ABOUT THE SPEAKER
Kimberley Motley - International litigator
American lawyer Kimberley Motley is the only Western litigator in Afghanistan's courts; as her practice expands to other countries, she thinks deeply about how to build the capacity of rule of law globally.

Why you should listen

Kimberley Motley possesses a rare kind of grit—the kind necessary to hang a shingle in Kabul, represent the under-represented, weather a kaleidoscope of threats, and win the respect of the Afghan legal establishment (and of tribal leaders). At present she practices in the U.S., Afghanistan, Dubai, and the International Criminal Courts; as her practice expands to other countries, she thinks deeply about how to engage the legal community to build the capacity of rule of law globally.

After spending five years as a public defender in her native Milwaukee, Motley headed to Afghanistan to join a legal education program run by the U.S. State Department. She noticed Westerners stranded in Afghan prisons without representation, and started defending them. Today, she’s the only Western litigator in Kabul, and one of the most effective defense attorneys in Afghanistan. Her practice, which reports a 90 percent success rate, often represents non-Afghan defendants as well as pro-bono human rights cases.

More profile about the speaker
Kimberley Motley | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2014

Kimberley Motley: How I defend the rule of law

Kimberley Motley: Hoe ik strijd voor gerechtigheid

Filmed:
1,114,349 views

Ieder mens verdient bescherming volgens de wetten van zijn land -- zelfs vergeten of genegeerde wetten. Aan de hand van drie zaken uit haar internationale rechtspraktijk, laat Kimberley Motley, een Amerikaanse strafpleiter die in Afghanistan en elders praktiseert, zien hoe de eigen wetten van een land recht en bovendien gerechtigheid kunnen brengen, door ze te gebruiken zoals ze bedoeld zijn: om te beschermen.
- International litigator
American lawyer Kimberley Motley is the only Western litigator in Afghanistan's courts; as her practice expands to other countries, she thinks deeply about how to build the capacity of rule of law globally. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Ik wil jullie een
verhaal vertellen
00:13
Let me tell you a storyverhaal
0
1957
1561
00:15
about a little girlmeisje namedgenaamd NaghmaNaghma.
1
3518
3206
over een klein meisje, Naghma.
00:18
NaghmaNaghma livedleefden in a refugeevluchteling campkamp
2
6724
1822
Naghma leefde in een vluchtelingenkamp
00:20
with her parentsouders and her eightacht brothersbroers and sisterszusters.
3
8546
2879
met haar ouders en haar
acht broers en zussen.
00:23
EveryElke morningochtend-, her fathervader would wakewekken up
4
11425
1936
Ieder ochtend hoopte haar vader
dat hij gekozen zou worden
voor werk in de bouw.
00:25
in the hopeshoop he'dhij zou be pickeduitgekozen for constructionbouw work,
5
13361
2440
00:27
and on a good monthmaand he would earnverdienen 50 dollarsdollars.
6
15801
3566
In een goede maand
verdiende hij 50 dollar.
Het was een erg strenge winter.
00:31
The winterwinter was very harshhard,
7
19367
1388
00:32
and unfortunatelyhelaas, Naghma'sNaghma van brotherbroer diedging dood
8
20755
2684
Naghma's broer stierf
00:35
and her mothermoeder becamewerd very illziek.
9
23439
1920
en haar moeder werd ernstig ziek.
00:37
In desperationwanhoop, her fathervader wentgegaan to a neighborbuurman
10
25359
2580
Uit wanhoop ging haar vader
naar de buren
00:39
to borrowlenen 2,500 dollarsdollars.
11
27939
2397
om 2.500 dollar te lenen.
00:42
After severalverscheidene monthsmaanden of waitingaan het wachten,
12
30336
1914
Na enkele maanden wachten,
00:44
the neighborbuurman becamewerd very impatientongeduldig,
13
32250
1517
werd de buurman ongeduldig
00:45
and he demandedeiste that he be paidbetaald back.
14
33767
2718
en eiste terugbetaling.
00:48
UnfortunatelyHelaas, Naghma'sNaghma van
fathervader didn't have the moneygeld,
15
36485
2444
Helaas had Naghma's vader
het geld niet
00:50
and so the two menmannen agreedAkkoord to a jirgaJirga.
16
38929
2835
en daarom besloten de twee mannen
tot een Jirga.
00:53
So simplyeenvoudigweg put, a jirgaJirga is a formformulier of mediationbemiddeling
17
41764
2530
Een Jirga is
een soort mediatie
00:56
that's used in Afghanistan'sAfghaanse
informalinformele justicegerechtigheid systemsysteem.
18
44294
3240
die gebruikt wordt in Afghanistans
informele rechtsstelsel.
00:59
It's usuallydoorgaans presidedvoorgezeten over by religiousreligieus leadersleiders
19
47534
3454
Doorgaans wordt die voorgezeten
door religieuze leiders
01:02
and villagedorp eldersoudste,
20
50988
1698
en dorpsoudsten,
01:04
and jirgasjirgas are oftenvaak used in
rurallandelijk countrieslanden like AfghanistanAfghanistan,
21
52686
3200
en Jirga's worden vaak in rurale landen
als Afghanistan gebruikt
01:07
where there's deep-seateddiepgewortelde resentmentwrok
22
55886
1851
waar een diepzittende wrevel
01:09
againsttegen the formalformeel systemsysteem.
23
57737
2262
jegens het formele systeem bestaat.
01:11
At the jirgaJirga, the menmannen satza togethersamen
24
59999
2338
Bij de Jirga zaten de mannen
bij elkaar
01:14
and they decidedbeslist that the
bestbeste way to satisfyvoldoen the debtschuld
25
62337
2914
en besloten dat de schuld
het beste kon worden voldaan
01:17
would be if NaghmaNaghma marriedgetrouwd
the neighbor'sbuurman 21-year-old-jaar oud sonzoon.
26
65251
4589
door Naghma te laten trouwen
met de 21-jarige zoon van de buren.
01:21
She was sixzes.
27
69840
2660
Zij was zes jaar oud.
01:24
Now, storiesverhalen like Naghma'sNaghma van unfortunatelyhelaas
28
72500
2065
Verhalen zoals van Naghma
zijn helaas alledaags,
01:26
are all too commongemeenschappelijk,
29
74565
1688
en vanuit onze comfortabele positie
01:28
and from the comfortsComfort of our home,
30
76253
1495
lijken deze verhalen al snel
01:29
we maymei look at these storiesverhalen as anothereen ander
31
77748
1755
een harde klap tegen
de rechten van de vrouw.
