TEDWomen 2018
Lucy Cooke: Sloths! The strange life of the world's slowest mammal
Lucy Cooke: Leniwce! Dziwne życie najwolniejszego ssaka na świecie
Filmed:
Readability: 4.7
506,629 views
Leniwce żyją na naszej planecie od 40 milionów lat. Jaki jest sekret ich sukcesu? W przezabawnej prelekcji zoolog Lucy Cooke zabiera nas w świat najwolniejszego ssaka i pokazuje, czego możemy się nauczyć dzięki ich pomysłowym przystosowaniom.
Lucy Cooke - Zoologist, author, explorer
In books, TV shows and even an annual sloth calendar, Lucy Cooke shares unexpected truths about animals. Full bio
In books, TV shows and even an annual sloth calendar, Lucy Cooke shares unexpected truths about animals. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Hello.
0
992
1150
Witam.
00:14
Well, I'm here to talk to you
about my animal muse:
about my animal muse:
1
2651
4642
Chcę wam opowiedzieć
o mojej zwierzęcej muzie,
o mojej zwierzęcej muzie,
00:19
the sloth.
2
7317
1413
leniwcu.
00:20
(Laughter)
3
8754
2466
(Śmiech)
00:23
I've been documenting the strange lives
of the world's slowest mammal
of the world's slowest mammal
4
11244
3944
Dokumentuję dziwne życie
najwolniejszych ssaków na świecie
najwolniejszych ssaków na świecie
00:27
for the last 10 years.
5
15212
1588
od 10 lat.
00:29
I still remember the first time I saw one.
6
17149
2714
Pamiętam, jak zobaczyłam pierwszego.
Zafascynowała mnie ich osobliwa biologia.
00:31
I was fascinated by their freaky biology.
7
19887
4097
00:36
I mean, what's not to love
about an animal that's born
about an animal that's born
8
24008
3618
Jak można nie uwielbiać zwierząt,
które rodzą się z uśmiechem na twarzy?
00:39
with a fixed grin on its face?
9
27650
1992
00:41
(Laughter)
10
29666
2151
(Śmiech)
00:43
And the need to hug.
11
31841
2039
I potrzebą przytulania.
00:45
Audience: Awww.
12
33904
1492
Widownia: Ooo.
00:47
But sloths are massively misunderstood.
13
35967
4056
Leniwce są nierozumiane.
00:52
They've been saddled with a name
that speaks of sin
that speaks of sin
14
40047
3251
Obarczono je imieniem,
które mówi o grzechu
które mówi o grzechu
00:55
and damned for their languorous lifestyle,
15
43322
3192
i potępia ich błogie życie,
które według ludzi
nie zasługuje na miejsce
nie zasługuje na miejsce
00:58
which people seem to think
has no place amongst the fittest
has no place amongst the fittest
16
46538
3579
01:02
in the fast-paced race for survival.
17
50141
2489
w wyścigu o przetrwanie.
01:05
Well, I'm here to tell you
that we've got this animal all wrong --
that we've got this animal all wrong --
18
53268
5214
Jestem tu, żeby powiedzieć,
że nie rozumiecie tego zwierzęcia,
że nie rozumiecie tego zwierzęcia,
01:10
and how understanding
the truth about the sloth
the truth about the sloth
19
58506
3031
a zrozumienie prawdy o leniwcach
01:13
may help save us and this planet
we both call home.
we both call home.
20
61561
4877
może pomóc uratować nas
i tę planetę, czyli nasz dom.
i tę planetę, czyli nasz dom.
01:19
I traced sloth-based slander
21
67546
2483
Oszczerstwa na temat leniwców
01:22
back to a Spanish
conquistador called Valdés,
conquistador called Valdés,
22
70053
4286
sięgają czasów hiszpańskiego
konkwistadora zwanego Valdés,
konkwistadora zwanego Valdés,
01:26
who gave the first description of a sloth
in his encyclopedia of the New World.
in his encyclopedia of the New World.
23
74363
5238
który jako pierwszy opisał leniwca
w encyklopedii Nowego Świata.
w encyklopedii Nowego Świata.
01:31
He said the sloth was
24
79625
1915
Mówił, że leniwiec to:
"najgłupsze zwierzę na świecie...
01:33
"the stupidest animal
that can be found in the world ...
that can be found in the world ...
25
81564
3283
Nigdy nie widziałem brzydszego
i bardziej bezużytecznego zwierzęcia".
i bardziej bezużytecznego zwierzęcia".
01:36
I have never seen such an ugly animal
or one that is more useless."
or one that is more useless."
26
84871
5190
(Śmiech)
01:42
(Laughter)
27
90085
1150
01:43
Tell us what you really think, Valdés.
28
91744
2122
Wyrzuć to z siebie, Valdés.
