ABOUT THE SPEAKER
Alanna Shaikh - Global health and development specialist
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family.

Why you should listen

TED Fellow Alanna Shaikh is a global health and development specilist with a vendetta against jargon. On her blog, Blood and Milk, she aims to make global development issues both accessible and understandable. In her TED Book, What's Killing Us, she explains the biggest challenges in global wellness -- from HIV/AIDS to the diminishing effectiveness of antibiotics -- in a way that anyone can understand. Earlier this year, she co-founded AidSource, a social network for aid workers. She is also the co-founder of the group SMART Aid, which educates donors and start-up projects about international aid. 

Alanna Shaikh is especially interested in Alzheimer's, as she has watched her father deteriorate from the disease over the past 12 years. But she says the experience has not sent her into denial—she plans to be prepared for the genetically transmitted disease, should it ever arrive. 

More profile about the speaker
Alanna Shaikh | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2012

Alanna Shaikh: How I'm preparing to get Alzheimer's

Alanna Shaikh: Tôi đã chuẩn bị đón bệnh Alzheimer như thế nào

Filmed:
1,629,194 views

Khi đối diện với cha mẹ mắc bệnh Alzheimer, hầu hết chúng ta từ chối rằng điều này sẽ không xảy đến với mình hay cố gắng hết sức để phòng chống. Nhưng nhà chuyên gia sức khỏe và TED fellow Alanna Shaikh nhìn việc này khác hẳn. Bà tiến hành ba bước chuẩn bị cho giờ phút đó -- giờ phút có thể xảy ra -- giờ phút chính bà mắc bệnh Alzheimer.
- Global health and development specialist
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
I'd like to talk about my dadcha.
0
908
1592
Tôi muốn giới thiệu đôi chút về cha tôi
00:18
My dadcha has Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh.
1
2500
2576
Cha tôi bị bệnh Alzheimer (Bệnh mất trí nhớ)
00:20
He startedbắt đầu showinghiển thị the symptomstriệu chứng about 12 yearsnăm agotrước,
2
5076
3560
Ông ấy có những triệu chứng đầu tiên từ 12 năm trước
00:24
and he was officiallychính thức diagnosedchẩn đoán in 2005.
3
8636
3387
và ông ấy chính thức chẩn đoán bị bệnh vào năm 2005
00:27
Now he's really prettyđẹp sickđau ốm. He needsnhu cầu help eatingĂn,
4
12023
4325
Giờ đây ông ấy rất ốm yếu. Ông ấy cần được giúp khi ăn,
00:32
he needsnhu cầu help gettingnhận được dressedmặc quần áo, he doesn't really know where he is
5
16348
3888
ông ấy cần được giúp khi mặc đồ, ông ấy thậm chí không biết mình đang ở đâu
00:36
or when it is, and it's been really, really hardcứng.
6
20236
3864
hay khi nào, và điều đó thật sự rất, rất khó khăn.
00:40
My dadcha was my heroanh hùng and my mentorngười cố vấn for mostphần lớn of my life,
7
24100
3512
Cha tôi là người hùng và là người thầy trong suốt đời tôi,
00:43
and I've spentđã bỏ ra the last decadethập kỷ watchingxem him disappearbiến mất.
8
27612
3528
và chục năm qua, tôi nhìn thấy ông ngày càng xa dần.
00:47
My dad'scha not alonemột mình. There's about 35 milliontriệu people globallytoàn cầu livingsống with some kindloại of dementiamất trí nhớ,
9
31140
8137
Cha tôi không phải là người duy nhất. Có khoảng 35 triệu người trên toàn thế giới đang sống với các bệnh liên quan tới suy giảm trí não,
00:55
and by 2030 they're expectingmong đợi that to doublegấp đôi to 70 milliontriệu.
10
39277
4649
và dự đoán tới năm 2030, con số này có thể gấp đôi, tức là 70 triệu người.
00:59
That's a lot of people.
11
43926
2150
Số người bị bệnh là rất lớn.
01:01
DementiaMất trí nhớ scaressợ hãi us. The confusedbối rối faceskhuôn mặt and shakyrun rẩy handstay of people who have dementiamất trí nhớ,
12
46076
6616
