TEDxDublin
Simon Berrow: How do you save a shark you know nothing about?
Simon Berrow: Jak uratować rekiny, o których nic nie wiemy?
Filmed:
Readability: 4
559,594 views
Rekiny są drugimi pod względem rozmiarów rybami na świecie. Prawie wyginęły i prawie nic o nich nie wiemy. Na TEDxDublin, Simon Berrow przedstawia fascynującego żarłacza olbrzymiego (zwanego także rekinem słonecznym) oraz proste metody ratowania tego gatunku.
Simon Berrow - Marine biologist
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Basking sharks are awesome creatures. They are just magnificent.
0
0
3000
Żarłacze olbrzymie są niesamowitymi stworzeniami. Są wspaniałe.
00:18
They grow 10 meters long.
1
3000
2000
Osiągają rozmiary 10 m.
00:20
Some say bigger.
2
5000
2000
Niektórzy mówią, że nawet więcej.
00:22
They might weigh up to two tons.
3
7000
2000
Mogą ważyć do 2 ton.
00:24
Some say up to five tons.
4
9000
2000
Niektórzy twierdzą, że nawet do 5 ton.
00:26
They're the second largest fish in the world.
5
11000
2000
Są drugimi największymi rybami na świecie.
00:28
They're also harmless plankton-feeding animals.
6
13000
3000
Są nieszkodliwymi, żywiącymi się planktonem rybami.
00:31
And they are thought to be able
7
16000
2000
Sądzimy, że są zdolne przefiltrować
00:33
to filter a cubic kilometer of water every hour
8
18000
3000
1 km³ wody na godzinę
00:36
and can feed on 30 kilos of zoo plankton a day to survive.
9
21000
3000
i potrzebują 30 kg planktonu dziennie, żeby przeżyć.
00:39
They're fantastic creatures.
10
24000
2000
Są niesamowite.
00:41
And we're very lucky in Ireland, we have plenty of basking sharks
11
26000
3000
Dobrze, że w Irlandii mamy dużo żarłaczy olbrzymich
00:44
and plenty of opportunities to study them.
12
29000
2000
i wiele możliwości do ich badania.
00:46
They were also very important to coast communities
13
31000
2000
Były bardzo ważne dla społeczności obszarów przybrzeżnych
00:48
going back hundreds of years,
14
33000
2000
kilkaset lat temu,
00:50
especially the around the Claddagh, Duff, Connemara region
15
35000
3000
szczególnie w pobliżu Claddagh, Duff i Connemara,
00:53
where subsistence farmers used to sail out
16
38000
2000
gdzie utrzymujący się z roli farmerzy wypływali
00:55
on their hookers and open boats
17
40000
2000
łódkami i otwartymi łodziami
00:57
sometimes way off shore, sometimes to a place called the Sunfish Bank,
18
42000
2000
daleko w morze, czasem w miejsce zwane Sunfish Bank,
00:59
which is about 30 miles west of Achill Island,
19
44000
2000
ok. 50 km na zachód od wyspy Achill,
01:01
to kill the basking sharks.
20
46000
2000
by polować na żarłacze olbrzymie.
01:03
This is an old woodcut from the 17, 1800s.
21
48000
2000
To stary drzeworyt z XVIII w.
01:05
So they were very important, and they were important for the oil out of their liver.
22
50000
3000
Były bardzo ważne z uwagi na olej pozyskiwany z ich wątroby.
01:08
A third of the size of the basking shark is their liver, and it's full of oil.
23
53000
2000
Pełna oleju wątroba rekina zajmuje 1/3 ich ciała.
01:10
You get gallons of oil from their liver.
24
55000
2000
Z ich wątroby pozyskuje się jej dziesiątki litrów.
01:12
And that oil was used especially for lighting,
25
57000
2000
Olej ten używany był do oświetlenia,
01:14
but also for dressing wounds and other things.
26
59000
2000
ale również do opatrywania ran i innych rzeczy.
01:16
In fact, the streetlights in 1742
27
61000
2000
Światła uliczne w 1742 roku
01:18
of Galway, Dublin and Waterford
28
63000
2000
w Galway, Dublinie i Waterford
01:20
were linked with sunfish oil.
29
65000
2000
działały na olej z wątroby rekina słonecznego.
01:22
And "sunfish" is one of the words for basking sharks.
30
67000
2000
Jednym z określeń żarłacza olbrzymiego jest "rekin słoneczny".
01:24
So they were incredibly important animals.
31
69000
2000
Były niesamowicie ważnymi zwierzętami.
01:26
They've been around a long time, have been very important to coast communities.
32
71000
3000
Były tam od dawna i były istotne dla społeczności obszarów przybrzeżnych.
01:29
Probably the best documented basking shark fishery in the world
33
74000
3000
Prawdopodobnie najlepszym udokumentowanym łowiskiem żarłacza olbrzymiego
01:32
is that from Achill Island.
34
77000
2000
na świecie jest wyspa Achill.
01:34
This is Keem Bay up in Achill Island.
35
79000
2000
To zatoka Keem przy wyspie Achill.
01:36
And sharks used to come into the bay.
36
81000
3000
Rekiny zwykły do niej wpływać.
01:39
And the fishermen would tie a net off the headland,
37
84000
3000
Rybacy przyczepiali sieć od cypla
01:42
string it out along the other net.
38
87000
2000
i rozmieszali ją wzdłuż kolejnej sieci.
01:44
And as the shark came round, it would hit the net, the net would collapse on it.
39
89000
3000
Wpływające rekiny wpadały w sieci.
01:47
It would often drown and suffocate.
40
92000
2000
Często tonęły i dusiły się.
01:49
Or at times, they would row out in their small currachs
41
94000
3000
Czasem rybacy wypływali małymi łodziami zw. curragh
01:52
and kill it with a lance through the back of the neck.
42
97000
2000
i zabijali rekiny włóczniami.
01:54
And then they'd tow the sharks back to Purteen Harbor,
43
99000
3000
Następnie holowali je z powrotem do portu Purteen,
01:57
boil them up, use the oil.
44
102000
2000
gotowali je i wykorzystywali uch olej.
