TEDGlobal>NYC
Per Espen Stoknes: How to transform apocalypse fatigue into action on global warming
Per Espen Stoknes: Felaket tellallığı, küresel ısınmaya yönelik eyleme nasıl dönüştürülür
Filmed:
Readability: 4.5
3,001,058 views
Psikolog ve ekonomist Per Espen Stokes, iklim bozukluklarıyla baş etmenin en büyük engelinin kulaklarınız arasında olduğunu söylüyor. Kendisi yıllarını gezegenimizin çöküşünü düşünmekten kaçınmak için kullandığımız savunmalar üzerinde ve küresel ısınmaya kayıtsız kalmaktan koruyacak yeni bir yöntem araştırarak harcıyor. Kıyamet hikayelerinden uzaklaşın ve bu eğlenceli ve bilgilendirici konuşmayla, yeryüzünü önemsemeyi nasıl cazip, mümkün ve eğlenceli hale getirileceğinin yollarını öğrenin.
Per Espen Stoknes - Psychologist, economist
Per Espen Stoknes weaves together psychology and economics in imaginative ways, often revolving around our human relationships to the natural world and to each other. Full bio
Per Espen Stoknes weaves together psychology and economics in imaginative ways, often revolving around our human relationships to the natural world and to each other. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
How do we get people engaged
in solving global warming?
in solving global warming?
0
760
3480
Küresel ısınma sorununun çözümüne
insanları nasıl dahil edebiliriz?
insanları nasıl dahil edebiliriz?
00:17
I'd like to start with running
two short experiments with you all.
two short experiments with you all.
1
5440
4040
Hepinizle iki kısa deney yaparak
başlamak istiyorum.
başlamak istiyorum.
00:22
So your task is to notice
if you feel any difference as I speak.
if you feel any difference as I speak.
2
10560
5216
Göreviniz, ben konuşurken
olabilecek değişiklikleri fark etmek.
olabilecek değişiklikleri fark etmek.
00:27
OK?
3
15800
1200
Tamam mı?
00:30
Here we go.
4
18120
1200
İşte başlıyoruz.
00:32
We are seeing rising
carbon dioxide levels,
carbon dioxide levels,
5
20200
3216
Karbondioksit seviyesinde
yükselme görüyoruz,
yükselme görüyoruz,
00:35
now about 410 ppms.
6
23440
2280
şu anda yaklaşık milyonda 410 parçacık.
00:38
To avoid the RCP 8.5 scenario,
7
26960
2856
RCP 8.5 senaryosundan kaçınmak için
00:41
we need rapid decarbonization.
8
29840
2480
hızlı dekarbonizasyona ihtiyacımız var.
00:45
The global carbon budget
9
33240
2056
Küresel karbon bütçesi
00:47
for 66 percent likelihood
to meet the two-degree target
to meet the two-degree target
10
35320
3496
%66'lık bir olasılıkla
iki derecelik hedefi karşılamak için
iki derecelik hedefi karşılamak için
00:50
is approximately 800 gigatons.
11
38840
2640
yaklaşık 800 milyar ton.
00:55
(Laughter)
12
43640
2536
(Gülüşmeler)
00:58
OK, now let me try something else.
13
46200
2240
Tamam, şimdi farklı bir şey deneyeyim.
01:01
We are heading for an uninhabitable earth:
14
49600
4040
Yaşanmaz bir dünyaya doğru ilerliyoruz:
01:06
monster storms,
15
54520
2096
korkunç fırtınalar,
01:08
killer floods,
16
56640
1736
azılı seller,
01:10
devastating wildfires,
17
58400
2296
yok edici kontrolsüz yangınlar,
01:12
crazy heat waves that will cook us
under a blazing sun.
under a blazing sun.
18
60720
3519
bizi alevli güneşin altında pişirecek
çılgın sıcaklık dalgaları.
çılgın sıcaklık dalgaları.
01:18
2017 is already so unexpectedly warm,
19
66840
3656
2017 yılı şimdiden
beklenmedik derece sıcak geçiyor
beklenmedik derece sıcak geçiyor
01:22
it's freaking out climate scientists.
20
70520
2296
ve bu iklim bilimcileri çok korkutuyor.
01:24
We have a three-year window
to cut emissions, three years.
to cut emissions, three years.
21
72840
3936
Emisyonları kesmemiz için
üç yılımız var, üç yıl.
üç yılımız var, üç yıl.
01:28
If not, we will soon live
in a boiling earth, a hellhole.
in a boiling earth, a hellhole.
22
76800
3920
Aksi halde, yakında kaynayan bir dünyada,
bir cehennem çukurunda yaşayacağız.
bir cehennem çukurunda yaşayacağız.
01:36
OK. So --
23
84000
2296
Pekâlâ.
01:38
(Applause)
24
86320
1496
(Alkışlar)
01:39
Now your task:
25
87840
1320
Şimdi göreviniz şu:
01:42
How did these ways
of speaking make you feel?
of speaking make you feel?
26
90600
2936
Bu şekilde bir konuşma
sizi nasıl hisettirdi?
sizi nasıl hisettirdi?
01:45
The first, detached maybe
or just confused?
or just confused?
