TEDIndia 2009
Mallika Sarabhai: Dance to change the world
Mallika Sarabhai: Điệu nhảy thay đổi thế giới
Filmed:
Readability: 3.2
591,517 views
Tại TEDIndia, Malika Sarabhai, một vũ công/diễn viên/chính trị gia, kể về câu chuyện đầy biến hóa về các điệu nhảy -- và tranh luận rằng nghệ thuật dường như phương cách quyền lực nhất đối với những thay đổi có tầm ảnh hưởng, bất kể đó là chính trị, xã hội hay cá nhân.
Mallika Sarabhai - Dancer, actor, activist
As the leader of Darpana, Mallika Sarabhai is a pioneer in using dance and the arts for social change. Full bio
As the leader of Darpana, Mallika Sarabhai is a pioneer in using dance and the arts for social change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
One day a one-eyed monkey came into the forest.
0
0
4000
Một ngày nọ
1 con khỉ một mắt đến một khu rừng.
1 con khỉ một mắt đến một khu rừng.
00:19
Under a tree she saw a woman
1
4000
2000
Nó nhìn thấy một phụ nữ dưới một cái cây
00:21
meditating furiously.
2
6000
3000
trầm tư một cách đáng sợ.
00:24
The one-eyed monkey recognized the woman, a Sekhri.
3
9000
3000
Con khỉ một mắt nhận ra người phụ nữ,
một Sekhri.
một Sekhri.
00:29
She was the wife of an even more famous Brahmin.
4
14000
3000
Cô là vợ của một Brahmin nổi tiếng.
00:35
To watch her better, the one-eyed monkey climbed onto the tree.
5
20000
4000
Để nhìn cô ấy rõ hơn,
con khỉ đã trèo lên cây
con khỉ đã trèo lên cây
00:41
Just then, with a loud bang,
6
26000
2000
Ngay sau đó, một tiếng nổ lớn,
00:43
the heavens opened. (Claps)
7
28000
2000
thiên đường mở ra. (Vỗ tay)
00:46
And the god Indra jumped into the clearing.
8
31000
2000
Và chúa Indra nhảy xuống khu đất trống.
00:50
Indra saw the woman, a Sekhri.
9
35000
2000
Indra nhìn thấy người phụ nữ, một Sekhri.
00:52
Ah-hah.
10
37000
2000
Ah-hah.
00:54
The woman paid him no heed.
11
39000
3000
Người phụ nữ không để ý tới Indra.
00:57
So, Indra, attracted, threw her onto the floor,
12
42000
2000
Vì thế, Indra ra sức quyến rũ,
ném cô ấy xuống sàn đất
ném cô ấy xuống sàn đất
00:59
and proceeded to rape her.
13
44000
2000
Và chiếm đoạt cô ấy.
01:06
Then Indra disappeared. (Clap! Clap!)
14
51000
4000
Sau đó Indra biến mất. (Vỗ tay)
01:10
And the woman's husband, the Brahmin, appeared.
15
55000
3000
Và chồng của người phụ nữ,
Brahmin, xuất hiện.
Brahmin, xuất hiện.
01:16
He realized at once what had happened.
16
61000
2000
Anh ta lập tức nhận ra
chuyện gì vừa xảy ra.
chuyện gì vừa xảy ra.
01:18
So, he petitioned the higher gods
17
63000
2000
Vì thế, anh ta đã thỉnh cầu
tới những vị chúa cao hơn
tới những vị chúa cao hơn
01:20
so that he may have justice.
18
65000
4000
để lấy lại công lý.
01:24
So, the god Vishnu arrived.
19
69000
3000
Thế rồi, thần Vishnu tới.
01:29
"Are there any witnesses?"
20
74000
3000
"Có nhân chứng không?"
01:32
"Just a one-eyed monkey," said the Brahmin.
21
77000
2000
"Chỉ có một con khỉ một mắt," Brahmin nói.
01:34
Now, the one-eyed monkey
22
79000
2000
Bây giờ, con khỉ một mắt
01:36
really wanted for the woman, a Sekhri, to get justice,
23
81000
4000
thực sự muốn người phụ nữ, cô gái Sekhri,
có được sự công bằng,
có được sự công bằng,
01:40
so she retold events exactly as they had happened.
24
85000
3000
nên nó kể lại câu chuyện
như những gì đã xảy ra.
như những gì đã xảy ra.
01:51
Vishnu gave his judgment.
25
96000
3000
Vishnu đưa ra sự phán xét của mình.
01:54
"The god Indra has sinned,
26
99000
2000
"Thần Indra đã phạm tội,
01:56
in that he has sinned against ... a Brahmin.
27
101000
4000
anh ta đã mắc tội
chống lại ... một Brahmin.
chống lại ... một Brahmin.
02:00
May he be called to wash away his sins."
28
105000
4000
Anh ta phải được gọi
để gột rửa tội lỗi của mình."
để gột rửa tội lỗi của mình."
02:04
So, Indra arrived,
29
109000
2000
Vì thế, Indra đã tới,
02:06
and performed the sacrifice of the horse.
30
111000
3000
và hiến tế một con ngựa.
02:09
And so it transpired
31
114000
2000
Và thành ra
02:11
that a horse was killed,
32
116000
2000
một con ngựa đã bị giết,
02:13
a god was made sin-free,
33
118000
4000
vị thần đã được xá tội,
02:17
a Brahmin's ego was appeased,
34
122000
3000
cái tôi của Brahmin đã được thỏa mãn,
02:20
a woman ... was ruined,
35
125000
3000
người phụ nữ ... đã bị tổn thương,
02:23
and a one-eyed monkey was left ...
36
128000
4000
và con khỉ một mắt bị bỏ lại ...
02:32
very confused at what we humans call justice.
