ABOUT THE SPEAKER
Dimitar Sasselov - Astronomer
Dimitar Sasselov works on uniting the physical and life sciences in the hunt for answers to the question of how life began.

Why you should listen

Dimitar Sasselov is an astronomer who explores the interaction between light and matter. He studies, among other things, extrasolar planets, and he's a co-investigator on NASA's Kepler mission, which is monitoring 100,000 stars in a three-year hunt for exoplanets -- including Jupiter-sized giants. Sasselov watches for exoplanets by looking for transits, the act of a planet passing across the face of its star, dimming its light and changing its chemical signature. This simple, elegant way of searching has led to a bounty of newly discovered planets.

Sasselov is the director of Harvard's Origins of Life Initiative, a new interdisciplinary institute that joins biologists, chemists and astronomers in searching for the starting points of life on Earth (and possibly elsewhere). What is an astronomer doing looking for the origins of life, a question more often asked by biologists? Sasselov suggests that planetary conditions are the seedbed of life; knowing the composition and conditions of a planet will give us clues, perhaps, as to how life might form there. And as we discover new planets that might host life, having a working definition of life will help us screen for possible new forms of it. Other institute members such as biologist George Church and chemist George Whitesides work on the question from other angles, looking for (and building) alternative biologies that might fit conditions elsewhere in the universe.

More profile about the speaker
Dimitar Sasselov | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2010

Dimitar Sasselov: How we found hundreds of potential Earth-like planets

Dimitar Sasselov: W jaki sposób odkryliśmy setki planet typu ziemskiego

Filmed:
1,279,451 views

Astronom Dimitar Sasselov, wraz ze swoimi współpracownikami, poszukują planet typu ziemskiego, które pewnego dnia mogą pomóc odpowiedzieć nam na odwieczne pytania o pochodzenie i istnienie biologicznego życia, na Ziemi i gdzie indziej. Ile takich planet już znaleźli? Kilkaset.
- Astronomer
Dimitar Sasselov works on uniting the physical and life sciences in the hunt for answers to the question of how life began. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
Well, indeedw rzeczy samej, I'm very, very luckySzczęściarz.
0
0
3000
Mam wyjątkowo dużo szczęścia.
00:18
My talk essentiallygłównie got writtenpisemny
1
3000
2000
Mój wykład został podyktowany
00:20
by threetrzy historichistoryczny eventswydarzenia
2
5000
2000
przez trzy historyczne wydarzenia,
00:22
that happenedstało się withinw ciągu daysdni of eachkażdy other
3
7000
2000
które miały miejsce w odstępie kilku dni
00:24
in the last two monthsmiesiące --
4
9000
3000
w ciągu ostatnich dwóch miesięcy...
00:27
seeminglypozornie unrelatedniezwiązane, but as you will see,
5
12000
2000
Pozornie nie powiązane ze sobą,
00:29
actuallytak właściwie all havingmający to do with
6
14000
2000
ale mające wiele wspólnego
00:31
the storyfabuła I want to tell you todaydzisiaj.
7
16000
2000
z historią, którą Wam dziś opowiem.
00:33
The first one was actuallytak właściwie a funeralpogrzeb --
8
18000
3000
Pierwsze wydarzenie to był pogrzeb,
00:36
to be more preciseprecyzyjny, a reburiallipcowej.
9
21000
2000
a dokładniej ponowny pochówek.
00:38
On MayMoże 22ndnd, there was a hero'sbohatera reburiallipcowej
10
23000
3000
W Polsce we Fromborku, 22-go maja
00:41
in FromborkFrombork, PolandPolska
11
26000
2000
miał miejsce uroczysty pochówek
00:43
of the 16th-centurystulecie astronomerastronom
12
28000
3000
szesnastowiecznego astronoma,
00:46
who actuallytak właściwie changedzmienione the worldświat.
13
31000
2000
który naprawdę zmienił świat.
00:48
He did that, literallydosłownie,
14
33000
2000
Dokonał tego, dosłownie,
00:50
by replacingzastępowanie the EarthZiemia with the SunSłońce
15
35000
3000
zastępując Ziemię Słońcem
00:53
in the centercentrum of the SolarSolar SystemSystemu,
16
38000
2000
w centrum Układu Słonecznego.
00:55
and then with this simple-lookingproste Szukam actdziałać,
17
40000
3000
I tym jednym, prostym czynem
00:58
he actuallytak właściwie launcheduruchomiona a scientificnaukowy
18
43000
2000
zapoczątkował naukową
01:00
and technologicaltechniczny revolutionrewolucja,
19
45000
2000
i technologiczną rewolucję
01:02
whichktóry manywiele call the CopernicanKopernika RevolutionRewolucja.
20
47000
3000
nazywaną rewolucją kopernikańską.
01:05
Now that was,
21
50000
2000
Co ciekawe,
01:07
ironicallyironicznie, and very befittinglybefittingly,
22
52000
3000
to niezwykle pasuje tego
01:10
the way we founduznany his gravegrób.
23
55000
2000
w jaki sposób znaleźliśmy jego grób.
01:12
As it was the customniestandardowe of the time,
24
57000
2000
Jak to kiedyś było w zwyczaju,
01:14
CopernicusKopernik was actuallytak właściwie
25
59000
2000
Kopernik został pochowany
01:16
simplypo prostu buriedpochowany in an unmarkednieoznakowane gravegrób,
26
61000
3000
w nieoznaczonym grobie
01:19
togetherRazem with 14 othersinni
27
64000
2000
razem z czternastoma innymi
01:21
in that cathedralKatedra.
28
66000
3000
w tej katedrze.
01:24
DNADNA analysisanaliza,
29
69000
2000
Analiza DNA,
01:26
one of the hallmarksznak rozpoznawczy
30
71000
2000
czyli jeden z symboli
01:28
of the scientificnaukowy revolutionrewolucja
31
73000
2000
rewolucji naukowej
01:30
of the last 400 yearslat that he startedRozpoczęty,
32
75000
3000
z ostatnich 400 lat, którą on zapoczątkował,
01:33
was the way we founduznany
33
78000
2000
pozwoliła nam odnaleźć
01:35
whichktóry setzestaw of boneskości
34
80000
2000
zbiór kości,
01:37
actuallytak właściwie belongednależał to the personosoba
35
82000
2000
które należały do tej samej osoby,
01:39
who readczytać all those astronomicalastronomiczny booksksiążki
36
84000
3000
która czytała te książki astronomiczne,
01:42
whichktóry were filledwypełniony with leftoverresztki hairwłosy
37
87000
2000
w których znaleziono włosy,
01:44
that was Copernicus'Centrum Nauki Kopernik hairwłosy --
38
89000
2000
włosy Kopernika...
01:46
obviouslyoczywiście not manywiele other people
39
91000
2000
Oczywiście niewielu innym ludziom
01:48
botheredprzeszkadzał to readczytać these booksksiążki laterpóźniej on.
40
93000
2000
chciało się później czytać te książki.
01:50
That matchmecz was unambiguousjednoznaczne.
41
95000
2000
Wyniki porównania był jednoznaczne.
01:52
The DNADNA matcheddopasowane,
42
97000
2000
DNA było identyczne.
01:54
and we know that this was indeedw rzeczy samej
43
99000
2000
I w ten sposób wiemy na pewno,
01:56
NicolausNicolaus CopernicusKopernik.
44
101000
2000
że to rzeczywiście był Mikołaj Kopernik.
