TEDxBeirut
Suzanne Talhouk: Don't kill your language
Suzanne Talhouk: Kush thotë që të flasim arabisht nuk na bën "cool'?
Filmed:
Readability: 3.4
1,438,887 views
Në këtë fjalim, Suzanne Talhouk bën thirrje për iniciativa për të kthyer në jetë gjuhën arabe duke e modernizuar atë dhe duke e përdorur si një mjet për shprehi krijuese. Puna e saj fokusohet në rikthimin e identitetit të botës arab folëse dhe të zhdukë kompleksitetin e saj të inferioritetit.
Suzanne Talhouk - Poet and language advocate
Suzanne Talhouk is an advocate for the Arabic language as a tool of power, pride and unity. Full bio
Suzanne Talhouk is an advocate for the Arabic language as a tool of power, pride and unity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Good morning!
0
1295
1626
Mirëmëngjes!
00:15
Are you awake?
1
3340
2549
A jeni zgjuar?
00:18
They took my name tag,
but I wanted to ask you,
but I wanted to ask you,
2
6679
2304
Nuk e kam më kartën me emrin tim,
por doja t'ju pyesja,
por doja t'ju pyesja,
00:21
did anyone here write their name
on the tag in Arabic?
on the tag in Arabic?
3
9183
2590
ndonjëri nga ju a e ka shkruar
emrin e tij në gjuhën arabe?
emrin e tij në gjuhën arabe?
00:23
Anyone! No one?
All right, no problem.
All right, no problem.
4
11900
5394
Ndonjëri? Askush? Dakord, ska problem.
00:29
Once upon a time, not long ago,
5
17529
3963
Një herë e një kohë, jo shumë larg,
00:33
I was sitting in a restaurant with my friend,
ordering food.
ordering food.
6
21632
4382
isha ulur në një restorant me një
mikun tim dhe po porosisja.
mikun tim dhe po porosisja.
00:38
So I looked at the waiter and said,
7
26477
3520
Iu drejtova kamarierit dhe i thashë,
00:42
"Do you have a menu (Arabic)?"
8
30087
2872
“A keni menu (në arabisht)?”
00:45
He looked at me strangely,
thinking that he misheard.
thinking that he misheard.
9
33683
3760
Ai më pa me çudi, duke menduar
se nuk më kishte dëgjuar mirë.
se nuk më kishte dëgjuar mirë.
00:49
He said, "Sorry? (English)."
10
37633
2073
Ai tha, “Më falni? (anglisht).”
00:52
I said,
"The menu (Arabic), please."
"The menu (Arabic), please."
11
40132
3418
Unë iu përgjigja,
“Menunë (arabisht), të lutem.”
“Menunë (arabisht), të lutem.”
00:56
He replied,
"Don't you know what they call it?"
"Don't you know what they call it?"
12
44110
3293
Ai ma ktheu,
“Nuk e di se si e quajnë?”
“Nuk e di se si e quajnë?”
00:59
"I do."
13
47714
1294
“E di.”
01:01
He said, "No! It's called "menu" (English),
or "menu" (French)."
or "menu" (French)."
14
49133
3485
Ai ma ktheu,
“Jo! Quhet menu (anglisht),
ose “menu” (frëngjisht).”
“Jo! Quhet menu (anglisht),
ose “menu” (frëngjisht).”
01:04
Is the French pronunciation correct?
15
52688
1925
A është shqiptimi frengjisht në rregull?
01:06
"Come, come, take care of this one!"
said the waiter.
said the waiter.
16
54663
2390
“Hajde, hajde kujdesu për këtë!”
tha kamarieri.
tha kamarieri.
01:09
He was disgusted when talking to me,
as if he was saying to himself,
as if he was saying to himself,
17
57123
4235
Ai u bezdis duke folur me mua,
sikur po i thoshte vetes,
sikur po i thoshte vetes,
01:13
"If this was the last girl on Earth,
I wouldn't look at her!"
I wouldn't look at her!"
18
61458
3942
“Nëse kjo do të ishte vajza e fundit në botë,
unë nuk do t’ja hidhja sytë!”
unë nuk do t’ja hidhja sytë!”
01:17
What's the meaning
of saying "menu" in Arabic?
of saying "menu" in Arabic?
19
65450
2057
Cili është kuptimi i të thënit
“menu” në arabisht?
“menu” në arabisht?
01:19
Two words made a Lebanese young man
judge a girl as being backward
judge a girl as being backward
20
67578
8005
Dy fjalë mjaftuan që një djalë i ri libanez
të gjykonte një femër si të prapambetur
të gjykonte një femër si të prapambetur
01:28
and ignorant.
21
76323
2027
dhe injorante.
01:30
How could she speak that way?
22
78820
5176
Si mund të fliste ajo në atë mënyrë?
01:36
At that moment, I started thinking.
23
84346
2685
Në atë moment, fillova të mendoj.
01:39
It made me mad.
24
87059
1048
Mu ngritën nervat.
01:40
It definitely hurts!
25
88152
1084
Pa dyshim që të dhemb!
01:41
I'm denied the right to speak
my own language in my own country?
my own language in my own country?
26
89326
3065
Më mohohet e drejta të flas
gjuhën time në vendin tim?
gjuhën time në vendin tim?
