ABOUT THE SPEAKER
Jeff Iliff - Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain.

Why you should listen
Neuroscientist Jeff Iliff 's research follows two main paths. The first is the exploration of how the brain’s support cells, called glia, contribute to maintaining the proper environment for neuronal function and how their failure in conditions like vascular dementia, stroke, and traumatic brain injury leads to neurodegeneration. The second seeks to define the basic cellular mechanisms by which brain blood flow is coordinated up and down the vascular tree. Now an Assistant Professor of Anesthesiology and Perioperative Medicine at Oregon Health & Science University, Jeff was a part of a University of Rochester Medical Center team that discovered a brain cleansing system, which they dubbed the “glymphatic system.”
More profile about the speaker
Jeff Iliff | Speaker | TED.com
TEDMED 2014

Jeff Iliff: One more reason to get a good night's sleep

Jeff IIiff: Thêm một lý do để ngon giấc về đêm

Filmed:
5,135,628 views

Bộ não sử dụng một phần tư năng lượng cơ thể, nhưng chỉ chiếm khoảng hai phần trăm của khối lượng cơ thể. Làm thế nào mà cơ quan độc nhất này nhận và, quan trọng hơn nữa, là thu nạp chất dinh dưỡng cần để duy trì hoạt động? Nghiên cứu mới chỉ ra rằng liên quan đến giấc ngủ.
- Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
SleepGiấc ngủ.
0
741
1642
Ngủ.
00:14
It's something we spendtiêu about
a thirdthứ ba of our livescuộc sống doing,
1
2383
2821
Là thứ ta bỏ ra
một phần ba cuộc đời để làm
00:17
but do any of us really understandhiểu không what it's all about?
2
5204
3321
nhưng liệu ta có thực sự
hiểu được ý nghĩ của nó?
00:20
Two thousandnghìn yearsnăm agotrước, GalenGalen,
3
8525
2215
Hai ngàn năm trước, Galen
một trong các nhà nghiên cứu
y học hàng đầu
00:22
one of the mostphần lớn prominentnổi bật medicalY khoa researchersCác nhà nghiên cứu
4
10740
2140
00:25
of the ancientxưa worldthế giới,
5
12880
1059
của thế giới cổ đại,
00:26
proposedđề xuất that while we're awaketỉnh táo,
6
13939
2319
đã giả dụ rằng khi thức
00:28
our brain'sbộ não motiveđộng cơ forcelực lượng, its juiceNước ép,
7
16258
3362
nguồn sức mạnh não, chất dịch của nó,
00:31
would flowlưu lượng out to all the other partscác bộ phận of the bodythân hình,
8
19620
2570
sẽ chảy tới mọi cơ quan trong cơ thể,
00:34
animatingAnimating them but leavingđể lại the brainóc all driedkhô up,
9
22190
4014
làm chúng hoạt động
trong khi bộ não khô dần đi
00:38
and he thought that when we sleepngủ,
10
26204
1616
và ông ấy nghĩ rằng khi đi ngủ
00:40
all this moistuređộ ẩm that filledđầy the restnghỉ ngơi of the bodythân hình
11
27820
2538
toàn bộ chất dịch này
sẽ quay trở lại,
00:42
would come rushingchạy nhanh back,
12
30358
1744
00:44
rehydratingrehydrating the brainóc
13
32102
1811
làm đầy lại bộ não
00:46
and refreshinglàm mới the mindlí trí.
14
33913
2546
và làm mới lại suy nghĩ.
00:48
Now, that soundsâm thanh completelyhoàn toàn ridiculousnực cười to us now,
15
36459
2421
Nghe có vẻ vô lý với chúng ta.
00:51
but GalenGalen was simplyđơn giản tryingcố gắng to explaingiải thích
16
38880
2041
Tuy vậy, Galen chỉ đang cố gắng giải thích
00:53
something about sleepngủ
17
40921
1607
điều gì đó về giấc ngủ
00:54
that we all dealthỏa thuận with everymỗi day.
18
42528
2657
thứ mà ta làm hàng ngày.
00:57
See, we all know baseddựa trên on our ownsở hữu experiencekinh nghiệm
19
45185
1924
Chúng ta biết
từ kinh nghiệm của chính mình
00:59
that when you sleepngủ, it clearsxóa your mindlí trí,
20
47109
2712
rằng khi đi ngủ, bạn thoải mái đầu óc
01:02
and when you don't sleepngủ,
21
49821
1462
và khi mất ngủ
01:03
it leaves your mindlí trí murkyâm u.
22
51283
2927
nó khiến đầu óc bạn mụ mẫm.
01:06
But while we know a great dealthỏa thuận more about sleepngủ now
23
54210
2512
Giờ thì, dù biết về giấc ngủ
nhiều hơn thời của Galen,
01:08
than when GalenGalen was around,
24
56722
1804
01:10
we still haven'tđã không understoodhiểu why it is that sleepngủ,
25
58526
2880
chúng ta vẫn chưa thực sự hiểu
tại sao giấc ngủ
01:13
of all of our activitieshoạt động, has this incredibleđáng kinh ngạc
26
61406
2629
lại có công dụng phục hồi thần kì
cho trí não.
01:16
restorativerestorative functionchức năng for the mindlí trí.
