336
en vroegen of ze een korte
politieke enquête wilden invullen.
09:06
So first we had them statestaat
theirhun votingstemming intentionintentie
174
534000
2456
We vroegen ze eerst
welke coalitie hun voorkeur had
09:08
betweentussen the two coalitionscoalities.
175
536480
1360
09:10
Then we askedgevraagd them
to answerantwoord 12 of these questionsvragen.
176
538560
3776
en vervolgens moesten ze
twaalf vragen beantwoorden.
09:14
They would fillvullen in theirhun answersantwoorden,
177
542360
1976
Zij vulden dan hun antwoorden in,
09:16
and we would askvragen them to discussbespreken,
178
544360
1616
waarop wij dan vroegen
09:18
so OK, why do you think
taxbelasting on gasgas- should be increasedtoegenomen?
179
546000
5496
waarom ze bijvoorbeeld vonden
dat de belasting op benzine omhoog moest.
09:23
And we'dwij hadden go throughdoor the questionsvragen.
180
551520
2096
En zo gingen we dan door die vragen heen.
09:25
Then we had a colorkleur codedgecodeerd templatesjabloon
181
553640
3896
Vervolgens hadden we dan een kleurenmodel
09:29
that would allowtoestaan us
to tallyovereenstemmen theirhun overallglobaal scorepartituur.
182
557560
2936
waarmee we hun totaalscore konden bepalen.
09:32
So this personpersoon would have
one, two, threedrie, fourvier
183
560520
3456
Deze persoon had dan
een, twee, drie, vier,
09:36
fivevijf, sixzes, sevenzeven, eightacht, ninenegen
scoresscores to the left,
184
564000
3296
vijf, zes, zeven, acht, negen
scores aan de linkerkant,
09:39
so he would leanmager to the left, basicallyeigenlijk.
185
567320
2680
waarmee hij dus naar links neigde.
09:42
And in the endeinde, we alsoook had them
fillvullen in theirhun votingstemming intentionintentie onceeen keer more.
186
570800
4440
En op het einde lieten we hen
nogmaals invullen wat ze zouden stemmen.
09:48
But of courseCursus, there was
alsoook a tricktruc involvedbetrokken.
187
576160
2280
Maar we hadden natuurlijk
een truc uitgehaald.
09:51
So first, we walkedwandelde up to people,
188
579360
2176
We liepen op de mensen af,
09:53
we askedgevraagd them
about theirhun votingstemming intentionintentie
189
581560
2056
vroegen hen wat ze gingen stemmen
09:55
and then when they startedbegonnen fillingvulling in,
190
583640
2256
en als ze begonnen met invullen,
09:57
we would fillvullen in a setreeks of answersantwoorden
going in the oppositetegenover directionrichting.
191
585920
5456
vulden wij antwoorden in
die naar de andere kant neigden.
10:03
We would put it underonder the notepadKladblok.
192
591400
2576
We stopten het onder de kladblok.
10:06
And when we get the questionnairevragenlijst,
193
594000
2776
En als we de vragenlijst terugkregen,
10:08
we would simplyeenvoudigweg gluelijm it on toptop
of the participant'sdeelnemer owneigen answerantwoord.
194
596800
3320
plakten we onze antwoorden
gewoon bovenop de hunne.
Zie je? Weg zijn ze.
10:16
So there, it's goneweg.
195
604000
1240
10:24
And then we would askvragen
about eachelk of the questionsvragen:
196
612280
2376
Dan vroegen we bij elke vraag:
hoe kwam je tot dit besluit?
10:26
How did you reasonreden here?
197
614680
1536
10:28
And they'llzullen ze statestaat the reasonsredenen,
198
616240
1736
Zij legden dat dan uit
10:30
togethersamen we will sumsom up
theirhun overallglobaal scorepartituur.
199
618000
2480
en samen berekenden we hun totaalscore.
10:34
And in the endeinde, they will statestaat
theirhun votingstemming intentionintentie again.
200
622800
3680
En op het eind zeggen ze nogmaals
wat ze willen gaan stemmen.
10:41
So what we find first of all here,
201
629960
1656
Om te beginnen constateerden we
10:43
is that very fewweinig of these
manipulationsmanipulaties are detectedgedetecteerd.