01:44
Where could this happen?
27
92441
1871
Ku mund të ndodhte një gjë e tillë?
01:46
How did we get here?
28
94392
3280
Si arritëm ne deri këtu?
01:49
Well, while we are here,
there are many people like me,
there are many people like me,
29
97732
3772
Epo, ndërsa ne jemi këtu,
ka shumë njerëz si unë,
ka shumë njerëz si unë,
01:53
who would reach a stage in their lives,
where they involuntarily give up
where they involuntarily give up
30
101674
3408
të cilët do të arrinin një fazë në jetën
e tyre, ku ata padashur heqin dorë
e tyre, ku ata padashur heqin dorë
01:57
everything
that has happened to them in the past,
that has happened to them in the past,
31
105132
2288
nga gjithçka
që ka ndodhur në të shkuarën e tyre,
që ka ndodhur në të shkuarën e tyre,
01:59
just so they can say that they're modern
32
107420
2139
vetëm që të mund të thonë se janë modernë
02:01
and civilized.
33
109699
2141
dhe të civilizuar.
02:03
Should I forget all my culture, thoughts,
34
111920
2825
A mos duhet të harroj unë gjithë kulturën, mendimet,
02:06
intellect and all my memories?
35
114835
4605
intelektin dhe gjithë kujtimet e mia?
02:11
Childhood stories might be the best memories
we have of the war!
we have of the war!
36
119690
3305
Historitë e fëmijërisë mund të jenë kujtimet
më të bukura që kemi nga lufta!
më të bukura që kemi nga lufta!
02:15
Should I forget everything
I learned in Arabic, just to conform?
I learned in Arabic, just to conform?
37
123118
5185
Mos duhet të harroj gjithçka që kam
mësuar në arabisht, vetëm të përshtatem?
mësuar në arabisht, vetëm të përshtatem?
02:20
To be one of them?
38
128423
3165
Të jem njëra nga ato?
02:23
Where's the logic in that?
39
131878
2144
Ku qëndron logjika këtu?
02:26
Despite all that,
I tried to understand him.
I tried to understand him.
40
134132
3558
Pavarësisht gjithë këtyre,
u mundova ta kuptoj.
u mundova ta kuptoj.
02:29
I didn't want to judge him
with the same cruelty that he judged me.
with the same cruelty that he judged me.
41
137780
6166
Nuk doja ta gjykoja atë me gjithë
atë ligësi që ai më gjykoi mua.
atë ligësi që ai më gjykoi mua.
02:35
The Arabic language
doesn't satisfy today's needs.
doesn't satisfy today's needs.
42
143946
3766
Gjuha arabe nuk kënaq
nevojat e ditëve të sotme.
nevojat e ditëve të sotme.
02:39
It's not a language for science,
43
147902
1792
Nuk është një gjuhë për shkencë,
02:41
research,
44
149764
1451
kërkime,
02:43
a language we're used to in universities,
45
151275
1959
një gjuhë me të cilën ishim mësuar në universitete,
02:45
a language we use in the workplace,
46
153294
2080
një gjuhë që e përdorim në vendin e punës,
02:47
a language we rely on if we were to perform
an advanced research project,
an advanced research project,
47
155694
6104
një gjuhë në të cilën mbështetemi nëse duam
të paraqesim një projekt të avancuar kërkimi,
të paraqesim një projekt të avancuar kërkimi,
02:53
and it definitely isn't a language
we use at the airport.
we use at the airport.
48
161888
2667
dhe padyshim nuk është një gjuhë
që e përdorim në aeroporte.
që e përdorim në aeroporte.
02:56
If we did so,
they'd strip us of our clothes.
they'd strip us of our clothes.
49
164555
2805
Nëse do ta bënim një gjë të tillë,
ata do të na zhvishnin rrobat.
ata do të na zhvishnin rrobat.
03:00
Where can I use it, then?
We could all ask this question!
We could all ask this question!
50
168780
3548
Ku mund ta përdor gjuhën time, atëherë?
Ne të gjithë mund të shtrojmë këtë pyetje!
Ne të gjithë mund të shtrojmë këtë pyetje!
03:04
So, you want us to use Arabic.
Where are we to do so?
Where are we to do so?
51
172408
3572
E pra doni që ne të përdorim arabishten.
Por ku mund ta përdorim?
Por ku mund ta përdorim?
03:08
This is one reality.
52
176660
2470
Kjo është një pjesë e realitetit.
03:11
But we have another more important reality
that we ought to think about.
that we ought to think about.
53
179240
5248
Por kemi një tjetër realitet më të rëndësishëm
që duhet të mendojmë.
që duhet të mendojmë.
03:16
Arabic is the mother tongue.
54
184878
2929
Arabishtja është gjuha mëmë.
03:19
Research says that mastery
of other languages
of other languages
55
187867
5825
Kërkimet pohojnë se mësimi
i gjuhëve të tjera
i gjuhëve të tjera
03:25
demands mastery of the mother tongue.
56
193718
3496
zotërimin sa më të mirë të gjuhës mëmë.
03:29
Mastery of the mother tongue is a prerequisite
for creative expression in other languages.
for creative expression in other languages.
57
197679
6665
Zotërimi i gjuhën mëmë është një kusht
paraprak për shprehi krijuese në gjuhë të tjera.
paraprak për shprehi krijuese në gjuhë të tjera.
