TED2017
Raj Panjabi: No one should die because they live too far from a doctor
Raj Panjabi: Không một ai nên chết chỉ vì họ sống xa với bác sĩ
Filmed:
Readability: 3.9
1,337,947 views
Bệnh tất ở mọi nơi - nhưng cơ hội chăm sóc thì không có. Bác sĩ Raj Panjabi có một cái nhìn dũng cảm để mang sự chăm sóc sức khỏe đến với mọi người, ở mọi nơi. Với TED PRIZE 2017, Panjabi sẽ xây dựng một Coomunity Health Academy, một nền tảng toàn cầu với mục tiêu hiện đại hóa việc làm thế nào để nhân viên y tế cộng đồng học được các kỹ năng thiết yếu và tạo ra nghề nghiệp theo cách này
Raj Panjabi - Physician
A billion people around the world lack access to health care because they live too far from a clinic. 2017 TED Prize winner Raj Panjabi aims to extend health services to the last mile. Full bio
A billion people around the world lack access to health care because they live too far from a clinic. 2017 TED Prize winner Raj Panjabi aims to extend health services to the last mile. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I want to share with you
something my father taught me:
something my father taught me:
0
940
3478
Tôi muốn chia sẻ với các bạn
một điều cha tôi đã dạy cho tôi:
một điều cha tôi đã dạy cho tôi:
00:17
no condition is permanent.
1
5321
2397
Không tình trạng nào là mãi mãi.
00:21
It's a lesson he shared with me
again and again,
again and again,
2
9283
2884
Đó là một bài học ông chia sẻ
với tôi lần này đến lần khác,
với tôi lần này đến lần khác,
00:24
and I learned it to be true the hard way.
3
12191
3547
và tôi đã nhận thấy là nó đúng
theo cách khắc nghiệt nhất.
theo cách khắc nghiệt nhất.
00:28
Here I am in my fourth-grade class.
4
16590
2917
Đây là tôi hồi học lớp bốn.
00:31
This is my yearbook picture
taken in my class in school
taken in my class in school
5
19531
3734
Đây là bức ảnh kỉ yếu của tôi
được chụp tại lớp ở trường học
được chụp tại lớp ở trường học
00:35
in Monrovia, Liberia.
6
23289
1712
tại Monrovia, Liberia.
00:37
My parents migrated from India
to West Africa in the 1970s,
to West Africa in the 1970s,
7
25514
4401
Cha mẹ tôi di cư từ Ấn Độ
sang Nam Phi vào những năm 1970,
sang Nam Phi vào những năm 1970,
00:41
and I had the privilege
of growing up there.
of growing up there.
8
29939
2448
Và tôi đã có may mắn được lớn lên ở đây.
00:45
I was nine years old,
9
33772
1150
Khi tôi được 9 tuổi,
00:46
I loved kicking around a soccer ball,
10
34946
1762
Tôi yêu thích đá bóng,
và tôi đã từng là
một kẻ nghiện toán và khoa học.
một kẻ nghiện toán và khoa học.
00:48
and I was a total math and science geek.
11
36732
2247
00:51
I was living the kind of life
that, really, any child would dream of.
that, really, any child would dream of.
12
39003
4228
Tôi đã sống một cuộc sống mà thật sự
bất kì đứa trẻ nào cũng mơ ước.
bất kì đứa trẻ nào cũng mơ ước.
00:57
But no condition is permanent.
13
45280
2626
Nhưng không tình trạng nào là mãi mãi.
01:00
On Christmas Eve in 1989,
14
48346
2923
Vào tối Giáng Sinh năm 1989,
01:03
civil war erupted in Liberia.
15
51293
2531
nội chiến nổ ra ở Liberia.
01:07
The war started in the rural countryside,
16
55082
1954
Cuộc chiến bắt đầu ở vùng nông thôn,
01:09
and within months, rebel armies
had marched towards our hometown.
had marched towards our hometown.
17
57060
3707
và trong vòng vài tháng, lực lượng nổi dậy
đã hành quân đến thành phố quê tôi.
đã hành quân đến thành phố quê tôi.
01:12
My school shut down,
18
60791
1670
Trường học của tôi đóng cửa,
01:14
and when the rebel armies captured
the only international airport,
the only international airport,
19
62485
3472
và khi cánh quân nổi dậy
chiếm sân bay quốc tế duy nhất,
chiếm sân bay quốc tế duy nhất,
01:17
people started panicking and fleeing.
20
65981
2485
mọi người bắt đầu hoảng loạn và di tản.
Vào một buổi sáng. mẹ tôi gõ cửa
và nói: "Raj, hãy đóng hành lí của con,
và nói: "Raj, hãy đóng hành lí của con,
01:21
My mom came knocking one morning
and said, "Raj, pack your things --
and said, "Raj, pack your things --
21
69750
3358
01:25
we have to go."
22
73132
1289
chúng ta phải rời đi."
01:26
We were rushed to the center of town,
23
74995
2229
Chúng tôi hối hả chạy đến
trung tâm thành phố,
trung tâm thành phố,
01:29
and there on a tarmac,
we were split into two lines.
we were split into two lines.
24
77248
4173
và ở đó, trên đường băng,
chúng tôi bị chia ra làm hai hàng.
chúng tôi bị chia ra làm hai hàng.
01:34
I stood with my family in one line,
25
82633
2493
Tôi đứng với gia đình mình ở một hàng,
01:37
and we were stuffed into the cargo hatch
26
85150
2400
và tôi bị nhồi nhét vào
một hầm chứa hàng hoá
một hầm chứa hàng hoá
của một chiếc máy bay cứu hộ.
01:39
of a rescue plane.
27
87574
1181
01:41
And there on a bench,
I was sitting with my heart racing.
I was sitting with my heart racing.
28
89374
2887
Và ở trên băng ghế,
tôi ngồi đó tim cứ đập thình thịch.
tôi ngồi đó tim cứ đập thình thịch.
01:44
As I looked out the open hatch,
29
92285
2419
Khi tôi nhìn ra ngoài hầm lúc nó mở,
01:46
I saw hundreds of Liberians
in another line,
in another line,
30
94728
2839
Tôi thấy hàng trăm người Liberia
trong một hàng khác,
trong một hàng khác,
01:49
children strapped to their backs.
31
97591
1936
trẻ em được đeo bằng dây trên lưng.
01:52
When they tried to jump in with us,
32
100514
2846
Khi họ cố gắng nhảy vào với chúng tôi,
01:55
I watched soldiers restrain them.
33
103384
2359
tôi thấy các quân lính cản họ lại.
01:58
They were not allowed to flee.
34
106691
1713
Họ không được phép di tản.
Chúng tôi là những người may mắn.
02:01
We were the lucky ones.
35
109177
1442
Chúng tôi đã mất những gì chúng tôi có,
02:03
We lost what we had,
36
111345
1756
02:05
but we resettled in America,
37
113125
2412
nhưng chúng tôi đã tái định cư tại Mỹ,
như những người nhập cư, chúng tôi nhận
lợi ích từ cộng đồng các nhà hỗ trợ
lợi ích từ cộng đồng các nhà hỗ trợ
02:07
and as immigrants, we benefitted
from the community of supporters
from the community of supporters
38
115561
3131
02:10
that rallied around us.
39
118716
1338
tập hợp lại quanh chúng tôi
02:13
They took my family into their home,
40
121932
1803
Họ đưa chúng tôi vào ở nhà của họ,
02:15
they mentored me.
41
123759
1327
họ chỉ dạy cho tôi.
Và họ giúp cha tôi mở
một cửa hiệu quần áo.
một cửa hiệu quần áo.
02:18
And they helped my dad
start a clothing shop.
start a clothing shop.
42
126096
2143
Tôi hay thăm cha tôi vào cuối tuần
khi còn là thiếu niên
khi còn là thiếu niên
02:20
I'd visit my father
on weekends as a teenager
on weekends as a teenager
43
128263
2369
02:22
to help him sell sneakers and jeans.
44
130656
2454
để giúp ông bán
giày thể thao và quần jeans.
giày thể thao và quần jeans.
02:25
And every time business would get bad,
45
133134
2333
Và mỗi khi việc kinh doanh trở nên tồi tệ,
02:27
he'd remind me of that mantra:
46
135491
2483
ông sẽ nhắc tôi về câu thần chú:
02:29
no condition is permanent.
47
137998
1925
Không tình trạng nào là mãi mãi.
02:32
That mantra and my parents' persistence
and that community of supporters
and that community of supporters
48
140793
4429
Câu thần chú đó, sự kiên trì của ông bà
và cộng đồng những người giúp đỡ
và cộng đồng những người giúp đỡ
02:37
made it possible for me
to go through college
to go through college
49
145246
2325
đã giúp tôi hoàn thành bậc cao đẳng
02:39
and eventually to medical school.
