ABOUT THE SPEAKER
Karen Tse - Anti-torture activist
In too many countries, it's still normal to torture prisoners for confessions and information. Karen Tse works to end that.

Why you should listen

A former public defender, Karen Tse developed an interest in the intersection of criminal law and human rights after observing Southeast Asian refugees held in a local prison without trial, often tortured to obtain "confessions." In 1994, she moved to Cambodia to train the country's first core group of public defenders. Under the auspices of the UN, she trained judges and prosecutors, and established the first arraignment court in Cambodia.

In 2000, Tse founded International Bridges to Justice to help create systemic change in criminal justice and promote basic rights of legal representation for defendants on the ground. Her foundation complements the work of witness groups, who do the equally vital work of advocacy, reports, photographs. Tse's group helps governments build new systems that respect individual rights. In IBJ's first years, she negotiated groundbreaking measures  in judicial reform with the Chinese, Vietnamese and Cambodian governments. It now works in sixteen countries, including Rwanda, Burundi and India.

She says: "I believe it is possible to end torture in my lifetime."

More profile about the speaker
Karen Tse | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Karen Tse: How to stop torture

Karen Tse: Jak powstrzymać tortury

Filmed:
599,891 views

Nie tylko więźniowie polityczni są torturowani - ogromna większość tortur prawnych ma miejsce podczas zwykłych spraw, nawet w "funkcjonującym" systemie prawnym. Karen Tse, aktywistka społeczna, pokaże jak możemy i jak powinniśmy przeciwstawić się i zakończyć proceduralne tortury.
- Anti-torture activist
In too many countries, it's still normal to torture prisoners for confessions and information. Karen Tse works to end that. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
In 1994, I walkedchodził into a prisonwięzienie in CambodiaKambodża,
0
1000
4000
W 1994 roku, weszłam do więzienia w Kambodży,
00:20
and I metspotkał a 12-year-old-roczny boychłopak
1
5000
3000
spotkałam dwunastolatka,
00:23
who had been torturedtorturowany
2
8000
2000
który był torturowany
00:25
and was deniedodmówiono accessdostęp to counselrada.
3
10000
2000
i odmówiono mu dostępu do prawnika.
00:27
And as I lookedspojrzał into his eyesoczy, I realizedrealizowany
4
12000
2000
Patrząc mu w oczy, uświadomiłam sobie,
00:29
that for the hundredssetki of letterslisty I had writtenpisemny
5
14000
2000
że pisząc setki listów
00:31
for politicalpolityczny prisonerswięźniowie, that I would never have
6
16000
3000
w imieniu więźniów politycznych, nigdy nie napisałabym
00:34
writtenpisemny a letterlist for him,
7
19000
2000
listu dla niego,
00:36
because he was not a 12-year-old-roczny boychłopak who
8
21000
2000
ponieważ nie był 12-letnim chłopcem, który
00:38
had doneGotowe something importantważny for anybodyktoś.
9
23000
2000
zrobił coś ważnego dla innych.
00:40
He was not a politicalpolityczny prisonerwięzień.
10
25000
2000
Nie był więźniem politycznym.
00:42
He was a 12-year-old-roczny boychłopak who had
11
27000
2000
Był dwunastolatkiem, który
00:44
stolenskradziony a bicyclerower.
12
29000
2000
ukradł rower.
00:46
What I alsorównież realizedrealizowany at that pointpunkt was that
13
31000
2000
Również uświadomiłam sobie wtedy,
00:48
it was not only CambodiaKambodża, but
14
33000
2000
że nie tylko w Kambodży,
00:50
of the 113
15
35000
2000
ale w 113 krajach rozwijających się
00:52
developingrozwijanie countrieskraje that torturetorturować,
16
37000
2000
stosowane są tortury,
00:54
93 of these countrieskraje have all passedminęło lawsprawa
17
39000
3000
93 państwa spośród nich uchwaliły prawa,
00:57
that say you have a right to a lawyerprawnik
18
42000
2000
mówiące, że masz prawo do adwokata
00:59
and you have a right not to be torturedtorturowany.
19
44000
3000
i masz prawo nie być torturowanym.
01:02
And what I recognizeduznane was that there was an
20
47000
2000
I zdałam sobie sprawę, że powstała
01:04
incredibleniesamowite windowokno of opportunityokazja for us
21
49000
2000
niesamowita możliwość dla nas,
01:06
as a worldświat communityspołeczność to come togetherRazem
22
51000
3000
jako światowej społeczności, by wspólnie
01:09
and endkoniec torturetorturować as an investigativeśledczych toolnarzędzie.
23
54000
3000
zakazać stosowania tortur, jako narzędzia śledczego.
01:12
We oftenczęsto think of torturetorturować as beingistota
24
57000
2000
Często myślimy o torturach
01:14
politicalpolityczny torturetorturować or reservedzastrzeżone for
25
59000
2000
jako o torturach politycznych lub zarezerwowanych
01:16
just the worstnajgorszy, but, in factfakt,
26
61000
3000
tylko dla najgorszych, ale w praktyce,
01:19
95 percentprocent of torturetorturować todaydzisiaj
27
64000
2000
95% tortur w dzisiejszych czasach,
01:21
is not for politicalpolityczny prisonerswięźniowie.
28
66000
2000
stosowanych jest akurat nie w przypadku więźniów politycznych.
01:23
It is for people who are
29
68000
2000
Stosuje się je w przypadku ludzi
01:25
in broken-downrozbity legalprawny systemssystemy,
30
70000
2000
w niedziałających systemach prawnych,
01:27
and unfortunatelyNiestety because torturetorturować is
31
72000
2000
i niestety, ponieważ tortury są
01:29
the cheapestnajtańsze formformularz of investigationdochodzenie --
32
74000
2000
najtańszą formą dochodzenia -
01:31
it's cheapertaniej than havingmający a legalprawny systemsystem,
33
76000
2000
są tańsze od systemu prawnego,
01:33
cheapertaniej than havingmający a lawyerprawnik
34
78000
2000
tańsze od adwokata
01:35
and earlywcześnie accessdostęp to counselrada --
35
80000
2000
i wczesnego dostępu do niego -
01:37
it is what happensdzieje się mostwiększość of the time.