27
93560
4096
Önce kopup gittiniz belki
veya sadece kafanız karıştı.
veya sadece kafanız karıştı.
01:49
What's this guy talking about?
28
97680
1429
Bu adam neden bahsediyor?
01:52
The other, fearful or just numb?
29
100040
3320
Veya korktunuz veya hissizleştiniz.
01:56
So again, the question I asked:
30
104960
1496
Sorumu tekrarlıyorum:
01:58
How do we get people engaged
in solving global warming?
in solving global warming?
31
106480
3496
Küresel ısınma sorununun çözümüne
insanları nasıl dahil edebiliriz?
insanları nasıl dahil edebiliriz?
02:02
And why don't these two ways
of communicating work?
of communicating work?
32
110000
2680
Ve iletişimin bu iki yolu
neden işe yaramıyor?
neden işe yaramıyor?
02:06
You see, the biggest obstacle
to dealing with climate disruptions
to dealing with climate disruptions
33
114000
4336
İklim bozukluğu ile baş etmenin
önündeki en büyük engel
önündeki en büyük engel
02:10
lies between your ears.
34
118360
1600
kulaklarınızın arasında yatıyor.
02:13
Building on a rapidly growing body
of psychology and social science,
of psychology and social science,
35
121360
3976
Hızlı büyüyen psikoloji ve sosyal
bilimler gövdesi üzerinde çalışarak
bilimler gövdesi üzerinde çalışarak
02:17
I spent years looking
into the five inner defenses
into the five inner defenses
36
125360
3976
insanları bir işe kalkışmaktan alıkoyan
beş iç savunma üzerinde
yıllarımı harcadım.
yıllarımı harcadım.
02:21
that stop people from engaging.
37
129360
1760
02:23
When people hear news about the climate
coming straight at them,
coming straight at them,
38
131960
3656
İnsanlar iklim değişikliğinin hızla
ilerlediği haberlerini duyduklarında
ilerlediği haberlerini duyduklarında
02:27
the first defense comes up rapidly:
39
135640
2520
ilk savunma çok hızlı devreye giriyor:
02:31
distance.
40
139280
1200
mesafe koymak.
02:33
When we hear about the climate,
41
141040
1536
İklim meselesini duyduğumuzda,
02:34
we hear about something
far away in space --
far away in space --
42
142600
2096
uzaydaki bir meseleyi
duymuş gibi yapıyoruz,
duymuş gibi yapıyoruz,
02:36
think Arctic ice, polar bears --
43
144720
2656
Arktik buzulları, kutup ayıları...
02:39
far away in time -- think 2100.
44
147400
2400
çok uzak bir zaman -- 2100 yılı.
02:43
It's huge and slow-moving --
think gigatons and centuries.
think gigatons and centuries.
45
151320
3560
Devasa ve yavaş ilerliyor --
millyar ton ve yüzyıllar.
millyar ton ve yüzyıllar.
02:48
So it's not here. It's not now.
46
156480
2960
Olay şu anda ve burada olmuyormuş gibi.
02:53
Since it feels so far away from me,
47
161000
1696
Konu bana çok uzak olduğundan,
02:54
it seems outside my circle of influence,
48
162720
2680
etki alanımın dışında gibi hissettiriyor,
02:58
so I feel helpless about it.
49
166520
1896
bu yüzden bu konuda aciz hissediyorum.
03:00
There's nothing I can do.
50
168440
1360
Yapabileceğim hiçbir şey yok.
03:03
In our everyday lives,
51
171000
1416
Günlük yaşantımızda,
03:04
most of us prefer to think
about nearer things,
about nearer things,
52
172440
2856
çoğumuz yakınımızdaki şeyleri
düşünmeyi tercih ederiz;
düşünmeyi tercih ederiz;
03:07
such as our jobs, our kids,
53
175320
2216
işimizi, çocuklarımızı,
03:09
how many likes we get on Facebook.
54
177560
2816
Facebook'ta ne kadar beğeni aldığımızı.
03:12
Now, that, that's real.
55
180400
1600
Gerçek bu.
03:16
Next defense is doom.
56
184080
2920
Diğer savunma ise lanet.
03:20
Climate change is usually framed
57
188040
2976
İklim değişikliği çoğu zaman
03:23
as a looming disaster,
58
191040
2056
kayıp, ziyan ve kurban isteyen
03:25
bringing losses, cost and sacrifice.
59
193120
2776
belirsiz bir felaket gibi gösteriliyor.
03:27
That makes us fearful.
60
195920
1480
Bu bizi dehşete düşürüyor.
03:30
But after the first fear is gone,
61
198240
3456
Ancak ilk korku geçtiğinde,
03:33
my brain soon wants
to avoid this topic altogether.
to avoid this topic altogether.
62
201720
3800
beynim kısa sürede bu konuyu
topyekun unutmak istiyor.
topyekun unutmak istiyor.