50
147595
1717
và cuối cùng là vào được trường y.
Tôi từng có những hy vọng
mà bị dập tắt trong chiến tranh,
mà bị dập tắt trong chiến tranh,
02:42
I'd once had my hopes crushed in a war,
51
150365
2739
02:46
but because of them,
52
154037
1268
nhưng cũng vì chúng,
02:47
I had a chance to pursue my dream
to become a doctor.
to become a doctor.
53
155329
2865
Tôi đã có cơ hội theo đuổi
giấc mơ trở thành một bác sĩ.
giấc mơ trở thành một bác sĩ.
02:51
My condition had changed.
54
159046
2089
Tình trạng của tôi đã thay đổi.
Đã 15 năm trôi qua kể từ khi
tôi di tản khỏi sân bay đó,
tôi di tản khỏi sân bay đó,
02:54
It had been 15 years
since I escaped that airfield,
since I escaped that airfield,
55
162789
2637
kí ức về hai hàng người vẫn
chưa biến mất khỏi tâm trí tôi.
chưa biến mất khỏi tâm trí tôi.
02:57
but the memory of those two lines
had not escaped my mind.
had not escaped my mind.
56
165450
2769
03:00
I was a medical student in my mid-20s,
57
168243
2520
Tôi là một sinh viên y khoa
vào giữa tuổi đôi mươi.
vào giữa tuổi đôi mươi.
03:02
and I wanted to go back
58
170787
1234
Và tôi đã muốn trở lại
03:04
to see if I could serve
the people we'd left behind.
the people we'd left behind.
59
172045
2870
để xem mình có thể phục vụ
những người đã bị bỏ lại hay không.
những người đã bị bỏ lại hay không.
03:07
But when I got back,
60
175785
1150
Nhưng khi tôi trở lại,
thứ tôi tìm thấy là sự huỷ hoại hoàn toàn.
03:08
what I found was utter destruction.
61
176959
1827
03:10
The war had left us with just 51 doctors
62
178810
2121
Cuộc chiến để lại
cho chúng tôi chỉ 51 bác sĩ.
cho chúng tôi chỉ 51 bác sĩ.
03:12
to serve a country of four million people.
63
180955
2438
để phục vụ cho một đất nước bốn triệu dân.
03:15
It would be like the city of San Francisco
having just 10 doctors.
having just 10 doctors.
64
183417
3483
Nó giống như việc thành phố
San Francisco chỉ có 10 bác sĩ vậy.
San Francisco chỉ có 10 bác sĩ vậy.
03:19
So if you got sick in the city
where those few doctors remain,
where those few doctors remain,
65
187409
3075
Nên nếu bạn mắc bệnh ở thành phố
nơi vài vị bác sĩ đó còn ở lại,
nơi vài vị bác sĩ đó còn ở lại,
03:22
you might stand a chance.
66
190508
1449
bạn có thể còn có cơ hội.
03:23
But if you got sick in the remote,
rural rainforest communities,
rural rainforest communities,
67
191981
3866
Nhưng nếu bạn mắc bệnh ở một cộng đồng
ở rừng mưa nhiệt đới xa xôi,
ở rừng mưa nhiệt đới xa xôi,
nơi bạn phải mất nhiều ngày
để đến phòng khám gần nhất,
để đến phòng khám gần nhất,
03:27
where you could be days
from the nearest clinic --
from the nearest clinic --
68
195871
2365
03:30
I was seeing my patients die
from conditions no one should die from,
from conditions no one should die from,
69
198260
3741
Tôi đã thấy các bệnh nhân của mình chết
vì những bệnh không đáng.
vì những bệnh không đáng.
03:34
all because they were
getting to me too late.
getting to me too late.
70
202025
2143
Tất cả là bởi vì họ tìm đến tôi quá trễ.
03:36
Imagine you have a two-year-old
who wakes up one morning with a fever,
who wakes up one morning with a fever,
71
204192
3422
Giả sử bạn có một đứa con 2 tuổi
thức dậy vào buổi sáng với một cơn sốt,
thức dậy vào buổi sáng với một cơn sốt,
03:39
and you realize she could have malaria,
72
207638
2404
và bạn nhận ra đứa bé
có thể đã bị sốt rét,
có thể đã bị sốt rét,
03:42
and you know the only way to get her
the medicine she needs
the medicine she needs
73
210066
3001
và bạn biết cách duy nhất để lấy
thuốc mà con bạn cần
thuốc mà con bạn cần
03:45
would be to take her to the riverbed,
74
213091
1853
là mang con bạn đến bờ sông,
gọi một chiếc thuyền độc mộc,
chèo qua bờ bên kia
chèo qua bờ bên kia
03:46
get in a canoe, paddle to the other side
75
214968
2075
03:49
and then walk for up to two days
through the forest
through the forest
76
217067
2615
và rồi đi bộ đến hai ngày qua khu rừng
03:51
just to reach the nearest clinic.
77
219706
1807
chỉ để đến với phòng khám gần nhất.
03:54
One billion people live
in the world's most remote communities,
in the world's most remote communities,
78
222157
3119
Một tỉ người đang sống ở các cộng đồng
hẻo lánh nhất thế giới,
hẻo lánh nhất thế giới,
03:57
and despite the advances we've made
in modern medicine and technology,
in modern medicine and technology,
79
225300
3645
và mặc dù các tiến bộ ta có
trong dược phẩm và công nghệ hiện đại,
trong dược phẩm và công nghệ hiện đại,
các đổi mới của ta không tiếp cận được
dặm đường cuối cùng.
dặm đường cuối cùng.
04:00
our innovations are not
reaching the last mile.
reaching the last mile.
80
228969
2699
04:03
These communities have been left behind,
81
231692
1961
Các cộng đồng này đã bị bỏ lại phía sau,
04:05
because they've been thought
too hard to reach
too hard to reach
82
233677
2199
Vì họ được cho rằng là rất khó để tiếp cận
04:07
and too difficult to serve.
83
235900
1550
và rất khó để phục vụ.
04:10
Illness is universal;
84
238282
1687
Bệnh tật là ở mọi nơi;
nhưng việc tiếp cận y tế
thì lại không như vậy.
thì lại không như vậy.
04:11
access to care is not.
85
239993
2205
Và việc nhận ra điều này
thắp lên ngọn lửa trong tâm tôi.
thắp lên ngọn lửa trong tâm tôi.
04:14
And realizing this lit a fire in my soul.
86
242222
2562
04:16
No one should die because they live
too far from a doctor or clinic.
too far from a doctor or clinic.
87
244808
4258
Không một ai nên chết vì họ
sống quá xa một bác sĩ hay phòng khám.
sống quá xa một bác sĩ hay phòng khám.
04:21
No condition should be permanent.
88
249090
2445
Không tình trạng nên là mãi mãi.
Và sự giúp đỡ trong trường hợp này
không đến từ bên ngoài,
không đến từ bên ngoài,
04:25
And help in this case
didn't come from the outside,
didn't come from the outside,
89
253361
2643
04:28
it actually came from within.
90
256028
1653
nó thực ra đã đến từ bên trong.
Nó đến từ chính các cộng đồng
hẻo lánh này.
hẻo lánh này.
04:29
It came from the communities themselves.
91
257705
2001
04:32
Meet Musu.
92
260178
1359
Hãy gặp gỡ Musu.
Rất xa ở vùng nông thôn Liberia,
04:33
Way out in rural Liberia,
93
261561
1385
04:34
where most girls have not had
a chance to finish primary school,
a chance to finish primary school,
94
262970
4169
nơi đa số các bé gái đã không có cơ hội
hoàn thành bậc tiểu học,
hoàn thành bậc tiểu học,
04:39
Musu had been persistent.
95
267163
1523
nhưng Musu đã rất kiên trì.
04:42
At the age of 18,
she completed high school,
she completed high school,
96
270093
2321
Ở tuổi 18, cô đã hoàn thành
trung học phổ thông,
trung học phổ thông,
04:44
and she came back to her community.
97
272438
1826
và cô trở lại cộng đồng của cô.
04:46
She saw that none of the children
were getting treatment
were getting treatment
98
274738
2672
Cô thấy rằng không có đứa trẻ nào
được chữa trị
được chữa trị
04:49
for the diseases
they needed treatment for --
they needed treatment for --
99
277434
2127
cho các bệnh mà chúng cần được chữa trị -
những căn bệnh chết chóc,
như sốt rét hay viêm phổi.
như sốt rét hay viêm phổi.
04:51
deadly diseases, like malaria
and pneumonia.
and pneumonia.
100
279585
2320
04:53
So she signed up to be a volunteer.
101
281929
2117
Vì vậy, cô đăng kí
làm một tình nguyện viên.
làm một tình nguyện viên.