27
64035
2719
Vậy nên, hôm nay tôi muốn chia sẻ
về vài nghiên cứu gần đây
01:18
So todayhôm nay I want to tell you about
28
66754
1500
01:20
some recentgần đây researchnghiên cứu
29
68254
1356
01:21
that mayTháng Năm shednhà kho newMới lightánh sáng on this questioncâu hỏi.
30
69610
2758
mà có lẽ sẽ làm sáng tỏ câu hỏi này.
01:24
We'veChúng tôi đã foundtìm that sleepngủ mayTháng Năm actuallythực ra be
31
72368
3205
Chúng ta biết rằng
giấc ngủ có thể thực sự
01:27
a kindloại of elegantthanh lịch designthiết kế solutiondung dịch
32
75573
2373
là một giải pháp lập trình tinh tế
01:30
to some of the brain'sbộ não mostphần lớn basiccăn bản needsnhu cầu,
33
77946
2577
cho những nhu cầu cơ bản của não bộ,
01:32
a uniqueđộc nhất way that the brainóc
34
80523
1946
một cách đặc trưng để bộ não
01:34
meetsđáp ứng the highcao demandsyêu cầu and the narrowhẹp marginslề
35
82469
2823
đáp ứng các đòi hỏi cao và khác biệt nhỏ
01:37
that setbộ it apartxa nhau from all the other organsbộ phận cơ thể of the bodythân hình.
36
85292
4999
khiến nó khác với
tất cả mọi cơ quan còn lại.
01:42
So almosthầu hết all the biologysinh học that we observequan sát
37
90291
3055
Vậy hầu như mọi hoạt động sinh lý ta có
01:45
can be thought of as a seriesloạt of problemscác vấn đề
38
93346
2454
có thể coi như một loạt các vấn đề
01:48
and theirhọ correspondingtương ứng solutionscác giải pháp,
39
95800
2041
và các giải pháp tương ứng.
01:50
and the first problemvấn đề that everymỗi organđàn organ mustphải solvegiải quyết
40
97841
3480
Và vấn đề đầu tiên mọi cơ quan phải xử lý
01:53
is a continuousliên tiếp supplycung cấp of nutrientschất dinh dưỡng to fuelnhiên liệu
41
101321
2498
là sự cung cấp dưỡng chất liên tục
để nuôi dưỡng các tế bào trong cơ thể.
01:56
all those cellstế bào of the bodythân hình.
42
103819
1741
01:57
In the brainóc, that is especiallyđặc biệt criticalchỉ trích;
43
105560
2578
Trong não, đó là phần đặc biệt quan trọng;
02:00
its intensecường độ cao electricalđiện activityHoạt động usessử dụng up
44
108138
2217
hoạt động xung điện mãnh liệt sử dụng
02:02
a quarterphần tư of the body'scủa cơ thể entiretoàn bộ energynăng lượng supplycung cấp,
45
110355
2858
tới một phần tư năng lượng toàn bộ cơ thể
02:05
even thoughTuy nhiên the brainóc accountstài khoản
46
113213
1630
mặc dù bộ não chỉ chiếm
02:07
for only about two percentphần trăm of the body'scủa cơ thể masskhối lượng.
47
114843
3337
khoảng hai phần trăm khối lượng cơ thể.
02:10
So the circulatorytuần hoàn systemhệ thống
48
118180
1612
Do vậy, hệ thống tuần hoàn đó
02:11
solvesgiải quyết the nutrientchất dinh dưỡng deliverychuyển problemvấn đề
49
119792
2431
giải quyết vấn đế đề phân phối dinh dưỡng
02:14
by sendinggửi bloodmáu vesselstàu to supplycung cấp nutrientschất dinh dưỡng
50
122223
2540
bằng cách gửi
các mạch máu cung cấp dinh dưỡng
02:16
and oxygenôxy to everymỗi cornergóc of our bodythân hình.
51
124763
3343
và oxy tới mọi xó xỉnh của cơ thể.
02:20
You can actuallythực ra see it in this videovideo here.
52
128106
3014
Các bạn có thể thấy điều đó
qua video sau.
02:23
Here, we're imaginghình ảnh bloodmáu vesselstàu
53
131120
1582
Đây, chúng ta xem các mạch máu
02:24
in the brainóc of a livingsống mousechuột.
54
132702
2895
trong não của một con chuột sống.
02:27
The bloodmáu vesselstàu formhình thức a complexphức tạp networkmạng
55
135597
2520
Các mao mạch tạo nên
một hệ thống phức tạp
02:30
that fillsđiền the entiretoàn bộ brainóc volumeâm lượng.
56
138117
2348
phủ toàn bộ diện tích não bộ.
02:32
They startkhởi đầu at the surfacebề mặt of the brainóc,
57
140465
1801
Chúng bắt đầu từ vỏ não,
rồi tự đâm vào các nhóm tế bào,
02:34
and then they divelặn down into the tissue itselfchinh no,
58
142266
2881
02:37
and as they spreadLan tràn out, they supplycung cấp nutrientschất dinh dưỡng
59
145147
2361
và khi tỏa ra, chúng cung cấp dinh dưỡng
02:39
and oxygenôxy to eachmỗi and everymỗi celltế bào in the brainóc.
60
147508
5765
và oxy tới từng tế bào não.