Suy giảm trí não đe doạ chúng ta. Những khuôn mặt lúng túng và những đôi tay run rẩy của những người bị chứng bệnh này,
01:08
the biglớn numberssố of people who get it, they frightencảm giác lo sợ us.
13
52692
3848
con số những người bị như vậy, làm chúng ta khiếp sợ.
01:12
And because of that fearnỗi sợ, we tendcó xu hướng to do one of two things:
14
56540
3745
Và bởi vì nỗi sợ đó, chúng ta thường cư xử theo hai hướng:
01:16
We go into denialtừ chối: "It's not me, it has nothing to do with me, it's never going to happenxảy ra to me."
15
60285
5455
Chúng ta tự nhủ "Không phải tôi, bệnh đó chẳng liên quan gì tới tôi, và điều đó sẽ không bao giờ xảy ra với tôi."
01:21
Or, we decidequyết định that we're going to preventngăn chặn dementiamất trí nhớ,
16
65740
3633
Hoặc là chúng ta sẽ phòng chống bệnh suy giảm trí não này,
01:25
and it will never happenxảy ra to us because we're going to do everything right and it won'tsẽ không come and get us.
17
69373
4816
bệnh này sẽ không bao giờ xảy ra với chúng ta bởi vì chúng ta đã làm tất cả những gì đúng, và chúng ta sẽ không bao giờ mắc bệnh.
01:30
I'm looking for a thirdthứ ba way: I'm preparingchuẩn bị to get Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh.
18
74189
5751
Tôi thì lại đang suy nghĩ theo hướng thứ ba: "Tôi chuẩn bị tất cả cho bệnh Alzheimer.
01:35
PreventionCông tác phòng chống is good, and I'm doing the things that you can do to preventngăn chặn Alzheimer'sAlzheimer.
19
79940
5560
Phòng chống thì tốt, và tôi sẵn sàng làm mọi thứ bạn có thể làm để phòng chống bệnh Alzheimer.
01:41
I'm eatingĂn right, I'm exercisingtập thể dục everymỗi day, I'm keepingduy trì my mindlí trí activeđang hoạt động,
20
85500
5320
Tôi ăn uống điều độ, tập thể dục hằng ngày, và tôi luôn giữ bộ não hoạt động lành mạnh,
01:46
that's what the researchnghiên cứu saysnói you should do.
21
90820
2904
và đó là tất cả những gì các cuộc nghiên cứu khuyên bạn nên làm.
01:49
But the researchnghiên cứu alsocũng thế showstrình diễn that there's nothing that will 100 percentphần trăm protectbảo vệ you.
22
93724
4488
Nhưng các cuộc nghiên cứu đồng thời cũng cho thấy rằng không có gì có thể hoàn toàn giúp bạn chống lại bệnh này.
01:54
If the monsterquái vật wants you, the monster'scủa quái vật gonna get you.
23
98212
3512
Nếu con quái vật muốn bạn, nó sẽ tìm mọi cách để có được bạn.
01:57
That's what happenedđã xảy ra with my dadcha.
24
101724
2440
Đó là những gì đã xảy ra với cha tôi.
02:00
My dadcha was a bilingualsong ngữ collegetrường đại học professorGiáo sư. His hobbiessở thích were chesscờ vua, bridgecầu and writingviết op-edsop-eds.
25
104164
5848
Cha tôi là một tiến sĩ song ngữ ở cao đẳng. Sở thích của ông là chơi cờ, bài bridge và viết báo.
02:05
(LaughterTiếng cười)
26
110012
3975
(Khán giả cười)
02:09
He got dementiamất trí nhớ anywaydù sao.
27
114018
2118
Ông ấy vẫn bị bệnh suy giảm trí não
02:12
If the monsterquái vật wants you, the monster'scủa quái vật gonna get you.
28
116136
2437
Nếu con quái vật muốn bạn, nó sẽ tìm mọi cách để có được bạn.
02:14
EspeciallyĐặc biệt là if you're me, 'cause Alzheimer'sAlzheimer tendsxu hướng to runchạy in familiescác gia đình.
29
118573
5760
Đặc biệt nếu bạn là tôi, bởi vì bệnh Alzheimer thường có tính di truyền trong gia đình.
02:20
So I'm preparingchuẩn bị to get Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh.
30
124333
3749
Bởi vậy tôi đang chuẩn bị cho bệnh Alzheimer.
02:23
BasedDựa trên on what I've learnedđã học from takinglấy carequan tâm of my fathercha,
31
128082
1954
Dựa vào những gì tôi học được trong suốt quá trình chăm sóc cha tôi,
02:25
and researchingnghiên cứu what it's like to livetrực tiếp with dementiamất trí nhớ, I'm focusingtập trung on threesố ba things in my preparationchuẩn bị:
32
130036
5248