01:45
(Laughter)
29
93890
1150
(Śmiech)
01:47
I'd like to have a word
about Valdés's drawing skills.
about Valdés's drawing skills.
30
95522
4175
Muszę skomentować
zdolności plastyczne Valdésa.
zdolności plastyczne Valdésa.
01:51
(Laughter)
31
99721
2071
(Śmiech)
01:53
I mean, what is that?
32
101816
2447
Co to jest?
01:56
(Laughter)
33
104287
1847
(Śmiech)
01:58
I've never seen an illustration
of a sloth that's more useless.
of a sloth that's more useless.
34
106158
3537
Nie widziałam bardziej
bezużytecznej ilustracji leniwca.
bezużytecznej ilustracji leniwca.
02:01
(Laughter)
35
109719
1231
(Śmiech)
02:02
But I mean, on the plus side,
36
110974
1405
Z drugiej strony,
02:04
he has given the sloth
a remarkably humanlike face,
a remarkably humanlike face,
37
112403
2451
narysował leniwca z ludzką twarzą.
02:06
and sloths do have remarkably
humanlike faces.
humanlike faces.
38
114878
3567
Pyszczek leniwca przypomina ludzką twarz.
02:10
This sloth I photographed in Costa Rica,
I think looks a lot like Ringo Starr.
I think looks a lot like Ringo Starr.
39
118966
5010
Leniwiec, którego sfotografowałam
na Kostaryce, wygląda jak Ringo Starr.
na Kostaryce, wygląda jak Ringo Starr.
(Śmiech)
02:16
(Laughter)
40
124000
1895
02:17
But then, sloths do bear an uncanny
resemblance to the The Beatles.
resemblance to the The Beatles.
41
125919
4849
Leniwce faktycznie przypominają
wyglądem Beatlesów.
wyglądem Beatlesów.
02:22
(Laughter)
42
130792
3316
(Śmiech)
Najlepiej wyszedł Paul.
02:26
Particularly pleased
with Paul, actually, on there.
with Paul, actually, on there.
43
134132
3676
Jak Beatlesi, leniwce odnoszą sukcesy.
02:30
But like The Beatles,
sloths are also extremely successful.
sloths are also extremely successful.
44
138999
5150
Należą do prehistorycznej linii ssaków,
która liczyła dziesiątki gatunków,
która liczyła dziesiątki gatunków,
02:36
They come from an ancient line of mammals,
and there were once dozens of species
and there were once dozens of species
45
144173
3949
przykładowo megaterium
był wielkości małego słonia
był wielkości małego słonia
02:40
including the giant ground sloth,
which was the size of a small elephant
which was the size of a small elephant
46
148146
4542
i jako jedno z niewielu zwierząt
zjadał pestki awokado w całości
zjadał pestki awokado w całości
02:44
and one of the only animals big enough
to eat avocado pits whole
to eat avocado pits whole
47
152712
4263
i rozsiewał je.
02:48
and disperse them.
48
156999
1392
02:51
So ...
(Laughter)
(Laughter)
49
159384
1150
Więc...
(Śmiech)
02:53
Some of you have worked it out already.
50
161330
1873
Niektórzy już to rozpracowali.
(Śmiech)
02:55
(Laughter)
51
163227
1002
Oznacza to, że bez leniwców
02:56
That means that without sloths,
52
164253
1993
02:58
there might be no avocado on toast today,
53
166270
3299
nie mielibyśmy kanapek z awokado,
a hipsterzy byliby pozbawieni śniadania.
03:01
leaving hipsters everywhere
totally bereft at breakfast.
totally bereft at breakfast.
54
169593
4341
03:05
(Laughter)
55
173958
1811
(Śmiech)
(Brawa)
03:07
(Applause)
56
175793
5437
03:13
Today, there are six surviving species,
and they fall into two groups.
and they fall into two groups.
57
181254
3890
Do dziś przetrwało sześć gatunków,
które dzielimy na dwie grupy.
które dzielimy na dwie grupy.
03:17
You've got your Bradypus
three-toed sloths,
three-toed sloths,
58
185168
2600
Mamy leniwce trójpalczaste,
03:19
they're the ones with the Beatles haircuts
and the Mona Lisa smiles.
and the Mona Lisa smiles.
59
187792
3846
z fryzurą jak u Beatlesów
i uśmiechem Mony Lisy.
i uśmiechem Mony Lisy.
03:24
Then, there are the two-toed sloths.
60
192569
2333
Oraz leniwce dwupalczaste.
03:27
They look a little bit more like a cross
between a Wookiee and a pig.
between a Wookiee and a pig.
61
195495
3261
Wyglądają jak krzyżówka
Chewbakki ze świnią.
Chewbakki ze świnią.