02:45
Now, just as everymỗi celltế bào requiresđòi hỏi
61
153276
2970
Khi mọi tế bào cần
dinh dưỡng để hoạt động,
02:48
nutrientschất dinh dưỡng to fuelnhiên liệu it,
62
156246
1891
chúng cũng tạo ra chất thải
như sản phẩm phụ,
02:50
everymỗi celltế bào alsocũng thế producessản xuất wastechất thải as a byproducttheo sản phẩm,
63
158137
3140
02:53
and the clearancegiải phóng mặt bằng of that wastechất thải
64
161277
1546
và việc dọn dẹp chất thải đó
là vấn đề cơ bản thứ hai
02:55
is the secondthứ hai basiccăn bản problemvấn đề
65
162823
2267
mà mọi cơ quan phải xử lý.
02:57
that eachmỗi organđàn organ has to solvegiải quyết.
66
165090
2792
03:00
This diagrambiểu đồ showstrình diễn the body'scủa cơ thể lymphaticbạch huyết systemhệ thống,
67
167882
2583
Giản đồ này thể hiện hệ mạch bạch huyết
03:02
which has evolvedphát triển to meetgặp this need.
68
170465
2430
dần dần phát triển để đáp ứng nhu cầu.
03:05
It's a secondthứ hai parallelsong song, tương đông networkmạng of vesselstàu
69
172895
2812
Đó là hệ thống mạch song song thứ hai
03:07
that extendskéo dài throughoutkhắp the bodythân hình.
70
175707
2014
phát triển khắp cơ thể.
03:09
It takes up proteinsprotein and other wastechất thải
71
177721
1957
Nó mang protein và chất thải khác
03:11
from the spaceskhông gian betweengiữa the cellstế bào,
72
179678
1924
qua các khoảng trống giữa các tế bào,
03:13
it collectsthu thập them, and then dumpsBãi them into the bloodmáu
73
181602
2812
thu nhặt rồi bơm chúng vào máu
03:16
so they can be disposedxử lý of.
74
184414
2261
để thải đi.
03:18
But if you look really closelychặt chẽ at this diagrambiểu đồ,
75
186675
1789
Nhưng nếu xem thật kĩ giản đồ này,
03:20
you'llbạn sẽ see something
76
188464
1394
bạn sẽ thấy một vài điều không hợp lý.
03:22
that doesn't make a lot of sensegiác quan.
77
189858
2328
03:24
So if we were to zoomthu phóng into this guy'sanh chàng headcái đầu,
78
192186
2757
Nếu chúng ta phóng to đầu chàng trai,
03:27
one of the things that you would see there
79
194943
2193
một trong những thứ, bạn sẽ thấy ở đó
03:29
is that there are no lymphaticbạch huyết vesselstàu in the brainóc.
80
197136
4162
là chẳng có mạch bạch huyết nào ở não cả.
03:33
But that doesn't make a lot of sensegiác quan, does it?
81
201298
3094
Nhưng nó không có nghĩa gì nhiều,
phải không?
03:36
I mean, the brainóc is this intenselymạnh mẽ activeđang hoạt động organđàn organ
82
204392
3205
ý tôi là, não là một cơ quan
hoạt động cô đặc
03:39
that producessản xuất a correspondinglytương ứng
largelớn amountsố lượng of wastechất thải
83
207597
2565
tạo ra lượng lớn chất thải
cần được làm sạch hiệu quả.
03:42
that mustphải be efficientlycó hiệu quả clearedxóa.
84
210162
2577
03:44
And yetchưa, it lacksthiếu lymphaticbạch huyết vesselstàu, which meanscó nghĩa that
85
212739
2962
Vì vậy, nó thiếu các mạch bạch huyết,
nghĩa là
03:47
the approachtiếp cận that the restnghỉ ngơi of the bodythân hình takes
86
215701
1796
phương pháp mà phần còn lại cơ thể
sử dụng để làm sạch chất thải
03:49
to clearingthanh toán bù trừ away its wastechất thải
87
217497
1985
03:51
won'tsẽ không work in the brainóc.
88
219482
3009
không áp dụng cho não bộ.
03:54
So how, then, does the brainóc solvegiải quyết
89
222491
2048
Vậy não làm thế nào để giải quyết
03:56
its wastechất thải clearancegiải phóng mặt bằng problemvấn đề?
90
224539
1754
vấn đề làm sạch chất thải của mình?
03:58
Well, that seeminglycó vẻ mundanethế tục questioncâu hỏi
91
226293
3689
Ồ, đó có vẻ như một câu hỏi đơn giản
04:02
is where our groupnhóm first jumpednhảy lên into this storycâu chuyện,
92
229982
3408
khi mới tham gia vào câu chuyện
04:05
and what we foundtìm
93
233390
2021
cái mà ta tìm thấy
04:07
as we dovechim bồ câu down into the brainóc,
94
235411
2335
cũng như cái mà ta để trong não,
04:09
down amongtrong số the neuronstế bào thần kinh and the bloodmáu vesselstàu,
95
237746
2891
dưới tất cả các nơ ron và mao mạch,
04:12
was that the brain'sbộ não solutiondung dịch
96
240637
2183
đó là cách giải quyết của bộ não,
04:15
to the problemvấn đề of wastechất thải clearancegiải phóng mặt bằng,
97
242820
2563
đối với vấn đề dọn sạch chất thải,
04:17
it was really unexpectedbất ngờ.
