TED2007
Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do
Gever Tulley nói về 5 điều nguy hiểm cho trẻ em
Filmed:
Readability: 3.5
5,050,524 views
Gever Tulley, người sáng lập trường Tinkering, bàn về 5 điều nguy hiểm bạn nên cho con em làm. Từ Đại học TED 2007
Gever Tulley - Tinkerer
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."
0
0
5000
Chào mừng tới buổi nói chuyện "Năm điều nguy hiểm bạn nên cho trẻ em làm."
00:18
I don't have children.
1
5000
2000
Tôi không có con.
00:20
I borrow my friends' children, so
2
7000
2000
Tôi mượn con của bạn mình - vì vậy
00:22
(Laughter)
3
9000
3000
(Cười to)
00:26
take all this advice with a grain of salt.
4
13000
2000
đừng quá để ý tới lời khuyên này.
00:28
I'm Gever Tulley.
5
15000
3000
Tôi là Gever Tulley.
00:31
I'm a contract computer scientist by trade,
6
18000
4000
Tôi là một nhà khoa học máy tính qua hợp đồng
00:35
but I'm the founder of something called the Tinkering School.
7
22000
5000
nhưng tôi là người sáng lập của một cái gọi là Trường Tinkering
00:40
It's a summer program which aims to help kids to learn
8
27000
3000
Đó là một chương trình mùa hè nhằm giúp trẻ em học
00:43
how to build the things that they think of.
9
30000
3000
cách xây dựng những vật mà chúng nghĩ đến.
00:46
So we build a lot of things.
10
33000
2000
Vì vậy chúng tôi xây rất nhiều thứ
00:48
And I do put power tools into the hands of second-graders.
11
35000
3000
Và tôi cho học sinh lớp hai sử dụng những công cụ xây dựng
00:51
So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,
12
38000
4000
Vậy nên nếu bạn đang nghĩ đến gửi con mình đến trường Tinkering
00:55
they do come back bruised, scraped and bloody.
13
42000
3000
chúng sẽ trở về nhà bầm tím, trầy xước và đầy máu.
01:00
So, you know, we live in a world
14
47000
2000
Vì vậy, bạn biết đó, chúng ta sống trong một thế giới
01:02
that's subjected to ever more stringent child safety regulations.
15
49000
4000
cố gắng thúc đẩy cho những điều luật an toàn trẻ em càng nghiêm khắc hơn
01:06
There doesn't seem to be any limit on how crazy
16
53000
6000
Có vẻ như không có giới hạn cho việc điên rồ
01:12
child safety regulations can get.
17
59000
2000
những điều luật an toàn cho trẻ em sẽ trở nên như thế nào.
01:14
We put suffocation warnings on all the -- on every piece of plastic film
18
61000
5000
Chúng ta để cảnh báo ngộ đọc trên tất cả - từng mẫu phim nhựa
01:19
manufactured in the United States or for sale
19
66000
2000
được sản xuất ở Mỹ hay để bán
01:21
with an item in the United States.
20
68000
2000
với một sản phẩm ở Mỹ
01:23
We put warnings on coffee cups to tell us
21
70000
3000
Chúng ta để cảnh báo lên nắp cà phê để thông báo
01:26
that the contents may be hot.
22
73000
3000
là bên trong sẽ nóng
01:29
And we seem to think that any item
23
76000
4000
Và chúng ta có vẻ nghĩ rằng bất kỳ sản phẩm nào
01:33
sharper than a golf ball is too sharp
24
80000
2000
nhọn hơn là 1 trái banh đánh gôn sẽ là quá nhọn
01:35
for children under the age of 10.
25
82000
2000
cho trẻ dưới 10 tuổi
01:37
So where does this trend stop?
26
84000
4000
vậy nên khi nào thì xu hướng này mới dừng?
01:41
When we round every corner and eliminate every sharp object,
27
88000
5000
Khi chúng ta đến mọi ngõ ngách để loại trừ tất cả những vật nhọn
01:46
every pokey bit in the world,
28
93000
2000
từng chút một trên thế giới
01:49
then the first time that kids come in contact with anything sharp
29
96000
4000
thì khi lần đầu tiên trẻ em tiếp xúc với bất kỳ vật nhọn nào
01:53
or not made out of round plastic,
30
100000
3000
hoặc không được làm ra từ nhựa tròn
01:56
they'll hurt themselves with it.