37
137000
6000
đầy tranh cãi quanh cái
mà con người gọi là sự công bằng.
mà con người gọi là sự công bằng.
02:38
In India there is a rape every three minutes.
38
143000
5000
Ở Ấn Độ cứ mỗi 3 phút
lại có một vụ cưỡng hiếp.
lại có một vụ cưỡng hiếp.
02:43
In India, only 25 percent of rapes
39
148000
5000
Ở Ấn Độ, chỉ có 25 % những vụ cưỡng hiếp
02:48
come to a police station,
40
153000
2000
được trình báo tới cảnh sát,
02:50
and of these 25 percent that come to a police station,
41
155000
5000
và trong 25% vụ báo cảnh sát đó,
02:55
convictions are only in four percent of the cases.
42
160000
4000
chỉ có 4% bị kết án.
02:59
That's a lot of women who don't get justice.
43
164000
3000
Có rất nhiều phụ nữ
không có được sự công bằng.
không có được sự công bằng.
03:02
And it's not only about women.
44
167000
2000
Và không chỉ đối với phụ nữ.
03:04
Look around you, look at your own countries.
45
169000
3000
Hãy nhìn xung quanh bạn,
nhìn vào chính đất nước bạn.
nhìn vào chính đất nước bạn.
03:07
There is a certain pattern in who gets charged with crimes.
46
172000
5000
Có một khuôn mẫu nhất định
về những người bị buộc tội.
về những người bị buộc tội.
03:12
If you're in Australia, it's mostly aboriginals who are in jail.
47
177000
5000
Nếu bạn ở Úc,
những người bị ngồi tù hầu hết là thổ dân.
những người bị ngồi tù hầu hết là thổ dân.
03:17
If you're in India, it's either Muslims or Adivasis,
48
182000
3000
Nếu bạn ở Ấn Độ,
họ là người Hồi giáo hoặc thổ dân Ấn,
họ là người Hồi giáo hoặc thổ dân Ấn,
03:20
our tribals, the Naxalites.
49
185000
2000
các bộ lạc của chúng tôi,
phiến quân Naxalites.
phiến quân Naxalites.
03:22
If you're in the U.S., it's mostly the blacks.
50
187000
5000
Nếu bạn ở Mỹ, họ hầu hết là người da đen.
03:27
There is a trend here.
51
192000
2000
Nơi này tồn tại một hướng.
03:29
And the Brahmins and the gods, like in my story,
52
194000
3000
Và Brahmins và các vị thần,
như trong câu chuyện của tôi,
như trong câu chuyện của tôi,
03:32
always get to tell their truth as The Truth.
53
197000
3000
luôn luôn nói về lý lẽ
của họ như những ''Chân lý''.
của họ như những ''Chân lý''.
03:35
So, have we all become
54
200000
3000
Vì thế, liệu tất cả chúng ta có trở thành
03:38
one-eyed -- two-eyed instead of one-eyed -- monkeys?
55
203000
3000
một mắt -- hai mắt
thay vì những con khỉ một mắt?
thay vì những con khỉ một mắt?
03:41
Have we stopped seeing injustice?
56
206000
4000
Chúng ta có hết nhìn thấy bất công chưa?
03:45
Good morning.
57
210000
2000
Chào buổi sáng.
03:48
(Applause)
58
213000
4000
(Vỗ tay)
03:52
You know, I have told this story
59
217000
5000
Mọi người biết đấy,
tôi đã kể câu chuyện này
tôi đã kể câu chuyện này
03:57
close to 550 times,
60
222000
2000
tới gần 550 lần,
03:59
in audiences in 40 countries,
61
224000
2000
cho khán giả ở 40 quốc gia,
04:01
to school students, to black-tie dinners at the Smithsonian, and so on and so forth,
62
226000
5000
tới những sinh viên, tới những bữa ăn tối
sang trọng ở Smithsonian, và vân vân,
sang trọng ở Smithsonian, và vân vân,
04:06
and every time it hits something.
63
231000
2000
và lần nào nó cũng chạm tới điều gì đó.
04:08
Now, if I were to go into the same crowd
64
233000
2000
Bây giờ, nếu tôi hòa vào cùng một đám đông
04:10
and say, "I want to lecture you about justice and injustice,"
65
235000
3000
và nói, "Tôi muốn giảng cho bạn
về sự công bằng và bất công",
về sự công bằng và bất công",
04:13
they would say, "Thank you very much, we have other things to do."
66
238000
3000
họ sẽ nói, "Cảm ơn rất nhiều,
chúng tôi bận làm việc khác rồi."
chúng tôi bận làm việc khác rồi."
04:16
And that is the astonishing power of art.
67
241000
4000
Và đó là sức mạnh đáng kinh ngạc
của nghệ thuật.
của nghệ thuật.
04:20
Art can go through where other things can't.
68
245000
3000
Nghệ thuật đi qua nơi
những thứ khác không thể.
những thứ khác không thể.
04:23
You can't have barriers, because it breaks through your prejudices,
69
248000
4000
Bạn không thể ngăn cản,
bởi nó phá vỡ những định kiến của bạn,
bởi nó phá vỡ những định kiến của bạn,
04:27
breaks through everything that you have as your mask,
70
252000
3000
phá vỡ mọi thứ mà bạn có như chiếc mặt nạ,
04:30
that says, "I am this, I am that, I am that."
71
255000
3000
và nói rằng, "Tôi là thế này,
tôi là thế kia, tôi là thế nọ."
tôi là thế kia, tôi là thế nọ."
04:33
No. It breaks through those.
72
258000
2000
Không. Nó phá vỡ những điều này.
04:35
And it reaches somewhere where other things don't.
73
260000
2000
Và chạm tới nơi
những thứ khác không thể.
những thứ khác không thể.