202
631640
4216
dat heel weinig mensen
doorhadden wat we deden.
10:47
And they're not detectedgedetecteerd
in the sensezin that they realizerealiseren,
203
635880
2656
En als het wel zo was, zeiden ze niet:
"Hé, je hebt mijn antwoorden veranderd",
10:50
"OK, you mustmoet have changedveranderd my answerantwoord,"
204
638560
1856
ze hadden vaker zoiets van:
10:52
it was more the casegeval that,
205
640440
1256
"Ik moet de vraag
verkeerd hebben begrepen,
10:53
"OK, I must'vemoet hebben misunderstoodverkeerd begrepen
the questionvraag the first time I readlezen it.
206
641720
3176
kan ik het nog veranderen?"
10:56
Can I please changeverandering it?"
207
644920
1240
10:59
And even if a fewweinig of these
manipulationsmanipulaties were changedveranderd,
208
647080
5136
Ook al werd een aantal
van deze manipulaties veranderd,
11:04
the overallglobaal majoritymeerderheid was missedgemiste.
209
652240
2136
de overgrote meerderheid
werd niet gezien.
11:06
So we managedbeheerd to switchschakelaar 90 percentprocent
of the participants'deelnemers answersantwoorden
210
654400
3656
We konden bij 90% van de deelnemers
hun antwoorden switchen
van links naar rechts of andersom,
hun totaalprofiel.
11:10
from left to right, right to left,
theirhun overallglobaal profileProfiel.
211
658080
3160
11:14
And what happensgebeurt then when
they are askedgevraagd to motivatemotiveren theirhun choiceskeuzes?
212
662800
4400
En wat gebeurt er dan als we hen vragen
hun keuze te motiveren?
11:20
And here we find much more
interestinginteressant verbalverbaal reportsrapporten
213
668160
3056
Hier zien we veel interessantere
mondelinge verklaringen
11:23
than comparedvergeleken to the facesgezichten.
214
671240
2016
dan bij de gezichten.
11:25
People say things like this,
and I'll readlezen it to you.
215
673280
3360
Mensen zeggen dit soort dingen --
ik zal het voorlezen.
11:29
So, "Large-scaleGrootschalige governmentalregerings- surveillancetoezicht
of emaile-mail and internetinternet trafficverkeer
216
677720
3736
"Grootschalige overheidscontrole
op e-mail en internetverkeer
zou toegestaan moeten zijn
11:33
oughtmoeten to be permissibletoelaatbare as meansmiddelen to combatgevecht
internationalInternationale crimemisdrijf and terrorismterrorisme."
217
681480
4336
om internationale misdaad
en terrorisme te bestrijden."
11:37
"So you agreemee eens to some extentomvang
with this statementuitspraak." "Yes."
218
685840
2716
"Je kunt je hier dus
enigszins in vinden." "Ja."
11:40
"So how did you reasonreden here?"
219
688580
1500
"Hoe kwam je daartoe?"
11:43
"Well, like, as it is so hardhard to get
at internationalInternationale crimemisdrijf and terrorismterrorisme,
220
691600
4936
"Nou, omdat het zo lastig is
om dat soort dingen aan te pakken,
11:48
I think there should be
those kindssoorten of toolsgereedschap."
221
696560
2776
zou men dat soort
mogelijkheden moeten hebben."
11:51
And then the personpersoon remembersonthoudt an argumentargument
from the newspaperkrant- in the morningochtend-.
222
699360
3616
Op dat moment herinnert die persoon zich
een argument uit de krant.
11:55
"Like in the newspaperkrant- todayvandaag,
223
703000
1616
"Vanmorgen stond in de krant
11:56
it said they can like,
listen to mobilemobiel phonestelefoons from prisongevangenis,
224
704640
3376
dat ze bijvoorbeeld telefoons
in de gevangenis kunnen afluisteren,
12:00
if a gangbende leaderleider triesprobeert to continuevoortzetten
his crimesmisdaden from insidebinnen.
225
708040
3536
om te zien of iemand zijn misdrijven
voortzet vanachter de tralies.
12:03
And I think it's madnesswaanzin
that we have so little powermacht
226
711600
2816
Het is toch te gek
dat we zo weinig kunnen doen,
12:06
that we can't stop those things
227
714440
1656
dat we het niet kunnen stoppen,
12:08
when we actuallywerkelijk have
the possibilitymogelijkheid to do so."
