ABOUT THE SPEAKER
Hyeonseo Lee - Activist
As a child growing up in North Korea, Hyeonseo Lee thoght her country was the "best on the planet." It wasn't until the famine of the 90s that she began to wonder. She escaped the country at 17-years-old to begin a life in hiding as a refugee in China. Hers is a harrowing, personal tale of survival and hope -- and a powerful reminder of those who face constant danger, even when the border is far behind.

Why you should listen

 

Hyeonseo Lee grew up in North Korea but escaped to China in 1997. In 2008, when she was 28-years-old, she came to Seoul, South Korea, where she struggled to adjust to life in the bustling city. North Korean defectors often have a hard time in South Korea, she noted in the Wall Street Journal: "We defectors have to start from scratch. Prejudice against North Koreans and icy stares were other obstacles that were hard to cope with."
 
Now a student at Hankuk University of Foreign Studies, she has become an advocate for fellow refugees, even helping close relatives leave North Korea after they were targeted. Her dream? As she told the Korea Times, she'd like to work at the UN or an NGO that advocates for the human rights of North Koreans, including their right to be treated as political refugees.

She has a new book called The Girl with Seven Names.

More profile about the speaker
Hyeonseo Lee | Speaker | TED.com
TED2013

Hyeonseo Lee: My escape from North Korea

Хёонсэо Ли: Хойд Солонгосоос зугтсан минь

Filmed:
13,915,716 views

Хойд Солонгост өсч торнихдоо, Хёонсэо Ли өөрийн улсаа ''дэлхийн хамгийн сайхан нь'' гэж боддог байв. 90-аад оны өлсгөсөн нүүрлэхэд тэр эргэлзэж эхэлсэн. 14 настайдаа улсаасаа зугтан Хятадад дүрвэгч болон нуугдах болсон. Түүний түүх сэтгэл эмзэглүүлсэн, амьд үлдэх болон найдварын тухай өгүүлнэ. Мөн хил хязгаар ард үлдсэн ч үргэлжийн аюултай нүүр тулгардаг хүмүүсийн тухай хүчтэй сануулга байх болно.
- Activist
As a child growing up in North Korea, Hyeonseo Lee thoght her country was the "best on the planet." It wasn't until the famine of the 90s that she began to wonder. She escaped the country at 17-years-old to begin a life in hiding as a refugee in China. Hers is a harrowing, personal tale of survival and hope -- and a powerful reminder of those who face constant danger, even when the border is far behind. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
When I was little,
0
357
1351
Би хүүхэд байхдаа өөрийн эх орныг дэлхийд
хамгийн сайхан нь гэж боддог байлаа.
00:17
I thought my country was the best on the planet,
1
1708
3362
00:20
and I grew up singing a song called "Nothing To Envy."
2
5070
3375
Би ''Атаархах зүйл үгүй'' гэдэг
дуу дуулж өссөн.
00:24
And I was very proud.
3
8445
2635
Би их л бахархдаг байлаа.
00:26
In school, we spent a lot of time
4
11080
1788
Сургуульд байхдаа бид Ким Ил Сунгийн
түүхийг сурахад их цаг зарцуулдаг байсан,
00:28
studying the history of Kim Il-Sung,
5
12868
1761
00:30
but we never learned much about the outside world,
6
14629
3942
гэхдээ гадаад ертөнцийн талаар
огт сурч байгаагүй.
00:34
except that America, South Korea, Japan are the enemies.
7
18571
4950
Харин Америк, Өмнөд Солонгос, Японыг
манай дайснууд гэдгийг мэддэг байлаа.
