ABOUT THE SPEAKER
Barry Schwartz - Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom.

Why you should listen

In his 2004 book The Paradox of Choice, Barry Schwartz tackles one of the great mysteries of modern life: Why is it that societies of great abundance — where individuals are offered more freedom and choice (personal, professional, material) than ever before — are now witnessing a near-epidemic of depression? Conventional wisdom tells us that greater choice is for the greater good, but Schwartz argues the opposite: He makes a compelling case that the abundance of choice in today's western world is actually making us miserable.

Infinite choice is paralyzing, Schwartz argues, and exhausting to the human psyche. It leads us to set unreasonably high expectations, question our choices before we even make them and blame our failures entirely on ourselves. His relatable examples, from consumer products (jeans, TVs, salad dressings) to lifestyle choices (where to live, what job to take, who and when to marry), underscore this central point: Too much choice undermines happiness.

Schwartz's previous research has addressed morality, decision-making and the varied inter-relationships between science and society. Before Paradox he published The Costs of Living, which traces the impact of free-market thinking on the explosion of consumerism -- and the effect of the new capitalism on social and cultural institutions that once operated above the market, such as medicine, sports, and the law.

Both books level serious criticism of modern western society, illuminating the under-reported psychological plagues of our time. But they also offer concrete ideas on addressing the problems, from a personal and societal level.

Schwartz is the author of the TED Book, Why We Work

More profile about the speaker
Barry Schwartz | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2005

