TEDxStanford
Mark Applebaum: The mad scientist of music
Mark Applebaum: Szalony uczony muzyki
Filmed:
Readability: 3.8
5,439,346 views
Mark Applebaum komponuje muzykę, która łamie zasady na fantastyczne sposoby; koncert na kwiaciarza, instrumenty ze śmieci i rzeczy znalezionych. Może ten dziwaczny wykład zainspiruje was, by wstrząsnąć zasadami własnej twórczości. (Sfilmowane na TEDxStanford)
Mark Applebaum - Composer
Mark Applebaum has built an instrument out of doorstops and combs, as well as composed a piece of music to be performed by a florist. Full bio
Mark Applebaum has built an instrument out of doorstops and combs, as well as composed a piece of music to be performed by a florist. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I thought if I skipped it might help my nerves,
0
3005
3222
Myślałem, że podskokami uspokoję nerwy,
00:22
but I'm actually having a paradoxical reaction to that,
1
6227
3186
ale reakcja jest odwrotna,
00:25
so that was a bad idea. (Laughter)
2
9413
1822
więc to chyba był zły pomysł.
(Śmiech)
(Śmiech)
00:27
Anyway, I was really delighted to receive the invitation
3
11235
3421
Byłem zachwycony zaproszeniem
00:30
to present to you some of my music and some of my work
4
14656
3937
do zaprezentowania mojej muzyki i kompozycji
00:34
as a composer, presumably because it appeals
5
18593
3094
pewnie dlatego, że przemawia to
00:37
to my well-known and abundant narcissism. (Laughter)
6
21687
3983
do mojego wybujałego narcyzmu.
(Śmiech)
(Śmiech)
00:41
And I'm not kidding, I just think we should just
7
25670
2608
Nie żartuję, trzeba to po prostu przyznać
00:44
say that and move forward. (Laughter)
8
28278
3456
i żyć dalej.
(Śmiech)
(Śmiech)
00:47
So, but the thing is, a dilemma quickly arose,
9
31734
2880
Szybko pojawił się dylemat:
00:50
and that is that I'm really bored with music,
10
34614
2205
granie i komponowanie już mnie nudzi,
00:52
and I'm really bored with the role of the composer,
11
36819
3066
granie i komponowanie już mnie nudzi,
00:55
and so I decided to put that idea, boredom,
12
39885
3208
stąd też zdecydowałem się uczynić nudę
00:58
as the focus of my presentation to you today.
13
43093
2974
tematem mojej prezentacji.
01:01
And I'm going to share my music with you, but I hope
14
46067
2288
Podzielę się z wami muzyką
01:04
that I'm going to do so in a way that tells a story,
15
48355
2235
opowiadając historię tego,
01:06
tells a story about how I used boredom as a catalyst
16
50590
3409
jak użyłem nudy jako katalizatora
kreatywności i wynalazków,
kreatywności i wynalazków,
01:09
for creativity and invention, and how boredom
17
53999
2554
i jak nuda zmusiła mnie
01:12
actually forced me to change the fundamental question
18
56553
3161
do postawienia zasadniczego pytania
01:15
that I was asking in my discipline,
19
59714
2081
dotyczącego mojego zawodu,
01:17
and how boredom also, in a sense,
20
61795
2059
jak pchnęła mnie do podjęcia innych ról,
01:19
pushed me towards taking on roles beyond the sort of
21
63854
4444
niż tych zwyczajowo związanych
01:24
most traditional, narrow definition of a composer.
22
68298
2610
z tradycyjnie pojętą rolą kompozytora.
01:26
What I'd like to do today is to start with an excerpt
23
70908
2471
Zacznę fragmentem utworu
01:29
of a piece of music at the piano.
24
73379
2828
na fortepian.
01:32
(Music)
25
76207
9315
(Muzyka)
01:41
Okay, I wrote that. (Laughter)
26
85522
3314
Ja to napisałem. (Śmiech)
01:44
No, it's not — (Applause) Oh, why thank you.
27
88836
1907
Nie... (Brawa) No dziękuję.
01:46
No, no, I didn't write that.
28
90743
1631
Ale nie, nie napisałem tego.
01:48
In fact, that was a piece by Beethoven,
29
92374
2272
To Beethoven,
01:50
and so I was not functioning as a composer.
30
94646
2555
więc nie byłem tu kompozytorem,
01:53
Just now I was functioning in the role of the interpreter,
31
97201
3051
lecz pełniłem rolę interpretatora.
01:56
and there I am, interpreter.
32
100252
2061
Oto jestem - interpretator.
01:58
So, an interpreter of what? Of a piece of music, right?
33
102313
2709
Ale czego? Utworu muzycznego, prawda?