00:39
Although I often wondered about the outside world,
8
23521
3214
Гадаад ертөнцийн талаар боддог байсан ч,
00:42
I thought I would spend my entire life in North Korea,
9
26735
4148
бүхий л амьдралаа Хойд Солонгост өнгөрөөнө
гэж боддог байсан.
00:46
until everything suddenly changed.
10
30883
3704
Гэнэт бүх зүйл өөрчлөгдсөн.
00:50
When I was seven years old, I saw my first public execution,
11
34587
4760
Би 7 настай байхдаа олны нүдэн дээр
цаазаар авахыг хамгийн анх харсан.
00:55
but I thought my life in North Korea was normal.
12
39347
3258
Гэсэн ч Хойд Солонгосын амьдрал маань
энгийн гэж бодсон хэвээр.
00:58
My family was not poor,
13
42605
2112
Манай гэр бүл ядуу байгаагүй,
01:00
and myself, I had never experienced hunger.
14
44717
3533
би хэзээ ч өлсөж
үзээгүй байсан.
01:04
But one day, in 1995, my mom brought home a letter
15
48250
4503
Гэтэл 1995 оны нэг өдөр ээж маань
хамт ажилладаг хүнийхээ эгчээс
01:08
from a coworker's sister.
16
52753
2063
нэгэн захиа авч ирсэн.
01:10
It read, "When you read this, all five family members
17
54816
5134
''Чи энийг унших үед,
манай гэр бүлийн 5 гишүүн энэ хорвоод
байхгүй байх болно.
01:15
will not exist in this world,
18
59950
2740
01:18
because we haven't eaten for the past two weeks.
19
62690
4151
Бид өнгөрсөн гурван долоо хоног
юу ч идээгүй.
01:22
We are lying on the floor together,
20
66841
2472
Бид шалан дээр хамтдаа хэвтэж байна.
01:25
and our bodies are so weak we are ready to die."
21
69313
8711
Бие үнэхээр сульдаж,
үхлээ хүлээж байна.''
01:33
I was so shocked.
22
78024
3307
Би үнэхээр их цочирдсон.
01:37
This was the first time I heard
23
81331
2146
Улсын маань хүмүүс зовж байгааг
анхны удаагаа сонссон нь энэ байлаа.
01:39
that people in my country were suffering.
24
83477
4237
01:43
Soon after, when I was walking past a train station,
25
87714
3310
Удалгүй галт тэрэгний зогсоолын
хажуугаар өнгөрөхдөө,
01:46
I saw something terrible
26
91024
1385
өнөөг хүртэл мартаж чадаагүй
аймшигт дүр зургийг харсан.
01:48
that I can't erase from my memory.
27
92409
3824
01:52
A lifeless woman was lying on the ground,
28
96233
3168
Амьгүй бүсгүй газар хэвтэж,
01:55
while an emaciated child in her arms
29
99401
3189
түүний тэвэрт турж эцсэн хүүхэд
01:58
just stared helplessly at his mother's face.
30
102590
4410
ээжийнхээ царай руу
өрөвдөлтэйгээр ширтэж байв.
02:02
But nobody helped them, because they were so focused
31
107000
4240
Хэн ч тэдэнд туслаагүй
учир нь өөрсдийгөө болон гэр бүлээ
аврахаар хичээж байсан.
02:07
on taking care of themselves and their families.
32
111240
4625
02:11
A huge famine hit North Korea in the mid-1990s.
33
115865
4117
1990 оны дундуур маш хүнд өлсгөлөн Хойд
Солонгост нүүрлэсэн.
02:15
Ultimately, more than a million North Koreans
34
119982
2735
Эцэст нь сая гаруй хүн
өлсгөлөнгөөр нас барж,
02:18
died during the famine, and many only survived
35
122717
3317
олон хүмүүс өвс, шавж болон модны
холтос идэж амь гарсан.
02:21
by eating grass, bugs and tree bark.
36
126034
5649
02:27
Power outages also became more and more frequent,
37
131683
3284
Тог тасрах нь түгээмэл болж,
02:30
so everything around me was completely dark at night
38
134967
4357
шөнөдөө эргэн тойрон хав харанхуй
02:35