03:36
How?
58
204514
1305
Si?
03:38
Gibran Khalil Gibran,
59
206199
1700
Gibran Khalil Gibran,
03:40
when he first started writing,
he used Arabic.
he used Arabic.
60
208489
3901
kur filloi të shkruante, ai përdorte arabishten.
03:44
All his ideas, imagination and philosophy
61
212540
6332
Të gjitha idetë e tij, imagjinata dhe filozofia
03:51
were inspired by this little boy
in the village
in the village
62
219122
3467
ishin frymëzuar nga ky djali i vogël
në fshatin
në fshatin
03:54
where he grew up,
smelling a specific smell,
smelling a specific smell,
63
222869
2111
ku ai ishte rritur,
duke lëshuar një aromë të veçantë,
duke lëshuar një aromë të veçantë,
03:57
hearing a specific voice,
64
225150
1211
duke dëgjuar një zë të veçantë,
03:58
and thinking a specific thought.
65
226421
1565
dhe duke menduar një mendim të veçantë.
04:00
So, when he started writing in English,
he had enough baggage.
he had enough baggage.
66
228206
4581
Kështu, kur ai filloi të shkruajë në anglisht,
ai kishte mjaftueshëm njohuri.
ai kishte mjaftueshëm njohuri.
04:04
Even when he wrote in English,
67
232917
2268
Edhe kur shkruante në anglisht,
04:07
when you read his writings in English,
you smell the same smell,
you smell the same smell,
68
235265
3711
kur lexoni shkrimet e tij në anglisht,
ju ndjeni të njëjtën aromë,
ju ndjeni të njëjtën aromë,
04:11
sense the same feeling.
69
239157
1714
ndjeni të njëjtën ndjenjë.
04:13
You can imagine that that's him
writing in English,
writing in English,
70
241147
3586
Ju mund ta kuptoni që është ai
që ka shkruar në anglisht,
që ka shkruar në anglisht,
04:16
the same boy who came from the mountain.
From a village on Mount Lebanon.
From a village on Mount Lebanon.
71
244813
5264
i njëjti djalë që erdhi nga mali.
Nga një fshat në Malin Liban.
Nga një fshat në Malin Liban.
04:22
So, this is an example
no one can argue with.
no one can argue with.
72
250730
6361
Pra, ky është një shembull për të cilin
askush nuk mund të argumentojë.
askush nuk mund të argumentojë.
04:29
Second, it's often said
that if you want to kill a nation,
that if you want to kill a nation,
73
257401
4580
Së dyti, shpesh thuhet se nëse
ti do të vrasësh një komb,
ti do të vrasësh një komb,
04:34
the only way to kill a nation,
74
262060
2781
e vetmja mënyrë për të arritur
vrasjen e një kombi,
vrasjen e një kombi,
04:37
is to kill its language.
75
265006
1459
është të vrasësh gjuhën e tij.
04:38
This is a reality
that developed societies are aware of.
that developed societies are aware of.
76
266875
5120
Ky është një realitet për të cilin
shoqëritë e zhvilluara janë në dijeni.
shoqëritë e zhvilluara janë në dijeni.
04:44
The Germans, French, Japanese and Chinese,
all these nations are aware of this.
all these nations are aware of this.
77
272352
6314
Gjermanët, francezët, japonezët dhe kinezët,
të gjithë këta kombe janë në dijeni të kësaj.
të gjithë këta kombe janë në dijeni të kësaj.
04:50
That's why they legislate
to protect their language.
to protect their language.
78
278876
3836
Ja pse ata e kanë të parashikuar në
legjislacion mbrotjen e gjuhës së tyre.
legjislacion mbrotjen e gjuhës së tyre.
04:54
They make it sacred.
79
282842
2401
Ata e konsiderojnë atë të shenjtë.
04:57
That's why they use it in production,
they pay a lot of money to develop it.
they pay a lot of money to develop it.
80
285323
5507
Prandaj ata e përdorin atë në prodhim,
paguajnë shumë para që ta zhvillojnë atë.
paguajnë shumë para që ta zhvillojnë atë.
05:03
Do we know better than them?
81
291340
2366
A dimë ne më shumë se ata?
05:06
All right,
82
294116
1000
Dakord,
05:07
we aren't from the developed world,
83
295122
1827
ne nuk vijmë nga bota e zhvilluar,
05:08
this advanced thinking
hasn't reached us yet,
hasn't reached us yet,
84
296949
2218
ky mendim i avancuar nuk
ka ardhur akoma tek ne,
ka ardhur akoma tek ne,
05:11
and we would like to catch up
with the civilized world.
with the civilized world.
85
299257
2644
dhe ne do dëshironim të ishim
pjesë e botës së civilizuar.
pjesë e botës së civilizuar.