31
103000
2000
chúng sẽ tự làm tổn thương mình với nó
01:59
So, as the boundaries of what we determine as the safety zone
32
106000
6000
Vì vậy, với giới hạn của cái mà chúng ta nghĩ là khu an toàn
02:05
grow ever smaller, we cut off our children from valuable opportunities
33
112000
6000
cứ tiếp tục thu nhỏ, ta có thể ngăn chặn trẻ em khỏi những cơ hội quý giá
02:11
to learn how to interact with the world around them.
34
118000
2000
để học cách tiếp xúc với thế giới xung quanh chúng
02:14
And despite all of our best efforts and intentions,
35
121000
4000
Và kể cả những cố gắng và dự định tốt nhất của ta đi chăng nữa,
02:18
kids are always going to figure out
36
125000
1000
trẻ em sẽ vẫn luôn tìm cách
02:19
how to do the most dangerous thing they can,
37
126000
3000
làm những chuyện nguy hiểm nhất mà chúng có thể
02:22
in whatever environment they can.
38
129000
2000
trong bất kỳ môi trường nào có thể được
02:25
So despite the provocative title, this presentation is really about safety
39
132000
6000
Vì vậy dù cho cái tiêu đề mang tính gợi ý, bài nói chuyện này thật ra là về sự an toàn
02:32
and about some simple things that we can do
40
139000
4000
và về một vài điều đơn giản ta có thể làm được
02:36
to raise our kids to be creative, confident
41
143000
6000
để dạy con mình trở nên sáng tạo, tự tin
02:42
and in control of the environment around them.
42
149000
2000
và có điều khiển với môi trường xung quanh chúng
02:45
And what I now present to you is an excerpt from a book in progress.
43
152000
5000
Và cái mà tôi sẽ giới thiệu với bạn bây giờ là một trích dẫn từ một cuốn sách đang được viết
02:51
The book is called "50 Dangerous Things."
44
158000
2000
cuốn sách này được gọi là "50 Điều Nguy Hiểm"
02:53
This is five dangerous things.
45
160000
2000
Đây là năm điều nguy hiểm
02:55
Thing number one -- play with fire.
46
162000
3000
Điều thứ nhất - chơi với lửa
02:58
Learning to control one of the most elemental forces in nature
47
165000
5000
Học cách điều khiển một trong những yếu tố căn bản của tự nhiên
03:03
is a pivotal moment in any child's personal history.
48
170000
4000
là một thời khắc quan trọng trong bất kỳ lịch sử cá nhân của đứa trẻ nào
03:07
Whether we remember it or not,
49
174000
2000
dù chúng có nhớ hay không
03:09
it's a -- it's the first time we really get
50
176000
3000
nó là một - nó là lần đầu tiên chúng ta thật sự trở nên
03:12
control of one of these mysterious things.
51
179000
3000
điều khiển đối với một trong những vật kỳ bí
03:15
These mysteries are only revealed
52
182000
2000
Những bí ẩn này chỉ được tiết lộ
03:17
to those who get the opportunity to play with it.
53
184000
2000
cho những người có cơ hội chơi với nó
03:19
So, playing with fire.
54
186000
3000
Vậy nên, chơi với lữa.
03:22
This is like one of the great things we ever discovered, fire.
55
189000
6000
Đây có lẽ là một trong những điều vĩ đại nhất con người khám phá được - lửa.
03:28
From playing with it, they learn some basic principles about fire,
56
195000
3000
Từ việc chơi với nó, chúng ta học những nguyên tắc căn bản về lửa,
03:31
about intake, about combustion, about exhaust.
57
198000
4000
từ việc nhận vào, sự đốt cháy, và sự thải ra khí.
03:35
These are the three working elements of fire
58
202000
2000
Đây là ba yếu tố hoạt động của lửa
03:37
that you have to have to have a good controlled fire.
59
204000
3000
mà bạn phải có để có thể điều khiển lửa tốt
03:40
And you can think of the open-pit fire as a laboratory.
60
207000
5000
Và bạn có thể nghĩ tới lửa bình mở như là một phòng thí nghiệm
03:45
You don't know what they're going to learn from playing with it.
61
212000
2000
Bạn không biết chúng sẽ học được gì từ việc chơi với nó
03:47
You know, let them fool around with it on their own terms and trust me,
62
214000
5000
Bạn biết đấy, cho chúng đùa nghịch với đồ chơi theo cách riêng của chúng và tin tôi đi
03:53
they're going to learn things
63
220000
2000
chúng sẽ học những thứ
03:55
that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.