01:58
Now, the connectionpołączenie betweenpomiędzy
45
103000
2000
Dalej, związek pomiędzy
02:00
biologybiologia and DNADNA
46
105000
2000
biologią, DNA i życiem
02:02
and life
47
107000
2000
biologią, DNA i życiem
02:04
is very tantalizingkuszące when you talk about CopernicusKopernik
48
109000
2000
jest kuszący, gdy mowa o Koperniku,
02:06
because, even back then,
49
111000
2000
ponieważ nawet w jego czasach
02:08
his followerszwolenników
50
113000
2000
jego następcy szybko
02:10
very quicklyszybko madezrobiony the logicallogiczny stepkrok
51
115000
2000
zrobili kolejny logiczny krok
02:12
to askzapytać: if the EarthZiemia is just a planetplaneta,
52
117000
3000
pytając: skoro Ziemia jest planetą,
02:15
then what about planetsplanety around other starsgwiazdy?
53
120000
3000
to co może są planety wokół innych gwiazd?
02:18
What about the ideapomysł of the pluralityWielość of the worldsświaty,
54
123000
2000
Czy może istnieć wiele światów
02:20
about life on other planetsplanety?
55
125000
2000
i form życia?
02:22
In factfakt, I'm borrowingpożyczanie here from one of those
56
127000
2000
Wziąłem to z popularnej
02:24
very popularpopularny booksksiążki of the time.
57
129000
2000
w tamtych czasach książki.
02:26
And at the time,
58
131000
2000
Wtedy też ludzie
02:28
people actuallytak właściwie answeredodpowiedział that questionpytanie
59
133000
2000
odpowiedzieli na to pytanie pozytywnie.
02:30
positivelypozytywnie: "Yes."
60
135000
2000
odpowiedzieli na to pytanie pozytywnie.
02:32
But there was no evidencedowód.
61
137000
3000
Ale nie było na to dowodów.
02:35
And here beginszaczyna się 400 yearslat
62
140000
3000
I tak rozpoczęło się 400 lat
02:38
of frustrationudaremnienie, of unfulfilledniespełnione dreamsmarzenia --
63
143000
3000
frustracji, niespełnionych marzeń...
02:41
the dreamsmarzenia of GalileoGalileo, GiordanoGiordano BrunoBruno,
64
146000
3000
Marzeń Galileusza, Giordano Bruno,
02:44
manywiele othersinni --
65
149000
2000
i wielu innych,
02:46
whichktóry never led to the answerodpowiedź
66
151000
2000
które nigdy nie dały odpowiedzi
02:48
of those very basicpodstawowy questionspytania
67
153000
2000
na te podstawowe pytania,
02:50
whichktóry humanityludzkość has askedspytał all the time.
68
155000
2000
które ludzkość zadaje cały czas.
02:52
"What is life? What is the originpochodzenie of life?
69
157000
2000
Czym jest życie? Jakie są jego początki?
02:54
Are we alonesam?"
70
159000
2000
Czy jesteśmy sami?
02:56
And that especiallyszczególnie happenedstało się in the last 10 yearslat,
71
161000
3000
To popularne rozważania ostatnich 10 lat,
02:59
at the endkoniec of the 20thth centurystulecie,
72
164000
2000
pod koniec XX-go wieku,
03:01
when the beautifulpiękny developmentsrozwój sytuacji
73
166000
2000
kiedy wspaniały rozwój
03:03
duez powodu to molecularmolekularny biologybiologia,
74
168000
2000
biologii molekularnej,
03:05
understandingzrozumienie the codekod of life, DNADNA,
75
170000
2000
zrozumienie kodu życia, DNA
03:07
all of that seemedwydawało się to actuallytak właściwie
76
172000
2000
wszystko to wydawało się
03:09
put us, not closerbliższy,
77
174000
2000
nie przybliżać nas,
03:11
but furtherdalej apartniezależnie from answeringodpowiadając
78
176000
2000
lecz raczej oddalać od odpowiedzi
03:13
those basicpodstawowy questionspytania.
79
178000
2000
na te podstawowe pytania.
03:16
Now, the good newsAktualności.
80
181000
2000
A teraz dobra wiadomość.
03:18
A lot has happenedstało się in the last fewkilka yearslat,
81
183000
2000
Mnóstwo się ostatnio zdarzyło.
03:20
and let's startpoczątek with the planetsplanety.
82
185000
2000
Zacznijmy od planet.
03:22
Let's startpoczątek with the oldstary CopernicanKopernika questionpytanie:
83
187000
3000
Zacznijmy od kopernikańskiego pytania:
03:25
Are there earthsziem rzadkich around other starsgwiazdy?
84
190000
3000
Czy istnieją ziemie wokół innych gwiazd?
03:28
And as we alreadyjuż heardsłyszał,
85
193000
2000
I jak już usłyszeliśmy,
03:30
there is a way in whichktóry
86
195000
2000
istnieje sposób, w jaki
03:32
we are tryingpróbować, and now ablezdolny,
87
197000
2000
wreszcie jesteśmy w stanie
03:34
to answerodpowiedź that questionpytanie.
88
199000
2000
odpowiedzieć na to pytanie.
03:36
It's a newNowy telescopeteleskop.
89
201000
2000
Chodzi o nowy teleskop.
03:38
Our teamzespół, befittinglybefittingly I think,
90
203000
2000
Nasz zespół, sądzę, że trafnie,
03:40
namedo imieniu it after one of those dreamersMarzyciele
91
205000
2000
nazwał go od nazwiska marzyciela
03:42
of the CopernicanKopernika time,
92
207000
2000
epoki kopernikańskiej,
03:44
JohannesJohannes KeplerKepler,
93
209000
2000
Johannesa Keplera.
03:46
and that telescope'steleskopu solepodeszwa purposecel, powód
94
211000
2000
Wyłącznym celem tego teleskopu
03:48
is to go out,
95
213000
2000
jest znajdowanie planet orbitujących
03:50
find the planetsplanety that orbitorbita
96
215000
2000
jest znajdowanie planet orbitujących
03:52
other starsgwiazdy in our galaxygalaktyka,
97
217000
2000
wokół gwiazd naszej galaktyki
03:54
and tell us how oftenczęsto do planetsplanety like our ownwłasny EarthZiemia
98
219000
3000
i zmierzenie częstotliwości występowania
03:57
happenzdarzyć to be out there.
99
222000
3000
planet podobnych do Ziemi.
04:00
The telescopeteleskop is actuallytak właściwie
100
225000
2000
Właściwie, to ten teleskop
04:02
builtwybudowany similarlypodobnie to
101
227000
2000
jest zbudowany podobnie
04:04
the, well-knowndobrze znane to you, HubbleHubble'a SpaceMiejsca TelescopeTeleskop,
102
229000
2000
do słynnego Teleskopu Hubble'a,
04:06
exceptz wyjątkiem it does have an additionaldodatkowe lensobiektyw --
103
231000
3000
z tą różnicą, że ma dodatkowy
04:09
a wide-fieldWide-field lensobiektyw,
104
234000
2000
szerokokątny obiektyw,
04:11
as you would call it as a photographerfotograf.
105
236000
2000
jak określiłby to fotograf.