except for the sea of lights in China,
39
139324
2552
зөвхөн Хятадын далайгаас гарах гэрэл
02:37
just across the river from my home.
40
141876
2480
голын цаанаас харагддаг
байсан.
02:40
I always wondered why they had lights but we didn't.
41
144356
5324
Яагаад тэд тогтой байхад
бидэнд байхгүйг гайхдаг байлаа.
02:45
This is a satellite picture showing North Korea at night
42
149680
4344
Энэ хиймэл дагуулаас авсан Хойд
Солонгосын шөнийг зураг
хөрш орнуудтай харьцуулсан нь.
02:49
compared to neighbors.
43
154024
3412
02:53
This is the Amrok River,
44
157436
1943
Энэ бол Амнок гол.
02:55
which serves as a part of the border
45
159379
2371
Хойд Солонгос болон Хятадын
хилийн нэг хэсэг.
02:57
between North Korea and China.
46
161750
2684
03:00
As you can see, the river can be very narrow
47
164434
2464
Харж байгаачлан гол зарим хэсгээрээ
их нарийн байдаг бөгөөд,
03:02
at certain points, allowing North Koreans to secretly cross.
48
166898
5996
Хойд Солонгосчууд нууцаар гатлах
боломжтой байдаг.
03:08
But many die.
49
172894
1624
Гэвч олон хүн амиа алддаг.
03:10
Sometimes, I saw dead bodies floating down the river.
50
174518
7466
Заримдаа би цогцос гол даган урсаж
байхыг хардаг байсан.
03:17
I can't reveal many details [about] how I left North Korea,
51
181984
4940
Би Хойд Солонгосыг хэрхэн орхисон
талаараа дэлгэрэнгүй ярьж чадахгүй ч
03:22
but I only can say that during the ugly years of the famine
52
186924
4263
гэхдээ хэлж чадах ганц зүйл маань
өлсгөлөнгийн муухай жилүүдэд
03:27
I was sent to China to live with distant relatives.
53
191187
5303
би холын хамаатнуудтайгаа амьдрахаар
Хятад руу явсан.
03:32
But I only thought
54
196490
1700
Би гэхдээ гэр бүлээсээ түр хугацаанд
03:34
that I would be separated from my family for a short time.
55
198190
4287
салж байна л гэж бодсон.
03:38
I could have never imagined
56
202477
1692
Буцаад хамтдаа амьдрах хүртэл
03:40
that it would take 14 years to live together.
57
204169
4493
14 жил болох юм гэж
төсөөлөөгүй.
03:44
In China, it was hard living as a young girl without my family.
58
208662
4424
Хятад улсад, гэр бүлгүй жаахан охин
амьдрахад хэцүү байсан.
03:48
I had no idea what life was going to be like
59
213086
3343
Хойд Солонгосын дүрвэгчийн
амьдралын талаар
03:52
as a North Korean refugee,
60
216429
1837
огтхон ч төсөөлөл байгаагүй.
03:54
but I soon learned it's not only extremely difficult,
61
218266
3536
Удалгүй энэ нь зөвхөн хэцүү биш,
03:57
it's also very dangerous,
62
221802
2647
бас үнэхээр аюултай болохыг мэдсэн.
04:00
since North Korean refugees are considered in China
63
224449
4890
Учир нь Хойд Солонгосын дүрвэгчид Хятад
улсад хууль бус цагаачид гэж тооцогддог.
04:05
as illegal migrants.
64
229339
2839
Иймд хэн болох маань илчлэгдэх
вий гэхээс үргэлж айдаг байв.
04:08
So I was living in constant fear
65
232178
2274
04:10
that my identity could be revealed,
66
234452
2543
Ингэвэл би эх орон руугаа аймшигт
хувь заяатай буцаагдана,
04:12
and I would be repatriated to a horrible fate
67
236995
3137
04:16
back in North Korea.
68
240132
2756
буцаад л Хойд Солонгос руу.
04:18
One day, my worst nightmare came true,
69
242888
2712
Нэг өдөр миний аймшигт хар дарсан зүүд
биеллээ олсон.
04:21
when I was caught by the Chinese police
70