01:31
crushingpletten blowblazen to women'svrouwen rightsrechten.
32
79503
2260
01:33
And if you watchedbekeken AfghanistanAfghanistan on the newsnieuws,
33
81763
2531
Als je het nieuws over Afghanistan volgde,
01:36
you maymei have this viewuitzicht that it's a failedmislukt statestaat.
34
84294
3699
heb je misschien het beeld dat
het een gefaalde staat is.
01:39
HoweverEchter, AfghanistanAfghanistan does have a legalwettelijk systemsysteem,
35
87993
3816
Maar Afghanistan heeft wel degelijk
een rechtssysteem,
01:43
and while jirgasjirgas are builtgebouwd on
long-standingal lang bestaand tribaltribal customsdouane,
36
91809
3862
en hoewel Jirgas voortkomen
uit lang bestaande stamgewoontes,
01:47
even in jirgasjirgas, lawswetten are supposedvermeend to be followedgevolgd,
37
95671
3363
hoort men zelfs in Jirgas
de wet te volgen
01:51
and it goesgaat withoutzonder sayinggezegde
38
99034
1928
en het spreekt vanzelf
dat een kind weggeven
om een lening terug te betalen
01:52
that givinggeven a childkind to satisfyvoldoen a debtschuld
39
100962
2621
01:55
is not only grosslygrof immoralonzedelijk, it's illegalonwettig.
40
103583
4066
niet alleen totaal immoreel,
maar ook illegaal is.
01:59
In 2008, I wentgegaan to AfghanistanAfghanistan
41
107649
2527
In 2008 ging ik naar Afghanistan
02:02
for a justicegerechtigheid fundedgefinancierde programprogramma,
42
110176
2320
voor een gesubsidieerd programma
02:04
and I wentgegaan there originallyoorspronkelijk
on this nine-monthnegen maanden programprogramma
43
112496
2707
van oorspronkelijk negen maanden,
om Afghaanse advocaten te trainen.
02:07
to traintrein AfghanAfghaanse lawyersadvocaten.
44
115203
1912
02:09
In that ninenegen monthsmaanden, I wentgegaan around the countryland
45
117115
2261
In deze negen maanden heb ik veel gereisd
02:11
and I talkedgesproken to hundredshonderden of
people that were lockedopgesloten up,
46
119376
2936
en ik heb met honderden
gedetineerden gesproken,
en met vele bedrijven
02:14
and I talkedgesproken to manyveel businessesondernemingen
47
122312
1598
02:15
that were alsoook operatingbedrijfs- in AfghanistanAfghanistan.
48
123910
2530
die in Afghanistan opereren.
02:18
And withinbinnen these conversationsconversaties,
49
126440
1344
En gedurende deze gesprekken
02:19
I startedbegonnen hearinggehoor the connectionsverbindingen
50
127784
1871
ging ik de verbindingen begrijpen
02:21
betweentussen the businessesondernemingen and the people,
51
129655
1990
tussen bedrijven en de mensen
02:23
and how lawswetten that were meantbedoelde to protectbeschermen them
52
131645
2070
en hoe wetten, bedoeld
om mensen te beschermen,
02:25
were beingwezen underusedonderbenut,
53
133715
1701
onvoldoende gebruikt werden,
02:27
while grossbruto and illegalonwettig punitivebestraffende
measuresmaatregelen were overusedveel gebruikt.
54
135416
4058
terwijl grove en illegale straffen
overmatig gebruikt werden.
02:31
And so this put me on a questzoektocht for justnesseerlijkheid,
55
139474
2824
Daarom ben ik op
zoek gegaan naar gerechtigheid.
02:34
and what justnesseerlijkheid meansmiddelen to me
56
142298
2722
Gerechtigheid betekent voor mij
02:37
is usinggebruik makend van lawswetten for theirhun intendedvoorgenomen purposedoel,
57
145020
3695
dat wetten gebruikt worden
waarvoor ze zijn bedoeld:
02:40
whichwelke is to protectbeschermen.
58
148715
2325
om te beschermen.
02:43
The rolerol of lawswetten is to protectbeschermen.
59
151040
3503
De rol van wetten is: te beschermen.
02:46
So as a resultresultaat, I decidedbeslist to
openOpen up a privateprivaat practicepraktijk,
60
154543
3715
Ik heb toen besloten een
private praktijk te openen
02:50
and I becamewerd the first foreignerbuitenlander to litigateprocederen
61
158258
2341
en werd de eerste buitenlander
02:52
in AfghanAfghaanse courtsrechtbanken.
62
160599
2216
die in Afghaanse rechtbanken procedeerde.
02:54
ThroughoutIn de gehele this time, I alsoook studiedbestudeerd manyveel lawswetten,
63
162815
2857
Gedurende deze tijd
bestudeerde ik vele wetten,
02:57
I talkedgesproken to manyveel people,
64
165672
1530
sprak met vele mensen,
bestudeerde vele zaken,
02:59
I readlezen up on manyveel casesgevallen,
65
167202
1171
03:00
and I foundgevonden that the lackgebrek of justnesseerlijkheid
66
168373
2390
en zag dat het gebrek aan gerechtigheid
niet alleen een Afghaans probleem is,
03:02
is not just a problemprobleem in AfghanistanAfghanistan,
67
170763
1986
03:04
but it's a globalglobaal problemprobleem.
68
172749
2321
maar ook een mondiaal probleem.
03:07
And while I originallyoorspronkelijk shiedteruggeschrokken away from
69
175070
1751
En terwijl ik aanvankelijk terugschrok
03:08
representingvertegenwoordigen humanmenselijk rightsrechten casesgevallen
70
176821
2117
voor mensenrechtenzaken
03:10
because I was really concernedbezorgd about how it would
71
178938
2179
omdat ik bezorgd was
03:13
affectaantasten me bothbeide professionallyprofessioneel and personallypersoonlijk,
72
181117
2643
hoe dit mij professioneel
en privé zou beïnvloeden,
03:15
I decidedbeslist that the need for justnesseerlijkheid was so great
73
183760
2753
besloot ik dat de behoefte aan
gerechtigheid zo groot was
03:18
that I couldn'tkon het niet continuevoortzetten to ignorenegeren it.