01:59
They used to use the flesh as well for fertilizer
45
104000
3000
Ich mięsa używano także jako nawozu
02:02
and also would fin the sharks.
46
107000
4000
i odcinano im płetwy.
02:06
This is probably the biggest threat to sharks worldwide --
47
111000
2000
Prawdopodobnie największym na świecie zagrożeniem
02:08
it is the finning of sharks.
48
113000
2000
dla rekinów, jest odcinanie im płetw.
02:10
We're often all frightened of sharks thanks to "Jaws."
49
115000
2000
Przez film "Szczęki" często boimy się rekinów.
02:12
Maybe five or six people get killed
50
117000
2000
Ok. 6 osób rocznie
02:14
by sharks every year.
51
119000
2000
ginie przez rekiny.
02:16
There was someone recently, wasn't there? Just a couple weeks ago.
52
121000
3000
Nawet ostatnio ktoś zginął. Kilka tygodni temu.
02:19
We kill about 100 million sharks a year.
53
124000
3000
My zabijamy ich ok. 100 mln rocznie.
02:22
So I don't know what the balance is,
54
127000
2000
Nie wiem co to za równowaga,
02:24
but I think sharks have got more right to be fearful of us than we have of them.
55
129000
3000
ale rekiny powinny bardziej bać się nas, niż my ich.
02:27
It was a well-documented fishery,
56
132000
2000
Rybołówstwo było świetnie udokumentowane.
02:29
and as you can see here, it peaked in the 50s
57
134000
2000
Jak widać, osiągnęło szczyt w latach 50-tych,
02:31
where they were killing 1,500 sharks a year.
58
136000
2000
kiedy to zabijano 1500 rekinów rocznie.
02:33
And it declined very fast -- a classic boom and bust fishery,
59
138000
3000
Dobra passa rybołówstwa skończyła się jednak bardzo szybko.
02:36
which suggests that a stock has been depleted
60
141000
3000
Sugeruje to, że zasób ryb się wyczerpał
02:39
or there's low reproductive rates.
61
144000
2000
lub zmniejszyła się zdolność reprodukcji rekinów.
02:41
And they killed about 12,000 sharks in this period,
62
146000
2000
W tamtym okresie zabito ok. 12 000 rekinów
02:43
literally just by stringing a manila rope
63
148000
3000
dosłownie rozciągając linę z manili
02:46
off the tip of Keem Bay
64
151000
2000
z cypla na wyspie Achill
02:48
at Achill Island.
65
153000
2000
w zatoce Keem.
02:50
Sharks were still killed up into the mid-80s,
66
155000
2000
Rekiny zabijano do połowy lat 80-tych,
02:52
especially after places like Dunmore East in County Waterford.
67
157000
3000
szczególnie w miejscach takich jak Dunmore East w hrabstwie Waterford.
02:55
And about two and a half, 3,000 sharks were killed up till '85,
68
160000
3000
Ok. 3000 rekinów zabito do 1985 roku,
02:58
many by Norwegian vessels.
69
163000
2000
wiele z nich przez norweskie statki.
03:00
The black, you can't really see this, but these are Norwegian basking shark hunting vessels,
70
165000
3000
To są norweskie statki do połowów żarłaczy olbrzymich.
03:03
and the black line in the crow's nest
71
168000
2000
Czarna lina w bocianim gnieździe
03:05
signifies this is a shark vessel
72
170000
2000
oznacza, że to statek do połowu rekinów,
03:07
rather than a whaling vessel.
73
172000
2000
a nie wielorybów.
03:09
The importance of basking sharks to the coast communities
74
174000
3000
Wpływ rekinów na przybrzeżne społeczności
03:12
is recognized through the language.
75
177000
2000
uwidoczniony jest w języku.
03:14
Now I don't pretend to have any Irish,
76
179000
2000
Nie będę udawać, że znam irlandzki,
03:16
but in Kerry they were often known as "Ainmhide na seolta,"
77
181000
3000
ale w Kerry znane były jako "Ainmhide na seolta",
03:19
the monster with the sails.
78
184000
2000
potwór z żaglami,
03:21
And another title would be "Liop an da lapa,"
79
186000
3000
albo "Liop an da lapa",
03:24
the unwieldy beast with two fins.
80
189000
3000
ociężała bestia z dwoma płetwami.
03:27
"Liabhan mor," suggesting a big animal.
81
192000
3000
"Liabhan mor" oznacza duże zwierzę.
03:30
Or my favorite, "Liabhan chor greine,"
82
195000
2000
Moje ulubione to "Liabhan chor greine",
03:32
the great fish of the sun.
83
197000
2000
wielka ryba słoneczna.
03:34
And that's a lovely, evocative name.
84
199000
2000
To piękne i sugestywne określenie.
03:36
On Tory Island, which is a strange place anyway, they were known as muldoons,
85
201000
3000
Na wyspie Tory, dość dziwnym miejscu, znane były jako Muldoons
03:39
and no one seems to know why.
86
204000
2000
i nikt nie wie dlaczego.
03:41
Hope there's no one from Tory here; lovely place.
87
206000
2000
Mam nadzieję, że nie ma tu nikogo z Tory; cudowne miejsce.
03:43
But more commonly all around the island,
88
208000
3000
Na wyspie powszechniej znane
03:46
they were known as the sunfish.
89
211000
2000
były jako ryby słoneczne,
03:48
And this represents their habit of basking on the surface when the sun is out.
90
213000
3000
ponieważ pływając po powierzchni grzały się na słońcu.
03:51
There's great concern that basking sharks are depleted
91
216000
3000
To niepokojące, że zmniejszyła się liczba
03:54
all throughout the world.
92
219000
2000
żarłaczy olbrzymich.
03:56
Some people say it's not population decline.
93
221000
2000
Wg. niektórych, to nie spadek populacji
03:58
It might be a change in the distribution of plankton.
94
223000
2000
lecz zmiana występowania planktonu.
04:00
And it's been suggested that basking sharks would make
95
225000
2000
Zasugerowano, że żarłacze olbrzymie mogą
04:02
fantastic indicators of climate change,
96
227000
2000
doskonale wskazać zmianę klimatu,
04:04
because they're basically continuous plankton recorders
97
229000
2000
ponieważ długoterminowo monitorują plankton
04:06
swimming around with their mouth open.