02:00
But we can ask the question, "But is it music?"
34
105022
4207
Można jednak spytać: "Czy to jest muzyka?"
02:05
And I say this rhetorically, because of course
35
109229
1780
Pytam retorycznie,
02:06
by just about any standard we would have to concede
36
111009
2821
bo niewątpliwie był to utwór muzyczny.
02:09
that this is, of course, a piece of music,
37
113830
1948
bo niewątpliwie był to utwór muzyczny.
02:11
but I put this here now because,
38
115778
2326
Rzucam to pytanie,
02:14
just to set it in your brains for the moment,
39
118104
2283
byście zatrzymali je w pamięci,
02:16
because we're going to return to this question.
40
120387
1841
bo jeszcze do niego wrócimy.
02:18
It's going to be a kind of a refrain
41
122228
1782
Będzie to rodzaj refrenu
02:19
as we go through the presentation.
42
124010
1811
tej prezentacji.
02:21
So here we have this piece of music by Beethoven,
43
125821
2228
Czyli mamy ten utwór Beethovena.
02:23
and my problem with it is, it's boring.
44
128049
3206
Problem polega na tym, że mnie to nudzi.
02:27
I mean, you — I'm just like, a hush, huh -- It's like -- (Laughter)
45
131255
6820
Ale reakcja!
(Śmiech)
(Śmiech)
02:33
It's Beethoven, how can you say that?
46
138075
1718
To Beethoven, jak tak można?
02:35
No, well, I don't know, it's very familiar to me.
47
139793
1735
Znam tę muzykę na wylot.
02:37
I had to practice it as a kid, and I'm really sick of it. So -- (Laughter)
48
141528
3031
Musiałem to ćwiczyć jako dzieciak i mam dosyć.
(Śmiech)
(Śmiech)
02:40
I would, so what I might like to try to do is to change it,
49
144559
2723
Chciałbym spróbować to zmienić,
02:43
to transform it in some ways, to personalize it,
50
147282
2644
przekształcić po swojemu,
02:45
so I might take the opening, like this idea --
51
149926
2427
wezmę początek...
02:48
(Music)
52
152353
2208
(Muzyka)
02:50
and then I might substitute -- (Music)
53
154561
4897
i zamienię... (Muzyka)
02:55
and then I might improvise on that melody
54
159458
1639
potem zaimprowizuję na melodii,
02:56
that goes forward from there -- (Music)
55
161097
3635
która idzie teraz tak...
(Muzyka)
(Muzyka)
03:00
(Music)
56
164732
26022
(Muzyka)
03:26
So that might be the kind of thing -- Why thank you.
57
190754
3112
Takie właśnie coś. Dziękuję.
03:29
(Applause)
58
193866
3595
(Brawa)
03:33
That would be the kind of thing that I would do,
59
197461
2118
To mógłbym właśnie zrobić,
03:35
and it's not necessarily better than the Beethoven.
60
199579
2097
niekoniecznie jest to lepsze od Beethovena.
03:37
In fact, I think it's not better than it. The thing is -- (Laughter) --
61
201676
3732
Właściwie chyba gorsze....
(Śmiech)
(Śmiech)
03:41
it's more interesting to me. It's less boring for me.
62
205408
5299
Dla mnie jednak ciekawsze. Mniej mnie nudzi.
03:46
I'm really leaning into me, because I, because I have
63
210707
3170
Odnoszę to do siebie,
03:49
to think about what decisions I'm going to make on the fly
64
213877
3572
bo to ja muszę na bieżąco podejmować decyzje,
03:53
as that Beethoven text is running in time through my head
65
217449
3202
mając wciąż w głowie tego Beethovena
03:56
and I'm trying to figure out what kinds of transformations
66
220651
2205
cały czas kombinuję,
03:58
I'm going to make to it.
67
222856
1598
jak go przeobrazić.
04:00
So this is an engaging enterprise for me, and
68
224454
2575
Dla mnie to zajmujące zadanie,
04:02
I've really leaned into that first person pronoun thing there,
69
227029
4658
podkreślam tu zaimek pierwszej osoby,
04:07
and now my face appears twice, so I think we can agree
70
231687
2321
a moja twarz pojawia się teraz dwukrotnie,
04:09
that this is a fundamentally solipsistic enterprise. (Laughter)
71
234008
3691
czyli jest to przedsięwzięcie solipsystyczne.
(Śmiech)
(Śmiech)
04:13
But it's an engaging one, and it's interesting to me
72
237699
2414
Jednocześnie bardzo dla mnie zajmujące,
04:16
for a while, but then I get bored with it, and by it,
73
240113
2420
na chwilę, potem mnie to nudzi.
04:18
I actually mean, the piano, because it becomes,
74
242533
2651
To, czyli fortepian.