98
245383
1817
thật không thể ngờ.
04:19
It was ingeniouskhéo léo,
99
247200
2850
thật khác lạ,
04:22
but it was alsocũng thế beautifulđẹp.
100
250050
3118
nhưng cũng thật là đẹp.
Tôi sẽ nói bạn biết
phát hiện của chúng tôi.
04:25
Let me tell you about what we foundtìm.
101
253168
1667
04:27
So the brainóc has this largelớn poolbơi
102
254835
2554
Vì bộ não có một cái bể lớn
04:29
of cleandọn dẹp, cleartrong sáng fluidchất lỏng calledgọi là cerebrospinalcerebrospinal fluidchất lỏng.
103
257389
3461
chứa đầy dịch sạch gọi là tủy não.
Chúng tôi gọi chúng là CSF.
04:33
We call it the CSFDỊCH NÃO TỦY.
104
260850
1319
04:34
The CSFDỊCH NÃO TỦY fillsđiền the spacekhông gian that surroundsvùng lân cận the brainóc,
105
262169
3980
CSF lấp đầy
các khoảng trống xung quanh não
04:38
and wasteschất thải from insidephía trong the brainóc
106
266149
1523
và chất thải từ trong não
04:39
make theirhọ way out to the CSFDỊCH NÃO TỦY,
107
267672
2222
theo các hướng ra, nhập vào CSF
04:42
which getsđược dumpedđổ, alongdọc theo with
the wastechất thải, into the bloodmáu.
108
269894
3263
bị thải ra, cùng chất bẩn, vào máu.
04:45
So in that way, it soundsâm thanh a lot like
109
273157
1120
Nghe giống hệ bạch huyết,
đúng không?
04:46
the lymphaticbạch huyết systemhệ thống, doesn't it?
110
274277
2592
04:49
But what's interestinghấp dẫn is that the fluidchất lỏng and the wastechất thải
111
276869
2756
Nhưng thú vị là chất dịch và chất thải
từ trong não bộ,
04:51
from insidephía trong the brainóc,
112
279625
1732
sẽ không thấm một cách tùy tiện
tới bể CSF.
04:53
they don't just percolatethấm vào theirhọ way randomlyngẫu nhiên
113
281357
2407
04:55
out to these poolsHồ bơi of CSFDỊCH NÃO TỦY.
114
283764
2374
Thay vào đó,
sẽ có một hệ thống bơm
04:58
InsteadThay vào đó, there is a specializedchuyên nghành networkmạng of plumbingống nước
115
286138
3723
05:02
that organizestổ chức and facilitatestạo điều kiện cho this processquá trình.
116
289861
3892
chuyên tổ chức và hiện thực quá trình này.
05:05
You can see that in these videosvideo.
117
293753
2149
Các bạn có thể xem trong các video sau.
05:08
Here, we're again imaginghình ảnh into the brainóc
118
295902
3038
Đây, chúng ta lại xem não
của một con chuột sống
05:11
of livingsống micechuột.
119
298940
1484
05:12
The framekhung on your left showstrình diễn
120
300424
1923
Khung ảnh ở phía bên trái thể hiện
05:14
what's happeningxảy ra at the brain'sbộ não surfacebề mặt,
121
302347
2059
điều đang diễn ra trong bề mặt vỏ não,
05:16
and the framekhung on your right showstrình diễn
122
304406
1564
và khung hình bên phái chỉ ra
05:18
what's happeningxảy ra down belowphía dưới the surfacebề mặt of the brainóc
123
305970
1946
điều đang diễn ra dưới bề mặt vỏ não
05:20
withinbên trong the tissue itselfchinh no.
124
307916
1723
trong các mao mạch.
05:21
We'veChúng tôi đã labeleddán nhãn the bloodmáu vesselstàu in redđỏ,
125
309639
2259
Chúng tôi đánh dấu các mao mạch màu đỏ,
05:24
and the CSFDỊCH NÃO TỦY that's surroundingxung quanh the brainóc
126
311898
2024
và hệ thống CSF xung quanh não
màu xanh.
05:26
will be in greenmàu xanh lá.
127
313922
1823
05:27
Now, what was surprisingthật ngạc nhiên to us
128
315745
1800
Nào, giờ cái khiến ta ngạc nhiên
05:29
was that the fluidchất lỏng on the outsideở ngoài of the brainóc,
129
317545
3251
là chất dịch ở ngoài bộ não,
05:32
it didn't stayở lại on the outsideở ngoài.
130
320796
2812
không nằm hoài ở ngoài.
05:35
InsteadThay vào đó, the CSFDỊCH NÃO TỦY was pumpedbơm back into
131
323608
3403
Thay vào đó, CSF được bơm ngược vào trong
05:39
and throughxuyên qua the brainóc
132
327011
1873
qua bộ não
05:41
alongdọc theo the outsidesoutsides of the bloodmáu vesselstàu,
133
328884
3032
đi liền bên ngoài các mao mạch ngoài,
05:44
and as it flushedđỏ ửng down into the brainóc
134
331916
2384
và chảy vào trong não bộ
05:46
alongdọc theo the outsidesoutsides of these vesselstàu,
135
334300
1800
đi bên ngoài xung quanh các mạch,
05:48
it was actuallythực ra helpinggiúp to cleartrong sáng away,
136
336100
2812
giúp làm sạch
rửa sạch các chất thải
từ khoảng trống giữa các tế bào não.