228
716120
2936
terwijl we toch die mogelijkheid hebben.
En dan is er wat getwijfel op het einde:
12:11
And then there's a little bitbeetje
back and forthvoort in the endeinde:
229
719080
2696
"Ik vind het niet prettig
dat ze alles van me weten,
12:13
"I don't like that they have accesstoegang
to everything I do,
230
721800
2576
maar uiteindelijk
is het dat toch wel waard."
12:16
but I still think
it's worthwaard it in the long runrennen."
231
724400
2576
12:19
So, if you didn't know that this personpersoon
232
727000
2536
Als je niet zou weten
dat deze persoon net meedeed
in een experiment,
12:21
just tooknam partdeel in
a choicekeuze blindnessblindheid experimentexperiment,
233
729560
2256
12:23
I don't think you would questionvraag
234
731840
1856
zou je er niet aan twijfelen
12:25
that this is the truewaar attitudehouding
of that personpersoon.
235
733720
3120
dat dit echt haar mening is.
12:29
And what happensgebeurt in the endeinde,
with the votingstemming intentionintentie?
236
737800
2856
En wat gebeurt er op het eind
met wat ze wilden stemmen?
12:32
What we find -- that one is alsoook
clearlyduidelijk affectedgetroffen by the questionnairevragenlijst.
237
740680
4696
We kwamen erachter dat ook dit
wordt beïnvloed door de vragenlijst.
12:37
So we have 10 participantsdeelnemers
238
745400
1736
We hebben tien deelnemers
12:39
shiftingverplaatsing from left to right
or from right to left.
239
747160
2976
die switchen van links
naar rechts of andersom.
12:42
We have anothereen ander 19
that go from clearduidelijk votingstemming intentionintentie
240
750160
2536
Negentien veranderen
van een duidelijke voorkeur
12:44
to beingwezen uncertainonzeker.
241
752720
1456
naar twijfel.
12:46
Some go from beingwezen uncertainonzeker
to clearduidelijk votingstemming intentionintentie.
242
754200
3096
Sommigen van twijfel
naar een duidelijke voorkeur.
12:49
And then there is a numberaantal of participantsdeelnemers
stayingverblijven uncertainonzeker throughoutoveral.
243
757320
4736
En er is een aantal deelnemers
dat voortdurend blijft twijfelen.
12:54
And that numberaantal is interestinginteressant
244
762080
1576
En dat aantal is interessant,
12:55
because if you look
at what the pollingpolling institutesinstituten say
245
763680
4616
want als je kijkt naar wat
opiniepeilers zeggen
over de periode vlak voor een verkiezing,
13:00
the closerdichterbij you get to an electionverkiezing,
246
768320
1656
13:02
the only people that are sortsoort of in playspelen
247
770000
2136
dan zijn het eigenlijk alleen
die twijfelaars die het verschil maken.
13:04
are the onesdegenen that are
consideredbeschouwd uncertainonzeker.
248
772160
2656
13:06
But we showtonen there is a much largergrotere numberaantal
249
774840
3216
Maar wij laten zien
dat er een veel groter aantal is
13:10
that would actuallywerkelijk consideroverwegen
shiftingverplaatsing theirhun attitudesattitudes.
250
778080
2800
dat feitelijk nog bereid is
zijn voorkeur te herzien.
13:13
And here I mustmoet pointpunt out, of courseCursus,
that you are not allowedtoegestaan to use this
251
781640
3496
Ik moet hier natuurlijk toevoegen
dat je dit niet mag gebruiken
13:17
as an actualwerkelijk methodmethode
to changeverandering people'sPeople's votesstemmen
252
785160
2616
om de stemmen van mensen mee
te manipuleren voor een verkiezing.
13:19
before an electionverkiezing,
253
787800
1496
13:21
and we clearlyduidelijk debriefedafgelegd them afterwardsdaarna
254
789320
3616
We hebben ze achteraf dan ook ingelicht
en in de gelegenheid gesteld
13:24
and gavegaf them everyelk
opportunitykans to changeverandering back
255
792960
2296
hun oorspronkelijke standpunt
weer in te nemen.
13:27
to whateverwat dan ook they thought first.