98
231000
2000
pływając z otwartym pyskiem.
04:08
They're now listed as vulnerable under the IUCN.
99
233000
3000
Wpisane są na listę zagrożonych gatunków IUCN.
04:11
There's also moves in Europe to try and stop catching them.
100
236000
3000
W Europie próbuje się zakazać ich odłowu.
04:14
There's now a ban on catching them and even landing them
101
239000
3000
Wprowadzono zakaz ich odłowu,
04:17
and even landing ones that are caught accidentally.
102
242000
2000
a nawet wyławiania przypadkowo złapanych osobników.
04:19
They're not protected in Ireland.
103
244000
2000
Nie są chronione w Irlandii.
04:21
In fact, they have no legislative status in Ireland whatsoever,
104
246000
2000
Nie mają tam żadnego statusu prawnego,
04:23
despite our importance for the species
105
248000
2000
pomimo ich roli
04:25
and also the historical context within which basking sharks reside.
106
250000
3000
i kontekstu historycznego.
04:29
We know very little about them.
107
254000
2000
Niewiele o nich wiemy.
04:31
And most of what we do know
108
256000
2000
Większość tego co wiemy,
04:33
is based on their habit of coming to the surface.
109
258000
2000
oparte jest na ich zwyczaju wypływania na powierzchnię.
04:35
And we try to guess what they're doing
110
260000
2000
Próbujemy odgadnąć co robią,
04:37
from their behavior on the surface.
111
262000
2000
z ich zachowania na powierzchni.
04:39
I only found out last year, at a conference on the Isle of Man,
112
264000
3000
Już rok temu zauważyłem, na konferencji na wyspie Man,
04:42
just how unusual it is to live somewhere
113
267000
3000
jak niezwykłe jest życie w miejscu,
04:45
where basking sharks regularly, frequently and predictably
114
270000
3000
gdzie żarłacze olbrzymie regularnie, często i w sposób przewidywalny
04:48
come to the surface to "bask."
115
273000
2000
ogrzewają się na powierzchni.
04:50
And it's a fantastic opportunity in science
116
275000
2000
Dla nauki to niesamowita okazja
04:52
to see and experience basking sharks,
117
277000
2000
móc zobaczyć żarłacze olbrzymie,
04:54
and they are awesome creatures.
118
279000
2000
które są wspaniałymi istotami.
04:56
And it gives us a fantastic opportunity to actually study them, to get access to them.
119
281000
3000
Daje nam to niesamowitą okazję to zbadania ich.
04:59
So what we've been doing a couple of years -- but last year was a big year --
120
284000
3000
Przez ostatnie kilka lat
05:02
is we started tagging sharks
121
287000
3000
znakowaliśmy rekiny tak,
05:05
so we could try to get some idea
122
290000
2000
by uzyskać dane na temat
05:07
of sight fidelity and movements and things like that.
123
292000
2000
ich przywiązania do konkretnych miejsc, przemieszczania itp.
05:09
So we concentrated mainly
124
294000
2000
Skupiliśmy się głównie
05:11
in North Donegal and West Kerry
125
296000
2000
na Północnym Donegal i Zachodniej części Kerry,
05:13
as the two areas where I was mainly active.
126
298000
3000
ponieważ tam najaktywniej działałem.
05:16
And we tagged them very simply, not very hi-tech,
127
301000
2000
Znakowaliśmy je w prosty sposób,
05:18
with a big, long pole.
128
303000
2000
długim prętem
05:20
This is a beachcaster rod
129
305000
2000
To pręt
05:22
with a tag on the end.
130
307000
2000
z nadajnikiem na końcu.
05:24
Go up in your boat and tag the shark.
131
309000
3000
Staje się w łodzi i znakuje rekina.
05:27
And we were very effective.
132
312000
2000
Odnieśliśmy sukces.
05:29
We tagged 105 sharks last summer.
133
314000
2000
Oznakowaliśmy 105 rekinów zeszłego lata.
05:31
We got 50 in three days
134
316000
2000
50 w 3 dni
05:33
off Inishowen Peninsula.
135
318000
2000
w pobliżu półwyspu Inishowen.
05:35
Half the challenge is to get access, is to be in the right place at the right time.
136
320000
3000
Połowa sukcesu to znalezienie się we właściwym miejscu, o odpowiednim czasie.
05:38
But it's a very simple and easy technique.
137
323000
2000
To bardzo prosta technika.
05:40
I'll show you what they look like.
138
325000
2000
Pokaże wam jak to wygląda.
05:42
We use a pole camera on the boat
139
327000
2000
Na łodzi używamy kamery przymocowanej do pręta,
05:44
to actually film shark.
140
329000
2000
by móc filmować rekiny.
05:46
One is to try and work out the gender of the shark.
141
331000
2000
Jedna służy do określania płci rekina.
05:48
We also deployed a couple of satellite tags, so we did use hi-tech stuff as well.
142
333000
3000
Rozmieściliśmy również kilka nadajników satelitarnych.
05:51
These are archival tags.
143
336000
2000
To są znaczniki archiwizujące.
05:53
So what they do is they store the data.
144
338000
2000
Przechowują dane.
05:55
A satellite tag only works when the air is clear of the water
145
340000
2000
Działają tylko przy przejrzystym powietrzu
05:57
and can send a signal to the satellite.
146
342000
2000
i wysyłają sygnał do satelity.
05:59
And of course, sharks, fish, are underwater most of the time.
147
344000
3000
Oczywiście rekiny przez większość czasu są pod wodą.
06:02
So this tag actually works out the locations of shark
148
347000
3000
Nadajnik wskazuje lokalizację rekina
06:05
depending on the timing and the setting of the sun,
149
350000
3000
na podstawie czasu położenia słońca
06:08
plus water temperature and depth.
150
353000
2000
oraz temperatury i głębokości wody.
06:10
And you have to kind of reconstruct the path.
151
355000
3000
Musimy więc odtworzyć drogę.
