ABOUT THE SPEAKER
Jared Diamond - Civilization scholar
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies.

Why you should listen

In his books Guns, Germs and Steel and Collapse (and the popular PBS and National Geographic documentaries they inspired), big-picture scholar Jared Diamond explores civilizations and why they all seem to fall. Now in his latest book, The World Until Yesterday, Diamond examines small, traditional, tribal societies -- and suggests that modern civilization is only our latest solution to survival.
 
Diamond’s background in evolutionary biology, geography and physiology informs his integrated vision of human history. He posits that success -- and failure -- depends on how well societies adapt to their changing environment.

More profile about the speaker
Jared Diamond | Speaker | TED.com
TED2003

Jared Diamond: Why do societies collapse?

Jared Diamond over de ondergang van beschavingen

Filmed:
2,576,778 views

Waarom gaan beschavingen ten onder? De Noormannen uit het Groenland ten tijde van de IJzertijd, en de ontbossing op het Paaseiland en in Montana van vandaag, leren Jared Diamond signalen herkennen die voorbodes zijn van ondergang, en hoe we die -- als we het op tijd opmerken -- kunnen vermijden.
- Civilization scholar
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
I think all of us have been interestedgeïnteresseerd, at one time or anothereen ander,
0
0
4000
Ik denk dat iedereen ooit wel eens geïnteresseerd is geweest
00:22
in the romanticromantisch mysteriesmysteries of all those societiessamenlevingen that collapsedingestort,
1
4000
4000
in de romantische mysteries van vergane beschavingen,
00:27
suchzodanig as the classicklassiek MayaMaya in the YucatanYucatan, the EasterPasen IslandersEilandbewoners,
2
9000
4000
zoals de oude Maya en de Yucatan, de Paaseilanders,
00:32
the AnasaziAnasazi, FertileVruchtbare CrescentCrescent societymaatschappij, AngorAngor WatWat, Great ZimbabweZimbabwe
3
14000
4000
de Anasazi, de beschaving van de Vruchtbare Sikkel, Angor Wat, Groot Zimbabwe
00:36
and so on. And withinbinnen the last decadedecennium or two,
4
18000
3000
enzovoorts. En in de laatste twintig jaar
00:40
archaeologistsarcheologen have showngetoond us that there were environmentalmilieu problemsproblemen
5
22000
4000
hebben archeologen aangetoond dat milieuproblemen aan de basis lagen
00:44
underlyingonderliggende manyveel of these pastverleden collapsesinstort.
6
26000
2000
van vele van deze ondergangen.
00:47
But there were alsoook plentyovervloed of placesplaatsen in the worldwereld-
7
29000
1000
Maar op vele andere plaatsen in de wereld
00:48
where societiessamenlevingen have been developingontwikkelen for thousandsduizenden of yearsjaar
8
30000
3000
hebben beschavingen zich duizenden jaren ontwikkeld
00:52
withoutzonder any signteken of a majorgroot collapseineenstorting,
9
34000
2000
zonder enig teken van ondergang,
00:54
suchzodanig as JapanJapan, JavaJava, TongaTonga and TikopeaTikopea. So evidentlyblijkbaar, societiessamenlevingen
10
36000
5000
zoals Japan, Java, Tonga en Tikopea. Dus, beschavingen in sommige gebieden zijn fragieler dan in andere gebieden.
01:00
in some areasgebieden are more fragilebreekbaar than in other areasgebieden.
11
42000
2000
zoals Japan, Java, Tonga en Tikopea. Dus, beschavingen in sommige gebieden zijn fragieler dan in andere gebieden.
01:03
How can we understandbegrijpen what makesmerken some societiessamenlevingen more fragilebreekbaar
12
45000
3000
Hoe kunnen we begrijpen waarom sommige beschavingen fragieler zijn
01:06
than other societiessamenlevingen? The problemprobleem is obviouslyduidelijk relevantrelevant
13
48000
6000
dan andere beschavingen? Dit probleem is duidelijk ook vandaag erg relevant,
01:12
to our situationsituatie todayvandaag, because todayvandaag as well, there are
14
54000
3000
omdat er ook hedendaagse beschavingen zijn die
01:15
some societiessamenlevingen that have alreadynu al collapsedingestort, suchzodanig as SomaliaSomalië
15
57000
3000
al ten onder zijn gegaan, zoals Somalië,
01:19
and RwandaRwanda and the formervoormalig YugoslaviaJoegoslavië. There are alsoook
16
61000
3000
en Rwanda en het voormalige Joegoslavië. Sommige beschavingen
01:22
societiessamenlevingen todayvandaag that maymei be closedichtbij to collapseineenstorting, suchzodanig as NepalNepal, IndonesiaIndonesië and ColumbiaColumbia.
17
64000
5000
staan misschien aan de afgrond, zoals Nepal, Indonesië en Colombië.
01:27
What about ourselvesonszelf?
18
69000
3000
Hoe staan wij ervoor?
01:30
What is there that we can learnleren from the pastverleden that would help us avoidvermijden
19
72000
5000
Wat kunnen we leren van het verleden dat ons in staat zou stellen om te vermijden
01:36
decliningdalende or collapsingsamenvouwen in the way that so manyveel pastverleden societiessamenlevingen have?
20
78000
3000
dat we ten onder gaan zoals zovele vroegere beschavingen?
01:41
ObviouslyUiteraard the answerantwoord to this questionvraag is not going
21
83000
2000
Uiteraard zal het antwoord op deze vraag
01:43
to be a singlesingle factorfactor. If anyoneiedereen tellsvertelt you that there is a single-factorsingle-factor
22
85000
3000
niet slechts één factor zijn. Als iemand je vertelt dat er één factor is die
01:47
explanationuitleg for societalmaatschappelijke collapsesinstort, you know right away
23
89000
3000
de teloorgang van beschavingen bepaalt, weet je onmiddellijk dat je
01:50
that they're an idiotidioot. This is a complexcomplex subjectonderwerpen.
24
92000
3000
met een idioot te maken hebt. Dit is
01:54
But how can we make sensezin out of the complexitiescomplexiteiten of this subjectonderwerpen?
25
96000
3000
een ingewikkeld onderwerp. Maar hoe kunnen we dan duidelijkheid scheppen in de complexiteit van dit onderwerp?
01:58
In analyzinganalyseren societalmaatschappelijke collapsesinstort, I've arrivedaangekomen at a
26
100000
3000
Door de ondergangen van beschavingen te analyseren, ben ik
02:01
five-pointvijf-punts frameworkkader -- a checklistControlelijst of things that I go throughdoor
27
103000
4000
tot een vijf-punten kader gekomen: een lijst van een aantal dingen die ik langsloop
02:05
to try and understandbegrijpen collapsesinstort. And I'll illustrateillustreren that five-pointvijf-punts
28
107000
4000
om ondergangen te begrijpen. En ik zal dit vijf-punten kader
02:10
frameworkkader by the extinctionuitdoving of the GreenlandGroenland NorseNoordse societymaatschappij.
29
112000
4000
illustreren aan de hand van de ondergang van de Groenlandse beschaving van Noormannen.
02:15
This is a EuropeanEuropese societymaatschappij with literateLiterate recordsarchief,
30
117000
3000
Dit is een Europese beschaving met geschreven bronnen,
02:18
so we know a good dealtransactie about the people and theirhun motivationmotivatie.