05:51
to cleandọn dẹp the wastechất thải from the spaceskhông gian
137
338912
2441
05:53
betweengiữa the brain'sbộ não cellstế bào.
138
341353
2846
Nếu bạn nghĩ về nó,
05:56
If you think about it,
139
344199
1912
05:58
usingsử dụng the outsidesoutsides of these bloodmáu vesselstàu like this
140
346111
3477
sử dụng phía ngoài
của các mao mạch như vậy
thực sự là một cách giải quyết
rất sáng tạo, thông minh
06:01
is a really clevertài giỏi designthiết kế solutiondung dịch,
141
349588
2519
06:04
because the brainóc is enclosedkèm theo
142
352107
2722
bởi vì bộ não bị đóng chặt
06:07
in a rigidcứng nhắc skullsọ
143
354829
1823
trong một hộp sọ rắn chắc
06:08
and it's packedđóng gói fullđầy of cellstế bào,
144
356652
2103
và chứa đầy tế bào,
06:10
so there is no extrathêm spacekhông gian insidephía trong it
145
358755
2745
vậy nên không có thêm
nhiều khoảng trống
06:13
for a wholetoàn thể secondthứ hai setbộ of vesselstàu
like the lymphaticbạch huyết systemhệ thống.
146
361500
3600
cho một hệ thống mạch thứ hai
như mạch bạch huyết.
06:17
YetNào được nêu ra the bloodmáu vesselstàu,
147
365100
1259
Mao mạch,
chúng sẽ mở rộng từ bề mặt não
06:18
they extendmở rộng from the surfacebề mặt of the brainóc
148
366359
1958
cho tới mọi tế bào đơn nhất trong não
06:20
down to reachchạm tới everymỗi singleĐộc thân celltế bào in the brainóc,
149
368317
2609
điều đó có nghĩa là những chất dịch
06:23
which meanscó nghĩa that fluidchất lỏng
150
370926
1238
06:24
that's travelingđi du lịch alongdọc theo the outsidesoutsides of these vesselstàu
151
372164
3296
chuyển hóa ở phía ngoài các mạch
06:27
can gainthu được easydễ dàng accesstruy cập to the entiretoàn bộ brain'sbộ não volumeâm lượng,
152
375460
3800
có thể dễ dàng tiếp cận vùng não bộ,
06:31
so it's actuallythực ra this really clevertài giỏi way
153
379260
2184
vậy nên, đó thực sự là một cách hay
06:33
to repurposerepurpose one setbộ of vesselstàu, the bloodmáu vesselstàu,
154
381444
3765
để tái sử dụng hệ mao mạch, mạch máu,
06:37
to take over and replacethay thế the functionchức năng
155
385209
2789
chiếm lấy và thay thế chức năng
06:40
of a secondthứ hai setbộ of vesselstàu, the lymphaticbạch huyết vesselstàu,
156
387998
3183
ở hệ thống mạch thứ hai, hệ bạch huyết,
06:43
to make it so you don't need them.
157
391181
2411
giúp bạn không cần thêm nó nữa.
06:45
And what's amazingkinh ngạc is that no other organđàn organ
158
393592
2317
Tuyệt vời là không một cơ quan nào khác
06:48
takes quitekhá this approachtiếp cận
159
395909
1641
có thể sử dụng cách đó
06:49
to clearingthanh toán bù trừ away the wastechất thải from betweengiữa its cellstế bào.
160
397550
3060
để làm sạch chất thải từ giữa các tế bào.
06:52
This is a solutiondung dịch that is entirelyhoàn toàn uniqueđộc nhất to the brainóc.
161
400610
5820
Đây là một cách giải quyết
hoàn toàn dành riêng cho bộ não.
06:58
But our mostphần lớn surprisingthật ngạc nhiên findingPhát hiện
162
406430
2268
Tuy nhiên, khám phá gây bất ngờ nhất
07:00
was that all of this,
163
408698
2103
trong tất cả những điều
mà tôi vừa nói với các bạn,
07:03
everything I just told you about,
164
410801
2350
với tất cả các chất dịch
chảy trong não bộ,
07:05
with all this fluidchất lỏng rushingchạy nhanh throughxuyên qua the brainóc,
165
413151
3318
07:08
it's only happeningxảy ra in the sleepingngủ brainóc.
166
416469
4184
điều đó chỉ xảy ra khi bộ não đang ngủ.
07:12
Here, the videovideo on the left
167
420653
1450
Đây, video bên trái
07:14
showstrình diễn how much of the CSFDỊCH NÃO TỦY is movingdi chuyển
168
422103
2261
chỉ ra bao nhiêu CSF chuyển dịch
07:16
throughxuyên qua the brainóc of a livingsống mousechuột while it's awaketỉnh táo.
169
424364
3606
qua não một con chuột sống khi nó thức.
07:20
It's almosthầu hết nothing.
170
427970
1873
Gần như chẳng có gì.