03:38
After 30 years of scary
climate change communications,
climate change communications,
63
206360
3376
30 yıllık korkunç iklim değişikliği
konuşmalarından sonra,
konuşmalarından sonra,
03:41
more than 80 percent of media articles
still use disaster framings,
still use disaster framings,
64
209760
4816
%80'den fazla medya makalesi
hâlâ bu konuda felaket senaryoları çiziyor
hâlâ bu konuda felaket senaryoları çiziyor
03:46
but people habituate to and then --
65
214600
2520
fakat insanlar buna alışıyor ve sonra
03:51
desensitize
66
219160
1656
buna aşırı maruz kaldıklarından
03:52
to doom overuse.
67
220840
1496
duyarlılığı kaybediyorlar.
03:54
So many of us are now suffering
a kind of apocalypse fatigue,
a kind of apocalypse fatigue,
68
222360
3520
Bu yüzden bir çoğumuz bir tür
felaket tellallığından muzdaribiz,
felaket tellallığından muzdaribiz,
03:59
getting numb from too much collapse porn.
69
227080
2760
çok fazla çöküş pornosundan
uyuşmuş durumdayız.
uyuşmuş durumdayız.
04:03
The third defense is dissonance.
70
231760
3016
Üçüncü savunma uyumsuzluk.
04:06
Now, if what we know,
71
234800
2896
Şimdi, eğer bildiğimiz şey,
fosil yakıtlarının
küresel ısınmaya neden olması,
küresel ısınmaya neden olması,
04:09
that fossil fuel use
contributes to global warming,
contributes to global warming,
72
237720
2416
04:12
conflicts with what we do --
drive, fly, eat beef --
drive, fly, eat beef --
73
240160
2696
yaptığımız şeyle çelişiyor;
araca veya uçağa binme, et yeme...
araca veya uçağa binme, et yeme...
04:14
then so-called
cognitive dissonance sets in.
cognitive dissonance sets in.
74
242880
2320
o zaman sözde bilişsel uyumsuzluk
devreye girer.
devreye girer.
04:18
This is felt as an inner discomfort.
75
246280
1896
Bu bir iç rahatsızlığa neden olur.
04:20
We may feel like hypocrites.
76
248200
1560
İkiyüzlü gibi hissedebiliriz.
04:22
To get rid of this discomfort,
77
250600
1560
Bu sıkıntıdan kurtulmak için,
04:25
our brain starts coming up
with justifications.
with justifications.
78
253000
3136
beynimiz haklı sebepler üretmeye başlar.
04:28
So I can say, for instance,
79
256160
2016
Mesela, şöyle diyebilirim:
04:30
"My neighbor, he has
a much bigger car than I do."
a much bigger car than I do."
80
258200
2800
"Komşumun benimkinden çok daha
büyük bir aracı var."
büyük bir aracı var."
04:34
Or, "Changing my diet
doesn't amount to anything
doesn't amount to anything
81
262480
3816
"Sadece benim
yeme tarzımı değiştimemin
yeme tarzımı değiştimemin
04:38
if I am the only one to do it."
82
266320
2160
hiçbir faydası olmaz."
04:41
Or, I could even want
to doubt climate science itself.
to doubt climate science itself.
83
269720
3656
Hatta iklim biliminin kendisinden
şüphe etmek bile isteyebilirim.
şüphe etmek bile isteyebilirim.
04:45
I could say, "You know,
climate is always changing."
climate is always changing."
84
273400
3640
"İklim her zaman değişiyor." diyebilirim.
04:51
So these justifications
make us all feel better,
make us all feel better,
85
279000
2936
Bu meşrulaştırmalar
bizi daha iyi hissettirir,
bizi daha iyi hissettirir,
04:53
but at the expense
86
281960
2616
fakat bu, bildiğimiz şeyi
04:56
of dismissing what we know.
87
284600
2096
ciddi almamaya mâl olur.
04:58
Thus, behavior drives attitudes.
88
286720
3360
Böylece, davranış tavrı yönlendirir.
05:03
My personal cognitive dissonance comes up
89
291920
2736
Kendi bilişsel uyumsuzluğum
05:06
when I recognize that I've been
flying from Oslo to New York
flying from Oslo to New York
90
294680
3336
iklim hakkında konuşmak için
05:10
and back to Oslo
91
298040
1256
Oslo'dan New York'a
05:11
in order to speak about the climate.
92
299320
2896
ve Oslo'ya geri döndüğümde devreye girer.
05:14
(Laughter)
93
302240
1736
(Gülüşmeler)
05:16
For 14 minutes.
94
304000
1256
14 dakikalığına.
05:17
(Laughter)
95
305280
3896
(Gülüşmeler)
05:21
So that makes me
want to move on to denial.
want to move on to denial.
96
309200
2696
Bu da beni reddetmeye sevk eder.
05:23
(Laughter)
97
311920
2256
(Gülüşmeler)
05:26
So if we keep silent,
98
314200
1776
Eğer sessizliğimizi sürdürürsek
05:28
ignore or ridicule facts
about climate disruptions,
about climate disruptions,
99
316000
4056
iklim bozulması hakkındaki gerçekleri
görmezden gelir veya hafife alırsak,
görmezden gelir veya hafife alırsak,
05:32
then we might find inner refuge
100
320080
2816
o zaman korku ve suçluluktan
05:34
from fear and guilt.
101
322920
1440
iç sığınağımızı bulabiliriz.
