ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Wayne - Biomedical engineer
TED Fellow Dr. Elizabeth Wayne is a biomedical engineer and advocate for women in higher education.

Why you should listen
Dr. Elizabeth Wayne received her Bachelor's degree in Physics from the University of Pennsylvania, where she was a Ronald E. McNair Scholar and Moelis Access Science Scholar. She continued her education at Cornell University, where her research on the role of immune cells in cancer progression and their potential as drug delivery carriers was supported by funding from the National Cancer Institute Physical Sciences in Oncology Network and the Howard Hughes Medical Institute. In 2016, Wayne earned her PhD in biomedical engineering, where her work in immune cell-mediated drug delivery resulted in several publications and a technology patent. Her current research uses macrophages to delivery therapeutic genes to solid tumors.

Wayne is a strong advocate for women in science. She has been a chief organizer for the Conference for Undergraduate Women in Physics (CUWIP) at Cornell as well as a panelist and workshop leader at CUWiPs held at Yale and Harvard. She has received awards for her advocacy including the Constance and Alice Cook Award.

Wayne is currently a National Cancer Institute Cancer Nanotechnology Training Program Postdoctoral Fellow in the Eshelman School of Pharmacy at UNC-Chapel Hill. She was recognized as a 2017 TED Fellow for her cancer nanotechnology research and efforts to amplify voices of women in leadership and higher education through her podcast PhDivas. Wayne has been featured in various publications including Bust Magazine, Cornell Chronicle and the Los Angeles Times.

As a speaker, Wayne works with high schools, colleges and nonprofit organizations across the country to encourage the inclusion of women in science.
More profile about the speaker
Elizabeth Wayne | Speaker | TED.com
TED2017