04:13
And if, in the nextNastępny couplepara of monthsmiesiące,
106
238000
2000
Jeśli w ciągu następnych kilku miesięcy
04:15
you walkspacerować out in the earlywcześnie eveningwieczór
107
240000
2000
wyjdziecie na zewnątrz wczesnym wieczorem,
04:17
and look straightproste up
108
242000
2000
spojrzycie prosto do góry
04:19
and placemiejsce you palmPalma like this,
109
244000
2000
i wyciągniecie swoja dłoń w ten sposób,
04:21
you will actuallytak właściwie be looking at the fieldpole of the skyniebo
110
246000
3000
będziecie patrzeć na zakres nieba,
04:24
where this telescopeteleskop is searchingbadawczy for planetsplanety
111
249000
3000
na którym ten teleskop szuka planet,
04:27
day and night, withoutbez any interruptionprzerwanie,
112
252000
2000
dzień i noc, bez przerwy,
04:29
for the nextNastępny fourcztery yearslat.
113
254000
3000
przez kolejne cztery lata.
04:32
The way we do that, actuallytak właściwie,
114
257000
2000
Robimy to przy pomocy metody,
04:34
is with a methodmetoda, whichktóry we call the transittranzyt methodmetoda.
115
259000
3000
którą nazywamy metodą tranzytową.
04:37
It's actuallytak właściwie mini-eclipsesMini zaćmień that occurpojawić się
116
262000
2000
Chodzi o mini zaćmienia gwiazd,
04:39
when a planetplaneta passesKarnety in frontz przodu of its stargwiazda.
117
264000
2000
powodowane przez orbitujące planety.
04:41
Not all of the planetsplanety will be fortuitouslyprzypadkowo orientedzorientowane na
118
266000
3000
Nie zawsze da się je wyłapać,
04:44
for us to be ablezdolny do that,
119
269000
2000
ze względu na ich położenie,
04:46
but if you have a millionmilion starsgwiazdy,
120
271000
3000
ale przy milionie gwiazd,
04:49
you'llTy będziesz find enoughdość planetsplanety.
121
274000
2000
znajdzie się dość dużo planet.
04:51
And as you see on this animationanimacja,
122
276000
3000
Dzięki tej animacji zobaczycie
04:54
what KeplerKepler is going to detectwykryć
123
279000
2000
to co wykrywa Kepler,
04:56
is just the dimmingściemniania of the lightlekki from the stargwiazda.
124
281000
3000
przyćmienie światła gwiazdy.
04:59
We are not going to see the imageobraz of the stargwiazda and the planetplaneta as this.
125
284000
3000
Nie zobaczymy obrazu gwiazdy i planety tak jak tu.
05:02
All the starsgwiazdy for KeplerKepler are just pointszwrotnica of lightlekki.
126
287000
3000
Dla Keplera wszystkie gwiazdy to punkty światła.
05:05
But we learnuczyć się a lot from that:
127
290000
2000
Ale dzięki nim odnajdujemy
05:07
not only that there is a planetplaneta there, but we alsorównież learnuczyć się its sizerozmiar.
128
292000
3000
planety oraz poznajemy ich wielkość.
05:10
How much of the lightlekki is beingistota dimmedprzyciemnione
129
295000
2000
Jak wiele światła zostało przyćmione
05:12
dependszależy on how bigduży the planetplaneta is.
130
297000
3000
zależy od rozmiarów planety.
05:15
We learnuczyć się about its orbitorbita,
131
300000
2000
Możemy poznać jej orbitę,
05:17
the periodokres of its orbitorbita and so on.
132
302000
2000
okres orbitalny, i tak dalej.
05:19
So, what have we learnednauczyli?
133
304000
3000
Czego się dowiedzieliśmy?
05:22
Well, let me try to walkspacerować you throughprzez
134
307000
3000
Teraz spróbuję Wam wytłumaczyć,
05:25
what we actuallytak właściwie see
135
310000
2000
co tak naprawdę zobaczyliśmy,
05:27
and so you understandzrozumieć the newsAktualności
136
312000
2000
abyście mogli zrozumieć wiadomość
05:29
that I'm here to tell you todaydzisiaj.
137
314000
2000
jaką chcę Wam dziś przekazać.
05:31
What KeplerKepler does
138
316000
2000
Kepler odkrywa wiele kandydatur,
05:33
is discoverodkryć a lot of candidatesKandydaci,
139
318000
2000
Kepler odkrywa wiele kandydatur,
05:35
whichktóry we then followśledzić up and find as planetsplanety,
140
320000
2000
które następnie monitorujemy,
05:37
confirmpotwierdzać as planetsplanety.
141
322000
2000
potwierdzamy, że to są rzeczywiście planety.
05:39
It basicallygruntownie tellsmówi us
142
324000
2000
Dzięki niemu możemy się dowiedzieć
05:41
this is the distributiondystrybucja of planetsplanety in sizerozmiar.
143
326000
3000
jaki jest rozkład rozmiarów planet.
05:44
There are smallmały planetsplanety, there are biggerwiększy planetsplanety, there are bigduży planetsplanety, okay.
144
329000
3000
Istnieją małe, większe i duże planety.
05:47
So we countliczyć manywiele, manywiele suchtaki planetsplanety,
145
332000
3000
Możemy zliczyć mnóstwo takich planet
05:50
and they have differentróżne sizesrozmiary.
146
335000
2000
o różnych rozmiarach.
05:52
We do that in our solarsłoneczny systemsystem.
147
337000
2000
Robimy to w Układzie Słonecznym.
05:54
In factfakt, even back duringpodczas the ancientsstarożytnych,
148
339000
3000
Nawet w czasach antycznych
05:57
the SolarSolar SystemSystemu in that sensesens
149
342000
2000
Układ Słoneczny pod tym względem
05:59
would look on a diagramdiagram like this.
150
344000
2000
wyglądałby jak na tym wykresie.
06:01
There will be the smallermniejszy planetsplanety, and there will be the bigduży planetsplanety,
151
346000
3000
Byłyby małe planety i byłyby duże planety,
06:04
even back to the time of EpicurusEpikura
152
349000
2000
nawet w czasach Epikura,
06:06
and then of coursekurs CopernicusKopernik
153
351000
2000
i później w epoce Kopernika
06:08
and his followerszwolenników.
154
353000
2000
i jego następców.
06:10
Up untilaż do recentlyostatnio, that was the SolarSolar SystemSystemu --
155
355000
2000
Do niedawna, Układ Słoneczny wyglądał tak:
06:12
fourcztery Earth-likeZiemia jak planetsplanety with smallmały radiuspromień,
156
357000
3000
cztery planety typu ziemskiego o niewielkim promieniu,
06:15
smallermniejszy than about two timesczasy the sizerozmiar of the EarthZiemia --
157
360000
3000
mniejsze niż dwukrotny rozmiar Ziemi.
06:18
and that was of coursekurs MercuryRtęć,
158
363000
2000
Chodzi mi o Merkurego,
06:20
VenusVenus, MarsMars,
159
365000
2000
Wenus, Marsa,
06:22
and of coursekurs the EarthZiemia,
160
367000
2000
i oczywiście Ziemię,
06:24
and then the two bigduży, giantogromny planetsplanety.
161
369000
2000
są też dwie duże planety olbrzymy.
06:26
Then the CopernicanKopernika RevolutionRewolucja
162
371000
2000
Następnie rewolucja kopernikańska
06:28
broughtprzyniósł in telescopesteleskopy,
163
373000
2000
dała nam teleskopy.
06:30
and of coursekurs threetrzy more planetsplanety were discoveredodkryty.