64
222000
5000
mà chúng không thể học được nếu chơi với đồ chơi Dora Nhà Thám Hiểm
04:01
Number two -- own a pocketknife.
65
228000
3000
Thứ 2 - sở hữu 1 cái dao bỏ túi.
04:04
Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,
66
231000
4000
Dao bỏ túi là những thứ ra đời từ sự tri thức văn hóa của chúng ta
04:09
which I think is a terrible thing.
67
236000
2000
một thứ rất tệ hại.
04:11
(Laughter)
68
238000
3000
(Cười)
04:15
Your first -- your first pocketknife is like the first universal tool that you're given.
69
242000
5000
Cái đầu tiên - cái con dao bỏ túi là công cụ toàn cầu đầu tiên bạn được đưa cho.
04:20
You know, it's a spatula, it's a pry bar,
70
247000
3000
Bạn biết không, một cái đồ lật chảo, một cái tua vít.
04:23
it's a screwdriver and it's a blade.
71
250000
3000
một cái dao cạo.
04:26
And it's a -- it's a powerful and empowering tool.
72
253000
5000
Và nó là - nó là một công cụ mạnh mẽ và đầy quyền năng
04:31
And in a lot of cultures they give knives --
73
258000
3000
Và trong nhiều văn hóa người ta đưa dao cho mình -
04:34
like, as soon as they're toddlers they have knives.
74
261000
2000
như là, những đứa trẻ chập chững biết đi, chúng đã có dao.
04:36
These are Inuit children cutting whale blubber.
75
263000
4000
Và những em bé Inuit cũng cắt vảy cá voi.
04:40
I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,
76
267000
4000
Tôi lần đầu thấy cái đó ở một liên hoan phim Canada năm lên 10,
04:44
and it left a lasting impression, to see babies playing with knives.
77
271000
4000
và nó để lại 1 ấn tượng khó quên, thấy trẻ em chơi với dao.
04:48
And it shows that kids can develop an extended sense of self
78
275000
4000
Và nó cho ta thấy là trẻ em có thể phát triển một nhận thức về bản thân
04:52
through a tool at a very young age.
79
279000
2000
thông qua công cụ từ một độ tuổi rất nhỏ.
04:54
You lay down a couple of very simple rules --
80
281000
2000
Bạn đặt ra một số nguyên tắc rất đơn giản -
04:57
always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it
81
284000
5000
luôn cắt xa khỏi người, giữ lưỡi dao bén, không bao giờ áp đăt nó
05:02
-- and these are things kids can understand and practice with.
82
289000
3000
- và những thứ này trẻ em có thể hiểu và luyện tập cùng
05:05
And yeah, they're going to cut themselves.
83
292000
1000
Và vâng, chúng sẽ cắt vào người
05:06
I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.
84
293000
3000
Tôi có một số vết thẹo rất khủng khiếp trên chân khi tự đâm vào mình
05:10
But you know, they're young. They heal fast.
85
297000
2000
Nhưng bạn biết không, chúng còn nhỏ. Tụi nó lành nhanh.
05:12
(Laughter)
86
299000
4000
(Cười)
05:16
Number three -- throw a spear.
87
303000
2000
Thứ ba - ném lao.
05:19
It turns out that our brains are actually wired for throwing things
88
306000
4000
Thì ra não chúng ta thật ra được thiết kế để ném đồ vật
05:23
and, like muscles, if you don't use parts of your brain,
89
310000
5000
và, như là cơ bắp, nếu không sử dụng những phần của não,
05:28
they tend to atrophy over time.
90
315000
2000
chúng sẽ trở nên vô dụng qua thời gian.
05:31
But when you exercise them,
91
318000
3000
Nhưng nếu bạn luyện tập chúng
05:34
any given muscle adds strength to the whole system
92
321000
2000
bất kỳ cơ bắp nào cũng thêm sức mạnh vào cả hệ thống
05:36
and that applies to your brain too.
93
323000
2000
và điều đó cũng áp dụng cho não.
05:39
So practicing throwing things has been shown to
94
326000
4000
Vì vậy ném đồ vật đã được cho thấy
05:43
stimulate the frontal and parietal lobes,
95
330000
3000
là kích thích phần trước và một số phần sọ người,
05:46
which have to do with visual acuity, 3D understanding,
96
333000
5000
mà liên quan tới hoạt động nhìn, sự thấu hiểu 3D,
05:51
and structural problem solving, so it gives a sense --
97
338000
5000
và một số cấu trúc giải đáp vấn đề, vì vậy nó cho ta một giác quan -
05:56
it helps develop their visualization skills and their predictive ability.