Elizabeth Wayne: We can hack our immune cells to fight cancer

Elizabeth Wayne: Cách con người thay đổi tế bào miễn dịch để chống ung thư

Filmed:
1,452,700 views

Kĩ sư y khoa Elizabeth Wayne cho rằng: Sau hàng thập kỉ nghiên cứu và chi hàng tỉ đô la cho các thử nghiệm y học, con người vẫn đang đối mặt với vấn đề về tác dụng phụ của thuốc chống ung thư trong cơ thể. Hóa trị có thể giết chết ung thư nhưng cũng giết luôn các tế bào khỏe mạnh của cơ thể. Thay vì sử dụng nhưng biện pháp do con người nghĩ ra để chống ung thư, tại sao không sử dụng những giải pháp có sẵn. Trong bài nói ngắn gọn này, Wayne sẽ giải thích, trong liệu pháp điều trị này, làm thế nào hạt nano có thể bám lấy các tế bào miễn dịch - hệ thống cảnh báo đầu tiên của cơ thể, để nhắm chính xác vào các tế bào ung thư mà không ảnh hưởng tới các tế bào bình thường.
- Biomedical engineer
TED Fellow Dr. Elizabeth Wayne is a biomedical engineer and advocate for women in higher education. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
After decadesthập kỷ of researchnghiên cứu
0
873
2033
Sau hàng thập kỉ nghiên cứu
00:14
and billionshàng tỷ of dollarsUSD
spentđã bỏ ra in clinicallâm sàng trialsthử nghiệm,
1
2930
3269
và hàng tỉ đô la
chi trả cho các thử nghiệm y tế,
00:18
we still have a problemvấn đề
with cancerung thư drugthuốc uống deliverychuyển.
2
6223
3178
ta vẫn phải đổi mặt với các tác dụng phụ
của thuốc chống ung thư.
00:22
We still give patientsbệnh nhân chemotherapyhóa trị,
3
10586
2144
Chúng ta vẫn để bệnh nhân hóa trị,
00:24
which is so non-specifickhông cụ thể
4
12754
1833
vốn gây rất nhiều tác dụng phụ
00:26
that even thoughTuy nhiên
it killsgiết chết the cancerung thư cellstế bào,
5
14611
2526
vì hóa trị sẽ giết chết các tế bào ung thư
00:29
it kindloại of killsgiết chết
the restnghỉ ngơi of your bodythân hình, too.
6
17161
2285
và cũng giết chết các tế bào của cơ thể.
00:32
And yes, we have developedđã phát triển
more selectivechọn lọc drugsma túy,
7
20494
3456
Chúng ta đã phát triển
nhiều loại thuốc hơn,
00:35
but it's still a challengethử thách
to get them into the tumorkhối u,
8
23974
2703
nhưng đó vẫn là một thử thách
để đưa thuốc tới khối u,
00:38
and they endkết thúc up accumulatingtích lũy
in the other organsbộ phận cơ thể as well
9
26701
2916
thuốc sẽ được đem tới
các cơ quan nội tạng khác
00:41
or passingđi qua throughxuyên qua your urinenước tiểu,
10
29641
1631
hoặc theo nước tiểu ra ngoài,
00:43
which is a totaltoàn bộ wastechất thải.
11
31296
1781
khiến thuốc trở nên lãng phí.
Những công việc mới đã xuất hiện,
00:46
And fieldslĩnh vực like minetôi have emergedxuất hiện
12
34389
1970
cố gắng "đóng gói" thứ thuôc đó,
00:48
where we try to encapsulateđóng gói these drugsma túy
13
36383
1966
bảo vệ chúng nguyên vẹn
khi được vận chuyển khắp cơ thể.
00:50
to protectbảo vệ them as they
traveldu lịch throughxuyên qua the bodythân hình.
14
38373
2553
00:52
But these modificationsSửa đổi causenguyên nhân problemscác vấn đề
15
40950
2853
Những những thay đổi này
đang gây ra vấn đề,
00:55
that we make more modificationsSửa đổi to fixsửa chữa.
16
43827
2425
là có thêm nhiều thay đổi cần khắc phục.
00:58
So what I'm really tryingcố gắng to say
is we need a better drugthuốc uống deliverychuyển systemhệ thống.
17
46961
4528
Những gì tôi muốn nói là chúng ta
cần một cách đưa thuốc vào cơ thể tốt hơn.
01:03
And I proposecầu hôn,
18
51513
1416
Như tôi đã nói,
01:04
ratherhơn than usingsử dụng solelychỉ duy nhất humanNhân loại designthiết kế,
19
52953
2631
thay vì sử dụng những thiết kế
do con người nghĩ ra,
01:07
why not use nature'sthiên nhiên?
20
55608
1635
tại sao không sử dụng
những thiết kế có sẵn của cơ thể?
01:10
ImmuneMiễn dịch cellstế bào are these versatilelinh hoạt vehiclesxe
that traveldu lịch throughoutkhắp our bodythân hình,
21
58309
3854
Các tế bào miễn dịch là những phương tiện
linh hoạt di chuyển khắp cơ thể,
01:14