04:37
And in a world where attitudes are so difficult to change,
74
262000
3000
Và ở thế giới nơi thái độ
là bất di bất dịch,
là bất di bất dịch,
04:40
we need a language that reaches through.
75
265000
4000
chúng ta cần một ngôn ngữ
mà xuyên qua được nó.
mà xuyên qua được nó.
04:45
Hitler knew it; he used Wagner
76
270000
2000
Hitler biết rõ điều đó;
ông ta dùng Wagner
ông ta dùng Wagner
04:47
to make all the Nazis feel wonderful and Aryan.
77
272000
4000
để khiến Đức quốc xã Nazis
thăng hoa và bóp méo Aryan.
thăng hoa và bóp méo Aryan.
04:51
And Mr. Berlusconi knows it, as he sits atop
78
276000
2000
Và Berlusconi hiểu điều đó, ông trùm của
04:53
this huge empire of media and television and so on and so forth.
79
278000
4000
đế quốc truyền thông khổng lồ
và thậm chí còn hơn thế.
và thậm chí còn hơn thế.
04:57
And all of the wonderful creative minds who are in all the advertising agencies,
80
282000
4000
Và tất cả những đầu óc sáng tạo tuyệt vời
trong các công ty quảng cáo,
trong các công ty quảng cáo,
05:01
and who help corporate sell us things we absolutely don't require,
81
286000
4000
và những người các tập đoàn bán ra
những thứ ta thậm chí chẳng cần đến,
những thứ ta thậm chí chẳng cần đến,
05:05
they also know the power of the arts.
82
290000
3000
họ thừa biết sức mạnh của nghệ thuật.
05:08
For me it came very early.
83
293000
3000
Với tôi, nó đến từ rất sớm.
05:11
When I was a young child, my mother, who was a choreographer,
84
296000
2000
Khi còn nhỏ, mẹ tôi,
một biên đạo múa,
một biên đạo múa,
05:13
came upon a phenomenon that worried her.
85
298000
3000
có một hiện tượng làm bà lo lắng.
05:16
It was a phenomenon where young brides
86
301000
2000
Đó là hiện tượng các cô dâu trẻ
05:18
were committing suicide in rural Gujarat,
87
303000
2000
tự sát ở vùng quê Gujarat,
05:20
because they were being forced to bring more and more money for their in-laws' families.
88
305000
5000
bởi họ bị ép buộc mang thật
nhiều tiền hơn về cho gia đình nhà chồng.
nhiều tiền hơn về cho gia đình nhà chồng.
05:25
And she created a dance piece which then Prime Minister Nehru saw.
89
310000
4000
Và bà đã tạo ra một bài nhảy
mà sau này Bộ trưởng Nehru đã nhìn thấy.
mà sau này Bộ trưởng Nehru đã nhìn thấy.
05:29
He came to talk to her and said, "What is this about?"
90
314000
2000
Ông đến nói chuyện với bà,
"Nó nói về điều gì vậy?"
"Nó nói về điều gì vậy?"
05:31
She told him and he set out the first inquiry
91
316000
4000
Bà nói với bộ trưởng và
ông đã đặt ra cuộc điều tra đầu tiên
ông đã đặt ra cuộc điều tra đầu tiên
05:35
into what today we call Dowry Dance.
92
320000
3000
cái mà ngày nay
chúng ta gọi là điệu nhảy Dowry.
chúng ta gọi là điệu nhảy Dowry.
05:38
Imagine a dance piece
93
323000
2000
Hãy tưởng tượng một bài nhảy
05:40
for the first inquiry into something
94
325000
2000
cho cuộc điều tra đầu tiên về những điều
05:42
that even today kills thousands of women.
95
327000
5000
thậm chí giết chết
hàng ngàn phụ nữ ngày nay.
hàng ngàn phụ nữ ngày nay.
05:47
Many years later, when I was working with the director Peter Brook
96
332000
3000
Nhiều năm sau, khi tôi làm việc
với giám đốc Peter Brook
với giám đốc Peter Brook
05:50
in "The Mahabharata" playing this feisty feminine feminist
97
335000
4000
trong vở "The Mahabharata"
trong vai nhà bảo vệ nữ quyền sôi nổi
trong vai nhà bảo vệ nữ quyền sôi nổi
05:54
called Draupadi, I had similar experiences.
98
339000
3000
tên Draupadi, tôi đã có
những kinh nghiệm tương tự.
những kinh nghiệm tương tự.
05:57
Big fat black mamas in the Bronx
99
342000
2000
Những người phụ nữ da đen to béo ở Bronx
05:59
used to come and say, "Hey girl, that's it!"
100
344000
3000
từng tới và nói, "Này cô gái, đó là nó!"
06:02
And then these trendy young things in the Sorbonne would say,
101
347000
2000
Và sau đó bọn trẻ ở Sorbonne sẽ nói,
06:04
"Madame Draupadi, on n'est pas feministe, mais ça? Ça!"
102
349000
5000
"Bà Draupadi, đó không phải
là nữ quyền, nó đó hả? Nó đó!"
là nữ quyền, nó đó hả? Nó đó!"
06:09
And then aboriginal women in Africa
103
354000
2000
Và sau đó những người phụ nữ thổ dân ở châu Phi
06:11
would come and say, "This is it!"
104
356000
4000
sẽ đến và nói, "Là nó đó!"
06:15
And I thought, "This is what we need,
105
360000
3000
Và tôi đã nghĩ, "Đây là điều chúng ta cần,
06:18
as a language."
106
363000
3000
như một ngôn ngữ."
06:21
We had somebody from public health. And Devdutt also mentioned public health.
107
366000
4000
Chúng ta đã có vài nhân viên từ tổ chức sức khỏe
cộng đồng. Và Devdutt cũng đã nhắc tới điều này.
cộng đồng. Và Devdutt cũng đã nhắc tới điều này.