245600
2838
Хятад цагдаа нарт баригдчихсан.
04:24
and brought to the police station for interrogation.
71
248438
3999
Ингээд би цагдаагийн хэлтэст
байцаагдахаар очсон.
04:28
Someone had accused me of being North Korean,
72
252437
3438
Хэн хэгэн намайг Хойд Солонгос хүн
хэмээн хардаж,
04:31
so they tested my Chinese language abilities
73
255875
3685
тиймээс тэд миний Хятад хэлийг шалган
04:35
and asked me tons of questions.
74
259560
3323
маш олон асуултууд асуусан.
04:38
I was so scared,
75
262883
2273
Би үнэхээр айсан байсан.
04:41
I thought my heart was going to explode.
76
265156
3008
Зүрх минь дэлбэрэх нь гэж бодсон.
04:44
If anything seemed unnatural, I could be imprisoned
77
268164
3498
Хэрэв аль нэг зүйл буруу байвал,
би шоронд сууж, нутаг буцаагдана.
04:47
and repatriated.
78
271662
2184
04:49
I thought my life was over,
79
273846
2447
Амьдрал минь дууслаа гэж бодсон.
04:52
but I managed to control all the emotions inside me
80
276293
3239
Гэхдээ сэтгэл хөдлөлөө барьж,
04:55
and answer the questions.
81
279532
1958
бүх асуултанд хариулсан.
04:57
After they finished questioning me,
82
281490
2172
Намайг байцааж дууссаны дараа,
04:59
one official said to another,
83
283662
2125
нэг түшмэл нөгөөдөө,
05:01
"This was a false report.
84
285787
2078
''Энэ чинь худлаа мэдээлэл байна.
Хойд Солонгос хүн биш байна'' гэсэн.
05:03
She's not North Korean."
85
287865
1932
05:05
And they let me go. It was a miracle.
86
289797
4222
Тэгээд л тэд намайг тавьж явуулсан.
Гайхамшиг.
05:09
Some North Koreans in China seek asylum
87
294019
2871
Хятадад байдаг зарим Хойд Солонгосчууд
гадаад элчингээс орогнол хүсдэг.
05:12
in foreign embassies,
88
296890
2323
05:15
but many can be caught by the Chinese police
89
299213
3316
Гэхдээ ихэнхи нь Хятад цагдаад баригдан
05:18
and repatriated.
90
302529
1460
буцаагдах аюултай.
05:19
These girls were so lucky.
91
303989
2177
Энэ охид үнэхээр азтай.
05:22
Even though they were caught,
92
306166
1616
Баригдсан ч гэсэн,
05:23
they were eventually released
93
307782
1354
эцэст нь олон улсаас тавьсан
шаардлагаар суллагдсан.
05:25
after heavy international pressure.
94
309136
3348
05:28
These North Koreans were not so lucky.
95
312484
3341
Эдгээр Хойд Солонгосчуудад аз таараагүй.
05:31
Every year, countless North Koreans are caught in China
96
315825
3915
Жил бүр тоо томшгүй Хойд Солонгосчууд
Хятадад баригдаж
05:35
and repatriated to North Korea,
97
319740
2712
Хойд Солонгос руу буцаагддаг.
05:38
where they can be tortured, imprisoned
98
322452
3534
Тэнд тамлагдаж, хоригдож,
нийтийн нүдэн дээр цаазлагддаг.
05:41
or publicly executed.
99
325986
2791
05:44
Even though I was really fortunate to get out,
100
328777
3104
Би зугтаж гарсан хувьтай ч,
05:47
many other North Koreans have not been so lucky.
101
331881
3058
олон Хойд Солонгосчуудад тийм
аз тохиогоогүй.
05:50
It's tragic that North Koreans have to hide their identities
102
334939
3801
Хойд Солонгосчууд хэн гэдгээ нууж
амьд үлдэхийн төлөө тэмцдэг нь
05:54
and struggle so hard just to survive.
103
338740
4194
үнэхээр эмгэнэлтэй.
05:58
Even after learning a new language and getting a job,
104
342934
3038
Шинэ хэл сураад ажил олсон ч гэсэн,
06:01
their whole world can be turned upside down in an instant.