164
375000
2000
I oczywiście odkryliśmy kolejne trzy planety.
06:32
Now the totalcałkowity planetplaneta numbernumer
165
377000
2000
W ten sposób Układ Słoneczny
06:34
in our solarsłoneczny systemsystem was ninedziewięć.
166
379000
2000
posiadł w sumie dziewięć planet.
06:36
The smallmały planetsplanety dominatedzdominowany,
167
381000
2000
Małe planety były w większości,
06:38
and there was a certainpewny harmonyHarmonia to that,
168
383000
2000
i była w tym pewna harmonia,
06:40
whichktóry actuallytak właściwie CopernicusKopernik was very happyszczęśliwy to noteUwaga,
169
385000
3000
którą z zadowoleniem zauważył już Kopernik,
06:43
and KeplerKepler was one of the bigduży proponentsZwolennicy of.
170
388000
3000
i której gorącym orędownikiem był Kepler.
06:46
So now we have PlutoPluto to joinprzyłączyć się the numbersliczby of smallmały planetsplanety.
171
391000
3000
Niedawno Pluton dołączył do grona planet karłowatych,
06:49
But up untilaż do, literallydosłownie, 15 yearslat agotemu,
172
394000
3000
ale dosłownie jeszcze 15 lat temu
06:52
that was all we knewwiedziałem about planetsplanety.
173
397000
2000
to było wszystko co wiedzieliśmy o planetach.
06:54
And that's what the frustrationudaremnienie was.
174
399000
2000
I stąd brała się frustracja.
06:56
The CopernicanKopernika dreamśnić was unfulfilledniespełnione.
175
401000
3000
Marzenie Kopernika pozostawało niespełnione.
06:59
FinallyWreszcie, 15 yearslat agotemu,
176
404000
2000
Wreszcie, 15 lat temu
07:01
the technologytechnologia cameoprawa ołowiana witrażu to the pointpunkt
177
406000
2000
technologia osiągnęła taki poziom,
07:03
where we could discoverodkryć a planetplaneta around anotherinne stargwiazda,
178
408000
3000
że byliśmy w stanie odkryć planetę wokół innej gwiazdy
07:06
and we actuallytak właściwie did prettyładny well.
179
411000
3000
i dobrze nam szło.
07:09
In the nextNastępny 15 yearslat,
180
414000
2000
W ciągu ostatnich 15 lat,
07:11
almostprawie 500 planetsplanety
181
416000
2000
odkryto ok. 500 planet
07:13
were discoveredodkryty orbitingorbitujący other starsgwiazdy, with differentróżne methodsmetody.
182
418000
3000
z użyciem różnych metod.
07:16
UnfortunatelyNiestety, as you can see,
183
421000
3000
Niestety, jak można zobaczyć,
07:19
there was a very differentróżne pictureobrazek.
184
424000
2000
obraz był zupełnie inny.
07:21
There was of coursekurs an explanationwyjaśnienie for it:
185
426000
2000
Oczywiście jest na to wytłumaczenie.
07:23
We only see the bigduży planetsplanety,
186
428000
2000
Obserwujemy wyłącznie duże planety.
07:25
so that's why mostwiększość of those planetsplanety
187
430000
2000
Dlatego większość z tych planet
07:27
are really in the categoryKategoria of "like JupiterJupiter."
188
432000
3000
znajduje się w kategorii "typ Jowisza".
07:30
But you see, we haven'tnie mam goneodszedł very fardaleko.
189
435000
3000
A zatem, jak widzicie, nie zaszliśmy daleko.
07:33
We were still back where CopernicusKopernik was.
190
438000
3000
Byliśmy wciąż w tym samym miejscu co Kopernik.
07:36
We didn't have any evidencedowód
191
441000
2000
Nie mieliśmy żadnych dowodów
07:38
whetherczy planetsplanety like the EarthZiemia are out there.
192
443000
2000
na istnienie planet podobnych do Ziemi.
07:40
And we do careopieka about planetsplanety like the EarthZiemia
193
445000
3000
A zależy nam na takich planetach
07:43
because by now we understoodzrozumiany
194
448000
2000
ponieważ zdołaliśmy zrozumieć,
07:45
that life as a chemicalchemiczny systemsystem
195
450000
3000
że życie jako system chemiczny
07:48
really needswymagania a smallermniejszy planetplaneta
196
453000
2000
potrzebuje małej planety
07:50
with waterwoda and with rocksskały
197
455000
2000
z wodą i ze skałami
07:52
and with a lot of complexzłożony chemistrychemia
198
457000
2000
i z mnóstwem skomplikowanej chemii
07:54
to originatepochodzić, to emergepojawić się, to surviveprzetrwać.
199
459000
3000
aby mogło powstać, rozwinąć się, przeżyć.
07:57
And we didn't have the evidencedowód for that.
200
462000
3000
Na to nie mieliśmy dowodów.
08:00
So todaydzisiaj, I'm here to actuallytak właściwie give you a first glimpsedojrzeć
201
465000
2000
Jestem tu aby dać Wam przedsmak
08:02
of what the newNowy telescopeteleskop, KeplerKepler,
202
467000
3000
tego co nowy teleskop, Kepler,
08:05
has been ablezdolny to tell us in the last fewkilka weekstygodnie,
203
470000
3000
przekazał nam w ciągu ostatnich kilku tygodni.
08:08
and, lolo and beholdujrzeć,
204
473000
2000
I raptem,
08:10
we are back to the harmonyHarmonia
205
475000
2000
jesteśmy ponownie w stanie harmonii
08:12
and to fulfillingspełnianie the dreamsmarzenia of CopernicusKopernik.
206
477000
3000
spełniając marzenia Kopernika.
08:15
You can see here,
207
480000
2000
Jak widzicie,
08:17
the smallmały planetsplanety dominatezdominować the pictureobrazek.
208
482000
2000
małe planety dominują na wykresie.
08:19
The planetsplanety whichktóry are markedwyraźny "like EarthZiemia,"
209
484000
3000
Planet oznaczonych jako "typ Ziemi"
08:22
[are] definitelyZdecydowanie more than
210
487000
2000
jest zdecydowanie więcej niż
08:24
any other planetsplanety that we see.
211
489000
2000
innych planet jakie widzimy.
08:26
And now for the first time, we can say that.
212
491000
2000
Po raz pierwszy, możemy to stwierdzić.
08:28
There is a lot more work we need to do with this.
213
493000
3000
Pozostało jeszcze mnóstwo pracy.
08:31
MostWiększość of these are candidatesKandydaci.
214
496000
2000
Większość z nich to tylko kandydatury.
08:33
In the nextNastępny fewkilka yearslat we will confirmpotwierdzać them.
215
498000
2000
W ciągu najbliższych kilku lat je potwierdzimy.
08:35
But the statisticalstatystyczny resultwynik
216
500000
2000
Ale wynik statystyczny
08:37
is loudgłośny and clearjasny.
217
502000
2000
mówi głośno i wyraźnie.
08:39
And the statisticalstatystyczny resultwynik is that
218
504000
3000
Ten wynik statystyczny stanowi,
08:42
planetsplanety like our ownwłasny EarthZiemia
219
507000
2000
że planety podobne do Ziemi
08:44
are out there.
220
509000
2000
znajdują się w kosmosie.
08:46
Our ownwłasny MilkyMleczny Way GalaxyGalaxy is richbogaty in this kinduprzejmy of planetsplanety.