05:37
Denial doesn't really come
from lack of intelligence or knowledge.
from lack of intelligence or knowledge.
102
325200
3696
İnkâr aslında idrak veya
bilgi eksikliği nedeniyle olmaz.
bilgi eksikliği nedeniyle olmaz.
05:40
No, denial is a state of mind
103
328920
3296
Hayır, inkâr bazı sıkıntılı
bilgilerin farkında olduğum
bilgilerin farkında olduğum
05:44
in which I may be aware
of some troubling knowledge,
of some troubling knowledge,
104
332240
2856
fakat bunun aksi şekilde
yaşayıp davrandığım
yaşayıp davrandığım
05:47
but I live and act as if I don't know.
105
335120
2280
bir ruh halidir.
05:50
So you could call it
a kind of double life,
a kind of double life,
106
338560
2120
Yani siz buna hem bilip hem bilmediğimiz
ikiyüzlü bir hayat diyebilirsiniz
05:53
both knowing and not knowing,
107
341280
1496
05:54
and often this is reinforced by others,
108
342800
2336
ve genellikle bu alengirli
konunun açılmaması
konunun açılmaması
05:57
my family or community,
109
345160
1416
hemfikir olan başkaları
05:58
agreeing not to raise this tricky topic.
110
346600
3120
mesela aile veya çevre
tarafından desteklenir.
tarafından desteklenir.
06:03
Finally, identity.
111
351240
1680
Sonuncusu, kimlik.
06:07
Alarmed climate activists
112
355440
1720
Panik haldeki iklim aktivistleri
06:10
demand that government takes action,
113
358680
2296
hükumetin harekete geçmesini talep ediyor,
06:13
either with regulation or carbon taxes.
114
361000
2696
yasa veya karbon vergileri ile.
06:15
But consider what happens
115
363720
1856
Ancak şunu düşünün,
06:17
when people who hold
conservative values, for instance,
conservative values, for instance,
116
365600
3736
muhafazakar değerleri savunan
insanların bir aktivistten
insanların bir aktivistten
hükümetin daha fazlasını yapması
gerektiğini duyduğunda neler olur?
gerektiğini duyduğunda neler olur?
06:21
hear from an activist that government
ought to expand even further.
ought to expand even further.
117
369360
3800
06:26
Particularly in rich Western democracies,
118
374760
2016
Özellikle zengin Batı demokrasilerinde,
06:28
they are then less likely
to believe that science.
to believe that science.
119
376800
2920
o zaman bilime daha az inanacaklar.
06:33
How is that?
120
381320
1336
Buna ne dersiniz?
06:34
Well, if I hold conservative
values, for instance,
values, for instance,
121
382680
3416
Örneğin, eğer muhafazakar
değerleri savunuyorsam,
değerleri savunuyorsam,
06:38
I probably prefer big proper cars
and small government
and small government
122
386120
4736
muhtemelen mini mini arabalar
ve büyük hükümetler yerine
ve büyük hükümetler yerine
06:42
over tiny, tiny cars and huge government.
123
390880
3000
büyük araçları ve küçük hükümetleri
tercih ederim.
tercih ederim.
06:47
And if climate science comes and then says
124
395240
3376
Eğer iklim bilimleri gelip
hükümetler daha fazlasını yapmalı dese,
06:50
government should expand further,
125
398640
2016
06:52
then I probably
will trust that science less.
will trust that science less.
126
400680
3760
o zaman muhtemelen o bilime
daha az güvenirim.
daha az güvenirim.
06:58
In this way, cultural identity
127
406320
2080
Bu yolla, kültürel kimlik
07:01
starts to override the facts.
128
409320
1976
gerçeklerden üstün gelmeye başlar.
07:03
The values eat the facts,
129
411320
2176
Değerler gerçekleri yer
07:05
and my identity trumps truth any day.
130
413520
3840
ve kimliğim her an gerçekten baskın çıkar.
07:11
So, after recognizing
how these five D's kill engagement,
how these five D's kill engagement,
131
419240
5016
Harekete geçmeyi öldüren
nu beş şeyi tanıdıktan sonra,
nu beş şeyi tanıdıktan sonra,
07:16
how can we move beyond them?
132
424280
1680
bunların ötesine nasıl geçebiliriz?
07:19
New research shows
how we can flip these five defenses
how we can flip these five defenses
133
427240
3576
Yeni araştırmalar bu beş savunmayı
07:22
over into key success criteria
134
430840
2136
daha beyin dostu iklim iletişimi için
07:25
for a more brain-friendly
climate communication.
climate communication.
135
433000
2440
nasıl kilit başarı kriterine
çevirebileceğimizi gösteriyor.
çevirebileceğimizi gösteriyor.
07:28
So this is where it gets really exciting
136
436880
3096
İşler işte bu noktada
gerçekten heyecanlı bir hal alıyor
gerçekten heyecanlı bir hal alıyor
07:32
and where we find the five S's,
137
440000
1840
ve burada işe yarayan beş şeyi,
07:35
the five evidence-based solutions
for what does work.
for what does work.
138
443040
3880
beş delile dayalı çözümü buluyoruz.