05:15
Countries that were once like us,
but decided to strive for development,
but decided to strive for development,
86
303181
4043
Vende që dikur kanë qenë si ne,
por që vendosën të përpiqen për zhvillim,
por që vendosën të përpiqen për zhvillim,
05:19
do research,
87
307514
1436
bëjnë kërkime
05:21
and catch up with those countries,
88
309100
1833
dhe krijojnë ura komunikimi dhe
bashkëveprimi me vende të zhvilluara,
bashkëveprimi me vende të zhvilluara,
05:22
such as Turkey, Malaysia and others,
89
310994
2779
si Turqia, Malajzia dhe të tjera,
05:25
they carried their language with them
as they were climbing the ladder,
as they were climbing the ladder,
90
313933
3671
ata e mbajtën gjuhën e tyre me vete
ndërsa ngjisnin shkallët për lart,
ndërsa ngjisnin shkallët për lart,
05:29
protected it like a diamond.
91
317724
3287
e mbrojtën atë si një diamant.
05:33
They kept it close to them.
92
321131
1509
Këto vende e mbajtën gjuhën pranë vetes.
05:34
Because if you get any product
from Turkey or elsewhere
from Turkey or elsewhere
93
322690
4250
Sepse nëse ti blen një produkt nga
Turqia ose vend tjetër
Turqia ose vend tjetër
05:39
and it's not labeled in Turkish,
94
327030
2076
i cili nuk është me etiketën turke,
05:41
then it isn't a local product.
95
329616
2449
atëherë nuk është një produkt vendi.
05:44
You wouldn't believe it's a local product.
96
332195
2583
As ju nuk do ta besonit që mund të
ishte një produkt vendi.
ishte një produkt vendi.
05:47
They'd go back to being consumers,
97
335168
2472
Ata do të ishin thjesht konsumatorë,
05:49
clueless consumers, like we are
most of the time.
most of the time.
98
337800
5353
konsumatorë të pashpirt,
siç jemi ne në shumicën e kohës.
siç jemi ne në shumicën e kohës.
05:55
So, in order for them to innovate and produce,
they had to protect their language.
they had to protect their language.
99
343463
5871
Pra, që ata të mund të prodhonin dhe krijonin,
atyre iu desh të mbronin gjuhën e tyre.
atyre iu desh të mbronin gjuhën e tyre.
06:03
If I say, "Freedom, sovereignty,
independence (Arabic),"
independence (Arabic),"
100
351187
4334
Nëse unë them, “Liri, sovranitet,
pavarësi (arabisht),”
pavarësi (arabisht),”
06:08
what does this remind you of?
101
356101
2454
çfarë ju kujton kjo gjë?
06:12
It doesn't ring a bell, does it?
102
360625
1616
Nuk ju bën përshtypje apo jo?
06:14
Regardless of the who, how and why.
103
362819
3701
Pa marrë parasysh se nga kush, si dhe pse.
06:19
Language isn't just for conversing,
just words coming out of our mouths.
just words coming out of our mouths.
104
367580
6078
Gjuha nuk është thjesht për të biseduar,
thjesht fjalë që dalin nga gojët tona.
thjesht fjalë që dalin nga gojët tona.
06:25
Language represents specific stages
in our lives,
in our lives,
105
373798
4702
Gjuha përfaqëson faza të veçanta në jetët tona,
06:30
and terminology
that is linked to our emotions.
that is linked to our emotions.
106
378690
5033
dhe terminologjinë që lidhet me emocionet tona.
06:35
So when we say,
"Freedom, sovereignty, independence,"
"Freedom, sovereignty, independence,"
107
383723
2432
Pra kur ne themi
“Liri, sovranitet, pavarësi,”
“Liri, sovranitet, pavarësi,”
06:38
each one of you draws a specific image
in their own mind,
in their own mind,
108
386155
3410
secili nga ju vizaton një imazh të veçantë
në mendjen tuaj,
në mendjen tuaj,
06:41
there are specific feelings
109
389778
2596
ndjenja të veçanta
06:44
of a specific day
in a specific historical period.
in a specific historical period.
110
392444
2557
të një dite të veçantë
të një periudhe të veçantë historike.
të një periudhe të veçantë historike.
06:47
Language isn't one, two
or three words or letters put together.
or three words or letters put together.
111
395121
3304
Gjuha është një, dy ose tre fjalë ose
shkronja të vendosura bashkë.
shkronja të vendosura bashkë.
06:50
It's an idea inside
that relates to how we think,
that relates to how we think,
112
398765
2574
Ka një ide brenda që lidh mënyrën
se si ne mendojmë,
se si ne mendojmë,
06:53
and how we see each other
and how others see us.
and how others see us.
113
401339
5664
dhe sesi shohim njëri-tjetrin
dhe sesi na shohin të tjerët.
dhe sesi na shohin të tjerët.
06:59
What is our intellect?
114
407003
1704
Çfarë është intelekti ynë?
07:00
How do you say
whether this guy understands or not?
whether this guy understands or not?
115
408977
2522
Si mund ta kuptoni nëse ky djalë
kupton apo nuk kupton?
kupton apo nuk kupton?
07:03
So, if I say, "Freedom, sovereignty,
independence (English),"
independence (English),"
116
411639
7729
Kështu, nëse unë them “Liri, sovranitet,
pavarësi (anglisht),”
pavarësi (anglisht),”
07:12
or if your son came up to you and said,
117
420164
1989
ose nëse djali juaj do vinte t’ju thoshte,
07:14
"Dad, have you lived through the period of
the freedom (English) slogan?"
the freedom (English) slogan?"