31
120000
3000
zodat we een goede kijk hebben op de mensen en hun beweegredenen.
02:22
In ADAD 984 VikingsVikingen wentgegaan out to GreenlandGroenland, settledverrekend GreenlandGroenland,
32
124000
4000
In het jaar 984 van onze jaartelling vertrokken Vikingen naar Groenland om er zich te vestigen,
02:26
and around 1450 they diedging dood out -- the societymaatschappij collapsedingestort,
33
128000
4000
en rond het jaar 1450 stierven ze uit -- de beschaving ging ten onder,
02:30
and everyelk one of them endedbeëindigde up deaddood.
34
132000
2000
en iedereen kwam om.
02:32
Why did they all endeinde up deaddood? Well, in my five-pointvijf-punts frameworkkader,
35
134000
4000
Waarom kwam iedereen om? Wel, het eerste punt in mijn vijf-punten kader
02:36
the first itemitem on the frameworkkader is to look for humanmenselijk impactsimpacts
36
138000
4000
houdt in dat we op zoek gaan naar menselijke invloeden op het milieu:
02:40
on the environmentmilieu: people inadvertentlyonbedoeld destroyingvernietigen the resourcehulpbron
37
142000
3000
mensen die onbewust de grondstoffen vernietigen
02:43
basebaseren on whichwelke they dependafhangen. And in the casegeval of the VikingViking NorseNoordse,
38
145000
4000
waarvan ze afhankelijk zijn. En in het geval van de Vikingen
02:48
the VikingsVikingen inadvertentlyonbedoeld causedveroorzaakt soilbodem erosionerosie and deforestationontbossing,
39
150000
5000
was het de onbewust veroorzaakte bodemerosie en ontbossing die een groot probleem
02:53
whichwelke was a particularbijzonder problemprobleem for them because
40
155000
2000
vormden, omdat ze bossen
02:56
they requirednodig forestsbossen to make charcoalhoutskool, to make ironijzer.
41
158000
3000
nodig hadden voor houtskool om ijzer te maken.
02:59
So they endedbeëindigde up an IronIjzer AgeLeeftijd EuropeanEuropese societymaatschappij, virtuallyvirtueel
42
161000
4000
Uiteindelijk werd het voor de Europese Ijzertijd-beschaving vrijwel
03:03
unableniet in staat to make theirhun owneigen ironijzer. A secondtweede itemitem on my checklistControlelijst is
43
165000
4000
onmogelijk om hun eigen ijzer te produceren. Een tweede item op mijn lijst is
03:08
climateklimaat changeverandering. ClimateKlimaat can get warmerwarmer or colderkouder or dryerhaardroger or wetternatter.
44
170000
5000
klimaatverandering. Het klimaat kan warmer worden, of kouder, of droger, of natter.
03:14
In the casegeval of the VikingsVikingen -- in GreenlandGroenland, the climateklimaat got colderkouder
45
176000
3000
In het Groenland van de Vikingen werd het klimaat kouder
03:18
in the latelaat 1300s, and especiallyvooral in the 1400s. But a coldkoude climateklimaat
46
180000
4000
op het einde van de jaren 1300 en vooral in de jaren 1400. Maar een koud klimaat
03:22
isn't necessarilynodig fataldodelijk, because the InuitInuit -- the EskimosEskimo 's inhabitingbevolken
47
184000
4000
is niet noodzakelijk dodelijk, want de Inuit -- de Eskimo's die eveneens op Groenland woonden -- overleefden zelfs beter in een koud klimaat
03:27
GreenlandGroenland at the samedezelfde time -- did better, ratherliever than worseerger,
48
189000
2000
is niet noodzakelijk dodelijk, want de Inuit -- de Eskimo's die eveneens op Groenland woonden -- overleefden zelfs beter in een koud klimaat
03:29
with coldkoude climatesklimaten. So why didn't the GreenlandGroenland NorseNoordse as well?
49
191000
3000
dan in een warm. Waarom konden de Groenlandse Noormannen dat dan niet?
03:33
The thirdderde thing on my checklistControlelijst is relationsrelaties with neighboringnaburig
50
195000
3000
Het derde punt op mijn lijst is de relatie met naburige
03:37
friendlyvriendelijk societiessamenlevingen that maymei propprop up a societymaatschappij. And if that
51
199000
4000
bevriende beschavingen die steun kunnen verlenen aan een beschaving.
03:41
friendlyvriendelijk supportondersteuning is pulledgetrokken away, that maymei make a societymaatschappij
52
203000
3000
Wanneer deze steun wegvalt, zou een beschaving
03:44
more likelywaarschijnlijk to collapseineenstorting. In the casegeval of the GreenlandGroenland NorseNoordse,
53
206000
3000
gevoeliger kunnen zijn voor ondergang. De Groenlandse Noormannen
03:48
they had tradehandel with the mothermoeder countryland -- NorwayNoorwegen --
54
210000
2000
handelden met het moederland, Noorwegen,
03:50
and that tradehandel dwindledgeslonken: partlygedeeltelijk because NorwayNoorwegen got weakerzwakkere,
55
212000
4000
en die handel verzandde uiteindelijk, deels omdat Noorwegen zwakker stond,
03:54
partlygedeeltelijk because of seazee iceijs- betweentussen GreenlandGroenland and NorwayNoorwegen.
56
216000
3000
en deels door het zee-ijs tussen Groenland en Noorwegen.
03:59
The fourthvierde itemitem on my checklistControlelijst is relationsrelaties with hostilevijandig societiessamenlevingen.
57
221000
5000
Het vierde punt op mijn lijst is de relatie met vijandige beschavingen.
04:05
In the casegeval of NorseNoordse GreenlandGroenland, the hostilesvijanden were the InuitInuit --
58
227000
3000
De vijanden van de Groenlandse Noormannen waren de Inuit,
04:08
the EskimosEskimo 's sharingdelen GreenlandGroenland -- with whomwie the NorseNoordse
59
230000
3000
de Eskimo's die op Groenland woonden en met wie de Noormannen
04:12
got off to badslecht relationshipsrelaties. And we know that the InuitInuit
60
234000
4000
vijandige contacten onderhielden. En we weten dat de Inuit
04:16
killedgedood the NorseNoordse and, probablywaarschijnlijk of greatergroter importancebelang,
61
238000
3000
Noormannen vermoordden, en, waarschijnlijk nog belangrijker,
04:19
maymei have blockedgeblokkeerd accesstoegang to the outerbuitenste fjordsfjorden, on whichwelke
62
241000
4000
hen de toegang tot de fjorden aan de kust ontnamen, zodat de Vikingen niet
04:23
the NorseNoordse dependedafhankelijk for sealsseals at a criticalkritisch time of the yearjaar.
63
245000
4000
op zeehonden konden jagen tijdens de kritieke periodes van het jaar.