74
186513
1871
dat ik deze niet langer
kon negeren.
03:20
And so I startedbegonnen representingvertegenwoordigen people like NaghmaNaghma
75
188384
2317
Daarom begon ik ook
mensen zoals Naghma
03:22
propro bonobono alsoook.
76
190701
2456
gratis te representeren (pro bono).
03:25
Now, sincesinds I've been in AfghanistanAfghanistan
77
193157
1706
Na in Afghanistan te zijn geweest,
03:26
and sincesinds I've been an attorneyadvocaat for over 10 yearsjaar,
78
194863
2463
en in ruim 10 jaar als advocaat,
03:29
I've representedvertegenwoordigd from CEOsCEO 's
of FortuneFortuin 500 companiesbedrijven
79
197326
3714
heb ik zowel directeuren van
Fortune-500-bedrijven
als ambassadeurs en kleine meisjes
zoals Naghma gerepresenteerd
03:33
to ambassadorsambassadeurs to little girlsmeisjes like NaghmaNaghma,
80
201040
2328
03:35
and with much successsucces.
81
203368
1550
en met groot success.
03:36
And the reasonreden for my successsucces is very simpleeenvoudig:
82
204918
2915
De reden voor mijn success is
heel simpel:
ik werk vanuit de kern van het systeem
03:39
I work the systemsysteem from the insidebinnen out
83
207833
2010
03:41
and use the lawswetten in the waysmanieren
84
209843
1419
en gebruik de wetten
03:43
that they're intendedvoorgenomen to be used.
85
211262
2736
zoals ze bedoeld zijn.
03:45
I find that
86
213998
2122
Ik merk dat
03:48
achievingverwezenlijking van justnesseerlijkheid in placesplaatsen like AfghanistanAfghanistan
87
216120
3416
gerechtigheid bereiken
op plekken als Afghanistan
03:51
is difficultmoeilijk, and there's threedrie reasonsredenen.
88
219536
2148
heel moeilijk is, om drie redenen.
03:53
The first reasonreden is that simplyeenvoudigweg put,
89
221684
2556
De eerste reden is simpel gezegd,
03:56
people are very uneducatedvolks as
to what theirhun legalwettelijk rightsrechten were,
90
224240
3099
dat mensen niet weten
wat hun rechten zijn,
03:59
and I find that this is a globalglobaal problemprobleem.
91
227339
2591
en ik merk dat dit
een mondiaal probleem is.
04:01
The secondtweede issuekwestie
92
229930
1214
De tweede reden
04:03
is that even with lawswetten on the booksboeken,
93
231144
3439
is dat zelfs wetten uit het wetboek
vaak worden vervangen of genegeerd
door stamgewoontes,
04:06
it's oftenvaak supersededvervangen or ignoredbuiten beschouwing gelaten
94
234583
2265
04:08
by tribaltribal customsdouane, like in the first jirgaJirga
95
236848
2322
zoals tijdens de eerste Jirga
waarin Naghma werd verhandeld.
04:11
that solduitverkocht NaghmaNaghma off.
96
239170
1532
04:12
And the thirdderde problemprobleem with achievingverwezenlijking van justnesseerlijkheid
97
240702
2702
Het derde probleem
om gerechtigheid te bereiken
04:15
is that even with good, existingbestaand lawswetten on the booksboeken,
98
243404
2812
is dat advocaten of anderen
niet bereid zijn
04:18
there aren'tzijn niet people or lawyersadvocaten
that are willinggewillig to fightstrijd
99
246216
2646
om te vechten voor de goede,
bestaande wetten.
04:20
for those lawswetten.
100
248862
1696
04:22
And that's what I do: I use existingbestaand lawswetten,
101
250558
2874
Dit is wat ik doe: ik gebruik
bestaande wetten.
04:25
oftenvaak unusedongebruikt lawswetten,
102
253432
1799
vaak ongebruikte wetten,
04:27
and I work those to the benefitsvoordelen of my clientsclients.
103
255231
3634
en ik gebruik deze in het voordeel
van mijn cliënten.
04:30
We all need to createcreëren a globalglobaal culturecultuur
104
258865
2548
Wij moeten gezamenlijk een
mondiale cultuur creëren
04:33
of humanmenselijk rightsrechten
105
261413
1828
van mensrechten
04:35
and be investorsinvesteerders in a globalglobaal
humanmenselijk rightsrechten economyeconomie,
106
263241
2749
en investeren in een mondiale
mensenrechteneconomie.
04:37
and by workingwerkend in this mindsetmanier van denken,
107
265990
1767
Door in deze geest te werken,
04:39
we can significantlyaanzienlijk improveverbeteren justicegerechtigheid globallywereldwijd.
108
267757
2717
kunnen we gerechtigheid
mondiaal aanzienlijk verbeteren.
04:42
Now let's get back to NaghmaNaghma.
109
270474
2392
Nu terug naar Naghma.
04:44
SeveralVerschillende people heardgehoord about this storyverhaal,
110
272866
2399
Diverse mensen
hoorden dit verhaal
en contacteerden mij omdat zij
04:47
and so they contactedgecontacteerd me because they wanted
111
275265
1525
04:48
to paybetalen the $2,500 debtschuld.
112
276790
2565
die 2.500 dollar wilden betalen.
04:51
And it's not just that simpleeenvoudig;
113
279355
1861
Dit is niet zo simpel;
04:53
you can't just throwGooi moneygeld at this problemprobleem
114
281216
1782
dit probleem is niet simpelweg
met geld op te lossen.
04:54
and think that it's going to disappearverdwijnen.
115
282998
1153
04:56
That's not how it workswerken in AfghanistanAfghanistan.
116
284151
2481
Zo werkt het niet in Afghanistan.
04:58
So I told them I'd get involvedbetrokken,
117
286632
3398
Dus ik zei dat ik
ermee aan de slag zou gaan
op voorwaarde dat men
05:02
but in orderbestellen to get involvedbetrokken,
what needednodig to happengebeuren
118
290030
2288
een tweede Jirga
in gang zou zetten,
05:04
is a secondtweede jirgaJirga needednodig to be calledriep,
119
292318
2823
een Jirga van beroep.
05:07
a jirgaJirga of appealsberoep.