118
422265
4586
“Babi, a ke jetuar ti në periudhën
e sloganit të lirisë (anglisht)?”
e sloganit të lirisë (anglisht)?”
07:18
How would you feel?
119
426971
1680
Si do të ndiheshit?
07:21
If you don't see a problem,
120
429741
3724
Nëse kjo gjë për ju nuk përbën problem,
07:25
then I'd better leave,
and stop talking in vain.
and stop talking in vain.
121
433665
3479
atëherë unë më mirë të largohem
dhe të mos flas më kot së koti.
dhe të mos flas më kot së koti.
07:29
The idea is that these expressions
remind us of a specific thing.
remind us of a specific thing.
122
437334
5266
Ideja është se këto shprehje na
sjellin ndër mend gjëra të veçanta.
sjellin ndër mend gjëra të veçanta.
07:35
I have a francophone friend
who's married to a French man.
who's married to a French man.
123
443250
5336
Unë kam një mikeshë frankofone
e cila është e martuar me një francez.
e cila është e martuar me një francez.
07:40
I asked her once how things were going.
124
448946
3217
E pyeta një herë sesi po i shkonin gjërat me të.
07:44
She said,
"Everything is fine,
"Everything is fine,
125
452253
1536
Ajo tha,
“Çdo gjë shkon mirë,
“Çdo gjë shkon mirë,
07:45
but once, I spent a whole night
asking and trying to translate
asking and trying to translate
126
453921
4449
por njëherë, kam kaluar gjithë natën
duke u munduar të përktheja
duke u munduar të përktheja
07:50
the meaning of the word
'toqborni' for him."
'toqborni' for him."
127
458370
2600
kuptimin e fjalës
“toqborni” për të.
“toqborni” për të.
07:52
(Laughter)
128
460970
1389
(Të qeshura)
07:54
(Applause)
129
462385
3110
(Duartrokitje)
08:02
The poor woman had mistakenly told him
"toqborni,"
"toqborni,"
130
470013
3350
Gruaja e shkretë ia kishte përmendur
atij fjalën "toqborni",
atij fjalën "toqborni",
08:05
and then spent the whole night
trying to explain it to him.
trying to explain it to him.
131
473483
2852
dhe pastaj kaloi gjithë natën
duke u munduar t'ja shpjegonte.
duke u munduar t'ja shpjegonte.
08:08
He was puzzled by the thought:
"How could anyone be this cruel?
"How could anyone be this cruel?
132
476335
3528
Ai ishte në mëdyshje nga përkthimi:
“Si mund të jetë njeriu kaq i ligë?”
“Si mund të jetë njeriu kaq i ligë?”
08:12
Does she want to commit suicide?
133
480093
1686
Mos vallë do të vrasë veten?
08:14
'Bury me?' (English)"
134
482369
2216
‘Të më varrosë?’(anglisht)”
08:17
This is one of the few examples.
135
485085
2448
Ky është një nga shumë shembujt që mund të sjell.
08:19
It made us feel that she's unable to tell
that word to her husband,
that word to her husband,
136
487623
3149
Na bëri të ndihemi sikur ajo nuk ishte e aftë
t’ia përkthente atë fjalë burrit të saj,
t’ia përkthente atë fjalë burrit të saj,
08:22
since he won't understand,
137
490772
2689
meqë ai nuk do ta kuptonte,
08:25
and he's right not to;
his way of thinking is different.
his way of thinking is different.
138
493461
2921
dhe ai ka plotësisht të drejtë;
mënyra e tij e të menduarit është e ndryshme.
mënyra e tij e të menduarit është e ndryshme.
08:28
She said to me,
"He listens to Fairuz with me,
"He listens to Fairuz with me,
139
496862
3314
Ajo më tha,
“Ai dëgjon Fairuz* me mua,
“Ai dëgjon Fairuz* me mua,
08:32
and one night,
I tried to translate for him
I tried to translate for him
140
500446
4415
dhe një natë,
u mundova të përktheja për të
u mundova të përktheja për të
08:36
so he can feel what I feel when
I listen to Fairuz."
I listen to Fairuz."
141
504991
3259
që ai të ndjente atë çfarë ndjeja unë
teksa dëgjoja Fairuz.”
teksa dëgjoja Fairuz.”
08:40
The poor woman tried to translate
this for him:
this for him:
142
508310
2190
Gruaja e shkretë u mundua të përkthente
tekstin e këngës kështu për burrin:
tekstin e këngës kështu për burrin:
08:42
"From them I extended my hands
and stole you --"
and stole you --"
143
510590
4105
: “Nga ata unë zgjata duart dhe të vodha ty—"
08:46
(Laughter)
144
514755
1075
(Të qeshura)
08:48
And here's the pickle:
145
516000
1405
Dhe ja belaja e rradhës:
08:49
"And because you belong to them,
I returned my hands and left you."
I returned my hands and left you."
146
517405
4095
“Dhe sepse ti u përket atyre,
unë i ktheva duart dhe të lashë ty.”
unë i ktheva duart dhe të lashë ty.”
08:53
(Laughter)
147
521500
1116
(Të qeshura)
08:54
Translate that for me.
148
522765
1315
Përkthejeni këtë për mua.
08:56
(Applause)
149
524140
7534
(Duartrokitje)
09:03
So, what have we done to protect
the Arabic language?
the Arabic language?