04:27
And then finallyTenslotte, the fifthvijfde itemitem on my checklistControlelijst is the politicalpolitiek,
64
249000
4000
En het vijfde punt op mijn lijst, ten slotte, zijn de politieke, economische
04:31
economiceconomisch, socialsociaal and culturalcultureel factorsfactoren in the societymaatschappij that make it
65
253000
4000
sociale en culturele factoren in de beschaving die bepalen
04:35
more or lessminder likelywaarschijnlijk that the societymaatschappij will perceivewaarnemen and solveoplossen its
66
257000
4000
of de beschaving haar milieuproblemen al dan niet
04:39
environmentalmilieu problemsproblemen. In the casegeval of the GreenlandGroenland NorseNoordse,
67
261000
4000
zal opmerken en oplossen. Culturele factoren die het moeilijk maakten voor de Groenlandse Vikingen om
04:44
culturalcultureel factorsfactoren that madegemaakt it difficultmoeilijk for them
68
266000
2000
zal opmerken en oplossen. Culturele factoren die het moeilijk maakten voor de Groenlandse Vikingen om
04:46
to solveoplossen theirhun problemsproblemen were: theirhun commitmentsverplichtingen to a
69
268000
3000
hun problemen op te lossen, waren hun toegewijde
04:49
ChristianChristelijke societymaatschappij investinginvesteren heavilyhard in cathedralskathedralen; theirhun beingwezen
70
271000
4000
Christelijke beschaving die zwaar in kathedralen investeerde,
04:53
a competitive-rankedconcurrerende-gerangschikt chieflyhoofdzakelijk societymaatschappij; and theirhun scornminachting for the InuitInuit,
71
275000
5000
hun competitieve rangorde en hun minachting voor de Inuit,
04:59
from whomwie they refusedgeweigerd to learnleren. So that's how the five-partvijf-delige
72
281000
3000
van wie ze weigerden te leren. Deze vijf punten
05:02
frameworkkader is relevantrelevant to the collapseineenstorting and eventualuiteindelijke extinctionuitdoving of the GreenlandGroenland NorseNoordse.
73
284000
5000
schetsen het kader voor de ondergang van de Groenlandse Noormannen.
05:07
What about a societymaatschappij todayvandaag?
74
289000
3000
Hoe zit het met hedendaagse beschavingen?
05:10
For the pastverleden fivevijf yearsjaar, I've been takingnemen my wifevrouw and kidskinderen to
75
292000
4000
Sinds vijf jaar neem ik mijn vrouw en kinderen mee naar
05:14
SouthwesternZuidwestelijke MontanaMontana, where I workedwerkte as a teenagertiener
76
296000
3000
het zuid-westen van Montana, waar ik als tiener werkte
05:17
on the hayhooi harvestoogst. And MontanaMontana, at first sightzicht, seemslijkt
77
299000
3000
bij het oogsten van het hooi. En op het eerste zicht lijkt de natuur
05:21
like the mostmeest pristineongerept environmentmilieu in the UnitedVerenigd StatesStaten.
78
303000
3000
in Montana een van de meest intacte van de Verenigde Staten te zijn.
05:24
But scratchkrassen the surfaceoppervlak, and MontanaMontana sufferslijdt from seriousernstig problemsproblemen.
79
306000
5000
Maar onderhuids heeft Montana te kampen met grote problemen.
05:29
Going throughdoor the samedezelfde checklistControlelijst: humanmenselijk environmentalmilieu impactsimpacts?
80
311000
3000
Als we dezelfde lijst doorlopen: menselijke milieu-invloeden.
05:33
Yes, acuteacuut in MontanaMontana. ToxicGiftig problemsproblemen from minede mijne wasteverspilling
81
315000
4000
Ja, nijpend in Montana. Problemen met giftig mijnafval hebben voor miljarden
05:38
have causedveroorzaakt damageschade of billionsmiljarden of dollarsdollars.
82
320000
2000
dollar schade veroorzaakt.
05:41
ProblemsProblemen from weedsonkruid, weedonkruid controlcontrole, costkosten MontanaMontana nearlybijna
83
323000
3000
Problemen met onkruid en onkruidbestrijding kosten Montana
05:44
200 millionmiljoen dollarsdollars a yearjaar. MontanaMontana has lostde weg kwijt agriculturalagrarisch areasgebieden
84
326000
4000
bijna 200 miljoen dollar per jaar. Landbouwgronden die verloren gaan
05:48
from salinizationverzilting, problemsproblemen of forestBos managementbeheer,
85
330000
3000
door verzilting, problemen met bosbeheer,
05:52
problemsproblemen of forestBos firesbranden. SecondTweede itemitem on my checklistControlelijst:
86
334000
3000
problemen met bosbranden. Tweede punt op mijn lijst:
05:56
climateklimaat changeverandering. Yes -- the climateklimaat in MontanaMontana is gettingkrijgen warmerwarmer
87
338000
3000
klimaatverandering. Ja -- het klimaat in Montana wordt warmer
05:59
and drierdroger, but MontanaMontana agriculturelandbouw dependshangt af especiallyvooral on irrigationirrigatie
88
341000
4000
en droger, maar de landbouw in Montana is vooral afhankelijk van irrigatie
06:03
from the snowsneeuw packpak, and as the snowsneeuw is meltingsmeltend -- for examplevoorbeeld,
89
345000
3000
door sneeuwopslag, en als de sneeuw wegsmelt, bijvoorbeeld
06:07
as the glaciersgletsjers in GlacierGletsjer NationalNationale ParkPark are disappearingverdwijnen --
90
349000
3000
als de gletsjers in Glacier National Park verdwijnen,
06:10
that's badslecht newsnieuws for MontanaMontana irrigationirrigatie agriculturelandbouw.
91
352000
3000
is dat slecht nieuws voor de irrigatielandbouw in Montana.
06:14
ThirdDerde thing on my checklistControlelijst: relationsrelaties with friendliesVriendschappelijke wedstrijden
92
356000
2000
Derde punt op mijn lijst: goede relaties die
06:16
that can sustainvolhouden the societymaatschappij. In MontanaMontana todayvandaag, more than halfvoor de helft of
93
358000
4000
de beschaving kunnen ondersteunen. In het hedendaagse Montana is
06:20
the incomeinkomen of MontanaMontana is not earnedverdiend withinbinnen MontanaMontana,
94
362000
3000
meer dan de helft van het inkomen niet afkomstig,
06:24
but is derivedafgeleide from out of statestaat: transferoverdracht paymentsbetalingen from
95
366000
3000
binnen Montana, maar van buitenaf: overboekingen van
06:27
socialsociaal securityveiligheid, investmentsinvesteringen and so on --
96
369000
2000
sociale zekerheid, investeringen enz..,
06:30
whichwelke makesmerken MontanaMontana vulnerablekwetsbaar to the restrust uit of the UnitedVerenigd StatesStaten.
97
372000
3000
die Montana kwetsbaar maken voor de rest van de Verenigde Staten.