Barry Schwartz: The paradox of choice

Barry Schwartz o paradoksie wyboru

Filmed:
14,210,098 views

Psycholog Barry Schwartz atakuje główną doktrynę zachodnich społeczeństw: wolność wyboru. W ocenie Schwartz'a, wybór nie czyni nas bardziej wolnymi, ale bardziej sparaliżowanymi, nie czyni nas szczęśliwszymi lecz bardziej niezadowolonymi.
- Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:25
I'm going to talk to you about some stuffrzeczy that's in this bookksiążka of minekopalnia
0
0
3000
Opowiem o kilku rzeczach, o których napisałem w mojej książce,
00:28
that I hopenadzieja will resonaterezonować with other things you've alreadyjuż heardsłyszał,
1
3000
3000
a które, mam nadzieję, będą współbrzmieć z innymi rzeczami, które tu usłyszeliście.
00:31
and I'll try to make some connectionsznajomości myselfsiebie, in casewalizka you misstęsknić them.
2
6000
4000
Spróbuję też dokonać kilku powiązań na wypadek gdyby Wam umknęły.
00:35
I want to startpoczątek with what I call the "officialurzędnik dogmadogmat."
3
10000
4000
Chciałbym rozpocząć od czegoś co nazywam "panującym dogmatem".
00:39
The officialurzędnik dogmadogmat of what?
4
14000
2000
Co to za panujący dogmat?
00:41
The officialurzędnik dogmadogmat of all westernwestern industrialprzemysłowy societiesspołeczeństwa.
5
16000
4000
Dogmat panujący we wszystkich uprzemysłowionych, zachodnich społeczeństwach.
00:45
And the officialurzędnik dogmadogmat runsdziała like this:
6
20000
2000
Ten panujący dogmat brzmi następująco:
00:47
if we are interestedzainteresowany in maximizingMaksymalizacja the welfaredobrobyt of our citizensobywatele,
7
22000
4000
jeśli chcemy zmaksymalizować dobrobyt naszych obywateli,
00:51
the way to do that is to maximizezmaksymalizować individualindywidualny freedomwolność.
8
26000
6000
należy zmaksymalizować wolność jednostki.
00:57
The reasonpowód for this is bothobie that freedomwolność is in and of itselfsamo good,
9
32000
5000
Powodem jest to, że wolność sama w sobie jest dobra,
01:02
valuablecenny, worthwhilewart, essentialistotny to beingistota humanczłowiek.
10
37000
3000
cenna, warta zachodu, kluczowa dla bycia człowiekiem.
01:05
And because if people have freedomwolność,
11
40000
3000
Oraz to, że jeśli ludzie są wolni,
01:08
then eachkażdy of us can actdziałać on our ownwłasny
12
43000
2000
wówczas każdy z nas może działać samodzielnie
01:10
to do the things that will maximizezmaksymalizować our welfaredobrobyt,
13
45000
2000
dokonując rzeczy, które zmaksymalizują nasz dobrobyt,
01:12
and no one has to decidedecydować się on our behalfimieniu.
14
47000
4000
nikt inny nie będzie musiał podejmować za nas decyzji.
01:16
The way to maximizezmaksymalizować freedomwolność is to maximizezmaksymalizować choicewybór.
15
51000
5000
Sposobem na zmaksymalizowanie wolności jest zmaksymalizowanie wyboru.
01:21
The more choicewybór people have, the more freedomwolność they have,
16
56000
3000
Im większy mamy wybór, tym więcej mamy wolności,
01:24
and the more freedomwolność they have,
17
59000
2000
a im więcej mamy wolności
01:26
the more welfaredobrobyt they have.
18
61000
3000
tym większy jest nasz dobrobyt.
01:29
This, I think, is so deeplygłęboko embeddedosadzone in the waterwoda supplyDostawa
19
64000
5000
Jest to, jak sądzę, tak głęboko zakorzenione w naszej świadomości,
01:34
that it wouldn'tnie occurpojawić się to anyonektokolwiek to questionpytanie it.
20
69000
3000
że nikomu nie przyszłoby do głowy, aby to zakwestionować.
01:37
And it's alsorównież deeplygłęboko embeddedosadzone in our liveszyje.
21
72000
5000
Jest to również głęboko osadzone w naszym życiu,
01:42
I'll give you some examplesprzykłady of what modernnowoczesny progresspostęp has madezrobiony possiblemożliwy for us.
22
77000
6000
Pokażę Wam kilka przykładów tego co współczesny rozwój nam umożliwił.
01:48
This is my supermarketsupermarket. Not suchtaki a bigduży one.
23
83000
4000
Oto mój supermarket. Wcale nie taki wielki.
01:52
I want to say just a wordsłowo about saladSałatka dressingOpatrunek.
24
87000
2000
Krótko na temat sosów do sałatek.
01:54
175 saladSałatka dressingsOpatrunki in my supermarketsupermarket,
25
89000
3000
W moim supermarkecie jest 175 sosów sałatkowych,
01:57
if you don't countliczyć the 10 extra-virgintłoczenia. oliveOliwa oilsoleje
26
92000
3000
nie wliczając 10 różnych gatunków oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia
02:00
and 12 balsamicocet balsamiczny vinegarsocet you could buykupować
27
95000
3000
i 12 gatunków octu balsamicznego, które można kupić
02:03
to make a very largeduży numbernumer of your ownwłasny saladSałatka dressingsOpatrunki,
28
98000
3000
żeby zrobić pokaźną liczbę własnych sosów sałatkowych,
02:06
in the off-chanceoff szansa that noneŻaden of the 175 the storesklep has on offeroferta suitgarnitur you.
29
101000
5000
na wypadek gdyby żaden ze 175 sosów oferowanych przez sklep nam nie odpowiadał.
02:11
So this is what the supermarketsupermarket is like.
30
106000
2000
Właśnie taki jest supermarket.
02:13
And then you go to the consumerkonsument electronicselektronika storesklep to setzestaw up a stereostereofoniczny systemsystem --
31
108000
4000
Następnie idziemy do sklepu z elektroniką żeby złożyć sobie zestaw stereo --
02:17
speakersgłośniki, CDCD playergracz, tapetaśma playergracz, tunertunera, amplifierwzmacniacz --
32
112000
4000
głośniki, odtwarzacz CD, magnetofon, tuner, wzmacniacz.
02:21
and in this one singlepojedynczy consumerkonsument electronicselektronika storesklep,
33
116000
4000
I w tym jednym sklepie elektronicznym
02:25
there are that manywiele stereostereofoniczny systemssystemy.
34
120000
4000
znajdziemy olbrzymią ilość zestawów stereo.
02:29
We can constructzbudować six-and-a-half-millionsześć i pół miliona differentróżne stereostereofoniczny systemssystemy
35
124000
5000
Możemy złożyć sześć i pół miliona różnych zestawów stereo
02:34
out of the componentsskładniki that are on offeroferta in one storesklep.
36
129000
3000
z elementów znajdujących się w ofercie jednego sklepu.
02:37
You've got to admitprzyznać that's a lot of choicewybór.
37
132000
2000
Musicie przyznać, że to potężny wybór.
02:39
In other domainsdomeny -- the worldświat of communicationskomunikacja.
38
134000
4000
Spójrzmy na inne dziedziny - świat komunikacji.
02:43
There was a time, when I was a boychłopak,
39
138000
2000
Kiedyś, kiedy byłem chłopakiem,
02:45
when you could get any kinduprzejmy of telephonetelefon serviceusługa you wanted,
40
140000
3000
można było kupić dowolną usługę telefoniczną,
02:48
as long as it cameoprawa ołowiana witrażu from MaMa BellBell.
41
143000
2000
pod warunkiem, że świadczyła ją firma Ma Bell.
02:50
You rentedwynajęty your phonetelefon. You didn't buykupować it.
42
145000
2000
Wówczas nie kupowało się telefonów tylko wynajmowało.
02:52
One consequencekonsekwencja of that, by the way, is that the phonetelefon never brokezepsuł się.
43
147000
3000
Tak przy okazji, jedną z konsekwencji było to, że telefon nigdy się nie psuł.
02:55
And those daysdni are goneodszedł.
44
150000
3000
Ale te czasy minęły.
02:58
We now have an almostprawie unlimitedNieograniczony varietyróżnorodność of phonestelefony,
45
153000
3000
Obecnie mamy praktycznie nieograniczoną różnorodność telefonów,
03:01
especiallyszczególnie in the worldświat of cellkomórka phonestelefony.
46
156000
2000
szczególnie w świecie telefonów komórkowych.
03:03
These are cellkomórka phonestelefony of the futureprzyszłość.
47
158000
3000
Oto telefony przyszłości.
03:06
My favoriteulubiony is the middleśrodkowy one --
48
161000
2000
Moim ulubionym jest środkowy --
03:08
the MPMP3 playergracz, nosenos hairwłosy trimmerTrymer, and cremeCreme bruleebrulee torchpochodnia.
49
163000
4000
odtwarzacz MP3, golarka do włosów w nosie oraz palnik do przyrządzania creme brulee.
03:12
And if by some chanceszansa you haven'tnie mam seenwidziany that in your storesklep yetjeszcze,
50
167000
6000
A jeśli przypadkiem nie widzieliście go jeszcze w swoim sklepie
03:18
you can restodpoczynek assuredzapewniona that one day soonwkrótce you will.
51
173000
2000
możecie być spokojni, że już wkrótce tam będzie.
03:20
And what this does is
52
175000
2000
Z tego powodu ludzie wchodzący do sklepu
03:22
it leadswskazówki people to walkspacerować into theirich storessklepy askingpytając this questionpytanie.
53
177000
4000
zadają pytanie "Czy mogę kupić zwykły telefon?"
03:26
And do you know what the answerodpowiedź to this questionpytanie now is?
54
181000
2000