04:57
There are millions of volunteers like Musu
in rural parts around our world,
in rural parts around our world,
102
285839
3641
Có hàng triệu tình nguyện viên như Musu
ở các vùng nông thôn trên thế giới,
ở các vùng nông thôn trên thế giới,
05:01
and we got to thinking --
103
289504
1773
và chúng ta phải nghĩ rằng,
các thành viên của cộng đồng như Musu
có thể thực sự giúp ta giải bài toán đố.
có thể thực sự giúp ta giải bài toán đố.
05:03
community members like Musu
could actually help us solve a puzzle.
could actually help us solve a puzzle.
104
291301
3484
05:08
Our health care system
is structured in such a way
is structured in such a way
105
296103
2677
Hệ thống chăm sóc sức khoẻ y tế
được cấu tạo theo cách
được cấu tạo theo cách
05:10
that the work of diagnosing disease
and prescribing medicines
and prescribing medicines
106
298804
3708
mà việc chuẩn đoán bệnh và cho thuốc
05:14
is limited to a team of nurses
and doctors like me.
and doctors like me.
107
302536
3108
bị giới hạn trong một nhóm
các y tá và bác sĩ như tôi.
các y tá và bác sĩ như tôi.
05:18
But nurses and doctors
are concentrated in cities,
are concentrated in cities,
108
306418
2645
Nhưng các y tá và bác sĩ
lại tập trung ở các đô thị,
lại tập trung ở các đô thị,
05:21
so rural communities like Musu's
have been left behind.
have been left behind.
109
309087
3336
nên các cộng đồng nông thôn
như của Musu đã bị bỏ lại phía sau.
như của Musu đã bị bỏ lại phía sau.
Nên chúng tôi bắt đầu đặt một vài câu hỏi:
05:24
So we started asking some questions:
110
312902
1755
Sẽ ra sao nếu ta tổ chức lại
hệ thống chăm sóc y tế?
hệ thống chăm sóc y tế?
05:26
What if we could reorganize
the medical care system?
the medical care system?
111
314681
2533
Sẽ ra sao nếu ta có các thành viên
cộng đồng như Musu
cộng đồng như Musu
05:29
What if we could have community
members like Musu
members like Musu
112
317238
2918
05:32
be a part or even be the center
of our medical team?
of our medical team?
113
320180
3277
là một phần hay thậm chí là trung tâm
cho đội ngũ y tế của chúng ta?
cho đội ngũ y tế của chúng ta?
Sẽ ra sao nếu Musu có thể giúp ta
mang việc chăm sóc y tế
mang việc chăm sóc y tế
05:35
What if Musu could help us bring
health care from clinics in cities
health care from clinics in cities
114
323481
3925
đến ngưỡng cửa
của những người hàng xóm của cô?
của những người hàng xóm của cô?
05:39
to the doorsteps of her neighbors?
115
327430
2124
Musu đã 48 tuổi khi tôi gặp cô ấy.
05:43
Musu was 48 when I met her.
116
331141
2095
Và mặc cho tài năng tuyệt vời và sự can đảm
của cô ấy,
của cô ấy,
05:46
And despite her amazing talent and grit,
117
334016
3053
cô vẫn chưa có được một công việc
trả lương trong suốt 30 năm.
trả lương trong suốt 30 năm.
05:49
she hadn't had a paying job in 30 years.
118
337093
3201
Vậy sẽ ra sao nếu công nghệ
có thể hỗ trợ cô?
có thể hỗ trợ cô?
05:53
So what if technology could support her?
119
341463
2386
Sẽ ra sao nếu ta đầu tư vào cô ấy
với việc tập huấn thật sự,
với việc tập huấn thật sự,
05:56
What if we could invest in her
with real training,
with real training,
120
344384
4294
trang bị cho cô các loại thuốc,
06:00
equip her with real medicines,
121
348702
2280
06:03
and have her have a real job?
122
351828
3226
và giúp cô ấy có một việc làm?
06:08
Well, in 2007, I was trying
to answer these questions,
to answer these questions,
123
356404
4464
Nào, vào năm 2007, tôi đã
cố trả lời những câu hỏi này,
cố trả lời những câu hỏi này,
và vợ tôi và tôi sắp kết hôn vào năm đó.
06:12
and my wife and I were
getting married that year.
getting married that year.
124
360892
2573
06:16
We asked our relatives to forgo
the wedding registry gifts
the wedding registry gifts
125
364100
4493
Chúng tôi yêu cầu những người thân
bỏ qua việc tặng quà cưới
bỏ qua việc tặng quà cưới
và thay vào đó là quyên tặng một số tiền
06:20
and instead donate some money
126
368617
1550
06:22
so we could have some start-up money
to launch a nonprofit.
to launch a nonprofit.
127
370191
3241
để chúng tôi có một số vốn ban đầu
để tạo một tổ chức phi lợi nhuận.
để tạo một tổ chức phi lợi nhuận.
Tôi hứa với bạn rằng,
tôi lãng mạn hơn thế nhiều.
tôi lãng mạn hơn thế nhiều.
06:26
I promise you, I'm a lot
more romantic than that.
more romantic than that.
128
374118
2437
(Tiếng cười)
06:28
(Laughter)
129
376579
1150
Chúng tôi góp được $6000
06:30
We ended up raising $6,000,
130
378163
2393
hợp tác với một số
người Liberia và người Mỹ
người Liberia và người Mỹ
06:32
teamed up with some
Liberians and Americans
Liberians and Americans
131
380580
2128
và thành lập tổ chức phi lợi nhuận
Last Mile Health.
Last Mile Health.
06:34
and launched a nonprofit
called Last Mile Health.
called Last Mile Health.
132
382732
2738
Mục tiêu của chúng tôi là mang một nhân viên y tế
đến với mọi người, mọi nơi
đến với mọi người, mọi nơi
06:37
Our goal is to bring a health worker
within reach of everyone, everywhere.
within reach of everyone, everywhere.
133
385494
4903
Chúng tôi nghĩ ra một quy trình
ba bước:
ba bước:
06:42
We designed a three-step process --
134
390421
1934
đào tạo, trang bị và trả lương.
06:44
train, equip and pay --
135
392379
1464
06:45
to invest more deeply
in volunteers like Musu
in volunteers like Musu
136
393867
3357
để đầu tư sâu
vào các tình nguyện viên như Musu
vào các tình nguyện viên như Musu
để họ thành các chuyên viên đa năng,
06:49
to become paraprofessionals,
137
397248
1599
06:50
to become community health workers.
138
398871
2174
đề họ thành các nhân viên
sức khoẻ cộng đồng.
sức khoẻ cộng đồng.
06:53
First we trained Musu to prevent,
diagnose and treat
diagnose and treat
139
401069
4557
Đầu tiên chúng tôi huấn luyện Musu
cách phòng ngừa, chuẩn đoán và điều trị
cách phòng ngừa, chuẩn đoán và điều trị
06:57
the top 10 diseases afflicting
families in her village.
families in her village.
140
405650
3709
top 10 bệnh ảnh hưởng đến
các gia đình trong làng của cô.
các gia đình trong làng của cô.
07:01
A nurse supervisor visited her
every month to coach her.
every month to coach her.
141
409903
3254
Một y tá giám sát sẽ ghé thăm cô
mỗi tháng để tập huấn cho cô.
mỗi tháng để tập huấn cho cô.
07:05
We equipped her with modern
medical technology,
medical technology,
142
413883
2541
Chúng tôi trang bị cho cô
công nghệ y tế hiện đại,
công nghệ y tế hiện đại,
07:08
like this $1 malaria rapid test,
143
416448
3370
ví dụ như que thử nhanh
sốt rét giá 1 đô-la này
sốt rét giá 1 đô-la này
07:11
and put it in a backpack
full of medicines like this
full of medicines like this
144
419842
3729
và bỏ vào một ba-lô đeo lưng
chứa đầy các loại thuốc như thế này
chứa đầy các loại thuốc như thế này
07:15
to treat infections like pneumonia,
145
423595
2357
để điều trị các ca nhiễm trùng
như viêm phổi,
như viêm phổi,
07:18
and crucially,
146
426590
1567
và rất quan trọng,
07:20
a smartphone, to help her track
and report on epidemics.
and report on epidemics.
147
428181
4288
là một chiếc smartphone,
để giúp cô theo dõi
và báo cáo tình hình bệnh dịch.
và báo cáo tình hình bệnh dịch.
07:25
Last, we recognized
the dignity in Musu's work.
the dignity in Musu's work.
148
433340
3097
Cuối cùng, chúng tôi công nhận
giá trị của công việc của Musu.
giá trị của công việc của Musu.
Cùng với nhà nước Liberia,
chúng tôi tạo một hợp đồng,
chúng tôi tạo một hợp đồng,
07:28
With the Liberian government,
we created a contract,
we created a contract,
149
436461
2433
07:30
paid her
150
438918
1286
trả lương cho cô
07:32
and gave her the chance
to have a real job.
to have a real job.