06:34
FourthVierde: relationsrelaties with hostilesvijanden. MontanansMontanans have the samedezelfde problemsproblemen
98
376000
4000
Ten vierde: vijandige relaties. Montanezen hebben dezelfde problemen
06:38
as do all AmericansAmerikanen, in beingwezen sensitivegevoelig to problemsproblemen
99
380000
4000
dan andere Amerikanen: ze zijn gevoelig voor problemen die
06:42
createdaangemaakt by hostilesvijanden overseasoverzee affectinginvloed our oilolie- suppliesbenodigdheden,
100
384000
4000
door overzeese vijanden gecreëerd worden en onze toelevering van olie beïnvloeden,
06:46
and terroristterrorist attacksaanvallen. And finallyTenslotte, last itemitem on my checklistControlelijst:
101
388000
5000
en terroristische aanvallen. En ten slotte, het laatste punt van mijn lijst: de vraag hoe politieke,
06:52
questionvraag of how politicalpolitiek, economiceconomisch, socialsociaal, culturalcultureel attitudesattitudes
102
394000
2000
economische, sociale, culturele opvattingen
06:55
playspelen into this. MontanansMontanans have long-heldlang gekoesterde valueswaarden, whichwelke todayvandaag
103
397000
4000
hierin meespelen. Montanezen hebben oeroude waarden die vandaag in de weg lijken komen te staan
07:00
seemlijken to be gettingkrijgen in the way of theirhun solvingoplossen theirhun owneigen problemsproblemen.
104
402000
2000
voor het oplossen van hun problemen.
07:03
Long-heldLang gekoesterde devotiontoewijding to logginglogging and to minesmijnen and to agriculturelandbouw,
105
405000
4000
Een oude traditie van ontbossing en mijnen en landbouw,
07:07
and to no governmentregering regulationregulatie; valueswaarden that workedwerkte well
106
409000
4000
zonder inmenging van de overheid. Waarden die goed werkten in het verleden
07:11
in the pastverleden, but they don't seemlijken to be workingwerkend well todayvandaag.
107
413000
2000
maar die niet goed lijken te werken vandaag.
07:15
So, I'm looking at these issueskwesties of collapsesinstort
108
417000
2000
Zodoende onderzoek ik deze factoren
07:17
for a lot of pastverleden societiessamenlevingen and for manyveel presentaanwezig societiessamenlevingen.
109
419000
4000
in de ondergang van vele vroegere en hedendaagse beschavingen.
07:22
Are there any generalalgemeen conclusionsconclusies that ariseontstaan?
110
424000
2000
Komen er algemene conclusies boven drijven?
07:24
In a way, just like Tolstoy'sTolstoj 's statementuitspraak about everyelk unhappyongelukkig marriagehuwelijk
111
426000
4000
Net zoals in de uitspraak van Tolstoy dat ieder ongelukkig huwelijk
07:29
beingwezen differentverschillend, everyelk collapsedingestort or endangeredbedreigde societymaatschappij is differentverschillend --
112
431000
3000
verschillend is, is ook elke vergane of bedreigde beschaving verschillend --
07:32
they all have differentverschillend detailsgegevens. But neverthelessniettemin, there are certainzeker
113
434000
4000
telkens verschillen de details. Maar toch zijn er zekere overeenkomsten
07:36
commongemeenschappelijk threadsthreads that emergeopduiken from these comparisonsvergelijkingen
114
438000
3000
die naar voren komen uit deze vergelijkingen van
07:39
of pastverleden societiessamenlevingen that did or did not collapseineenstorting
115
441000
3000
vroegere beschavingen die al dan niet vergingen
07:42
and threatenedbedreigd societiessamenlevingen todayvandaag. One interestinginteressant commongemeenschappelijk threaddraad
116
444000
6000
en bedreigde hedendaagse beschavingen. Eén interessante overeenkomst
07:49
has to do with, in manyveel casesgevallen, the rapiditysnelheid of collapseineenstorting
117
451000
4000
is de meestal snelle ondergang nadat een beschaving
07:53
after a societymaatschappij reachesbereikt its peakhoogtepunt. There are manyveel societiessamenlevingen
118
455000
3000
zijn hoogtepunt bereikt. Er zijn verscheidene beschavingen
07:57
that don't windwind down graduallygeleidelijk, but they buildbouwen up -- get richerrijker
119
459000
3000
die niet langzaam verpauperen, maar gestaag opbouwen, rijker worden
08:00
and more powerfulkrachtig -- and then withinbinnen a shortkort time, withinbinnen a fewweinig decadestientallen jaren
120
462000
3000
en machtiger, en dan op korte tijd, binnen een aantal decennia
08:04
after theirhun peakhoogtepunt, they collapseineenstorting. For examplevoorbeeld,
121
466000
2000
na hun hoogtepunt, in elkaar klappen.
08:06
the classicklassiek lowlandlaagland MayaMaya of the YucatanYucatan beganbegon to collapseineenstorting in the
122
468000
5000
Bijvoorbeeld: de ondergang van de oude Maya van Yucatan begon in de vroege
08:12
earlyvroeg 800s -- literallyletterlijk a fewweinig decadestientallen jaren after the MayaMaya were buildinggebouw
123
474000
3000
jaren 800, letterlijk een aantal decennia nadat de Maya
08:15
theirhun biggestgrootste monumentsmonumenten, and MayaMaya populationbevolking was greatestbeste.
124
477000
5000
hun grootste monumenten bouwden en hun bevolkingsaantal het hoogst was.
08:20
Or again, the collapseineenstorting of the SovietSovjet-Unie UnionUnie tooknam placeplaats
125
482000
3000
Zo ook, de ondergang van de Sovietunie gebeurde in
08:23
withinbinnen a couplepaar of decadestientallen jaren, maybe withinbinnen a decadedecennium, of the time
126
485000
3000
minder dan 20 jaar, misschien zelfs 10, na de periode waarin
08:27
when the SovietSovjet-Unie UnionUnie was at its greatestbeste powermacht.
127
489000
2000
de Sovietunie het machtigste was.
08:30
An analogueanaloge would be the growthgroei of bacteriabacterie in a petriPetri dishschotel.
128
492000
4000
Een analoog voorbeeld is de groei van bacteriën in een petrischaaltje.
08:35
These rapidsnel collapsesinstort are especiallyvooral likelywaarschijnlijk where there's
129
497000
3000
Zulke snelle ondergangen zijn vooral te verwachten bij
08:38
a mismatchmismatch betweentussen availablebeschikbaar resourcesmiddelen and resourcehulpbron consumptionconsumptie,
130
500000
4000
een verkeerde verhouding tussen de beschikbare levensbronnen en hun consumptie,
08:43
or a mismatchmismatch betweentussen economiceconomisch outlaysuitgaven and economiceconomisch potentialpotentieel.
131
505000
3000
of tussen economische plannen en economisch potentieel.
08:47
In a petriPetri dishschotel, bacteriabacterie growgroeien. Say they doubledubbele everyelk generationgeneratie,
132
509000
5000
In een petrischaaltje groeien bacteriën. Veronderstel dat ze elke generatie hun aantal verdubbelen,
08:52
and fivevijf generationsgeneraties before the endeinde the petriPetri dishschotel is 15/16thsths emptyleeg,
133
514000
5000
en vijf generaties vóór het einde is het petrischaaltje voor 15/16de leeg,
08:57
and then the nextvolgende generation'sgeneratie 3/4thsths emptyleeg, and the nextvolgende generationgeneratie
134
519000
3000
en bij de volgende generatie is het voor 3/4de leeg, en
09:01
halfvoor de helft emptyleeg. WithinBinnen one generationgeneratie after the petriPetri dishschotel still
135
523000
4000
bij de volgende half leeg. Binnen één generatie nadat het petrischaaltje nog
09:05
beingwezen halfvoor de helft emptyleeg, it is fullvol. There's no more foodeten and the bacteriabacterie have collapsedingestort.