36
82000
2000
tak najczęściej właśnie się dzieje.
01:39
I believe todaydzisiaj that it is possiblemożliwy for us
37
84000
2000
Wierzę, że w dzisiejszych czasach, mamy możliwość,
01:41
as a worldświat communityspołeczność, if we make a decisiondecyzja,
38
86000
3000
jako światowa społeczność, podjąć decyzję,
01:44
to come togetherRazem and endkoniec torturetorturować
39
89000
2000
by zebrać się i jeszcze za naszego życia
01:46
as an investigativeśledczych toolnarzędzie in our lifetimeżycie,
40
91000
3000
skończyć z torturami wykorzystywanymi w śledztwach,
01:49
but it will requirewymagać threetrzy things.
41
94000
2000
ale wymaga to trzech rzeczy.
01:51
First is the trainingtrening, empowermentupodmiotowienie,
42
96000
3000
Po pierwsze, szkolenie, upoważnienie
01:54
and connectionpołączenie of defendersobrońcy worldwidena calym swiecie.
43
99000
3000
i światowa siatka obrońców.
01:57
The seconddruga is insuringubezpieczenia that there is
44
102000
3000
Po drugie, upewnienie się, że istnieje
02:00
systematicsystematyczne earlywcześnie accessdostęp to counselrada.
45
105000
3000
ciągły wczesny dostęp do prawnika.
02:03
And the thirdtrzeci is commitmentzaangażowanie.
46
108000
3000
I po trzecie, poświęcenie.
02:06
So in the yearrok 2000,
47
111000
2000
Więc w 2000 roku,
02:08
I beganrozpoczął się to wondercud,
48
113000
3000
zaczęłam zastanawiać się,
02:11
what if we cameoprawa ołowiana witrażu togetherRazem?
49
116000
3000
czy połączyliśmy siły?
02:14
Could we do something
50
119000
2000
Czy możemy coś zrobić
02:16
for these 93 countrieskraje?
51
121000
2000
dla tych 93 państw?
02:18
And I foundedzałożony InternationalInternational BridgesMosty to JusticeSprawiedliwości
52
123000
2000
I założyłam organizację International Bridges to Justice,
02:20
whichktóry has a specifickonkretny missionmisja of
53
125000
2000
która ma konkretny cel -
02:22
endingkończący się torturetorturować as an investigativeśledczych toolnarzędzie
54
127000
3000
zaprzestanie tortur podczas śledztw
02:25
and implementingrealizowanie duez powodu processproces rightsprawa
55
130000
2000
i wdrożenie właściwych procedur prawnych
02:27
in the 93 countrieskraje by placingumieszczenie trainedprzeszkolony lawyersprawnicy
56
132000
3000
w 93 krajach, umieszczając wyszkolonych prawników
02:30
at an earlywcześnie stageetap in policePolicja stationsstacje
57
135000
2000
na posterunkach policji
02:32
and in courtroomssale rozpraw.
58
137000
2000
i na salach sądowych.
02:34
My first experienceswzruszenie religijne, thoughchociaż, did come
59
139000
2000
Pierwsze doświadczenia mam
02:36
from CambodiaKambodża, and at the time I rememberZapamiętaj
60
141000
3000
z Kambodży, pamiętam, że wtedy,
02:39
first comingprzyjście to CambodiaKambodża and there were,
61
144000
2000
w 1994 roku, było w kraju nadal mniej niż
02:41
in 1994, still lessmniej than
62
146000
2000
w 1994 roku, było w kraju nadal mniej niż
02:43
10 attorneysAdwokaci in the countrykraj because
63
148000
2000
10 prawników, ponieważ
02:45
the KhmerKhmerski RougeRouge had killedzabity them all.
64
150000
2000
Czerwoni Khmerzy pozabijali ich wszystkich.
02:47
And even 20 yearslat laterpóźniej, there was only
65
152000
2000
I nawet 20 lat później, w kraju było tylko
02:49
10 lawyersprawnicy in the countrykraj, so consequentlyw związku z tym
66
154000
2000
10 prawników i w konsekwencji
02:51
you'dty byś walkspacerować into a prisonwięzienie and
67
156000
2000
wchodząc do więzienia
02:53
not only would you meetspotykać się 12-year-old-roczny boyschłopcy,
68
158000
2000
można nie tylko spotkać 12-letnich chłopców,
02:55
you'dty byś meetspotykać się womenkobiety and you'dty byś say,
69
160000
2000
ale i kobiety, które spytawszy dlaczego
02:57
"Why are you here?" WomenKobiety would say,
70
162000
2000
tam są, odpowiedzą:
02:59
"Well I've been here for 10 yearslat because
71
164000
2000
"Jestem tu od 10 lat, ponieważ
03:01
my husbandmąż committedzobowiązany a crimeprzestępstwo, but they can't find him."
72
166000
2000
mój mąż popełnił przestępstwo, ale nie mogą go znaleźć."
03:03
So it's just a placemiejsce where there was no rulereguła of lawprawo.
73
168000
3000
Więzienia są miejscem, gdzie nie obowiązuje żadne prawo.
03:06
The first groupGrupa of defendersobrońcy cameoprawa ołowiana witrażu togetherRazem
74
171000
2000
Pierwsza grupa obrońców przyszła razem,
03:08
and I still rememberZapamiętaj, as I was trainingtrening, I said,
75
173000
2000
i do dziś pamiętam, jak podczas szkolenia zapytałam:
03:10
"Okay, what do you do for an investigationdochodzenie?"