105
345972
3881
хорвоо ертөнц хормын дотор л
орвонгоороо эргэж болно.
06:05
That's why, after 10 years of hiding my identity,
106
349853
3736
Тиймээс ч 10 жил хэн гэдгээ
нуусны дараа
06:09
I decided to risk going to South Korea,
107
353589
4282
би Өмнөд Солонгос руу явах эрсдэлтэй
шийдвэр гаргасан.
06:13
and I started a new life yet again.
108
357871
3075
Мөн би дахин шинэ амьдрал эхлүүлсэн.
06:16
Settling down in South Korea was a lot more challenging
109
360946
3143
Өмнөд Солонгост суурьших
миний төсөөлснөөс ч
хэцүү байсан.
06:19
than I had expected.
110
364089
2060
06:22
English was so important in South Korea,
111
366149
3429
Өмнөд Солонгост Англи хэл үнэхээр чухал
байсан учир
06:25
so I had to start learning my third language.
112
369578
3283
би 3 дахь хэлээ сурч эхэлсэн.
06:28
Also, I realized there was a wide gap
113
372861
3177
Мөн Хойд болон Өмнөдийн ялгаа маш их
байсныг ойлгосон.
06:31
between North and South.
114
376038
1983
06:33
We are all Korean, but inside,
115
378021
2177
Бид бүгд Солонгосчууд байсан ч дотроо бол
06:36
we have become very different
116
380198
1840
67 жилийн хуваагдмал байснаас
маш өөр болсон байсан.
06:37
due to 67 years of division.
117
382038
3592
06:41
I even went through an identity crisis.
118
385630
4039
Би өөрийгөө таних хямралд хүртэл орсон.
06:45
Am I South Korean or North Korean?
119
389669
3240
Би Өмнөд Солонгос уу
эсвэл Хойд Солонгос уу?
06:48
Where am I from? Who am I?
120
392909
2959
Би хаанаас ирсэн юм бэ?
Хэн юм бэ?
06:51
Suddenly, there was no country
121
395868
2036
Гэнэт л миний эх орон гэж
бахархах зүйл байхгүй болчихсон.
06:53
I could proudly call my own.
122
397904
5411
06:59
Even though adjusting to life in South Korea was not easy,
123
403315
3991
Өмнөд Солонгосын амьдралд дасах амар
байгаагүй ч
07:03
I made a plan.
124
407306
1176
би төлөвлөгөө гаргаж, их сургуулийн
элсэлтийн шалгалтанд бэлдэж эхэлсэн.
07:04
I started studying for the university entrance exam.
125
408482
3453
07:07
Just as I was starting to get used to my new life,
126
411935
4015
Шинэ амьдралдаа дөнгөж дасаж байхдаа
07:11
I received a shocking phone call.
127
415950
2543
цочирдмоор дуудлага хүлээн авсан.
07:14
The North Korean authorities
128
418493
1421
Хойд Солонгосын эрх мэдэлтнүүд
миний гэр бүлдээ явуулсан
07:15
intercepted some money that I sent to my family,
129
419914
2712
мөнгийг маань хурааж,
07:18
and, as a punishment, my family was going
130
422626
2732
шийтгэлд нь манай гэр бүлийг
07:21
to be forcibly removed
131
425358
2337
07:23
to a desolate location in the countryside.
132
427695
3468
цөллөгт явуулах болсон.
07:27
They had to get out quickly,
133
431163
2720
Тэд яаралтай зугтах хэрэгтэй болсон.
07:29
so I started planning how to help them escape.
134
433883
3565
Ингээд би тэднийг зугтаалгахаар
төлөвлөж эхэлсэн.
07:33
North Koreans have to travel incredible distances
135
437448
3482
Хойд Солонгосчууд эрх чөлөөнд
хүрэхийн тулд
07:36
on the path to freedom.
136
440930
2629
итгэмээргүй хол зам туулдаг.
07:39
It's almost impossible to cross the border
137
443559
2823
Хойд болон Өмнөд Солонгосын
хил давах нь
07:42
between North Korea and South Korea,
138
446382
2858
бараг л бүтэшгүй зүйл.
07:45