07:22
YetNào được nêu ra in the sametương tự animalthú vật,
171
429843
1575
Cùng một loài vật đó,
07:23
if we wait just a little while untilcho đến it's goneKhông còn to sleepngủ,
172
431418
3205
nếu đợi tới lúc nó ngủ,
07:26
what we see is that the CSFDỊCH NÃO TỦY
173
434623
2757
cái mà chúng ta thấy đó là CSF
07:29
is rushingchạy nhanh throughxuyên qua the brainóc,
174
437380
2418
đang vội chảy qua vỏ não,
07:31
and we discoveredphát hiện ra that at the sametương tự time
175
439798
2160
cùng lúc đó, chúng tôi khám phá ra
07:34
when the brainóc goesđi to sleepngủ,
176
441958
2612
rằng khi bộ não đi ngủ,
07:36
the brainóc cellstế bào themselvesbản thân họ seemhình như to shrinkco lại,
177
444570
2663
các tế bào não tự thu hẹp lại,
07:39
openingkhai mạc up spaceskhông gian in betweengiữa them,
178
447233
2037
mở thêm khoảng trống,
07:41
allowingcho phép fluidchất lỏng to rushvội vã throughxuyên qua
179
449270
2137
cho phép chất dịch chảy qua
07:43
and allowingcho phép wastechất thải to be clearedxóa out.
180
451407
2733
và chất thải được làm sạch.
07:46
So it seemsdường như that GalenGalen mayTháng Năm actuallythực ra have been
181
454140
2514
Vậy có vẻ như Galen đã phần nào
07:48
sortsắp xếp of on the right tracktheo dõi when he wroteđã viết about
182
456654
2256
đúng khi viết về
07:51
fluidchất lỏng rushingchạy nhanh throughxuyên qua the brainóc
183
458910
2700
dòng dịch chảy mạnh trong não bộ
07:53
when sleepngủ cameđã đến on.
184
461610
1642
khi ta đi ngủ.
07:55
Our ownsở hữu researchnghiên cứu, now it's 2,000 yearsnăm latermột lát sau,
185
463252
3453
Nghiên cứu của chúng tôi, 2000 năm sau,
07:58
suggestsgợi ý that what's happeningxảy ra is that
186
466705
2070
gợi ý rằng
08:00
when the brainóc is awaketỉnh táo
187
468775
2059
khi bộ não thức
08:03
and is at its mostphần lớn busybận,
188
470834
2114
và ở lúc bận rộn nhất,
08:05
it putsđặt off clearingthanh toán bù trừ away the wastechất thải
189
472948
2362
nó trì hoãn việc tẩy sạch chất thải
08:07
from the spaceskhông gian betweengiữa its cellstế bào untilcho đến latermột lát sau,
190
475310
3071
từ khoảng giữa các tế bào,
08:10
and then, when it goesđi to sleepngủ
191
478381
1859
khi não đi ngủ
08:12
and doesn't have to be as busybận,
192
480240
2348
và không phải bận rộn nữa,
08:14
it shiftsthay đổi into a kindloại of cleaninglàm sạch modechế độ
193
482588
2577
nó chuyển sang chế độ làm sạch
08:17
to cleartrong sáng away the wastechất thải
194
485165
1687
để loại bỏ chất thải
giữa các tế bào,
08:19
from the spaceskhông gian betweengiữa its cellstế bào,
195
486852
1508
08:20
the wastechất thải that's accumulatedtích lũy throughoutkhắp the day.
196
488360
2417
được tích tụ trong suốt cả ngày.
08:22
So it's actuallythực ra a little bitbit like how you or I,
197
490777
2408
Nó thực sự giống như kiểu bạn hay tôi
08:25
we put off our householdhộ gia đình choresviệc vặt duringsuốt trong the work weektuần
198
493185
3082
chất chồng cả đống việc nhà
trong tuần làm việc
08:28
when we don't have time to get to it,
199
496267
1462
khi ta không có thời gian để xử lý,
08:29
and then we playchơi catchbắt lấy up on all
the cleaninglàm sạch that we have to do
200
497729
3261
rồi chờ đến ngày cuối tuần
để dọn dẹp.
08:33
when the weekendngày cuối tuần rollsBánh cuốn around.
201
500990
2758
08:35
Now, I've just talkednói chuyện a lot about wastechất thải clearancegiải phóng mặt bằng,
202
503748
3272
Tôi vừa mới nói rất nhiều về
việc làm sạch chất thải,
08:39
but I haven'tđã không been very specificriêng
203
507020
1452
nhưng vẫn chưa đi vào chi tiết
các loại chất thải mà bộ não cần làm sạch
08:40
about the kindscác loại of wastechất thải
204
508472
1394
08:42
that the brainóc needsnhu cầu to be clearingthanh toán bù trừ
205
509866
2295
khi ta ngủ
để giữa gìn sức khỏe.
08:44
duringsuốt trong sleepngủ in ordergọi món to stayở lại healthykhỏe mạnh.
206
512161
2543
08:46
The wastechất thải productsản phẩm that these recentgần đây studieshọc
207
514704
1597
Sản phầm thải mà các nghiên cứu
gần đây quan tâm nhất là amyloid-beta
08:48
focusedtập trung mostphần lớn on is amyloid-betaamyloid beta,
208
516301
2418
08:50
which is a proteinchất đạm that's madethực hiện
in the brainóc all the time.