04:21
it's this familiar instrument, it's timbral range is actually
75
245184
3218
To taki znajomy instrument, którego skala i barwa
04:24
pretty compressed, at least when you play on the keyboard,
76
248402
2521
są ograniczone, zwłaszcza jeśli gramy po klawiszach
04:26
and if you're not doing things like listening to it
77
250923
2610
i nie próbujemy go słuchać
04:29
after you've lit it on fire or something like that, you know.
78
253533
2723
po, powiedzmy, podpaleniu instrumentu,
04:32
It gets a little bit boring, and so pretty soon
79
256256
1969
robi się to nudne.
Tak się dzieje ze wszyskimi intrumentami,
Tak się dzieje ze wszyskimi intrumentami,
04:34
I go through other instruments, they become familiar,
80
258225
2160
robi się to nudne.
Tak się dzieje ze wszyskimi intrumentami.
Tak się dzieje ze wszyskimi intrumentami.
04:36
and eventually I find myself designing and constructing
81
260385
2677
Robią się znajome. Zaczynam więc projektować
04:38
my own instrument, and I brought one with me today,
82
263062
4163
i budować własne. Oto jeden z nich.
04:43
and I thought I would play a little bit on it for you
83
267225
2936
Zagram wam na nim,
04:46
so you can hear what it sounds like.
84
270161
2206
żebyście usłyszeli, jak brzmi.
04:48
(Music)
85
272367
11413
(Muzyka)
04:59
You gotta have doorstops, that's important. (Laughter)
86
283780
5763
Ten dźwięk sprężynki - bardzo ważny.
(Śmiech)
(Śmiech)
05:05
I've got combs. They're the only combs that I own. (Music)
87
289543
3108
Grzebienie, jedyne których posiadam.
(Muzyka)
(Muzyka)
05:08
They're all mounted on my instruments. (Laughter)
88
292651
3156
Wszystkie poprzyczepiane do instrumentów.
(Śmiech)
(Śmiech)
05:11
(Music)
89
295807
9059
(Muzyka)
05:20
I can actually do all sorts of things. I can play
90
304866
2585
Można na tym wiele zrobić.
05:23
with a violin bow. I don't have to use the chopsticks.
91
307451
2498
Grać smyczkiem zamiast pałeczkami.
05:25
So we have this sound. (Music)
92
309949
7853
Jest taki dźwięk.
(Muzyka)
(Muzyka)
05:33
And with a bank of live electronics,
93
317802
2044
Z zapleczem elektronicznym
05:35
I can change the sounds radically. (Music)
94
319846
4121
mogę zmieniać dźwięki.
(Muzyka)
(Muzyka)
05:39
(Music)
95
323967
9074
(Muzyka)
05:48
Like that, and like this. (Music)
96
333041
6251
Tak i tak.
(Muzyka)
(Muzyka)
05:55
And so forth.
97
339292
2118
I tak dalej.
05:57
So this gives you a little bit of an idea of the sound world
98
341410
2139
To część palety dźwięków tego instrumentu,
który czyni ze mnie wynalazcę, a do tego...
który czyni ze mnie wynalazcę, a do tego...
05:59
of this instrument, which I think is quite interesting
99
343549
2677
To część palety dźwięków tego instrumentu,
który czyni ze mnie wynalazcę, a do tego...
który czyni ze mnie wynalazcę, a do tego...
06:02
and it puts me in the role of the inventor, and the nice thing about —
100
346226
3774
To część palety dźwięków tego instrumentu,
który czyni ze mnie wynalazcę, a do tego...
który czyni ze mnie wynalazcę, a do tego...
06:05
This instrument is called the Mouseketeer ... (Laughter)
101
350000
3119
Nazywa się on Mysz-kieter...
(Śmiech)
(Śmiech)
06:09
and the cool thing about it is
102
353119
2264
Najlepsze jest to, że jestem największym
06:11
I'm the world's greatest Mouseketeer player. (Laughter)
103
355383
3568
wirtuozem gry na Mysz-kieterze.
(Śmiech)
(Śmiech)
06:14
Okay? (Applause)
104
358951
1619
OK?
(Brawa)
(Brawa)
06:16
So in that regard, this is one of the things,
105
360570
3176
Jeśli o to chodzi,
06:19
this is one of the privileges of being,
106
363746
1860
to właśnie przywilej bycia wynalazcą.
06:21
and here's another role, the inventor, and by the way,
107
365606
3006
A kiedy powiedziałem, że jestem "największym",
06:24
when I told you that I'm the world's greatest,
108
368612
2178
A kiedy powiedziałem, że jestem "największy",
06:26
if you're keeping score, we've had narcissism and solipsism
109
370790
4004
mieliśmy już narcyzm, solipsyzm,
06:30
and now a healthy dose of egocentricism.