03:31
They live in the jungles
of Central and South America,
of Central and South America,
62
199891
2610
Żyją w dżungli Ameryki
środkowej i południowej,
środkowej i południowej,
03:34
and they're extremely prolific.
63
202525
1496
są wyjątkowo płodne.
03:36
There was a survey
that was done in the 1970s
that was done in the 1970s
64
204045
2953
Badania prowadzone w latach 70.
03:39
in a Panamanian tropical forest
65
207022
2254
w panamskim lesie tropikalnym
03:41
that found that sloths were the most
numerically abundant large animal.
numerically abundant large animal.
66
209300
4904
wykazały, że leniwce to
najliczniejsze duże zwierzęcie.
najliczniejsze duże zwierzęcie.
03:46
They took up one quarter
of the mammalian biomass.
of the mammalian biomass.
67
214228
3762
Stanowią jedną czwartą populacji ssaków.
03:50
Now, that's an awful lot of sloths
68
218014
3181
Duża liczba leniwców oznacza,
03:53
and suggests they're doing
something very right indeed.
something very right indeed.
69
221219
4294
że robią coś dobrze.
03:58
So what if, rather than deriding
the sloth for being different,
the sloth for being different,
70
226188
6791
Może zamiast szydzić z ich odmienności,
czegoś się od nich nauczymy?
04:05
we tried to learn from it instead?
71
233003
2475
04:09
We humans are obsessed with speed.
72
237085
3804
Mamy obsesję na punkcie szybkości.
04:13
Busyness is a badge of honor,
73
241236
2011
Zapracowanie to powód do dumy,
04:15
and convenience trumps quality
in our quest for quick.
in our quest for quick.
74
243271
4535
wygoda przebija jakość
w poszukiwaniu szybszych rozwiązań.
w poszukiwaniu szybszych rozwiązań.
04:20
Our addiction to the express life
is choking us and the planet.
is choking us and the planet.
75
248553
5112
Uzależnienie od szybkiego życia sprawia,
że dusimy siebie i naszą planetę.
że dusimy siebie i naszą planetę.
Wielbimy zwierzęta takie jak gepardy,
"Ferrari królestwa zwierząt",
"Ferrari królestwa zwierząt",
04:26
We idolize animals like the cheetah,
the "Ferrari of the animal kingdom,"
the "Ferrari of the animal kingdom,"
76
254773
5320
04:32
capable of doing naught to 60
in three seconds flat.
in three seconds flat.
77
260117
4220
przyspieszające od zera
do 100 w trzy sekundy.
do 100 w trzy sekundy.
04:36
Well, so what?
78
264641
1300
Co z tego?
04:38
(Laughter)
79
266339
3668
(Śmiech)
04:42
(Applause)
80
270031
3736
(Brawa)
04:46
So what?
81
274109
1151
Co z tego?
04:47
The sloth, on the other hand,
82
275284
1492
Leniwiec, dla odmiany,
04:48
can reach a leisurely 17 feet a minute
83
276800
3960
osiąga prędkość 5 metrów na minutę
04:52
with the wind behind it.
84
280784
1611
przy dobrym wietrze.
04:54
(Laughter)
85
282419
2102
(Śmiech)
04:57
But being fast is costly.
86
285179
2216
Bycie szybkim kosztuje.
04:59
The cheetah is speedy,
but at the expense of strength.
but at the expense of strength.
87
287419
3984
Gepard jest szybki kosztem siły.
05:03
They can't risk getting in a fight,
88
291427
1753
Nie może ryzykować walki,
05:05
so they lose one in nine kills
to tougher predators like hyenas.
to tougher predators like hyenas.
89
293204
4365
więc traci jedną na 10 zdobyczy
na rzecz silniejszych, takich jak hieny.
na rzecz silniejszych, takich jak hieny.
05:09
No wonder they're laughing.
90
297593
1564
Nic dziwnego, że się śmieją.
05:11
(Laughter)
91
299181
1150
(Śmiech)
05:12
The sloth, on the other hand,
92
300355
1397
Leniwiec, całkiem odmiennie,
05:13
has taken a more stealthy
approach to dinner.
approach to dinner.
93
301776
2928
podstępem zdobywa obiad.
05:16
They survive by capturing and consuming
94
304728
3739
Zapewnia sobie przetrwanie,
chwytając i pożerając
chwytając i pożerając
nieruchome liście.
05:20
static leaves.
95
308491
1837
(Śmiech)
05:22
(Laughter)
96
310352
2069
05:24
But you see, leaves don't want
to be eaten any more than antelope do,
to be eaten any more than antelope do,
97
312445
3270
Podobnie jak antylopy,
liście nie chcą być zjadane,
liście nie chcą być zjadane,
05:27
so they're loaded full of toxins
and very hard to digest.
and very hard to digest.