76
175000
2000
"OK, co robicie podczas dochodzenia?"
03:12
And there was silencecisza in the classklasa, and finallywreszcie
77
177000
2000
W sali zapadła cisza, aż w końcu wstała
03:14
one womankobieta stoodstał up, [inaudibleniesłyszalny nameNazwa],
78
179000
2000
pewna kobieta [imię niewyraźne],
03:16
and she said "KhrewKhrew," whichktóry meansznaczy "teachernauczyciel."
79
181000
3000
i powiedziała "Khrew," co oznacza "nauczyciel."
03:19
She said, "I have defendedbroniony more than
80
184000
3000
Powiedziała: "Broniłam ponad
03:22
a hundredsto people, and I've never had to do
81
187000
3000
stu osób i nigdy nie musiałam prowadzić
03:25
any investigationdochodzenie,
82
190000
2000
żadnego dochodzenia,
03:27
because they all come with confessionswyznania."
83
192000
2000
ponieważ wszyscy zawsze przychodzili z przyznaniem się do winy."
03:29
And we talkedrozmawialiśmy about, as a classklasa, the factfakt that
84
194000
3000
I rozmawialiśmy, jako klasa, że
03:32
numbernumer one, the confessionswyznania
85
197000
2000
po pierwsze, zeznania
03:34
mightmoc not be reliableniezawodny, but numbernumer two,
86
199000
2000
mogą być niewiarygodne, ale po drugie,
03:36
we did not want to encouragezachęcać the policePolicja
87
201000
2000
nie chcieliśmy zachęcać policji
03:38
to keep doing this, especiallyszczególnie
88
203000
2000
do kontynuowania takich działań,
03:40
as it was now againstprzeciwko the lawprawo.
89
205000
2000
szczególnie, że teraz były one nielegalne.
03:42
And it tookwziął a lot of courageodwaga for these
90
207000
2000
Wymagało to od tych obrońców wiele odwagi,
03:44
defendersobrońcy to decidedecydować się that they would
91
209000
2000
by zdecydowali się
03:46
beginzaczynać to standstoisko up and supportwsparcie eachkażdy other
92
211000
2000
powstać i wspierać się nawzajem
03:48
in implementingrealizowanie these lawsprawa.
93
213000
3000
we wprowadzaniu w życie tych praw.
03:51
And I still rememberZapamiętaj the first casesprzypadki where
94
216000
2000
Nadal pamiętam kiedy wpłynęły pierwsze sprawy,
03:53
they cameoprawa ołowiana witrażu, all 25 togetherRazem, she would
95
218000
2000
Wszyscy przyszli - 25 osób,
03:55
standstoisko up, and they were in the back, and
96
220000
2000
ona tam stała, a oni byli z tyłu
03:57
they would supportwsparcie her, and the judgessędziowie kepttrzymane
97
222000
2000
i wspierali ją, a sędziowie cały czas powtarzali:
03:59
sayingpowiedzenie, "No, no, no, no, we're going to do things
98
224000
2000
"Nie, nie, nie, nie, będziemy załatwiać sprawy
04:01
the exactdokładny samepodobnie way we'vemamy been doing them."
99
226000
2000
dokładnie tak, jak robiliśmy to do tej pory."
04:03
But one day the perfectidealny casewalizka cameoprawa ołowiana witrażu, and it
100
228000
2000
Ale pewnego dnia, dostaliśmy doskonałą sprawę -
04:05
was a womankobieta who was a vegetablewarzywo sellerSprzedawca,
101
230000
2000
kobieta, sprzedawczyni warzyw,
04:07
she was sittingposiedzenie outsidena zewnątrz of a housedom.
102
232000
2000
siedziała przed domem.
04:09
She said she actuallytak właściwie saw the personosoba
103
234000
3000
Powiedziała, że widziała wybiegającą z niego osobę,
04:12
runbiegać out who she thinksmyśli stoleUkradłem
104
237000
2000
która to według niej, ukradła
04:14
whatevercokolwiek the jewelrybiżuteria was, but the policePolicja
105
239000
2000
jakąś tam biżuterię, ale przybyła
04:16
cameoprawa ołowiana witrażu, they got her, there was nothing on her.
106
241000
2000
policja, zatrzymali ją nic na nią nie mając.
04:18
She was pregnantw ciąży at the time. She had
107
243000
2000
Była wtedy w ciąży. Miała na skórze
04:20
cigarettepapieros burnsoparzenia on her. She'dOna będzie miscarriedporoniła.
108
245000
2000
ślady przypalania papierosami. Poroniła.
04:22
And when they broughtprzyniósł her casewalizka
109
247000
2000
A kiedy przekazali sprawę do sądu,
04:24
to the judgesędzia, for the first time he stoodstał up
110
249000
2000
sędzia wstał i powiedział:
04:26
and he said, "Yes, there's no evidencedowód
111
251000
2000
"Tak, nie ma żadnych dowodów,
04:28
exceptz wyjątkiem for your torturetorturować confessionwyznanie
112
253000
2000
poza twoimi zeznaniami, które wymuszono torturami.
04:30
and you will be releasedwydany."
113
255000
2000
Zostaniesz zwolniona."
04:32
And the defendersobrońcy beganrozpoczął się to take casesprzypadki
114
257000
2000
Obrońcy zaczęli brać
04:34
over and over again and
115
259000
2000
kolejne sprawy
04:36
you will see, they have stepkrok by stepkrok beganrozpoczął się
116
261000
3000
i jak widzicie, zaczęli krok po kroku,
04:39
to changezmiana the coursekurs of historyhistoria in CambodiaKambodża.
117
264000
3000
zmieniać historię w Kambodży.
04:42
But CambodiaKambodża is not alonesam.