06:25
Well, millions of people around the world die
108
370000
3000
Hàng triệu người khắp thế giới chết
06:28
of waterborne disease every year.
109
373000
2000
vì bệnh lây lan bởi nước bẩn hàng năm.
06:30
And that's because there is no clean water to drink,
110
375000
3000
Và bởi vì không có nước sạch để uống,
06:33
or in countries like India,
111
378000
2000
hoặc ở những quốc gia như Ấn độ,
06:35
people don't know that they need to soap their hands before defecation.
112
380000
3000
họ không biết họ cần rửa tay với
xà phòng trước khi đi vệ sinh.
xà phòng trước khi đi vệ sinh.
06:38
So, what do they do?
113
383000
2000
Vậy, họ làm gì?
06:40
They drink the water they know is dirty,
114
385000
2000
Họ uống nước mà họ biết là bẩn,
06:42
they get cholera, they get diarrhea, they get jaundice
115
387000
3000
họ mắc bệnh tả,
tiêu chảy, bệnh vàng da
tiêu chảy, bệnh vàng da
06:45
and they die.
116
390000
2000
và họ chết.
06:47
And governments have not been able to provide clean water.
117
392000
5000
Và chính phủ đã không thể
cung cấp nước sạch.
cung cấp nước sạch.
06:52
They try and build it. They try and build pipelines; it doesn't happen.
118
397000
3000
Họ đã thử xây những ống dẫn
nước ngầm; điều đó đã không xảy ra.
nước ngầm; điều đó đã không xảy ra.
06:55
And the MNCs give them machines that they cannot afford.
119
400000
4000
Và các công ty đa quốc gia cho họ những
máy móc mà họ không thể mua nổi.
máy móc mà họ không thể mua nổi.
06:59
So what do you do? Do you let them die?
120
404000
2000
Vậy bạn làm gì? Bạn để họ chết ư?
07:01
Well, somebody had a great idea.
121
406000
2000
Ồ, ai đó đã có một ý tưởng tuyệt vời đấy.
07:03
And it was a simple idea. It was an idea that could not profit anybody
122
408000
3000
Và nó là một ý tưởng đơn giản.
Một ý tưởng phi lợi nhuận
Một ý tưởng phi lợi nhuận
07:06
but would help health in every field.
123
411000
4000
nhưng sẽ giúp cải thiện
sức khỏe trong mọi lĩnh vực.
sức khỏe trong mọi lĩnh vực.
07:10
Most houses in Asia and India
124
415000
2000
Hầu hết các hộ gia đình ở Châu Á và Ấn độ
07:12
have a cotton garment.
125
417000
2000
đều dùng quần áo bằng vải cotton.
07:14
And it was discovered, and WHO endorses this,
126
419000
4000
Và điều đó đã được phát hiện,
và WHO đã chứng thực rằng,
và WHO đã chứng thực rằng,
07:18
that a clean cotton garment folded eight times over,
127
423000
3000
một bộ quần áo cotton
sạch được gấp trên 8 lần,
sạch được gấp trên 8 lần,
07:21
can reduce bacteria up to 80 percent from water sieved through.
128
426000
4000
có thể giảm vi khuẩn tới 80 %
từ nước thông qua việc lọc.
từ nước thông qua việc lọc.
07:25
So, why aren't governments blaring this on television?
129
430000
4000
Vậy, tại sao chính phủ không
công bố điều này trên ti vi?
công bố điều này trên ti vi?
07:29
Why isn't it on every poster across the third world?
130
434000
4000
Tại sao các biển quảng cáo ở
thế giới thứ 3 này không nói về nó?
thế giới thứ 3 này không nói về nó?
07:33
Because there is no profit in it.
131
438000
2000
Bởi vì nó không mang lại lợi nhuận.
07:35
Because nobody can get a kickback.
132
440000
2000
Bởi vì không ai được chia lợi cả.
07:37
But it still needs to get to people.
133
442000
2000
Nhưng nó vẫn cần đến với mọi người.
07:39
And here is one of the ways we get it to people.
134
444000
2000
Và đây là một trong số các cách
chúng ta đưa nó với tới mọi người.
chúng ta đưa nó với tới mọi người.
07:41
[Video] Woman: Then get me one of those fancy water purifiers.
135
446000
3000
[Video] Nữ: Hãy mua cho con
một máy lọc nước tốt như thế.
một máy lọc nước tốt như thế.
07:44
Man: You know how expensive those are.
136
449000
3000
Nam: Con có biết chúng
đắt thế nào không.
đắt thế nào không.
07:47
I have a solution that requires neither machine,
137
452000
4000
Cha có một giải pháp
mà ta sẽ không cần máy móc,
mà ta sẽ không cần máy móc,
07:51
nor wood, nor cooking gas.
138
456000
5000
không gỗ, không bếp ga.
07:57
Woman: What solution?
139
462000
2000
Nữ: Giải pháp gì vậy?
07:59
Man: Listen, go fetch that cotton sari you have.
140
464000
3000
Nam: Nghe này, hãy tìm
những bộ sari cotton mà con có.
những bộ sari cotton mà con có.
08:02
Boy: Grand-dad, tell me the solution please.
141
467000
2000
Cậu bé: Ông,
hãy cho cháu biết giải pháp.
hãy cho cháu biết giải pháp.
08:04
Man: I will tell all of you. Just wait.
142
469000
2000
Nam: Ông sẽ nói cho các cháu. Chờ chút.
08:06
Woman: Here father. (Man: Is it clean?) Woman: Yes, of course.
143
471000
3000
Nữ: Đây cha. (Người đàn ông: Nó sạch chứ?)
Nam: Vâng, tất nhiên.
Nam: Vâng, tất nhiên.
08:09
Man: Then do as I tell you. Fold the sari into eight folds.