A wiecie jak brzmi odpowiedź na to pytanie?
03:28
The answerodpowiedź is "No."
55
183000
2000
Odpowiedź brzmi "Nie".
03:30
It is not possiblemożliwy to buykupować a cellkomórka phonetelefon that doesn't do too much.
56
185000
4000
Nie można kupić telefonu, który nie ma wielu funkcji.
03:34
So, in other aspectsaspekty of life that are much more significantznaczący than buyingkupowanie things,
57
189000
5000
W innych obszarach życia, które są o wiele istotniejsze niż zakupy,
03:39
the samepodobnie explosioneksplozja of choicewybór is trueprawdziwe.
58
194000
4000
mamy do czynienia z tą samą eksplozją wyborów.
03:43
HealthZdrowie careopieka -- it is no longerdłużej the casewalizka in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
59
198000
4000
Służba zdrowia -- w Stanach Zjednoczonych już nie jest tak,
03:47
that you go to the doctorlekarz, and the doctorlekarz tellsmówi you what to do.
60
202000
3000
że idziesz do lekarza, a lekarz mówi tobie co należy zrobić.
03:50
InsteadZamiast tego, you go to the doctorlekarz,
61
205000
2000
Zamiast tego, idziesz do lekarza,
03:52
and the doctorlekarz tellsmówi you, "Well, we could do A, or we could do B.
62
207000
3000
a lekarz mówi, że możesz zrobić A, albo B.
03:55
A has these benefitskorzyści, and these risksryzyko.
63
210000
3000
A ma takie korzyści i takie ryzyka.
03:58
B has these benefitskorzyści, and these risksryzyko. What do you want to do?"
64
213000
4000
B ma takie korzyści i takie ryzyka. Co Pan wybiera?
04:02
And you say, "DocDoc, what should I do?"
65
217000
3000
A ty mówisz, "Panie doktorze, co powinienem zrobić?"
04:05
And the docdoc saysmówi, "A has these benefitskorzyści and risksryzyko, and B has these benefitskorzyści and risksryzyko.
66
220000
4000
A lekarz na to, "A ma takie korzyści i ryzyka, B ma takie korzyści i ryzyka.
04:09
What do you want to do?"
67
224000
3000
Co Pan wybiera?"
04:12
And you say, "If you were me, DocDoc, what would you do?"
68
227000
3000
Więc mówisz, "Gdyby Pan był mną, co by Pan wybrał?"
04:15
And the docdoc saysmówi, "But I'm not you."
69
230000
4000
A lekarz na to, "Nie jestem panem."
04:19
And the resultwynik is -- we call it "patientcierpliwy autonomyautonomii,"
70
234000
3000
W rezultacie nazywamy to "autonomią pacjenta,"
04:22
whichktóry makesczyni it sounddźwięk like a good thing,
71
237000
2000
co sprawia, że brzmi to jak coś dobrego.
04:24
but what it really is is a shiftingprzeniesienie of the burdenobciążenie and the responsibilityodpowiedzialność
72
239000
2000
A tak naprawdę jest to przeniesienie obciążenia i odpowiedzialności
04:26
for decision-makingpodejmowanie decyzji from somebodyktoś who knowswie something --
73
241000
3000
za decyzję z osoby, która ma jakieś pojęcie --
04:29
namelymianowicie, the doctorlekarz --
74
244000
1000
a mianowicie z lekarza --
04:30
to somebodyktoś who knowswie nothing and is almostprawie certainlyna pewno sickchory
75
245000
3000
na osobę, która nie wie nic i prawie na pewno jest chora
04:33
and thusa zatem not in the bestNajlepiej shapekształt to be makingzrobienie decisionsdecyzje --
76
248000
3000
a tym samym nie jest w najlepszej formie do podejmowania decyzji --
04:36
namelymianowicie, the patientcierpliwy.
77
251000
2000
czyli na pacjenta.
04:38
There's enormousogromny marketingmarketing of prescriptionrecepta drugsleki
78
253000
3000
Wszyscy jesteśmy wystawieni na potężny
04:41
to people like you and me,
79
256000
1000
marketing leków na receptę,
04:42
whichktóry, if you think about it, makesczyni no sensesens at all,
80
257000
2000
co nie ma tak naprawdę sensu
04:44
sinceod we can't buykupować them.
81
259000
2000
ponieważ nie możemy ich po prostu kupić.
04:46
Why do they marketrynek to us if we can't buykupować them?
82
261000
2000
Skąd tyle marketingu jeśli nie możemy kupić tych leków?
04:48
The answerodpowiedź is that they expectoczekiwać us to call our doctorslekarze the nextNastępny morningranek
83
263000
4000
Otóż chcą abyśmy następnego ranka zadzwonili do naszego lekarza
04:52
and askzapytać for our prescriptionsrecepty to be changedzmienione.
84
267000
4000
i poprosili o zmianę recepty.
04:56
Something as dramaticdramatyczny as our identitytożsamość
85
271000
4000
Coś tak dramatycznego jak nasza osobowość
05:00
has now becomestają się a mattermateria of choicewybór,
86
275000
2000
też stała się kwestią wyboru,
05:02
as this slideślizgać się is meantOznaczało to indicatewskazać.
87
277000
4000
co pokazuje ten slajd.
05:06
We don't inheritdziedziczą an identitytożsamość; we get to inventwymyślać it.
88
281000
2000
Nie dziedziczymy osobowości, wymyślamy ją sobie.
05:08
And we get to re-inventWymyśl ponownie ourselvesmy sami as oftenczęsto as we like.
89
283000
4000
Wymyślamy siebie na nowo tyle razy ile nam się podoba.
05:12
And that meansznaczy that everydaycodziennie, when you wakebudzić up in the morningranek,
90
287000
2000
A to oznacza, że każdego dnia kiedy budzisz się rano,
05:14
you have to decidedecydować się what kinduprzejmy of personosoba you want to be.
91
289000
5000
musisz zdecydować jaką osobą chcesz być.
05:19
With respectPoszanowanie to marriagemałżeństwo and familyrodzina,
92
294000
3000
Jeśli chodzi o małżeństwo i rodzinę,
05:22
there was a time when the defaultdomyślne assumptionzałożenie that almostprawie everyonekażdy had
93
297000
6000
kiedyś prawie każdy zakładał, że trzeba
05:28
is that you got marriedżonaty as soonwkrótce as you could,
94
303000
1000
pobrać się jak najszybciej,
05:29
and then you startedRozpoczęty havingmający kidsdzieciaki as soonwkrótce as you could.
95
304000
2000
a potem jak najszybciej mieć dzieci.
05:31
The only realreal choicewybór was who,
96
306000
4000
Jedyny realnym wyborem było "z kim",
05:35
not when, and not what you did after.
97
310000
3000
nie "kiedy" czy "co robić potem".
05:38
NowadaysW dzisiejszych czasach, everything is very much up for grabschwyta.
98
313000
3000
Teraz wszystko jest dostępne.
05:41
I teachnauczać wonderfullyfenomenalnie intelligentinteligentny studentsstudenci,
99
316000
3000
Uczę bardzo inteligentnych studentów,
05:44
and I assignprzydzielać 20 percentprocent lessmniej work than I used to.
100
319000
3000
a zadaję im 20% mniej pracy niż kiedyś.
05:47
And it's not because they're lessmniej smartmądry,
101
322000
3000
I to nie dlatego, że są mniej bystrzy,
05:50
and it's not because they're lessmniej diligentsumienny.
102
325000
2000
ani dlatego, że są mniej pracowici.
05:52
It's because they are preoccupiedzaabsorbowany, askingpytając themselvessami,
103
327000
4000
Dlatego, że są zajęci ciągłym zadawaniem sobie pytań,
05:56
"Should I get marriedżonaty or not? Should I get marriedżonaty now?
104
331000
2000
"Czy powinienem się żenić? Czy powinienem się żenić już teraz?
05:58
Should I get marriedżonaty laterpóźniej? Should I have kidsdzieciaki first, or a careerkariera first?"
105
333000
4000
Czy powinnam wyjść za mąż później? Najpierw dzieci czy kariera?"
06:02
All of these are consumingspożywanie questionspytania.
106
337000
3000
To bardzo zajmujące pytania.
06:05
And they're going to answerodpowiedź these questionspytania,
107
340000
2000
A oni zamierzają znaleźć na nie odpowiedzi,
06:07
whetherczy or not it meansznaczy not doing all the work I assignprzydzielać
108
342000
2000
nawet jeśli przez to nie zrobią wszystkiego co im zadałem
06:09
and not gettinguzyskiwanie a good gradestopień in my courseskursy.
109
344000
3000
i nie otrzymają dobrej oceny z mojego przedmiotu.
06:12
And indeedw rzeczy samej they should. These are importantważny questionspytania to answerodpowiedź.
110
347000
5000
W rzeczy samej powinni znaleźć odpowiedzi. To bardzo ważne pytania.
06:17
Work -- we are blessedbłogosławiony, as CarlCarl was pointingwskazując out,
111
352000
3000
Praca -- jak zauważył Carl, mamy szczęście
06:20
with the technologytechnologia that enablespozwala us
112
355000
2000
korzystać z technologii, która umożliwia nam
06:22
to work everykażdy minutechwila of everykażdy day from any placemiejsce on the planetplaneta --
113
357000
7000
pracę o dowolnej porze, każdego dnia z każdego miejsca na Ziemi --
06:29
exceptz wyjątkiem the RandolphRandolph HotelHotel.
114
364000
2000
za wyjątkiem hotelu Randolph.
06:31
(LaughterŚmiech)
115
366000
5000
(Śmiech)
06:36
There is one cornerkąt, by the way,
116
371000
2000
Tak przy okazji, jest takie miejsce w hotelu,
06:38
that I'm not going to tell anybodyktoś about, where the WiFiWiFi worksPrace.
117
373000
5000
gdzie działa WiFi, ale nikomu nie powiem gdzie to jest.
06:43