98
343000
4000
nó giúp ta phát triển kỹ năng quan sát và kỹ năng tiên đoán.
06:01
And throwing is a combination of analytical and physical skill,
99
348000
5000
Và ném là một sự kết hợp của kỹ năng phân tích và cơ thể.
06:06
so it's very good for that kind of whole-body training.
100
353000
4000
vì vậy nó rất tốt cho đào tạo toàn cơ thể
06:10
These kinds of target-based practice also
101
357000
6000
Những loại luyện tập dựa trên mục tiêu cũng có thể
06:16
helps kids develop attention and concentration skills.
102
363000
5000
giúp trẻ em phát triển khả năng tập trung và để ý
06:21
So those are great.
103
368000
2000
Vì vậy nó rất tuyệt.
06:23
Number four -- deconstruct appliances.
104
370000
4000
Thứ 4 - dụng cụ tháo ráp
06:27
There is a world of interesting things inside your dishwasher.
105
374000
4000
Có một thế giới đầy những đồ vật thú vị bên trong máy rửa chén của bạn
06:31
Next time you're about to throw out an appliance, don't throw it out.
106
378000
5000
Lần sau bạn chuẩn bị bỏ đi một vật dụng, đừng bỏ nó đi.
06:36
Take it apart with your kid, or send him to my school
107
383000
3000
Hãy tháo dỡ nó ra với con bạn, hoặc gửi nó cho trường học của con bạn
06:39
and we'll take it apart with them.
108
386000
2000
và tháo nó ra cùng chúng
06:41
Even if you don't know what the parts are,
109
388000
2000
Kể cả khi bạn không biết các phần đó là gì,
06:43
puzzling out what they might be for
110
390000
3000
phân vân chúng có thể dùng cho việc gì
06:46
is a really good practice for the kids
111
393000
3000
thì cũng là một sự luyện tập rất tốt cho trẻ
06:49
to get sort of the sense that they can take things apart,
112
396000
6000
để có một cái nhìn về việc là chúng có thể tháo đồ vật ra,
06:55
and no matter how complex they are,
113
402000
2000
và cho dù nó có phức tạp cỡ nào,
06:57
they can understand parts of them and that means that eventually,
114
404000
4000
thì chúng có thể hiểu một phần của đồ vật và điều đó nghĩa là cuối cùng,
07:01
they can understand all of them.
115
408000
2000
chúng có thể hiểu tất cả,
07:03
It's a sense of knowability, that something is knowable.
116
410000
3000
Cái sự hiểu ấy mới thật là đáng quý.
07:07
So these black boxes that we live with and take for granted
117
414000
3000
Vì vậy những hộp đen mà bạn sống với nó và coi nó như không
07:10
are actually complex things made by other people
118
417000
4000
thật ra là những đồ vật phức tạp do người khác làm ra
07:14
and you can understand them.
119
421000
2000
và bạn có thể hiểu chúng.
07:16
Number five -- two-parter.
120
423000
4000
Thứ 5 - đồ vật 2 phần.
07:20
Break the Digital Millennium Copyright Act.
121
427000
2000
Bỏ cái Luật Sao Chép Đồ Millennium Kỹ Thuật Số đi.
07:22
(Laughter)
122
429000
3000
(cười)
07:25
There are laws beyond safety regulations
123
432000
3000
Có những luật đi ra ngoài quy định an toàn
07:28
that attempt to limit how we can interact with the things
124
435000
3000
mà lại giới hạn khả năng tiếp xúc của ta với những thứ
07:31
that we own -- in this case, digital media.
125
438000
2000
mà ta sở hữu - trong trường hợp này, công nghệ kỹ thuật số.
07:34
It's a very simple exercise -- buy a song on ITunes, write it to a CD,
126
441000
7000
Nó là một bài tập đơn giản - mua một bài hát trên iTunes, viết nó ra một CD,
07:41
then rip the CD to an MP3 and play it on your very same computer.
127
448000
3000
rồi rip CD ra ngoài MP3 và chơi nó trên máy tính của bạn.
07:44
You've just broken a law.
128
451000
2000
Bạn vừa phá vỡ một luật.
07:46
Technically the RIAA can come and persecute you.