patrollingtuần tra for signsdấu hiệu of diseasedịch bệnh
22
62187
2102
tìm kiếm dấu hiệu bệnh tật
và có mặt ở những vết thương
chỉ trong vài phút chúng xuất hiện.
01:16
and arrivingđi đến at a woundvết thương
merechỉ là minutesphút after injurychấn thương.
23
64313
3144
Tôi sẽ hỏi các bạn một câu:
01:20
So I askhỏi you guys:
24
68000
1419
Nếu tế bào miễn dịch có thể di chuyển
tới những vị trí bị thương hay bệnh tật
01:22
If immunemiễn dịch cellstế bào are alreadyđã travelingđi du lịch
to placesnơi of injurychấn thương or diseasedịch bệnh
25
70054
3381
trong cơ thể chúng ta,
01:25
in our bodiescơ thể,
26
73459
1153
thì tại sao không gắn lên đó
những thành phần chúng ta muốn?
01:26
why not addthêm vào an extrathêm passengerhành khách?
27
74636
1657
01:28
Why not use immunemiễn dịch cellstế bào to delivergiao hàng drugsma túy
28
76966
2927
Tại sao không sử dụng tế bào miễn dịch
để vận chuyển thuốc
01:31
to curechữa khỏi some of our biggestlớn nhất problemscác vấn đề
29
79917
1962
để giải quyết những vấn đề lớn nhất
01:33
in diseasedịch bệnh?
30
81903
1398
trong chữa bệnh?
01:36
I am a biomedicaly sinh engineerkỹ sư,
31
84446
1909
Tôi là một kĩ sư y sinh,
và tôi muốn kể bạn nghe một câu chuyện
về cách tôi sử dụng các tế bào miễn dịch
01:38
and I want to tell you guys a storycâu chuyện
about how I use immunemiễn dịch cellstế bào
32
86379
3001
01:41
to targetMục tiêu one of the largestlớn nhất
problemscác vấn đề in cancerung thư.
33
89404
3235
để nhắm tới những vị trí
ung thư nặng nhất.
01:44
Did you know that over 90 percentphần trăm
of cancerung thư deathsngười chết
34
92663
2507
Bạn có biết rằng hơn 90%
những người chết vì ung thư
01:47
can be attributedquy to its spreadLan tràn?
35
95194
1751
là do chúng đã di căn khắp cơ thể?
01:48
So if we can stop these cancerung thư cellstế bào
36
96969
2265
Nếu chúng ta dừng những tế bào ung thư đó
01:51
from going from the primarysơ cấp tumorkhối u
to a distantxa xôi siteđịa điểm,
37
99258
3074
di căn từ khối u ban đầu,
01:54
we can stop cancerung thư right in its tracksbài hát
38
102356
2476
thì chúng ta có thể
giúp ung thư không lan rộng
01:56
and give people more of theirhọ livescuộc sống back.
39
104856
2183
và cho con người thêm cơ hội sống sót.
Để làm được nhiệm vụ đặc biệt này,
02:00
To do this specialđặc biệt missionsứ mệnh,
40
108182
1580
02:01
we decidedquyết định to delivergiao hàng
a nanoparticleđó madethực hiện of lipidschất béo,
41
109786
3050
chúng tôi đã quyết định chuyển
một hạt nano nguồn gốc từ lipid,
02:04
which are the sametương tự materialsnguyên vật liệu
that composesoạn, biên soạn your celltế bào membranemàng.
42
112860
3233
hạt này có cấu tạo giống với màng tế bào.
02:08
And we'vechúng tôi đã addedthêm two specialđặc biệt moleculesphân tử.
43
116733
2344
Chúng tôi đã cho thêm
hai phân tử đặc biệt vào.
02:11
One is calledgọi là e-selectine-selectin.,
44
119952
2177
Một phân tử tên là e-selectin,
có công dụng giống keo dán
02:14
which actshành vi as a glueKeo dán
45
122153
1276
02:15
that bindsliên kết the nanoparticleđó
to the immunemiễn dịch celltế bào.
46
123453
3331
giúp gắn hạt nano vào tế bào miễn dịch.
02:19
And the secondthứ hai one is calledgọi là trailđường mòn.
47
127223
2493
Và hạt thứ hai gọi là "trail".
"Trail" là một loại thuốc
làm tiêu các tế bào ung thư
02:21
TrailĐường mòn is a therapeuticđiều trị drugthuốc uống
that killsgiết chết cancerung thư cellstế bào
48
129740
2656
nhưng không ảnh hưởng
tới các tế bào bình thường.
02:24
but not normalbình thường cellstế bào.
49
132420
1245
02:26
Now, when you put bothcả hai of these togethercùng với nhau,
50
134392
2802
Khi đặt cả hai phân tử vào,
02:29
you have a mean killinggiết chết machinemáy móc on wheelsbánh xe.
51
137218
2865
bạn sẽ khởi động một cỗ máy chết chóc.
Để kiểm tra điều này, chúng tôi
đã thực hiện thí nghiệm trên chuột.
02:35
To testthử nghiệm this, we ranchạy
an experimentthí nghiệm in a mousechuột.