256
795280
2480
13:30
But what this showsshows is
that if you can get people
257
798600
2336
Maar dit laat zien
dat als je mensen zover krijgt
13:32
to see the oppositetegenover viewuitzicht and engagebezighouden
in a conversationgesprek with themselveszich,
258
800960
5536
om de andere kant te zien
en de discussie met zichzelf aan te gaan,
13:38
that could actuallywerkelijk make them
changeverandering theirhun viewskeer bekeken.
259
806520
2920
dat je ze echt van mening
kunt doen veranderen.
13:42
OK.
260
810400
1200
OK.
13:44
So what does it all mean?
261
812760
1656
Wat betekent dit nu allemaal?
13:46
What do I think is going on here?
262
814440
2416
Wat is hier precies aan de hand?
13:48
So first of all,
263
816880
1216
Om te beginnen
13:50
a lot of what we call self-knowledgezelfkennis
is actuallywerkelijk self-interpretationzelf interpretatie.
264
818120
4856
is veel van wat we zelfkennis noemen
eigenlijk zelf-interpretatie.
13:55
So I see myselfmezelf make a choicekeuze,
265
823000
2496
Dus ik zie mezelf een keuze maken
13:57
and then when I'm askedgevraagd why,
266
825520
2776
en als men mij vraagt naar het waarom,
14:00
I just try to make
as much sensezin of it as possiblemogelijk
267
828320
2536
probeer ik er zo'n logisch mogelijk
verhaal achter te verzinnen.
14:02
when I make an explanationuitleg.
268
830880
1936
14:04
But we do this so quicklysnel
and with suchzodanig easegemak
269
832840
3016
Maar we doen dit zo snel
en zijn er zo handig in
14:07
that we think we actuallywerkelijk know the answerantwoord
when we answerantwoord why.
270
835880
4280
dat we echt denken het antwoord te weten
als we het waarom verklaren.
14:13
And as it is an interpretationinterpretatie,
271
841040
3096
En omdat het een interpretatie is,
14:16
of courseCursus we sometimessoms make mistakesfouten.
272
844160
2296
maken we natuurlijk soms fouten,
14:18
The samedezelfde way we make mistakesfouten
when we try to understandbegrijpen other people.
273
846480
3520
net zoals we fouten maken wanneer we
anderen proberen te begrijpen.
14:23
So bewarePas op when you askvragen people
the questionvraag "why"
274
851160
3696
Pas dus op wanneer je
iemand vraagt: "Waarom?"
14:26
because what maymei happengebeuren
is that, if you askedgevraagd them,
275
854880
4896
Want er kan iets gebeuren
als je ze vraagt waarom
ze achter een idee staan,
14:31
"So why do you supportondersteuning this issuekwestie?"
276
859800
4016
14:35
"Why do you stayverblijf in this jobbaan
or this relationshipverhouding?" --
277
863840
3216
of waarom ze aan een baan
of een relatie vasthouden.
14:39
what maymei happengebeuren when you askvragen why
is that you actuallywerkelijk createcreëren an attitudehouding
278
867080
3416
Wat er kan gebeuren is dat je
er een houding mee kunt creëren
14:42
that wasn'twas niet there
before you askedgevraagd the questionvraag.
279
870520
2240
die er helemaal niet was
voordat je dat vroeg.
14:45
And this is of courseCursus importantbelangrijk
in your professionalprofessioneel life, as well,
280
873440
3176
En in je beroep is dat
natuurlijk ook belangrijk,
14:48
or it could be.
281
876640
1216
of zou dat kunnen zijn.
14:49
If, say, you designontwerp something
and then you askvragen people,
282
877880
2536
Als je bijvoorbeeld iets ontwerpt
en je vraagt mensen
14:52
"Why do you think this is good or badslecht?"
283
880440
2256
waarom het goed of slecht is.
14:54
Or if you're a journalistjournalist
askingvragen a politicianpoliticus,
284
882720
3056
Of als je journalist bent
en je vraagt een politicus:
14:57
"So, why did you make this decisionbesluit?"
285
885800
2376
"Waarom besloot u hiertoe?"
15:00
Or if indeedinderdaad you are a politicianpoliticus
286
888200
1936
Of wanneer je die politicus bent
15:02
and try to explainuitleg geven
why a certainzeker decisionbesluit was madegemaakt.