98
315739
3348
więc zawierają toksyny
i trudno je strawić.
i trudno je strawić.
05:31
So in order to consume them,
99
319111
1635
Żeby je zjeść,
05:32
the sloth has also
had to become an athlete --
had to become an athlete --
100
320770
3460
leniwiec musiał stać się atletą,
05:36
a digesting athlete.
101
324254
2166
trawiennym atletą.
(Śmiech)
05:38
(Laughter)
102
326444
1112
05:39
The sloth's secret weapon
is a four-chambered stomach
is a four-chambered stomach
103
327580
2708
Jego tajną bronią
jest czterokomorowy żołądek
jest czterokomorowy żołądek
oraz czas.
05:42
and plenty of time.
104
330312
2225
05:44
They have the slowest
digestion rate of any mammal.
digestion rate of any mammal.
105
332561
2897
Leniwiec trawi najwolniej
ze wszystkich ssaków.
ze wszystkich ssaków.
Strawienie jednego liścia
zajmuje do miesiąca,
zajmuje do miesiąca,
05:47
And it can take up to a month
to process a single leaf,
to process a single leaf,
106
335482
3595
05:51
which gives their liver plenty of time
to process those toxins.
to process those toxins.
107
339101
4314
co daje wątrobie czas
na uporanie się z toksynami.
na uporanie się z toksynami.
05:55
So, sloths aren't lazy.
108
343876
3634
Leniwce nie są leniwe.
06:00
No, they're busy.
109
348122
2155
Są zajęte.
06:02
Digesting.
110
350859
1174
Trawieniem.
06:04
(Laughter)
111
352057
1496
(Śmiech)
06:05
Yeah, really busy.
112
353577
2093
Bardzo zajęte.
06:07
(Laughter)
113
355694
1780
(Śmiech)
06:09
Hard at work, that sloth,
very hard at work.
very hard at work.
114
357498
3309
Taki leniwiec ciężko pracuje.
06:12
And of course, leaves
have little calorific value,
have little calorific value,
115
360831
2667
Liście mają mało kalorii,
06:15
so sloths have evolved to spend
as little energy as possible.
as little energy as possible.
116
363522
4214
więc leniwce nauczyły się
zużywać mało energii.
zużywać mało energii.
06:19
They do about 10 percent of the work
of a similar-sized mammal
of a similar-sized mammal
117
367760
3365
Wykonują 10 procent pracy
ssaka o podobnej wielkości
ssaka o podobnej wielkości
i przeżywają na 100 kaloriach dziennie,
06:23
and survive on as little
as 100 calories a day,
as 100 calories a day,
118
371149
3833
06:27
thanks to some ingenious adaptations.
119
375006
3168
dzięki pomysłowym przystosowaniom.
Leniwce trójpalczaste
06:31
The Bradypus, three-toed sloths,
120
379053
1810
mają więcej kości szyi niż inne ssaki,
06:32
they've got more neck bones
than any other mammal,
than any other mammal,
121
380887
2468
06:35
even a giraffe.
122
383379
1166
nawet żyrafa.
06:36
Which means they can turn their head
through 270 degrees
through 270 degrees
123
384569
4527
Mogą obracać głowę o 270 stopni
06:41
and graze all around them,
124
389120
2134
i podjadać dookoła
06:43
without having to actually bother
with the effort of moving their body.
with the effort of moving their body.
125
391278
4078
bez konieczności poruszania ciałem.
06:47
(Laughter)
126
395380
1953
(Śmiech)
06:50
It also means that they are
surprisingly good swimmers.
surprisingly good swimmers.
127
398292
3634
Są też świetnymi pływakami.
06:53
Sloths can bob along in water
128
401950
2465
Leniwce poruszają się w wodzie
06:56
three times faster
than they can move on land,
than they can move on land,
129
404439
3265
trzy razy szybciej niż na lądzie.
06:59
kept afloat by ...
130
407728
1970
Utrzymuje je na powierzchni
07:01
trapped wind.
131
409722
1538
uwięziony wiatr.
07:03
(Laughter)
132
411284
2062
(Śmiech)
07:05
So --
133
413370
1174
Więc,
07:06
(Laughter)
134
414568
1001
(Śmiech)
07:07
sloths are the only mammal that we know of
that don't do flatulence.
that don't do flatulence.
135
415593
3911
leniwce to jedyne ssaki,
które nie mają wzdęć.
które nie mają wzdęć.
07:11
When they need to expel gas,
136
419528
1682
Kiedy mają potrzebę wydalić gaz,
07:13
it's actually reabsorbed
into their bloodstream
into their bloodstream
137
421234
2818
absorbują go do krwioobiegu
07:16
and expelled orally
as a sort of mouth fart.
as a sort of mouth fart.