52
143589
2573
02:39
So what we did was we injectedtiêm
the nanoparticleshạt nano,
53
147276
3065
Những gì chúng tôi đã làm
là tiêm các hạt nano vào,
02:42
and they boundràng buộc almosthầu hết immediatelyngay
to the immunemiễn dịch cellstế bào in the bloodstreammáu.
54
150365
4017
chúng ngay lập tức bám lấy
các tế bào miễn dịch trong máu.
Và chúng tôi cũng tiêm các tế bào ung thư
để mô phỏng quá trình
02:46
And then we injectedtiêm the cancerung thư cellstế bào
to mimicbắt chước a processquá trình
55
154406
2925
02:49
throughxuyên qua which cancerung thư cellstế bào
spreadLan tràn throughoutkhắp our bodiescơ thể.
56
157355
3151
các tế bào ung thư di chuyển
khắp cơ thể chúng ta.
02:52
And we foundtìm something very excitingthú vị.
57
160530
2132
Chúng tôi đã có những phát hiện thú vị.
02:55
We foundtìm that in our treatedđã xử lý groupnhóm,
58
163620
2670
Chúng tôi tìm thấy
ở nhóm tiến hành điều trị
02:58
over 75 percentphần trăm of the cancerung thư cellstế bào
we initiallyban đầu injectedtiêm were deadđã chết or dyingchết,
59
166314
4780
hơn 75% các tế bào ung thư ban đầu
đều chết hoăc suy yếu
03:03
in comparisonso sánh to only around 25 percentphần trăm.
60
171118
2697
trong khi chỉ có khoảng 25% còn tồn tại.
03:05
So just imaginetưởng tượng: these fewerít hơn
amountsố lượng of cellstế bào were availablecó sẵn
61
173839
3182
Hãy tưởng tượng: chỉ khoảng 25% các tế bào
03:09
to actuallythực ra be ablecó thể to spreadLan tràn
to a differentkhác nhau partphần of the bodythân hình.
62
177045
3112
thực tế có thể lan sang
các bộ phận khác của cơ thể.
03:12
And this is only after
two hoursgiờ of treatmentđiều trị.
63
180181
2717
Đây là kết quả
sau khoảng hai giờ điều trị.
03:14
Our resultscác kết quả were amazingkinh ngạc,
and we had some prettyđẹp interestinghấp dẫn pressnhấn.
64
182922
4306
Kết quả này khá bất ngờ
nên chúng tôi có vài bài báo nho nhỏ.
03:19
My favoriteyêu thích titlechức vụ was actuallythực ra,
65
187974
2250
Bài báo tôi thích là
03:22
"StickyDính ballsnhững quả bóng mayTháng Năm stop
the spreadLan tràn of cancerung thư."
66
190248
2614
"Những quả bóng dính
có thể ngăn ung thư lây lan."
03:24
(LaughterTiếng cười)
67
192886
1093
(Cười)
03:26
I can't tell you just how smugsmug
my maleNam giới colleaguesđồng nghiệp were,
68
194003
4008
Tôi không thể nói cho bạn
những đồng nghiệp nam đã tự hào thế nào.
khi biết là những quả bóng dính của họ
có ngày chữa được ung thư.
03:30
knowingbiết that theirhọ stickydính ballsnhững quả bóng
mightcó thể one day curechữa khỏi cancerung thư.
69
198035
2973
03:33
(LaughterTiếng cười)
70
201032
2298
(Cười)
03:35
But I can tell you they madethực hiện
some prettyđẹp, prettyđẹp, excitingthú vị,
71
203354
3402
Nhưng họ đã làm
một thứ khá xinh xắn,
03:38
prettyđẹp ballsyballsy t-shirtsáo thun.
72
206780
1298
một chiếc áo có hình quả bóng đó.
03:40
This was alsocũng thế my first experiencekinh nghiệm
talkingđang nói to patientsbệnh nhân
73
208595
4216
Đây cũng là trải nghiệm đầu tiên của tôi
trong việc trò chuyện với bệnh nhân,
03:44
where they askedyêu cầu how soonSớm
our therapytrị liệu would be availablecó sẵn.
74
212835
2893
họ đã hỏi khi nào có thể áp dụng
các liệu pháp của chúng tôi.
03:48
And I keep these storiesnhững câu chuyện with me
to remindnhắc lại me of the importancetầm quan trọng
75
216279
3145
Và tôi để những câu chuyện ấy
nhắc nhở mình tầm quan trọng
03:51
of the sciencekhoa học,
the scientistscác nhà khoa học and the patientsbệnh nhân.
76
219448
2947
của khoa học, các nhà khoa học
cũng như bệnh nhân.
03:55
Now, our fast-actingnhanh, hành động resultscác kết quả
were prettyđẹp interestinghấp dẫn,
77
223809
2541
Những kết quả chớp nhoáng này
có nét khá thú vị,
03:58
but we still had one lingeringnán lại questioncâu hỏi:
78
226374
2133
nhưng chúng tôi vẫn có thêm một câu hỏi:
04:00
Can our stickydính ballsnhững quả bóng,
79
228531
1696
Những quả bóng dinh,