06:13
What happens is that you set the tag to detach from the shark after a fixed period,
152
358000
3000
Nadajniki ustawia się, by po określonym czasie odpięły się od rekina,
06:16
in this case it was eight months,
153
361000
2000
w tym przypadku po 8 miesiącach,
06:18
and literally to the day the tag popped off, drifted up, said hello to the satellite
154
363000
4000
po odpięciu, znacznik wynurzył się i połączył z satelitą
06:22
and sent, not all the data, but enough data for us to use.
155
367000
3000
i przesyłał nam odpowiednie dane.
06:25
And this is the only way to really work out
156
370000
2000
To jedyny sposób na zbadanie ich
06:27
the behavior and the movements when they're under water.
157
372000
3000
zachowań i wędrówek, gdy są pod wodą.
06:30
And here's a couple of maps that we've done.
158
375000
3000
To kilka stworzonych przez nas map.
06:33
That one, you can see that we tagged both off Kerry.
159
378000
3000
Tamtego, jak widzicie, oznakowaliśmy przy Kerry.
06:36
And basically it spent all its time, the last eight months, in Irish waters.
160
381000
3000
Ostatnie 8 miesięcy spędził w wodach irlandzkich.
06:39
Christmas day it was out on the shelf edge.
161
384000
2000
W Boże Narodzenie udał się na kraniec szelfu.
06:41
And here's one that we haven't ground-truthed it yet
162
386000
2000
Na tę mapę nie nanieśliśmy jeszcze
06:43
with sea surface temperature and water depth,
163
388000
2000
temperatury i głębokości wody.
06:45
but again, the second shark kind of spent most of its time
164
390000
2000
Drugi rekin spędził większość czasu
06:47
in and around the Irish Sea.
165
392000
2000
w pobliżu Morza Irlandzkiego.
06:49
Colleagues from the Isle of Man last year
166
394000
2000
Moi koledzy z wyspy Man
06:51
actually tagged one shark
167
396000
2000
oznakowali rok temu rekina,
06:53
that went from the Isle of Man all the way out to Nova Scotia in about 90 days.
168
398000
3000
który przewędrował z wyspy Man do Nowej Szkocji w ok. 90 dni.
06:56
That's nine and a half thousand kilometers. We never thought that happened.
169
401000
3000
To 9 500 km. Nie sądziliśmy, że to możliwe.
06:59
Another colleague in the States
170
404000
2000
Inny kolega z USA
07:01
tagged about 20 sharks off Massachusetts, and his tags didn't really work.
171
406000
3000
oznakował ok. 20 rekinów w Massachusetts, lecz nie udało się.
07:04
All he knows is where he tagged them
172
409000
2000
Wie tylko gdzie je oznakował
07:06
and he knows where they popped off.
173
411000
2000
i gdzie odpadły.
07:08
And his tags popped off in the Caribbean
174
413000
2000
Znaczniki odpadły na Karaibach
07:10
and even in Brazil.
175
415000
2000
i nawet w Brazylii.
07:12
And we thought that basking sharks were temperate animals
176
417000
2000
Sądziliśmy, że żarłacze olbrzymie żyją w strefie umiarkowanej.
07:14
and only lived in our latitude.
177
419000
2000
Sądziliśmy, że żarłacze olbrzymie żyją w strefie umiarkowanej.
07:16
But in actual fact, they're obviously crossing the Equator as well.
178
421000
3000
Okazało się, że przekraczają także równik.
07:19
So very simple things like that,
179
424000
2000
Próbujemy dowiedzieć podstawowych rzeczy
07:21
we're trying to learn about basking sharks.
180
426000
2000
o żarłaczach olbrzymich.
07:23
One thing that I think
181
428000
3000
Według mnie, zaskakujące i dziwne jest to,
07:26
is a very surprising and strange thing
182
431000
2000
Według mnie, zaskakujące i dziwne jest to,
07:28
is just how low the genetic diversity of sharks are.
183
433000
3000
jak niskie jest zróżnicowanie genetyczne rekinów.
07:31
Now I'm not a geneticist, so I'm not going to pretend to understand the genetics.
184
436000
3000
Nie jestem genetykiem i nie zamierzam udawać eksperta.
07:34
And that's why it's great to have collaboration.
185
439000
3000
Wspaniale jest mieć współpracowników.
07:37
Whereas I'm a field person,
186
442000
2000
Uwielbiam pracę w terenie.
07:39
I get panic attacks if I have to spend too many hours
187
444000
2000
Dostaję drgawek, gdy muszę spędzać zbyt wiele godzin
07:41
in a lab with a white coat on -- take me away.
188
446000
3000
w fartuchu w laboratorium.
07:44
So we can work with geneticists who understand that.
189
449000
3000
Współpracujemy z genetykami.
07:47
So when they looked at the genetics of basking sharks,
190
452000
2000
Okazało się, że żarłacze olbrzymie są
07:49
they found that the diversity was incredibly low.
191
454000
3000
mało zróżnicowane genetycznie.
07:52
If you look at the first line really,
192
457000
2000
W pierwszej linii widzimy,
07:54
you can see that all these different shark species are all quite similar.
193
459000
3000
że wszystkie gatunki rekinów są całkiem do siebie podobne.
07:57
I think this means basically that they're all sharks
194
462000
2000
Oznacza to, że wszystkie
07:59
and they've come from a common ancestry.
195
464000
2000
pochodzą od wspólnego przodka.
08:01
If you look at nucleotide diversity,
196
466000
3000
Patrząc na różnorodność nukleotydów,
08:04
which is more genetics that are passed on through parents,
197
469000
3000
przekazywanych potomstwu przez rodziców,
08:07
you can see that basking sharks, if you look at the first study,
198
472000
3000
widzimy, że żarłacze olbrzymie
08:10
was an order of magnitude less diversity
199
475000
2000
to bardziej rząd wielkości niż różnorodności,
08:12
than other shark species.
200
477000
2000
w porównaniu z innymi gatunkami rekinów.
08:14
And you see that this work was done in 2006.
201
479000
2000
Badania wykonano w 2006 r.
08:16
Before 2006, we had no idea of the genetic variability of basking sharks.