209
518719
3195
một loại protein
được não tiết ra liên tục.
08:54
My brain'sbộ não makingchế tạo amyloid-betaamyloid beta right now,
210
521914
1858
Não tôi đang tạo ra amyloid-beta
08:55
and so is yourscủa bạn.
211
523772
2158
và não của các bạn cũng vậy.
08:58
But in patientsbệnh nhân with Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh,
212
525930
2002
Nhưng ở bệnh nhân Alzheimer,
09:00
amyloid-betaamyloid beta buildsxây dựng up and aggregatestổng hợp
213
527932
2599
amyloid-beta tăng nhiều và tập trung
09:02
in the spaceskhông gian betweengiữa the brain'sbộ não cellstế bào,
214
530531
2013
ở các khoảng trống giữa các tế bào não,
09:04
insteadthay thế of beingđang clearedxóa away
like it's supposedgiả định to be,
215
532544
3426
thay vì được làm sạch
chúng bị giữa lại,
09:08
and it's this buildupsự tích tụ of amyloid-betaamyloid beta
216
535970
2010
và việc gia tăng amyloid-beta
09:10
that's thought to be one of the keyChìa khóa stepscác bước
217
537980
2213
được xem như một bước quan trọng
09:12
in the developmentphát triển of that terriblekhủng khiếp diseasedịch bệnh.
218
540193
2621
của sự phát triển
một căn bệnh khủng khiếp.
09:15
So we measuredđã đo how fastNhanh amyloid-betaamyloid beta is clearedxóa
219
542814
3094
Chúng tôi tính tốc độ amyloid được dọn
09:18
from the brainóc when it's awaketỉnh táo
220
545908
1732
từ não khi nó còn thức
09:19
versusđấu với when it's asleepngủ,
221
547640
1778
so với khi đang ngủ,
09:21
and we foundtìm that indeedthật,
222
549418
1878
và nhận ra rằng,
09:23
the clearancegiải phóng mặt bằng of amyloid-betaamyloid beta
223
551296
1890
việc dọn sạch amyloid-beta
09:25
is much more rapidnhanh from the sleepingngủ brainóc.
224
553186
4519
nhanh hơn rất nhiểu khi não ngủ.
09:29
So if sleepngủ, then,
225
557705
1679
Do đó ngủ,
là một phần giải pháp của bộ não
09:31
is partphần of the brain'sbộ não solutiondung dịch
226
559384
1958
để giải quyết vấn đề chất thải,
09:33
to the problemvấn đề of wastechất thải clearancegiải phóng mặt bằng,
227
561342
2010
09:35
then this mayTháng Năm dramaticallyđột ngột changethay đổi how we think
228
563352
2376
và điều này có thể làm thay đổi
cách ta nghĩ
09:37
about the relationshipmối quan hệ betweengiữa sleepngủ,
229
565728
2235
về mối quan hệ giữa ngủ,
amyloid-beta, và chứng Alzheimer.
09:40
amyloid-betaamyloid beta, and Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh.
230
567963
3356
Một loạt các nghiên cứu lâm sàng gần đây
chỉ ra rằng
09:43
A seriesloạt of recentgần đây clinicallâm sàng studieshọc
231
571319
1958
09:45
suggestđề nghị that amongtrong số patientsbệnh nhân
232
573277
1833
ở các bệnh nhân
chưa phát triển Alzheimer,
09:47
who haven'tđã không yetchưa developedđã phát triển Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh,
233
575110
3094
09:50
worseningxấu đi sleepngủ qualityphẩm chất and sleepngủ durationthời gian
234
578204
3066
giấc ngủ kém chất và thời lượng
09:53
are associatedliên kết with a greaterlớn hơn amountsố lượng
235
581270
2018
có liên quan với lượng gia tăng
Amyloid-beta ở não,
09:55
of amyloid-betaamyloid beta buildingTòa nhà up in the brainóc,
236
583288
2812
và mặc dù
nghiên cứu không chứng minh
09:58
and while it's importantquan trọng to pointđiểm out
237
586100
1867
10:00
that these studieshọc don't provechứng minh
238
587967
1710
việc thiếu ngủ và ngủ kém lượng
10:01
that lackthiếu sót of sleepngủ or poornghèo nàn sleepngủ
239
589677
2189
10:04
causenguyên nhân Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh,
240
591866
2407
gây nên chứng Alzheimer,
10:06
they do suggestđề nghị that the failurethất bại of the brainóc
241
594273
2610
chúng lại đề cập đến sự thất bại của não
10:09
to keep its housenhà ở cleandọn dẹp
242
596883
1912
trong việc dọn sạch nhà
10:10
by clearingthanh toán bù trừ away wastechất thải like amyloid-betaamyloid beta
243
598795
2756
thông qua việc dọn sạch Amyloid-beta
10:13
mayTháng Năm contributeGóp phần to the developmentphát triển
244
601551
1902
có thể góp phần làm cho
Alzheimer phát triển.
10:15
of conditionsđiều kiện like Alzheimer'sAlzheimer.