221
511000
3000
Droga Mleczna jest wypełniona takimi planetami.
08:49
So the questionpytanie is: what do we do nextNastępny?
222
514000
3000
Kolejne pytanie brzmi: Co dalej?
08:52
Well, first of all, we can studybadanie them
223
517000
2000
Przede wszystkim możemy je badać
08:54
now that we know where they are.
224
519000
3000
teraz, gdy wiemy, że istnieją.
08:57
And we can find those that we would call habitabledo zamieszkania,
225
522000
3000
Możemy znaleźć takie, które nadają się do zamieszkania,
09:00
meaningznaczenie that they have similarpodobny conditionswarunki
226
525000
2000
to znaczy panują na nich
09:02
to the conditionswarunki
227
527000
2000
podobne warunki do tych,
09:04
that we experiencedoświadczenie here on EarthZiemia
228
529000
3000
których doświadczamy na Ziemi,
09:07
and where a lot of complexzłożony chemistrychemia can happenzdarzyć.
229
532000
3000
gdzie istnieją skomplikowane struktury chemiczne.
09:10
So, we can even put a numbernumer
230
535000
3000
Możemy nawet oszacować
09:13
to how manywiele of those planetsplanety
231
538000
2000
ile takich planet
09:15
now do we expectoczekiwać our ownwłasny
232
540000
2000
oczekujemy znaleźć
09:17
MilkyMleczny Way GalaxyGalaxy harborsPrzystanie.
233
542000
2000
w naszej Galaktyce.
09:19
And the numbernumer, as you mightmoc expectoczekiwać,
234
544000
2000
Jak się domyślacie, ta liczba
09:21
is prettyładny staggeringzdumiewające.
235
546000
2000
jest całkiem oszałamiająca.
09:23
It's about 100 millionmilion suchtaki planetsplanety.
236
548000
3000
Ok. 100 milionów takich planet.
09:26
That's great newsAktualności. Why?
237
551000
2000
To wspaniała wiadomość.
09:28
Because with our ownwłasny little telescopeteleskop,
238
553000
2000
Przy pomocy naszego teleskopu,
09:30
just in the nextNastępny two yearslat,
239
555000
2000
w ciągu następnych dwóch lat
09:32
we'lldobrze be ablezdolny to identifyzidentyfikować at leastnajmniej 60 of them.
240
557000
3000
zidentyfikujemy co najmniej 60 z nich.
09:35
So that's great because then
241
560000
2000
To wspaniałe, następnie
09:37
we can go and studybadanie them --
242
562000
2000
możemy zacząć je badać...
09:39
remotelyzdalnie, of coursekurs --
243
564000
2000
Oczywiście na odległość...
09:41
with all the techniquestechniki that we alreadyjuż have
244
566000
2000
Przy pomocy wszystkich technik,
09:43
testedprzetestowany in the pastprzeszłość fivepięć yearslat.
245
568000
2000
testowanych przez ostatnie pięć lat.
09:45
We can find what they're madezrobiony of,
246
570000
2000
Możemy badać ich budowę,
09:47
would theirich atmosphereszagrożonych wybuchem have waterwoda, carbonwęgiel dioxidedwutlenek, methanemetan.
247
572000
3000
oraz zawartość H20, CO2, CH4 w ich atmosferach.
09:50
We know and expectoczekiwać that we'lldobrze see that.
248
575000
3000
Oczekujemy, że to właśnie zobaczymy.
09:54
That's great, but that is not the wholecały newsAktualności.
249
579000
3000
Ale to nie wszystko.
09:57
That's not why I'm here.
250
582000
3000
Nie po to tu dzisiaj jestem.
10:00
Why I'm here is to tell you that the nextNastępny stepkrok
251
585000
3000
Jestem tu po to, aby powiedzieć Wam,
10:03
is really the excitingekscytujący partczęść.
252
588000
3000
że kolejny krok jest ekscytujący.
10:06
The one that this stepkrok
253
591000
2000
Opowiem Wam teraz
10:08
is enablingwłączanie us to do is comingprzyjście nextNastępny.
254
593000
3000
o tym kolejnym kroku.
10:11
And here comespochodzi biologybiologia --
255
596000
2000
Chodzi o biologię i jej podstawowe pytanie,
10:13
biologybiologia, with its basicpodstawowy questionpytanie,
256
598000
3000
Chodzi o biologię i jej podstawowe pytanie,
10:16
whichktóry still standsstojaki unansweredbez odpowiedzi,
257
601000
2000
które pozostaje bez odpowiedzi,
10:18
whichktóry is essentiallygłównie:
258
603000
2000
i które brzmi:
10:20
"If there is life on other planetsplanety,
259
605000
2000
Jeżeli na innych planetach jest życie,
10:22
do we expectoczekiwać it to be like life on EarthZiemia?"
260
607000
3000
czy będzie ono takie jak na Ziemi?
10:25
And let me immediatelynatychmiast tell you here,
261
610000
2000
I pozwólcie, że natychmiast wyjaśnię,
10:27
when I say life, I don't mean "dolceDolce vitaVita,"
262
612000
2000
że nie chodzi mi o "dolce vita",
10:29
good life, humanczłowiek life.
263
614000
2000
o dobre życie, ludzkie życie.
10:31
I really mean life
264
616000
3000
Mam na myśli życie
10:34
on EarthZiemia, pastprzeszłość and presentteraźniejszość,
265
619000
2000
na Ziemi, w przeszłości i obecnie
10:36
from microbesmikroby to us humansludzie,
266
621000
2000
od mikrobów do nas, ludzi
10:38
in its richbogaty molecularmolekularny diversityróżnorodność,
267
623000
3000
bogate w swojej różnorodności molekularnej.
10:41
the way we now understandzrozumieć life on EarthZiemia
268
626000
3000
Życie na Ziemi rozumiemy obecnie
10:44
as beingistota a setzestaw of moleculesCząsteczki and chemicalchemiczny reactionsreakcje --
269
629000
3000
jako zbiór cząsteczek i reakcji chemicznych,
10:47
and we call that, collectivelyłącznie, biochemistrybiochemia,
270
632000
3000
co łącznie nazywamy biochemią.
10:50
life as a chemicalchemiczny processproces,
271
635000
3000
Życie jest procesem chemicznym,
10:53
as a chemicalchemiczny phenomenonzjawisko.
272
638000
2000
zjawiskiem chemicznym.
10:55
So the questionpytanie is:
273
640000
2000
A zatem pytamy:
10:57
is that chemicalchemiczny phenomenonzjawisko universaluniwersalny,
274
642000
3000
Czy to zjawisko chemiczne jest powszechne,
11:00
or is it something
275
645000
2000
czy też jest to coś,
11:02
whichktóry dependszależy on the planetplaneta?
276
647000
2000
co zależy od planety?
11:04
Is it like gravitypowaga,
277
649000
2000
Czy jest jak grawitacja,
11:06
whichktóry is the samepodobnie everywherewszędzie in the universewszechświat,
278
651000
2000
jednakowa wszędzie we wszechświecie,
11:08
or there would be all kindsrodzaje of differentróżne biochemistriesbiochemistries
279
653000
3000
albo czy istnieją różne systemy biologiczne
11:11
wherevergdziekolwiek we find them?
280
656000
2000
tam gdzie je znajdziemy?
11:13
We need to know what we are looking for
281
658000
3000
Żeby coś znaleźć,
11:16
when we try to do that.
282
661000
2000
trzeba wiedzieć czego szukać.