04:02
our particlescác hạt actuallythực ra attachedđính kèm
to the immunemiễn dịch cellstế bào,
80
230251
2683
thực tế đã dính vào các tế bào miễn dịch,
04:04
actuallythực ra stop the spreadLan tràn of cancerung thư?
81
232958
1941
có thể thực sự ngăn ung thư lây lan không?
04:07
So we wentđã đi to our animalthú vật modelmô hình,
and we foundtìm threesố ba importantquan trọng partscác bộ phận.
82
235624
4276
Chúng tôi tiến hành thí nghiệm ở động vật
và phát hiện ra ba điều quan trọng.
04:12
Our primarysơ cấp tumorskhối u were smallernhỏ hơn
in our treatedđã xử lý animalsđộng vật,
83
240615
3018
Những khối u ban đầu nhỏ hơn
ở những con được điều trị,
04:15
there were fewerít hơn cellstế bào in circulationlưu thông,
84
243657
2518
có ít tế bào lưu thông theo máu hơn,
04:18
and there was little to no
tumorkhối u burdengánh nặng in the distantxa xôi organsbộ phận cơ thể.
85
246199
3466
và gần như không có khối u
lan sang các bộ phận khác.
04:22
Now, this wasn'tkhông phải là just a victorychiến thắng
for us and our stickydính ballsnhững quả bóng.
86
250835
3878
Đây không chỉ là chiến thắng của chúng tôi
hay của những quả bóng dính.
04:26
This was alsocũng thế a victorychiến thắng to me
87
254737
2107
Đó là chiến thắng của tôi
trong việc phân phối thuốc trong cơ thể,
04:28
in drugthuốc uống deliverychuyển,
88
256868
1255
04:30
and it representsđại diện a paradigmmô hình shiftsự thay đổi,
89
258147
1931
chiến thắng này thể hiện một sự đảo ngược,
04:32
a revolutionCuộc cách mạng --
90
260102
1246
một cuộc cách mạng -
04:34
to go from just usingsử dụng drugsma túy,
just injectingtiêm chích them
91
262330
3380
từ việc chỉ tiêm thuốc vào máu,
04:37
and hopinghi vọng they go to the right
placesnơi in the bodythân hình,
92
265734
2453
hy vọng thuốc sẽ đến
đúng vị trí trong cơ thể,
04:40
to usingsử dụng immunemiễn dịch cellstế bào
as specialđặc biệt deliverychuyển driverstrình điều khiển in your bodythân hình.
93
268211
4991
đến sử dụng các thế bào miễn dịch
làm cỗ máy phân phối thuốc đặc biệt.
04:45
For this examplethí dụ, we used two moleculesphân tử,
e-selectine-selectin. and trailđường mòn,
94
273975
3716
Với nghiên cứu này, chúng tôi đã sử dụng
hai phân tử e-selectin và trail,
04:49
but really, the possibilitykhả năng
of drugsma túy you can use are endlessbất tận.
95
277715
3784
nhưng thực tế không giới hạn
loại phân tử nào.
04:53
And I talkednói chuyện about cancerung thư,
96
281523
2394
Tôi đã nói về ung thư,
04:55
but where diseasedịch bệnh goesđi,
so do immunemiễn dịch cellstế bào.
97
283941
2662
nhưng ở đâu có bệnh tật
thì ở đó có các tế bào miễn dịch.
04:59
So this could be used for any diseasedịch bệnh.
98
287600
2415
Nghiên cứu này có thể ứng dụng
cho mọi loại bệnh.
05:02
ImagineHãy tưởng tượng usingsử dụng immunemiễn dịch cellstế bào
to delivergiao hàng crucialquan trọng wound-healingchữa lành vết thương agentsđại lý
99
290039
4679
Thử tưởng tượng các tế bào miễn dịch
đme theo các nhân tố chữa thương
05:06
after a spinaltủy sống corddây injurychấn thương,
100
294742
1842
tới một chấn thương cột sống,
05:09
or usingsử dụng immunemiễn dịch cellstế bào to delivergiao hàng drugsma túy
pastquá khứ the blood-brainmáu-não barrierrào chắn
101
297474
4397
hoặc phân phối thuốc
vượt qua hàng rào máu não
05:13
to treatđãi Parkinson'sParkinson
or Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh.
102
301895
2361
để điều trị bệnh Parkinson hay Alzheimer.
05:17
These are the ideasý tưởng that excitekích thích me
about sciencekhoa học the mostphần lớn.
103
305044
3049
Với tôi đó là những ý tưởng
khoa học thú vị nhất.
05:20
And from where I standđứng,
I see so much promiselời hứa and opportunitycơ hội.
104
308710
3447
Tôi đứng ở đây, trông thấy nhiều cơ hội
và triển vọng phía trước.
05:24
Thank you.
105
312181
1190
Cảm ơn.
05:25
(ApplauseVỗ tay)
106
313395
3541
(Vỗ tay)
Translated by Nguyễn Dương
Reviewed by Andrew Yit