I'm not tellingwymowny you about it because I want to use it.
118
378000
2000
Nie powiem Wam, bo sam chce z niego korzystać.
06:45
So what this meansznaczy, this incredibleniesamowite freedomwolność of choicewybór
119
380000
3000
Ta niewiarygodna wolność wyboru, którą mamy
06:48
we have with respectPoszanowanie to work, is that we have to make a decisiondecyzja,
120
383000
3000
w odniesieniu do pracy, oznacza, że musimy bez przerwy,
06:51
again and again and again,
121
386000
2000
podejmować decyzje
06:53
about whetherczy we should or shouldn'tnie powinien be workingpracujący.
122
388000
3000
czy powinniśmy lub nie powinniśmy pracować.
06:56
We can go to watch our kiddziecko playgrać soccerpiłka nożna,
123
391000
3000
Idziemy popatrzeć jak nasze dziecko gra w piłkę,
06:59
and we have our cellkomórka phonetelefon on one hipcześć p,
124
394000
2000
z jednej strony przypięty telefon komórkowy,
07:01
and our BlackberryBlackBerry on our other hipcześć p,
125
396000
2000
z drugiej strony Blackberry,
07:03
and our laptopkomputer przenośny, presumablyprawdopodobnie, on our lapsokrążenia.
126
398000
2000
i jeszcze laptop na kolanach.
07:05
And even if they're all shutzamknąć off,
127
400000
3000
I nawet jeśli wszystko powyłączamy
07:08
everykażdy minutechwila that we're watchingoglądanie our kiddziecko mutilatemutilate a soccerpiłka nożna gamegra,
128
403000
2000
w każdej minucie oglądania gry
07:10
we are alsorównież askingpytając ourselvesmy sami,
129
405000
2000
zadajemy sobie pytania
07:12
"Should I answerodpowiedź this cellkomórka phonetelefon call?
130
407000
3000
"Czy powinienem odpowiedzieć na ten telefon?
07:15
Should I respondodpowiadać to this emaile-mail? Should I draftwersja robocza this letterlist?"
131
410000
2000
Czy odpisać na tego maila? Zabrać się za pisanie listu?"
07:17
And even if the answerodpowiedź to the questionpytanie is "no,"
132
412000
3000
I nawet jeśli odpowiedź na te pytania brzmi "nie,"
07:20
it's certainlyna pewno going to make the experiencedoświadczenie of your kid'sDzieci soccerpiłka nożna gamegra
133
415000
3000
i tak wrażenia z gry Waszego dziecka w piłkę
07:23
very differentróżne than it would'vejuż been.
134
418000
3000
będą inne niż mogłyby być.
07:26
So everywherewszędzie we look,
135
421000
2000
Na cokolwiek patrzymy,
07:28
bigduży things and smallmały things, materialmateriał things and lifestylestyl życia things,
136
423000
3000
małe lub wielkie sprawy, sprawy materialne, styl życia,
07:31
life is a mattermateria of choicewybór.
137
426000
3000
życie to kwestia wyboru.
07:34
And the worldświat we used to liverelacja na żywo in lookedspojrzał like this.
138
429000
4000
Świat, w którym żyliśmy, wyglądał tak.
07:40
That is to say, there were some choiceswybory,
139
435000
2000
Były pewne wybory,
07:42
but not everything was a mattermateria of choicewybór.
140
437000
2000
ale nie wszystko było kwestią wyboru.
07:44
And the worldświat we now liverelacja na żywo in lookswygląda like this.
141
439000
3000
A obecnie świat wygląda tak.
07:47
And the questionpytanie is, is this good newsAktualności, or badzły newsAktualności?
142
442000
6000
Pytanie: czy to dobrze czy źle?
07:53
And the answerodpowiedź is yes.
143
448000
3000
Odpowiedź brzmi: "tak".
07:56
(LaughterŚmiech)
144
451000
2000
(Śmiech)
07:58
We all know what's good about it,
145
453000
2000
Wszyscy wiemy jakie są tego dobre strony,
08:00
so I'm going to talk about what's badzły about it.
146
455000
3000
będę więc mówił jakie są tego złe strony.
08:03
All of this choicewybór has two effectsruchomości,
147
458000
3000
Cały ten wybór ma dwa skutki,
08:06
two negativenegatywny effectsruchomości on people.
148
461000
3000
dwa negatywne skutki dla ludzi.
08:09
One effectefekt, paradoxicallyParadoksalnie,
149
464000
2000
Pierwszy efekt, paradoksalnie,
08:11
is that it producesprodukuje paralysisparaliż, ratherraczej than liberationoswobodzenie.
150
466000
5000
to wywołanie paraliżu, zamiast wyzwolenia.
08:16
With so manywiele optionsopcje to choosewybierać from,
151
471000
2000
Przy tylu możliwych opcjach,
08:18
people find it very difficulttrudny to choosewybierać at all.
152
473000
4000
ludziom trudno jest w ogóle dokonać wyboru.
08:22
I'll give you one very dramaticdramatyczny exampleprzykład of this:
153
477000
3000
Dam Wam tego wymowny przykład,
08:25
a studybadanie that was doneGotowe of investmentsinwestycje in voluntarydobrowolny retirementprzejścia na emeryturę plansplany.
154
480000
6000
zrobiono badanie inwestycji w dobrowolne plany emerytalne.
08:31
A colleaguekolega of minekopalnia got accessdostęp to investmentinwestycja recordsdokumentacja from VanguardVanguard,
155
486000
5000
Moja koleżanka dotarła do zapisów inwestycyjnych firmy Vanguard,
08:36
the giganticgigantyczne mutualwzajemny fundfundusz companyfirma
156
491000
2000
potężnego funduszu powierniczego
08:38
of about a millionmilion employeespracowników and about 2,000 differentróżne workplacesmiejsca pracy.
157
493000
4000
dla około miliona pracowników i ok. 2,000 różnych miejsc pracy.
08:42
And what she founduznany is that
158
497000
2000
Odkryła, że jeśli pracodawca
08:44
for everykażdy 10 mutualwzajemny fundsfundusze the employerpracodawca offeredoferowany,
159
499000
3000
oferował o 10 funduszy więcej,
08:47
rateoceniać of participationudział wentposzedł down two percentprocent.
160
502000
5000
wskaźnik uczestnictwa spadał o 2%.
08:52
You offeroferta 50 fundsfundusze -- 10 percentprocent fewermniej employeespracowników participateuczestniczyć
161
507000
4000
Oferujesz 50 funduszy -- 10% mniej pracowników się zapisuje
08:56
than if you only offeroferta fivepięć. Why?
162
511000
4000
niż gdybyś zaoferował 5 funduszy. Dlaczego?
09:00
Because with 50 fundsfundusze to choosewybierać from,
163
515000
2000
Bo mając wybrać z 50 funduszy,
09:02
it's so damncholerny hardciężko to decidedecydować się whichktóry fundfundusz to choosewybierać
164
517000
4000
tak piekielnie trudno podjąć decyzję,
09:06
that you'llTy będziesz just put it off untilaż do tomorrowjutro.
165
521000
2000
że odkładasz to na jutro.
09:08
And then tomorrowjutro, and then tomorrowjutro,
166
523000
2000
Potem znowu na jutro, potem na kolejny dzień,
09:10
and tomorrowjutro, and tomorrowjutro,
167
525000
2000
i znów na jutro,
09:12
and of coursekurs tomorrowjutro never comespochodzi.
168
527000
2000
czyli oczywiście jutro nigdy nie nadchodzi.
09:14
UnderstandZrozumieć that not only does this mean
169
529000
2000
Zrozumcie, że to nie tylko oznacza, że
09:16
that people are going to have to eatjeść dogpies foodjedzenie when they retireprzejść na emeryturę
170
531000
2000
ludzie będą musieli jeść karmę dla psów na emeryturze,
09:18
because they don't have enoughdość moneypieniądze put away,
171
533000
2000
bo nie zaoszczędzą odpowiednich pieniędzy,
09:20
it alsorównież meansznaczy that makingzrobienie the decisiondecyzja is so hardciężko
172
535000
3000
ale to również oznacza, że decyzja jest tak trudna,
09:23
that they passprzechodzić up significantznaczący matchingdopasowanie moneypieniądze from the employerpracodawca.
173
538000
4000
iż rezygnują z pokaźnej kwoty należnej od pracodawcy.
09:27
By not participatinguczestnictwo, they are passingprzechodzący up as much as 5,000 dollarsdolarów a yearrok
174
542000
4000
Nie wybierając funduszu, rezygnują z 5,000 dolarów rocznie
09:31
from the employerpracodawca, who would happilySzczęśliwie matchmecz theirich contributionwkład.
175
546000
4000
od pracodawcy, który chętnie wpłaciłby składki.
09:35
So paralysisparaliż is a consequencekonsekwencja of havingmający too manywiele choiceswybory.
176
550000
4000
Zatem paraliż jest konsekwencją zbyt wielu wyborów.
09:39
And I think it makesczyni the worldświat look like this.
177
554000
2000
Moim zdaniem świat przez to wygląda tak.
09:41
(LaughterŚmiech)
178
556000
7000
(Śmiech)
09:48
You really want to get the decisiondecyzja right if it's for all eternitywieczności, right?
179
563000
4000
Na pewno chcecie podjąć dobrą decyzję skoro podejmujecie ją na całą wieczność, prawda?
09:52
You don't want to pickwybierać the wrongźle mutualwzajemny fundfundusz, or even the wrongźle saladSałatka dressingOpatrunek.
180
567000
3000
Nie chcecie źle wybrać funduszu powierniczego lub nawet sosu sałatkowego.
09:55
So that's one effectefekt. The seconddruga effectefekt is that
181
570000
3000
To właśnie ten pierwszy efekt. Drugi jest taki,
09:58
even if we managezarządzanie to overcomeprzezwyciężać the paralysisparaliż and make a choicewybór,