120
295141
2109
Om dit te laten gebeuren,
05:09
And so in orderbestellen for that to happengebeuren,
121
297250
2251
05:11
we needednodig to get the villagedorp eldersoudste togethersamen,
122
299501
2705
moesten wij ouderen van
het dorp verzamelen,
05:14
we needednodig to get the tribaltribal leadersleiders togethersamen,
123
302206
2261
de stamleiders bij elkaar brengen,
05:16
the religiousreligieus leadersleiders.
124
304467
1589
de religieuze leiders.
05:18
Naghma'sNaghma van fathervader needednodig to agreemee eens,
125
306056
1574
Naghmas vader moest akkoord gaan,
05:19
the neighborbuurman needednodig to agreemee eens,
126
307630
1251
de buurman,
en ook zijn zoon moest akkoord gaan.
05:20
and alsoook his sonzoon needednodig to agreemee eens.
127
308881
2204
05:23
And I thought, if I'm going to
get involvedbetrokken in this thing,
128
311085
4025
En ik dacht: als ik me
voor deze zaak ga inzetten,
05:27
then they alsoook need to agreemee eens
that I presidevoorzitten over it.
129
315110
3655
moeten zij accepteren
dat ik voorzitter ben.
05:30
So, after hoursuur of talkingpratend
130
318765
2970
Na uren praten
en hen opsporen
05:33
and trackingbijhouden them down,
131
321735
1208
05:34
and about 30 cupscups of teathee,
132
322943
2863
en ongeveer 30 kopjes thee,
gingen ze uiteindelijk akkoord
05:37
they finallyTenslotte agreedAkkoord that we could sitzitten down
133
325806
1912
dat we een tweede Jirga
zouden houden
05:39
for a secondtweede jirgaJirga, and we did.
134
327718
3332
en dat gebeurde ook.
05:43
And what was differentverschillend about the secondtweede jirgaJirga
135
331050
2084
En bij de tweede Jirga
plaatsten wij deze keer
het wetboek centraal,
05:45
is this time, we put the lawwet at the centercentrum of it,
136
333134
2575
en het was heel belangrijk voor mij
05:47
and it was very importantbelangrijk for me
137
335709
1344
05:49
that they all understoodbegrijpelijk that NaghmaNaghma
138
337053
1758
dat iedereen begreep
05:50
had a right to be protectedbeschermd.
139
338811
2339
dat Naghma recht had
op bescherming.
05:53
And at the endeinde of this jirgaJirga,
140
341150
1546
Aan het eind van deze Jirga
05:54
it was orderedbestelde by the judgerechter
141
342696
2293
besliste de rechter
dat het eerste besluit gewist werd,
05:56
that the first decisionbesluit was erasedgewist,
142
344989
3836
en dat de schuld van 2.500 dollar
voldaan was.
06:00
and that the $2,500 debtschuld was satisfiedtevreden,
143
348825
3432
We ondertekenden allemaal
een rechterlijk bevel
06:04
and we all signedondertekend a writtengeschreven orderbestellen
144
352257
1833
06:06
where all the menmannen acknowledgederkend
145
354090
1391
waarin alle mannen erkenden
06:07
that what they did was illegalonwettig,
146
355481
2120
dat ze illegaal hadden gehandeld,
06:09
and if they did it again, that
they would go to prisongevangenis.
147
357601
4798
en ze bij herhaling
naar de gevangenis moesten.
En --
06:14
MostDe meeste
148
362399
1769
(Applaus)
06:16
(ApplauseApplaus)
149
364168
1468
06:17
ThanksBedankt.
150
365636
1847
Dank je.
En het belangrijkste:
06:19
And mostmeest importantlybelangrijker,
151
367483
1816
06:21
the engagementverloving was terminatedbeëindigd
152
369299
1501
de verloving was verbroken
06:22
and NaghmaNaghma was freegratis.
153
370800
2009
en Naghma was vrij.
06:24
ProtectingBescherming van NaghmaNaghma and her right to be freegratis
154
372809
2857
De bescherming van Naghma
en haar recht om vrij te zijn,
06:27
protectsbeschermt us.
155
375666
2634
beschermt ons.
06:30
Now, with my jobbaan, there's above-averageboven gemiddeld
156
378300
3462
Mijn baan brengt nogal wat
risico's met zich mee.
06:33
amountbedrag of risksrisico's that are involvedbetrokken.
157
381762
2743
Ik ben tijdelijk opgesloten.
06:36
I've been temporarilytijdelijk detainedaangehouden.
158
384505
2707
06:39
I've been accusedverdachte of runninglopend a brothelbordeel,
159
387212
2593
Ik werd ervan beschuldigd
een bordeel te runnen,
06:41
accusedverdachte of beingwezen a spyspion.
160
389805
2305
beschuldigd een spion te zijn.
06:44
I've had a grenadegranaat throwngegooid at my officekantoor.
161
392110
2128
Er werd een granaat gegooid
naar mijn kantoor.
06:46
It didn't go off, thoughhoewel.
162
394238
2699
Maar hij ging niet af.
Toch vind ik dat in mijn werk
06:48
But I find that with my jobbaan,
163
396937
1600
06:50
that the rewardsbeloningen farver outweighzwaarder wegen dan the risksrisico's,
164
398537
2966
de beloning zwaarder weegt
dan de risico's
06:53
and as manyveel risksrisico's as I take,
165
401503
2374
en hoe veel risico's ik ook neem,
mijn cliënten nemen veel grotere risico's,
06:55
my clientsclients take farver greatergroter risksrisico's,
166
403877
1969
hebben veel meer te verliezen
als hun zaken niet aan bod komen,
06:57
because they have a lot more to loseverliezen
167
405846
1503
06:59
if theirhun casesgevallen go unheardongehoord,
168
407349
1490
07:00
or worseerger, if they're penalizedbestraft
for havingmet me as theirhun lawyeradvocaat.
169
408839
3123
of ze gestraft worden omdat
zij mij als advocaat hebben.
07:03
With everyelk casegeval that I take,
170
411962
1774
Met elke rechtszaak die ik aanga,
07:05
I realizerealiseren that as much as
I'm standingstaand behindachter my clientsclients,
171
413736
2920
realiseer ik me, dat zoals ik
achter mijn cliënten sta,
07:08
that they're alsoook standingstaand behindachter me,
172
416656
2013
deze ook mij ondersteunen.
07:10
and that's what keepshoudt me going.
173
418669
3793
Dit motiveert mij verder te gaan.
07:14
LawWet as a pointpunt of leveragehefboomwerking
174
422462
1897
De invloed van de wet
07:16
is crucialbeslissend in protectingbescherming all of us.