và nghiên cứu xem cuộc sống sẽ như thế nào khi bị bênh suy giảm trí nhớ. Tôi tập trung và ba điều trong quá trình chuẩn bị:
02:31
I'm changingthay đổi what I do for funvui vẻ, I'm workingđang làm việc to buildxây dựng my physicalvật lý strengthsức mạnh,
33
135284
5992
Tôi đang thay đổi những gì tôi đang thích làm, tôi làm việc để tăng cường thể lực,
02:37
and -- this is the hardcứng one -- I'm tryingcố gắng to becometrở nên a better personngười.
34
141276
6799
và -- đây là điều khó -- tôi đang cố gắng để trở thành người tốt hơn.
02:43
Let's startkhởi đầu with the hobbiessở thích. When you get dementiamất trí nhớ, it getsđược harderkhó hơn and harderkhó hơn to enjoythưởng thức yourselfbản thân bạn.
35
148075
5689
Chúng ta hãy bắt đầu từ những sở thích. Khi bạn bị bệnh suy giảm trí nhớ, nó sẽ ngày trở nên khó khăn hơn để bạn thưởng thức cuộc sống.
02:49
You can't sitngồi and have long talksnói chuyện with your old friendsbạn bè, because you don't know who they are.
36
153764
4136
Bạn không thể ngồi cùng và có một cuộc nói chuyện dài với những người bạn cũ, bởi vì bạn không biết họ là ai.
02:53
It's confusinggây nhầm lẫn to watch televisiontivi, and oftenthường xuyên very frighteningkhủng khiếp.
37
157900
4288
Bạn sẽ cảm thấy bối rối khi xem ti vi, và thường xuyên cảm thấy sợ hãi.
02:58
And readingđọc hiểu is just about impossibleKhông thể nào.
38
162188
2624
Và bạn sẽ không thể đọc được nữa.
03:00
When you carequan tâm for someonengười nào with dementiamất trí nhớ, and you get trainingđào tạo,
39
164812
3456
Khi bạn chăm sóc ai đó bị bênh suy giảm trí nhớ, và bạn sẽ được huấn luyện,
03:04
they trainxe lửa you to engagethuê them in activitieshoạt động that are familiarquen, hands-onthực hành, open-endedmở.
40
168268
5504
họ huấn luyện bạn để cùng họ tham gia các hoạt động mà họ cảm thấy quen thuộc,
03:09
With my dadcha, that turnedquay out to be lettingcho phép him filllấp đầy out formscác hình thức.
41
173772
4512
Với cha tôi, hoạt động đó là để ông ấy điền các giấy tờ mẫu.
03:14
He was a collegetrường đại học professorGiáo sư at a statetiểu bang schooltrường học; he knowsbiết what paperworkgiấy tờ looksnhìn like.
42
178284
5505
Ông ấy là tiến sĩ ở trường cao đẳng của bang; nên ống ấy biết công việc bàn giấy là như thế nào.
03:19
He'llAnh ta sẽ signký tên his nameTên on everymỗi linehàng, he'llĐịa ngục checkkiểm tra all the boxeshộp,
43
183789
4655
Ông ấy ký tên ông trên tất cả các dòng kẻ, ông ấy kiểm tra tất cả các hộp đựng,
03:24
he'llĐịa ngục put numberssố in where he thinksnghĩ there should be numberssố.
44
188444
2375
ông ấy điền số nên nơi mà ông ấy nghĩ ở nên là những con số.
03:26
But it got me thinkingSuy nghĩ, what would my caregiversnhững người chăm sóc do with me?
45
190819
3993
Nhưng điều làm tôi suy nghĩ là người chăm sóc tôi sẽ cho tôi tham gia hoạt động gì?
03:30
I'm my father'scha daughterCon gái. I readđọc, I writeviết, I think about globaltoàn cầu healthSức khỏe a lot.
46
194812
5496
Tôi là con gái của cha tôi. Tôi đọc, tôi viết, tôi nghĩ về sức khoẻ thế giới rất nhiều.
03:36
Would they give me academichọc tập journalstạp chí so I could scribblescribble in the marginslề?
47
200308
4256
Có khi nào họ đưa cho tôi các bài luận để tôi có thể viết linh tinh bên lề?
03:40
Would they give me chartsbiểu đồ and graphsđồ thị that I could colormàu?
48
204564
3104
Có khi nào họ đưa cho tôi những biểu đồ và hình vẽ để tôi tô màu?
03:43
So I've been tryingcố gắng to learnhọc hỏi to do things that are hands-onthực hành.
49
207668
4200
Và tôi đang cố gắng học làm những thứ bằng thủ công.
03:47
I've always likedđã thích to drawvẽ tranh, so I'm doing it more even thoughTuy nhiên I'm really very badxấu at it.
50
211868
5306
Tôi luôn thích vẽ, nên tôi vẽ ngày càng nhiều mặc dù tôi vẽ không đẹp.
03:53