110
374794
2004
a teraz jeszcze zdrowa dawka egocentryzmu.
06:32
I know some of you are just, you know, bingo! Or, I don't know. (Laughter)
111
376798
3600
Niektórym już pewnie wyszło bingo.
(Śmiech)
(Śmiech)
06:36
Anyway, so this is also a really enjoyable role.
112
380398
5547
To też przyjemna rola, choć trzeba przyznać,
06:41
I should concede also that I'm the world's worst Mouseketeer player,
113
385945
2732
że jestem też najgorszym Mysz-kieterem,
06:44
and it was this distinction that I was most worried about
114
388677
2250
czego się obawiałem pełniąc tę lepszą z dwóch ról.
06:46
when I was on that prior side of the tenure divide.
115
390927
2937
czego się obawiałem pełniąc tę lepszą z dwóch ról.
06:49
I'm glad I'm past that. We're not going to go into that.
116
393864
2486
Dobrze, że przestałem.
06:52
I'm crying on the inside. There are still scars.
117
396350
2957
Choć wewnętrznie rozpaczam.
06:55
Anyway, but I guess my point is that all of these enterprises
118
399307
3816
Wszystko zajmuje mnie dzięki swojej wielorakości,
06:59
are engaging to me in their multiplicity, but as I've presented them
119
403123
3735
Wszystko zajmuje mnie dzięki swojej wielorakości,
07:02
to you today, they're actually solitary enterprises,
120
406858
3352
choć to, tak naprawdę, samotne działania.
07:06
and so pretty soon I want to commune with other people, and so
121
410210
3027
Chcę niedługo włączyć w nie innych.
07:09
I'm delighted that in fact I get to compose works for them.
122
413237
2518
Cieszę się, że mogę dla nich komponować.
07:11
I get to write, sometimes for soloists and I get to work with one person,
123
415755
3086
Piszę dla solistów,
a czasem pracuję z całymi orkiestrami, masą ludzi.
a czasem pracuję z całymi orkiestrami, masą ludzi.
07:14
sometimes full orchestras, and I work with a lot of people,
124
418841
3309
Piszę dla solistów,
a czasem pracuję z całymi orkiestrami, masą ludzi.
a czasem pracuję z całymi orkiestrami, masą ludzi.
07:18
and this is probably the capacity, the role creatively
125
422150
3679
To chyba rola, pozycja,
07:21
for which I'm probably best known professionally.
126
425829
3162
z której jestem najlepiej znany.
07:24
Now, some of my scores as a composer look like this,
127
428991
2975
Niektóre z moich partytur wyglądają tak,
07:27
and others look like this,
128
431966
2073
inne tak,
07:29
and some look like this,
129
434039
2084
a inne tak.
07:32
and I make all of these by hand, and it's really tedious.
130
436123
3046
Piszę ręcznie, a to żmudne.
07:35
It takes a long, long time to make these scores,
131
439169
2333
Dużo czasu zabiera napisanie nut,
07:37
and right now I'm working on a piece
132
441502
2173
obecnie pracuję nad czymś,
07:39
that's 180 pages in length,
133
443675
2023
co ma 180 stron.
07:41
and it's just a big chunk of my life, and I'm just pulling out hair.
134
445698
4196
To kawał życia, rwę włosy z głowy.
07:45
I have a lot of it, and that's a good thing I suppose. (Laughter)
135
449894
2509
Mam ich dużo, więc to może i lepiej.
(Śmiech)
(Śmiech)
07:48
So this gets really boring and really tiresome for me,
136
452403
3564
Staje się to nudne i męczące,
07:51
so after a while the process of notating is not only boring,
137
455967
2973
z czasem zapragnąłem więc,
07:54
but I actually want the notation to be more interesting,
138
458940
3132
by pisanie nut stało się ciekawsze,
co pchnęło mnie do innych projektów, jak ten.
co pchnęło mnie do innych projektów, jak ten.
07:57
and so that's pushed me to do other projects like this one.
139
462072
2719
by pisanie nut stało się ciekawsze,
co pchnęło mnie do innych projektów, jak ten.
co pchnęło mnie do innych projektów, jak ten.
08:00
This is an excerpt from a score called
140
464791
2230
To fragment utworu pod tytułem:
08:02
"The Metaphysics of Notation."
141
467021
2191
"Metafizyka zapisu nutowego".
08:05
The full score is 72 feet wide.
142
469212
2544
Pełna partytura ma 21 m szerokości.
08:07
It's a bunch of crazy pictographic notation.
143
471756
2698
Szalony zapis piktograficzny.