144
474000
3000
Nam: Làm như cha nói.
Gấp bộ sari 8 lần.
Gấp bộ sari 8 lần.
08:12
Woman: All right, father.
145
477000
2000
Nữ: Vâng, thưa cha.
08:14
Man: And you, you count that she does it right. (Boy: All right, grand-dad.)
146
479000
3000
Nam: Và con, con đếm xem mẹ làm đúng không.
(Cậu bé: Tất cả đều đúng, ông ạ.)
(Cậu bé: Tất cả đều đúng, ông ạ.)
08:17
Man: One, two, three, four folds we make.
147
482000
2000
Nam: Chúng ta gấp 1,2,3,4 gấp.
08:19
All the germs from the water we take.
148
484000
3000
Chúng ta lấy đi tất cả mầm bệnh từ nước.
08:22
Chorus: One, two, three, four folds we make.
149
487000
2000
Đồng ca: Chúng ta gấp 1,2,3,4 gấp.
08:24
All the germs from the water we take.
150
489000
3000
Chúng ta lấy đi tất cả mầm bệnh từ nước.
08:27
Five, six, seven, eight folds we make.
151
492000
2000
Chúng ta gấp 5,6,7,8 gấp.
08:29
Our drinking water safe we make.
152
494000
3000
Chúng ta tạo ra nước uống an toàn.
08:32
Five, six, seven, eight folds we make.
153
497000
2000
Chúng ta gấp 5,6,7,8 gấp.
08:34
Our drinking water safe we make.
154
499000
3000
Chúng ta tạo ra nước uống an toàn.
08:37
Woman: Here, father, your eight-times folded cotton sari.
155
502000
2000
Nữ: Đây, cha,
bộ sari gấp 8 lần của cha đây.
bộ sari gấp 8 lần của cha đây.
08:39
Man: So this is the cotton sari.
156
504000
3000
Nam: Vậy đây là bộ sari cotton.
08:42
And through this we will have clean water.
157
507000
3000
Và nhờ nó chúng ta sẽ có nước sạch.
08:45
(Applause)
158
510000
4000
(Vỗ tay)
08:49
I think it's safe to say that all of us here
159
514000
2000
Tôi nghĩ an toàn để
nói rằng ai ở đây
nói rằng ai ở đây
08:51
are deeply concerned about the escalating violence in our daily lives.
160
516000
5000
cũng đều thực sự quan tâm về nạn
gia tăng bạo lực trong đời sống.
gia tăng bạo lực trong đời sống.
08:56
While universities are trying to devise courses in conflict resolution,
161
521000
3000
Trong khi các trường đại học ra sức
đề xuất các khóa học giải quyết xung đột,
đề xuất các khóa học giải quyết xung đột,
08:59
and governments are trying to stop skirmishes at borders,
162
524000
4000
và chính phủ đang cố gắng ngăn chặn
các cuộc giao tranh ở biên giới,
các cuộc giao tranh ở biên giới,
09:03
we are surrounded by violence, whether it's road rage,
163
528000
3000
xung quanh chúng ta là bạo lực,
dù là các bạo loạn đường phố,
dù là các bạo loạn đường phố,
09:06
or whether it's domestic violence,
164
531000
2000
hay là bạo lực gia đình,
09:08
whether it's a teacher beating up a student and killing her
165
533000
4000
dù là việc một nhà giáo
đánh và giết một học sinh
đánh và giết một học sinh
09:12
because she hasn't done her homework, it's everywhere.
166
537000
3000
bởi vì em không làm bài tập về nhà,
điều này diễn ra khắp nơi.
điều này diễn ra khắp nơi.
09:15
So, why are we not doing something
167
540000
2000
Vậy, tại sao ta không làm điều gì đó
09:17
to actually attend that problem on a day to day basis?
168
542000
2000
để thường nhật can thiệp vào vấn nạn này?
09:19
What are we doing to try and make children
169
544000
3000
Chúng ta đang làm gì để cố khiến trẻ con
09:22
and young people realize
170
547000
2000
và giới trẻ nhận ra rằng
09:24
that violence is something that we indulge in,
171
549000
3000
bạo lực là điều gì đó chúng ta dung túng,
09:27
that we can stop,
172
552000
2000
rằng chúng ta có thể ngăn chặn,
09:29
and that there are other ways of actually
173
554000
2000
và rằng có nhiều cách khác nhau để thực sự
09:31
taking violence, taking anger, taking frustrations
174
556000
4000
biến bạo lực, giận dữ, thất vọng
09:35
into different things that do not harm other people.
175
560000
3000
thành những thứ khác
mà không làm hại người khác.
mà không làm hại người khác.
09:38
Well, here is one such way.
176
563000
3000
Vậy thì, đây là một cách như vậy.
09:41
(Video) (Laughs) You are peaceful people.
177
566000
5000
(Video) (Cười) Bạn là một người an phận.
09:46
Your parents were peaceful people.
178
571000
4000
Bố mẹ bạn là những người an phận.
09:50
Your grandparents were peaceful people.
179
575000
4000
Ông bà của bạn là những người an phận.
09:54
So much peace in one place?
180
579000
4000
Thật nhiều hòa bình ở nơi đây nhỉ?
09:58
How could it be otherwise?
181
583000
3000
Nếu không sẽ như thế nào nhỉ?
10:01
(Music)
182
586000
4000
(Âm nhạc)
10:05
But, what if ...
183
590000
5000
Nhưng, sẽ ra sao nếu...
10:10
Yes. What if ...
184
595000
5000
Vâng. Sẽ ra sao nếu...
10:15
One little gene in you
185
600000
2000
Một ít gen trong bạn
10:17
has been trying to get through?
186
602000
3000
đang cố gắng nổi loạn?