118
267000
2000
Ale Kambodża nie jest jedynym przypadkiem.
04:44
I used to think, well is it CambodiaKambodża?
119
269000
2000
Zwykłam myśleć czy to tylko Kambodża?
04:46
Or is it other countrieskraje?
120
271000
2000
Czy również inne kraje?
04:48
But it is in so manywiele countrieskraje.
121
273000
3000
Ale ma to miejsce w wielu krajach.
04:51
In BurundiBurundi I walkedchodził into a prisonwięzienie and it wasn'tnie było
122
276000
2000
Weszłam do więzienia w Republice Burundi i nie było tam
04:53
a 12-year-old-roczny boychłopak, it was an 8-year-old-roczny boychłopak
123
278000
3000
12-letniego chłopca, ale był ośmiolatek
04:56
for stealingkradzież a mobilemobilny phonetelefon.
124
281000
2000
za kradzież telefonu komórkowego.
04:58
Or a womankobieta, I pickeddoborowy up her babydziecko,
125
283000
2000
Albo kobieta, podniosłam jej dziecko,
05:00
really cuteładny babydziecko, I said "Your babydziecko is so cuteładny."
126
285000
3000
zresztą bardzo słodkie, powiedziałam: "Twoja dzidzia jest przesłodka."
05:03
It wasn'tnie było a babydziecko, she was threetrzy.
127
288000
2000
To nie było niemowle, miała trzy lata.
05:05
And she said "Yeah, but she's why I'm here,"
128
290000
2000
Powiedziała: "Tak, ona jest tu, ponieważ ja tu jestem,"
05:07
because she was accusedoskarżony of stealingkradzież
129
292000
2000
ponieważ została oskarżona o kradzież
05:09
two diaperspieluch and an ironżelazo for her babydziecko and
130
294000
2000
dwóch pieluch i żelaza dla swojego dziecka
05:11
still had been in prisonwięzienie.
131
296000
2000
i nadal znajduje się w więzieniu.
05:13
And when I walkedchodził up to the prisonwięzienie directordyrektor,
132
298000
2000
Gdy poszłam do naczelnika więzienia,
05:15
I said, "You've got to let her out.
133
300000
2000
powiedziałam: "Musicie ją wypuścić.
05:17
A judgesędzia would let her out."
134
302000
2000
Sędzia ją zwolni."
05:19
And he said, "Okay, we can talk about it,
135
304000
2000
A on na to: "OK, możemy o tym porozmawiać,
05:21
but look at my prisonwięzienie. EightyOsiemdziesiąt percentprocent
136
306000
2000
ale spójrz na moje więzienie. 80% spośród
05:23
of the two thousandtysiąc people here
137
308000
2000
2000 znajdujących się tu ludzi,
05:25
are withoutbez a lawyerprawnik. What can we do?"
138
310000
2000
nie ma prawnika. Co możemy zrobić?"
05:27
So lawyersprawnicy beganrozpoczął się to courageouslyodważnie
139
312000
2000
Więc prawnicy odważnie
05:29
standstoisko up togetherRazem to organizezorganizować a systemsystem
140
314000
3000
postanowili wspólnie tworzyć system,
05:32
where they can take casesprzypadki.
141
317000
2000
w którym mogliby brać sprawy.
05:34
But we realizedrealizowany that it's not only the trainingtrening
142
319000
2000
Zdaliśmy sobie sprawę, że nie wystarczy samo szkolenie
05:36
of the lawyersprawnicy, but the connectionpołączenie
143
321000
2000
prawników, muszą być ze sobą
05:38
of the lawyersprawnicy that makesczyni a differenceróżnica.
144
323000
2000
w stałym kontakcie, by to zadziałało.
05:40
For exampleprzykład, in CambodiaKambodża, it was that
145
325000
2000
Na przykład w Kambodży,
05:42
[inaudibleniesłyszalny nameNazwa] did not go alonesam
146
327000
2000
to była ta kobieta [niewyraźne imię], która nie była sama,
05:44
but she had 24 lawyersprawnicy with her
147
329000
2000
ale miała ze sobą 24 prawników,
05:46
who stoodstał up togetherRazem. And in the samepodobnie way,
148
331000
2000
którzy wystąpili wspólnie. W ten sam sposób,
05:48
in ChinaChiny, they always tell me,
149
333000
2000
w Chinach, zawsze mi mówią:
05:50
"It's like a freshświeży windwiatr in the desertpustynia
150
335000
2000
"To jak orzeźwiający wiatr na pustyni,
05:52
when we can come togetherRazem."
151
337000
2000
że możemy występować razem".
05:54
Or in ZimbabweZimbabwe, where I rememberZapamiętaj InnocentNiewinna,
152
339000
2000
Albo w Zimbabwe, pamiętam Innocenta,
05:56
after comingprzyjście out of a prisonwięzienie where everybodywszyscy
153
341000
2000
po wyjściu z więzienia gdzie wszyscy
05:58
stoodstał up and said, "I've been here
154
343000
2000
wstali i mówili: "Jestem tu
06:00
for one yearrok, eightosiem yearslat, 12 yearslat
155
345000
2000
od roku, od ośmiu lat, od dwunastu
06:02
withoutbez a lawyerprawnik,"
156
347000
2000
bez prawnika",
06:04
he cameoprawa ołowiana witrażu and we had a trainingtrening togetherRazem
157
349000
2000
przyszedł i odbyliśmy razem szkolenie,
06:06
and he said, "I have heardsłyszał it said" --
158
351000
3000
powiedział: "Słyszałem co mówią" -
06:09
because he had heardsłyszał people mumblingniewyraźnie
159
354000
2000
ponieważ słyszał co mamroczą
06:11
and grumblingnarzekania -- "I have heardsłyszał it said that
160
356000
2000
i narzekają - "Słyszałem, że mówią,
06:13
we cannotnie może help to createStwórz justicesprawiedliwość
161
358000
3000
iż nie możemy pomóc w stworzeniu systemu prawnego,
06:16
because we do not have the resourceszasoby."