11:18
And that's a very basicpodstawowy questionpytanie, whichktóry we don't know the answerodpowiedź to,
283
663000
3000
Na razie nie umiemy tego sprecyzować,
11:21
but whichktóry we can try --
284
666000
2000
ale próbujemy odpowiedzieć
11:23
and we are tryingpróbować -- to answerodpowiedź in the lablaboratorium.
285
668000
2000
na to pytanie w laboratorium.
11:25
We don't need to go to spaceprzestrzeń
286
670000
2000
Nie musimy wyruszyć w kosmos,
11:27
to answerodpowiedź that questionpytanie.
287
672000
2000
aby znaleźć odpowiedź.
11:29
And so, that's what we are tryingpróbować to do.
288
674000
2000
Więc robimy coś innego.
11:31
And that's what manywiele people now are tryingpróbować to do.
289
676000
3000
Wiele osób nad tym pracuje.
11:34
And a lot of the good newsAktualności comespochodzi from that partczęść of the bridgemost
290
679000
3000
Mamy dużo dobrych wiadomości,
11:37
that we are tryingpróbować to buildbudować as well.
291
682000
3000
również na ten temat.
11:40
So this is one exampleprzykład
292
685000
2000
Oto jeden przykład,
11:42
that I want to showpokazać you here.
293
687000
2000
który chcę Wam tu pokazać.
11:44
When we think of what is necessaryniezbędny
294
689000
2000
Kiedy myślimy o tym, co jest konieczne
11:46
for the phenomenonzjawisko that we call life,
295
691000
3000
dla zjawiska, które nazywamy życiem
11:49
we think of compartmentalizationsegmentacji poszczególnych,
296
694000
3000
mamy na myśli uprzedziałowienie komórek,
11:52
keepingkonserwacja the moleculesCząsteczki whichktóry are importantważny for life
297
697000
3000
zjawisko utrzymujące cząsteczki ważne dla życia
11:55
in a membranemembrana,
298
700000
2000
wewnątrz błony komórkowej,
11:57
isolatedodosobniony from the restodpoczynek of the environmentśrodowisko,
299
702000
2000
odizolowane od reszty środowiska,
11:59
but yetjeszcze, in an environmentśrodowisko in whichktóry
300
704000
2000
a jednocześnie w środowisku,
12:01
they actuallytak właściwie could originatepochodzić togetherRazem.
301
706000
3000
w którym mogą się narodzić.
12:04
And in one of our labslaboratoria,
302
709000
2000
I w jednym z naszych laboratoriów,
12:06
JackJack Szostak'sSzostak's labslaboratoria,
303
711000
2000
laboratorium Jacka Szostaka,
12:08
it was a seriesseria of experimentseksperymenty
304
713000
2000
miała miejsce seria eksperymentów
12:10
in the last fourcztery yearslat
305
715000
2000
przez ostatnie cztery lata,
12:12
that showedpokazał that the environmentsśrodowiska --
306
717000
2000
która pokazała, że w środowiskach,
12:14
whichktóry are very commonpospolity on planetsplanety,
307
719000
2000
które są bardzo powszechne
12:16
on certainpewny typestypy of planetsplanety like the EarthZiemia,
308
721000
3000
na planetach podobnych do Ziemi,
12:19
where you have some liquidciekły waterwoda and some claysgliny --
309
724000
3000
gdzie istnieje ciekła woda i glina
12:22
you actuallytak właściwie endkoniec up with
310
727000
3000
można wówczas uzyskać
12:25
naturallynaturalnie availabledostępny moleculesCząsteczki
311
730000
2000
w sposób naturalny cząsteczki,
12:27
whichktóry spontaneouslyspontanicznie formformularz bubblesbąbelki.
312
732000
3000
które spontanicznie formują bąble.
12:30
But those bubblesbąbelki have membranesmembrany
313
735000
3000
Te bąble posiadają membrany
12:33
very similarpodobny to the membranemembrana of everykażdy cellkomórka
314
738000
3000
bardzo podobne do błon w każdej komórce
12:36
of everykażdy livingżycie thing on EarthZiemia lookswygląda like,
315
741000
3000
każdej istoty żywej na Ziemi.
12:39
like this.
316
744000
2000
Jak to.
12:41
And they really help moleculesCząsteczki,
317
746000
2000
I to naprawdę pomaga cząsteczkom
12:43
like nucleicnukleinowych acidskwasy, like RNARNA and DNADNA,
318
748000
3000
takim jak kwasy nukleinowe, jak RNA czy DNA,
12:46
stayzostać insidewewnątrz, developrozwijać,
319
751000
2000
pozostać wewnątrz, rozwinąć się,
12:48
changezmiana, dividepodzielić
320
753000
2000
zmienić, podzielić,
12:50
and do some of the processesprocesy that we call life.
321
755000
3000
i podlegać procesom jakie łączymy z życiem.
12:53
Now this is just an exampleprzykład
322
758000
2000
To jest tylko jeden przykład po to
12:55
to tell you the pathwayścieżka
323
760000
2000
by opowiedzieć Wam o sposobach,
12:57
in whichktóry we are tryingpróbować to answerodpowiedź
324
762000
2000
na jakie próbujemy odpowiedzieć
12:59
that biggerwiększy questionpytanie about the universalityuniwersalność of the phenomenonzjawisko.
325
764000
3000
na pytanie o powszechność życia.
13:03
And in a sensesens, you can think of that work
326
768000
3000
Można myśleć o pracy naukowców
13:06
that people are startingstartowy to do now around the worldświat
327
771000
2000
na całym świecie
13:08
as buildingbudynek a bridgemost,
328
773000
2000
jak o budowaniu mostu
13:10
buildingbudynek a bridgemost from two sidesboki of the riverrzeka.
329
775000
3000
z dwóch stron rzeki.
13:13
On one handdłoń, on the left bankBank of the riverrzeka,
330
778000
3000
Z jednej strony, na lewym brzegu rzeki,
13:16
are the people like me who studybadanie those planetsplanety
331
781000
3000
są ludzie tacy jak ja, którzy badają planety
13:19
and try to definedefiniować the environmentsśrodowiska.
332
784000
2000
i próbują zdefiniować środowiska.
13:21
We don't want to go blindślepy because there's too manywiele possibilitiesmożliwości,
333
786000
3000
Jest zbyt wiele możliwości by szukać na oślep
13:24
and there is not too much lablaboratorium,
334
789000
3000
i nie ma ani wystarczająco dużo laboratoriów,
13:27
and there is not enoughdość humanczłowiek time
335
792000
2000
ani ludzkiego życia,
13:29
to actuallytak właściwie to do all the experimentseksperymenty.
336
794000
2000
żeby wykonać wszystkie eksperymenty.
13:31
So that's what we are buildingbudynek from the left sidebok of the riverrzeka.
337
796000
3000
To właśnie budujemy na lewym brzegu rzeki.
13:34
From the right bankBank of the riverrzeka
338
799000
2000
Na prawym brzegu rzeki,
13:36
are the experimentseksperymenty in the lablaboratorium that I just showedpokazał you,
339
801000
3000
są eksperymenty w laboratoriach, które pokazałem,
13:39
where we actuallytak właściwie triedwypróbowany that, and it feedskanały back and forthnaprzód,
340
804000
3000
dzięki którym osiągamy postęp.
13:42
and we hopenadzieja to meetspotykać się in the middleśrodkowy one day.