138
424076
3865
i wydalają otworem gębowym
jako "ustnego bąka".
jako "ustnego bąka".
07:19
(Laughter)
139
427965
3049
(Śmiech)
07:23
Turning their lives upside down
saves further energy.
saves further energy.
140
431884
3468
Odwracając swoje życie do góry nogami
oszczędzają więcej energii.
oszczędzają więcej energii.
07:27
They have about half the skeletal muscle
of a terrestrial mammal.
of a terrestrial mammal.
141
435376
4133
Ich mięśnie szkieletowe stanowią
połowę mięśni lądowego ssaka.
połowę mięśni lądowego ssaka.
07:31
They don't really have so many
of the extensor muscles
of the extensor muscles
142
439533
4252
Mają niewiele mięśni prostowników
07:35
that are the weight-bearing muscles;
143
443809
1739
podtrzymujących ciało.
07:37
instead, they rely on retractor muscles
to pull themselves along.
to pull themselves along.
144
445572
3503
Zamiast tego polegają
na mięśniach-zwijaczach.
na mięśniach-zwijaczach.
07:41
They have long, hooked claws
and a high fatigue resistance,
and a high fatigue resistance,
145
449913
4044
Mają długie, zakrzywione pazury
i odporność na zmęczenie,
i odporność na zmęczenie,
07:45
so they can literally hook on and hang
like a happy, hairy hammock
like a happy, hairy hammock
146
453981
4984
więc mogą się zaczepić i wisieć
jak wesoły, owłosiony hamak
jak wesoły, owłosiony hamak
07:50
for hours on end.
147
458989
1856
całymi godzinami.
Mogą w tej pozycji robić wszystko.
07:52
And sloths can do almost anything
in this inverted position.
in this inverted position.
148
460869
3565
07:56
They sleep, eat and even give birth.
149
464458
2675
Spać, jeść, rodzić.
07:59
Their throat and blood vessels
are uniquely adapted
are uniquely adapted
150
467157
3349
Ich gardło i naczynia krwionośne
są przystosowane
są przystosowane
08:02
to pump blood and to swallow food
against the force of gravity.
against the force of gravity.
151
470530
3958
do pompowania krwi
i przełykania wbrew grawitacji.
i przełykania wbrew grawitacji.
Mają wypustki na żebrach,
08:06
They have sticky bits on their ribs
152
474512
2486
08:09
that prevent their enormous stomach
from crushing their lungs.
from crushing their lungs.
153
477022
3794
zapobiegające miażdżeniu
żeber przez brzuch.
żeber przez brzuch.
08:13
And their fur grows
the opposite direction,
the opposite direction,
154
481258
2764
Ich futro rośnie w przeciwną stronę,
08:16
so they can drip dry
after a tropical drenching.
after a tropical drenching.
155
484046
3444
więc szybko schną po tropikalnej ulewie.
Problem pojawia się gdy odwrócimy leniwca.
08:20
The only problem is,
if you turn a sloth the other way up,
if you turn a sloth the other way up,
156
488704
4963
08:25
gravity removes its dignity.
157
493691
3092
Grawitacja odbiera im godność.
Widownia: Ooo.
08:28
Audience: Awww.
158
496807
1210
08:30
They can't hold themselves upright.
159
498041
2798
Nie utrzymują się w pionie.
08:32
And so they drag their bodies along
as if mountaineering on a flat surface.
as if mountaineering on a flat surface.
160
500863
4658
Ciągną ciało jakby wspinały się
po płaskim terenie.
po płaskim terenie.
08:37
And I think this is why
the early explorers like Valdés
the early explorers like Valdés
161
505974
2921
Pewnie dlatego odkrywcy tacy jak Valdés
08:40
thought so poorly of them,
162
508919
1261
mieli o nich złe zdanie,
08:42
because they were observing sloths
the wrong way up and out of context.
the wrong way up and out of context.
163
510204
4427
bo patrzyli ze złej strony
i bez kontekstu.
i bez kontekstu.
08:48
I've spent many happy hours
mesmerized by moving sloths.
mesmerized by moving sloths.
164
516251
5128
Spędziłam wiele godzin
podziwiając poruszające się leniwce.
podziwiając poruszające się leniwce.
08:53
Their lack of muscle hasn't impeded
their strength or agility.
their strength or agility.
165
521403
3925
Brak mięśni nie pozbawił ich
siły ani zwinności.
siły ani zwinności.
08:57
Nature's zen masters of mellow
move like "Swan Lake" in slow mo --
move like "Swan Lake" in slow mo --
166
525703
5529
Mistrzowie zen łagodnego ruchu,
"Jezioro Łabędzie" w zwolnionym tempie
"Jezioro Łabędzie" w zwolnionym tempie
09:03
(Laughter)
167
531256
1468
(Śmiech)
09:04
with the core control of a tai chi master.