175
424359
2522
is cruciaal om ons allemaal
te beschermen.
07:18
JournalistsJournalisten are very vitalvitaal in makingmaking sure
176
426881
2636
Journalisten zijn onontbeerlijk
07:21
that that informationinformatie is givengegeven to the publicopenbaar.
177
429517
3274
als het erom gaat
het publiek hierover te informeren.
07:24
Too oftenvaak, we receivete ontvangen informationinformatie from journalistsjournalisten
178
432791
2486
Te vaak vergeten we,
als journalisten ons informeren,
07:27
but we forgetvergeten how that informationinformatie was givengegeven.
179
435277
3644
waar die informatie vandaan komt.
07:30
This pictureafbeelding is a pictureafbeelding of the
180
438921
2586
Dit is een foto van het
Britse perskorps in Afghanistan.
07:33
BritishBritse presspers corpscorps in AfghanistanAfghanistan.
181
441507
1993
07:35
It was takeningenomen a couplepaar of yearsjaar
agogeleden by my friendvriend DavidDavid GillGill.
182
443500
3149
Hij is enkele jaren geleden genomen
door mijn vriend David Gill.
07:38
AccordingVolgens to the CommitteeComité to ProtectBeschermen JournalistsJournalisten,
183
446649
1868
Volgens het Comité ter Bescherming
van Journalisten
07:40
sincesinds 2010, there have been
thousandsduizenden of journalistsjournalisten
184
448517
2846
zijn sinds 2010 duizenden journalisten
07:43
who have been threatenedbedreigd, injuredgewond,
185
451363
1878
bedreigd, verwond,
07:45
killedgedood, detainedaangehouden.
186
453241
2632
vermoord, opgesloten.
07:47
Too oftenvaak, when we get this informationinformatie,
187
455873
2239
Te vaak vergeten wij bij het
krijgen van die informatie
07:50
we forgetvergeten who it affectsbeïnvloedt
188
458112
1224
om wie het gaat of hoe
die informatie ons bereikte.
07:51
or how that informationinformatie is givengegeven to us.
189
459336
3298
Wat vele journalisten doen,
zowel buitenlandse als inheemse,
07:54
What manyveel journalistsjournalisten do,
bothbeide foreignbuitenlands and domestichuiselijk,
190
462634
2610
07:57
is very remarkableopmerkelijk, especiallyvooral
in placesplaatsen like AfghanistanAfghanistan,
191
465244
4071
is zeer opmerkelijk,
vooral in plaatsen als Afghanistan,
en dit moeten we nooit vergeten,
08:01
and it's importantbelangrijk that we never forgetvergeten that,
192
469315
1572
want wat zij beschermen,
08:02
because what they're protectingbescherming
193
470887
1356
is niet alleen ons recht
die informatie te ontvangen
08:04
is not only our right to receivete ontvangen that informationinformatie
194
472243
2282
08:06
but alsoook the freedomvrijheid of the presspers, whichwelke is vitalvitaal
195
474525
2057
maar ook de vrijheid van de pers,
die van levensbelang is
voor een democratische maatschappij.
08:08
to a democraticdemocratisch societymaatschappij.
196
476582
2876
08:11
MattMatt RosenbergRosenberg is a journalistjournalist in AfghanistanAfghanistan.
197
479458
3885
Matt Rosenberg is
journalist in Afghanistan.
08:15
He workswerken for The NewNieuw YorkYork TimesTijden,
198
483343
1890
Hij werkt voor The New York Times
08:17
and unfortunatelyhelaas, a fewweinig monthsmaanden agogeleden
199
485233
1617
en schreef helaas
enkele maanden geleden een artikel
08:18
he wroteschreef an articleartikel that displeasedontevreden
200
486850
2140
dat mensen uit de regering niet beviel.
08:20
people in the governmentregering.
201
488990
1306
08:22
As a resultresultaat, he was temporarilytijdelijk detainedaangehouden
202
490296
3250
Het resultaat was, dat hij tijdelijk
vastgehouden werd
08:25
and he was illegallyillegaal exiledverbannen out of the countryland.
203
493546
4313
en illegaal uit het land verbannen.
08:29
I representvertegenwoordigen MattMatt,
204
497859
2052
Ik representeer Matt,
08:31
and after dealingomgang with the governmentregering,
205
499911
2128
en was in staat de regering
08:34
I was ablein staat to get legalwettelijk acknowledgmenterkenning
206
502039
1680
wettelijk te laten erkennen
08:35
that in factfeit he was illegallyillegaal exiledverbannen,
207
503719
3061
dat hij daadwerkelijk
illegaal verbannen werd
08:38
and that freedomvrijheid of the
presspers does existbestaan in AfghanistanAfghanistan,
208
506780
3060
en dat vrijheid van de pers
in Afghanistan bestaat
08:41
and there's consequencesgevolgen if that's not followedgevolgd.
209
509840
2532
en dat niet-naleving hiervan
gevolgen heeft.
08:44
And I'm happygelukkig to say that
210
512372
1746
Ik ben blij te kunnen melden
08:46
as of a fewweinig daysdagen agogeleden,
211
514118
2088
dat hij sinds enkele dagen
08:48
the AfghanAfghaanse governmentregering
212
516206
1326
van de Afghaanse regering
08:49
formallyformeel inviteduitgenodigd him back into the countryland
213
517532
2212
een formele uitnodiging heeft
terug te komen
08:51
and they reversedomgekeerd theirhun exileballingschap orderbestellen of him.
214
519744
3633
en zij hun verordening tegen hem
hebben teruggedraaid.
08:55
(ApplauseApplaus)
215
523377
3639
(Applaus)
09:00
If you censorcensor one journalistjournalist,
then it intimidatesintimideert othersanderen,
216
528049
3203
Als je één journalist censureert,
intimideert dit anderen
09:03
and soonspoedig nationslanden are silencedhet zwijgen opgelegd.
217
531252
1972
en straks zijn hele naties monddood.
09:05
It's importantbelangrijk that we protectbeschermen our journalistsjournalisten
218
533224
2718
Het is belangrijk dat wij
onze journalisten
en de vrijheid van de pers beschermen,
09:07
and freedomvrijheid of the presspers,
219
535942
1777
09:09
because that makesmerken governmentsoverheden
more accountableverantwoordelijk to us
220
537719
2059
omdat dit regeringen verantwoordelijker
09:11
and more transparenttransparant.