202
481000
3000
Do 2006 r. nie mieliśmy pojęcia o zróżnicowaniu genetycznym żarłaczy olbrzymich.
08:19
We had no idea, did they distinguish into different populations?
203
484000
3000
Czy zróżnicowały się w inne subpopulacje?
08:22
Were there subpopulations?
204
487000
2000
Czy w ogóle były jakieś subpopulacje?
08:24
And of course, that's very important if you want to know
205
489000
2000
To ważne, gdy chce się znać
08:26
what the population size is and the status of the animals.
206
491000
2000
rozmiar populacji i stan zwierząt.
08:29
So Les Noble in Aberdeen
207
494000
2000
W Aberdeen, Les Noble
08:31
kind of found this a bit unbelievable really.
208
496000
2000
odkrył coś nadzwyczajnego.
08:33
So he did another study
209
498000
3000
Przeprowadził kolejne badania
08:36
using microsatellites,
210
501000
3000
przy użyciu mikronadajników,
08:39
which are much more expensive, much more time consuming,
211
504000
3000
o wiele droższych i czasochłonnych,
08:42
and, to his surprise, came up with almost identical results.
212
507000
3000
ku jego zdziwieniu, otrzymał prawie identyczne wyniki.
08:45
So it does seem to be
213
510000
2000
Wydaje się, że żarłacze olbrzymie
08:47
that basking sharks, for some reason, have incredibly low diversity.
214
512000
3000
z jakiegoś powodu mają bardzo małą różnorodność.
08:50
And it's thought maybe it was a bottleneck, a genetic bottleneck
215
515000
2000
Podejrzewa się efekt genetycznego wąskiego gardła,
08:52
thought to be 12,000 years ago,
216
517000
2000
sprzed 12 000 lat,
08:54
and this has caused a very low diversity.
217
519000
3000
który spowodował małą różnorodność.
08:57
And yet, if you look at whale sharks,
218
522000
2000
Rekin wielorybi,
08:59
which is the other plankton eating large shark,
219
524000
3000
inny duży rekin żywiący się planktonem,
09:02
its diversity is much greater.
220
527000
2000
jest o wiele bardziej zróżnicowany.
09:04
So it doesn't really make sense at all.
221
529000
2000
Wszystko to nie ma sensu.
09:06
They found that there was no genetic differentiation
222
531000
2000
Odkryto, że nie było żadnego zróżnicowania genetycznego
09:08
between any of the world's oceans of basking sharks.
223
533000
3000
pomiędzy żarłaczami olbrzymimi na całym świecie.
09:11
So even though basking sharks are found throughout the world,
224
536000
2000
Pomimo, że zamieszkują różne części świata,
09:13
you couldn't tell the difference genetically
225
538000
2000
nie różnią się od siebie pod względem genetycznym.
09:15
from one from the Pacific, the Atlantic, New Zealand, or from Ireland, South Africa.
226
540000
3000
Te z Pacyfiku, Atlantyku, Nowej Zelandii, Irlandii czy Południowej Afryki,
09:18
They all basically seem the same.
227
543000
2000
wydają się być identyczne.
09:20
But again, it's kind of surprising. You wouldn't really expect that.
228
545000
3000
Jest to zaskakujące,
09:23
I don't understand this. I don't pretend to understand this.
229
548000
2000
sam tego nie pojmuję i nie będę udawać że to rozumiem.
09:25
And I suspect most geneticists don't understand it either,
230
550000
2000
Większość genetyków też pewnie tego nie rozumie,
09:27
but they produce the numbers.
231
552000
2000
ale liczby mówią same za siebie.
09:29
So you can actually estimate the population size
232
554000
2000
Można oszacować rozmiar populacji
09:31
based on the diversity of the genetics.
233
556000
2000
na podstawie zróżnicowania genetycznego.
09:33
And Rus Hoelzel came up with an effective population size:
234
558000
3000
Rus Hoelzel określił rozmiar populacji
09:36
8,200 animals.
235
561000
2000
na 8 200 osobników.
09:38
That's it.
236
563000
2000
Tylko tyle.
09:40
8,000 animals in the world.
237
565000
2000
8 000 zwierząt na całym świecie.
09:42
You're thinking, "That's just ridiculous. No way."
238
567000
2000
Pomyślicie, że to niedorzeczne.
09:44
So Les did a finer study
239
569000
2000
Les przeprowadził dokładniejsze badania
09:46
and he found out it came out about 9,000.
240
571000
2000
i otrzymał 9 000 osobników.
09:48
And using different microsatellites gave the different results.
241
573000
3000
Zastosowanie różnych mikronadajników dało różne wyniki.
09:51
But the average of all these studies came out --
242
576000
3000
Otrzymana średnia tych badań
09:54
the mean is about 5,000,
243
579000
2000
to 5 000,
09:56
which I personally don't believe,
244
581000
2000
w co osobiście nie wierzę,
09:58
but then I am a skeptic.
245
583000
2000
ale jestem sceptykiem.
10:00
But even if you toss a few numbers around,
246
585000
2000
Bez względu na liczby,
10:02
you're probably talking of an effective population of about 20,000 animals.
247
587000
3000
mówimy prawdopodobnie o populacji ok. 20 000 osobników.
10:05
Do you remember how many they killed off Achill there
248
590000
2000
Pamiętacie ile zabito niedaleko Achill
10:07
in the 70s and the 50s?
249
592000
3000
w latach 70-tych i 50-tych?
10:10
So what it tells us actually
250
595000
2000
Potwierdza to,
10:12
is that there's actually a risk of extinction of this species
251
597000
3000
że istnieje wysokie ryzyko wyginięcia tych gatunków,
10:15
because its population is so small.
252
600000
2000
z uwagi na ich małą populację.
10:17
In fact, of those 20,000, 8,000 were thought to be females.
253
602000
3000
8000 spośród 20 000, to samice.
10:20
There's only 8,000 basking shark females in the world?
254
605000
3000
Na świecie jest tylko 8000 samic żarłacza olbrzymiego?
10:23
I don't know. I don't believe it.
255
608000
2000
Nie wiem. Nie wierzę w to.
10:25
The problem with this
256
610000
2000
Problemem jest
10:27
is they were constrained with samples.