151
440228
2093
và cho cô cơ hội
để có một việc làm thực thụ.
để có một việc làm thực thụ.
07:34
And she's amazing.
152
442345
1169
Và cô ấy thật tuyệt vời.
07:35
Musu has learned over 30 medical skills,
153
443538
3486
Musu đã học được hơn 30 kỹ năng y tế,
07:39
from screening children for malnutrition,
154
447048
2759
từ việc kiểm tra liệu các đứa trẻ
có bị suy dinh dưỡng,
có bị suy dinh dưỡng,
đến đánh giá nguyên nhân cơn ho
của một đứa bé với chiếc smartphone,
của một đứa bé với chiếc smartphone,
07:41
to assessing the cause
of a child's cough with a smartphone,
of a child's cough with a smartphone,
155
449831
3473
07:45
to supporting people with HIV
156
453328
3121
đến việc hỗ trợ những người nhiễm HIV
07:48
and providing follow-up care
to patients who've lost their limbs.
to patients who've lost their limbs.
157
456473
3797
và cung cấp việc chăm sóc tiếp tục
cho các bệnh nhân mất các chi trên cơ thể.
cho các bệnh nhân mất các chi trên cơ thể.
Làm việc như một phần của nhóm chúng tôi,
07:53
Working as part of our team,
158
461965
2085
làm việc như các chuyên viên đa năng,
07:56
working as paraprofessionals,
159
464074
1525
07:57
community health workers can help ensure
160
465623
2229
nhân viên sức khoẻ cộng đồng
có thể giúp đảm bảo
có thể giúp đảm bảo
07:59
that a lot of what
your family doctor would do
your family doctor would do
161
467876
2297
rằng nhiều thứ bác sĩ gia đình
của bạn làm
của bạn làm
08:02
reaches the places that most
family doctors could never go.
family doctors could never go.
162
470197
3820
đến được những nơi đa số
các bác sĩ gia đình không thể đến được.
các bác sĩ gia đình không thể đến được.
Một trong các việt tôi thích làm nhất
là chăm sóc các bệnh nhân
là chăm sóc các bệnh nhân
08:06
One of my favorite things to do
is to care for patients
is to care for patients
163
474041
2941
cùng các nhân viên
y tế cộng đồng.
y tế cộng đồng.
08:09
with community health workers.
164
477006
1449
08:10
So last year I was visiting A.B.,
165
478479
2313
Vì vậy năm rồi tôi có ghé thăm A.B.,
08:12
and like Musu, A.B. had had
a chance to go to school.
a chance to go to school.
166
480816
3639
và như Musu,
A.B., đã có cơ hội để đi học.
A.B., đã có cơ hội để đi học.
08:16
He was in middle school,
in the eighth grade,
in the eighth grade,
167
484479
3077
Anh đang học trung học cơ sở, lớp 8,
08:19
when his parents died.
168
487580
1266
khi cha mẹ anh mất.
08:20
He became an orphan and had to drop out.
169
488870
2566
Anh đã thành một đứa trẻ
mồ côi và phải bỏ học.
mồ côi và phải bỏ học.
08:24
Last year, we hired and trained
A.B. as a community health worker.
A.B. as a community health worker.
170
492919
4408
Năm ngoái, chúng tôi
tuyển dụng và tập huấn A.B.
tuyển dụng và tập huấn A.B.
thành một nhân viên sức khoẻ cộng đồng.
08:30
And while he was making
door to door house calls,
door to door house calls,
171
498215
2866
Và khi anh đang tuyên truyền
từ nhà này qua nhà khác,
từ nhà này qua nhà khác,
08:33
he met this young boy named Prince,
172
501105
2223
Anh đã gặp bé trai tên Prince này,
08:35
whose mother had had trouble
breastfeeding him,
breastfeeding him,
173
503352
3273
mẹ của bé đạ gặp khó khăn khi cho bé bú,
08:38
and by the age of six months,
Prince had started to waste away.
Prince had started to waste away.
174
506649
3212
và trước khi được 6 tháng tuổi,
Prince đã bắt đầu yếu dần đi.
Prince đã bắt đầu yếu dần đi.
A.B. vừa mới được chỉ dẫn cách dùng
thước dây được mã hoá bằng màu
thước dây được mã hoá bằng màu
08:41
A.B. had just been taught how to use
this color-coded measuring tape
this color-coded measuring tape
175
509885
3609
để quấn quanh phần trên cánh tay của một
đứa trẻ để chuần đoán suy dinh dưỡng.
đứa trẻ để chuần đoán suy dinh dưỡng.
08:45
that wraps around the upper arm
of a child to diagnose malnutrition.
of a child to diagnose malnutrition.
176
513518
3546
08:49
A.B. noticed that Prince
was in the red zone,
was in the red zone,
177
517088
2391
A.B. nhận thấy rằng
Prince đã trong vùng đỏ,
Prince đã trong vùng đỏ,
08:51
which meant he had to be hospitalized.
178
519503
1891
nghĩa là bé phải được nhập viện.
08:53
So A.B. took Prince
and his mother to the river,
and his mother to the river,
179
521418
2642
Vì vậy, A.B. dẫn Prince
và mẹ bé đến con sông,
và mẹ bé đến con sông,
lên một chiếc thuyền độc mộc
08:56
got in a canoe
180
524084
1167
08:57
and paddled for four hours
to get to the hospital.
to get to the hospital.
181
525275
2660
và chèo 4 giờ liên tục để đến bệnh viện.
08:59
Later, after Prince was discharged,
182
527959
2205
Sau đó, sau khi Prince được xuất viện,
09:02
A.B. taught mom how to feed baby
a food supplement.
a food supplement.
183
530982
4096
A.B. dạy cho mẹ bé cách cho bé ăn
một loại thực phẩm bổ sung.
một loại thực phẩm bổ sung.
09:07
A few months ago,
184
535863
2039
Một vài tháng sau,
09:09
A.B. took me to visit Prince,
and he's a chubby little guy.
and he's a chubby little guy.
185
537926
3216
A.B. dẫn tôi thăm Prince,
và bé đã là một bé trai bụ bẫm.
và bé đã là một bé trai bụ bẫm.
09:13
(Laughter)
186
541166
1131
(Tiếng cười)
Bé đang tiến đến các cột mốc đầu đời,
bé tự kéo mình đứng dậy được.
bé tự kéo mình đứng dậy được.
09:14
He's meeting his milestones,
he's pulled himself up to a stand,
he's pulled himself up to a stand,
187
542321
3172
Và thậm chí bắt đầu nói được một vài từ.
09:17
and is even starting to say a few words.
188
545517
1957
Tôi rất hứng khởi về các nhân viên
sức khoẻ cộng đồng này.
sức khoẻ cộng đồng này.
09:19
I'm so inspired by these
community health workers.
community health workers.
189
547498
2499
09:22
I often ask them why they do what they do,
190
550021
2288
Tôi thường hỏi họ
tại sao họ chọn làm việc này,
tại sao họ chọn làm việc này,
09:24
and when I asked A.B.,
191
552333
1734
và khi tôi hỏi A.B.,
09:26
he said, "Doc, since I dropped out
of school, this is the first time
of school, this is the first time
192
554954
3975
anh nói, "Thưa bác sĩ,
từ khi tôi bỏ học, đây là lần đầu tiên
từ khi tôi bỏ học, đây là lần đầu tiên
09:30
I'm having a chance
to hold a pen to write.
to hold a pen to write.
193
558953
2379
tôi có cơ hội cầm
một cây bút trên tay để viết.
một cây bút trên tay để viết.
09:34
My brain is getting fresh."
194
562036
2270
Trí óc tôi đang dần tươi mới hơn."
09:38
The stories of A.B. and Musu
have taught me something fundamental
have taught me something fundamental
195
566104
3678
Những câu chuyện của A.B. và Musu
đã dạy tôi một điều cơ bản
đã dạy tôi một điều cơ bản
09:41
about being human.
196
569806
1308
về việc làm người.
09:44
Our will to serve others
197
572276
2056
Sự sẵn lòng của ta
để phục vụ người khác
để phục vụ người khác
09:47
can actually help us
transform our own conditions.
transform our own conditions.
198
575429
3376
có thể thực sự giúp ta thay đổi
hoàn cảnh của bản thân mình.
hoàn cảnh của bản thân mình.
09:51
I was so moved by how powerful
the will to serve our neighbors can be
the will to serve our neighbors can be
199
579712
4094
Tôi rất cảm động bởi
sức mạnh của sự sẵn lòng
sức mạnh của sự sẵn lòng
phục vụ những người xung quanh ta.