136
527000
5000
half leeg was, is het helemaal vol. Er is geen voedsel meer en de bacteriën vergaan.
09:10
So, this is a frequentveel voorkomend themethema:
137
532000
2000
Dus, het is een terugkerend thema dat beschavingen
09:12
societiessamenlevingen collapseineenstorting very soonspoedig after reachingbereiken theirhun peakhoogtepunt in powermacht.
138
534000
4000
erg snel na hun hoogtepunt in elkaar klappen.
09:17
What it meansmiddelen to put it mathematicallywiskundig is that, if you're concernedbezorgd
139
539000
2000
Dit betekent in wiskundige termen dat, als je bezorgd bent om een hedendaagse beschaving, je niet naar de waarde
09:19
about a societymaatschappij todayvandaag, you should be looking not at the valuewaarde
140
541000
5000
Dit betekent in wiskundige termen dat, als je bezorgd bent om een hedendaagse beschaving, je niet naar de waarde
09:24
of the mathematicalwiskundig functionfunctie -- the wealthrijkdom itselfzelf -- but you should
141
546000
3000
van de wiskundige functie moet kijken, de welvaart zelf,
09:27
be looking at the first derivativederivaat and the secondtweede derivativesderivaten
142
549000
3000
maar naar de eerste en de tweede afgeleide van de functie.
09:30
of the functionfunctie. That's one generalalgemeen themethema. A secondtweede generalalgemeen themethema
143
552000
4000
Dat is één algemeen thema. Een tweede algemeen thema
09:35
is that there are manyveel, oftenvaak subtlesubtiel environmentalmilieu factorsfactoren that make
144
557000
5000
is dat er vele, meestal subtiele milieufactoren zijn die sommige
09:40
some societiessamenlevingen more fragilebreekbaar than othersanderen. ManyVeel of those factorsfactoren
145
562000
4000
beschavingen fragieler maken dan andere, en vele van deze factoren
09:44
are not well understoodbegrijpelijk. For examplevoorbeeld, why is it that in the PacificStille Oceaan,
146
566000
3000
begrijpen we nog niet ter dege. Bijvoorbeeld, waarom is het zo dat,
09:48
of those hundredshonderden of PacificStille Oceaan islandseilanden, why did EasterPasen IslandEiland endeinde up as
147
570000
4000
van al die honderden Pacifische eilanden, het Paaseiland
09:52
the mostmeest devastatingverwoestende casegeval of completecompleet deforestationontbossing?
148
574000
3000
de meest vernietigende, totale ontbossing kende?
09:56
It turnsbochten out that there were about ninenegen differentverschillend environmentalmilieu
149
578000
3000
Er waren ongeveer negen verschillende milieufactoren,
09:59
factorsfactoren -- some, ratherliever subtlesubtiel onesdegenen -- that were workingwerkend againsttegen
150
581000
3000
sommige erg subtiel, die tegen de Paaseilanders werkten,
10:03
the EasterPasen IslandersEilandbewoners, and they involvebetrekken bij falloutFallout of volcanicvulkanisch tephraTefra,
151
585000
4000
zoals bijvoorbeeld neerslag van vulkanisch as,
10:08
latitudeLatitude, rainfallregenval. PerhapsMisschien the mostmeest subtlesubtiel of them
152
590000
3000
breedtegraad, regen. De meest subtiele is misschien nog
10:11
is that it turnsbochten out that a majorgroot inputinvoer of nutrientsvoedingsstoffen
153
593000
2000
de grote toevoer van
10:14
whichwelke protectsbeschermt islandeiland environmentsomgevingen in the PacificStille Oceaan is from
154
596000
4000
voedingsstoffen die het milieu van de Pacifische eilanden beschermt, afkomstig van
10:18
the falloutFallout of continentalcontinentaal duststof from centralcentraal AsiaAsia.
155
600000
3000
de droge neerslag van continentaal stof van centraal Azië.
10:21
EasterPasen, of all PacificStille Oceaan islandseilanden, has the leastminst inputinvoer of duststof
156
603000
4000
Van alle Pacifische eilanden heeft Paaseiland de minste aanvoer van stof
10:25
from AsiaAsia restoringherstellen the fertilityvruchtbaarheid of its soilsbodems. But that's
157
607000
3000
uit Azië die de vruchtbaarheid van zijn gronden herstelt. Maar
10:29
a factorfactor that we didn't even appreciateop prijs stellen untiltot 1999.
158
611000
3000
dit is een factor die we niet eens ontdekt hadden voor 1999. Dus,
10:34
So, some societiessamenlevingen, for subtlesubtiel environmentalmilieu reasonsredenen,
159
616000
2000
sommige beschavingen zijn door subtiele milieufactoren
10:36
are more fragilebreekbaar than othersanderen. And then finallyTenslotte,
160
618000
3000
fragieler dan andere. En dan ten slotte,
10:39
anothereen ander generalizationgeneralisatie. I'm now teachingonderwijs a courseCursus
161
621000
2000
nog een generalisatie. Omdat ik nu lesgeef
10:42
at UCLAUCLA, to UCLAUCLA undergraduatesstudenten, on these collapsesinstort
162
624000
3000
aan bachelorstudenten van UCLA over deze teloorgang van beschavingen.
10:45
of societiessamenlevingen. What really bugsbugs my UCLAUCLA undergraduateundergraduate studentsstudenten is,
163
627000
4000
van beschavingen. Wat mijn bachelorstudenten van UCLA het meeste verwondert, is:
10:49
how on earthaarde did these societiessamenlevingen not see what they were doing?
164
631000
3000
waarom zagen deze beschavingen niet in wat ze aan het doen waren?
10:52
How could the EasterPasen IslandersEilandbewoners have deforestedontbost theirhun environmentmilieu?
165
634000
3000
Hoe konden de Paaseilanders hun eigen omgeving totaal ontbossen?
10:55
What did they say when they were cuttingsnijdend down the last palmpalm treeboom?
166
637000
3000
Wat zegden ze toen ze de laatste palmboom neerhaalden?
10:59
Didn't they see what they were doing? How could societiessamenlevingen
167
641000
3000
Zagen ze niet wat ze deden? Waarom merkten ze
11:02
not perceivewaarnemen theirhun impactsimpacts on the environmentsomgevingen and stop in time?
168
644000
4000
hun invloed op het milieu niet op en stopten ze niet gewoon?
11:07
And I would expectverwachten that, if our humanmenselijk civilizationbeschaving carriesdraagt on,
169
649000
6000
En ik vermoed dat, als onze menselijke beschaving zo voort gaat,
11:14
then maybe in the nextvolgende centuryeeuw people will be askingvragen,
170
656000
3000
men in de volgende eeuw misschen de vraag zou stellen:
11:17
why on earthaarde did these people todayvandaag in the yearjaar 2003 not see
171
659000
3000
waarom zagen de mensen in het jaar 2003 de overduidelijke
11:21
the obviousduidelijk things that they were doing and take correctivecorrigerende actionactie?
172
663000
3000
dingen die ze deden niet in, en stelden ze hun acties niet bij?
11:25
It seemslijkt incredibleongelooflijk in the pastverleden. In the futuretoekomst, it'llhet zal seemlijken
173
667000
2000
Het lijkt ongelooflijk in het verleden.