10:20
From your beginnings in Africa,
187
605000
2000
Từ khởi đầu của bạn ở châu Phi,
10:22
through each generation, may be passed on to you,
188
607000
3000
qua mỗi thế hệ,
có thể được truyền lại cho bạn,
có thể được truyền lại cho bạn,
10:25
in your creation. It's a secret urge, hiding deep in you.
189
610000
4000
trong sự sáng tạo của bạn. Đó là một
thôi thúc bí mật, ẩn sâu bên trong bạn.
thôi thúc bí mật, ẩn sâu bên trong bạn.
10:29
And if it's in you, then it's in me too. Oh, dear.
190
614000
6000
Và nếu nó ở trong bạn, thì nó
cũng ở trong tôi. Oh, bạn thân mến.
cũng ở trong tôi. Oh, bạn thân mến.
10:35
It's what made you smack your baby brother,
191
620000
4000
Đó là điều khiến bạn đánh em trai bạn,
10:39
stamp on a cockroach, scratch your mother.
192
624000
3000
giẫm lên 1 con gián, cào cấu mẹ bạn.
10:42
It's the feeling that wells up from deep inside,
193
627000
3000
Đó là cảm giác lớn dần từ sâu bên trong,
10:45
when your husband comes home drunk and you wanna tan his hide.
194
630000
5000
khi chồng của bạn về nhà say khướt
và bạn muốn đánh đòn anh ấy.
và bạn muốn đánh đòn anh ấy.
10:50
Want to kill that cyclist on the way to work,
195
635000
3000
Muốn giết người đi
xe đạp trên đường đi làm,
xe đạp trên đường đi làm,
10:53
and string up your cousin 'cause she's such a jerk. Oh, dear.
196
638000
7000
và treo cổ cô của bạn vì cô ta là đồ đểu.
Ồ, bạn thân mến.
Ồ, bạn thân mến.
11:00
And as for outsiders, white, black or brown,
197
645000
3000
Và với những người ngoài cuộc,
trắng, đen hay nâu,
trắng, đen hay nâu,
11:03
tar and feather them, and whip them out of town.
198
648000
3000
hạ nhục họ, và đánh đuổi họ khỏi thị trấn.
11:06
It's that little gene. It's small and it's mean.
199
651000
3000
Đó là số ít gen. Nó nhỏ và bạo lực.
11:09
Too small for detection, it's your built-in protection.
200
654000
4000
Quá nhỏ để nhận ra,
đó là cách bạn biện hộ.
đó là cách bạn biện hộ.
11:13
Adrenaline, kill. It'll give you the will.
201
658000
3000
Adrenaline, giết. Nó sẽ cho bạn ý chí.
11:16
Yes, you'd better face it 'cause you can't displace it.
202
661000
3000
Vâng, tốt hơn hết hãy đối mặt
bởi bạn không thể loại trừ nó.
bởi bạn không thể loại trừ nó.
11:19
You're V-I-O-L-E-N-T.
203
664000
3000
Bạn là V-I-O-L-E-N-T.
11:22
Cause you're either a victim, or on top, like me.
204
667000
7000
Bởi vì bạn cũng là một nạn nhân,
hoặc ở đỉnh cao, như tôi.
hoặc ở đỉnh cao, như tôi.
11:42
Goodbye, Abraham Lincoln.
205
687000
5000
Tạm biệt, Abraham Lincoln.
11:47
Goodbye, Mahatma Gandhi.
206
692000
4000
Tạm biệt, Mahatma Gandhi.
11:51
Goodbye, Martin Luther King.
207
696000
4000
Tạm biệt, Martin Luther King.
11:55
Hello, gangs from this neighborhood
208
700000
4000
Xin chào, những người hàng xóm lân cận
11:59
killing gangs from that neighborhood.
209
704000
4000
giết chết những người
từ những hàng xóm đó.
từ những hàng xóm đó.
12:03
Hello governments of rich countries
210
708000
3000
Xin chào các chính phủ
của những đất nước giàu có
của những đất nước giàu có
12:06
selling arms to governments of poor countries
211
711000
4000
đang bán vũ khí cho
chính phủ của những nước nghèo
chính phủ của những nước nghèo
12:10
who can't even afford to give them food.
212
715000
4000
những người thậm chí
không mua nổi thức ăn cho mình.
không mua nổi thức ăn cho mình.
12:14
Hello civilization. Hello, 21st century.
213
719000
5000
Xin chào nhân loại. Chào, thế kỉ 21.
12:19
Look what we've ...
214
724000
5000
Nhìn xem điều chúng ta...
12:24
look what they've done.
215
729000
5000
nhìn xem điều họ đã làm.
12:29
(Applause)
216
734000
6000
(Vỗ tay)
12:35
Mainstream art, cinema,
217
740000
3000
Nghệ thuật chủ đạo, điện ảnh,
12:38
has been used across the world to talk about social issues.
218
743000
4000
đã được sử dụng trên khắp thế giới
để nói về các vấn đề xã hội.
để nói về các vấn đề xã hội.
12:42
A few years ago we had a film called Rang De Basanti,
219
747000
3000
Một vài năm trước chúng tôi
có một bộ phim tên Rang De Basanti,
có một bộ phim tên Rang De Basanti,
12:45
which suddenly spawned thousands of young people
220
750000
4000
bộ phim bỗng thôi thúc hàng ngàn người trẻ
12:49
wanting to volunteer for social change.
221
754000
2000
muốn tiên phong vì sự đổi mới của xã hội.
12:51
In Venezuela, one of the most popular
222
756000
2000
Ở Venezuela, một trong những
nhà hát opera phổ biến nhất
nhà hát opera phổ biến nhất
12:53
soap operas has a heroine called Crystal.
223
758000
2000
có một nữ anh hùng tên là Crystal.