182
573000
5000
że nawet jeśli pokonamy paraliż i dokonamy wyboru,
10:03
we endkoniec up lessmniej satisfiedzadowolona with the resultwynik of the choicewybór
183
578000
4000
jesteśmy mniej zadowoleni z naszego wyboru
10:07
than we would be if we had fewermniej optionsopcje to choosewybierać from.
184
582000
3000
niż gdybyśmy wybierali spośród mniejszej liczby opcji.
10:10
And there are severalkilka reasonspowody for this.
185
585000
3000
Dzieje się tak z kilku powodów.
10:13
One of them is that with a lot of differentróżne saladSałatka dressingsOpatrunki to choosewybierać from,
186
588000
4000
Jeden jest taki, że mając do wyboru taką różnorodność sosów sałatkowych,
10:17
if you buykupować one, and it's not perfectidealny -- and, you know, what saladSałatka dressingOpatrunek is? --
187
592000
3000
jeśli kupicie jeden i nie będzie doskonały -- a który sos jest?
10:20
it's easyłatwo to imaginewyobrażać sobie that you could have madezrobiony a differentróżne choicewybór
188
595000
3000
łatwo wyobrazić sobie, że mogliście dokonać wyboru,
10:23
that would have been better. And what happensdzieje się is
189
598000
4000
który byłby lepszy. Tym samym
10:27
this imaginedwyobrażałem sobie alternativealternatywny inducesindukuje you to regretżal the decisiondecyzja you madezrobiony,
190
602000
5000
ta wyobrażona alternatywa sprawia, że żałujecie swojej decyzji,
10:32
and this regretżal subtractsodejmuje from the satisfactionzadowolenie you get out of the decisiondecyzja you madezrobiony,
191
607000
4000
a ten żal zmniejsza Wasze zadowolenie z podjętej decyzji,
10:36
even if it was a good decisiondecyzja.
192
611000
3000
nawet jeśli była to dobra decyzja.
10:39
The more optionsopcje there are, the easierłatwiejsze it is to regretżal anything at all
193
614000
3000
Im więcej jest opcji, tym łatwiej żałować czegokolwiek
10:42
that is disappointingKiepski about the optionopcja that you chosewybrał.
194
617000
3000
co nas rozczarowuje w opcji, którą wybraliśmy.
10:45
SecondDrugi, what economistsekonomiści call "opportunityokazja costskoszty."
195
620000
3000
Druga sprawa, to co ekonomiści nazywają kosztem alternatywnym.
10:48
DanDan GilbertGilbert madezrobiony a bigduży pointpunkt this morningranek
196
623000
2000
Dan Gilbert słusznie zauważył dziś rano
10:50
of talkingmówić about how much the way in whichktóry we valuewartość things
197
625000
5000
jak bardzo sposób w jaki oceniamy różne rzeczy
10:55
dependszależy on what we compareporównać them to.
198
630000
2000
zależy od tego do czego je porównujemy.
10:57
Well, when there are lots of alternativesalternatywy to considerrozważać,
199
632000
4000
Otóż gdy mamy wiele opcji do rozważenia,
11:01
it is easyłatwo to imaginewyobrażać sobie the attractiveatrakcyjny featurescechy
200
636000
3000
łatwo wyobrazić sobie atrakcyjne elementy
11:04
of alternativesalternatywy that you rejectodrzucić,
201
639000
3000
tych opcji, które odrzucamy,
11:07
that make you lessmniej satisfiedzadowolona with the alternativealternatywny that you've chosenwybrany.
202
642000
5000
które zmniejszają nasze zadowolenie z opcji, którą wybraliśmy.
11:12
Here'sTutaj jest an exampleprzykład. For those of you who aren'tnie są NewNowy YorkersJorku, I apologizeprzepraszać.
203
647000
4000
Oto przykład. Przepraszam tych, którzy nie są z Nowego Jorku.
11:16
(LaughterŚmiech)
204
651000
1000
(Śmiech)
11:17
But here'soto jest what you're supposeddomniemany to be thinkingmyślący.
205
652000
2000
O co tutaj chodzi.
11:19
Here'sTutaj jest this couplepara on the HamptonsHamptons.
206
654000
2000
Oto para w letnim kurorcie Hamptons.
11:21
Very expensivedrogi realreal estatemajątek.
207
656000
2000
Bardzo droga nieruchomość.
11:23
GorgeousWspaniały beachplaża. BeautifulPiękne day. They have it all to themselvessami.
208
658000
3000
Cudowna plaża. Piękny dzień. Mają to wszystko dla siebie.
11:26
What could be better? "Well, damncholerny it,"
209
661000
2000
Cóż mogłoby być lepszego? "Do diabła,"
11:28
this guy is thinkingmyślący, "It's AugustSierpnia.
210
663000
2000
myśli facet, "Jest sierpień.
11:30
EverybodyKażdy in my ManhattanManhattan neighborhoodsąsiedztwo is away.
211
665000
4000
Wszyscy z mojej dzielnicy na Manhattanie są na wakacjach.
11:34
I could be parkingparking right in frontz przodu of my buildingbudynek."
212
669000
4000
Mógłbym sobie zaparkować pod samym blokiem."
11:38
And he spendswydaje two weekstygodnie naggeddokuczał by the ideapomysł
213
673000
3000
I spędza dwa tygodnie dręczony myślą,
11:41
that he is missingbrakujący the opportunityokazja, day after day, to have a great parkingparking spaceprzestrzeń.
214
676000
7000
że każdego dnia traci okazję na takie łatwe parkowanie.
11:48
OpportunityOkazja costskoszty subtractOdejmij from the satisfactionzadowolenie we get out of what we choosewybierać,
215
683000
4000
Koszt alternatywny zmniejsza satysfakcję z naszego wyboru,
11:52
even when what we choosewybierać is terrificWspaniała.
216
687000
3000
nawet jeśli nasz wybór jest wspaniały.
11:55
And the more optionsopcje there are to considerrozważać,
217
690000
2000
A im więcej mamy opcji do rozważenia,
11:57
the more attractiveatrakcyjny featurescechy of these optionsopcje
218
692000
2000
tym więcej atrakcyjnych elementów tych opcji
11:59
are going to be reflectedodzwierciedlenie by us as opportunityokazja costskoszty.
219
694000
4000
będzie stanowić dla nas koszt alternatywny.
12:03
Here'sTutaj jest anotherinne exampleprzykład.
220
698000
2000
Oto kolejny przykład.
12:09
Now this cartoonrysunek makesczyni a lot of pointszwrotnica.
221
704000
2000
Ten rysunek odnosi się do wielu spraw.
12:11
It makesczyni pointszwrotnica about livingżycie in the momentza chwilę as well,
222
706000
4000
Odnosi się do życia chwilą obecną,
12:15
and probablyprawdopodobnie about doing things slowlypowoli.
223
710000
2000
do robienia rzeczy powoli.
12:17
But one pointpunkt it makesczyni is that wheneverkiedy tylko you're choosingwybór one thing,
224
712000
3000
Ale też do tego, że za każdym razem gdy coś wybieramy,
12:20
you're choosingwybór not to do other things.
225
715000
2000
inne rzeczy pozostają nie wybrane.
12:22
And those other things maymoże have lots of attractiveatrakcyjny featurescechy,
226
717000
2000
A te inne rzeczy mogą mieć mnóstwo atrakcyjnych cech,
12:24
and it's going to make what you're doing lessmniej attractiveatrakcyjny.
227
719000
3000
co sprawia, że Twój wybór jest mniej atrakcyjny.
12:27
ThirdTrzecie: escalationeskalacji of expectationsoczekiwań.
228
722000
2000
Po trzecie: eskalacja oczekiwań.
12:29
This hittrafienie me when I wentposzedł to replacezastąpić my jeansdżinsy.
229
724000
3000
Uderzyło mnie to kiedy chciałem kupić nowe dżinsy.
12:32
I wearmieć na sobie jeansdżinsy almostprawie all the time.
230
727000
2000
Prawie ciągle chodzę w dżinsach.
12:34
And there was a time when jeansdżinsy cameoprawa ołowiana witrażu in one flavorsmak,
231
729000
3000
Kiedyś dżinsy były w jednym gatunku,
12:37
and you boughtkupiony them, and they fitdopasowanie like crapbzdury,
232
732000
2000
kupowało się je, beznadziejnie leżały,
12:39
and they were incrediblyniewiarygodnie uncomfortableniewygodny,
233
734000
2000
i były niesamowicie niewygodne.
12:41
and if you worenosił them long enoughdość and washedumyty them enoughdość timesczasy,
234
736000
2000
A kiedy nosiło się je długo i wiele razy prało
12:43
they startedRozpoczęty to feel OK.
235
738000
2000
zaczynały być OK.
12:45
So I wentposzedł to replacezastąpić my jeansdżinsy after yearslat and yearslat of wearingma na sobie these oldstary oneste,
236
740000
3000
Więc poszedłem kupić dżinsy po latach chodzenia w starych.
12:48
and I said, you know, "I want a pairpara of jeansdżinsy. Here'sTutaj jest my sizerozmiar."
237
743000
3000
Mówię do sprzedawcy, "Chcę parę dżinsów w takim rozmiarze."
12:51
And the shopkeeperSprzedawca said,
238
746000
1000
A sprzedawca na to,
12:52
"Do you want slimszczupły fitdopasowanie, easyłatwo fitdopasowanie, relaxedzrelaksowany fitdopasowanie?
239
747000
3000
"Chce Pan wąskie, swobodne, czy luźne?
12:55
You want buttonprzycisk flylatać or zipperZamek błyskawiczny flylatać? You want stonewashedstonewashed or acid-washedKwas myte?
240
750000
3000
Rozporek na zamek czy guziki? Wycierane czy dekatyzowane?
12:58
Do you want them distressedw trudnej sytuacji?
241
753000
2000
Chce Pan żeby były przetarte?
13:00
You want bootBoot cutciąć, you want taperedstożkowe, blahbla blahbla blahbla ..." On and on he wentposzedł.
242
755000
3000