09:55
a few years ago,
200
583830
1298
một vài năm trước,
khi chúng tôi đối mặt
với một thảm hoạ toàn cầu.
với một thảm hoạ toàn cầu.
09:58
when we faced a global catastrophe.
201
586004
2003
10:00
In December 2013,
202
588660
1702
Tháng 12 năm 2013,
10:02
something happened in the rainforests
across the border from us in Guinea.
across the border from us in Guinea.
203
590386
3575
Một sự kiện đã xảy ra ở các rừng mưa
nhiệt đới bên kia biên giới ở Guinea.
nhiệt đới bên kia biên giới ở Guinea.
10:05
A toddler named Emile fell sick
with vomiting, fever and diarrhea.
with vomiting, fever and diarrhea.
204
593985
4600
Môt đứa bé tên Emile ngả bệnh với
biểu hiện ói mửa, sốt, và tiêu chảy.
biểu hiện ói mửa, sốt, và tiêu chảy.
10:10
He lived in an area
where the roads were sparse
where the roads were sparse
205
598609
2309
Đứa bè sống ở một vùng
nơi đường xá thưa thớt
nơi đường xá thưa thớt
10:12
and there had been massive
shortages of health workers.
shortages of health workers.
206
600942
2906
và có sự thiếu hụt
nhân viên y tế nghiêm trọng.
nhân viên y tế nghiêm trọng.
10:16
Emile died,
207
604832
1156
Emile đã tử vong,
10:18
and a few weeks later his sister died,
208
606012
1857
và một vài tuần sau chị của bé mất,
10:19
and a few weeks later his mother died.
209
607893
1920
và một vài tuần sau mẹ của bé mất.
10:21
And this disease would spread
from one community to another.
from one community to another.
210
609837
3175
Và căn bệnh này đã lây lan từ
cộng đồng này sang cộng đồng khác.
cộng đồng này sang cộng đồng khác.
10:25
And it wasn't until three months later
211
613036
2025
Và mãi cho đến 3 tháng sau,
10:27
that the world recognized this as Ebola.
212
615085
2782
thế giới mới khám phá ra đó là Ebola.
10:30
When every minute counted,
we had already lost months,
we had already lost months,
213
618304
2698
Khi mỗi phút đều quí giá
thì ta đã lãng phí hàng tháng,
thì ta đã lãng phí hàng tháng,
10:33
and by then the virus had spread
like wildfire all across West Africa,
like wildfire all across West Africa,
214
621026
3453
và khi đó, vi-rút đã lây lan
như các cơn cháy rừng khắp Tây Phi,
như các cơn cháy rừng khắp Tây Phi,
và cuối cùng đến
các phần khác của thế giới.
các phần khác của thế giới.
10:36
and eventually to other
parts of the world.
parts of the world.
215
624503
2026
Các doanh nghiệp đóng cửa, các hãng
hàng không bắt đầu huỷ lịch trình.
hàng không bắt đầu huỷ lịch trình.
10:38
Businesses shut down,
airlines started canceling routes.
airlines started canceling routes.
216
626553
3298
Ở cao điểm của cơn khủng hoảng,
10:41
At the height of the crisis,
217
629875
1416
10:43
when we were told that 1.4 million
people could be infected,
people could be infected,
218
631315
4445
khi chúng tôi được bảo là
có 1.4 triệu người có thể đã nhiễm bệnh,
có 1.4 triệu người có thể đã nhiễm bệnh,
10:47
when we were told
that most of them would die,
that most of them would die,
219
635784
3503
khi chúng tôi được bảo là
đa số họ sẽ tử vong,
đa số họ sẽ tử vong,
10:51
when we had nearly lost all hope,
220
639311
2414
khi chúng tôi gần như mất hết hy vọng,
10:55
I remember standing with a group
of health workers
of health workers
221
643678
2872
tôi nhớ việc đứng giữa nhóm
các nhân viên y tế
các nhân viên y tế
trong khu rừng mưa nhiệt đới
nơi đợt bùng phát vừa diễn ra.
nơi đợt bùng phát vừa diễn ra.
10:58
in the rainforest where
an outbreak had just happened.
an outbreak had just happened.
222
646574
2758
Chúng tôi đang giúp tập huấn
và trang bị cho họ cách đeo mặt nạ,
và trang bị cho họ cách đeo mặt nạ,
11:01
We were helping train and equip
them to put on the masks,
them to put on the masks,
223
649356
2989
11:04
the gloves and the gowns that they needed
224
652369
2040
bao tay và áo choàng mà họ cần
để đảm bảo an toàn
bản thân trước vi-rút này
bản thân trước vi-rút này
11:06
to keep themselves safe from the virus
225
654433
1995
11:08
while they were serving their patients.
226
656452
2308
khi họ đang giúp đỡ các bệnh nhân.
11:10
I remember the fear in their eyes.
227
658784
2301
Tôi vẫn nhớ nỗi sợ trong mắt họ.
11:14
And I remember staying up at night,
terrified if I'd made the right call
terrified if I'd made the right call
228
662492
4586
Và tôi vẫn nhớ việc thức trắng đêm,
lo sợ liệu tôi đã làm đúng hay không
lo sợ liệu tôi đã làm đúng hay không
khi giữ họ trong vùng dịch bệnh.
11:20
to keep them in the field.
229
668519
1389
11:22
When Ebola threatened to bring
humanity to its knees,
humanity to its knees,
230
670757
3885
Khi Ebola đe doạ làm sụp đổ
các hoạt động nhân đạo,
các hoạt động nhân đạo,
các nhân viên sức khoẻ cộng đồng
Liberia đã không đầu hàng nỗi sợ.
Liberia đã không đầu hàng nỗi sợ.
11:27
Liberia's community health workers
didn't surrender to fear.
didn't surrender to fear.
231
675496
3073
11:31
They did what they had always done:
232
679779
2328
Họ đã làm những gì họ đã luôn làm:
11:34
they answered the call
to serve their neighbors.
to serve their neighbors.
233
682131
2954
họ trả lời các cuội gọi để
phục vụ lối xóm của họ.
phục vụ lối xóm của họ.
11:37
Community members across Liberia
learned the symptoms of Ebola,
learned the symptoms of Ebola,
234
685586
3768
Các thành viên cộng đồng khắp Liberia
học các triệu chứng của Ebola,
học các triệu chứng của Ebola,
11:41
teamed up with nurses and doctors
to go door-to-door to find the sick
to go door-to-door to find the sick
235
689378
3553
lập nhóm với các y tá, bác sĩ để đến
từng nhà và tìm những người bị nhiễm
từng nhà và tìm những người bị nhiễm
11:44
and get them into care.
236
692955
1556
và cho họ sự chăm sóc cần thiết.
11:46
They tracked thousands of people
who had been exposed to the virus
who had been exposed to the virus
237
694535
3410
Họ phát hiện và theo dõi hàng ngàn người
đã từng phơi nhiễm với vi-rút
đã từng phơi nhiễm với vi-rút
11:49
and helped break
the chain of transmission.
the chain of transmission.
238
697969
2423
và giúp phá vỡ chuỗi lây nhiễm hàng loạt.
11:52
Some ten thousand community
health workers risked their own lives
health workers risked their own lives
239
700416
3310
Gần 10 ngàn nhân viên sức khoẻ
cộng đồng phó mặc tính mạng mình
cộng đồng phó mặc tính mạng mình
11:55
to help hunt down this virus
and stop it in its tracks.
and stop it in its tracks.
240
703750
3208
để giúp săn lùng loài vi-rút này
và chặn đứng nó lại.
và chặn đứng nó lại.
11:59
(Applause)
241
707527
5885
(Tiếng vỗ tay)
12:06
Today, Ebola has come
under control in West Africa,
under control in West Africa,
242
714696
3510
Ngày nay, Ebola đã được
khống chế ở Tây Phi,
khống chế ở Tây Phi,
12:10
and we've learned a few things.
243
718230
1621
và chúng tôi đã học được vài điều.
Chúng tôi học được rằng
điểm mù của hệ thống y tế nông thôn
điểm mù của hệ thống y tế nông thôn
12:12
We've learned that blind spots
in rural health care
in rural health care
244
720349
2598
có thể trở thành điểm nóng của dịch bệnh.
12:14
can lead to hot spots of disease,
245
722971
1798
12:16
and that places all of us at greater risk.
246
724793
2416
và nó đặt tất cả chúng ta
vào mối nguy hiểm lớn hơn.
vào mối nguy hiểm lớn hơn.
12:19
We've learned that the most efficient
emergency system
emergency system
247
727702
2692
Chúng tôi học được rằng
hệ thống cấp cứu hiệu quả nhất
hệ thống cấp cứu hiệu quả nhất
12:22
is actually an everyday system,
248
730418
2028
thực ra là một hệ thống thường nhật,
12:24
and that system has to reach
all communities,
all communities,
249
732470
2726
và hệ thống đó phải tới được
với tất cả các cộng đồng,
với tất cả các cộng đồng,
12:27
including rural communities like Emile's.