168
532748
3364
z kontrolą ciała
na poziomie mistrzów tai chi.
na poziomie mistrzów tai chi.
09:08
This one has fallen asleep mid-move,
which is not uncommon.
which is not uncommon.
169
536537
5097
Ten zasnął w trakcie ruchu, co się zdarza.
09:13
(Laughter)
170
541658
3486
(Śmiech)
09:17
But you're probably wondering:
171
545728
1469
Zastanawiacie się pewnie:
09:19
How does a dangling bag
of digesting leaves avoid being eaten?
of digesting leaves avoid being eaten?
172
547221
3880
jak zwisająca torba trawionych liści
unika bycia zjedzonym?
unika bycia zjedzonym?
09:23
Good question.
173
551411
1158
Dobre pytanie.
09:24
Well, this is one
of the sloth's main predators.
of the sloth's main predators.
174
552593
2325
To jeden z głównych wrogów leniwca.
09:26
It's the harpy eagle.
175
554942
1400
Harpia wielka.
09:28
It can fly at speeds
of up to 50 miles per hour,
of up to 50 miles per hour,
176
556712
2579
Potrafi latać z prędkością
80 kilometrów na godzinę,
80 kilometrów na godzinę,
ma pazury jak niedźwiedź grizzly,
09:31
has talons the size of a grizzly bear's,
177
559315
2691
świetny wzrok,
09:34
razor-sharp eyesight,
178
562030
1611
a jej pióra skupiają dźwięk tak,
09:35
and that ring of feathers focuses sound
179
563665
2793
09:38
so that it can hear
the slightest leaf rustle.
the slightest leaf rustle.
180
566482
2706
że słyszy szelest liścia.
09:41
The sloth, on the other hand,
has poor hearing, bad eyesight,
has poor hearing, bad eyesight,
181
569564
5087
Leniwiec ma słaby słuch i słaby wzrok,
09:46
and running from danger
is clearly not an option.
is clearly not an option.
182
574675
2931
a ucieczka przed niebezpieczeństwem
nie wchodzi w grę.
nie wchodzi w grę.
09:50
No, they survive by wearing
an invisibility cloak
an invisibility cloak
183
578175
3972
Żyje dzięki pelerynie niewidce
09:54
worthy of Harry Potter.
184
582171
1896
jak Harry Potter.
09:56
Their fur has grooves
that attract moisture
that attract moisture
185
584965
3128
Ich futro ma bruzdy zbierające wilgoć
10:00
and act as tiny hydroponic
gardens for algae,
gardens for algae,
186
588117
3333
i działa jak ogród dla alg,
10:03
and they also attract
a host of invertebrates.
a host of invertebrates.
187
591474
2627
przyciąga też bezkręgowce.
10:06
So they are their own slow-moving,
miniature ecosystem.
miniature ecosystem.
188
594125
4817
Leniwce to powoli poruszające się
mini-ekosystemy.
mini-ekosystemy.
10:10
They become one with the trees.
189
598966
2603
Są jednością z drzewami.
Ich ruchy są tak wolne,
10:13
And we think that
their movements are so slow,
their movements are so slow,
190
601593
2570
że nie dostrzega ich harpia wielka,
10:16
they slip under the radar
of the monstrous harpy
of the monstrous harpy
191
604187
2652
10:18
as it's flying about the canopy,
scanning for action.
scanning for action.
192
606863
3373
kiedy lata nad koronami drzew,
szukając zwady.
szukając zwady.
10:23
Sloths are stealth ninjas,
193
611244
2659
Leniwce są jak ninja,
rzadko opuszczają korony drzew,
10:25
and they rarely leave
the safety of the canopy --
the safety of the canopy --
194
613927
2610
10:28
except to defecate,
195
616561
1778
chyba że w celu defekacji.
10:30
which they do about once a week
at the base of a tree.
at the base of a tree.
196
618363
3341
Robią to raz w tygodniu u podstawy drzewa.
10:34
Now, this risky and energetic behavior
has long been a mystery,
has long been a mystery,
197
622387
4476
To ryzykowne i energiczne działanie
stanowi zagadkę.
stanowi zagadkę.
Jest wiele teorii, dlaczego to robią.
10:38
and there are lots of theories
as to why they do it.
as to why they do it.
198
626887
2889
10:41
But I think they're leaving surreptitious
scented messages for potential mates.
scented messages for potential mates.
199
629800
6488
Myślę, że zostawiają zapachowe wiadomości
potencjalnym partnerom.
potencjalnym partnerom.
10:48
Because, you see, sloths are generally
silent, solitary creatures,
silent, solitary creatures,
200
636862
4993
Zazwyczaj leniwce są ciche i samotne,
10:53
except for when the female is in heat.