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Wayne - Biomedical engineer
TED Fellow Dr. Elizabeth Wayne is a biomedical engineer and advocate for women in higher education.

Why you should listen
Dr. Elizabeth Wayne received her Bachelor's degree in Physics from the University of Pennsylvania, where she was a Ronald E. McNair Scholar and Moelis Access Science Scholar. She continued her education at Cornell University, where her research on the role of immune cells in cancer progression and their potential as drug delivery carriers was supported by funding from the National Cancer Institute Physical Sciences in Oncology Network and the Howard Hughes Medical Institute. In 2016, Wayne earned her PhD in biomedical engineering, where her work in immune cell-mediated drug delivery resulted in several publications and a technology patent. Her current research uses macrophages to delivery therapeutic genes to solid tumors.

Wayne is a strong advocate for women in science. She has been a chief organizer for the Conference for Undergraduate Women in Physics (CUWIP) at Cornell as well as a panelist and workshop leader at CUWiPs held at Yale and Harvard. She has received awards for her advocacy including the Constance and Alice Cook Award.

Wayne is currently a National Cancer Institute Cancer Nanotechnology Training Program Postdoctoral Fellow in the Eshelman School of Pharmacy at UNC-Chapel Hill. She was recognized as a 2017 TED Fellow for her cancer nanotechnology research and efforts to amplify voices of women in leadership and higher education through her podcast PhDivas. Wayne has been featured in various publications including Bust Magazine, Cornell Chronicle and the Los Angeles Times.

As a speaker, Wayne works with high schools, colleges and nonprofit organizations across the country to encourage the inclusion of women in science.
More profile about the speaker
Elizabeth Wayne | Speaker | TED.com