07:40
First, we can flip distance to social.
139
448120
2800
İlk olarak, mesafeyi
toplumsala dönüştürebiliriz.
toplumsala dönüştürebiliriz.
07:43
We can make climate feel
near, personal and urgent
near, personal and urgent
140
451960
3456
İklimi evimize getirerek
daha yakın,
daha yakın,
07:47
by bringing it home,
141
455440
3056
kişisel ve önemli yapabiliriz.
07:50
and we can do that
by spreading social norms
by spreading social norms
142
458520
3096
Bunu çözüme yararlı toplumsal kaideleri
07:53
that are positive to solutions.
143
461640
2136
yayarak yapabiliriz.
07:55
If I believe my friends or neighbors,
144
463800
2336
Arkadaşlarımın ve komşularımın,
sizlerin bir şeyler yapacağına inanırsam,
07:58
you guys, will do something,
145
466160
1656
07:59
then I will, too.
146
467840
1200
o zaman ben de yaparım.
08:02
We can see, for instance,
this from rooftop solar panels.
this from rooftop solar panels.
147
470000
2840
Örneğin, bunu çatı
güneş panellerinde görebiliriz.
güneş panellerinde görebiliriz.
08:05
They are spreading from neighbor
to neighbor like a virus.
to neighbor like a virus.
148
473360
2776
Komşudan komşuya virüs gibi yayılıyorlar.
08:08
It's contagious.
149
476160
1496
Bulaşıcı bir hâl aldı.
08:09
This is the power of peer-to-peer
creating the new normal.
creating the new normal.
150
477680
3480
İşte bu, yeni normaller yaratan
birebir iletişimin gücüdür.
birebir iletişimin gücüdür.
08:14
Next, we can flip doom to supportive.
151
482120
3080
Sonrasında, laneti desteğe
dönüştürebiliriz.
dönüştürebiliriz.
08:17
Rather than backfiring frames
152
485800
1896
Felaket ve bedel gibi
08:19
such as disaster and cost,
153
487720
2040
olumsuz sonuçları vermek yerine,
08:22
we can reframe climate
as being really about human health,
as being really about human health,
154
490720
3720
iklimin aslında insan sağlığıyla ilgili
olduğunu yeni bir çerçeveye oturtabiliriz
olduğunu yeni bir çerçeveye oturtabiliriz
08:28
for instance, with plant-based
delicious burgers,
delicious burgers,
155
496520
4016
ve bunu örneğin, size ve iklime faydalı
08:32
good for you and good for the climate.
156
500560
2696
lezzetli, bitkisel burgerler
sunarak yapabiliriz.
sunarak yapabiliriz.
08:35
We can also reframe climate
as being about new tech opportunities,
as being about new tech opportunities,
157
503280
3456
Ayrıca iklimi yeni teknoloji fırsatları,
güvenlik ve yeni işler bağlamında da
güvenlik ve yeni işler bağlamında da
08:38
about safety and about new jobs.
158
506760
3120
yeniden ele alabiliriz.
08:43
Solar jobs, for instance,
are seeing an amazing growth.
are seeing an amazing growth.
159
511000
2616
Örneğin güneş enerjisi sektöründe
müthiş bir büyüme var.
müthiş bir büyüme var.
08:45
They just passed
the three million jobs mark.
the three million jobs mark.
160
513640
2560
Üç milyon iş sınırını henüz geçtiler.
08:49
Psychology says,
in order to create engagement,
in order to create engagement,
161
517440
2575
Psikoloji şunu der:
katılım yaratmak için
katılım yaratmak için
08:52
we should present, on balance,
162
520039
2577
bahsettiğimiz her iklim tehdidi için
08:54
three positive or supportive framings
163
522640
3416
her şeyi düşünerek üç olumlu
08:58
for each climate threat we mention.
164
526080
1720
veya destekleyici çerçeve sunmalıyız.
09:00
Then we can flip dissonance
165
528680
1720
Sonrasına ise uyumsuzluğu
09:03
to simpler actions.
166
531360
2136
basit eylemlere dönüştürebiliriz.
09:05
This is often called nudging.
167
533520
1456
Buna daha çok itekleme deniyor.
09:07
The idea is, by better
choice architecture,
choice architecture,
168
535000
4360
Fikir, daha iyi mimari seçimlerle
09:12
we can make the climate-friendly behaviors
169
540680
3816
olağan ve uygun iklim dostu
09:16
default and convenient.
170
544520
1920
davranışlarda bulunmak.
09:19
Let me illustrate this. Take food waste.
171
547480
2200
Bunu gıda israfını ele alarak
örnekleyelim.
örnekleyelim.
09:22
Food waste at buffets goes way down
172
550400
3416
Büfelerdeki gıda israfı,
tabak veya kutu boyutları
tabak veya kutu boyutları
09:25
if the plate or the box size
is reduced a little,
is reduced a little,
173
553840
3576
biraz küçültülerek büyük oranda azalıyor,
09:29
because on the smaller plate it looks full
174
557440
3256
çünkü küçük tabaklarda olunca
daha dolu görünüyor
daha dolu görünüyor
09:32
but in the big box it looks half empty,
175
560720
2696
fakat büyük kutularda olunca
yarısı boş görünüyor,
yarısı boş görünüyor,
09:35
so we put more in.