11:28
incredibleongelooflijk what we are doing todayvandaag. And so I've been
174
670000
3000
In de toekomst zal het ongelooflijk lijken waar wij vandaag
11:31
tryingproberen to developontwikkelen a hierarchicalhiërarchische setreeks of considerationsoverwegingen
175
673000
5000
mee bezig zijn. En daarom heb ik geprobeerd om een hierarchische set van overwegingen
11:36
about why societiessamenlevingen failmislukken to solveoplossen theirhun problemsproblemen --
176
678000
3000
te ontwikkelen over waarom beschavingen falen hun problemen op te lossen.
11:40
why they failmislukken to perceivewaarnemen the problemsproblemen or, if they perceivewaarnemen them,
177
682000
2000
Waarom ze hun problemen niet opmerken, of als ze dat toch doen, waarom ze er niet in slagen ze aan te pakken? Of, als ze ze niet konden aanpakken,
11:42
why they failmislukken to tackleaanpakken them. Or, if they tackleaanpakken them,
178
684000
3000
Waarom ze hun problemen niet opmerken, of als ze dat toch doen, waarom ze er niet in slagen ze aan te pakken? Of, als ze ze niet konden aanpakken,
11:45
why do they failmislukken to succeedslagen in solvingoplossen them?
179
687000
2000
waarom het niet lukte ze op te lossen?
11:48
I'll just mentionnoemen two generalizationsgeneralisaties in this areaGebied.
180
690000
3000
Ik zal hierover twee generalisaties voorleggen. Eén garantie voor
11:52
One blueprintblauwdruk for troublemoeite, makingmaking collapseineenstorting likelywaarschijnlijk,
181
694000
2000
voor problemen die een ondergang veroorzaken,
11:55
is where there is a conflictconflict of interestinteresseren betweentussen the short-termkorte termijn
182
697000
3000
is als er zich een belangenconflict voordoet tussen
11:58
interestinteresseren of the decision-makingbesluitvorming eliteselites and the long-termlangetermijn
183
700000
4000
het korte termijn belang van de beslissende elite en het lange termijn belang
12:02
interestinteresseren of the societymaatschappij as a wholegeheel, especiallyvooral if the eliteselites
184
704000
3000
van de hele gemeenschap, vooral als de elite in staat is
12:06
are ablein staat to insulateisoleren themselveszich from the consequencesgevolgen
185
708000
2000
om zichzelf te vrijwaren van
12:08
of theirhun actionsacties. Where what's good in the shortkort runrennen for the elitede elite
186
710000
4000
de gevolgen van hun acties. Als korte termijn voordelen voor de elite nadelig zijn voor
12:12
is badslecht for the societymaatschappij as a wholegeheel, there's a realecht riskrisico of the elitede elite
187
714000
4000
de hele gemeenschap, bestaat er een reëel risico dat de elite dingen besluit die de gemeenschap
12:16
doing things that would bringbrengen the societymaatschappij down in the long runrennen.
188
718000
2000
op lange termijn zuur opbreken.
12:19
For examplevoorbeeld, amongtussen the GreenlandGroenland NorseNoordse --
189
721000
2000
Bijvoorbeeld bij de Groenlandse Noormannen --
12:21
a competitivecompetitief rankrang societymaatschappij -- what the chiefsChiefs really wanted
190
723000
3000
met hun competitieve rangorde -- wat elke hoofdman eigenlijk wou,
12:24
is more followersvolgelingen and more sheepschapen and more resourcesmiddelen
191
726000
2000
waren meer volgelingen, meer schapen
12:27
to outcompeteoutcompete the neighboringnaburig chiefsChiefs. And that led the chiefsChiefs
192
729000
3000
en meer grondstoffen om de naburige hoofdmannen te overtreffen.
12:30
to do what's calledriep flogginggeseling the landland-: overstockingoverbevoorrading the landland-,
193
732000
4000
En dat bracht de hoofdmannen ertoe om aan gronduitbuiting te doen:
12:34
forcingforceren tenanthuurder farmersboeren into dependencyafhankelijkheid. And that madegemaakt
194
736000
4000
té intensieve veehouderij, om de boerderijen van hen afhankelijk te maken.
12:38
the chiefsChiefs powerfulkrachtig in the shortkort runrennen,
195
740000
4000
En dat gaf de hoofdmannen macht op korte termijn, maar zorgde voor
12:42
but led to the society'svan de maatschappij collapseineenstorting in the long runrennen.
196
744000
3000
de ondergang van de beschaving op lang termijn.
12:46
Those samedezelfde issueskwesties of conflictsconflicten of interestinteresseren are acuteacuut
197
748000
3000
Eenzelfde soort belangenconflicten spelen ook in de
12:49
in the UnitedVerenigd StatesStaten todayvandaag. EspeciallyMet name because
198
751000
3000
Verenigde Staten vandaag. Vooral omdat de besluitvormers
12:52
the decisionbesluit makersmakers in the UnitedVerenigd StatesStaten are frequentlyvaak
199
754000
3000
in de Verenigde Staten meestal in staat zijn om zichzelf te vrijwaren
12:56
ablein staat to insulateisoleren themselveszich from consequencesgevolgen
200
758000
2000
van de gevolgen door in omheinde
12:59
by livingleven in gatedGated compoundsverbindingen, by drinkingdrinken bottledgebotteld waterwater
201
761000
2000
woningen te leven, flessenwater
13:02
and so on. And withinbinnen the last couplepaar of yearsjaar,
202
764000
3000
te drinken, enzovoorts. En in de laatste paar jaar was het duidelijk
13:05
it's been obviousduidelijk that the elitede elite in the businessbedrijf worldwereld-
203
767000
3000
dat de elite in de zakenwereld terecht bemerkte dat ze hun korte termijn
13:09
correctlycorrect perceivewaarnemen that they can advancevan te voren
204
771000
2000
belangen naar voren konden schuiven
13:11
theirhun short-termkorte termijn interestinteresseren by doing things that are
205
773000
2000
door dingen te doen die goed zijn voor zichzelf,
13:14
good for them but badslecht for societymaatschappij as a wholegeheel,
206
776000
2000
maar slecht voor de gemeenschap
13:16
suchzodanig as drainingdrainage a fewweinig billionmiljard dollarsdollars out of EnronEnron
207
778000
3000
in het algemeen zoals een aantal miljarden dollar ontfutselen aan Enron
13:19
and other businessesondernemingen. They are quiteheel correctcorrect
208
781000
3000
en andere bedrijven. Ze hebben het zeker bij het rechte eind
13:23
that these things are good for them in the shortkort termtermijn,
209
785000
3000
dat deze dingen op korte termijn goed voor hen zijn, maar slecht voor
13:26
althoughhoewel badslecht for societymaatschappij in the long termtermijn.
210
788000
2000
de gemeenschap op lange termijn.
13:29
So, that's one generalalgemeen conclusionconclusie about why societiessamenlevingen
211
791000
3000
Goed, dat was één algemene conclusie over waarom beschavingen
13:32
make badslecht decisionsbeslissingen: conflictsconflicten of interestinteresseren.