Nogawki szerokie czy zwężane, itd. itd."
13:03
My jawszczęki droppedporzucone, and after I recoveredodzyskane, I said,
243
758000
3000
Szczęka mi opadła, a kiedy doszedłem do siebie, powiedziałem
13:06
"I want the kinduprzejmy that used to be the only kinduprzejmy."
244
761000
3000
"Chce takie, które kiedyś były jedynym rodzajem"
13:09
(LaughterŚmiech)
245
764000
5000
(Śmiech)
13:14
He had no ideapomysł what that was,
246
769000
2000
Nie miał pojęcia o jakie mi chodziło,
13:16
so I spentwydany an hourgodzina tryingpróbować on all these damncholerny jeansdżinsy,
247
771000
4000
więc spędziłem godzinę przymierzając te cholerne dżinsy
13:20
and I walkedchodził out of the storesklep -- truthprawda! -- with the best-fittingnajlepszego dopasowania jeansdżinsy I had ever had.
248
775000
5000
i wyszedłem ze sklepu -- trzeba szczerze powiedzieć -- z najlepiej dopasowanymi dżinsami jakie w miałem w życiu.
13:25
I did better. All this choicewybór madezrobiony it possiblemożliwy for me to do better.
249
780000
4000
Poszło mi lepiej. Dzięki wyborowi było mi lepiej.
13:29
But I feltczułem worsegorzej.
250
784000
4000
Ale czułem się gorzej.
13:33
Why? I wrotenapisał a wholecały bookksiążka to try to explainwyjaśniać this to myselfsiebie. (LaughterŚmiech)
251
788000
4000
Dlaczego? Napisałem całą książkę żeby to sobie wytłumaczyć.
13:37
The reasonpowód I feltczułem worsegorzej is that,
252
792000
8000
Powodem tego, że czułem się gorzej, był fakt,
13:45
with all of these optionsopcje availabledostępny,
253
800000
3000
że przy tylu dostępnych opcjach,
13:48
my expectationsoczekiwań about how good a pairpara of jeansdżinsy should be wentposzedł up.
254
803000
6000
moje oczekiwania co do jakości dżinsów poszły w górę.
13:54
I had very lowNiska --
255
809000
1000
Miałem bardzo małe oczekiwania.
13:55
I had no particularszczególny expectationsoczekiwań when they only cameoprawa ołowiana witrażu in one flavorsmak.
256
810000
3000
Nie miałem żadnych szczególnych oczekiwań kiedy dżinsy były w jednym typie.
13:58
When they cameoprawa ołowiana witrażu in 100 flavorssmaki, damncholerny it,
257
813000
2000
Ale kiedy jest ponad 100 typów, do diabła,
14:00
one of them should'vepowinienem been perfectidealny.
258
815000
2000
któryś musi być doskonały.
14:02
And what I got was good, but it wasn'tnie było perfectidealny.
259
817000
2000
A te które kupiłem były dobre, ale nie doskonałe.
14:04
And so I comparedporównywane what I got to what I expectedspodziewany,
260
819000
3000
Więc porównałem to co kupiłem z tym czego oczekiwałem
14:07
and what I got was disappointingKiepski in comparisonporównanie to what I expectedspodziewany.
261
822000
3000
i porównanie mnie rozczarowało.
14:10
AddingDodawanie optionsopcje to people'sludzie liveszyje
262
825000
3000
Zwiększanie liczby opcji
14:13
can't help but increasezwiększać the expectationsoczekiwań people have
263
828000
4000
jedynie zwiększa oczekiwania ludzi co do tego
14:17
about how good those optionsopcje will be.
264
832000
2000
jak dobre będą te opcje.
14:19
And what that's going to produceprodukować is lessmniej satisfactionzadowolenie with resultswyniki,
265
834000
3000
A to z kolei spowoduje mniejsze zadowolenie z rezultatu
14:22
even when they're good resultswyniki.
266
837000
3000
nawet jeśli rezultat będzie dobry.
14:25
NobodyNikt nie in the worldświat of marketingmarketing knowswie this,
267
840000
3000
Nikt w świecie marketingu o tym nie wie.
14:28
because if they did, you wouldn'tnie all know what this was about.
268
843000
6000
Gdyby wiedzieli, wy wszyscy nie wiedzielibyście o co tu chodzi.
14:34
The truthprawda is more like this.
269
849000
3000
Prawda wygląda raczej tak.
14:37
(LaughterŚmiech)
270
852000
3000
(Śmiech)
14:40
The reasonpowód that everything was better back when everything was worsegorzej
271
855000
4000
Powodem, dla którego wszystko było lepsze w czasach gdy wszystko było gorsze
14:44
is that when everything was worsegorzej,
272
859000
2000
jest to, że kiedy wszystko było gorsze,
14:46
it was actuallytak właściwie possiblemożliwy for people to have experienceswzruszenie religijne that were a pleasantprzyjemne surpriseniespodzianka.
273
861000
5000
ludzie mieli szanse na przeżycie miłego zaskoczenia.
14:51
NowadaysW dzisiejszych czasach, the worldświat we liverelacja na żywo in -- we affluentzamożnych, industrializeduprzemysłowiony citizensobywatele,
274
866000
4000
Obecnie, świat, w którym żyjemy -- my bogaci, uprzemysłowieni obywatele,
14:55
with perfectiondoskonałość the expectationoczekiwanie --
275
870000
2000
oczekujący doskonałości --
14:57
the bestNajlepiej you can ever hopenadzieja for is that stuffrzeczy is as good as you expectoczekiwać it to be.
276
872000
4000
w najlepszym przypadku dostaniecie coś co jest tak dobre jak oczekiwaliście.
15:01
You will never be pleasantlyprzyjemnie surprisedzaskoczony
277
876000
2000
Nigdy nie będziecie mile zaskoczeni
15:03
because your expectationsoczekiwań, my expectationsoczekiwań, have goneodszedł throughprzez the roofdach.
278
878000
4000
ponieważ Wasze oczekiwania, moje oczekiwania, poszybowały w górę.
15:07
The secretsekret to happinessszczęście -- this is what you all cameoprawa ołowiana witrażu for --
279
882000
3000
Recepta na szczęście -- to po co tu wszyscy przyszliście --
15:10
the secretsekret to happinessszczęście is lowNiska expectationsoczekiwań.
280
885000
6000
receptą na szczęście są niskie oczekiwania.
15:16
(LaughterŚmiech)
281
891000
2000
(Śmiech)
15:18
(ApplauseAplauz)
282
893000
6000
(Aplauz)
15:24
I want to say -- just a little autobiographicalautobiograficzna momentza chwilę --
283
899000
4000
Chciałbym powiedzieć -- taka drobna wstawka autobiograficzna --
15:28
that I actuallytak właściwie am marriedżonaty to a wifeżona,
284
903000
3000
że jestem żonaty.
15:31
and she's really quitecałkiem wonderfulwspaniale.
285
906000
2000
Moja żona jest naprawdę cudowna.
15:33
I couldn'tnie mógł have doneGotowe better. I didn't settlerozliczenia.
286
908000
3000
Nie mógłbym lepiej trafić. Nie odpuściłem w jej poszukiwaniach.
15:36
But settlingrozliczenia isn't always suchtaki a badzły thing.
287
911000
3000
Ale odpuszczenie nie zawsze jest takie złe.
15:39
FinallyWreszcie, one consequencekonsekwencja of buyingkupowanie a bad-fittingźle dopasowanych pairpara of jeansdżinsy
288
914000
5000
Reasumując, jedną z konsekwencji zakupu źle dopasowanych dżinsów
15:44
when there is only one kinduprzejmy to buykupować
289
919000
3000
w przypadku kiedy jest tylko jeden rodzaj
15:47
is that when you are dissatisfiedniezadowolony, and you askzapytać why,
290
922000
2000
jest to, że kiedy jesteś niezadowolony i pytasz dlaczego,
15:49
who'skto jest responsibleodpowiedzialny, the answerodpowiedź is clearjasny:
291
924000
2000
kto jest za to odpowiedzialny, odpowiedź jest jasna.
15:51
the worldświat is responsibleodpowiedzialny. What could you do?
292
926000
3000
Świat jest odpowiedzialny. Cóż mogłeś zrobić?
15:54
When there are hundredssetki of differentróżne stylesstyle of jeansdżinsy availabledostępny,
293
929000
3000
Kiedy dostępne są setki różnych rodzajów dżinsów
15:57
and you buykupować one that is disappointingKiepski,
294
932000
3000
a Ty kupisz te, które Cię rozczarowują,
16:00
and you askzapytać why, who'skto jest responsibleodpowiedzialny?
295
935000
2000
i zadasz sobie pytanie dlaczego, kto jest odpowiedzialny?
16:02
It is equallyna równi clearjasny that the answerodpowiedź to the questionpytanie is you.
296
937000
5000
Jest równie oczywiste, że odpowiedzią na to pytanie jesteś Ty.
16:07
You could have doneGotowe better.
297
942000
2000
Mogłeś poradzić sobie lepiej.
16:09
With a hundredsto differentróżne kindsrodzaje of jeansdżinsy on displaypokaz,
298
944000
3000
Przy setkach dostępnych rodzajów dżinsów,
16:12
there is no excusepretekst for failureniepowodzenie.
299
947000
2000
nie ma usprawiedliwienia dla porażki.
16:14
And so when people make decisionsdecyzje,
300
949000
2000
Więc gdy ludzie podejmują decyzje,
16:16
and even thoughchociaż the resultswyniki of the decisionsdecyzje are good,
301
951000
3000
i nawet jeśli rezultaty tych decyzji są dobre,
16:19
they feel disappointedrozczarowany about them;
302
954000
3000
czują się nimi rozczarowani
16:22
they blamewinić themselvessami.
303
957000
2000
i winią siebie.
16:24
ClinicalKlinicznych depressiondepresja has explodedeksplodował in the industrialprzemysłowy worldświat in the last generationgeneracja.
304
959000
4000
W ostatnim pokoleniu naszego uprzemysłowionego świata widzimy eksplozję depresji klinicznej.