I am learninghọc tập some basiccăn bản origamiOrigami. I can make a really great boxcái hộp.
51
217174
5622
Tôi học cách gấp origami đơn giản. Tôi có thể làm những chiếc hộp rất đẹp.
03:58
(LaughterTiếng cười)
52
222796
2147
(Khán giả cười)
04:00
And I'm teachinggiảng bài myselfriêng tôi to knitĐan, which so farxa I can knitĐan a blobblob.
53
224943
7082
Và tôi đang tự học đan len, và sự thực là tôi có thể đan tấm khăn choàng vai.
04:07
But, you know, it doesn't mattervấn đề if I'm actuallythực ra good at it. What mattersvấn đề is that my handstay know how to do it.
54
232025
4643
Nhưng bạn biết đấy, cũng chẳng có gì quan trọng nếu tôi làm tốt việc đó. Điều quan trọng là tay tôi biết làm việc đó.
04:12
Because the more things that are familiarquen, the more things my handstay know how to do,
55
236668
3489
Bởi vì càng nhiều điều quen thuộc, đôi tay tôi càng làm được nhiều thứ,
04:16
the more things that I can be happyvui mừng and busybận doing when my brain'sbộ não not runningđang chạy the showchỉ anymorenữa không.
56
240157
4993
và càng nhiều điều làm tôi tôi hạnh phúc và bận rộn khi bộ não của tôi không còn tinh tường nữa.
04:21
They say that people who are engagedbận in activitieshoạt động are happierhạnh phúc hơn,
57
245150
4610
Người ta hay nói rằng con người khi tham gia các hoạt động họ sẽ hạnh phúc hơn,
04:25
easierdễ dàng hơn for theirhọ caregiversnhững người chăm sóc to look after, and it mayTháng Năm even slowchậm the progresstiến độ of the diseasedịch bệnh.
58
249760
4892
dễ dàng hơn cho người chăm sóc, và thậm chí sẽ làm bệnh chậm phát triển hơn.
04:30
That all seemsdường như like winthắng lợi to me.
59
254652
2512
Tôi coi là đó một chiến thắng.
04:33
I want to be as happyvui mừng as I can for as long as I can.
60
257164
3023
Tôi muốn được cảm nhận hạnh phúc trong thời gian lâu nhất có thể.
04:36
A lot of people don't know that Alzheimer'sAlzheimer actuallythực ra has physicalvật lý symptomstriệu chứng,
61
260187
4521
Rất nhiều người không biết bệnh Alzheimer còn có những biểu hiện triệu chứng bệnh trên cơ thể,
04:40
as well as cognitivenhận thức symptomstriệu chứng. You losethua your sensegiác quan of balancecân đối,
62
264708
4274
cũng như triệu chứng về nhận thức. Bạn sẽ mất cảm giác cân bằng,
04:44
you get musclecơ bắp tremorschấn động, and that tendsxu hướng to leadchì people to beingđang lessít hơn and lessít hơn mobiledi động.
63
268982
5557
bạn sẽ bị run cơ, và điều đó dần làm cho người ta ngày càng ngại di chuyển.
04:50
They get scaredsợ hãi to walkđi bộ around. They get scaredsợ hãi to movedi chuyển.
64
274539
2585
Họ sợ khi phải đi lại. Họ sợ khi phải cử động.
04:53
So I'm doing activitieshoạt động that will buildxây dựng my sensegiác quan of balancecân đối.
65
277124
3440
Bởi vậy tôi đang tham gia các hoạt động để tăng cường cảm giác cân bằng.
04:56
I'm doing yogatập yoga and taitai chichí to improvecải tiến my balancecân đối, so that when I startkhởi đầu to losethua it,
66
280564
4661
Như tôi đang tập yoga và thái cực quyền để tăng khả năng cân bằng, bởi vậy khi tôi dần mất khả năng này,
05:01
I'll still be ablecó thể to be mobiledi động.
67
285225
1982
tôi vẫn có thể di chuyển.
05:03
I'm doing weight-bearingmang trọng lượng exercisetập thể dục, so that I have the musclecơ bắp strengthsức mạnh
68
287207
3942
Tôi đang tập những bài tập với tạ, để tăng cường sức mạnh cơ bắp
05:07
so that when I startkhởi đầu to witherkhô héo, I have more time that I can still movedi chuyển around.
69
291149
4129
và khi tôi bắt đầu yếu dần, tôi sẽ vẫn có thể di chuyển loanh quanh.
05:11
FinallyCuối cùng, the thirdthứ ba thing. I'm tryingcố gắng to becometrở nên a better personngười.
70
295278
5601
Và cuối cùng, điều thứ ba là tôi đang cố gắng trở thành người tốt hơn.
05:16