162
361000
2000
ponieważ nie mamy środków".
06:18
And then he said, "But I want you to know
163
363000
2000
A później dodał: "Ale chcę, byś wiedziała,
06:20
that the lackbrak of resourceszasoby
164
365000
3000
że brak środków
06:23
is never an excusepretekst for injusticeniesprawiedliwość."
165
368000
2000
nigdy nie będzie usprawiedliwiać bezprawia".
06:25
And with that, he successfullyz powodzeniem
166
370000
2000
I tak szczęśliwie
06:27
organizedzorganizowany 68 lawyersprawnicy who have been
167
372000
3000
zorganizował 68 prawników, którzy
06:30
systematicallysystematycznie takingnabierający the casesprzypadki.
168
375000
2000
systematycznie biorą sprawy.
06:32
The keyklawisz that we see, thoughchociaż, is trainingtrening
169
377000
3000
Kluczem jest, jak widzimy, szkolenie
06:35
and then earlywcześnie accessdostęp.
170
380000
2000
i łatwy dostęp.
06:37
I was recentlyostatnio in EgyptEgipt, and was inspirednatchniony
171
382000
2000
Ostatnio byłam w Egipcie i miałam przyjemność
06:39
to meetspotykać się with anotherinne groupGrupa of lawyersprawnicy,
172
384000
2000
spotkać się z inną grupą prawników,
06:41
and what they told me is that they said,
173
386000
2000
powiedzieli mi:
06:43
"Hey, look, we don't have policePolicja
174
388000
2000
"Hej, posłuchaj, nie mamy teraz policji
06:45
on the streetsulice now. The policePolicja are
175
390000
2000
na ulicach. Policjanci są
06:47
one of the mainGłówny reasonspowody why we had
176
392000
2000
jednym z głównych powodów tego,
06:49
the revolutionrewolucja. They were torturingtorturowanie everybodywszyscy
177
394000
2000
że mieliśmy rewolucję.
06:51
all the time."
178
396000
2000
Torturowali wszystkich, bez przerwy".
06:53
And I said, "But there's been tenskilkadziesiąt of millionsmiliony
179
398000
2000
A ja na to: "Ale dostaliście dziesiątki milionów
06:55
of dollarsdolarów that have recentlyostatnio goneodszedł in
180
400000
2000
dolarów na rozwój systemu prawnego.
06:57
to the developmentrozwój of the legalprawny systemsystem here.
181
402000
2000
dolarów na rozwój systemu prawnego.
06:59
What's going on?"
182
404000
2000
Co się stało?"
07:01
I metspotkał with one of the developmentrozwój agenciesagencje,
183
406000
3000
Byłam w jednej z agencji ds. rozwoju,
07:04
and they were trainingtrening prosecutorsProkuratorzy
184
409000
2000
gdzie szkolono prokuratorów
07:06
and judgessędziowie, whichktóry is the normalnormalna biasstronniczość,
185
411000
2000
i sędziów, co jest stronnicze,
07:08
as opposedprzeciwny to defendersobrońcy.
186
413000
2000
w przeciwieństwie do obrońców.
07:10
And they showedpokazał me a manualpodręcznik whichktóry
187
415000
2000
I pokazali mi instrukcję,
07:12
actuallytak właściwie was an excellentDoskonałe manualpodręcznik.
188
417000
2000
całkiem świetną instrukcję.
07:14
I said, "I'm gonna copyKopiuj this."
189
419000
2000
Powiedziałam: "Skopiuję to sobie".
07:16
It had everything in it. LawyersPrawnicy can come
190
421000
2000
Zawierała wszystko. Prawnicy mogą przychodzić
07:18
at the policePolicja stationstacja. It was perfectidealny.
191
423000
2000
na posterunki policji. Była doskonała.
07:20
ProsecutorsProkuratorzy were perfectlydoskonale trainedprzeszkolony.
192
425000
2000
Oskarżyciele byli doskonale przygotowani.
07:22
But I said to them, "I just have one questionpytanie,
193
427000
2000
Ale powiedziałam im: "Mam tylko jedno pytanie,
07:24
whichktóry is, by the time that everybodywszyscy got to
194
429000
2000
zanim oskarżeni dotarli do
07:26
the prosecutor'sprokuratora officegabinet, what had happenedstało się to them?"
195
431000
2000
biura prokuratora, co się z nim działo?"
07:28
And after a pausepauza, they said,
196
433000
2000
Po pauzie, powiedzieli:
07:30
"They had been torturedtorturowany."
197
435000
2000
"Byli torturowani".
07:32
So the piecessztuk are,
198
437000
2000
Więc ważnym elementem jest
07:34
not only the trainingtrening of the lawyersprawnicy, but
199
439000
2000
nie tylko szkolenie prawników, ale
07:36
us findingodkrycie a way to systematicallysystematycznie implementwprowadzić w życie
200
441000
3000
również znalezienie sposobu na ciągłe wdrażanie
07:39
earlywcześnie accessdostęp to counselrada, because they are
201
444000
3000
szybkiego dostępu do doradztwa prawnego, ponieważ jest to
07:42
the safeguardochronne in the systemsystem
202
447000
2000
gwarancja ochrony w systemie,
07:44
for people who are beingistota torturedtorturowany.
203
449000
3000
dla ludzi, którzy są torturowani.
07:47
And as I tell you this, I'm alsorównież awareświadomy of the
204
452000
2000
Mówiąc to, jestem również świadoma faktu,
07:49
factfakt that it soundsDźwięki like, "Oh, okay, it soundsDźwięki
205
454000
2000
że brzmi to trochę jak: "OK, wygląda na to,
07:51
like we could do it, but can we really do it?"