so, ironically, I took a flight back to China
139
449240
3466
Ингээд би Хятад руу
буцаж нисээд
07:48
and I headed toward the North Korean border.
140
452706
3622
Хойд Солонгосын хил рүү зүглэсэн.
07:52
Since my family couldn't speak Chinese,
141
456328
2864
Гэрийнхэн маань Хятадаар ярьж чадахгүй
учраас
07:55
I had to guide them,
142
459192
2216
3200км газар Хятад болон,
зүүн өмнөд Ази руу
07:57
somehow, through more than 2,000 miles in China
143
461408
3803
би өөрөө газарчлах хэрэгтэй болсон.
08:01
and then into Southeast Asia.
144
465211
3263
08:04
The journey by bus took one week,
145
468474
2542
Автобусаар 7 хоног явж,
хэд хэдэн удаа баригдах шахсан.
08:06
and we were almost caught several times.
146
471016
3015
08:09
One time, our bus was stopped
147
474031
2641
Нэг удаа автобусыг
Хятад цагдаа зогсоож шалгасан.
08:12
and boarded by a Chinese police officer.
148
476672
4459
08:17
He took everyone's I.D. cards,
149
481131
2103
Тэр хүн бүрийн үнэмлэхийг аваад
асуулт асууж эхэлсэн.
08:19
and he started asking them questions.
150
483234
2633
08:21
Since my family couldn't understand Chinese,
151
485867
3595
Гэрийнхэн маань Хятад хэл ойлгохгүй учир,
08:25
I thought my family was going to be arrested.
152
489462
4134
баригдах нь дээ гэж бодсон.
08:29
As the Chinese officer approached my family,
153
493596
2981
Хятад цагдаа гэрийнхэн рүү
дөхөж ирэх үед
08:32
I impulsively stood up, and I told him
154
496577
2509
би гэнэт босч зогсоод
08:34
that these are deaf and dumb people
155
499086
2667
эдгээр хүмүүс миний харгалзаж буй
дүлий бас тэнэг хүмүүс гэж хэлсэн.
08:37
that I was chaperoning.
156
501753
2205
08:39
He looked at me suspiciously,
157
503958
2174
Тэр надруу сэжигтэй харсан ч
08:42
but luckily he believed me.
158
506132
3884
азаар надад итгэсэн.
Бид Лаос улсын хил хүртэл явж чадсан.
08:45
We made it all the way to the border of Laos,
159
510016
3111
08:49
but I had to spend almost all my money
160
513127
4627
Гэхдээ би бараг бүх мөнгөө
Лаосын хил хамгаалагчдад
08:53
to bribe the border guards in Laos.
161
517754
2744
хахууль болгож өгсөн.
08:56
But even after we got past the border,
162
520498
2853
Хил давж чадсан ч гэсэн,
08:59
my family was arrested and jailed
163
523351
2905
гэрийнхэн маань баривчлагдаж, хууль бусаар
хил давсан хэргээр шоронд орсон.
09:02
for illegal border crossing.
164
526256
2509
09:04
After I paid the fine and bribe,
165
528765
2216
Бүх төлбөр болон хахуулийг төлсний дараа,
09:06
my family was released in one month,
166
530981
3589
гэр бүлийнхэн маань
нэг сарын дараа суллагдсан.
09:10
but soon after, my family was arrested and jailed again
167
534570
3816
Гэсэн ч удалгүй Лаосын нийслэлд
09:14
in the capital of Laos.
168
538386
2439
дахин баривчлагдсан.
09:16
This was one of the lowest points in my life.
169
540825
4568
Энэ миний амьдралын хамгийн хэцүү
үеийн нэг байсан.
09:21
I did everything to get my family to freedom,
170
545393
5389
Гэр бүлээ эрх чөлөөнд хүргэхийн тулд би
бүхнийг хийсэн ч,
09:26
and we came so close,
171
550782
2374
ийм ойрхон ирээд
09:29
but my family was thrown in jail
172
553156
2297
Өмнөд Солонгосын элчинтэй тун ойрхон газар
09:31
just a short distance from the South Korean embassy.
173
555453
3544
тэд маань шоронд орсон.