08:10
Let's zoom in on one section of it right here. You can see
144
474454
2886
Powiększmy kawałek.
08:13
it's rather detailed. I do all of this with drafting templates,
145
477340
3817
Zaczynam od szkicowania szablonów, prostych krawędzi,
08:17
with straight edges, with French curves, and by freehand,
146
481157
3617
francuskich łuków, wszystko odręcznie.
08:20
and the 72 feet was actually split
147
484774
2654
Te 21 m podzielono na 12 paneli po 1,8 m,
08:23
into 12 six-foot-wide panels that were installed
148
487428
3035
które powieszono na balkonie
08:26
around the Cantor Arts Center Museum lobby balcony,
149
490463
4884
w lobby Muzeum Sztuki Kantorskiej.
08:31
and it appeared for one year in the museum,
150
495347
3808
Wisiały tam rok
08:35
and during that year, it was experienced as visual art
151
499155
2858
funkcjonując jako sztuka wizualna codziennie
08:37
most of the week, except, as you can see in these pictures,
152
502013
1901
prócz piątków
08:39
on Fridays, from noon til one, and only during that time,
153
503914
3038
kiedy między 12:00 a 13:00 przychodzili artyści
08:42
various performers came and interpreted these strange
154
506952
3380
by interpretować te dziwne, niezidentyfikowane,
08:46
and undefined pictographic glyphs. (Laughter)
155
510332
3279
piktograficzne glify.
(Śmiech)
(Śmiech)
08:49
Now this was a really exciting experience for me.
156
513611
3684
Było to ekscytujące doświadczenie.
08:53
It was gratifying musically, but I think
157
517295
1603
Satysfakcjonujące muzycznie,
08:54
the more important thing is it was exciting because I got to take on
158
518898
2696
ale też dlatego, że będąc w muzeum
08:57
another role, especially given that it appeared in a museum,
159
521594
2896
nadało mi nową rolę.
09:00
and that is as visual artist. (Laughter)
160
524490
3276
Rolę artysty wizualnego.
(Śmiech)
(Śmiech)
09:03
We're going to fill up the whole thing, don't worry. (Laughter)
161
527766
2500
Wypełnię to wszystko, bez obaw.
(Śmiech)
(Śmiech)
09:06
I am multitudes. (Laughter)
162
530266
2003
Jestem mnogością.
(Śmiech)
(Śmiech)
09:08
So one of the things is that, I mean, some people
163
532269
2904
Niektórzy ludzie powiedzieliby:
09:11
would say, like, "Oh, you're being a dilettante,"
164
535173
1787
"Jesteś dyletantem."
09:12
and maybe that's true. I can understand how, I mean,
165
536960
2577
Może i prawda. Rozumiem.
09:15
because I don't have a pedigree in visual art
166
539537
2159
Nie zajmuję się sztuką wizualną,
09:17
and I don't have any training, but it's just something
167
541696
2036
nie szkoliłem się,
chciałem to zrobić jako dodatek do komponowania,
chciałem to zrobić jako dodatek do komponowania,
09:19
that I wanted to do as an extension of my composition,
168
543732
2467
nie szkoliłem się,
chciałem to zrobić jako dodatek do komponowania,
chciałem to zrobić jako dodatek do komponowania,
09:22
as an extension of a kind of creative impulse.
169
546199
2900
poszerzenie kreatywnego impulsu.
09:24
I can understand the question, though. "But is it music?"
170
549099
3096
Rozumiem pytanie: "Czy to jest muzyka?"
09:28
I mean, there's not any traditional notation.
171
552195
2259
To nie są zwyczajne nuty.
09:30
I can also understand that sort of implicit criticism
172
554454
2253
Rozumiem też ukrytą krytykę
09:32
in this piece, "S-tog," which I made when I was living in Copenhagen.
173
556707
3372
dla utworu "S-Tog", któy napisałem w Kopenhadze.
09:35
I took the Copenhagen subway map and
174
560079
1987
Wziąłem mapę metra i zmieniłem nazwy stacji
09:37
I renamed all the stations to abstract musical provocations,
175
562066
3132
na abstrakcyjne określenia muzyczne.
09:41
and the players, who are synchronized with stopwatches,
176
565198
2771
Muzycy, zsynchronizowani stoperami
09:43
follow the timetables, which are listed in minutes past the hour.
177
567969
2861
jeździli wg rozkładu rozpisanego minutami.
09:46
So this is a case of actually adapting something,
178
570830
3061
To jest adaptacja,
09:49
or maybe stealing something,
179
573891
1883
albo kradzież czegoś,
09:51
and then turning it into a musical notation.
180
575774
2341
i przemiana tego w nuty.
09:54
Another adaptation would be this piece.