176
563440
1456
böylece fazla koyuyoruz.
09:36
So smaller plates make
a big difference for food waste.
a big difference for food waste.
177
564920
3536
Yani küçük tabaklar gıda israfı konusunda
büyük bir fark oluşturuyor.
büyük bir fark oluşturuyor.
09:40
And there are hundreds
of smart nudges like this.
of smart nudges like this.
178
568480
2696
Bunun gibi yüzlerce
küçük iteklemeler var.
küçük iteklemeler var.
09:43
The point is, dissonance goes down
as more behaviors are nudged.
as more behaviors are nudged.
179
571200
4040
Olay şu, daha çok davranış iteklendikçe
uyumsuzluklar azalıyor.
uyumsuzluklar azalıyor.
09:47
Then we can flip denial
180
575840
3616
Daha sonra inkârı
09:51
by tailoring signals
that visualize our progress.
that visualize our progress.
181
579480
3696
ilerlememizi görselleştiren sinyalleri
uyarlayarak değiştirebiliriz.
uyarlayarak değiştirebiliriz.
09:55
We can provide motivating feedback
182
583200
2416
Problem çözümümüzün
ne kadar iyi gittiği hususunda
ne kadar iyi gittiği hususunda
09:57
on how well we're doing
with our problem-solving.
with our problem-solving.
183
585640
2320
motive edici geri bildirim sağlayabiliriz.
10:01
Say you improved your transport footprint
184
589000
2296
Diyelim ki ulaşım ayak iziniz
10:03
or cut energy waste in your buildings.
185
591320
2520
veya binalarınızdaki enerji israfının
önüne geçtiniz.
önüne geçtiniz.
10:06
Then one app that can
share this well is called Ducky.
share this well is called Ducky.
186
594480
3240
Ducky adlı bir uygulama
bunu gayet güzel bir şekilde paylaşabilir.
bunu gayet güzel bir şekilde paylaşabilir.
10:10
The idea is, you log your actions there,
187
598240
1936
Fikir şu; eylemlerinizi kaydediyorsunuz
10:12
and then you can see how well
your team or company is doing,
your team or company is doing,
188
600200
3816
ve sonra takımınızın veya şirketinizin
ne kadar iyi gittiğini görebiliyorsunuz,
ne kadar iyi gittiğini görebiliyorsunuz,
10:16
so you get real-time signals.
189
604040
1840
gerçek zamanlı bilgiler alıyorsunuz.
10:18
Finally, identity.
190
606720
2000
Son olarak, kimlik.
10:22
We can flip identity with better stories.
191
610120
2200
Kimliği daha iyi hikayelere
dönüştürebiliriz.
dönüştürebiliriz.
10:25
Our brain loves stories.
192
613520
2000
Beynimiz hikayelere bayılır.
10:28
So we need better stories
of where we all want to go,
of where we all want to go,
193
616880
2506
Yani, hedefimizle ilgili
daha güzel hikayelere
daha güzel hikayelere
10:31
and we need more stories
of the heroes and heroines
of the heroes and heroines
194
619400
2816
ve gerçek değişimi gerçekleştiren
her türden
her türden
10:34
of all stripes that are
making real change happen.
making real change happen.
195
622240
3400
daha fazla erkek
ve kadın kahramana ihtiyacımız var.
ve kadın kahramana ihtiyacımız var.
10:39
I'm proud that my hometown of Oslo
196
627560
3736
Gururla söyleyebilirim ki
memleketim Oslo'da
memleketim Oslo'da
10:43
is now embarking on a bold journey
of electrifying all transport,
of electrifying all transport,
197
631320
4336
araç, bisiklet veya otobüs olsun
tüm ulaşımı elektrikli hale getirme gibi
tüm ulaşımı elektrikli hale getirme gibi
10:47
whether cars, bikes or buses.
198
635680
2840
cesur bir yolculuğa çıkıldı.
10:51
One of the people
spearheading this is Christina Bu.
spearheading this is Christina Bu.
199
639240
2880
Buna öncülük edenlerden birisi
Christina Bu.
Christina Bu.
10:54
She is heading the Electric
Vehicle Association for years
Vehicle Association for years
200
642760
3736
Yıllarca Elektrikli Araç
Birliği'nin başında
Birliği'nin başında
10:58
and she has been fighting every day.
201
646520
2016
ve her gün bu konuyla mücadele ediyor.
11:00
Now, the UK and France, India and China
have also announced plans
have also announced plans
202
648560
4496
Şimdi, İngiltere ve Fransa, Hindistan
ve Çin de fosil yakıtlı araç satışının
ve Çin de fosil yakıtlı araç satışının
11:05
for ending the sales of fossil cars.
203
653080
2816
sonlandırılması ile ilgili
planlarını duyurdular.
planlarını duyurdular.
11:07
Now, that's massive.
204
655920
1856
Bu çok büyük bir olay.