341
807000
3000
Pewnego dnia spotkamy się pośrodku.
13:45
So why should you careopieka about that?
342
810000
3000
Dlaczego powinno Was to interesować?
13:48
Why am I tryingpróbować to sellSprzedać you
343
813000
2000
Dlaczego próbuję Wam sprzedać
13:50
a half-builtzbudowany w połowie bridgemost?
344
815000
2000
nieukończony most?
13:52
Am I that charminguroczy?
345
817000
3000
Czy mam w sobie tyle uroku?
13:55
Well, there are manywiele reasonspowody,
346
820000
2000
Cóż, jest wiele powodów,
13:57
and you heardsłyszał some of them
347
822000
2000
i usłyszeliście kilka z nich
13:59
in the shortkrótki talk todaydzisiaj.
348
824000
2000
w dzisiejszym krótkim wykładzie.
14:01
This understandingzrozumienie of chemistrychemia
349
826000
2000
Zrozumienie chemii
14:03
actuallytak właściwie can help us
350
828000
2000
może pomóc nam
14:05
with our dailycodziennie liveszyje.
351
830000
2000
w codziennym życiu.
14:07
But there is something more profoundgłęboki here,
352
832000
2000
Ale chodzi o coś bardziej istotnego,
14:09
something deepergłębiej.
353
834000
2000
o coś głębszego.
14:11
And that deepergłębiej, underlyingpoważniejszych pointpunkt
354
836000
3000
Ta głębsza, istotna teza
14:15
is that sciencenauka
355
840000
2000
to to, że nauka
14:17
is in the processproces of redefiningZmiana definicji life
356
842000
3000
jest w trakcie definiowania na nowo życia
14:20
as we know it.
357
845000
2000
takim jakim je znamy.
14:22
And that is going to changezmiana
358
847000
2000
I to zmieni
14:24
our worldviewświatopogląd in a profoundgłęboki way --
359
849000
3000
nasz światopogląd w istotny sposób,
14:27
not in a dissimilarniepodobny way
360
852000
2000
w podobny sposób
14:29
as 400 yearslat agotemu,
361
854000
2000
jak 400 lat temu
14:31
Copernicus'Centrum Nauki Kopernik actdziałać did,
362
856000
2000
uczynił to Kopernik,
14:33
by changingwymiana pieniędzy the way
363
858000
2000
zmieniając sposób
14:35
we viewwidok spaceprzestrzeń and time.
364
860000
2000
w jaki myślimy o czasie i przestrzeni.
14:37
Now it's about something elsejeszcze,
365
862000
2000
Teraz chodzi o coś innego,
14:39
but it's equallyna równi profoundgłęboki.
366
864000
2000
ale jest to równie istotne.
14:41
And halfpół the time,
367
866000
2000
Z drugiej strony,
14:43
what's happenedstało się
368
868000
2000
co miało miejsce
14:45
is it's relatedzwiązane z this kinduprzejmy of
369
870000
2000
to powstanie pewnego rodzaju
14:47
sensesens of insignificancemałości
370
872000
2000
poczucia nieistotności
14:49
to humankindludzkości,
371
874000
2000
ludzkości i Ziemi
14:51
to the EarthZiemia in a biggerwiększy spaceprzestrzeń.
372
876000
2000
w przestrzeni Wszechświata.
14:53
And the more we learnuczyć się,
373
878000
3000
Im więcej wiemy,
14:56
the more that was reinforcedwzmocnione.
374
881000
3000
tym bardziej się to umacnia.
14:59
You've all learnednauczyli that in schoolszkoła --
375
884000
2000
Wszyscy uczyliście się w szkole
15:01
how smallmały the EarthZiemia is
376
886000
2000
jak maleńka jest Ziemia
15:03
comparedporównywane to the immenseogromny universewszechświat.
377
888000
2000
w porównaniu z ogromem Wszechświata.
15:05
And the biggerwiększy the telescopeteleskop,
378
890000
2000
I im większe teleskopy,
15:07
the biggerwiększy that universewszechświat becomesstaje się.
379
892000
2000
tym większy staje się Wszechświat.
15:09
And look at this imageobraz of the tinymalutki, blueniebieski dotkropka.
380
894000
3000
Spójrzcie na to zdjęcie błękitnej kropki.
15:12
This pixelpiksel is the EarthZiemia.
381
897000
2000
Ten piksel to Ziemia.
15:14
It is the EarthZiemia as we know it.
382
899000
2000
Ziemia jaką znamy.
15:16
It is seenwidziany from, in this casewalizka,
383
901000
2000
Widziana, w tym przypadku,
15:18
from outsidena zewnątrz the orbitorbita of SaturnSaturn.
384
903000
3000
spoza orbity Saturna.
15:21
But it's really tinymalutki.
385
906000
2000
Jest naprawdę maleńka.
15:23
We know that.
386
908000
2000
I wiemy to.
15:25
Let's think of life as that entireCały planetplaneta
387
910000
2000
Pomyślmy o życiu jako o całej planecie,
15:27
because, in a sensesens, it is.
388
912000
2000
ponieważ tak jest w pewnym sensie.
15:29
The biospherebiosfera is the sizerozmiar of the EarthZiemia.
389
914000
2000
Biosfera jest rozmiaru Ziemi.
15:31
Life on EarthZiemia
390
916000
2000
Życie na Ziemi
15:33
is the sizerozmiar of the EarthZiemia.
391
918000
2000
jest rozmiaru Ziemi.
15:35
And let's compareporównać it to the restodpoczynek of the worldświat
392
920000
3000
I porównajmy to z resztą Wszechświata
15:38
in spatialprzestrzenny termswarunki.
393
923000
2000
w wymiarze przestrzennym.
15:40
What if that
394
925000
2000
Co jeśli
15:42
CopernicanKopernika insignificancemałości
395
927000
3000
ten kopernikański brak znaczenia
15:45
was actuallytak właściwie all wrongźle?
396
930000
2000
jest naprawdę fałszywy?
15:47
Would that make us more responsibleodpowiedzialny
397
932000
2000
Czy bylibyśmy bardziej odpowiedzialni
15:49
for what is happeningwydarzenie todaydzisiaj?
398
934000
2000
za to co dzieje się obecnie?
15:51
Let's actuallytak właściwie try that.
399
936000
2000
Spróbujmy to rozważyć.
15:53
So in spaceprzestrzeń, the EarthZiemia is very smallmały.
400
938000
3000
W przestrzeni Ziemia jest bardzo mała.
15:56
Can you imaginewyobrażać sobie how smallmały it is?
401
941000
2000
Czy potraficie sobie wyobrazić jak mała jest?
15:58
Let me try it.
402
943000
2000
Niech spróbuję.
16:00
Okay, let's say
403
945000
2000
Powiedzmy,
16:02
this is the sizerozmiar
404
947000
2000
że to jest rozmiar
16:04
of the observablezauważalny universewszechświat,
405
949000
2000
obserwowalnego wszechświata,
16:06
with all the galaxiesgalaktyki,
406
951000
2000
zawierającego wszystkie galaktyki
16:08
with all the starsgwiazdy,
407
953000
2000
wszystkie gwiazdy,
16:10
okay, from here to here.
408
955000
2000
odtąd dotąd.
16:12
Do you know what the sizerozmiar of life
409
957000
2000
Wiecie jaki byłby rozmiar życia
16:14
in this necktiekrawat will be?
410
959000
3000
w tym krawacie?