181
578115
2155
Kolejna adaptacja to ten utwór.
09:56
I took the idea of the wristwatch, and I turned it into a musical score.
182
580270
3346
Wziąłem zegarek i zmieniłem w nuty.
09:59
I made my own faces, and had a company fabricate them,
183
583616
3238
Zaprojektowałem tarcze, wyprodukowano je,
10:02
and the players follow these scores.
184
586854
2238
i muzycy grają wg tych nut.
10:04
They follow the second hands, and as they pass over
185
589092
2021
Patrzą na sekundnik
i kiedy przechodzi nad symbolami, interpretują to.
i kiedy przechodzi nad symbolami, interpretują to.
10:07
the various symbols, the players respond musically.
186
591113
2986
Patrzą na sekundnik
i kiedy przechodzi nad symbolami, interpretują to.
i kiedy przechodzi nad symbolami, interpretują to.
10:09
Here's another example from another piece,
187
594099
2223
Oto inny przykład utworu i jego wykonania.
10:12
and then its realization.
188
596322
2054
Oto inny przykład utworu i jego wykonania.
10:14
So in these two capacities, I've been scavenger,
189
598376
2479
W tych dwóch rolach, byłem śmieciarzem,
10:16
in the sense of taking, like, the subway map, right,
190
600855
2387
w sensie zbieracza, jak z mapą metra,
10:19
or thief maybe, and I've also been designer,
191
603242
2518
albo złodziejem,
a także projektantem bo zrobiłem zegarki.
a także projektantem bo zrobiłem zegarki.
10:21
in the case of making the wristwatches.
192
605760
2315
albo złodziejem,
a także projektantem bo zrobiłem zegarki.
a także projektantem bo zrobiłem zegarki.
10:23
And once again, this is, for me, interesting.
193
608075
3580
Ponownie, to dla mnie ciekawe.
10:27
Another role that I like to take on is that of the performance artist.
194
611655
3319
Kolejną rolą, którą lubię to rola performera.
10:30
Some of my pieces have these kind of weird theatric elements,
195
614974
2687
Niektóre utwory mają pierwiastek teatralny,
10:33
and I often perform them. I want to show you a clip
196
617661
2154
często je odgrywam.
10:35
from a piece called "Echolalia."
197
619815
1764
Pokażę klip z utworu "Echolalia".
10:37
This is actually being performed by Brian McWhorter,
198
621579
3071
Tutaj występuje Brian McWhorter,
10:40
who is an extraordinary performer.
199
624650
1305
świetny performer.
10:41
Let's watch a little bit of this, and please notice the instrumentation.
200
625955
3432
Obejrzyjmy, zawróćcie uwagę na instrumenty.
10:45
(Music)
201
629387
28888
(Muzyka)
11:14
Okay, I hear you were laughing nervously because
202
658275
1684
Słyszę nerwowy śmiech,
11:15
you too could hear that the drill was a little bit sharp,
203
659959
2294
bo zauważyliście, że wiertarka
grała trochę za wysoko,
grała trochę za wysoko,
11:18
the intonation was a little questionable. (Laughter)
204
662253
2128
intonacja szwankuje. (Śmiech)
11:20
Let's watch just another clip.
205
664381
2012
Kolejny klip.
11:22
(Music)
206
666393
10576
(Muzyka)
11:32
You can see the mayhem continues, and there's, you know,
207
676969
2696
Widać, że zamęt trwa.
11:35
there were no clarinets and trumpets
208
679665
1878
Nie ma klarnetów czy trąbek fletów czy skrzypiec.
11:37
and flutes and violins. Here's a piece that has
209
681543
1904
Nie ma klarnetów czy trąbek fletów czy skrzypiec.
11:39
an even more unusual, more peculiar instrumentation.
210
683447
2555
Tu dziwniejszy utwór, z osobliwszymi instrumentami.
11:41
This is "Tlön," for three conductors and no players. (Laughter)
211
686002
3577
"Tlön" dla 3 dyrygentów bez muzyków.
(Śmiech)
(Śmiech)
11:58
This was based on the experience of actually watching
212
702327
1940
Zainspirowany dwoma osobami
12:00
two people having a virulent argument in sign language,
213
704267
2516
kłócącymi się w języku migowym.
12:02
which produced no decibels to speak of,
214
706783
1859
Gdzie nie słychać decybeli,
12:04
but affectively, psychologically, was a very loud experience.
215
708642
3411
ale wewnętrznie, to nadal bardzo głośne przeżycie.
12:07
So, yeah, I get it, with, like, the weird appliances
216
712053
3668
Z dziwnymi urządzeniami,
12:11
and then the total absence of conventional instruments
217
715721
4102
bez zwyczajnych instrumentów
12:15
and this glut of conductors, people might, you know,
218
719823
2873
i nadmiarem dyrygentów,
12:18
wonder, yeah, "Is this music?"