11:09
And in Oslo, we can see
how enthusiastic EV owners
how enthusiastic EV owners
205
657800
4976
Ve Osla'da Elektrikli Araç sahiplerinin
tecrübelerini çevrelerindekilere anlatma
tecrübelerini çevrelerindekilere anlatma
11:14
go and tell their electric stories
to friends and neighbors
to friends and neighbors
206
662800
3456
ve onları da buna ikna etme
konusunda ne kadar hevesli
konusunda ne kadar hevesli
11:18
and bring them along.
207
666280
1296
olduklarını görebiliyoruz.
11:19
So we come full circle
from story back to social.
from story back to social.
208
667600
3870
Böylece dönüp dolaşıp
hikayeden toplumsallığa geldik.
hikayeden toplumsallığa geldik.
11:25
So thousands of climate communicators
209
673520
3176
Binlerce iklim uzmanı
11:28
are now starting to use these solutions
210
676720
2416
artık bu çözümleri tüm dünyada
11:31
all over the world.
211
679160
1200
kullanmaya başlıyor.
11:32
It is clear, however,
that individual solutions
that individual solutions
212
680800
3216
Gayet açık, lakin bireysel çözümler
11:36
are not sufficient
to solving climate alone,
to solving climate alone,
213
684040
2840
iklim konusunu tek başına
çözmek için yeterli değil
çözmek için yeterli değil
11:39
but they do build
stronger bottom-up support
stronger bottom-up support
214
687920
4760
fakat bunu sağlayabilecek
yasa ve çözümler için
yasa ve çözümler için
11:46
for policies and solutions that can.
215
694000
3216
her türlü güçlü desteği sağlarlar.
11:49
That is why engaging people is so crucial.
216
697240
2830
İşte bu yüzden insanları
devreye sokmak bu kadar mühim.
devreye sokmak bu kadar mühim.
11:54
I started this talk
217
702120
2176
Bu konuşmaya sizinle
11:56
with testing two ways
of communicating climate with you.
of communicating climate with you.
218
704320
3600
iklimi iki şekilde konuşma yolunu
test ederek başladım.
test ederek başladım.
12:01
There is another way, too,
219
709720
1936
Bu yol daha var.
12:03
I'd like to share with you.
220
711680
1320
Sizinle paylaşmak istiyorum.
12:05
It starts with reimagining climate itself
221
713800
2736
İklimi içinde yaşadığımız hava olarak
12:08
as the living air.
222
716560
1760
düşünerek başlar.
12:11
Climate isn't really
about some abstract, distant climate
about some abstract, distant climate
223
719080
2896
İklim dediğimizde soyut,
çok çok uzaklarda olan
çok çok uzaklarda olan
bir iklimden bahsetmiyoruz.
12:14
far, far away from us.
224
722000
1256
12:15
It's about this air that surrounds us.
225
723280
2520
Konu etrafımızı çevreleyen havadır.
12:18
This air, you can feel in this room, too,
226
726720
3056
Bu havayı bu odada da hissedebilirsiniz,
12:21
the air that moves
right now in your nostrils.
right now in your nostrils.
227
729800
2840
şu anda burun deliklerinizde gezinen hava.
12:25
This air is our earth's skin.
228
733800
2680
Bu hava dünyanın cildidir.
12:29
It's amazingly thin,
229
737320
2096
Şaşırtıcı derecede ince;
12:31
compared to the size of the earth
and the cosmos it shields us from,
and the cosmos it shields us from,
230
739440
4656
dünyanın boyutu ile
bizi koruduğu evrene kıyasla
bizi koruduğu evrene kıyasla
12:36
far thinner than the skin of an apple
231
744120
2496
çap olarak kıyaslandığında
12:38
compared to its diameter.
232
746640
1920
bir elma kabuğundan çok daha incedir.
12:41
It may look infinite when we look up,
233
749840
2040
Yukarıya baktığımızda
sonsuz gibi görünebilir
sonsuz gibi görünebilir
12:45
but the beautiful, breathable air
is only like five to seven miles thin,
is only like five to seven miles thin,
234
753280
5136
fakat güzel, solunabilir hava
sadece 8-11 kilometre kalınlığında,
sadece 8-11 kilometre kalınlığında,
12:50
a fragile wrapping around a massive ball.
235
758440
3680
devasa bir topu çevreleyen narin bir şey.
12:55
Inside this skin,
236
763640
1856
Cildimizin içinde,
12:57
we're all closely connected.
237
765520
2160
hepimiz yakından bağlıyızdır.
13:00
The breath that you just took
238
768920
2416
Henüz içinize çektiğiniz hava
13:03
contained around 400,000
of the same argon atoms
of the same argon atoms
239
771360
4736
Gandhi'nin ömrü boyunca soluduğu
13:08
that Gandhi breathed during his lifetime.
240
776120
3000
yaklaşık aynı 400 bin argon atomu içerir.
13:12
Inside this thin,
fluctuating, unsettled film,
fluctuating, unsettled film,
241
780960
3456
Bu ince, yükselip alçalan,
kararsız filmin içinde
kararsız filmin içinde
13:16
all of life is nourished,
protected and held.
protected and held.
242
784440
3800
yaşamın tamamı beslenmiş,
korunmuş ve tutulmuş.
korunmuş ve tutulmuş.