212
794000
4000
slechte beslissingen maken: belangenconflicten. En de andere generalisatie
13:36
And the other generalizationgeneralisatie that I want to mentionnoemen
213
798000
2000
die ik wil vernoemen is dat het
13:40
is that it's particularlyvooral hardhard for a societymaatschappij to make
214
802000
2000
heel erg moeilijk is voor een beschaving
13:42
quote-unquotequote-unquote good decisionsbeslissingen when there is a conflictconflict involvingerbij betrekken
215
804000
6000
om goede beslissingen te nemen als er een conflict heerst tussen belangrijke waarden
13:48
stronglysterk heldheld valueswaarden that are good in manyveel circumstancessituatie
216
810000
4000
die goed zijn in veel omstandigheden maar slecht in
13:53
but are poorarm in other circumstancessituatie. For examplevoorbeeld,
217
815000
3000
andere omstandigheden. Bijvoorbeeld:
13:56
the GreenlandGroenland NorseNoordse, in this difficultmoeilijk environmentmilieu,
218
818000
3000
de Groenlandse Noormannen werden in hun harde omgeving
13:59
were heldheld togethersamen for four-and-a-halfvier-en-een-half centurieseeuwen
219
821000
3000
samengehouden voor vierenhalf eeuwen
14:02
by theirhun sharedgedeelde commitmentinzet to religiongodsdienst,
220
824000
2000
door hun toewijding aan religie en
14:05
and by theirhun strongsterk socialsociaal cohesionsamenhang. But those two things --
221
827000
4000
hun sterke sociale samenhang. Maar deze twee dingen -- religieuze toewijding en
14:09
commitmentinzet to religiongodsdienst and strongsterk socialsociaal cohesionsamenhang --
222
831000
2000
sterke sociale samenhang --
14:12
alsoook madegemaakt it difficultmoeilijk for them to changeverandering at the endeinde
223
834000
3000
maakten het hen ook lastig om te veranderen
14:15
and to learnleren from the InuitInuit. Or todayvandaag -- AustraliaAustralië.
224
837000
3000
en te leren van de Inuit. Of neem hedendaags Australië.
14:18
One of the things that enabledingeschakeld AustraliaAustralië to surviveoverleven
225
840000
3000
Eén van de zaken die Australië deed overleven
14:21
in this remoteafgelegen outpostbuitenpost of EuropeanEuropese civilizationbeschaving
226
843000
3000
in dit geïsoleerde stuk Europese beschaving
14:24
for 250 yearsjaar has been theirhun BritishBritse identityidentiteit.
227
846000
4000
voor 250 jaar, was hun Britse identiteit.
14:28
But todayvandaag, theirhun commitmentinzet to a BritishBritse identityidentiteit
228
850000
4000
Maar vandaag zorgt hun verbintenis met de Britse identiteit
14:32
is servingportie AustraliansAustraliërs poorlyslecht in theirhun need to adaptzich aanpassen
229
854000
3000
ervoor dat de Australiërs moeilijkheden hebben zich aan te passen
14:35
to theirhun situationsituatie in AsiaAsia. So it's particularlyvooral difficultmoeilijk
230
857000
4000
aan hun situatie in Azië. Dus het is vooral moeilijk
14:39
to changeverandering courseCursus when the things that get you in troublemoeite
231
861000
4000
van koers te veranderen wanneer de dingen die je in de problemen brengen
14:43
are the things that are alsoook the sourcebron of your strengthkracht.
232
865000
3000
tevens de dingen zijn die aan de basis van je succes liggen.
14:47
What's going to be the outcomeresultaat todayvandaag?
233
869000
2000
Wat zal het resulaat zijn vandaag?
14:49
Well, all of us know the dozendozijn sortssoorten of tickingtikkende time bombsbommen
234
871000
6000
Wel, iedereen kent de talrijke tikkende tijdbommen
14:55
going on in the modernmodern worldwereld-, time bombsbommen that have fuseszekeringen
235
877000
6000
in de huidige wereld. Tijdbommen waarvan de ontsteking binnen een aantal decennia
15:01
of a fewweinig decadestientallen jaren to -- all of them, not more than 50 yearsjaar,
236
883000
3000
staat te gebeuren -- stuk voor stuk, binnen de 50 jaar,
15:05
and any one of whichwelke can do us in; the time bombsbommen of waterwater,
237
887000
4000
en die ons allemaal de das kunnen omdoen. De tijdbom van water,
15:10
of soilbodem, of climateklimaat changeverandering, invasiveinvasieve speciessoorten,
238
892000
4000
van grond, van klimaatverandering, invasieve soorten,
15:14
the photosyntheticfotosynthetische ceilingplafond, populationbevolking problemsproblemen, toxicsgiftige stoffen, etcenz., etcenz. --
239
896000
4000
het fotosyntetisch plafond, overbevolking, giftige stoffen, enzoverder, enzovoorts --
15:19
listingaanbieding about 12 of them. And while these time bombsbommen --
240
901000
3000
om er ongeveer 12 te noemen. En terwijl deze tijdbommen tikken --
15:23
nonegeen of them has a fusefuse beyondvoorbij 50 yearsjaar, and mostmeest of them
241
905000
2000
geen enkele zal later dan binnen 50 jaar ontploffen, en de meeste
15:25
have fuseszekeringen of a fewweinig decadestientallen jaren -- some of them, in some placesplaatsen,
242
907000
3000
binnen een aantal decennia -- zullen sommige op sommige plaatsen
15:28
have much shorterkortere fuseszekeringen. At the ratetarief at whichwelke we're going now,
243
910000
3000
nog veel vroeger ontploffen. Als het huidige tempo behouden blijft,
15:32
the PhilippinesFilippijnen will loseverliezen all its accessiblebeschikbaar loggableRegistreerbare forestBos
244
914000
4000
zullen de Filipijnen al hun toegankelijke, te kappen bos verliezen binnen vijf jaar.
15:36
withinbinnen fivevijf yearsjaar. And the SolomonSolomon IslandsEilanden are only
245
918000
2000
En de Solomoneilanden zijn slechts
15:39
one yearjaar away from losingverliezen theirhun loggableRegistreerbare forestBos,
246
921000
3000
één jaar verwijderd van het verlies van hun te kappen bos,
15:42
whichwelke is theirhun majorgroot exportexporteren. And that's going to be spectacularspectaculaire
247
924000
2000
exportproduct. En dat zal gegarandeerd
15:44
for the economyeconomie of the SolomonsSolomons. People oftenvaak askvragen me,
248
926000
4000
spectaculair zijn voor de economie op de Solomoneilanden. Mensen vragen me dikwijls:
15:48
JaredJared, what's the mostmeest importantbelangrijk thing that we need to do
249
930000
2000
Jared, wat is het belangrijkste dat we kunnen
15:51
about the world's's werelds environmentalmilieu problemsproblemen?
250
933000
1000
doen aan de milieuproblemen in de wereld?
15:53
And my answerantwoord is, the mostmeest importantbelangrijk thing we need to do
251
935000
2000
En mijn antwoord is, het belangrijkste is dat we vergeten
15:55
is to forgetvergeten about there beingwezen any singlesingle thing that is
252
937000
3000
dat er slechts één ding het meest belangrijke zou zijn
15:58
the mostmeest importantbelangrijk thing we need to do.
253
940000
1000
om te doen.
16:00
InsteadIn plaats daarvan, there are a dozendozijn things, any one of whichwelke could do us in.