245
603453
3617
Nghiên cứu mới này nói với ta
10:19
So what this newMới researchnghiên cứu tellsnói us, then,
246
607070
1905
10:21
is that the one thing that all of you
247
608975
2327
rằng thứ duy nhất mà các bạn
đã biết về giấc ngủ,
10:23
alreadyđã knewbiết about sleepngủ,
248
611302
1408
thậm chí, cả Galen cũng hiểu về giấc ngủ,
10:24
that even GalenGalen understoodhiểu about sleepngủ,
249
612710
2653
10:27
that it refresheslàm mới and clearsxóa the mindlí trí,
250
615363
3071
liên quan tới việc làm tươi mới đầu óc.
10:30
mayTháng Năm actuallythực ra be a biglớn partphần
251
618434
1541
có thể là một phần lớn
ý nghĩa của việc ngủ.
10:32
of what sleepngủ is all about.
252
619975
2317
Thấy đó, bạn và tôi, chúng ta
đi ngủ hằng đêm
10:34
See, you and I, we go to sleepngủ
253
622292
1518
10:36
everymỗi singleĐộc thân night,
254
623810
1733
nhưng bộ não chúng ta,
thì không bao giờ nghỉ.
10:37
but our brainsnão, they never restnghỉ ngơi.
255
625543
3003
10:40
While our bodythân hình is still
256
628546
1834
Trong khi cơ thể và đầu óc
10:42
and our mindlí trí is off walkingđi dạo in dreamsnhững giấc mơ somewheremột vài nơi,
257
630380
3071
còn đang đi dạo đâu đó
trong giấc mơ,
10:45
the elegantthanh lịch machinerymáy móc of the brainóc
258
633451
1676
hệ vận động của não bộ
vẫn đang thầm lặng
10:47
is quietlylặng lẽ hardcứng at work
259
635127
1980
làm sạch và duy trì
một cỗ máy hết sức phức tạp.
10:49
cleaninglàm sạch and maintainingduy trì
260
637107
2193
10:51
this unimaginablyunimaginably complexphức tạp machinemáy móc.
261
639300
2835
Giống như việc nhà,
một công việc chẳng thú vị và thoải mái,
10:54
Like our houseworkviệc nhà,
262
642135
1041
10:55
it's a dirtydơ bẩn and a thanklessvông ân jobviệc làm,
263
643176
2749
nhưng lại hết sức quan trọng.
10:58
but it's alsocũng thế importantquan trọng.
264
645925
2255
11:00
In your housenhà ở, if you stop cleaninglàm sạch your kitchenphòng bếp
265
648180
2403
Nếu bạn dừng dọn dẹp bếp núc
trong một tháng,
11:02
for a monththáng,
266
650583
1908
nhà bạn sẽ trở nên không thể ở được
nhanh thôi.
11:04
your home will becometrở nên completelyhoàn toàn unlivableunlivable
267
652491
2439
11:07
very quicklyMau.
268
654930
1607
Nhưng ở trong não bộ, kết quả
sau đó có thể tệ hại hơn
11:08
But in the brainóc, the consequenceshậu quả
269
656537
2088
11:10
of fallingrơi xuống behindphía sau mayTháng Năm be much greaterlớn hơn
270
658625
2931
11:13
than the embarrassmentsự lúng túng of dirtydơ bẩn countertopsmặt bàn,
271
661556
2728
là sự xấu hổ của tình trạng bẩn thỉu,
11:16
because when it comesđến to cleaninglàm sạch the brainóc,
272
664284
2564
bởi làm sạch bộ não
là một chức năng tốt cho sức khỏe
11:19
it is the very healthSức khỏe and functionchức năng
273
666848
2376
và nhiệm vụ của trí óc và cơ thể
đang trong tình trạng xấu
11:21
of the mindlí trí and the bodythân hình that's at stakecổ phần,
274
669224
2945
đó là lí do tại sao việc hiểu
11:24
which is why understandinghiểu biết these
275
672169
2241
11:26
very basiccăn bản housekeepingvệ sinh functionschức năng of the brainóc todayhôm nay
276
674410
4272
công việc dọn dẹp cơ bản
của bộ não hôm nay
11:30
mayTháng Năm be criticalchỉ trích for preventingngăn ngừa and treatingđiều trị
277
678682
2993
có thể trở nên tối quan trọng
trong việc ngăn ngừa và chữa trị
11:33
diseasesbệnh tật of the mindlí trí tomorrowNgày mai.
278
681675
3028
những căn bệnh về trí óc ngày mai.
11:36
Thank you.
279
684703
2048
Xin cám ơn.
11:38
(ApplauseVỗ tay)
280
686751
1767
( Vỗ tay)
Translated by Nhu PHAM
Reviewed by Vy Nguyen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jeff Iliff - Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain.

Why you should listen
Neuroscientist Jeff Iliff 's research follows two main paths. The first is the exploration of how the brain’s support cells, called glia, contribute to maintaining the proper environment for neuronal function and how their failure in conditions like vascular dementia, stroke, and traumatic brain injury leads to neurodegeneration. The second seeks to define the basic cellular mechanisms by which brain blood flow is coordinated up and down the vascular tree. Now an Assistant Professor of Anesthesiology and Perioperative Medicine at Oregon Health & Science University, Jeff was a part of a University of Rochester Medical Center team that discovered a brain cleansing system, which they dubbed the “glymphatic system.”
More profile about the speaker
Jeff Iliff | Speaker | TED.com