257
612000
2000
ograniczenie ilością próbek.
10:29
They didn't get enough samples
258
614000
2000
Nie było ich wystarczająco,
10:31
to really explore the genetics
259
616000
2000
by dokonać dokładnych
10:33
in enough detail.
260
618000
2000
badań genetycznych.
10:35
So where do you get samples from
261
620000
3000
Skąd bierze się próbki
10:38
for your genetic analysis?
262
623000
2000
do badań genetycznych?
10:40
Well one obvious source is dead sharks,
263
625000
2000
Najczęściej z martwych rekinów
10:42
Dead sharks washed up.
264
627000
2000
wyrzuconych na brzeg.
10:44
We might get two or three dead sharks washed up in Ireland a year,
265
629000
3000
Rocznie w Irlandii mamy ich może z 3.
10:47
if we're kind of lucky.
266
632000
2000
Jeśli mamy szczęście.
10:49
Another source would be fisheries bycatch.
267
634000
2000
Innym źródłem są przypadkowe odłowy.
10:51
We were getting quite a few caught in surface drift nets.
268
636000
3000
Mieliśmy ich trochę złapanych w sieci dryfujące.
10:54
That's banned now, and that'll be good news for the sharks.
269
639000
3000
Teraz jest to zakazane i to dobra wiadomość dla rekinów.
10:57
And some are caught in nets, in trawls.
270
642000
2000
Niektóre są wyławiane włókiem.
10:59
This is a shark that was actually landed in Howth just before Christmas,
271
644000
3000
To rekin nielegalnie wyłowiony w Howth tuż przed Bożym Narodzeniem,
11:02
illegally, because you're not allowed to do that under E.U. law,
272
647000
3000
Nielegalnie, ponieważ można to robić tylko w zgodzie w prawem UE,
11:05
and was actually sold for eight euros a kilo as shark steak.
273
650000
3000
a sprzedano go na steki za € 8 / kg.
11:08
They even put a recipe up on the wall, until they were told this was illegal.
274
653000
3000
Na ścianie nawet był przepis, do czasu aż dowiedzieli się, że to nielegalne.
11:11
And they actually did get a fine for that.
275
656000
3000
Dostali nawet za to grzywnę.
11:14
So if you look at all those studies I showed you,
276
659000
2000
Biorąc pod uwagę wszystkie pokazane przeze mnie badania,
11:16
the total number of samples worldwide
277
661000
3000
w sumie próbek na całym świecie
11:19
is 86 at present.
278
664000
2000
jest teraz 86.
11:21
So it's very important work,
279
666000
2000
To bardzo ważne badania,
11:23
and they can ask some really good questions,
280
668000
2000
poruszające bardzo ważne kwestie,
11:25
and they can tell us about population size
281
670000
2000
m.in. rozmiar populacji,
11:27
and subpopulations and structure,
282
672000
3000
subpopulacji i struktury populacji,
11:30
but they're constrained by lack of samples.
283
675000
3000
ale ograniczone są brakiem próbek.
11:33
Now when we were out tagging our sharks,
284
678000
2000
Kiedy znakowaliśmy rekiny,
11:35
this is how we tagged them on the front of a RIB -- get in there fast --
285
680000
3000
znakowaliśmy je z dziobu łodzi,
11:38
occasionally the sharks do react.
286
683000
2000
a czasem rekiny buntowały się.
11:40
And on one occasion when we were up in Malin Head up in Donegal,
287
685000
3000
Raz byliśmy na Malin Head w Donegal,
11:43
a shark smacked the side of the boat with his tail,
288
688000
3000
rekin uderzył ogonem w bok łodzi,
11:46
more, I think, in startle to the fact that a boat came near it,
289
691000
3000
myślę, że bardziej przestraszył się zbliżającej łodzi,
11:49
rather than the tag going in.
290
694000
2000
niż znakowania.
11:51
And that was fine. We got wet. No problem.
291
696000
3000
Byliśmy cali mokrzy, ale nic się nie stało.
11:54
And then when myself and Emmett
292
699000
2000
Kiedy z Emmettem wróciliśmy
11:56
got back to Malin Head, to the pier,
293
701000
2000
na przystań w Malin Head,
11:58
I noticed some black slime on the front of the boat.
294
703000
3000
zauważyłem czarną maź na przodzie łodzi.
12:01
And I remembered -- I used to spend a lot of time out on commercial fishing boats --
295
706000
2000
Przypomniałem sobie, jak zwykłem spędzać dużo czasu na łodziach rybackich
12:03
I remember fishermen telling me they can always tell
296
708000
2000
i pewien rybak powiedział mi, że zawsze wiadomo
12:05
when a basking shark's been caught in the net
297
710000
2000
kiedy w sieć wpadnie żarłacz olbrzymi,
12:07
because it leaves this black slime behind.
298
712000
2000
ponieważ zostawia po sobie czarny śluz.
12:09
So I was thinking that must have come from the shark.
299
714000
2000
Pomyślałem więc, że zostawił go rekin.
12:11
Now we had an interest
300
716000
2000
Zależało nam,
12:13
in getting tissue samples for genetics
301
718000
2000
Bardzo chcieliśmy zebrać próbki tkanek do badań,
12:15
because we knew they were very valuable.
302
720000
2000
ponieważ wiemy, jakie są cenne.
12:17
And we would use conventional methods --
303
722000
2000
Używaliśmy konwencjonalnych metod.
12:19
I have a crossbow, you see the crossbow in my hand there,
304
724000
2000
Mam kuszę, której używamy do pobierania
12:21
which we use to sample whales and dolphins for genetic studies as well.
305
726000
3000
próbek wielorybów i delfinów, również do badań genetycznych.
12:24
So I tried that, I tried many techniques.
306
729000
2000
Próbowałem wielu sposobów,
12:26
All it was doing was breaking my arrows
307
731000
2000
a tu łamały mi się tylko strzały,
12:28
because the shark skin is just so strong.
308
733000
2000
ponieważ skóra rekina jest bardzo twarda.
12:30
There was no way we were going to get a sample from that.
309
735000
2000
Nie było sposobu na pobranie próbki.