250
735220
2275
bao gồm cả các công đồng
nông thôn như của Emile.
nông thôn như của Emile.
12:30
And most of all,
251
738540
1151
Và hơn cả,
12:31
we've learned from the courage
of Liberia's community health workers
of Liberia's community health workers
252
739715
3461
chúng tôi đang học từ sự dũng cảm
của các nhân viên sức khoẻ cộng đồng Liberia
của các nhân viên sức khoẻ cộng đồng Liberia
12:35
that we as people are not defined
by the conditions we face,
by the conditions we face,
253
743200
3721
rằng chúng tôi không xác định được
tình huống mà chúng tôi phải đối mặt
tình huống mà chúng tôi phải đối mặt
12:38
no matter how hopeless they seem.
254
746945
2064
dù họ vô vọng đến thế nào
12:42
We're defined by how we respond to them.
255
750140
2132
chúng tôi được xác định bởi việc
chúng tôi đối mặt như thế nào
chúng tôi đối mặt như thế nào
12:46
For the past 15 years,
256
754300
2051
Khoảng 15 năm trước,
12:49
I've seen the power of this idea
257
757249
2003
Tôi đã nhận thấy được
sức mạnh của ý nghĩ này
sức mạnh của ý nghĩ này
12:51
to transform everyday citizens
into community health workers --
into community health workers --
258
759276
4097
để biến những người bình thường thành
nhân viên y tế cộng đồng
nhân viên y tế cộng đồng
12:55
into everyday heroes.
259
763397
1863
rồi thành những người hùng thường nhật
12:58
And I've seen it play out everywhere,
260
766124
1802
Và tôi thấy nó diễn ra ở mọi nơi
12:59
from the forest communities
of West Africa,
of West Africa,
261
767950
2058
từ cộng đồng sống trong rừng ở Tây Phi
13:02
to the rural fishing villages of Alaska.
262
770032
2245
đến các làng chài nông thôn ở Alaska
13:04
It's true,
263
772979
1150
Đó là sự thật
13:06
these community health workers
aren't doing neurosurgery,
aren't doing neurosurgery,
264
774153
3049
những nhân viên y tế cộng đồng này
không có vấn đề về thần kinh
không có vấn đề về thần kinh
13:09
but they're making it possible
265
777226
1492
nhưng họ khiến nó thành có thế
13:10
to bring health care within reach
of everyone everywhere.
of everyone everywhere.
266
778742
3072
để mang sự chăm sóc sức khỏe
đến với mọi người ở mọi nơi
đến với mọi người ở mọi nơi
13:15
So now what?
267
783645
1217
vậy bây giờ thì sao?
13:17
Well, we know that there are still
millions of people dying
millions of people dying
268
785812
3764
chúng ta biết rằng vẫn có
hàng triệu người chết
hàng triệu người chết
13:21
from preventable causes
269
789600
1749
bởi những nguyên nhân
không tránh khỏi
không tránh khỏi
13:23
in rural communities around the world.
270
791373
1875
ở những vùng nông thôn trên thế giới
13:25
And we know that the great majority
of these deaths are happening
of these deaths are happening
271
793272
3841
và chúng ta biết rằng phần lớn
những cái chết đó đang xảy ra
những cái chết đó đang xảy ra
13:29
in these 75 blue-shaded countries.
272
797137
2323
ở những quốc gia được tô màu xanh
13:31
What we also know
273
799849
1151
chúng ta cũng biết
13:33
is that if we trained an army
of community health workers
of community health workers
274
801024
3443
rằng nếu chúng ta đào tạo một
đội ngũ nhân viên y tế cộng đồng
đội ngũ nhân viên y tế cộng đồng
13:36
to learn even just 30 lifesaving skills,
275
804491
3333
để chỉ học 30 kĩ năng sống còn
13:40
we could save the lives of nearly
30 million people by 2030.
30 million people by 2030.
276
808508
4116
chúng ta có thể cứu được khoảng
30 triệu người đến năm 2030
30 triệu người đến năm 2030
13:45
Thirty services could save
30 million lives by 2030.
30 million lives by 2030.
277
813652
4645
Ba mươi dịch vụ đó có thể cứu được
30 triệu người đến năm 2030
30 triệu người đến năm 2030
13:50
That's not just a blueprint --
278
818321
1743
Nó không chỉ là một dự đoán
13:52
we're proving this can be done.
279
820088
1795
chúng tôi đang chứng minh
điều này có thể được thực hiện
điều này có thể được thực hiện
13:53
In Liberia,
280
821907
1160
Ở Liberia
13:55
the Liberian government is training
thousands of workers like A.B. and Musu
thousands of workers like A.B. and Musu
281
823091
4265
Chính phủ Liberia đang huẩn luyện
hàng ngàn nhân viên như A.B và Musu
hàng ngàn nhân viên như A.B và Musu
13:59
after Ebola,
282
827380
1158
sau Ebola,
14:00
to bring health care to every
child and family in the country.
child and family in the country.
283
828562
3477
để mang sự chăm sóc y tế đến với
mỗi đứa trẻ và mỗi gia đình trên đất nước
mỗi đứa trẻ và mỗi gia đình trên đất nước
14:04
And we've been honored to work with them,
284
832063
2031
Và chúng tôi đã vinh dự được làm việc với họ
14:06
and are now teaming up
with a number of organizations
with a number of organizations
285
834118
2508
và bây giờ đang hợp tác với một số tổ chức
14:08
that are working across other countries
286
836650
2222
để hoạt động ở khắp các quốc gia khác
14:10
to try to help them do the same thing.
287
838896
2023
để cố giúp họ làm điều tương tự
14:14
If we could help these countries scale,
288
842005
2690
Nếu chúng tôi có thể giúp các quốc gia này
có qui mô
có qui mô
14:17
we could save millions of lives,
289
845550
1632
chúng tôi có thể cứu được
hàng triệu sự sống
hàng triệu sự sống
14:19
and at the same time,
290
847206
1356
và ngay lúc đó
14:20
we could create millions of jobs.
291
848586
1781
ta có thể tạo ra hàng triệu công việc
14:23
We simply can't do that, though,
without technology.
without technology.
292
851875
2922
nhưng chúng tôi không thể làm
mà không có công nghệ
mà không có công nghệ
14:27
People are worried that technology
is going to steal our jobs,
is going to steal our jobs,
293
855286
3088
Con người lo lắng rằng
công nghệ sẽ cướp đi việc làm của họ
công nghệ sẽ cướp đi việc làm của họ
14:30
but when it comes
to community health workers,
to community health workers,
294
858398
2199
nhưng khi nó đến với nhân viên y tế cộng đồng
14:32
technology has actually
been vital for creating jobs.
been vital for creating jobs.
295
860621
3256
công nghệ thực sự quan trọng
khi tạo ra công ăn việc làm
khi tạo ra công ăn việc làm
14:35
Without technology --
without this smartphone,
without this smartphone,
296
863901
2416
không công nghệ,
không smartphone
không smartphone
14:38
without this rapid test --
297
866341
2722
không có những bài kiểm tra nhanh
14:41
it would have been impossible for us
to be able to employ A.B. and Musu.
to be able to employ A.B. and Musu.
298
869960
4533
chúng tôi không thể thuê A.B và Musu
14:47
And I think it's time
for technology to help us train,
for technology to help us train,
299
875464
2682
và tôi nghĩ đã đến lúc công nghệ
giúp chúng ta đào tạo,
giúp chúng ta đào tạo,
14:50
to help us train people faster
and better than ever before.
and better than ever before.
300
878170
3540
giúp chúng tôi đào tạo con người tốt hơn
và nhanh hơn trước
và nhanh hơn trước
14:54
As a doctor,
301
882578
1150
Là một bác sĩ,
14:55
I use technology to stay up-to-date
and keep certified.
and keep certified.
302
883752
3491
tôi dùng công nghệ để luôn cập nhật
và giữ các chứng nhận,
và giữ các chứng nhận,
14:59
I use smartphones, I use apps,
I use online courses.
I use online courses.
303
887267
2695
Tôi dùng smartphone,
các ứng dụng và các khóa học trực tuyến
các ứng dụng và các khóa học trực tuyến
15:01
But when A.B. wants to learn,
304
889986
2212
Nhưng khi A.B muốn học,
15:04
he's got to jump back in that canoe
305
892222
2095
anh ấy phải nhảy xuống chiếc ca nô
15:07
and get to the training center.
306
895152
1640
và đến trung tâm đào tạo
15:08
And when Musu shows up for training,
307
896816
2192
và khi Musu xuất hiện ở buổi training
15:11
her instructors are stuck using
flip charts and markers.
flip charts and markers.