150
531804
4045
Pra, çfarë kemi bërë për të mbrojtur
gjuhën arabe?
gjuhën arabe?
09:08
We turned this into a concern
of the civil society,
of the civil society,
151
536129
3136
Ne e kthyem këtë në një shqetësim
të shoqërisë civile,
të shoqërisë civile,
09:11
and we launched a campaign to preserve
the Arabic language.
the Arabic language.
152
539495
2704
dhe nisëm një fushatë për të ruajtur gjuhën arabe.
09:14
Even though many people told me,
"Why do you bother?
"Why do you bother?
153
542279
3315
Edhe pse shumë njerëz më thanë,
“Pse shqetësohesh për këtë gjë?
“Pse shqetësohesh për këtë gjë?
09:17
Forget about this headache
and go have fun."
and go have fun."
154
545644
3033
Harrojë këtë dhimbje koke dhe bëj qejf.”
09:20
No problem!
155
548717
1537
Pa problem!
09:22
The campaign to preserve Arabic
launched a slogan that says,
launched a slogan that says,
156
550434
3093
Fushata për mbrojtjen e gjuhës arabe
krijoi një slogan që thotë,
krijoi një slogan që thotë,
09:25
"I talk to you from the East,
but you reply from the West."
but you reply from the West."
157
553527
2833
“Unë të flas ty nga Lindja,
por ti përgjigjesh nga Perëndimi”.
por ti përgjigjesh nga Perëndimi”.
09:28
We didn't say,
"No! We do not accept this or that."
"No! We do not accept this or that."
158
556620
7308
Ne nuk thamë,
“Jo! Ne nuk pranojmë këtë apo atë.”
“Jo! Ne nuk pranojmë këtë apo atë.”
09:36
We didn't adopt this style because
that way, we wouldn't be understood.
that way, we wouldn't be understood.
159
564188
4865
Ne nuk e përvetësuam këtë stil sepse në këtë
mënyrë, nuk do të kuptoheshim nga të tjerët.
mënyrë, nuk do të kuptoheshim nga të tjerët.
09:41
And when someone talks to me that way,
I hate the Arabic language.
I hate the Arabic language.
160
569203
3444
Dhe kur dikush më flet mua në atë mënyrë,
e urrej gjuhën arabe.
e urrej gjuhën arabe.
09:44
We say--
161
572947
1332
Ne themi--
09:46
(Applause)
162
574359
2822
(Duartrokitje)
09:49
We want to change our reality,
163
577271
2382
Ne duam të ndryshojmë realitetin tonë,
09:51
and be convinced in a way that reflects
our dreams, aspirations and day-to-day life.
our dreams, aspirations and day-to-day life.
164
579703
4682
dhe të jemi të bindur në mënyrën që reflekton
ëndrrat, aspiratat tona dhe jetën e përditshme.
ëndrrat, aspiratat tona dhe jetën e përditshme.
09:56
In a way that dresses like us
and thinks like we do.
and thinks like we do.
165
584655
5295
Në një mënyrë që të vishet si ne
dhe të mendojë ashtu si ne.
dhe të mendojë ashtu si ne.
10:01
So, "I talk to you from the East,
but you reply from the West"
but you reply from the West"
166
589950
2873
Kështu, “Unë të flas ty nga Lindja,
por ti përgjigjesh nga Perëndimi”
por ti përgjigjesh nga Perëndimi”
10:04
has hit the spot.
167
592823
1653
ka goditur vendin.
10:06
Something very easy,
yet creative and persuasive.
yet creative and persuasive.
168
594476
3693
Diçka shumë e thjeshtë,
në të njëjtën kohë krijuese dhe bindëse.
në të njëjtën kohë krijuese dhe bindëse.
10:10
After that,
we launched another campaign
we launched another campaign
169
598579
3098
Pas kësaj,
ne krijuam një tjetër fushatë
ne krijuam një tjetër fushatë
10:14
with scenes of letters on the ground.
170
602277
3408
me pamje të shkronjave në tokë.
10:17
You've seen an example of it outside,
171
605795
2309
Ju keni parë një shembull të kësaj fushatë jashtë,
10:20
a scene of a letter surrounded
by black and yellow tape
by black and yellow tape
172
608284
4382
një skenë me shkronja të rrethuara
me shirita ngjyrë të zezë dhe të verdhë,
me shirita ngjyrë të zezë dhe të verdhë,
10:24
with "Don't kill your language!"
written on it.
written on it.
173
612666
2842
me sloganin “Mos vrit gjuhën tënde!”
shkruar mbi të.
shkruar mbi të.
10:27
Why?
Seriously, don't kill your language.
Seriously, don't kill your language.
174
615508
3614
Pse?
Seriozisht, mos vrisni gjuhën tuaj.
Seriozisht, mos vrisni gjuhën tuaj.
10:31
We really shouldn't kill our language.
175
619212
2914
vërtet nuk duhet të vrasim gjuhën tonë.
10:34
If we were to kill the language,
we'd have to find an identity.
we'd have to find an identity.
176
622266
5038
Nëse do të vrasnim gjuhën,
do të na duhej të gjenim një identitet.
do të na duhej të gjenim një identitet.
10:39
We'd have to find an existence.
177
627424
1889
Ne do të duhet të gjenim një ekzistencë.