12:32
So that wasn't going to work.
310
737000
3000
Ta metoda nie działała u rekinów.
12:35
So when I saw the black slime on the bow of the boat,
311
740000
3000
Jak zobaczyłem czarny śluz na dziobie łodzi,
12:38
I thought, "If you take what you're given in this world ..."
312
743000
3000
pomyślałem, że trzeba brać, co dają.
12:41
So I scraped it off.
313
746000
2000
Pobrałem próbkę.
12:43
And I had a little tube with alcohol in it to send to the geneticists.
314
748000
3000
Miałem małą probówkę z alkoholem do wysyłania próbek genetykom.
12:46
So I scraped the slime off and I sent it off to Aberdeen.
315
751000
2000
Pobrałem próbkę śluzu i wysłałem do Aberdeen.
12:48
And I said, "You might try that."
316
753000
2000
Powiedziałem: "Zbadajcie to".
12:50
And they sat on it for months actually.
317
755000
2000
Siedzieli nad tym kilka miesięcy.
12:52
It was only because we had a conference on the Isle of Man.
318
757000
2000
Mieliśmy konferencje na wyspie Man,
12:54
But I kept emailing, saying,
319
759000
2000
a ja ciągle wysyłałem maile z zapytaniem,
12:56
"Have you had a chance to look at my slime yet?"
320
761000
2000
czy mieli już okazję przyjrzeć się próbkom śluzu.
12:58
And he was like, "Yeah, yeah, yeah, yeah. Later, later, later."
321
763000
2000
W odpowiedzi słyszałem tylko: "Tak, tak. Zajmę się tym później".
13:00
Anyway he thought he'd better do it,
322
765000
2000
Tak czy inaczej, wiedział, że trzeba się tym zająć,
13:02
because I never met him before
323
767000
2000
ponieważ nigdy go nie spotkałem
13:04
and he might lose face if he hadn't done the thing I sent him.
324
769000
2000
i mógł stracić dobre imię, gdyby nie przebadał moich próbek.
13:06
And he was amazed that they actually got DNA from the slime.
325
771000
3000
Sam był zaskoczony, że w próbkach śluzu było DNA.
13:09
And they amplified it and they tested it
326
774000
2000
Dokonali amplifikacji DNA i go przebadali.
13:11
and they found, yes, this was actually basking shark DNA,
327
776000
2000
Potwierdzili, że to DNA żarłacza olbrzymiego,
13:13
which was got from the slime.
328
778000
3000
pobrane ze śluzu.
13:16
And so he was all very excited.
329
781000
2000
Był bardzo podekscytowany.
13:18
It became known as Simon's shark slime.
330
783000
3000
Śluz nazwano rekinim śluzem Simona.
13:21
And I thought, "Hey, you know, I can build on this."
331
786000
3000
Pomyślałem, że można to wykorzystać.
13:24
So we thought, okay, we're going to try to get out
332
789000
2000
Pomyśleliśmy, że zdobędziemy trochę śluzu.
13:26
and get some slime.
333
791000
2000
Pomyśleliśmy, że zdobędziemy trochę śluzu.
13:28
So having spent three and a half thousand on satellite tags,
334
793000
4000
Wydałem € 3 500 na nadajniki satelitarne
13:34
I then thought I'd invest 7.95 -- the price is still on it --
335
799000
3000
i pomyślałem, że zainwestuję jeszcze € 7.95
13:37
in my local hardware store in Kilrush
336
802000
3000
w lokalnym sklepie w Kilrush,
13:40
for a mop handle
337
805000
2000
w kij do mopa
13:42
and even less money on some oven cleaners.
338
807000
3000
i nawet mniej na myjki do piekarnika.
13:45
And I wrapped the oven cleaner around the end of the mop handle
339
810000
3000
Owinąłem myjkę wokół końcówki kija
13:48
and was desperate, desperate
340
813000
2000
i tylko czekałem,
13:50
to have an opportunity
341
815000
3000
by mieć okazję
13:53
to get some sharks.
342
818000
2000
trafienia na rekiny.
13:55
Now this was into August now,
343
820000
2000
Był sierpień,
13:57
and normally sharks peak at June, July.
344
822000
2000
a te rekiny normalnie pokazują się w czerwcu, lipcu.
13:59
And you rarely see them.
345
824000
2000
Rzadko można je zobaczyć.
14:01
You can only rarely be in the right place to find sharks into August.
346
826000
3000
Ciężko spotkać je w sierpniu.
14:04
So we were desperate.
347
829000
2000
Byliśmy więc zdesperowani.
14:06
So we rushed out to Blasket as soon as we heard there were sharks there
348
831000
3000
Szybko udaliśmy się do Blasket, jak tylko usłyszeliśmy, że są tam rekiny
14:09
and managed to find some sharks.
349
834000
2000
i udało nam się kilka znaleźć.
14:11
So by just rubbing the mop handle down the shark
350
836000
2000
Zebraliśmy śluz
14:13
as it swam under the boat --
351
838000
2000
przez pocieranie mopem
14:15
you see, here's a shark that's running under the boat here --
352
840000
2000
rekiny,
14:17
we managed to collect slime.
353
842000
2000
które przepływały pod łodzią.
14:19
And here it is.
354
844000
2000
Oto on.
14:21
Look at that lovely, black shark slime.
355
846000
3000
Spójrzcie tylko na ten czarny rekini śluz.
14:24
And in about half an hour,
356
849000
3000
W około pół godziny
14:27
we got five samples, five individual sharks,
357
852000
3000
pobraliśmy 5 próbek od 5 różnych rekinów,
14:30
were sampled using Simon's shark slime sampling system.
358
855000
3000
za pomocą metody Simona.
14:33
(Laughter)
359
858000
2000
(Śmiech)
14:35
(Applause)
360
860000
5000
(Oklaski)
14:40
I've been working on whales and dolphins in Ireland for 20 years now,
361
865000
3000
Od 20 lat pracuję z wielorybami i delfinami
14:43
and they're kind of a bit more dramatic.
362
868000
2000
i są trochę bardziej dramatyczne.