287
890160
2640
en je probeert uit te leggen
waarom je ergens toe besloot.
15:06
So this maymei all seemlijken a bitbeetje disturbingstorend.
288
894080
3576
Het klinkt wellicht
allemaal wat verontrustend.
15:09
But if you want to look at it
from a positivepositief directionrichting,
289
897680
3496
Maar als je het wilt bekijken
van een positieve kant,
15:13
it could be seengezien as showingtonen,
290
901200
1736
kun je zeggen dat het laat zien
15:14
OK, so we're actuallywerkelijk
a little bitbeetje more flexibleflexibele than we think.
291
902960
3376
dat we eigenlijk
flexibeler zijn dan we denken.
15:18
We can changeverandering our mindsgeesten.
292
906360
1896
We kunnen van gedachten veranderen;
15:20
Our attitudesattitudes are not setreeks in stonesteen.
293
908280
2456
onze mening ligt niet onwrikbaar vast.
15:22
And we can alsoook changeverandering
the mindsgeesten of othersanderen,
294
910760
3176
En we kunnen ook anderen
van gedachten doen veranderen
15:25
if we can only get them
to engagebezighouden with the issuekwestie
295
913960
2376
door ze over het onderwerp
te laten nadenken
15:28
and see it from the oppositetegenover viewuitzicht.
296
916360
1680
en het eens van
de andere kant te bekijken.
15:31
And in my owneigen personalpersoonlijk life,
sincesinds startingbeginnend with this researchOnderzoek --
297
919400
3936
En in mijn eigen leven,
sinds ik met dit onderzoek begon ...
15:35
So my partnerpartner and I,
we'vewij hebben always had the ruleregel
298
923360
2576
Mijn partner en ik hebben
altijd als regel gesteld
15:37
that you're allowedtoegestaan to take things back.
299
925960
2296
dat je op dingen terug kunt komen.
15:40
Just because I said
I likedvond something a yearjaar agogeleden,
300
928280
2336
Dat ik vorig jaar iets leuk vond,
15:42
doesn't mean I have to like it still.
301
930640
2040
wil niet zeggen dat ik dat nu nog doe.
En het wegvallen van de druk
om hetzelfde te moeten blijven,
15:45
And gettingkrijgen ridbevrijden of the need
to stayverblijf consistentconsequent
302
933480
2816
15:48
is actuallywerkelijk a hugereusachtig reliefreliëf and makesmerken
relationalrelationele life so mushMush easiergemakkelijker to liveleven.
303
936320
4360
blijkt een hele opluchting
waar relaties veel leefbaarder van worden.
15:53
AnywayHoe dan ook, so the conclusionconclusie mustmoet be:
304
941720
2360
Dus moet onze conclusie wel zijn:
15:57
know that you don't know yourselfjezelf.
305
945320
2496
weet dat je jezelf niet kent.
15:59
Or at leastminst not as well
as you think you do.
306
947840
2320
Of op zijn minst
niet zo goed als je dacht.
16:03
ThanksBedankt.
307
951480
1216
Bedankt.
16:04
(ApplauseApplaus)
308
952720
4640
(Applaus)
Translated by Peter Van de Ven
Reviewed by Christel Foncke

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Petter Johansson - Experimental psychologist
Petter Johansson and his research group study self-knowledge and attitude change using methods ranging from questionnaires to close-up card magic.

Why you should listen

Petter Johansson is an associate professor in cognitive science, and together with Lars Hall he runs the Choice Blindness Lab at Lund University in Sweden. 
 
The main theme of Johansson's research is self-knowledge: How much do we know about ourselves, and how do we come to acquire this knowledge? To study these questions, he and his collaborators have developed an experimental paradigm known as "choice blindness." The methodological twist in these experiments is to use magic tricks to manipulate the outcome of people's choices -- and then measure to what extent and in what ways people react to these changes. The general finding is that participants often fail to detect when they receive the opposite of their choice, and when asked to explain, they readily construct and confabulate answers motivating a choice they only believe they intended to make. The effect has been demonstrated in choice experiments on topics such as facial attractiveness, consumer choice and moral and political decision making.

More profile about the speaker
Petter Johansson | Speaker | TED.com