12:55
And when, onscreen, Crystal got breast cancer,
224
760000
4000
Và khi đó, trên màn ảnh,
Crystal bị ung thư vú,
Crystal bị ung thư vú,
12:59
75,000 more young women went to have mammographies done.
225
764000
6000
hơn 75,000 phụ nữ trẻ đã đi chụp tia X vú.
13:05
And of course, "The Vagina Monologues" we know about.
226
770000
2000
Và dĩ nhiên, chúng ta biết về
"The Vagina Monologues".
"The Vagina Monologues".
13:07
And there are stand-up comics
227
772000
2000
Và có nhiều nhiều nhà hài kịch độc thoại
13:09
who are talking about racial issues, about ethnic issues.
228
774000
3000
những người đang nói về
các vấn đề sắc tộc, dân tộc.
các vấn đề sắc tộc, dân tộc.
13:12
So, why is it,
229
777000
2000
Vì thế, tại sao là nó,
13:14
that if we think that we all agree
230
779000
3000
nếu chúng ta nghĩ tất cả
chúng ta đều đồng ý
chúng ta đều đồng ý
13:17
that we need a better world,
231
782000
2000
rằng ta cần một thế giới tốt hơn,
13:19
we need a more just world,
232
784000
2000
ta cần nhiều hơn một thế giới,
13:21
why is it that we are not using the one language
233
786000
2000
tại sao ta lại không
sử dụng một ngôn ngữ
sử dụng một ngôn ngữ
13:23
that has consistently showed us
234
788000
2000
cái cho ta thấy chắc nịch rằng
13:25
that we can break down barriers, that we can reach people?
235
790000
4000
ta có thể phá vỡ mọi rào cản,
ta có thể chạm tới mọi người?
ta có thể chạm tới mọi người?
13:29
What I need to say to the planners of the world,
236
794000
3000
Điều tôi cần nói với những
người lập kế hoạch của thế giới,
người lập kế hoạch của thế giới,
13:32
the governments, the strategists
237
797000
2000
các chính phủ, các chiến lược gia
13:34
is, "You have treated the arts as the cherry on the cake.
238
799000
5000
là, "Anh đã đối xử với nghệ thuật như
với quả cherry trên cái bánh.
với quả cherry trên cái bánh.
13:39
It needs to be the yeast."
239
804000
2000
Nó cần là men rượu cơ.''
13:41
Because, any future planning,
240
806000
3000
Bởi lẽ, bất kỳ kế hoạch tương lai nào,
13:44
if 2048 is when we want to get there,
241
809000
3000
nếu 2048 là lúc chúng ta muốn tới,
13:47
unless the arts are put with the scientists,
242
812000
3000
trừ khi nghệ thuật song hành
với các nhà khoa học,
với các nhà khoa học,
13:50
with the economists,
243
815000
2000
với các nhà kinh tế,
13:52
with all those who prepare for the future, badly,
244
817000
5000
với tất cả những ai chuẩn bị
cho tương lai, một cách tồi tệ,
cho tương lai, một cách tồi tệ,
13:57
we're not going to get there.
245
822000
3000
chúng ta sẽ không đi tới đó.
14:00
And unless this is actually internalized, it won't happen.
246
825000
4000
Và nếu không được tiếp thu,
điều đó sẽ không xảy ra.
điều đó sẽ không xảy ra.
14:04
So, what is it that we require? What is it that we need?
247
829000
3000
Vì thế, thứ ta yêu cầu là gì?
Chúng ta cần gì?
Chúng ta cần gì?
14:07
We need to break down our vision
248
832000
3000
Chúng ta cần phá vỡ tầm nhìn của mình
14:10
of what planners are,
249
835000
2000
về những người lên kế hoạch,
14:12
of what the correct way of a path is.
250
837000
3000
về đường lối đúng đắn của chặng đường đó.
14:15
And to say all these years of trying
251
840000
2000
Và nói về những năm tháng nỗ lực
14:17
to make a better world, and we have failed.
252
842000
2000
khiến thế giới tốt đẹp hơn,
chúng ta đã thất bại.
chúng ta đã thất bại.
14:19
There are more people being raped. There are more wars.
253
844000
3000
Có nhiều người bị cưỡng bức hơn.
Có nhiều chiến tranh hơn.
Có nhiều chiến tranh hơn.
14:22
There are more people dying of simple things.
254
847000
3000
Nhiều người chết bởi những thứ giản đơn.
14:25
So, something has got to give. And that is what I want.
255
850000
3000
Vậy, điều gì đó phải được hy sinh.
Và đó là điều tôi muốn.
Và đó là điều tôi muốn.
14:28
Can I have my last audio track please?
256
853000
3000
Có thể đưa tôi audio
cuối của tôi được không?
cuối của tôi được không?
14:33
Once there was a princess who whistled beautifully.
257
858000
4000
Ngày xưa có một nàng
công chúa huýt sáo rất hay.
công chúa huýt sáo rất hay.
14:37
(Whistling)
258
862000
3000
(Huýt sáo)
14:40
Her father the king said, "Don't whistle."
259
865000
3000
Vua cha của cô nói, "Đừng huýt sáo nữa."
14:43
Her mother the queen said, "Hai, don't whistle."
260
868000
3000
Hoàng hậu mẹ của cô nói,
"Hai, đừng huýt nữa."
"Hai, đừng huýt nữa."
14:46
But the princess continued whistling.
261
871000
3000
Nhưng công chúa tiếp tục huýt sáo.
14:49
(Whistling)
262
874000
4000
(Huýt sáo)
14:53
The years went by and the princess grew up
263
878000
2000
Nhiều năm trôi qua và công chúa lớn lên.
14:55
into a beautiful young woman,
264
880000
2000
thành một cô gái xinh đẹp,
14:57
who whistled even more beautifully.