221
539778
1985
en transparant maakt.
09:13
ProtectingBescherming van journalistsjournalisten and our right
222
541763
1907
Bescherming van journalisten
en ons recht informatie te ontvangen,
09:15
to receivete ontvangen informationinformatie protectsbeschermt us.
223
543670
4174
beschermt ons.
09:19
Our worldwereld- is changingveranderen. We liveleven
in a differentverschillend worldwereld- now,
224
547844
3016
Onze wereld verandert.
Wij leven nu in een andere wereld
09:22
and what were onceeen keer individualindividu problemsproblemen
225
550860
2383
en wat eens individuele problemen waren
09:25
are really now globalglobaal problemsproblemen for all of us.
226
553243
2818
zijn nu mondiale problemen van ons allen.
09:28
Two weeksweken agogeleden, AfghanistanAfghanistan had its first
227
556061
3639
Twee weken geleden vond in Afghanistan
de eerste democratische
machtswisseling plaats.
09:31
democraticdemocratisch transferoverdracht of powermacht
228
559700
1991
09:33
and electedgekozen presidentpresident AshrafAshraf GhaniGhani, whichwelke is hugereusachtig,
229
561691
3252
Men koos president Ashraf Ghani,
wat geweldig is,
09:36
and I'm very optimisticoptimistisch about him,
230
564943
2497
en ik ben heel optimistisch over hem.
09:39
and I'm hopefulhoopvol that he'llhel give AfghanistanAfghanistan
231
567440
1979
Ik hoop dat hij Afghanistan
de veranderingen geeft die nodig zijn,
09:41
the changesveranderingen that it needsbehoefte aan,
232
569419
1271
09:42
especiallyvooral withinbinnen the legalwettelijk sectorsector.
233
570690
2497
vooral in de rechtspraak.
09:45
We liveleven in a differentverschillend worldwereld-.
234
573187
1903
Wij leven in een andere wereld.
09:47
We liveleven in a worldwereld- where my
eight-year-oldacht-jarige daughterdochter
235
575090
2349
Wij leven in een wereld
waar mijn achtjarige dochter
09:49
only knowsweet a blackzwart presidentpresident.
236
577439
2714
alléén een zwarte president kent.
09:52
There's a great possibilitymogelijkheid that our nextvolgende presidentpresident
237
580153
2708
Het is goed mogelijk
dat onze volgende president
09:54
will be a womanvrouw,
238
582861
1336
een vrouw is.
09:56
and as she getskrijgt olderouder, she maymei questionvraag,
239
584197
2903
Als zij ouder wordt,
zal ze zich misschien afvragen:
kan een blanke man ook
president worden?
09:59
can a whitewit guy be presidentpresident?
240
587100
1745
10:00
(LaughterGelach)
241
588845
1774
(Gelach)
10:02
(ApplauseApplaus)
242
590619
3111
(Applaus)
10:05
Our worldwereld- is changingveranderen, and
we need to changeverandering with it,
243
593730
3180
Onze wereld verandert,
en wij moeten mee veranderen.
10:08
and what were onceeen keer individualindividu problemsproblemen
244
596910
1632
Wat eens onze individuele
problemen waren,
10:10
are problemsproblemen for all of us.
245
598542
2848
zijn problemen voor ons allen.
10:13
AccordingVolgens to UNICEFUNICEF,
246
601390
2078
Volgens UNICEF worden tegenwoordig
10:15
there are currentlymomenteel over 280 millionmiljoen
247
603468
6041
ruim 280 miljoen jongens en meisjes
uitgehuwelijkt voor ze 15 zijn.
10:21
boysjongens and girlsmeisjes who are marriedgetrouwd
248
609509
1885
10:23
underonder the ageleeftijd of 15.
249
611394
1782
10:25
Two hundredhonderd and eightytachtig millionmiljoen.
250
613176
2043
Tweehonderd en tachtig miljoen.
10:27
ChildKind marriageshuwelijken prolongverlengen the viciousvicieuze cyclefiets
251
615219
2542
Kinderhuwelijk verlengt de vicieuze cirkel
10:29
of povertyarmoede, poorarm healthGezondheid, lackgebrek of educationonderwijs.
252
617761
4420
van armoede, slechte gezondheid,
gebrek aan educatie.
10:34
At the ageleeftijd of 12, SaharSahar was marriedgetrouwd.
253
622181
4687
Op 12-jarige leeftijd
werd Sahar uitgehuwelijkt.
Ze werd tot dit huwelijk gedwongen
10:38
She was forcedgedwongen into this marriagehuwelijk
254
626868
1849
10:40
and solduitverkocht by her brotherbroer.
255
628717
1700
en verkocht door haar broer.
10:42
When she wentgegaan to her in-laws'schoonouders househuis,
256
630417
2068
Toen ze bij haar schoonfamilie ging wonen,
10:44
they forcedgedwongen her into prostitutionprostitutie.
257
632485
2688
dwongen ze haar tot prostitutie.
10:47
Because she refusedgeweigerd, she was torturedgemarteld.
258
635173
3813
Omdat zij weigerde, werd zij gemarteld.
10:50
She was severelystreng beatengeslagen with metalmetaal rodsstaven.
259
638986
4025
Ze werd ernstig mishandeld
met metalen staven.
10:55
They burnedverbrand her bodylichaam.
260
643011
2792
Ze verbrandden haar lichaam.
10:57
They tiedgebonden her up in a basementkelder and starveduitgehongerd her.
261
645803
3490
Ze bonden haar vast in de kelder
en hongerden haar uit.
11:01
They used plierstang to take out her fingernailsnagels.
262
649293
4210
Ze gebruikten tangen om haar
vingernagels te verwijderen.
11:05
At one pointpunt,
263
653503
1829
Op een gegeven moment
11:07
she managedbeheerd to escapeontsnappen from this torturemartelen chamberkamer
264
655332
3205
wist zij te ontsnappen
uit deze folterkamer
11:10
to a neighbor'sbuurman househuis,
265
658537
2373
naar het huis van de buren.
11:12
and when she wentgegaan there, insteadin plaats daarvan of protectingbescherming her,
266
660910
3296
Maar in plaats van haar te beschermen,
11:16
they draggedgesleept her back
267
664206
2015
sleepten ze haar terug
naar het huis van haar man,
11:18
to her husband'sechtgenoot househuis,
268
666221
1636
11:19
and she was torturedgemarteld even worseerger.