10:41
We'd go back to the beginning.
178
629383
2315
Ne do të ktheheshim prapë në fillim.
10:43
This is beyond just missing our chance
of being modern and civilized.
of being modern and civilized.
179
631768
6492
Kjo qëndron në të humburit e shansit tonë
për të qenë modernë dhe të civilizuar.
për të qenë modernë dhe të civilizuar.
10:51
After that we released photos
of guys and girls wearing the Arabic letter.
of guys and girls wearing the Arabic letter.
180
639260
5940
Pas fushatave, ne publikuam foto të djemve
dhe vajzave të veshur me shkronja arabe.
dhe vajzave të veshur me shkronja arabe.
10:57
Photos of "cool" guys and girls.
181
645620
2513
djemsh dhe vajzash “cool”.
11:00
We are very cool!
182
648263
2161
Ne jemi shumë cool!
11:02
And to whoever might say,
"Ha! You used an English word!"
"Ha! You used an English word!"
183
650904
4294
Dhe për këdo që mund të thotë,
“Ha! Ju mësuat një fjalë anglisht!”
“Ha! Ju mësuat një fjalë anglisht!”
11:07
I say,
"No! I adopt the word 'cool.'"
"No! I adopt the word 'cool.'"
184
655278
3792
unë u them,
“Jo! Unë e përvetsova fjalën ‘cool.’”
“Jo! Unë e përvetsova fjalën ‘cool.’”
11:11
Let them object however they want,
but give me a word that's nicer
but give me a word that's nicer
185
659120
3745
Lërini ata të kundërshtojnë si të duan,
por më jepni një fjalë që është më e mirë
por më jepni një fjalë që është më e mirë
11:14
and matches the reality better.
186
662895
2636
dhe shkon më shumë me realitetin.
11:17
I will keep on saying "Internet"
187
665591
1974
Do vazhdoj të them fjalën “Internet”
11:19
I wouldn't say:
"I'm going to the world wide web"
"I'm going to the world wide web"
188
667565
2824
Unë nuk do të thoja:
“Po shkoj në rrjetin e gjerë botëror”
“Po shkoj në rrjetin e gjerë botëror”
11:22
(Laughs)
189
670399
1776
(Të qeshura)
11:24
Because it doesn't fit!
We shouldn't kid ourselves.
We shouldn't kid ourselves.
190
672175
3271
Sepse nuk shkon!
Nuk duhet ti bëjmë qejfin vetes.
Nuk duhet ti bëjmë qejfin vetes.
11:27
But to reach this point,
we all have to be convinced
we all have to be convinced
191
675686
3669
Por që të arrijmë në këtë pikë,
ne të gjithë duhet të jemi të bindur
ne të gjithë duhet të jemi të bindur
11:31
that we shouldn't allow anyone
who is bigger
who is bigger
192
679885
2135
që nuk duhet të lejojmë askënd
që është më i fuqishëm
që është më i fuqishëm
11:34
or thinks they have any authority over us
when it comes to language,
when it comes to language,
193
682020
3336
ose që mendon se ka autoritet
mbi ne kur vjen puna të gjuha,
mbi ne kur vjen puna të gjuha,
11:37
to control us or make us think and feel
what they want.
what they want.
194
685356
5459
të na kontrollojë apo të na bëjë të mendojmë
dhe të ndjejmë atë çfarë duan ata.
dhe të ndjejmë atë çfarë duan ata.
11:43
Creativity is the idea.
195
691685
3758
Krijueshmëria është ideja.
11:47
So, if we can't reach space
or build a rocket and so on,
or build a rocket and so on,
196
695653
2560
Kështu, nëse ne nuk arrijmë dot hapësirën
apo të ndërtojmë një raketë dhe kështu me rradhë,
apo të ndërtojmë një raketë dhe kështu me rradhë,
11:50
we can be creative.
197
698213
1900
ne mund të jemi krijues.
11:52
At this moment, every one of you
is a creative project.
is a creative project.
198
700113
3767
Në këtë moment, secili nga ju
është një projekt krijues.
është një projekt krijues.
11:55
Creativity in your mother tongue
is the path.
is the path.
199
703950
2518
Krijueshmëria në gjuhën tuaj mëmë është rruga.
11:58
Let's start from this moment.
200
706798
3446
Le të fillojmë që nga ky moment.
12:02
Let's write a novel
or produce a short film.
or produce a short film.
201
710534
2002
Le të shkruajmë një novelë
apo të prodhojmë një film të shkurtër.
apo të prodhojmë një film të shkurtër.
12:04
A single novel could make us global again.
202
712596
3278
Një novelë e vetme mund të na bëjë
ne globalë përsëri.
ne globalë përsëri.
12:07
It could bring the Arabic language
back to being number one.
back to being number one.
203
715934
3766
Mund të bëjë që gjuha arabe të jetë
numri një në botë përsëri.
numri një në botë përsëri.
12:12
So, it's not true that there's no solution;
there is a solution!
there is a solution!
204
720380
3851
Pra, nuk është e vërtetë që nuk ka zgjidhje;
ka zgjidhje!
ka zgjidhje!