14:45
You probably saw the humpback whale footage
363
870000
2000
Pewnie widzieliście sfilmowanego humbaka,
14:47
that we got there a month or two ago off County Wexford.
364
872000
2000
którego nagraliśmy 2 miesiące temu u wybrzeży hrabstwa Wexford.
14:49
And you always think you might have some legacy you can leave the world behind.
365
874000
3000
Zawsze myślicie, że macie coś, co zostawicie światu po sobie.
14:52
And I was thinking of humpback whales breaching
366
877000
2000
Ja myślałem o łamaniu praw
14:54
and dolphins.
367
879000
2000
humbaków i delfinów.
14:56
But hey, sometimes these things are sent to you
368
881000
2000
Czasem trzeba pogodzić się z tym,
14:58
and you just have to take them when they come.
369
883000
2000
co się dzieje.
15:00
So this is possibly going to be my legacy --
370
885000
2000
To będzie moja spuścizna.
15:02
Simon's shark slime.
371
887000
2000
Rekini śluz Simona.
15:04
So we got more money this year
372
889000
2000
Zebraliśmy w tym roku więcej pieniędzy
15:06
to carry on collecting more and more samples.
373
891000
3000
na pobieranie większej ilości próbek.
15:09
And one thing that is kind of very useful
374
894000
2000
Bardzo pomocne są
15:11
is that we use a pole cameras -- this is my colleague Joanne with a pole camera --
375
896000
3000
kamery przymocowane do prętów, takie jak kamera trzymana przez Joanne,
15:14
where you can actually look underneath the shark.
376
899000
2000
dzięki czemu można spojrzeć pod spód rekina.
15:16
And what you're trying to look at is the males have claspers,
377
901000
3000
Samiec posiada przedłużenie płetwy miedniczej, tworzącej rodzaj penisa zwanego "clasper",
15:19
which kind of dangle out behind the back of the shark.
378
904000
3000
który zwisa po spodniej stronie w tylnej części ciała rekina.
15:22
So you can quite easily tell the gender of the shark.
379
907000
2000
Łatwo można odróżnić płeć rekina.
15:24
So if we can tell the gender of the shark
380
909000
2000
Mogąc sprawdzić płeć rekina
15:26
before we sample it,
381
911000
2000
przed pobraniem próbek,
15:28
we can tell the geneticist this was taken from a male or a female.
382
913000
3000
możemy wskazać płeć genetykom,
15:31
Because at the moment, they actually have no way genetically
383
916000
2000
ponieważ obecnie nie mają takiej możliwości, by badaniami genetycznymi
15:33
of telling the difference between a male and a female,
384
918000
2000
móc odróżnić samca od samicy,
15:35
which I found absolutely staggering,
385
920000
2000
co jest dość zdumiewające,
15:37
because they don't know what primers to look for.
386
922000
3000
ponieważ nie wiedzą jakiego primera szukać.
15:40
And being able to tell the gender of a shark
387
925000
2000
Możliwość określenia płci rekina
15:42
has got very important
388
927000
2000
jest bardzo istotna
15:44
for things like policing the trade
389
929000
3000
w regulacjach prawnych dotyczących handlu
15:47
in basking shark and other species through societies,
390
932000
4000
rekinami i innymi gatunkami zwierząt,
15:51
because it is illegal to trade any sharks.
391
936000
2000
ponieważ handel rekinami jest nielegalny.
15:53
And they are caught and they are on the market.
392
938000
2000
Rekiny są łapane i nielegalnie sprzedawane.
15:55
So as a field biologist,
393
940000
2000
Jako biolog pracujący w terenie,
15:57
you just want to get encounters with these animals.
394
942000
2000
chce się jak najwięcej mieć do czynienia z tymi zwierzętami.
15:59
You want to learn as much as you can.
395
944000
2000
Chce się nauczyć tyle, ile to tylko możliwe.
16:01
They're often quite brief. They're often very seasonally constrained.
396
946000
3000
Trudno je spotkać. Jesteśmy ograniczeni porą roku.
16:04
And you just want to learn as much as you can as soon as you can.
397
949000
3000
Chcę się nauczyć o nich możliwie najwięcej i najszybciej.
16:07
But isn't it fantastic
398
952000
2000
To niesamowite,
16:09
that you can then offer these samples
399
954000
3000
że można później przekazać te próbki
16:12
and opportunities to other disciplines, such as geneticists,
400
957000
3000
i możliwości innym dziedzinom, np. genetyce,
16:15
who can gain so much more from that.
401
960000
3000
która może z nich skorzystać jeszcze więcej.
16:18
So as I said,
402
963000
2000
Jak już wspomniałem,
16:20
these things are sent to you in strange ways. Grab them while you can.
403
965000
3000
trzeba chwytać się każdej okazji.
16:23
I'll take that as my scientific legacy.
404
968000
2000
Uznam to za moją naukową spuściznę.
16:25
Hopefully I might get something a bit more dramatic and romantic before I die.
405
970000
3000
Mam nadzieję, że dokonam czegoś dramatycznego i romantycznego zanim umrę.
16:28
But for the time being, thank you for that.
406
973000
3000
Na dzień dzisiejszy, jestem wdzięczny za to, co mam.
16:31
And keep an eye out for sharks.
407
976000
2000
Uważajcie na rekiny.
16:33
If you're more interested, we have a basking shark website now just set up.
408
978000
3000
Jeśli temat was zainteresował, uruchomiliśmy własnie stronę o żarłaczach.
16:36
So thank you and thank you for listening.
409
981000
3000
Dziękuję bardzo za uwagę.
16:39
(Applause)
410
984000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Simon Berrow - Marine biologistSimon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark.
Why you should listen
Born in Ireland, Simon Berrow has travelled the world's oceans studying albatrosses, seals, penguins, sharks, and more. A passionate scientist and lover of Ireland's natural heritage, he founded the Irish Whale and Dolphin Group and the Irish Basking Shark Study Group.
He is also the inventor of "Simon's shark slime sampling system" -- a mop handle and oven cleaner -- which has proved to be the most effective way of collecting shark DNA for analysis.
The TEDxTalk was filmed at the Science Gallery in Dublin.
Simon Berrow | Speaker | TED.com