206
456000
3000
że możemy to zrobić, ale czy na pewno?"
07:54
Because it soundsDźwięki bigduży.
207
459000
2000
To brzmi poważnie.
07:56
And there are manywiele reasonspowody why I believe it's possiblemożliwy.
208
461000
3000
I istnieje wiele powodów, dlaczego uważam to za możliwe do osiągnięcia.
07:59
The first reasonpowód is the people on the groundziemia
209
464000
3000
Po pierwsze, są na świecie ludzie,
08:02
who find wayssposoby of creatingtworzenie miraclescuda
210
467000
3000
którzy potrafią zdziałać cuda
08:05
because of theirich commitmentzaangażowanie.
211
470000
2000
swoim poświęceniem.
08:07
It's not only InnocentNiewinna, who I told you about
212
472000
3000
Nie tylko Innocent z Zimbabwe, o którym wam mówiłam,
08:10
in ZimbabweZimbabwe, but defendersobrońcy all over the worldświat
213
475000
3000
ale obrońcy z całego świata,
08:13
who are looking for these piecessztuk.
214
478000
3000
którzy poszukują tych elementów.
08:16
We have a programprogram callednazywa JusticeMakersJusticeMakers,
215
481000
3000
Mamy program zwany JusticeMakers,
08:19
and we realizedrealizowany there are people that are
216
484000
2000
i uświadomiliśmy sobie, że są
08:21
courageousodważny and want to do things, but
217
486000
2000
odważni ludzie, chcący działać,
08:23
how can we supportwsparcie them?
218
488000
2000
ale jak możemy ich wesprzeć?
08:25
So it's an onlineonline contestzawody where it's only
219
490000
2000
Jest więc internetowy konkurs,
08:27
fivepięć thousandtysiąc dollarsdolarów if you come up with
220
492000
2000
gdzie do zdobycia jest $ 5000, jeśli wymyślisz
08:29
and innovativeinnowacyjne way of implementingrealizowanie justicesprawiedliwość.
221
494000
2000
innowacyjny sposób wdrażania sprawiedliwości.
08:31
And there are 30 JusticeMakersJusticeMakers
222
496000
2000
Jest trzydziestu JusticeMakers
08:33
throughoutpoprzez the worldświat, from SriSri LankaLanka
223
498000
2000
na całym świecie, od Sri Lanki
08:35
to SwazilandSuazi to the DRCDRK, who with
224
500000
3000
po Suazi i Demokratyczną Republikę Konga, którzy
08:38
fivepięć thousandtysiąc dollarsdolarów do amazingniesamowity things,
225
503000
3000
z $ 5000 potrafią zdziałać cuda,
08:41
throughprzez SMSWIADOMOŚCI SMS programsprogramy,
226
506000
2000
poprzez programy SMS,
08:43
throughprzez paralegalParalegal programsprogramy,
227
508000
2000
programy prawne,
08:45
throughprzez whatevercokolwiek they can do.
228
510000
2000
przy pomocy wszystkiego, co mogą zrobić.
08:47
And it's not only these JusticeMakersJusticeMakers,
229
512000
4000
I to nie tylko JusticeMakers,
08:51
but people we courageouslyodważnie see
230
516000
2000
ale ludzie,
08:53
figurepostać out who theirich networkssieci are
231
518000
3000
których odwagę widzimy
08:56
and how they can moveruszaj się it forwardNaprzód.
232
521000
2000
oraz ich działania.
08:58
So in ChinaChiny, for instanceinstancja, great lawsprawa
233
523000
2000
Na przykład w Chinach, wprowadzono wspaniałe
09:00
cameoprawa ołowiana witrażu out where it saysmówi policePolicja cannotnie może
234
525000
3000
prawa, mówiące, że policja, pod groźbą kary,
09:03
torturetorturować people or they will be punishedukarany.
235
528000
3000
nie może torturować ludzi.
09:06
And I was sittingposiedzenie sidebok by sidebok with one of our
236
531000
3000
Siedziałam obok jednego z naszych
09:09
very courageousodważny lawyersprawnicy, and said,
237
534000
3000
bardzo odważnych prawników i powiedziałam:
09:12
"How can we get this out? How can we
238
537000
2000
"Jak możemy to zrobić? Jak sprawdzimy,
09:14
make sure that this is implementedwdrożony?
239
539000
2000
że te zmiany wprowadzono w życie?
09:16
This is fantasticfantastyczny." And he said to me,
240
541000
2000
To fantastyczne". A on mi na to:
09:18
"Well, do you have moneypieniądze?" And I said,
241
543000
2000
"Masz pieniądze?" Odpowiedziałam, że nie mam.
09:20
"No." And he said, "That's okay,
242
545000
2000
A on: "Nie ma sprawy,
09:22
we can still figurepostać it out."
243
547000
2000
nadal możemy to jakoś załatwić".
09:24
And on DecemberGrudnia 4, he organizedzorganizowany
244
549000
2000
I tak, 4 grudnia, zorganizował
09:26
threetrzy thousandtysiąc membersczłonków
245
551000
2000
3000 członków
09:28
of the YouthMłodość CommunistKomunistyczny LeagueLigi,
246
553000
2000
Ligii Młodzieży Komunistycznej
09:30
from 14 of the topTop lawprawo schoolsszkoły,
247
555000
2000
z 14 najlepszych szkół prawniczych.
09:32
who organizedzorganizowany themselvessami, developedrozwinięty
248
557000
2000
Sami się zorganizowali, przygotowali
09:34
postersplakaty with the newNowy lawsprawa, and wentposzedł
249
559000
2000
plakaty z nowymi prawami
09:36
to the policePolicja stationsstacje and beganrozpoczął się what he saysmówi
250
561000
2000
i udali się na posterunki policji rozpoczynając, jak to określił,
09:38
is a non-violentBez przemocy legalprawny revolutionrewolucja
251
563000
3000
rewolucję prawną bez przemocy,
09:41
to protectochraniać citizenobywatel rightsprawa.