09:34
I went back and forth between the immigration office
174
558997
3026
Цагаачдын оффис болон
цагдаагийн газрын хооронд
09:37
and the police station,
175
562023
1731
эргэж буцан их явсан.
09:39
desperately trying to get my family out,
176
563754
3028
Гэр бүлээ суллуулахын тулд цөхрөлгүй
хичээсэн.
09:42
but I didn't have enough money
177
566782
1452
Гэвч надад торгууль эсвэл хахууль
төлөх хангалттай мөнгө байгаагүй.
09:44
to pay a bribe or fine anymore.
178
568234
2627
09:46
I lost all hope.
179
570861
1794
Би хамаг найдвараа алдсан.
09:48
At that moment, I heard one man's voice ask me,
180
572655
3701
Тэр үед нэг залуу надаас
09:52
"What's wrong?"
181
576356
1491
''Юу болоов?'' гэж асуусан.
09:53
I was so surprised
182
577847
1597
Огт танихгүй хүн асуух сэтгэлтэй
байгаад их гайхсан.
09:55
that a total stranger cared enough to ask.
183
579444
3933
09:59
In my broken English, and with a dictionary,
184
583377
2554
Муухан Англи хэлээрээ толь бичиг
ашиглан,
10:01
I explained the situation, and without hesitating,
185
585931
3954
нөхцөл байдыг тайлбарлахад,
огтхон ч эргэлзэлгүйгээр
10:05
the man went to the ATM
186
589885
2053
тэр АТМ руу явж
10:07
and he paid the rest of the money for my family
187
591938
2995
хэрэгтэй бүх мөнгийг төлөөд
гэр бүлийнхнийг маань болон
10:10
and two other North Koreans to get out of jail.
188
594933
4064
өөр 2 Хойд Солонгосчуудыг
шоронгоос гаргасан.
10:14
I thanked him with all my heart, and I asked him,
189
598997
3404
Бүхий л сэтгэлээрээ би түүнд талархсанаа
илэрхийлж,
''Та яагаад надад тусалж байгаа
юм бэ'' гэхэд
10:18
"Why are you helping me?"
190
602401
2374
10:20
"I'm not helping you," he said.
191
604775
2295
''Би чамд туслаагүй ээ''
10:22
"I'm helping the North Korean people."
192
607070
3251
''Би Хойд Солонгосын хүмүүст
тусалж байна'' гэсэн.
10:26
I realized that this was a symbolic moment in my life.
193
610321
4498
Энэ миний амьдралд их бэлэгдэлтэй мөч
гэдгийг ойлгосон.
10:30
The kind stranger symbolized new hope for me
194
614819
3589
Сайхан сэтгэлт танихгүй хүн найдварыг
надад мөн Хойд Солонгосчуудад бэлэгдсэн.
10:34
and the North Korean people when we needed it most,
195
618408
3398
Бидэнд хамгийн хэрэгтэй мөчид.
10:37
and he showed me the kindness of strangers
196
621806
3251
Мөн тэр хүний энэрэнгүй сэтгэл
болон ОУ-ын нийгэмлэгүүдийн дэмжлэг
10:40
and the support of the international community
197
625057
2610
10:43
are truly the rays of hope we North Korean people need.
198
627667
5221
Хойд Солонгосчуудад хэрэгтэй
итгэлийн дөл гэдгийг харуулсан.
10:48
Eventually, after our long journey,
199
632888
2486
Урт аяллын эцэст
гэр бүлтэйгээ би Өмнөд Солонгост дахин
уулзсан.
10:51
my family and I were reunited in South Korea,
200
635374
3397
10:54
but getting to freedom is only half the battle.
201
638771
3454
Гэвч эрх чөлөөнд хүрэх нь зөвхөн
тулааны тал нь.
10:58
Many North Koreans are separated from their families,
202
642225
3623
Олон Хойд Солонгосчууд гэр бүлээсээ
тусгаарлагдаад
11:01
and when they arrive in a new country,
203
645848
2813
шинэ улсад ирэхдээ,
11:04
they start with little or no money.
204
648661
3644
бага эсвэл ямар ч мөнгөгүй эхэлдэг.
11:08
So we can benefit from the international community
205
652305