308
899710
3605
người hướng dẫn của cô ấy bị kẹt
với bảng trắng và bút lông
với bảng trắng và bút lông
15:16
Why shouldn't they have the same
access to learn as I do?
access to learn as I do?
309
904147
4533
tại sao họ không có
quyền học tập như tôi?
quyền học tập như tôi?
15:22
If we truly want community health workers
to master those lifesaving skills
to master those lifesaving skills
310
910384
3628
nếu chúng ta thực sự muốn các nhân viên y tế cộng đồng
trở thành chuyên gia về kỹ năng sống còn
trở thành chuyên gia về kỹ năng sống còn
15:26
and even more,
311
914036
1252
và hơn thế nữa,
15:28
we've got to change this old-school
model of education.
model of education.
312
916098
3254
chúng ta phải thay đổi mô hình
trường học cũ kỹ này trong giáo dục
trường học cũ kỹ này trong giáo dục
15:32
Tech can truly be a game changer here.
313
920282
1898
Kỹ thuật có thể thật sự trở thành
một sự thay đổi trò chơi ngay tại đây
một sự thay đổi trò chơi ngay tại đây
15:34
I've been in awe of the digital
education revolution
education revolution
314
922204
3545
Tôi đã rất quan tâm đến cuộc
cách mạng giáo dục kĩ thuật số
cách mạng giáo dục kĩ thuật số
15:37
that the likes of Khan Academy
and edX have been leading.
and edX have been leading.
315
925773
3160
Nó tương tự như học viện Khan
và edX đang dẫn đầu
và edX đang dẫn đầu
15:42
And I've been thinking that it's time;
316
930041
2493
Và tôi đang nghĩ ngay lúc này đây
15:44
it's time for a collision
317
932558
1391
Đã đến lúc cho sự va chạm
15:45
between the digital education revolution
318
933973
2311
giữa cách mạng giáo dục kỹ thuật số
15:48
and the community health revolution.
319
936308
2150
và cách mạng sức khỏe cộng đồng
15:51
And so, this brings me
to my TED Prize wish.
to my TED Prize wish.
320
939483
3220
Và vì thế, nó mang tối đến với mong ước
Ted Prize của tôi
Ted Prize của tôi
15:55
I wish --
321
943759
1801
Tôi ước
15:57
I wish that you would help us recruit
322
945584
2206
Tôi ước bạn sẽ giúp chúng tôi tuyển sinh
15:59
the largest army of community health
workers the world has ever known
workers the world has ever known
323
947814
3928
đội quân nhân viên sức khỏe cộng đồng
lớn nhất thế giới
lớn nhất thế giới
16:04
by creating the Community Health Academy,
324
952068
2825
Bằng cách tạo ra học viện
sức khỏe cộng đồng
sức khỏe cộng đồng
16:06
a global platform to train,
connect and empower.
connect and empower.
325
954917
3205
một nền tảng toàn cầu để đào tạo,
kết nối và trao quyền
kết nối và trao quyền
16:10
(Applause)
326
958797
1166
Cảm ơn
16:11
Thank you.
327
959988
1162
(Tiếng vỗ tay)
16:13
(Applause)
328
961175
3602
Cảm ơn
16:16
Thank you.
329
964801
1158
Đây là ý tưởng
16:19
Here's the idea:
330
967816
1544
Chúng tôi sẽ thành lập
và phát triển
và phát triển
16:21
we'll create and curate
331
969384
2070
Nguồn giáo dục kỹ thuật bậc nhất
16:24
the best in digital education resources.
332
972066
3875
Chúng tôi sẽ mang nó đến với các nhân viên
y tế cộng đồng trên khắp thế giới
y tế cộng đồng trên khắp thế giới
16:28
We will bring those to community
health workers around the world,
health workers around the world,
333
976802
4635
bao gồm cả A.B và Musu.
16:33
including A.B. and Musu.
334
981461
1253
16:34
They'll get video lessons
on giving kids vaccines
on giving kids vaccines
335
982738
2802
Họ sẽ nhận các bài học qua video
về việc tiêm vacxin cho trẻ em
về việc tiêm vacxin cho trẻ em
và có khóa học trực tuyến về việc phát hiện ra
các ổ dịch tiếp theo,
các ổ dịch tiếp theo,
16:37
and have online courses
on spotting the next outbreak,
on spotting the next outbreak,
336
985564
3213
vì vậy họ không bị vướng vào
mấy cái bảng
mấy cái bảng
16:40
so they're not stuck using flip charts.
337
988801
1883
16:42
We'll help these countries
accredit these workers,
accredit these workers,
338
990708
3836
Chúng tôi sẽ giúp những nước này
tạo uy tín cho nhân viên,
tạo uy tín cho nhân viên,
vì thế họ sẽ không bị vướng với những tổ chức
không được công nhận và không có giá trị
không được công nhận và không có giá trị
16:46
so that they're not stuck remaining
an under-recognized, undervalued group,
an under-recognized, undervalued group,
339
994568
4707
những trở thành một nghề có tiếng và quyền,
16:51
but become a renowned,
empowered profession,
empowered profession,
340
999299
2737
như y tá và bác sĩ
16:54
just like nurses and doctors.
341
1002060
1761
Và chúng tôi sẽ tạo ra một hệ thống giữa
các công ty và doanh nhân
các công ty và doanh nhân
16:57
And we'll create a network
of companies and entrepreneurs
of companies and entrepreneurs
342
1005406
3323
17:00
who've created innovations
that can save lives
that can save lives
343
1008753
2276
những người đã tạo ra các sáng kiến
để cứu lấy cuộc sống
để cứu lấy cuộc sống
và giúp họ kết nối được với
các nhân viên như Musu
các nhân viên như Musu
17:03
and help them connect
to workers like Musu,
to workers like Musu,
344
1011053
2380
17:05
so she can help better
serve her community.
serve her community.
345
1013457
2575
do đó cô ấy có thể giúp ích nhiều hơn
cho cộng đồng của cô ấy
cho cộng đồng của cô ấy
17:08
And we'll work tirelessly
to persuade governments
to persuade governments
346
1016959
3206
Và chúng tôi sẽ làm việc không mệt mỏi
để thuyết phục chính phủ
để thuyết phục chính phủ
để tạo nên những nhân viên y tế cộng đồng một nền tảng
cho kế hoạch chăm sóc sức khỏe của họ
cho kế hoạch chăm sóc sức khỏe của họ
17:12
to make community health workers
a cornerstone of their health care plans.
a cornerstone of their health care plans.
347
1020189
3982
17:17
We plan to test and prototype
the academy in Liberia
the academy in Liberia
348
1025734
3789
Chúng tôi dự định nghiên cứu và thử nghiệm
học viện ở Liberia
học viện ở Liberia
và một số nước bạn khác,
17:21
and a few other partner countries,
349
1029547
1872
và sau đó sẽ là kế hoạch toàn cầu,
17:23
and then we plan to take it global,
350
1031443
1787
gồm vùng nông thôn Bắc Mĩ.
17:25
including to rural North America.
351
1033254
2223
Với sức mạnh của nền tảng,
17:28
With the power of this platform,
352
1036103
1590
17:29
we believe countries can be more persuaded
353
1037717
2562
chúng tôi tin các nước có thể được
thuyết phục
thuyết phục
rằng cách mạng chăm sóc sức khỏe
thật sự khả thi
thật sự khả thi
17:32
that a health care revolution
really is possible.
really is possible.
354
1040303
3325
Giấc mơ của tôi là học viện này sẽ
đóng góp cho việc đào tạo
đóng góp cho việc đào tạo
17:36
My dream is that this academy
will contribute to the training
will contribute to the training
355
1044470
4088
hàng tràm hàng ngàn các thành viên
trong cộng đồng
trong cộng đồng
17:40
of hundreds of thousands
of community members
of community members
356
1048582
2212
để giúp mang sự chăm sóc sức khỏe
đến với các bạn láng giếng
đến với các bạn láng giếng
17:42
to help bring health care
to their neighbors --
to their neighbors --
357
1050818
2899
hàng trăm triệu người trong số họ
17:45
the hundreds of millions of them
358
1053741
1610
sống ở những cộng đồng xa xôi nhất thế giới,
17:47
that live in the world's most
remote communities,
remote communities,
359
1055375
2621
từ những dân tộc trong rừng vùng Tây Phi
17:50
from the forest communities
of West Africa,
of West Africa,
360
1058785
2081
đến các làng chài vùng nông thôn Alaska;
17:52
to the fishing villages of rural Alaska;
361
1060890
2140
từ đỉnh đồi Appalachia,
đến vùng núi Afghanistan.
đến vùng núi Afghanistan.
17:55
from the hilltops of Appalachia,
to the mountains of Afghanistan.
to the mountains of Afghanistan.