16:28
I believe a significantznaczący -- not the only, but a significantznaczący -- contributorwspółautora
305
963000
4000
Wierzę, że istotną -- nie jedyną, ale istotną przyczyną
16:32
to this explosioneksplozja of depressiondepresja, and alsorównież suicidesamobójstwo,
306
967000
3000
tej eksplozji depresji oraz liczby samobójstw,
16:35
is that people have experienceswzruszenie religijne that are disappointingKiepski
307
970000
3000
jest fakt, że ludzie przeżywają rozczarowujące doświadczenia
16:38
because theirich standardsstandardy are so highwysoki,
308
973000
2000
ponieważ ich standardy są bardzo wysokie.
16:40
and then when they have to explainwyjaśniać these experienceswzruszenie religijne to themselvessami,
309
975000
3000
I kiedy muszą sobie jakoś wytłumaczyć te doświadczenia
16:43
they think they're at faultwina.
310
978000
2000
myślą, że to ich wina.
16:45
And so the netnetto resultwynik is that we do better in generalgenerał, objectivelyobiektywnie,
311
980000
4000
Zatem ostateczny rezultat jest taki, że obiektywnie radzimy sobie lepiej,
16:49
and we feel worsegorzej.
312
984000
3000
ale czujemy się gorzej.
16:52
So let me remindprzypominać you.
313
987000
3000
Pozwólcie mi więc przypomnieć.
16:55
This is the officialurzędnik dogmadogmat, the one that we all take to be trueprawdziwe,
314
990000
4000
Taki jest panujący dogmat, który wszyscy uznajemy za prawdziwy,
16:59
and it's all falsefałszywy. It is not trueprawdziwe.
315
994000
4000
ale on jest kompletnie fałszywy. To nieprawda.
17:03
There's no questionpytanie that some choicewybór is better than noneŻaden,
316
998000
4000
Nie ma wątpliwości, że wybór jest lepszy od jego braku,
17:07
but it doesn't followśledzić from that that more choicewybór is better than some choicewybór.
317
1002000
5000
ale nie należy z tego wnioskować, że duży wybór jest lepszy niż mały.
17:12
There's some magicalmagiczny amountilość. I don't know what it is.
318
1007000
3000
Jest jakaś magiczna ilość. Nie wiem jaka ona jest.
17:15
I'm prettyładny confidentpewni that we have long sinceod passedminęło the pointpunkt
319
1010000
3000
Jestem przekonany, że już dawno przekroczyliśmy granicę,
17:18
where optionsopcje improveulepszać our welfaredobrobyt.
320
1013000
2000
do której opcje poprawiają nasz dobrobyt.
17:20
Now, as a policypolityka mattermateria -- I'm almostprawie doneGotowe --
321
1015000
3000
Jeśli chodzi o ustalenie -- już kończę --
17:23
as a policypolityka mattermateria, the thing to think about is this:
322
1018000
4000
ustalenie polityki, należy przemyśleć następującą rzecz.
17:27
what enablespozwala all of this choicewybór in industrialprzemysłowy societiesspołeczeństwa is materialmateriał affluencezamożności.
323
1022000
7000
Tym, co umożliwia wybór w społeczeństwach uprzemysłowionych jest bogactwo materialne.
17:34
There are lots of placesmiejsca in the worldświat,
324
1029000
2000
Na świecie jest wiele miejsc,
17:36
and we have heardsłyszał about severalkilka of them,
325
1031000
2000
i o kilku z nich tu słyszeliśmy,
17:38
where theirich problemproblem is not that they have too much choicewybór.
326
1033000
2000
gdzie problemem nie jest nadmiar wyborów.
17:40
TheirIch problemproblem is that they have too little.
327
1035000
3000
Problemem jest ich niedobór.
17:43
So the stuffrzeczy I'm talkingmówić about is the peculiarPeculiar problemproblem
328
1038000
3000
Mówię zatem o dziwnym problemie
17:46
of modernnowoczesny, affluentzamożnych, WesternWestern societiesspołeczeństwa.
329
1041000
3000
nowowczesnych, bogatych, zachodnich społeczeństw.
17:49
And what is so frustratingfrustrujące and infuriatingirytujące is this:
330
1044000
4000
A co jest najbardziej frustrujące i denerwujące?
17:53
SteveSteve LevittLevitt talkedrozmawialiśmy to you yesterdaywczoraj about how
331
1048000
2000
Steve Levitt mówił wczoraj o tym, że
17:55
these expensivedrogi and difficult-to-installtrudne do zainstalowania childdziecko seatssiedzenia don't help. It's a wastemarnotrawstwo of moneypieniądze.
332
1050000
11000
drogie i trudne do zainstalowania foteliki dziecięce nie pomagają. Strata pieniędzy.
18:06
What I'm tellingwymowny you is that these expensivedrogi, complicatedskomplikowane choiceswybory --
333
1061000
4000
A ja Wam mówię, że te wszystkie drogie, skomplikowane wybory --
18:10
it's not simplypo prostu that they don't help.
334
1065000
2000
nie tylko nie pomagają.
18:12
They actuallytak właściwie hurtból.
335
1067000
2000
One właściwie szkodzą.
18:14
They actuallytak właściwie make us worsegorzej off.
336
1069000
3000
Radzimy sobie przez nie gorzej.
18:17
If some of what enablespozwala people in our societiesspołeczeństwa to make all of the choiceswybory we make
337
1072000
5000
Gdyby część tego co sprawia, że nasze społeczeństwa mają tyle wyborów
18:22
were shiftedprzesunięty to societiesspołeczeństwa in whichktóry people have too fewkilka optionsopcje,
338
1077000
5000
przesunąć do społeczeństw, które mają zbyt mało opcji,
18:27
not only would those people'sludzie liveszyje be improvedulepszony,
339
1082000
2000
nie tylko życie tamtych ludzi uległo by poprawie,
18:29
but oursnasz would be improvedulepszony alsorównież.
340
1084000
3000
ale również nasze by się poprawiło.
18:32
This is what economistsekonomiści call a "Pareto-improvingPoprawą efektywności Pareta moveruszaj się."
341
1087000
3000
Ekonomiści nazywają to poprawą efektywności Pareta.
18:35
IncomeDochód redistributionRedystrybucja will make everyonekażdy better off -- not just poorubogi people --
342
1090000
5000
Redystrybucja przychodów poprawi sytuację wszystkich -- nie tylko ubogich --
18:40
because of how all this excessnadmiar choicewybór plaguesplag us.
343
1095000
4000
ze względu na to jaką plagą stał się nadmierny wybór.
18:44
So to concludewyciągnąć wniosek. You're supposeddomniemany to readczytać this cartoonrysunek,
344
1099000
4000
Podsumujmy. Jako że jesteście inteligentnymi ludźmi
18:48
and, beingistota a sophisticatedwyrafinowany personosoba, say,
345
1103000
2000
po obejrzeniu tego rysunku powiecie,
18:50
"AhAh! What does this fishryba know?
346
1105000
2000
"Ach! Co ta rybka wie?
18:52
You know, nothing is possiblemożliwy in this fishbowlakwarium."
347
1107000
4000
W tym akwarium nie ma żadnych możliwości."
18:56
ImpoverishedUbogie imaginationwyobraźnia, a myopickrótkowzroczny viewwidok of the worldświat --
348
1111000
2000
Zubożona wyobraźnia, krótkowzroczny ogląd świata --
18:58
and that's the way I readczytać it at first.
349
1113000
2000
też tak to odczytałem na początku.
19:00
The more I thought about it, howeverjednak,
350
1115000
2000
Jednak im więcej o tym myślałem,
19:02
the more I cameoprawa ołowiana witrażu to the viewwidok that this fishryba knowswie something.
351
1117000
4000
tym bardziej docierało do mnie, że ta rybka jednak coś wie.
19:06
Because the truthprawda of the mattermateria is that
352
1121000
2000
Ponieważ prawda jest taka, że
19:08
if you shatterShatter the fishbowlakwarium so that everything is possiblemożliwy,
353
1123000
5000
jeśli rozbijesz akwarium sprawiając, że wszystko jest możliwe,
19:13
you don't have freedomwolność. You have paralysisparaliż.
354
1128000
3000
nie będziesz mieć wolności. To będzie paraliż.
19:16
If you shatterShatter this fishbowlakwarium so that everything is possiblemożliwy,
355
1131000
3000
Jeśli rozbijesz to akwarium i sprawisz, że wszystko jest możliwe,
19:19
you decreasezmniejszać satisfactionzadowolenie.
356
1134000
4000
zmniejszysz zadowolenie.
19:23
You increasezwiększać paralysisparaliż, and you decreasezmniejszać satisfactionzadowolenie.
357
1138000
4000
Zwiększysz paraliż i zmniejszysz zadowolenie.
19:27
EverybodyKażdy needswymagania a fishbowlakwarium.
358
1142000
2000
Każdy potrzebuje akwarium.
19:29
This one is almostprawie certainlyna pewno too limitedograniczony --
359
1144000
2000
To tutaj jest pewnie zbyt ograniczające --
19:31
perhapsmoże even for the fishryba, certainlyna pewno for us.
360
1146000
3000
może nawet dla rybki, a na pewno dla nas.
19:34
But the absencebrak of some metaphoricalmetaforyczny fishbowlakwarium is a recipePrzepis for miserynędza,
361
1149000
4000
Ale brak jakiegoś metaforycznego akwarium jest receptą na niedolę,
19:38
and, I suspectposądzać, disasterkatastrofa.
362
1153000
3000
i, jak podejrzewam, katastrofę.
19:41
Thank you very much.
363
1156000
2000
Dziękuję bardzo.
19:43
(ApplauseAplauz)
364
1158000
2000
(Aplauz)
Translated by Dariusz Glazewski
Reviewed by Jaroslaw Danilczuk