129
453000
4000
Theo lý thuyết thì RIAA có thể đến và bỏ tù bạn.
07:50
It's an important lesson for kids to understand --
130
457000
2000
Đây là một bài học quan trọng cho trẻ em để hiểu -
07:52
that some of these laws get broken by accident
131
459000
4000
rằng một vài của những luật này có thể bị vi phạm một cách tình cờ
07:56
and that laws have to be interpreted.
132
463000
2000
và những luật này phải được hiểu thấu đáo.
07:58
And it's something we often talk about with the kids
133
465000
3000
Và nó là một cái gì đó ta có thể nói với con trẻ
08:01
when we're fooling around with things and breaking them open
134
468000
4000
khi ta đang chơi đùa xung quanh đồ vật và tháo dỡ chúng ra
08:05
and taking them apart and using them for other things --
135
472000
3000
và khi ta tháo chúng ra và dùng cho những mục đích khác -
08:08
and also when we go out and drive a car.
136
475000
5000
và ta cũng đi ra ngoài và lái một chiếc xe.
08:14
Driving a car is a -- is a really empowering act for a young child,
137
481000
4000
Lái xe là - nó là một hành động thúc đẩy cho trẻ nhỏ.
08:18
so this is the ultimate.
138
485000
2000
vì vậy đây là điều cuối cùng,
08:20
(Laughter)
139
487000
2000
(Cười)
08:22
For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,
140
489000
4000
Với những bạn không thoải mái với việc phá luật,
08:26
you can drive a car with your child.
141
493000
3000
bạn có thể lái xe với con mình.
08:29
This is -- this is a great stage for a kid.
142
496000
3000
Đây là - đây là một giai đoạn cần thiết cho một đứa trẻ.
08:32
This happens about the same time
143
499000
2000
Điều này có thể xảy ra cùng lúc
08:34
that they get latched onto things like dinosaurs,
144
501000
3000
với lúc chúng bị gắn với những thứ như khủng long,
08:37
these big things in the outside world
145
504000
2000
với những thứ to lớn ở thế giới bên ngoài
08:39
that they're trying to get a grip on.
146
506000
2000
mà chúng đang cố hiểu
08:41
A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.
147
508000
5000
Xe hơi là một vật tương tự, và bạn có thể đi vào một cái xe và lái đi.
08:46
And that's a really, like -- it gives them a handle on a world
148
513000
4000
Và nó giống như là - nó cho bạn một cái điều khiển trên thế giới
08:50
in a way that they wouldn't -- that they don't often have access to.
149
517000
5000
theo một cách mà thường là bạn - theo cách mà chúng không được cho.
08:55
So -- and it's perfectly legal.
150
522000
2000
Và - nó cũng hoàn toàn hợp pháp.
08:57
Find a big empty lot, make sure there's nothing in it
151
524000
2000
Kiếm một cái sân trống lớn, chắc chắn là không có gì trong đó
08:59
and it's on private property, and let them drive your car.
152
526000
4000
và nó là đất riêng tư, và cho chúng lái xe của bạn.
09:03
It's very safe actually.
153
530000
2000
Thật ra nó rất an toàn.
09:05
And it's fun for the whole family.
154
532000
2000
Và cũng rất vui cho cả nhà.
09:07
(Laughter)
155
534000
2000
(Cười)
09:09
So, let's see.
156
536000
2000
Vì vậy, để xem sao.
09:11
I think that's it. That's number five and a half. OK.
157
538000
3000
Tôi nghĩ vậy là đủ. Đó là số năm rưỡi. OK
ABOUT THE SPEAKER
Gever Tulley - TinkererThe founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids.
Why you should listen
Gever Tulley writes the best Twitters: Just landed my paraglider in an empty field behind Santa 8arbara. ... Making amazing tshirts with a laser cutter at the maker faire in austin. ... Washing fruit, putting sheets on bunkbeds, and grinding up aluminum foil in a cheap blender ... Updating the school blog, trying to figure out how many cubic feet of air are in a 5 gallon cylinder at 200 PSI. ... Trying to figure out if the tinker kids are going to be able to get molten iron from magnetite sand ...
A software engineer, Gever Tulley is the co-founder of the Tinkering School, a weeklong camp where lucky kids get to play with their very own power tools. He's interested in helping kids learn how to build, solve problems, use new materials and hack old ones for new purposes. He's also a certified paragliding instructor.
Gever Tulley | Speaker | TED.com