269
667857
3781
waar ze nog erger gemarteld werd.
11:25
When I metleerde kennen first SaharSahar, thankfullydankbaar,
270
673864
3111
Toen ik Sahar voor het eerst ontmoette,
11:28
WomenVrouwen for AfghanAfghaanse WomenVrouwen
271
676975
1231
had Women for Afghan Women
11:30
gavegaf her a safeveilig havenhaven to go to.
272
678206
3328
haar gelukkig
een veilig toevluchtsoord gegeven.
11:33
As a lawyeradvocaat, I try to be very strongsterk
273
681534
3186
Als advocaat probeer ik
heel erg sterk te zijn
11:36
for all my clientsclients,
274
684720
1659
voor al mijn cliënten.
11:38
because that's very importantbelangrijk to me,
275
686379
3814
Dat is heel belangrijk voor mij.
11:42
but seeingziend her,
276
690193
2929
Maar toen ik haar zag,
11:45
how brokengebroken and very weakzwak as she was,
277
693122
3902
hoe geschonden en
buitengewoon zwak zij was,
11:49
was very difficultmoeilijk.
278
697024
3297
was erg moeilijk.
11:52
It tooknam weeksweken for us to really get to
279
700321
3487
Het duurde weken voordat wij begrepen
11:55
what happenedgebeurd to her
280
703808
3356
wat er met haar gebeurd was
11:59
when she was in that househuis,
281
707164
1956
toen ze in dat huis zat.
12:01
but finallyTenslotte she startedbegonnen openingopening up to me,
282
709120
2640
Uiteindelijk begon zij toch
12:03
and when she openedgeopend up,
283
711760
2320
zich naar mij open te stellen.
12:06
what I heardgehoord was
284
714080
1472
Wat ik hoorde, was
12:07
she didn't know what her rightsrechten were,
285
715552
2600
dat zij niet wist
wat haar rechten waren,
maar ze wist dat ze
enige bescherming genoot
12:10
but she did know she had
a certainzeker levelniveau of protectionbescherming
286
718152
2203
12:12
by her governmentregering that failedmislukt her,
287
720355
2627
van de regering,
die het had laten afweten.
12:14
and so we were ablein staat to talk about
288
722982
1602
Dus konden we praten
12:16
what her legalwettelijk optionsopties were.
289
724584
2542
over haar wettelijke mogelijkheden.
Wij besloten met haar zaak
12:19
And so we decidedbeslist to take this casegeval
290
727126
2008
naar het opperste
gerechtshof te gaan.
12:21
to the SupremeOpperste CourtHof.
291
729134
1756
12:22
Now, this is extremelyuiterst significantsignificant,
292
730890
1870
Dit is buitengewoon belangrijk,
12:24
because this is the first time
293
732760
1913
omdat dit de eerste keer was
12:26
that a victimslachtoffer of domestichuiselijk violencegeweld in AfghanistanAfghanistan
294
734673
2836
dat een slachtoffer van
huishoudelijk geweld in Afghanistan
12:29
was beingwezen representedvertegenwoordigd by a lawyeradvocaat,
295
737509
2793
door een advocaat vertegenwoordigd werd.
12:32
a lawwet that's been on the
booksboeken for yearsjaar and yearsjaar,
296
740302
2735
Een wet die al vele jaren
in de boeken staat,
12:35
but untiltot SaharSahar, had never been used.
297
743037
3406
maar vóór Sahar nog nooit was toegepast.
12:38
In additiontoevoeging to this, we alsoook decidedbeslist
298
746443
2212
Daarnaast besloten we
ook een process wegens
civiele schade aan te spannen,
12:40
to sueSue for civilciviel damagesschade,
299
748655
1723
12:42
again usinggebruik makend van a lawwet that's never been used,
300
750378
2947
wederom met een wet die
nooit eerder gebruikt werd.
12:45
but we used it for her casegeval.
301
753325
3028
Wij gebruikten deze voor haar zaak.
12:48
So there we were at the SupremeOpperste CourtHof
302
756353
2262
Voor het Hooggerechtshof
12:50
arguingarguing in frontvoorkant of 12 AfghanAfghaanse justicesJustices,
303
758615
3242
pleitten we voor 12 Afghaanse rechters.
12:53
me as an AmericanAmerikaanse femalevrouw lawyeradvocaat,
304
761857
2636
Ik als Amerikaanse vrouwelijke advocaat,
12:56
and SaharSahar, a youngjong womanvrouw
305
764493
3487
en Sahar, een jonge vrouw
12:59
who when I metleerde kennen her couldn'tkon het niet
speakspreken abovebovenstaand a whisperWhisper.
306
767980
5183
die bij onze kennismaking
niet meer kon dan fluisteren.
13:05
She stoodstond up,
307
773163
1671
Zij stond op,
13:06
she foundgevonden her voicestem,
308
774834
2286
ze vond haar stem,
en mijn meisje zei hen,
dat ze gerechtigheid wilde
13:09
and my girlmeisje told them that she wanted justicegerechtigheid,
309
777120
2797
13:11
and she got it.
310
779917
2639
en dat kreeg ze.
13:14
At the endeinde of it all, the courtrechtbank unanimouslymet eenparigheid van stemmen agreedAkkoord
311
782556
2829
Uiteindelijk besloot het hof unaniem
13:17
that her in-lawsschoonouders should be
arrestedgearresteerd for what they did to her,
312
785385
4183
dat haar schoongezin zou worden
gearresteerd voor hun daden,
13:21
her fuckingneuken brotherbroer should alsoook be arrestedgearresteerd
313
789568
2609
dat haar klotebroer ook
gearresteerd moest worden
omdat hij haar verkocht ---
13:24
for sellingselling her —
314
792177
1946
13:26
(ApplauseApplaus) —
315
794123
4420
(Applaus) ---
en zij gingen akkoord
dat zij inderdaad recht had
13:30
and they agreedAkkoord that she did have a right
316
798543
2003
13:32
to civilciviel compensationeen vergoeding.
317
800546
2418
op civiele vergoeding.
13:34
What SaharSahar has showngetoond us is that we can attackaanval
318
802964
2779
Sahar liet zien dat wij
slechte gebruiken kunnen tegengaan
13:37
existingbestaand badslecht practicespraktijken by usinggebruik makend van the lawswetten
319
805743
2778
door de wetten te gebruiken
zoals ze bedoeld zijn.