219
722696
2903
można spytać: "Czy to muzyka?"
12:21
But let's move on to a piece where clearly I'm behaving myself,
220
725599
3847
Przejdźmy do utworu,
w którym się grzecznie zachowuję
w którym się grzecznie zachowuję
12:25
and that is my "Concerto for Orchestra."
221
729446
2487
"Koncertu dla Orkiestry".
12:27
You're going to notice a lot of conventional instruments
222
731933
1998
Widać tu wiele zwyczajnych instrumentów.
12:29
in this clip. (Music)
223
733931
3700
Widać tu wiele zwyczajnych instrumentów.
(Muzyka)
(Muzyka)
12:33
(Music)
224
737631
12847
(Muzyka)
12:46
This, in fact, is not the title of this piece.
225
750478
2040
Tak naprawdę tytuł tego utworu jest inny.
12:48
I was a bit mischievous. In fact, to make it more interesting,
226
752518
2555
Byłem złośliwy i by go uatrakcyjnić
12:50
I put a space right in here, and this is the actual title of the piece.
227
755073
4285
dodałem coś w środku. To właściwy tytuł:
"Koncert na kwiaciarza i orkiestrę".
"Koncert na kwiaciarza i orkiestrę".
12:55
Let's continue with that same excerpt.
228
759358
2026
Kontynuujmy.
12:57
(Music)
229
761384
10293
(Muzyka)
13:07
It's better with a florist, right? (Laughter) (Music)
230
771677
8090
Lepsze z kwiaciarzem, nie? (Śmiech)
(Muzyka)
(Muzyka)
13:15
Or at least it's less boring. Let's watch a couple more clips.
231
779767
2236
Przynajmniej mniej nudne.
13:17
(Music)
232
782003
13976
(Muzyka)
13:31
So with all these theatric elements, this pushes me in another role,
233
795979
3048
Te wszystkie teatralne składniki,
czynią ze mnie kogoś nowego,
czynią ze mnie kogoś nowego,
13:34
and that would be, possibly, the dramaturge.
234
799027
2823
dramaturga.
13:37
I was playing nice. I had to write the orchestra bits, right?
235
801850
4487
Ale dobrze się zachowałem,
napisałem muzykę dla orkiesty, prawda?
napisałem muzykę dla orkiesty, prawda?
13:42
Okay? But then there was this other stuff, right?
236
806337
2463
Ale także inne rzeczy.
13:44
There was the florist, and I can understand that,
237
808800
1933
Był kwiaciarz. I znowu
13:46
once again, we're putting pressure on the ontology of music
238
810733
3140
zadajemy tu pytanie o ontologię
13:49
as we know it conventionally,
239
813873
2713
konwencjonalnej muzyki.
13:52
but let's look at one last piece today I'm going to share with you.
240
816586
4423
Oto ostatni utwór, który zaprezentuję.
13:56
This is going to be a piece called "Aphasia,"
241
821009
2665
Nazywa się "Aphasia",
13:59
and it's for hand gestures synchronized to sound,
242
823674
3435
gesty zsynchronizowane z dźwiękiem,
14:03
and this invites yet another role, and final one
243
827109
2739
co daje mi kolejną rolę, rolę choreografa.
14:05
I'll share with you, which is that of the choreographer.
244
829848
2573
co daje mi kolejną rolę, rolę choreografa.
14:08
And the score for the piece looks like this,
245
832421
2478
Nuty wyglądają tak
14:10
and it instructs me, the performer, to make
246
834899
4410
i są instrukcją dla performera
14:15
various hand gestures at very specific times
247
839309
2730
do robienia różnych gestów
w konkretnych momentach
w konkretnych momentach
14:17
synchronized with an audio tape, and that audio tape
248
842039
2254
w synchronizacji z kasetą, na której jest wokal.
14:20
is made up exclusively of vocal samples.
249
844293
2877
w synchronizacji z kasetą, na której jest wokal.
14:23
I recorded an awesome singer,
250
847170
2422
Nagrałem niezwykłego śpiewaka,
14:25
and I took the sound of his voice in my computer,
251
849592
2345
i z pomocą komputera
14:27
and I warped it in countless ways to come up with
252
851937
2599
przekształciłem jego głos na niezliczone sposoby,
14:30
the soundtrack that you're about to hear.
253
854536
2268
aż powstało to, co usłyszycie.
14:32
And I'll perform just an excerpt of "Aphasia" for you here. Okay?
254
856804
4965
Odegram wam tylko kawałek "Aphasii", dobrze?