201
641879
2412
chyba że samica ma ruję.
10:56
She will climb to the top of a tree
and scream for sex.
and scream for sex.
202
644315
4512
Wspina się wtedy na czubek drzewa
i woła na seks.
i woła na seks.
11:01
In D-sharp.
203
649498
1229
Brzmi jak dźwięk dis.
11:02
(Laughter)
204
650751
1977
(Śmiech)
11:04
Don't believe me?
205
652752
1150
Nie wierzycie?
11:07
(Sound of sloth scream)
206
655292
1533
(Dźwięk krzyczącego leniwca)
11:09
D-sharp.
207
657300
1150
Dis.
11:11
This and only this note
will get the male's attention.
will get the male's attention.
208
659085
3269
Tylko ten dźwięk przyciąga samca.
11:14
It mimics the sound
of the kiskadee flycatcher.
of the kiskadee flycatcher.
209
662378
2506
Imituje dźwięk ptaka
o nazwie bentewi wielki.
o nazwie bentewi wielki.
11:16
So the female remains covert,
210
664908
1951
Samica pozostaje w ukryciu,
11:18
even when yodeling for sex
at the top of her lungs.
at the top of her lungs.
211
666883
3263
nawet kiedy wrzeszczy
na seks z całych sił.
na seks z całych sił.
11:22
Her clandestine booty calls
will carry for miles across the canopy,
will carry for miles across the canopy,
212
670825
4587
Jej tajemne krzyki na spotkania
niosą się kilometrami,
niosą się kilometrami,
11:27
and males will beat
a slow path towards her.
a slow path towards her.
213
675436
3486
a samce powoli nadciągają.
11:30
(Laughter)
214
678946
4293
(Śmiech)
11:35
I think scented messages in her dung
will help send Romeo up the right tree
will help send Romeo up the right tree
215
683263
4715
Zapachowe wiadomości w odchodach
pomagają Romeo dotrzeć na właściwe drzewo
pomagają Romeo dotrzeć na właściwe drzewo
żeby nie tracił energii
na wspinaczkę na niewłaściwe.
na wspinaczkę na niewłaściwe.
11:40
so that he doesn't waste precious energy
scaling the wrong one.
scaling the wrong one.
216
688002
3857
11:44
Sex, by the way, is the only thing
that sloths do swiftly.
that sloths do swiftly.
217
692807
3437
Seks to jedyna rzecz,
którą leniwce robią szybko.
którą leniwce robią szybko.
Widziałam jak to robią,
11:48
I've seen them do it in the wild,
218
696268
1611
11:49
and it's over and done
with in a matter of seconds.
with in a matter of seconds.
219
697903
3436
trwa to kilka sekund.
11:53
But then, why waste precious energy on it,
220
701363
2698
Ale po co tracić energię
11:56
particularly after that journey?
221
704085
2008
po długiej podróży?
11:58
(Laughter)
222
706117
1682
(Śmiech)
11:59
Unlike other mammals,
223
707823
1278
W przeciwieństwie do innych ssaków,
12:01
sloths don't also waste time maintaining
a constant warm body temperature.
a constant warm body temperature.
224
709125
5143
leniwce nie tracą energii na utrzymywanie
stałej temperatury ciała.
stałej temperatury ciała.
Energia słoneczna jest darmowa,
12:06
Energy from the sun is free,
225
714292
1690
więc grzeją się na słońcu jak jaszczurki,
12:08
so they bask in the sun like lizards
226
716006
2270
a ich wyjątkowo grube futra
zatrzymują tropikalne ciepło.
zatrzymują tropikalne ciepło.
12:10
and wear an unusually thick coat
for the tropics to keep that heat in.
for the tropics to keep that heat in.
227
718300
5166
Leniwce mają wolny metabolizm.
12:15
Sloths have a freakishly low metabolism.
228
723490
4071
To jeden z powodów,
12:19
And we think that this might be
one of the reasons
one of the reasons
229
727585
2572
dla których wracają do zdrowia
po obrażeniach
po obrażeniach
12:22
that they can sometimes
recover from injuries
recover from injuries
230
730181
2465
śmiertelnych dla innych zwierząt.
12:24
that would kill most animals.
231
732670
1962
12:27
This sloth recovered
from a double amputation,
from a double amputation,
232
735300
3031
Ten leniwiec przetrwał podwójną amputację.
12:30
and I've known sloths
that have managed to survive
that have managed to survive
233
738355
3627
Widziałam leniwce, które przetrwały
porażenie prądem z linii zasilania.
12:34
even power line electrocutions.
234
742006
2373
Wolny metabolizm może być
kluczem do przetrwania.
kluczem do przetrwania.