13:21
It insulates and regulates temperatures
243
789440
1936
Su ve bildiğimiz yaşam için
13:23
in a range that is just right
for water and for life as we know it,
for water and for life as we know it,
244
791400
4016
tam doğru olacak şekilde
sıcaklıkları yalıtır ve düzenler
sıcaklıkları yalıtır ve düzenler
13:27
and mediating between
the blue ocean and black eternity,
the blue ocean and black eternity,
245
795440
3040
ve mavi okyanus ve siyah sonsuzluk
arasında bulunur,
arasında bulunur,
13:31
the clouds carry
all the billions of tons of water
all the billions of tons of water
246
799440
3016
bulutlar toprağın muhtaç olduğu
13:34
needed for the soils.
247
802480
1200
milyarlarca ton su taşır.
13:36
The air fills the rivers,
248
804480
2896
Hava nehirleri doldurur,
13:39
stirs the waters,
249
807400
1616
suları canlandırır,
13:41
waters the forests.
250
809040
1200
ormanları sular.
13:42
With a global weirding of the weather,
251
810920
2096
Havanın küresel olarak garipleşmesiyle
13:45
there are good reasons
for feeling fear and despair,
for feeling fear and despair,
252
813040
4360
korku ve ümitsizlik hissetmek için
iyi gerekçeler var
iyi gerekçeler var
13:51
yet we may first grieve
today's sorry state and losses
today's sorry state and losses
253
819120
5336
ve bizler önce günümüz üzücü
durum ve kayıplarına yas tutabiliriz
durum ve kayıplarına yas tutabiliriz
13:56
and then turn to face the future
with sober eyes and determination.
with sober eyes and determination.
254
824480
4720
ama sonrasında yüzümüzü ayık
ve kararlı gözlerle geleceğe çevirmeliyiz.
ve kararlı gözlerle geleceğe çevirmeliyiz.
14:02
The new psychology of climate action
255
830640
1920
İklim eyleminin yeni psikolojisi
14:05
lies in letting go, not of science,
256
833720
2816
bilimden değil soyutlama
14:08
but of the crutches
of abstractions and doomism,
of abstractions and doomism,
257
836560
3040
ve felaket payandalarından
kurtulmakta yatıyor
kurtulmakta yatıyor
14:12
and then choosing to tell the new stories.
258
840600
2160
ve sonrasında yeni hikayeler
anlatmayı seçmektir.
anlatmayı seçmektir.
Bunlar küresel ısınmayı tersine çevirmeyi
14:15
These are the stories
259
843640
1816
14:17
of how we achieve drawdown,
the reversing of global warming.
the reversing of global warming.
260
845480
3336
nasıl başardığımızın hikayesi.
14:20
These are the stories of the steps we take
261
848840
3040
Bunlar karşıdan esen
güçlü rüzgarlara rağmen
güçlü rüzgarlara rağmen
14:25
as peoples, cities, companies
262
853080
3816
havayı önemseyen insanlar, şehirler,
14:28
and public bodies
263
856920
1376
şirketler
14:30
in caring for the air
264
858320
1896
ve kamu kurumları olarak
14:32
in spite of strong headwinds.
265
860240
2800
attığımız adımların hikayeleri.
14:36
These are the stories of the steps we take
266
864040
2096
Bunlar attığımız adımların hikayeleri
14:38
because they ground us
in what we are as humans:
in what we are as humans:
267
866160
3720
çünkü onlar insanlar olarak bizleri,
14:42
earthlings inside this living air.
268
870840
4520
bu canlı atmosfer içindeki
dünyalıları temellendiren şeyler.
dünyalıları temellendiren şeyler.
14:48
Thank you.
269
876640
1216
Teşekkür ederim.
14:49
(Applause)
270
877880
3280
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Per Espen Stoknes - Psychologist, economistPer Espen Stoknes weaves together psychology and economics in imaginative ways, often revolving around our human relationships to the natural world and to each other.
Why you should listen
Are humans inevitably short-term? This question has guided Per Espen Stoknes's research over the last decades, from psychology through economics to strategic business scenarios. But gradually, he's reframed it into a more positive twist: Under what conditions will humans take action for the long term in their everyday behaviors?
Stoknes works as the director for Center for Green Growth at the Norwegian Business School in Oslo. He's received several "Best Professor" awards for his original teaching style. As both an economist, author and psychologist, he's been working closely with organizational and business leaders throughout Scandinavia, the European Union as well as the Americas and Asia. In 2017-2018 he’s representing the Green Party in the Norwegian parliament.
His latest book is What We Think About When We Try Not To Think About Global Warming, which won the American Libraries Association’s "Outstanding Academic Title" award for 2015.
Educated as a psychologist at the University of Oslo, Stoknes has since supplemented this with studies in organizational theory, philosophy and a PhD in economics. He has worked both as a clinical psychologist and strategy consultant, bringing imagination and creative expression into these spheres.
A popular speaker throughout Scandinavia, Stoknes lives in central Oslo. But he heads off to northern mountains or to his forest cabin in order to feel the free winds and get awe-struck as often as occasion allows.
Per Espen Stoknes | Speaker | TED.com