265
882000
2000
tiếng huýt sáo cũng hay hơn.
14:59
(Whistling)
266
884000
5000
(Huýt sáo)
15:04
Her father the king said, "Who will marry a whistling princess?"
267
889000
4000
Vua cha của cô nói,
"Ai sẽ lấy một công chúa huýt sáo chứ?"
"Ai sẽ lấy một công chúa huýt sáo chứ?"
15:08
Her mother the queen said, "Who will marry a whistling princess?"
268
893000
4000
Mẹ của cô nói,
"Ai sẽ lấy một công chúa huýt sáo chứ?"
"Ai sẽ lấy một công chúa huýt sáo chứ?"
15:12
But the king had an idea.
269
897000
2000
Nhưng nhà vua có một ý tưởng.
15:14
He announced a Swayamvara.
270
899000
2000
Ông đã thông báo một Swayamvara.
15:16
He invited all the princes to come and defeat his daughter at whistling.
271
901000
4000
Ông mời tất cả hoàng tử tới
huýt sáo để đánh bại công chúa
huýt sáo để đánh bại công chúa
15:20
"Whoever defeats my daughter shall have half my kingdom
272
905000
3000
"Bất kỳ ai đánh bại con gái ta sẽ
được một nửa vương quốc
được một nửa vương quốc
15:23
and her hand in marriage!"
273
908000
3000
và được cưới công chúa!"
15:26
Soon the palace filled with princes whistling.
274
911000
5000
Ngay lập tức cung điện tập trung
rất nhiều hoàng tử huýt sáo.
rất nhiều hoàng tử huýt sáo.
15:31
(Whistling)
275
916000
2000
(Huýt sáo)
15:33
Some whistled badly.
276
918000
3000
Một vài người huýt sáo rất tệ.
15:36
Some whistled well.
277
921000
2000
Một vài người huýt sáo giỏi.
15:38
But nobody could defeat the princess.
278
923000
4000
Nhưng không ai có thể đánh bại công chúa.
15:42
"Now what shall we do?" said the king.
279
927000
3000
"Bây giờ chúng ta nên làm gì?"
nhà vua nói.
nhà vua nói.
15:45
"Now what shall we do?" said the queen.
280
930000
2000
"Bây giờ chúng ta nên làm gì?"
hoàng hậu nói.
hoàng hậu nói.
15:47
But the princess said, "Father, Mother, don't worry.
281
932000
3000
Nhưng công chúa nói,
"Cha, Mẹ, đừng lo lắng.
"Cha, Mẹ, đừng lo lắng.
15:50
I have an idea. I am going to go to each of these young men
282
935000
3000
Con có một ý tưởng.
Con sẽ đến gặp mọi chàng trai trẻ
Con sẽ đến gặp mọi chàng trai trẻ
15:53
and I am going to ask them
283
938000
2000
và con sẽ hỏi họ
15:55
if they defeated correctly.
284
940000
2000
nếu họ đánh bại một cách hợp lý.
15:57
And if somebody answers, that shall be my wish."
285
942000
3000
Và nếu ai đó trả lời,
đó sẽ là ước muốn của tôi."
đó sẽ là ước muốn của tôi."
16:00
So she went up to each and said, "Do you accept that I have defeated you?"
286
945000
4000
Vậy là cô gái đi tới mỗi người và nói,
"Ngươi có chấp nhận việc ta đánh bại ngươi không?"
"Ngươi có chấp nhận việc ta đánh bại ngươi không?"
16:04
And they said, "Me? Defeated by a woman?
287
949000
2000
Và họ nói, "Tôi ư?
Bị đánh bại bởii 1 cô gái sao?
Bị đánh bại bởii 1 cô gái sao?
16:06
No way, that's impossible! No no no no no! That's not possible."
288
951000
4000
Không đời nào, điều đó là không thể!
Không không không không không! Điều đó không thể."
Không không không không không! Điều đó không thể."
16:10
Till finally one prince said,
289
955000
2000
Cuối cùng cho đến khi 1 hoàng tử đã nói,
16:12
"Princess, I accept, you have defeated me."
290
957000
4000
"Công chúa, tôi chấp nhận,
cô đã đánh bại tôi."
cô đã đánh bại tôi."
16:18
"Uh-huh ..." she said.
291
963000
2000
"Uh-huh..." công chúa nói.
16:20
"Father, mother, this man shall be my wife."
292
965000
4000
"Bố, mẹ, người đàn ông
này sẽ là vợ của con."
này sẽ là vợ của con."
16:24
(Whistling)
293
969000
5000
(Huýt sáo)
16:29
Thank you.
294
974000
2000
Cảm ơn.
16:31
(Applause)
295
976000
15000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Mallika Sarabhai - Dancer, actor, activistAs the leader of Darpana, Mallika Sarabhai is a pioneer in using dance and the arts for social change.
Why you should listen
Mallika Sarabhai is a powerhouse of communication and the arts in India. Educated in business, she now leads the Darpana dance company, which works in the Bharatanatyam and Kuchipudi forms. She's also a writer, publisher, actor, producer, anchorwoman ... and all her varied forms of artistic engagement are wrapped around a deep social conscience.
In the mid-1980s, she spent five years playing the lead character Draupadi in Peter Brook's Mahabharata in venues around the world. Returning to India, she entered a fertile period of choreography and creativity, starting with the dance Shakti: The Power of Women. She has founded a TV production company that produces activist programming in Gujarati, and runs Mapin, a publisher of books on art and design.
This spring, she made a run for the Lok Sabha, campaigning on a platform of social responsibility, and focusing on the problems of average people in India regardless of caste or language. She came third in her district, Gandhinagar, in Gujarat, but she has continued her campaign to promote social justice there and in the rest of India.
Mallika Sarabhai | Speaker | TED.com