16:17
It will be the sizerozmiar
411
962000
3000
Byłby wielkości
16:20
of a singlepojedynczy, smallmały atomatom.
412
965000
2000
pojedynczego, małego atomu.
16:22
It is unimaginablyniewyobrażalnie smallmały.
413
967000
2000
Jest niewyobrażalnie małe.
16:24
We can't imaginewyobrażać sobie it.
414
969000
2000
Niemożliwe do wyobrażenia.
16:26
I mean look, you can see the necktiekrawat,
415
971000
2000
To znaczy, widzicie krawat,
16:28
but you can't even imaginewyobrażać sobie seeingwidzenie
416
973000
2000
ale nie możecie sobie nawet wyobrazić
16:30
the sizerozmiar of a little, smallmały atomatom.
417
975000
3000
rozmiaru pojedynczego, małego atomu.
16:33
But that's not the wholecały storyfabuła, you see.
418
978000
3000
Ale, widzicie, to nie koniec historii.
16:36
The universewszechświat and life
419
981000
2000
Wszechświat i życie
16:38
are bothobie in spaceprzestrzeń and time.
420
983000
3000
istnieją zarówno w przestrzeni jak i czasie.
16:41
If that was
421
986000
3000
Gdyby to był
16:44
the agewiek of the universewszechświat,
422
989000
2000
wiek Wszechświata,
16:46
then this is the agewiek of life on EarthZiemia.
423
991000
3000
wówczas to byłby wiek życia na Ziemi.
16:50
Think about those oldestnajstarsze livingżycie things on EarthZiemia,
424
995000
3000
Chodzi o najstarsze żyjące organizmy na Ziemi,
16:53
but in a cosmickosmiczny proportionproporcja.
425
998000
2000
ale w skali kosmosu.
16:55
This is not insignificantnieistotny.
426
1000000
3000
To nie jest nieistotne.
16:58
This is very significantznaczący.
427
1003000
2000
To jest bardzo istotne.
17:00
So life mightmoc be insignificantnieistotny in sizerozmiar,
428
1005000
3000
Życie może być nieistotne, jeśli chodzi o przestrzeń,
17:03
but it is not insignificantnieistotny in time.
429
1008000
3000
ale jest bardzo istotne jeśli chodzi o czas.
17:07
Life and the universewszechświat
430
1012000
2000
Życie i Wszechświat
17:09
compareporównać to eachkażdy other like a childdziecko and a parentrodzic,
431
1014000
3000
są dla siebie niczym dziecko i rodzic,
17:12
parentrodzic and offspringpotomstwo.
432
1017000
2000
rodzic i potomstwo.
17:14
So what does this tell us?
433
1019000
2000
O co w tym wszystkim chodzi?
17:16
This tellsmówi us that
434
1021000
2000
Chodzi o to,
17:18
that insignificancemałości paradigmparadygmat
435
1023000
2000
że przekonanie o naszej nieistotności,
17:20
that we somehowjakoś got to learnuczyć się
436
1025000
2000
które w pewien sposób wynika
17:22
from the CopernicanKopernika principlezasada,
437
1027000
2000
z zasady kopernikańskiej
17:24
it's all wrongźle.
438
1029000
2000
jest błędne.
17:26
There is immenseogromny, powerfulpotężny potentialpotencjał
439
1031000
3000
Istnieją olbrzymie, wielkie możliwości
17:29
in life in this universewszechświat --
440
1034000
2000
dla życia we Wszechświecie,
17:31
especiallyszczególnie now that we know
441
1036000
2000
szczególnie teraz, gdy wiemy,
17:33
that placesmiejsca like the EarthZiemia are commonpospolity.
442
1038000
3000
że planety jak Ziemia są powszechne.
17:37
And that potentialpotencjał, that powerfulpotężny potentialpotencjał,
443
1042000
3000
I te możliwości, te gigantyczne możliwości
17:40
is alsorównież our potentialpotencjał,
444
1045000
2000
są także naszymi możliwościami,
17:42
of you and me.
445
1047000
2000
Waszymi i moimi.
17:44
And if we are to be stewardsstewardzi
446
1049000
2000
Jeśli mamy być opiekunami
17:46
of our planetplaneta EarthZiemia
447
1051000
2000
naszej planety, Ziemi,
17:48
and its biospherebiosfera,
448
1053000
2000
i jej biosfery,
17:50
we'dpoślubić better understandzrozumieć
449
1055000
2000
musimy zrozumieć
17:52
the cosmickosmiczny significanceznaczenie
450
1057000
2000
jej kosmiczne znaczenie
17:54
and do something about it.
451
1059000
2000
i coś z tym zrobić.
17:56
And the good newsAktualności is we can
452
1061000
2000
I dobra wiadomość jest taka,
17:58
actuallytak właściwie, indeedw rzeczy samej do it.
453
1063000
2000
że możemy to zrobić.
18:00
And let's do it.
454
1065000
2000
Zróbmy to.
18:02
Let's startpoczątek this newNowy revolutionrewolucja
455
1067000
2000
Rozpocznijmy nową rewolucję
18:04
at the tailogon endkoniec of the oldstary one,
456
1069000
3000
gdy kończy się stara,
18:07
with syntheticsyntetyczny biologybiologia beingistota
457
1072000
2000
niech biologia syntetyczna stanie się
18:09
the way to transformprzekształcać
458
1074000
2000
sposobem na przekształcenie
18:11
bothobie our environmentśrodowisko
459
1076000
2000
zarówno naszego środowiska,
18:13
and our futureprzyszłość.
460
1078000
2000
jak i naszej przyszłości.
18:15
And let's hopenadzieja that we can buildbudować this bridgemost togetherRazem
461
1080000
2000
Miejmy nadzieję, że razem zbudujemy
18:17
and meetspotykać się in the middleśrodkowy.
462
1082000
2000
ten most i spotkamy się pośrodku.
18:19
Thank you very much.
463
1084000
2000
Dziękuję bardzo.
18:21
(ApplauseAplauz)
464
1086000
3000
(Brawa)
Translated by Jakub Kałużny
Reviewed by Kinga Skorupska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dimitar Sasselov - Astronomer
Dimitar Sasselov works on uniting the physical and life sciences in the hunt for answers to the question of how life began.

Why you should listen

Dimitar Sasselov is an astronomer who explores the interaction between light and matter. He studies, among other things, extrasolar planets, and he's a co-investigator on NASA's Kepler mission, which is monitoring 100,000 stars in a three-year hunt for exoplanets -- including Jupiter-sized giants. Sasselov watches for exoplanets by looking for transits, the act of a planet passing across the face of its star, dimming its light and changing its chemical signature. This simple, elegant way of searching has led to a bounty of newly discovered planets.

Sasselov is the director of Harvard's Origins of Life Initiative, a new interdisciplinary institute that joins biologists, chemists and astronomers in searching for the starting points of life on Earth (and possibly elsewhere). What is an astronomer doing looking for the origins of life, a question more often asked by biologists? Sasselov suggests that planetary conditions are the seedbed of life; knowing the composition and conditions of a planet will give us clues, perhaps, as to how life might form there. And as we discover new planets that might host life, having a working definition of life will help us screen for possible new forms of it. Other institute members such as biologist George Church and chemist George Whitesides work on the question from other angles, looking for (and building) alternative biologies that might fit conditions elsewhere in the universe.

More profile about the speaker
Dimitar Sasselov | Speaker | TED.com