My dadcha was kindloại and lovingthương before he had Alzheimer'sAlzheimer, and he's kindloại and lovingthương now.
71
300879
4767
Cha tôi là một người tốt và luôn yêu thương trước khi ông ấy bị bệnh Alzheimer, và ông ấy và là người tốt và yêu thương cho tới bây giờ.
05:21
I've seenđã xem him losethua his intellecttrí tuệ, his sensegiác quan of humorhài hước, his languagengôn ngữ skillskỹ năng,
72
305646
4880
Tôi nhìn thấy ông mất dần kiến thức, tính hài hước, và kỹ năng ngôn ngữ của ông,
05:26
but I've alsocũng thế seenđã xem this: He lovesyêu me, he lovesyêu my sonscon trai,
73
310526
4480
nhưng tôi cũng thấy rằng: Ông ấy yêu tôi, ông ấy yêu những đứa con trai của tôi,
05:30
he lovesyêu my brotherem trai and my mommẹ and his caregiversnhững người chăm sóc.
74
315006
3711
ông ấy yêu em trai tôi, mẹ tôi, và cả những người chăm sóc ông.
05:34
And that love makeslàm cho us want to be around him, even now.
75
318717
4705
Và tình yêu là thứ khiến chúng tôi luôn muốn ở bên ông, thậm chí tới bây giờ.
05:39
even when it's so hardcứng.
76
323422
1384
Thậm chí khi mọi thứ thật khó khăn.
05:40
When you take away everything that he ever learnedđã học in this worldthế giới,
77
324806
3303
Khi bạn lấy đi tất cả những gì ông ấy đã học được trong thế giới này,
05:44
his nakedtrần truồng hearttim still shinestỏa sáng.
78
328109
2289
trái tim của ông ấy vẫn luôn sáng ngời.
05:46
I was never as kindloại as my dadcha, and I was never as lovingthương.
79
330398
3919
Tôi đã không bao giờ được tốt bụng như cha tôi, và tôi cũng chưa boa giờ yêu thương như ông ấy.
05:50
And what I need now is to learnhọc hỏi to be like that.
80
334317
3048
Và đó là điều bây giờ tôi đang cố học để được như ông.
05:53
I need a hearttim so purenguyên chất that if it's strippedtước baretrần by dementiamất trí nhớ, it will survivetồn tại.
81
337365
5473
Tôi cần một trái tim thật trong sáng để nếu khi nó bị lột trần bởi bệnh suy giảm trí nhớ, trái tim đó vẫn có thể sống sót.
05:58
I don't want to get Alzheimer'sAlzheimer diseasedịch bệnh.
82
342838
2519
Tôi thực sự không muốn bị bệnh Alzheimer.
06:01
What I want is a curechữa khỏi in the nextkế tiếp 20 yearsnăm, soonSớm enoughđủ to protectbảo vệ me.
83
345357
3864
Điều mà tôi mong là có thuốc chữa khỏi bệnh trong 20 năm tiếp theo, kịp thời để bảo vệ tôi.
06:05
But if it comesđến for me, I'm going to be readysẳn sàng.
84
349221
3450
Nhưng nếu bệnh này tới với tôi, tôi cũng sẽ sẵn sàng đối mặt với nó.
06:08
Thank you.
85
352671
1750
Cảm ơn các bạn.
06:10
(ApplauseVỗ tay)
86
354421
8920
(Khản giả vỗ tay)
Translated by Duc Nguyen
Reviewed by Ha Thu Hai

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Alanna Shaikh - Global health and development specialist
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family.

Why you should listen

TED Fellow Alanna Shaikh is a global health and development specilist with a vendetta against jargon. On her blog, Blood and Milk, she aims to make global development issues both accessible and understandable. In her TED Book, What's Killing Us, she explains the biggest challenges in global wellness -- from HIV/AIDS to the diminishing effectiveness of antibiotics -- in a way that anyone can understand. Earlier this year, she co-founded AidSource, a social network for aid workers. She is also the co-founder of the group SMART Aid, which educates donors and start-up projects about international aid. 

Alanna Shaikh is especially interested in Alzheimer's, as she has watched her father deteriorate from the disease over the past 12 years. But she says the experience has not sent her into denial—she plans to be prepared for the genetically transmitted disease, should it ever arrive. 

More profile about the speaker
Alanna Shaikh | Speaker | TED.com