12:36
And we now think that a low metabolism
may well be key to surviving extinction.
may well be key to surviving extinction.
235
744680
5516
12:42
Researchers at Kansas University
who were studying mollusks
who were studying mollusks
236
750631
3470
Badacze mięczaków
z Uniwersytetu Kansas odkryli,
z Uniwersytetu Kansas odkryli,
12:46
found that a high metabolism
predicted which species of mollusk
predicted which species of mollusk
237
754125
4428
że wysoki metabolizm pozwala przewidzieć,
12:50
had gone extinct.
238
758577
1381
które mięczaki wyginęły.
12:53
Sloths have been around on this planet
in one shape or another
in one shape or another
239
761609
2976
Leniwce żyją na naszej planecie
pod wieloma postaciami
pod wieloma postaciami
od ponad 40 milionów lat.
12:56
for over 40 million years.
240
764609
2642
12:59
The secret to their success
is their slothful nature.
is their slothful nature.
241
767768
4388
Sekretem ich sukcesu jest powolna natura.
13:04
They are energy-saving icons.
242
772490
3849
Są ikonami oszczędzania energii.
Założyłam organizację
Sloth Appreciation Society,
Sloth Appreciation Society,
13:09
And I founded the Sloth
Appreciation Society
Appreciation Society
243
777022
2405
żeby promować i chronić ich wolne,
stabilne i zrównoważone życia.
stabilne i zrównoważone życia.
13:11
to both promote and protect
their slow, steady, sustainable lives.
their slow, steady, sustainable lives.
244
779451
5832
13:18
I'm a pretty speedy character.
245
786712
2000
Jestem szybką osobą,
13:21
I'm sure you've guessed.
246
789529
1437
pewnie już zauważyliście.
Leniwce nauczyły mnie jak zwolnić.
13:22
And the sloths have taught me
a lot about slowing down.
a lot about slowing down.
247
790990
3738
13:26
And I think that the planet would benefit
248
794752
2397
Myślę, że planeta zyska,
13:29
if we all took a slowly digested
leaf out of their book.
leaf out of their book.
249
797173
4952
jeśli zaczerpniemy inspirację
z wolnego trawienia leniwców.
z wolnego trawienia leniwców.
13:34
How about we all embrace our inner sloth
250
802752
4031
Uwolnijmy swojego wewnętrznego leniwca.
13:38
by slowing down,
251
806807
1563
Zwolnijmy,
bądźmy uważni,
13:40
being more mindful,
252
808394
1515
13:41
reducing wasteful convenience,
253
809933
2468
ograniczmy nieekologiczną wygodę,
oszczędzajmy energię,
13:44
being economical with our energy,
254
812425
2703
13:47
recycling creatively
255
815152
2019
stosujmy kreatywny recykling
13:49
and reconnecting with nature.
256
817195
2674
i jednoczmy się z naturą.
13:52
Otherwise, I fear,
257
820520
2570
Jeśli tego nie zrobimy,
może się okazać, że to człowiek
13:55
it will be us humans that turn out to be
258
823114
3324
13:58
"the stupidest animals
that can be found in the world."
that can be found in the world."
259
826462
3647
"jest najgłupszym zwierzęciem na świecie".
14:03
Thank you very much.
260
831622
1624
Dziękuję bardzo.
14:05
May the sloth be with you!
261
833270
1398
Niech leniwiec będzie z wami!
14:06
(Applause)
262
834692
3355
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Lucy Cooke - Zoologist, author, explorerIn books, TV shows and even an annual sloth calendar, Lucy Cooke shares unexpected truths about animals.
Why you should listen
Lucy Cooke is a New York Times best-selling author, award-winning documentary producer, presenter and National Geographic explorer with a master's in zoology from Oxford University. She is a passionate conservationist and champion of animal species that are often misunderstood. Her style is immersive, journalistic and unashamedly populist, mixing expert storytelling with a dash of humor to reach the widest possible audience. She began her presenting career hosting Freaks and Creeps for National Geographic, a show about strange species that get overlooked in favor of charismatic megafauna, and has hosted numerous shows for the BBC.
Cooke has a particular soft spot for sloths and founded the Sloth Appreciation Society to promote a greater understanding of their lazy lifestyle. She has produced a number of iconic viral sloth videos, Meet the Sloths, an award-winning international series for Animal Planet, two best-selling books -- A Little Book of Sloth and Life in the Sloth Lane -- and an annual calendar featuring her sloth photographs.
Cooke's latest book, The Truth About Animals, was shortlisted for the prestigious Royal Society prize and the AAAS young adult science prize. Nature calls it a "deeply researched, sassily written history of the biggest misconceptions, mistakes and myths we've concocted about the animal kingdom, spread by figures from Aristotle to Walt Disney."
Lucy Cooke | Speaker | TED.com