252
566000
3000
w ochronie praw obywateli.
09:44
So I talkedrozmawialiśmy about the factfakt that we need
253
569000
2000
Mówiłam już, że musimy
09:46
to trainpociąg and supportwsparcie defendersobrońcy.
254
571000
2000
szkolić i wspierać obrońców.
09:48
We need to systematicallysystematycznie implementwprowadzić w życie
255
573000
2000
Musimy systematycznie wdrażać
09:50
earlywcześnie accessdostęp to counselrada.
256
575000
2000
wczesny dostęp do obrońców.
09:52
But the thirdtrzeci and mostwiększość importantważny thing is that
257
577000
2000
Trzecią i najważniejszą rzeczą jest to,
09:54
we make a commitmentzaangażowanie to this.
258
579000
2000
że się temu poświęcimy.
09:56
And people oftenczęsto say to me, "You know,
259
581000
2000
Często ludzie mi powtarzają: "Wiesz co,
09:58
this is great, but it's wildlyszalenie idealisticidealistyczny.
260
583000
2000
to wspaniałe, ale dalece idealistyczne.
10:00
Never going to happenzdarzyć."
261
585000
2000
To się nigdy nie uda".
10:02
And the reasonpowód that I think that
262
587000
2000
Dlaczego uważam, że te
10:04
those wordssłowa are interestingciekawy is because
263
589000
2000
wypowiedzi są imteresujące? Ponieważ
10:06
those were the samepodobnie kindsrodzaje of wordssłowa
264
591000
2000
te same słowa
10:08
that were used for people who decidedzdecydowany
265
593000
2000
usłyszeli ludzie, którzy zdecydowali się
10:10
they would endkoniec slaveryniewolnictwo, or endkoniec apartheidapartheid.
266
595000
2000
przeciwstawić niewolnictwu czy apartheidowi.
10:12
It beganrozpoczął się with a smallmały groupGrupa of people
267
597000
2000
Zaczęło się od małej grupki ludzi,
10:14
who decidedzdecydowany they would commitpopełnić.
268
599000
2000
którzy zdecydowali się oddać sprawie.
10:16
Now, there's one of our favoriteulubiony poemswiersze
269
601000
2000
Istnieje pewien wiersz
10:18
from the defendersobrońcy, whichktóry they sharedzielić
270
603000
2000
obrońców, który sobie przesyłają:
10:20
from eachkażdy other, is:
271
605000
2000
obrońców, który sobie przesyłają:
10:22
"Take courageodwaga friendsprzyjaciele, the roadDroga is oftenczęsto long,
272
607000
2000
"Odwagi przyjaciele, droga nierzadko jest długa,
10:24
the pathścieżka is never clearjasny,
273
609000
2000
wędrówka nigdy łatwa,
10:26
and the stakespula are very highwysoki,
274
611000
2000
a stawka zawsze wysoka,
10:28
but deepgłęboki down, you are not alonesam."
275
613000
2000
ale w głębi duszy, nie jesteście sami".
10:30
And I believe that if we can come togetherRazem
276
615000
3000
Jestem pewna, że wspólnie,
10:33
as a worldświat communityspołeczność to supportwsparcie not only
277
618000
2000
jako światowa społeczność, wspierając nie tylko
10:35
defendersobrońcy, but alsorównież everyonekażdy in the systemsystem
278
620000
3000
obrońców, ale każdego w systemie,
10:38
who is looking towardsw kierunku it,
279
623000
2000
kto tej pomocy potrzebuje,
10:40
we can endkoniec torturetorturować as an investigativeśledczych toolnarzędzie.
280
625000
3000
uda nam się zaprzestać tortur jako elementu śledztwa.
10:43
I endkoniec always, because I'm sure the questionspytania are --
281
628000
2000
Będę kończyć, ponieważ pewnie będą pytania -
10:45
and I'd be happyszczęśliwy to talk to you
282
630000
2000
i bardzo chętnie z wami porozmawiam
10:47
at any pointpunkt -- "But what can I really do?"
283
632000
2000
w każdej chwili - "Ale co naprawdę możemy zrobić?"
10:49
Well, I would say this. First of all,
284
634000
2000
Ujęłabym to tak. Po pierwsze,
10:51
you know what you can do. But seconddruga of all,
285
636000
2000
znacie swoje możliwości. Ale po drugie,
10:53
I would leavepozostawiać you with the storyfabuła of VishnaVishna,
286
638000
2000
zakończyłabym historią Vishny,
10:55
who actuallytak właściwie was my inspirationInspiracja
287
640000
3000
który był właściwie moją inspiracją
10:58
for startingstartowy InternationalInternational BridgesMosty to JusticeSprawiedliwości.
288
643000
2000
do założenia International Bridges to Justice.
11:00
VishnaVishna was a 4-year-old-roczny boychłopak when I metspotkał him
289
645000
3000
Vishna miał cztery lata, kiedy go spotkałam.
11:03
who was bornurodzony in a CambodianKambodży prisonwięzienie
290
648000
2000
Urodził się w kambodżańskim więzieniu,
11:05
in KandalKandal ProvinceProwincja. But because he was
291
650000
3000
w prowincji Kandal. Ponieważ urodził się
11:08
bornurodzony in the prisonwięzienie, everybodywszyscy lovedkochany him,
292
653000
2000
w więzieniu, wszyscy go kochali,
11:10
includingwłącznie z the guardsosłony, so he was the only one
293
655000
2000
również strażnicy, tylko jemu wolno było
11:12
who was alloweddozwolony to come
294
657000
2000
wchodzić i wychodzić
11:14
in and out of the barsbary.
295
659000
2000
przez kraty.