12:16
But we have to know that, and be convinced
that a solution exists,
that a solution exists,
205
724231
3999
Por ne duhet të dimë këtë gjë, dhe të jemi
të bindur se ekziston një zgjidhje,
të bindur se ekziston një zgjidhje,
12:20
that we have a duty
to be part of that solution.
to be part of that solution.
206
728230
2999
që ne e kemi për detyrë të jemi
pjesë e asaj zgjidhjeje
pjesë e asaj zgjidhjeje
12:23
In conclusion, what can you do today?
207
731929
2787
Në përfundim, çfarë mund të bëni sot?
12:26
Now, tweets, who's tweeting?
208
734836
3164
Tani, tweets, kush po shkruan në Twitter?
12:32
Please, I beg of you,
even though my time has finished,
even though my time has finished,
209
740060
5275
Ju lutem, ju përgjërohem,
edhe pse koha ime ka mbaruar,
edhe pse koha ime ka mbaruar,
12:37
either Arabic, English, French
or Chinese.
or Chinese.
210
745430
5057
edhe e arabishtes, anglishtes,
frëngjishes apo kinezçes.
frëngjishes apo kinezçes.
12:42
But don't write Arabic
with Latin characters mixed with numbers!
with Latin characters mixed with numbers!
211
750577
5581
Por mos shkruani arabisht me
karaktere latine të përziera me numra!
karaktere latine të përziera me numra!
12:48
(Applause)
212
756298
4060
(Duartrokitje)
12:52
It's a disaster!
That's not a language.
That's not a language.
213
760408
3148
Është një katastrofë!
Kjo nuk është gjuhë.
Kjo nuk është gjuhë.
12:55
You'd be entering a virtual world
with a virtual language.
with a virtual language.
214
763866
3546
Kështu, ju do të ishit pjesë e një
bote virtuale me një gjuhë virtuale.
bote virtuale me një gjuhë virtuale.
12:59
It's not easy to come back
from such a place and rise.
from such a place and rise.
215
767562
2682
është e lehtë të kthehesh mbrapa
nga një vend i tillë dhe të rritesh.
nga një vend i tillë dhe të rritesh.
13:02
That's the first thing we can do.
216
770724
2082
Kjo është gjëja e parë që mund të bëjmë.
13:04
Second, there are many other things
that we can do.
that we can do.
217
772896
2603
Së dyti, ka edhe gjëra të tjera që ne mund të bëjmë.
13:07
We're not here today to convince
each other.
each other.
218
775499
2405
Ne nuk jemi këtu sot që të bindim njëri-tjetrin.
13:09
We're here to bring attention
to the necessity of preserving this language.
to the necessity of preserving this language.
219
777904
3534
Ne jemi këtu t’i kushtojmë vëmendje
nevojës për mbrojtjen e kësaj gjuhe.
nevojës për mbrojtjen e kësaj gjuhe.
13:13
Now I will tell you a secret.
220
781438
2875
Tani do t’ju rrëfej një sekret.
13:17
A baby first identifies its father
221
785303
5187
Një foshnjë fillimisht e identifikon babain e tij
13:22
through language.
222
790490
2067
nëpërmjet gjuhës.
13:24
When my daughter is born, I'll tell her,
"This is your father, honey (Arabic)."
"This is your father, honey (Arabic)."
223
792557
5159
Kur të lindë vajza ime unë do t’i them,
“Ky është babai yt zemër (arabisht).”
“Ky është babai yt zemër (arabisht).”
13:29
I wouldn't say,
"This is your dad, honey (English)."
"This is your dad, honey (English)."
224
797796
4528
Unë nuk do t’i thoja,
“This is your dad honey (anglisht).”
“This is your dad honey (anglisht).”
13:34
And in the supermarket,
I promise my daughter Noor,
I promise my daughter Noor,
225
802585
3185
Dhe në supermarket,
unë ia premtoj vajzës sime Noor,
unë ia premtoj vajzës sime Noor,
13:37
that if she says to me,
"Thanks (Arabic),"
"Thanks (Arabic),"
226
805770
2216
se nëse ajo më thotë,
“Faleminderit (arabisht)!”
“Faleminderit (arabisht)!”
13:40
I won't say, "Dis, 'Merci, Maman,'"
and hope no one has heard her.
and hope no one has heard her.
227
808086
4667
unë nuk do t’i përgjigjem, "Dis, 'Merci, Maman,'"
dhe të shpresoj që askush nuk e ka dëgjuar atë.
dhe të shpresoj që askush nuk e ka dëgjuar atë.
13:44
(Applause)
228
812813
3087
(Duartrokitje)
13:55
Let's get rid of this cultural cringe.
229
823980
4897
Le të zhdukim këtë servilizëm gjuhësor!
14:01
(Applause)
230
829297
3046
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Suzanne Talhouk - Poet and language advocateSuzanne Talhouk is an advocate for the Arabic language as a tool of power, pride and unity.
Why you should listen
Raised in war-torn Lebanon, Suzanne Talhouk has a masters in physics and a passion for poetry; she has released two collections of poems. Dismayed by what she saw as a lack of power during the recent war in the Middle East, Talhouk saw the Arabic language as medium to unite and empower the Arab world. She launched Feil Amer, an organization that aims to preserve the Arabic language, and to reinstate the pride in young Arabs towards their language.
Suzanne Talhouk | Speaker | TED.com