254
942000
3000
In plaats daarvan zijn er een dozijn dingen die ons allemaal naar de haaien kunnen
16:03
And we'vewij hebben got to get them all right, because if we solveoplossen 11,
255
945000
3000
helpen. En we moeten ze allemáál aanpakken, want als we er 11 oplossen,
16:06
we failmislukken to solveoplossen the 12thth -- we're in troublemoeite. For examplevoorbeeld,
256
948000
3000
en we mislukken in het 12de, hebben we een probleem. Bijvoorbeeld,
16:09
if we solveoplossen our problemsproblemen of waterwater and soilbodem and populationbevolking,
257
951000
3000
Als we onze problemen van water en grond en overbevolking oplossen,
16:12
but don't solveoplossen our problemsproblemen of toxicsgiftige stoffen, then we are in troublemoeite.
258
954000
4000
maar we lossen het probleem van giftige stoffen niet op, dan hebben we een probleem.
16:18
The factfeit is that our presentaanwezig courseCursus is a non-sustainableniet-duurzame courseCursus,
259
960000
5000
Het feit is dat onze huidige koers niet duurzaam is,
16:23
whichwelke meansmiddelen, by definitiondefinitie, that it cannotkan niet be maintainedonderhouden.
260
965000
3000
wat per definitie betekent dat we die koers niet kunnen aanhouden.
16:27
And the outcomeresultaat is going to get resolvedopgelost withinbinnen a fewweinig decadestientallen jaren.
261
969000
6000
En het resultaat zal te zien zijn binnen een aantal decennia.
16:34
That meansmiddelen that those of us in this roomkamer who are lessminder than
262
976000
3000
Dat betekent dat diegenen in deze zaal die jonger zijn dan
16:37
50 or 60 yearsjaar oldoud will see how these paradoxesparadoxen are resolvedopgelost,
263
979000
4000
50 of 60 jaar, zullen zien hoe deze paradoxen worden opgelost,
16:41
and those of us who are over the ageleeftijd of 60 maymei not see
264
983000
3000
en diegenen die ouder zijn dan 60 zullen misschien niet
16:44
the resolutionresolutie, but our childrenkinderen and grandchildrenkleinkinderen certainlyzeker will.
265
986000
3000
de oplossing zien, maar onze kinderen en kleinkinderen zeker wel.
16:48
The resolutionresolutie is going to achievebereiken eithereen van beide of two formsvormen:
266
990000
2000
De oplossing zal één van deze
16:51
eithereen van beide we will resolveoplossen these non-sustainableniet-duurzame time-fusestijd-zekeringen
267
993000
4000
twee vormen aannemen: ofwel zullen we deze niet-duurzame tijdbommen oplossen
16:56
in pleasantaangenaam waysmanieren of our owneigen choicekeuze by takingnemen remedialcorrigerende actionactie,
268
998000
5000
op aangename manieren die we zelf kiezen door remediërende acties te ondernemen,
17:01
or elseanders these conflictsconflicten are going to get settledverrekend
269
1003000
3000
ofwel zullen deze conflicten beslist worden
17:04
in unpleasantonplezierig waysmanieren not of our choicekeuze -- namelynamelijk, by waroorlog,
270
1006000
3000
op onaangename wijze waar we niet zelf voor kiezen -- namelijk oorlog,
17:08
diseaseziekte or starvationuithongering. But what's for sure is that our
271
1010000
3000
ziekte of honger. Maar, één ding is zeker:
17:12
non-sustainableniet-duurzame courseCursus will get resolvedopgelost in one way or anothereen ander
272
1014000
2000
onze niet-duurzame koers zal op één of andere manier opgelost worden
17:14
in a fewweinig decadestientallen jaren. In other wordstekst, sincesinds the themethema of this sessionsessie
273
1016000
4000
in een aantal decennia. Met andere woorden, omdat het thema van
17:18
is choiceskeuzes, we have a choicekeuze. Does that mean that we should
274
1020000
5000
deze sessie 'keuzes' is, hebben we een keuze. Betekent dit dat
17:23
get pessimisticpessimistisch and overwhelmedoverweldigd? I drawtrek the reverseomgekeerde conclusionconclusie.
275
1025000
4000
we pessimistisch moeten worden en overweldigd? Ik concludeer het tegenovergestelde.
17:28
The biggroot problemsproblemen facinggeconfronteerd the worldwereld- todayvandaag are not at all
276
1030000
3000
De grote problemen voor de wereld van vandaag, zijn helemaal
17:31
things beyondvoorbij our controlcontrole. Our biggestgrootste threatbedreiging is not an asteroidasteroïde
277
1033000
4000
geen dingen die niet onder onze controle zijn. Onze grootste bedreiging is niet een
17:35
about to crashneerstorten into us, something we can do nothing about.
278
1037000
3000
asteroïde die op de aarde botst, iets waar we niets kunnen aan doen.
17:39
InsteadIn plaats daarvan, all the majorgroot threatsbedreigingen facinggeconfronteerd us todayvandaag are problemsproblemen
279
1041000
3000
Eerder, alle onze grote hedendaagse bedreigingen zijn problemen
17:42
entirelygeheel of our owneigen makingmaking. And sincesinds we madegemaakt the problemsproblemen,
280
1044000
4000
die we helemaal zelf gecreëerd hebben. En omdat we ze zelf gemaakt hebben,
17:46
we can alsoook solveoplossen the problemsproblemen. That then meansmiddelen that it's
281
1048000
4000
kunnen we ze ook zelf oplosen. Dat betekent dan dat we volledig
17:50
entirelygeheel in our powermacht to dealtransactie with these problemsproblemen.
282
1052000
3000
bij machte zijn om met deze problemen om te gaan.
17:54
In particularbijzonder, what can all of us do? For those of you
283
1056000
3000
In het bijzonder, wat kan ieder van ons doen? Voor hen die
17:57
who are interestedgeïnteresseerd in these choiceskeuzes, there are lots of things
284
1059000
3000
zich in deze keuzes interesseren, zijn er veel dingen die
18:00
you can do. There's a lot that we don't understandbegrijpen,
285
1062000
3000
je kan doen. Er is veel dat we nog niet begrijpen,
18:04
and that we need to understandbegrijpen. And there's a lot that
286
1066000
3000
en dat we moeten begrijpen. En er is veel dat
18:07
we alreadynu al do understandbegrijpen, but aren'tzijn niet doing, and that
287
1069000
4000
we wel al begrijpen, maar nog niet doen, en dat
18:11
we need to be doing. Thank you.
288
1073000
2000
we echt moeten doen. Dankuwel.
18:13
(ApplauseApplaus)
289
1075000
3000
[Applaus]
Translated by Maarten Hofman
Reviewed by William Stassen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jared Diamond - Civilization scholar
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies.

Why you should listen

In his books Guns, Germs and Steel and Collapse (and the popular PBS and National Geographic documentaries they inspired), big-picture scholar Jared Diamond explores civilizations and why they all seem to fall. Now in his latest book, The World Until Yesterday, Diamond examines small, traditional, tribal societies -- and suggests that modern civilization is only our latest solution to survival.
 
Diamond’s background in evolutionary biology, geography and physiology informs his integrated vision of human history. He posits that success -- and failure -- depends on how well societies adapt to their changing environment.

More profile about the speaker
Jared Diamond | Speaker | TED.com