11:16
So, you know, there's barsbary. And by the time
296
661000
2000
Jak Vishna zaczął rosnąć,
11:18
that VishnaVishna was gettinguzyskiwanie biggerwiększy,
297
663000
2000
Vishna zaczął rosnąć,
11:20
whichktóry meansznaczy what getsdostaje biggerwiększy? Your headgłowa getsdostaje biggerwiększy.
298
665000
2000
co oznacza, że urosła mu głowa.
11:22
So he would come to the first barbar,
299
667000
2000
Więc przechodził przez pierwsze kraty,
11:24
the seconddruga barbar and then the thirdtrzeci barbar,
300
669000
2000
drugie i trzecie.
11:26
and then really slowlypowoli moveruszaj się his headgłowa
301
671000
2000
Następnie powoli poruszał głową,
11:28
so he could fitdopasowanie throughprzez, and come back,
302
673000
2000
by wrócić i przejść przez
11:30
thirdtrzeci, seconddruga, first. And he would
303
675000
2000
trzecie, drugie i pierwsze. I łapał mnie za mały palec,
11:32
grabchwycić my pinkiemały palec u ręki, because what he wanted
304
677000
2000
bo chciał odwiedzać kogoś
11:34
to do everykażdy day is he wanted to go visitodwiedzić.
305
679000
2000
każdego dnia.
11:36
You know, he never quitecałkiem madezrobiony it to
306
681000
2000
Nie zawsze udawało mu się
11:38
all of them everykażdy day, but he wanted to visitodwiedzić
307
683000
2000
odwiedzić wszystkich, ale chciał odwiedzać
11:40
all 156 prisonerswięźniowie. And I would liftwinda him,
308
685000
2000
wszystkich 156 więźniów. I go podsadzałam,
11:42
and he would put his fingerspalce throughprzez.
309
687000
2000
a on przekładał palce.
11:44
Or if they were darkciemny cellskomórki, it was like ironżelazo
310
689000
2000
Jeśli to były ciemne cele, było to jak pofalowane
11:46
corrugatedfalisty, and he would put his fingerspalce throughprzez.
311
691000
2000
żelazo, a on przekładał palce.
11:48
And mostwiększość of the prisonerswięźniowie said that he was
312
693000
2000
Dla większości więźniów był
11:50
theirich greatestnajwiększy joyradość and theirich sunshineSunshine, and they
313
695000
2000
największą radością i światłem,
11:52
lookedspojrzał forwardNaprzód to him. And I was like,
314
697000
2000
nie mogli się doczekać spotkania z nim.
11:54
here'soto jest VishnaVishna. He's a 4-year-old-roczny boychłopak.
315
699000
2000
Vishna. Czteroletni chłopiec.
11:56
He was bornurodzony in a prisonwięzienie with almostprawie nothing,
316
701000
2000
Urodził się w więzieniu. Nie ma nic,
11:58
no materialmateriał goodsdobra, but he had a sensesens of
317
703000
2000
żadnych dóbr materialnych, ale ma poczucie
12:00
his ownwłasny heroicHeroiczny journeypodróż, whichktóry I believe
318
705000
2000
swojej osobistej heroicznej wędrówki, z którą, uważam
12:02
we are all bornurodzony into. He said,
319
707000
2000
że rodzi się każdy z nas. Mówił:
12:04
"ProbablyPrawdopodobnie I can't do everything.
320
709000
2000
"Pewnie nie mogę zrobić wszystkiego.
12:06
But I'm one. I can do something.
321
711000
2000
Ale jestem i mogę czegoś dokonać.
12:08
And I will do the one thing that I can do."
322
713000
2000
I zrobię to, czego będę mógł dokonać".
12:10
So I thank you for havingmający the propheticprorocze
323
715000
2000
Jestem wdzięczna za proroczą wyobraźnię,
12:12
imaginationwyobraźnia to imaginewyobrażać sobie the shapingkształtowanie
324
717000
3000
by móc wyobrazić sobie kształtowanie
12:15
of a newNowy worldświat with us togetherRazem,
325
720000
2000
razem z nami nowego świata,
12:17
and inviteZapraszam you into this journeypodróż with us.
326
722000
2000
i zapraszam was do odbycia tej podróż razem z nami.
12:19
Thank you.
327
724000
2000
Dziękuję.
12:21
(ApplauseAplauz)
328
726000
8000
(Oklaski)
12:29
Thank you.
329
734000
2000
Dziękuję.
12:31
(ApplauseAplauz)
330
736000
2000
(Oklaski)
12:33
Thank you.
331
738000
2000
Dziękuję.
12:35
(ApplauseAplauz)
332
740000
2000
(Oklaski)
Translated by Bartłomiej Szóstak
Reviewed by Monika Sulima

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Karen Tse - Anti-torture activist
In too many countries, it's still normal to torture prisoners for confessions and information. Karen Tse works to end that.

Why you should listen

A former public defender, Karen Tse developed an interest in the intersection of criminal law and human rights after observing Southeast Asian refugees held in a local prison without trial, often tortured to obtain "confessions." In 1994, she moved to Cambodia to train the country's first core group of public defenders. Under the auspices of the UN, she trained judges and prosecutors, and established the first arraignment court in Cambodia.

In 2000, Tse founded International Bridges to Justice to help create systemic change in criminal justice and promote basic rights of legal representation for defendants on the ground. Her foundation complements the work of witness groups, who do the equally vital work of advocacy, reports, photographs. Tse's group helps governments build new systems that respect individual rights. In IBJ's first years, she negotiated groundbreaking measures  in judicial reform with the Chinese, Vietnamese and Cambodian governments. It now works in sixteen countries, including Rwanda, Burundi and India.

She says: "I believe it is possible to end torture in my lifetime."

More profile about the speaker
Karen Tse | Speaker | TED.com