14:37
(Music)
255
861769
38336
(Muzyka)
15:16
So that gives you a little taste of that piece. (Applause)
256
900108
6623
Wiecie mniej więcej o co chodzi.
(Brawa)
(Brawa)
15:22
Yeah, okay, that's kind of weird stuff.
257
906731
2284
To trochę dziwne.
15:24
Is it music? Here's how I want to conclude.
258
909015
2239
Czy to muzyka?
15:27
I've decided, ultimately, that this is the wrong question,
259
911254
2576
Doszedłem to wniosku,
że to niewłaściwe pytanie.
że to niewłaściwe pytanie.
15:29
that this is not the important question.
260
913830
1958
Doszedłem to wniosku,
że to niewłaściwe pytanie.
że to niewłaściwe pytanie.
15:31
The important question is, "Is it interesting?"
261
915788
2733
Ważniejsze jest: "Czy to ciekawe?"
15:34
And I follow this question, not worrying about "Is it music?" --
262
918521
2892
To jest pytanie, które sobie stawiam.
15:37
not worrying about the definition of the thing that I'm making.
263
921413
2486
Nie myślę o definicji tego, co robię.
15:39
I allow my creativity to push me
264
923899
2453
Pozwalam, by kreatywność
15:42
in directions that are simply interesting to me,
265
926352
2160
pchała mnie w ciekawe strony.
15:44
and I don't worry about the likeness of the result
266
928512
3049
Nie obchodzi mnie,
15:47
to some notion, some paradigm,
267
931561
2056
czy rezultat przypomina paradygmat tego,
15:49
of what music composition is supposed to be,
268
933617
2989
czym rzekomo powinna być kompozycja.
15:52
and that has actually urged me, in a sense,
269
936606
2443
Zachęciło mnie to do podjęcia nowych ról.
15:54
to take on a whole bunch of different roles,
270
939049
1735
Zachęciło mnie to do podjęcia nowych ról.
15:56
and so what I want you to think about is,
271
940784
2135
Zastanówcie się,
15:58
to what extent might you change the fundamental question
272
942919
3218
jak dalece możecie zmienić to podstawowe pytanie
16:02
in your discipline, and, okay,
273
946137
2723
w waszych własnych dyscyplinach.
16:04
I'm going to put one extra little footnote in here,
274
948860
2380
Dodam tu taką uwagę.
16:07
because, like, I realized I mentioned
275
951240
1614
Wspomniałem pewne psychiczne defekty,
16:08
some psychological defects earlier, and we also,
276
952854
2935
Wspomniałem pewne psychologiczne defekty,
16:11
along the way, had a fair amount of obsessive behavior,
277
955789
3743
pojawiły się także obsesyjne zachowania
16:15
and there was some delusional behavior and things like that,
278
959532
2161
trochę urojeń i tak dalej.
16:17
and here I think we could say that this is an argument
279
961693
2981
Można powiedzieć, że jest to powód
16:20
for self-loathing and a kind of schizophrenia,
280
964674
1979
do samo-odrazy, pewnej schizofrenii,
16:22
at least in the popular use of the term,
281
966653
1936
w popularnym znaczeniu tego słowa,
16:24
and I really mean dissociative identity disorder, okay. (Laughter)
282
968589
2234
czyli rozdwojenie jaźni. (Śmiech)
16:26
Anyway, despite those perils, I would urge you
283
970823
3063
Pomimo tych zagrożeń,
16:29
to think about the possibility that you might take on roles
284
973886
2575
zachęcam was do zastanowienia się nad rolami,
16:32
in your own work, whether they are neighboring
285
976461
2091
jakie możecie podjąć w pracy, bez względu na to,
16:34
or far-flung from your professional definition.
286
978552
2498
jak dalece odbiegają od zawodowej definicji.
16:36
And with that, I thank you very much. (Applause)
287
981050
1777
Dziękuję bardzo.
(Brawa)
(Brawa)
16:38
(Applause)
288
982827
6199
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Mark Applebaum - ComposerMark Applebaum has built an instrument out of doorstops and combs, as well as composed a piece of music to be performed by a florist.
Why you should listen
Don’t ask Mark Applebaum the question, “Is this music?” A composer and performer, he takes great joy in challenging the conventional boundaries of musical ontology. His solo, chamber, choral, orchestral, operatic and electroacoustic work has been performed throughout the world. He is also an accomplished jazz pianist and the founding director of the Stanford Improvisation Collective.
An associate professor of composition at Stanford University, Applebaum received the Walter J. Gores Award for excellence in teaching in 2003. He was also recently named the Hazy Family University Fellow in Undergraduate Education and the Leland & Edith Smith Faculty Scholar.
Mark Applebaum | Speaker | TED.com