362
1063054
4062
Nếu tầm nhìn này phù hợp với bạn,
17:59
If this vision is aligned with yours,
363
1067140
2690
hãy đến với communityhealthacademy.org,
18:01
head to communityhealthacademy.org,
364
1069854
3221
và tham gia vào cuộc cách mạng này.
18:05
and join this revolution.
365
1073740
1680
Hãy để chúng tôi biết liệu bạn hoặc tổ chức của bạn
hoặc ai đó mà bạn biết có thể giúp chúng tôi
hoặc ai đó mà bạn biết có thể giúp chúng tôi
18:08
Let us know if you or your organization
or someone you know could help us
or someone you know could help us
366
1076536
4653
như chúng tôi cố xây dựng học viện
qua năm sau
qua năm sau
18:13
as we try to build this academy
over the next year.
over the next year.
367
1081213
3231
Bây giờ, khi tôi nhìn ra khỏi căn phòng này,
18:17
Now, as I look out into this room,
368
1085574
1956
tôi nhận ra rằng hành trình của chúng ta
không phải tự lập
không phải tự lập
18:20
I realize that our journeys
are not self-made;
are not self-made;
369
1088310
2706
chúng được tạo ra bởi những người khác
18:23
they're shaped by others.
370
1091040
1509
và ở đây có rất nhiều người là
một phần của mục đích này
một phần của mục đích này
18:24
And there have been so many here
that have been part of this cause.
that have been part of this cause.
371
1092573
3843
18:28
We're so honored to be part
of this community,
of this community,
372
1096440
3210
Chúng tôi rất vinh dự được tham gia vào
cộng đồng này
cộng đồng này
và một cộng đồng sẵn sàng chấp nhận
một mục đích táo bạo như vậy
một mục đích táo bạo như vậy
18:31
and a community that's willing
to take on a cause
to take on a cause
373
1099674
2683
vì vậy tôi muốn cho đi, khi tôi kết thúc,
18:34
as audacious as this one,
374
1102381
1368
18:35
so I wanted to offer, as I end,
375
1103773
2075
một sự phản hồi,
18:37
a reflection.
376
1105872
1222
Tôi nghĩ nhiều hơn về những gì
cha tôi đã dạy tôi
cha tôi đã dạy tôi
18:39
I think a lot more about
what my father taught me.
what my father taught me.
377
1107986
2987
tôi cũng đã làm cha
18:43
These days, I too have become a dad.
378
1111726
2201
18:45
I have two sons,
379
1113951
2016
Tôi có 2 con trai,
18:47
and my wife and I just learned
that she's pregnant with our third child.
that she's pregnant with our third child.
380
1115991
3988
và vợ tôi và tôi học được khi cô ấy mang thai
đứa con thứ ba của chúng tôi
đứa con thứ ba của chúng tôi
(Tiếng vỗ tay)
Cảm ơn
18:52
(Applause)
381
1120003
1008
(Tiếng vỗ tay)
18:53
Thank you.
382
1121035
1067
18:54
(Applause)
383
1122126
1551
Tôi gần đây chăm sóc
cho một phụ nữ ở Liberia
cho một phụ nữ ở Liberia
18:56
I was recently caring
for a woman in Liberia
for a woman in Liberia
384
1124056
2828
như vợ tôi, cô ấy đang
mang thai đứa thứ 3
mang thai đứa thứ 3
18:58
who, like my wife,
was in her third pregnancy.
was in her third pregnancy.
385
1126908
2725
Nhưng khác vợ tôi là
19:02
But unlike my wife,
386
1130371
1709
cô ấy không có sự chăm sóc
trước khi sinh 2 đứa con đầu
trước khi sinh 2 đứa con đầu
19:04
had had no prenatal care
with her first two babies.
with her first two babies.
387
1132958
2999
Cô ấy sống trong một cộng đồng bị cách ly cô lập
trong rừng khoảng 100 năm rồi
trong rừng khoảng 100 năm rồi
19:09
She lived in an isolated community
in the forest that had gone for 100 years
in the forest that had gone for 100 years
388
1137549
4392
19:13
without any health care
389
1141965
1389
không có sự chăm sóc sức khỏe
đến khi...
19:16
until ...
390
1144513
1628
đến khi năm ngoái khi y tá huẩn luyện
cho hàng xóm của cô ấy
cho hàng xóm của cô ấy
19:18
until last year when a nurse
trained her neighbors
trained her neighbors
391
1146165
3383
để trở thành nhân viên chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
19:21
to become community health workers.
392
1149572
1711
19:23
So here I was,
393
1151307
1292
Vì thế tôi đã ở đây,
19:24
seeing this patient
who was in her second trimester,
who was in her second trimester,
394
1152623
4240
thấy bệnh nhân này
ở kì ba tháng lần 2 trong thai kì
ở kì ba tháng lần 2 trong thai kì
19:28
and I pulled out the ultrasound
to check on the baby,
to check on the baby,
395
1156887
3272
và tôi đã siêu âm
để kiểm tra em bé,
để kiểm tra em bé,
cho cô ấy bắt đầu kể cho chúng tôi
về câu chuyên của 2 đứa con đầu,
về câu chuyên của 2 đứa con đầu,
19:32
and she started telling us stories
about her first two kids,
about her first two kids,
396
1160183
3539
19:35
and I had the ultrasound
probe on her belly,
probe on her belly,
397
1163746
3198
và tôi siêu âm để dò bụng cô ấy,
và cô ấy ngừng nói giữa chừng.
19:38
and she just stopped mid-sentence.
398
1166968
2268
Cô ấy quay sang tôi và nói,
19:43
She turned to me and she said,
399
1171221
1541
"Bác sĩ, tiếng gì thế?"
19:44
"Doc, what's that sound?"
400
1172786
2294
Đó là lần đầu cô nghe thấy tiếng nhịp tim đập của con mình
19:49
It was the first time she'd ever heard
her baby's heartbeat.
her baby's heartbeat.
401
1177371
3178
Và mắt cô ấy sáng lên như cách mà
mắt vợ tôi và tôi
mắt vợ tôi và tôi
19:54
And her eyes lit up in the same way
my wife's eyes and my own eyes lit up
my wife's eyes and my own eyes lit up
402
1182111
5060
khi chúng tôi nghe thấy nhịp tim của con chúng tôi
19:59
when we heard our baby's heartbeat.
403
1187195
2135
20:03
For all of human history,
404
1191544
2153
Đối với lịch sử loài người,
20:05
illness has been universal
and access to care has not.
and access to care has not.
405
1193721
4532
bệnh tật ở mọi nơi và
cơ hội được chăm sóc là không có.
cơ hội được chăm sóc là không có.
Nhưng khi một người uyên bác đã nói tôi rằng:
20:10
But as a wise man once told me:
406
1198277
1886
không tình trạng nào là vĩnh viễn.
20:13
no condition is permanent.
407
1201690
2488
20:17
It's time.
408
1205491
1228
Lúc này là để chúng ta đi xa hơn
20:18
It's time for us to go as far as it takes
409
1206743
2323
để thay đổi hoàn cảnh sống với nhau
20:21
to change this condition together.
410
1209090
2092
20:23
Thank you.
411
1211694
1154
Cảm ơn
(Tiếng vỗ tay)
20:24
(Applause)
412
1212872
4467
(Tiếng vỗ tay)
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Raj Panjabi - PhysicianA billion people around the world lack access to health care because they live too far from a clinic. 2017 TED Prize winner Raj Panjabi aims to extend health services to the last mile.
Why you should listen
Raj Panjabi was nine when civil war broke out in his native country, Liberia. His family resettled in High Point, North Carolina, but he returned to Liberia as a medical student in 2005. He was shocked to find a health care system in total devastation. Only 50 doctors remained to treat a population of four million.
With a team of Liberian civil war survivors, American health workers and $6,000 he'd received as a wedding gift, Panjabi co-founded Last Mile Health. The organization saves lives in the world's most remote communities by partnering with governments to deploy, sustain and manage national networks of community health professionals. They currently support the Government of Liberia's deployment of more than 4,000 health workers to provide life-saving healthcare to 1.2 million people and protect against the next epidemic. Last Mile Health's network of community health workers can be leveraged in a crisis -- in the fight against Ebola, the organization aided government response by training health workers in southeastern Liberia.
Panjabi is a physician in the Division of Global Health Equity at Harvard Medical School, Brigham and Women's Hospital. He is a recipient of the Skoll Award for Social Entrepreneurship and was named to TIME's list of the "100 Most Influential People in the World" in 2016. As the winner of the 2017 TED Prize, Panjabi is creating the Community Health Academy, a global platform to train, connect and empower community health workers. The Academy aims to reinvent the education of community health workers -- and the leaders who support them -- for the digital age.
Raj Panjabi | Speaker | TED.com