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Barry Schwartz - Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom.

Why you should listen

In his 2004 book The Paradox of Choice, Barry Schwartz tackles one of the great mysteries of modern life: Why is it that societies of great abundance — where individuals are offered more freedom and choice (personal, professional, material) than ever before — are now witnessing a near-epidemic of depression? Conventional wisdom tells us that greater choice is for the greater good, but Schwartz argues the opposite: He makes a compelling case that the abundance of choice in today's western world is actually making us miserable.

Infinite choice is paralyzing, Schwartz argues, and exhausting to the human psyche. It leads us to set unreasonably high expectations, question our choices before we even make them and blame our failures entirely on ourselves. His relatable examples, from consumer products (jeans, TVs, salad dressings) to lifestyle choices (where to live, what job to take, who and when to marry), underscore this central point: Too much choice undermines happiness.

Schwartz's previous research has addressed morality, decision-making and the varied inter-relationships between science and society. Before Paradox he published The Costs of Living, which traces the impact of free-market thinking on the explosion of consumerism -- and the effect of the new capitalism on social and cultural institutions that once operated above the market, such as medicine, sports, and the law.

Both books level serious criticism of modern western society, illuminating the under-reported psychological plagues of our time. But they also offer concrete ideas on addressing the problems, from a personal and societal level.

Schwartz is the author of the TED Book, Why We Work

More profile about the speaker
Barry Schwartz | Speaker | TED.com