13:40
in the waysmanieren that they're intendedvoorgenomen to be used,
320
808521
2938
13:43
and by protectingbescherming SaharSahar,
321
811459
2481
Door het beschermen van Sahar,
13:45
we are protectingbescherming ourselvesonszelf.
322
813940
3580
beschermen wij onszelf.
13:49
After havingmet workedwerkte in AfghanistanAfghanistan
323
817520
1632
Na ruim 6 jaar in Afghanistan
te hebben gewerkt,
13:51
for over sixzes yearsjaar now,
324
819152
1998
denken veel van mijn
familie en vrienden
13:53
a lot of my familyfamilie and friendsvrienden think
325
821150
2051
13:55
that what I do lookslooks like this.
326
823201
2792
dat mijn werk er zo uitziet:
13:57
(LaughterGelach)
327
825993
2506
(Gelach)
14:00
But in all actualityactualiteit, what I do lookslooks like this.
328
828499
4638
In realiteit ziet wat ik doe, er zo uit:
14:05
Now, we can all do something.
329
833137
1873
Wij kunnen allemaal íets doen.
14:07
I'm not sayinggezegde we should all buykopen a
planevlak ticketticket and go to AfghanistanAfghanistan,
330
835010
2780
Ik zeg niet dat iedereen
naar Afghanistan moet gaan,
14:09
but we can all be contributorsbijdragers
331
837790
3022
maar wij kunnen allemaal bijdragen
aan een mondiale economie van
mensenrechten.
14:12
to a globalglobaal humanmenselijk rightsrechten economyeconomie.
332
840812
2059
14:14
We can createcreëren a culturecultuur of transparencytransparantie
333
842871
2268
Wij kunnen een cultuur scheppen
van transparantie en wettelijkheid
14:17
and accountabilityverantwoording to the lawswetten,
334
845139
1324
en overheden aanspreken
op hun verantwoordelijkheden
14:18
and make governmentsoverheden more accountableverantwoordelijk to us,
335
846463
2411
14:20
as we are to them.
336
848874
3023
zoals zij ook bij ons doen.
14:23
A fewweinig monthsmaanden agogeleden, a SouthSouth AfricanAfrikaanse lawyeradvocaat
337
851897
1992
Enkele maanden geleden kreeg ik bezoek
van een Zuid-Afrikaanse advocaat.
14:25
visitedbezocht me in my officekantoor
338
853889
1755
Hij zei: "Ik wilde je ontmoeten.
14:27
and he said, "I wanted to meetontmoeten you.
339
855644
1925
14:29
I wanted to see what a crazygek personpersoon lookedkeek like."
340
857569
3994
Ik wilde zien hoe een
waanzinnige eruit ziet. "
14:33
The lawswetten are oursDe onze,
341
861563
1979
De wetten zijn van ons,
14:35
and no matterer toe doen what your ethnicityetniciteit,
342
863542
2033
ongeacht je etniciteit,
14:37
nationalitynationaliteit, gendergeslacht, racerace,
343
865575
2891
nationaliteit, geslacht of ras.
14:40
they belongbehoren to us,
344
868466
2119
Ze zijn van ons,
14:42
and fightingvechten for justicegerechtigheid is not an acthandelen of insanitykrankzinnigheid.
345
870585
4789
en voor gerechtigheid vechten is
geen daad van waanzin.
Ook het bedrijfsleven moet wakker worden.
14:47
BusinessesBedrijven alsoook need to get with the programprogramma.
346
875374
2241
Een bedrijfsinvestering in mensenrechten
14:49
A corporatezakelijke investmentinvestering in humanmenselijk rightsrechten
347
877615
1721
14:51
is a capitalhoofdstad gainkrijgen on your businessesondernemingen,
348
879336
1878
is een meerwaarde voor jullie bedrijven.
14:53
and whetherof you're a businessbedrijf, an NGONGO,
349
881214
2126
Of je nu een bedrijf, een ngo,
14:55
or a privateprivaat citizeninwoner, ruleregel
of lawwet benefitsvoordelen all of us.
350
883340
4095
of een privé persoon bent,
het recht is tot nut van iedereen.
14:59
And by workingwerkend togethersamen with a concertedgecoördineerde mindsetmanier van denken,
351
887435
2315
Door eensgezind samen te werken
15:01
throughdoor the people, publicopenbaar and privateprivaat sectorsector,
352
889750
3456
in de mensen-, de openbare
en private sector,
kunnen wij een mondiale
economie van mensenrechten scheppen
15:05
we can createcreëren a globalglobaal humanmenselijk rightsrechten economyeconomie
353
893206
2297
15:07
and all becomeworden globalglobaal investorsinvesteerders in humanmenselijk rightsrechten.
354
895503
3533
waarin iedereen wereldwijd
investeert in mensenrechten.
15:11
And by doing this,
355
899036
1784
Zodoende kunnen we samen
gerechtigheid bewerkstelligen.
15:12
we can achievebereiken justnesseerlijkheid togethersamen.
356
900820
2660
15:15
Thank you.
357
903480
2093
Dank u.
15:17
(ApplauseApplaus)
358
905573
4000
(Applaus)
Translated by Swantje Hanke
Reviewed by Axel Saffran

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Kimberley Motley - International litigator
American lawyer Kimberley Motley is the only Western litigator in Afghanistan's courts; as her practice expands to other countries, she thinks deeply about how to build the capacity of rule of law globally.

Why you should listen

Kimberley Motley possesses a rare kind of grit—the kind necessary to hang a shingle in Kabul, represent the under-represented, weather a kaleidoscope of threats, and win the respect of the Afghan legal establishment (and of tribal leaders). At present she practices in the U.S., Afghanistan, Dubai, and the International Criminal Courts; as her practice expands to other countries, she thinks deeply about how to engage the legal community to build the capacity of rule of law globally.

After spending five years as a public defender in her native Milwaukee, Motley headed to Afghanistan to join a legal education program run by the U.S. State Department. She noticed Westerners stranded in Afghan prisons without representation, and started defending them. Today, she’s the only Western litigator in Kabul, and one of the most effective defense attorneys in Afghanistan. Her practice, which reports a 90 percent success rate, often represents non-Afghan defendants as well as pro-bono human rights cases.

More profile about the speaker
Kimberley Motley | Speaker | TED.com