3026
Тиймээс бидэнд ОУ-ын нийгэмлэгээс
боловсрол, Англи хэлний хичээл,
11:11
for education, English language training,
206
655331
3005
ажлын дадлага болон өөр
тусламжууд авах нь нэмэртэй.
11:14
job training, and more.
207
658336
2363
11:16
We can also act as a bridge
208
660699
2114
Мөн бид Хойд Солонгос дахь хүмүүс ба
11:18
between the people inside North Korea
209
662813
2125
гадаад ертөнцийн хооронд гүүр болж болно.
11:20
and the outside world,
210
664938
1980
11:22
because many of us stay in contact
211
666918
2724
Учир нь олон хүмүүс тэндэх гэр бүлтэйгээ
холбоотой байж,
11:25
with family members still inside,
212
669642
2769
11:28
and we send information and money
213
672411
2182
мэдээлэл болон мөнгө явуулж
11:30
that is helping to change North Korea from inside.
214
674593
4568
Хойд Солонгосыг дотроосоо
өөрчлөгдөхөд нь нэмэр болдог.
11:35
I've been so lucky, received so much help
215
679161
3037
Би үнэхээр азтай байж, маш их туслалцаа,
урам зориг авсан учир
11:38
and inspiration in my life,
216
682198
2205
11:40
so I want to help give aspiring North Koreans
217
684403
3344
хүсэл эрмэлзэлтэй Хойд Солонгосчуудад
11:43
a chance to prosper
218
687747
2776
олон улсын тусламжтайгаар дэвжих
боломж олгоход тусламаар байна.
11:46
with international support.
219
690523
3038
11:49
I'm confident that you will see more and more
220
693561
2486
Та нар илүү олон Хойд Солонгосчуудыг
11:51
North Koreans succeeding all over the world,
221
696047
2757
дэлхий дахинд болон TED тайзан дээр
амжилттай байхыг
11:54
including the TED stage.
222
698804
2351
харна гэдэгт итгэлтэй байна.
11:57
Thank you.
223
701155
2622
Баярлалаа.
(Алга Ташилт)
11:59
(Applause)
224
703777
9722
Translated by Uyanga Gantulga
Reviewed by Marla Munkh-Achit

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Hyeonseo Lee - Activist
As a child growing up in North Korea, Hyeonseo Lee thoght her country was the "best on the planet." It wasn't until the famine of the 90s that she began to wonder. She escaped the country at 17-years-old to begin a life in hiding as a refugee in China. Hers is a harrowing, personal tale of survival and hope -- and a powerful reminder of those who face constant danger, even when the border is far behind.

Why you should listen

 

Hyeonseo Lee grew up in North Korea but escaped to China in 1997. In 2008, when she was 28-years-old, she came to Seoul, South Korea, where she struggled to adjust to life in the bustling city. North Korean defectors often have a hard time in South Korea, she noted in the Wall Street Journal: "We defectors have to start from scratch. Prejudice against North Koreans and icy stares were other obstacles that were hard to cope with."
 
Now a student at Hankuk University of Foreign Studies, she has become an advocate for fellow refugees, even helping close relatives leave North Korea after they were targeted. Her dream? As she told the Korea Times, she'd like to work at the UN or an NGO that advocates for the human rights of North Koreans, including their right to be treated as political refugees.

She has a new book called The Girl with Seven Names.

More profile about the speaker
Hyeonseo Lee | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM