TEDGlobal 2011
Abraham Verghese: A doctor's touch
ئەبراهام ڤێرجیس: دەستی پزیشک
Filmed:
Readability: 4.2
1,719,216 views
پزیشکی مۆدێرن لە مەترسیدایە کە ماددەیەکی گرنگی بەهێزی کۆن لەدەست بدات ، پزیشک و نوسەر ئەبراهام ێرجیس باسی ئەم سەردەمە سەیرە دەکات کە نەخۆش تەنها داتایە، و داوای گەڕاندنەوەی پشکنینی کۆن دەکات.
Abraham Verghese - Physician and author
In our era of the patient-as-data-point, Abraham Verghese believes in the old-fashioned physical exam, the bedside chat, the power of informed observation. Full bio
In our era of the patient-as-data-point, Abraham Verghese believes in the old-fashioned physical exam, the bedside chat, the power of informed observation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
A few months ago,
0
0
2000
چەند مانگێک لەمەو پێش
00:17
a 40 year-old woman came to an emergency room
1
2000
3000
ژنێکی ٤٠ ساڵال هات بۆ
بەشی فریاکەوتن
بەشی فریاکەوتن
00:20
in a hospital close to where I live,
2
5000
2000
لە نەخۆشخانەیەک نزیک ئەو شوێنەی
لێی دەژیام.
لێی دەژیام.
00:22
and she was brought in confused.
3
7000
2000
بە شێواوی هێنایانە ژوورەوە.
00:24
Her blood pressure was an alarming
4
9000
2000
پەستانی خوێنەکەی ئاگادار کەرەوە بوو
00:26
230 over 170.
5
11000
3000
٢٣٠ لەسەر ١٧٠
00:29
Within a few minutes, she went into cardiac collapse.
6
14000
3000
لە چەند خولەکێکدا، دڵی وەستا.
00:32
She was resuscitated, stabilized,
7
17000
3000
ژیێنرایەوە و حاڵەتەکەی ڕێککرایەوە
00:35
whisked over to a CAT scan suite
8
20000
2000
بە پەلە برایە ژووری سی تی سکان (تیشک)
00:37
right next to the emergency room,
9
22000
2000
ڕێک لە پەنای بەشی فریاکەوتن.
00:39
because they were concerned about blood clots in the lung.
10
24000
3000
چونکە نیگەرانی ئەوە بوون
خوێنی مەیو هەبێت لە سییەکانیدا.
خوێنی مەیو هەبێت لە سییەکانیدا.
00:42
And the CAT scan revealed
11
27000
2000
سیتی سکانەکە دەریخست
00:44
no blood clots in the lung,
12
29000
2000
خوێن مەیین لە سیەکانی نییە.
00:46
but it showed bilateral, visible, palpable breast masses,
13
31000
5000
بەڵام لووی بینراوی هەستپێکراوی
هەردوو لای مەمکی تێدا دەرکەوت.
هەردوو لای مەمکی تێدا دەرکەوت.
00:51
breast tumors,
14
36000
2000
شێرپەنجەی مەمک،
00:53
that had metastasized widely
15
38000
2000
کە بڵاو بوەتەوە
00:55
all over the body.
16
40000
2000
بە هەموو لەشیدا.
00:57
And the real tragedy was, if you look through her records,
17
42000
3000
تراژیدیاکەش ئەوەیە ئەگەر تەماشای
ڕیکۆردەکانی بکەیت،
ڕیکۆردەکانی بکەیت،
01:00
she had been seen
18
45000
2000
بینرابوو
لە چوار بۆ پێنج شوێنی
خزمەتگوزاری تەندروستی
خزمەتگوزاری تەندروستی
01:02
in four or five other health care institutions
19
47000
2000
01:04
in the preceding two years.
20
49000
2000
لە دوو ساڵی پێشوودا.
01:06
Four or five opportunities
21
51000
2000
چوار یان پێنج هەل
بۆ ئەوەی لووەکانی مەمکی ببینرێت
و دەستی لێبدرێ.
و دەستی لێبدرێ.
01:08
to see the breast masses, touch the breast mass,
22
53000
2000
01:10
intervene at a much earlier stage
23
55000
3000
تاکو لە قۆناغێکی پێشتردەستکاری بکرێت
01:13
than when we saw her.
24
58000
2000
پێشتر لەوەی کە بینیمان.
01:15
Ladies and gentlemen,
25
60000
2000
خانمان و بەڕیزان،
01:17
that is not an unusual story.
26
62000
2000
ئەمە چیرۆکێکی نائاسایی نییە.
01:19
Unfortunately, it happens all the time.
27
64000
3000
لە بەدبەختیدا، هەمیشە ڕوودەدات.
01:22
I joke, but I only half joke,
28
67000
2000
گاڵتە دەکەم ، بەڵام نیوە گاڵتە،
01:24
that if you come to one of our hospitals missing a limb,
29
69000
3000
ئەگەر هاتی بۆ یەکێک لە نەخۆشخانەکانمان
پەلێکت لێبووبوەوە.
پەلێکت لێبووبوەوە.
01:27
no one will believe you till they get a CAT scan, MRI
30
72000
3000
کەس بڕوات پێناکات هەتاکوو سیتی سکان
و تیشکی موگناتیسیت بۆ نەکەن
و تیشکی موگناتیسیت بۆ نەکەن
01:30
or orthopedic consult.
31
75000
2000
یان پرسی بەشی ئێسک و شکاوی.
01:32
I am not a Luddite.
32
77000
2000
من دژە ئامێر نیم.
01:34
I teach at Stanford.
33
79000
2000
لە ستانفۆرد وانە دەڵێمەوە.
01:36
I'm a physician practicing with cutting-edge technology.
34
81000
2000
من پزیشکێکم کە بە نوێترین
تەکنۆلۆژیا کار دەکەم.
تەکنۆلۆژیا کار دەکەم.
01:38
But I'd like to make the case to you
35
83000
2000
بەڵام دەمەوێت باسی شتێکتان بۆ بکەم
01:40
in the next 17 minutes
36
85000
2000
لە ١٧ خولەکی داهاتوودا
01:42
that when we shortcut the physical exam,
37
87000
4000
کاتێک واز لە پشکنینی جەستەیی دێنین.
01:46
when we lean towards ordering tests
38
91000
2000
فێری داواکردنی پشکنینە ئامێریەکان دەکەین
01:48
instead of talking to and examining the patient,
39
93000
3000
لە جیاتی قسە بکەین و خۆمان
نەخۆشەکە بپشکنین.
نەخۆشەکە بپشکنین.
01:51
we not only overlook simple diagnoses
40
96000
3000
تەنها دیاری کردنی نەخۆشی لە دەست نادەین
01:54
that can be diagnosed at a treatable, early stage,
41
99000
3000
کە دەکرێ زوو دیاری بکرێت و چارەسەر بکرێت.
01:57
but we're losing much more than that.
42
102000
2000
زۆر لەوە زیاتر لە دەست دەدەین.
01:59
We're losing a ritual.
43
104000
2000
ئێمە نەرێتێک لە دەست دەدەین.
02:01
We're losing a ritual that I believe is transformative, transcendent,
44
106000
3000
نەرێتێک لە دەست دەدەین کە بڕوام وایە
دەگۆڕێت و پێشدەکەوێت.
دەگۆڕێت و پێشدەکەوێت.
02:04
and is at the heart
45
109000
2000
لە ناو دڵی
02:06
of the patient-physician relationship.
46
111000
2000
پەیوەندی پزیشک و نەخۆشدایە.
02:08
This may actually be heresy to say this at TED,
47
113000
3000
لەوانەیە ئەمە خۆ بەزلزانی بێت بۆ تێد.
02:11
but I'd like to introduce you
48
116000
2000
بەڵام حەز دەکەم بتاناسێنم
02:13
to the most important innovation,
49
118000
2000
بە گرنگترین داهێنان.
02:15
I think, in medicine
50
120000
2000
بەڕای من ، لەناو پزیشکیدا
02:17
to come in the next 10 years,
51
122000
2000
کە لە ١٠ ساڵی داهاتوودا بێت،
02:19
and that is the power of the human hand --
52
124000
2000
ئەوەش توانای دەستی مرۆڤە-
02:21
to touch, to comfort, to diagnose
53
126000
3000
بۆ دەست لێدان، دڵنەواییدان، بۆ دیاری کردن
02:24
and to bring about treatment.
54
129000
2000
وە بۆ چارەسەر کردنیش.
02:26
I'd like to introduce you first to this person
55
131000
3000
دەمەوێت یەکەم جار ئەم کەسە بناسن
02:29
whose image you may or may not recognize.
56
134000
2000
کە لەوانەیە وێنەکەی بناسن یان نا.
02:31
This is Sir Arthur Conan Doyle.
57
136000
2000
ئەمە سێر ئارثەر کۆنان دۆیڵ ە.
02:33
Since we're in Edinburgh, I'm a big fan of Conan Doyle.
58
138000
3000
ئێمە لە ئیدنبرە ین، من
هەواداری کۆنان دۆیل م .
هەواداری کۆنان دۆیل م .
لەوانەیە نەزانن کە کۆنان دۆیل
چووە بۆ کۆلێژی پزیشکی
چووە بۆ کۆلێژی پزیشکی
02:36
You might not know that Conan Doyle went to medical school
59
141000
2000
02:38
here in Edinburgh,
60
143000
2000
لێرە لە ئیدنبرە،
02:40
and his character, Sherlock Holmes,
61
145000
2000
وە کارەکترەکەی، شێرلۆک هۆڵمز.
02:42
was inspired by Sir Joseph Bell.
62
147000
3000
لە سێر جۆزیف بێڵ ەوە وەرگرتووە.
02:45
Joseph Bell was an extraordinary teacher by all accounts.
63
150000
3000
جۆزیف بێڵ مامۆستایەکی تەواو نائاسایی بوو.
02:48
And Conan Doyle, writing about Bell,
64
153000
3000
کۆنان دۆیل لەسەر بێڵ نوسیویەتی.
02:51
described the following exchange
65
156000
2000
ئەم گۆڕینەوەیە
02:53
between Bell and his students.
66
158000
2000
لە نێوان بێڵ و خوێندکارەکانیدا.
02:55
So picture Bell sitting in the outpatient department,
67
160000
3000
دیمەنەکە ئاوایە بێڵ لە بەشی ڕاوێژکاری
دانیشتووە.
دانیشتووە.
02:58
students all around him,
68
163000
2000
خوێندکارەکانیش لە چواردەوری،
03:00
patients signing up in the emergency room
69
165000
2000
نەخۆشەکە لە بەشی فریاکەوتن
دەنێردرێتە ژوورەوە
دەنێردرێتە ژوورەوە
03:02
and being registered and being brought in.
70
167000
3000
ناوی نوسراوەو و دەهێنرێت.
03:05
And a woman comes in with a child,
71
170000
2000
ژنێک لەگەڵ منداڵێک دێت.
03:07
and Conan Doyle describes the following exchange.
72
172000
3000
کۆنان دۆیڵ ئاواهی باسی ئەم گفتۆگۆیە دەکات.
03:10
The woman says, "Good Morning."
73
175000
4000
ژنەکە دەڵێت."بەیانیت باش."
03:14
Bell says, "What sort of crossing did you have
74
179000
3000
بێڵ دەڵێت. " چۆن پەڕیتەوە
03:17
on the ferry from Burntisland?"
75
182000
3000
لەسەر بەلەمەکەی بێرنتئایلاند؟"
03:20
She says, "It was good."
76
185000
2000
ژنەکە ووتی." باش بوو."
03:22
And he says, "What did you do with the other child?"
77
187000
3000
بێڵ ووتی. " چیت لە مناڵەکەی دیکە کرد؟"
03:25
She says, "I left him with my sister at Leith."
78
190000
3000
ژنەکە ووتی. " لای خوشکەکەم جێم هێشت."
03:28
And he says,
79
193000
2000
بێل ووتی.
03:30
"And did you take the shortcut down Inverleith Row
80
195000
2000
" لە ڕێگا کورتەکەی ئینڤەرلێث هاتیت
03:32
to get here to the infirmary?"
81
197000
2000
بۆ ئەوەی بگەیتە نەخۆشخانەکە؟"
03:34
She says, "I did."
82
199000
2000
ژنەکە ووتی، " وامکرد."
03:36
And he says, "Would you still be working at the linoleum factory?"
83
201000
4000
بێڵ ووتی، " هەر لە کارگەی
ڕاخستنە مۆمیەکە کاردەکەیت؟"
ڕاخستنە مۆمیەکە کاردەکەیت؟"
03:40
And she says, "I am."
84
205000
2000
ژنەکە وتی." بەلێ."
03:42
And Bell then goes on to explain to the students.
85
207000
2000
ئینجا بێڵ بۆ خوێندکارەکانی ڕوون کردەوە.
03:44
He says, "You see, when she said, 'Good morning,'
86
209000
3000
وتی. " دەزانن کاتێک ووتی 'بەیانیت باش.'
03:47
I picked up her Fife accent.
87
212000
2000
هەستم بە شێوەزارە سکۆتلەندیەکەی کرد.
03:49
And the nearest ferry crossing from Fife is from Burntisland.
88
214000
3000
وە نزیکترین بەلەم لە شوێنەکەی
ئەوانەوە ئەوەی بێرنت ئایلاند ە.
ئەوانەوە ئەوەی بێرنت ئایلاند ە.
03:52
And so she must have taken the ferry over.
89
217000
3000
وە دەبێت بەو بەلەمە هاتبێت.
03:55
You notice that the coat she's carrying
90
220000
2000
ئەو قەمسەڵەیەتان بینی پێی
03:57
is too small for the child who is with her,
91
222000
3000
زۆر بچووک بوو بۆ ئەوەی منداڵەی لەگەڵی بوو،
04:00
and therefore, she started out the journey with two children,
92
225000
3000
بۆیە، گەشتەکەی لەگەڵ دوو
منداڵ دەستپێرکردووە،
منداڵ دەستپێرکردووە،
04:03
but dropped one off along the way.
93
228000
3000
یەکێکیانی لە شوێنێک جێهێشتووە.
04:06
You notice the clay on the soles of her feet.
94
231000
2000
ئەو قوڕەتان بینی بە بنی پێیەوە.
04:08
Such red clay is not found within a hundred miles of Edinburgh,
95
233000
4000
ئەو قوڕە سوورە هەتا دووری
سەد میل لە ئیدنبرەوە نییە.
سەد میل لە ئیدنبرەوە نییە.
04:12
except in the botanical gardens.
96
237000
2000
جگە لە باخچە ڕووەکیەکان.
04:14
And therefore, she took a short cut down Inverleith Row
97
239000
3000
بۆیە بە ڕێگاکورتەکەی ئینڤەرلێث هاتووە
04:17
to arrive here.
98
242000
2000
بۆ ئێرە.
04:19
And finally, she has a dermatitis
99
244000
2000
ئینجا کۆتا شت، هەوکردنی پێستی هەبوو
04:21
on the fingers of her right hand,
100
246000
2000
لەسەر پەنجەکانی دەستی ڕاستی.
04:23
a dermatitis that is unique
101
248000
2000
هەوکردنێکی ئاوا تەنها.
04:25
to the linoleum factory workers in Burntisland."
102
250000
3000
لە کارمەندەکانی کارگەی ڕاخستنی
مۆمەکی بێرنت ئایلاند دا هەی."
مۆمەکی بێرنت ئایلاند دا هەی."
04:28
And when Bell actually strips the patient,
103
253000
2000
ئینجا کاتێک بێل جلەکانی نەخۆشەکە لادەبات.
04:30
begins to examine the patient,
104
255000
2000
دەست بە پشکنینی جەستەیی نەخۆشەکە دەکات.
04:32
you can only imagine how much more he would discern.
105
257000
3000
تەنها بیربکەرەرە چەند شتی دیکە دەدۆزێتەوە.
04:35
And as a teacher of medicine, as a student myself,
106
260000
3000
وەک مامۆستایەکی پزیشکی،
خوێندکارێکی وەک من.
خوێندکارێکی وەک من.
04:38
I was so inspired by that story.
107
263000
2000
ئەو چیرۆکە زۆر کاری تێکردم.
04:40
But you might not realize
108
265000
2000
بەڵام لەوانەیە نەزانیت
04:42
that our ability to look into the body
109
267000
2000
توانای ئێمە بۆ تەماشاکردنی ناو جەستە
04:44
in this simple way, using our senses,
110
269000
2000
بەم شێوازە ئاسانە،
بەبەکارهێنانی هەستەکانمان.
بەبەکارهێنانی هەستەکانمان.
04:46
is quite recent.
111
271000
2000
زۆر نوێیە.
04:48
The picture I'm showing you is of Leopold Auenbrugger
112
273000
3000
ئەم وێنەیە کە نیشانتان
دەدەم لیۆپۆلد ئێنبروگەرە
دەدەم لیۆپۆلد ئێنبروگەرە
04:51
who, in the late 1700s,
113
276000
2000
کە لە کۆتایی ١٧٠٠ەکان،
04:53
discovered percussion.
114
278000
2000
لێدانی دۆزییەوە.
04:55
And the story is that Leopold Auenbrugger
115
280000
3000
چیرۆکەکەی ئەوەیە کە لیۆپۆلد ئێنبروگەر
04:58
was the son of an innkeeper.
116
283000
3000
کوڕی خاوەن مەیخانەیەک بوو.
05:01
And his father used to go down into the basement
117
286000
3000
باوکی دەچووە ژێرخانەکەیان
05:04
to tap on the sides of casks of wine
118
289000
2000
لەملاو لەولای بەرمیلە شەرابەکانی دەدا
05:06
to determine how much wine was left
119
291000
2000
بۆ ئەوەی بزانێت چەند شەراب ماوە
05:08
and whether to reorder.
120
293000
2000
وە بۆئەوەی داوابکاتەوە.
05:10
And so when Auenbrugger became a physician,
121
295000
2000
کاتێک ئێنبروگەر بوو بە پزیشک.
05:12
he began to do the same thing.
122
297000
2000
هەمان شتی دەکرد.
05:14
He began to tap on the chests of his patients,
123
299000
3000
دەیکێشا بە سنگی نەخۆشەکانی.
05:17
on their abdomens.
124
302000
2000
و سکیشیان.
05:19
And basically everything we know about percussion,
125
304000
2000
هەموو ئەوەی لەسەر لێدان دەیزانین.
05:21
which you can think of as an ultrasound of its day --
126
306000
4000
دەتوانی بڵەی سۆنەری کاتی خۆیبوو--
05:25
organ enlargement, fluid around the heart, fluid in the lungs,
127
310000
3000
هەڵئاوسانی ئەندامەکان، شلە لە
دەوری دڵ، شلە لەناو سیەکان.
دەوری دڵ، شلە لەناو سیەکان.
05:28
abdominal changes --
128
313000
2000
گۆڕانی سکی--
هەموو ئەمەی بە جوانی باس
کردووە لەم کتێبە جوانەدا
کردووە لەم کتێبە جوانەدا
05:30
all of this he described in this wonderful manuscript
129
315000
2000
05:32
"Inventum Novum," "New Invention,"
130
317000
3000
" ئینڤێنتەم نۆڤەم" " داهێنانێکی نوێ"
05:35
which would have disappeared into obscurity,
131
320000
2000
کە ئەویش نەدەما
05:37
except for the fact that this physician, Corvisart,
132
322000
3000
ئەگەر بەهۆی ئەم پزیشکەوە
نەبووایە. کۆرڤیسارت.
نەبووایە. کۆرڤیسارت.
05:40
a famous French physician --
133
325000
2000
پزیشکێکی بەناوبانگی فەرەنسی--
05:42
famous only because he was physician to this gentleman --
134
327000
3000
بەناوبانگ بوو چونکە
پزیشکی ئەم بەڕێزە بوو--
پزیشکی ئەم بەڕێزە بوو--
05:45
Corvisart repopularized and reintroduced the work.
135
330000
4000
کۆرڤیسارت ئیشەکەی بڵاو
کردەوە و دیسان ناساندییەوە.
کردەوە و دیسان ناساندییەوە.
05:49
And it was followed a year or two later
136
334000
2000
دوای ساڵێک یان دوو
05:51
by Laennec discovering the stethoscope.
137
336000
3000
لاینێک بیستۆکی دۆزییەوە.
05:54
Laennec, it is said, was walking in the streets of Paris
138
339000
3000
لاینێک، وا دەڵێن بە
شەقامەکانی پاریسدا دەگەڕا
شەقامەکانی پاریسدا دەگەڕا
05:57
and saw two children playing with a stick.
139
342000
2000
دوو منداڵی بینی یاریان بە دارێک دەکرد.
05:59
One was scratching at the end of the stick,
140
344000
3000
یەکێک سەرێکی دارەکەی دەکڕاند،
06:02
another child listened at the other end.
141
347000
2000
ئەوەی کەش لەسەرەکەی دیکە گوێی لێدەگرت.
06:04
And Laennec thought this would be a wonderful way
142
349000
2000
لاینێک بیریکردەوە کە ئەمە ڕێگایەکی جوانە
06:06
to listen to the chest or listen to the abdomen
143
351000
2000
بۆ ئەوەی گوێ لە سنگ و سک بگرێت
06:08
using what he called "the cylinder."
144
353000
2000
شتێک کە ناوی نا "لوولەک"
06:10
Later he renamed it the stethoscope.
145
355000
2000
دوایش ناوی نا بیستۆک.
06:12
And that is how stethoscope and auscultation was born.
146
357000
4000
ئاواش بیستۆک و گوێگرتن پەیدا بوو.
06:16
So within a few years,
147
361000
2000
لە چەند ساڵێکی کەمدا،
06:18
in the late 1800s, early 1900s,
148
363000
2000
لە کۆتایی ١٨٠٠ و سەرەتای ١٩٠٠کان.
06:20
all of a sudden,
149
365000
2000
لە پڕێکدا،
06:22
the barber surgeon had given way
150
367000
3000
سەرتاشی نەشتەرگەر ڕێی چۆڵ کرد
06:25
to the physician who was trying to make a diagnosis.
151
370000
3000
بۆ پزیشک کە دەیویست نەخۆشی دیاری بکات.
06:28
If you'll recall, prior to that time,
152
373000
2000
ئەگەر بزانن، پێش ئەو کاتە،
06:30
no matter what ailed you, you went to see the barber surgeon
153
375000
3000
ئەگەر هەرچیت هەبووایە دەچوویتە لای
سەرتاشی نەشتەرگەر
سەرتاشی نەشتەرگەر
06:33
who wound up cupping you,
154
378000
2000
کە پارچەیەکی لێدەکرییتەوە،
06:35
bleeding you, purging you.
155
380000
2000
خوێنی لێدەهێنای، پاکی دەکردیتەوە.
06:37
And, oh yes, if you wanted,
156
382000
2000
وە، بەڵی ئەگەر ویستت.
06:39
he would give you a haircut -- short on the sides, long in the back --
157
384000
3000
قژیشتی دەبڕی-- ئەملاو و ئەولای کورت
و پشتەوەش درێژ
و پشتەوەش درێژ
06:42
and pull your tooth while he was at it.
158
387000
2000
دانیشی بۆ دەردەهێنای لەگەڵی.
06:44
He made no attempt at diagnosis.
159
389000
2000
هیچ هەوڵێکی دیاریکردنی نەدەدا.
06:46
In fact, some of you might well know
160
391000
2000
لە ڕاستیدا. هەندێکتان باش دەزانن
06:48
that the barber pole, the red and white stripes,
161
393000
3000
لە ئاڵای سەرتاش، خەتە سوورو سپییەکان.
06:51
represents the blood bandages of the barber surgeon,
162
396000
3000
واتای باندجە خوێناوییەکانی
سەرتاشی نەشتەرگەر دەردەخات.
سەرتاشی نەشتەرگەر دەردەخات.
06:54
and the receptacles on either end
163
399000
2000
ئەو دەفرانەی بە کۆتاییەکەوەن
06:56
represent the pots in which the blood was collected.
164
401000
3000
مەبەستی ئەو قاپانەیە کە
خوێنەکەی تێدا کۆدەکرایەوە
خوێنەکەی تێدا کۆدەکرایەوە
06:59
But the arrival of auscultation and percussion
165
404000
3000
بەڵام دوای پەیدابوونی لێدان و گوێگرتن
07:02
represented a sea change,
166
407000
2000
گۆڕانکارییەکی گەورەی دروست کرد.
07:04
a moment when physicians were beginning to look inside the body.
167
409000
3000
چرکە ساتێک کە پزیشکەکان تەماشای ناو
جەستەیان کرد.
جەستەیان کرد.
07:07
And this particular painting, I think,
168
412000
3000
ئەم تابلۆ تایبەتییە. پێم وایە،
07:10
represents the pinnacle, the peak, of that clinical era.
169
415000
3000
ئەمە لوتکەی پزیشکییە.
07:13
This is a very famous painting:
170
418000
2000
ئەمە تابلۆیەکی زۆر بەناوبانگە:
07:15
"The Doctor" by Luke Fildes.
171
420000
3000
"پزیشکەکە" لەلایەن لوک فیلدسەوە
07:18
Luke Fildes was commissioned to paint this by Tate,
172
423000
3000
لوک فیلدس پێی ووترا کە ئەم تابلۆیە بکێشێ"
لەلایەن تەیتەوە.
لەلایەن تەیتەوە.
07:21
who then established the Tate Gallery.
173
426000
2000
ئینجا لەلایەن گەلەری تەیتەوە وەرگیرا.
07:23
And Tate asked Fildes to paint a painting
174
428000
2000
تەیت داوای لە فیلدس کرد بۆ کێشانی
07:25
of social importance.
175
430000
2000
تابلۆیەکی کۆمەڵایەتی گرنگ.
07:27
And it's interesting that Fildes picked this topic.
176
432000
3000
ئەوەش سەرنجڕاکێشە کە
فیلدس ئەم بابەتەی هەڵبژارد.
فیلدس ئەم بابەتەی هەڵبژارد.
07:30
Fildes' oldest son, Philip,
177
435000
3000
کوڕە گەورەکەی فیلدس، فلیپ.
07:33
died at the age of nine on Christmas Eve
178
438000
3000
لە شەوی کریسمس لە نۆ ساڵیدا مرد
07:36
after a brief illness.
179
441000
2000
دوای کاتێکی کەم لە نەخۆشی.
07:38
And Fildes was so taken by the physician
180
443000
3000
ئەو پزیشکە زۆر کاری لە فیڵدز کرد
07:41
who held vigil at the bedside for two, three nights,
181
446000
4000
کە دوو بۆ سێ شەو لە پەنای نەخۆشەکە مایەوە.
07:45
that he decided that he would try and depict
182
450000
2000
کە بڕیاری دا کە هەوڵدەدات و بەردەوام دەبێت
07:47
the physician in our time --
183
452000
2000
پزیشکی کاتی ئێمە-
07:49
almost a tribute to this physician.
184
454000
2000
وەک شانازییەک بەم پزیشکەوە.
07:51
And hence the painting "The Doctor," a very famous painting.
185
456000
3000
وە ئەم تابلۆیەش " پزیشکەکە"
تابلۆیەکی زۆر بەناوبانگە.
تابلۆیەکی زۆر بەناوبانگە.
07:54
It's been on calendars, postage stamps in many different countries.
186
459000
3000
خراوەتە سەر ڕۆژمێر و
پولی پۆستە لە چەندین وڵاتدا.
پولی پۆستە لە چەندین وڵاتدا.
07:57
I've often wondered, what would Fildes have done
187
462000
3000
هەمیشە پرسیومە، فیلدس چی دەکرد
08:00
had he been asked to paint this painting
188
465000
2000
ئەگەر داوای لێبکرایە ئەم تابلۆیە بکێشێت
08:02
in the modern era,
189
467000
2000
لە سەردەمی مۆدێرندا.
08:04
in the year 2011?
190
469000
3000
لە ساڵی 2011 ؟
08:07
Would he have substituted a computer screen
191
472000
4000
ئایا شاشەیەکی کۆمپیوتەری دەخستە
08:11
for where he had the patient?
192
476000
2000
جێی نەخۆشەکە؟
08:13
I've gotten into some trouble in Silicon Valley
193
478000
2000
زۆر توشی کێشە بووم لە دۆڵی سلیکۆن
08:15
for saying that the patient in the bed
194
480000
2000
بە وتنی ئەوەی نەخۆشی سەر جیگاکە
08:17
has almost become an icon
195
482000
3000
وەک ئامرازێکی لێهاتووە
08:20
for the real patient who's in the computer.
196
485000
3000
بۆ نەخۆشە ڕاستییەکە کە لە کۆمپیوتەرەکەیە.
لە ڕاستیدا من زاراوەیەکم دروست کردووە
بۆ ئەو شتەی ناو کۆمیوتەرەکە.
بۆ ئەو شتەی ناو کۆمیوتەرەکە.
08:23
I've actually coined a term for that entity in the computer.
197
488000
3000
08:26
I call it the iPatient.
198
491000
2000
پێدەڵێم ئای پەیشنت.
08:28
The iPatient is getting wonderful care all across America.
199
493000
3000
ئای پەیشنت خزمەتێکی زۆر
باش دەکرێت لە ئەمریکا.
باش دەکرێت لە ئەمریکا.
08:31
The real patient often wonders,
200
496000
2000
نەخۆشە ڕاستییەکەش بەردەوام دەپرسێت،
08:33
where is everyone?
201
498000
2000
کوان هەموویان؟
08:35
When are they going to come by and explain things to me?
202
500000
3000
کەی دێن و شتەکانم بۆ ڕوون بکەنەوە؟
08:38
Who's in charge?
203
503000
2000
کێ بەرپرسیارە؟
08:40
There's a real disjunction between the patient's perception
204
505000
3000
لێکترازانێک هەیە لە نێوان ویستی نەخۆش
08:43
and our own perceptions as physicians of the best medical care.
205
508000
3000
ویستی ئێمەش وەک پزیشک بۆ
پێشکەش کردنی باشترین خزمەتی تەندروستی.
پێشکەش کردنی باشترین خزمەتی تەندروستی.
08:46
I want to show you a picture
206
511000
2000
دەمەوێت ئەم وێنەیەتان نیشان بدەم
08:48
of what rounds looked like
207
513000
2000
کە گەڕان بەسەر نەخۆشدا چۆن بوو
08:50
when I was in training.
208
515000
2000
کاتێک من ڕادەهێنرام.
08:52
The focus was around the patient.
209
517000
2000
خاڵی ناوەند نەخۆش بوو.
08:54
We went from bed to bed. The attending physician was in charge.
210
519000
3000
کاتێک لە قەرەوێڵەیەک بۆ یەکێکی دیکە
دەگەڕاین و پسپۆڕەکە لێپرسراو بوو.
دەگەڕاین و پسپۆڕەکە لێپرسراو بوو.
08:57
Too often these days,
211
522000
2000
زۆر کات لە ئێستەدا.
08:59
rounds look very much like this,
212
524000
2000
گەڕان وەک ئەمە وایە.
09:01
where the discussion is taking place
213
526000
2000
کە گفتوگۆکە دەکرێت
09:03
in a room far away from the patient.
214
528000
3000
لە ژوورێک زۆر دوور لە نەخۆشەکە.
09:06
The discussion is all about images on the computer, data.
215
531000
3000
گفتوگۆکە دەربارەی وێنەیە
لەسەر کۆمپیوتەر، داتا.
لەسەر کۆمپیوتەر، داتا.
09:09
And the one critical piece missing
216
534000
2000
وە گرنگترین شت ونە
09:11
is that of the patient.
217
536000
2000
ئەوەش نەخۆشەکەیە
09:13
Now I've been influenced in this thinking
218
538000
3000
کاریگەریم تێکراوە بەم بیرکردنەوەیە
09:16
by two anecdotes that I want to share with you.
219
541000
3000
بە دوو چیرۆک کە دەمەوێت
لەگەڵتان باسیان بکەم.
لەگەڵتان باسیان بکەم.
09:19
One had to do with a friend of mine who had a breast cancer,
220
544000
3000
یەکەم هی هاوڕێیەکمە کە
شێرپەنجەی مەمک ی هەبوو،
شێرپەنجەی مەمک ی هەبوو،
09:22
had a small breast cancer detected --
221
547000
3000
شێرپەنجەیەکی بچوکی مەمکی تیا دۆزرایەوە-
09:25
had her lumpectomy in the town in which I lived.
222
550000
2000
پارچەکەیان لێکردەوە ،
لەو شوێنەی لێی دەژیام.
لەو شوێنەی لێی دەژیام.
09:27
This is when I was in Texas.
223
552000
2000
ئەو کاتە لە تێکساس بووم.
09:29
And she then spent a lot of time researching
224
554000
3000
کاتێکی زۆر گەڕا
09:32
to find the best cancer center in the world
225
557000
3000
بۆ ئەوەی باشترین سەنتەری
شێرپەنجە بدۆزێتەوە لە جیهان
شێرپەنجە بدۆزێتەوە لە جیهان
09:35
to get her subsequent care.
226
560000
2000
بۆ ئەوەی چارەسەری زیاتر وەربگرێت.
09:37
And she found the place and decided to go there, went there.
227
562000
3000
شوێنێکی دۆزییەوە و بڕیاری دا بچێت، ڕۆشت.
09:40
Which is why I was surprised a few months later
228
565000
3000
دوای چەند مانگێک سەرم سوڕما
09:43
to see her back in our own town,
229
568000
3000
کە بینیم هاتبوەوە بۆ شارەکەمان،
09:46
getting her subsequent care with her private oncologist.
230
571000
3000
تاکو چارەسەری زیاتر وەرگرێت
لەگەڵ پسپۆڕی شێرپەنجە تایبەتیەکەی.
لەگەڵ پسپۆڕی شێرپەنجە تایبەتیەکەی.
09:49
And I pressed her, and I asked her,
231
574000
2000
زۆرم لێکرد و لێم پرسی.
09:51
"Why did you come back and get your care here?"
232
576000
3000
" بۆ هاتیتەوە لێرە چارەسەر وەربگریت؟"
09:54
And she was reluctant to tell me.
233
579000
2000
پێی نەدەگوتم.
09:56
She said, "The cancer center was wonderful.
234
581000
3000
وتی" سەنتەری شێرپەنجەکە زۆر خۆش بوو.
09:59
It had a beautiful facility,
235
584000
2000
شوێنێکی خۆش بوو.
10:01
giant atrium, valet parking,
236
586000
2000
زۆر گەورە بوو ، پارکی
ئوتومبیلی بە ستافەوە هەبوو.
ئوتومبیلی بە ستافەوە هەبوو.
10:03
a piano that played itself,
237
588000
2000
پیانۆیەک کە خۆی خۆی دەژەنی.
10:05
a concierge that took you around from here to there.
238
590000
3000
کابرایەک کە دەیهێنایت و دەیبردی.
10:08
But," she said,
239
593000
2000
بەڵام" وتی
10:10
"but they did not touch my breasts."
240
595000
4000
دەستیان لە مەمکم نەدا."
10:14
Now you and I could argue
241
599000
2000
ئێستا من و تۆ دەڵێین
10:16
that they probably did not need to touch her breasts.
242
601000
2000
پێویستی نەکردووە دەست لە مەمکی بدەن.
10:18
They had her scanned inside out.
243
603000
2000
هەموو گیانیان وێنە گرتووە.
10:20
They understood her breast cancer at the molecular level;
244
605000
3000
شێرپەنجەی مەمکەکەی
لە ئاستی توخمی تێگەیشتوون؛
لە ئاستی توخمی تێگەیشتوون؛
10:23
they had no need to touch her breasts.
245
608000
2000
پێویستی نەکردووە دەست لە مەمکی بدەن.
10:25
But to her, it mattered deeply.
246
610000
3000
بەڵام بۆ ئەو زۆر گرنگ بووە.
10:28
It was enough for her to make the decision
247
613000
4000
ئەوە بەس بووە بۆ ئەوەی بڕیار بدات
10:32
to get her subsequent care with her private oncologist
248
617000
3000
تاکوو ئەو چارەسەرەی ماویەتی لای
پزیشکەکەی خۆی وەری بگرێت
پزیشکەکەی خۆی وەری بگرێت
10:35
who, every time she went,
249
620000
2000
کە هەموو چووە بۆ لای،
10:37
examined both breasts including the axillary tail,
250
622000
3000
هەردوو مەمکی پشکنینی
بۆ کردووە لەگەڵ بنباڵیشی،
بۆ کردووە لەگەڵ بنباڵیشی،
10:40
examined her axilla carefully,
251
625000
2000
پشکنینی تەواوی بۆ بنباڵی کردووە،
10:42
examined her cervical region, her inguinal region,
252
627000
2000
ناوچەی ملی و ناوچەی ڕانی کردووە.
10:44
did a thorough exam.
253
629000
2000
پشکنینی تێر و تەسەلی کردووە.
10:46
And to her, that spoke of a kind of attentiveness that she needed.
254
631000
4000
بۆ ئەو، ئەمە واتای گرنگی پێدان بووە
و پێویستی بەوە بووە،
و پێویستی بەوە بووە،
10:50
I was very influenced by that anecdote.
255
635000
2000
ئەو چیرۆکە زۆر کاریگەری لەسەرم هەبوو.
10:52
I was also influenced by another experience that I had,
256
637000
3000
ئەزمونێکی دیکەشم هەبوو کە زۆر کاریگەر بوو.
10:55
again, when I was in Texas, before I moved to Stanford.
257
640000
3000
دووبارە، کاتێک لە تێکساس بووم ،
پێش ئەوەی بێم بۆ ستانفۆرد.
پێش ئەوەی بێم بۆ ستانفۆرد.
10:58
I had a reputation
258
643000
2000
بەوە ناسرابووم
11:00
as being interested in patients
259
645000
2000
کە گرنگیم دەدا بە نەخۆشی
11:02
with chronic fatigue.
260
647000
3000
کە هیلاکی درێژخایەنیان هەبوو.
11:05
This is not a reputation you would wish on your worst enemy.
261
650000
4000
ئەمە ناسراویەکە دوژمنەکەشت نەیبێت.
11:09
I say that because these are difficult patients.
262
654000
3000
بۆیە وا دەڵێم چونکە ئەم نەخۆشانە زەحمەتن.
11:12
They have often been rejected by their families,
263
657000
3000
لەلایەن خێزانەکانیانەوە ڕەت کراونەتەرە.
ئەزموونێکی خراپی خزمەتگوزاری
تەندروستیان هەیە
تەندروستیان هەیە
11:15
have had bad experiences with medical care
264
660000
2000
11:17
and they come to you fully prepared
265
662000
3000
کە دێن بۆ لات ئامادەباشن
11:20
for you to join the long list of people
266
665000
2000
بۆ ئەوەی تۆش بخەنە لیستی ئەوانەی
11:22
who's about to disappoint them.
267
667000
2000
کە بێ هودەیان دەکەن.
11:24
And I learned very early on with my first patient
268
669000
3000
زۆر زوو فێر بووم لەگەڵ یەکەم نەخۆشم
11:27
that I could not do justice
269
672000
2000
کە نەمتوانی دادپەروەر بم
11:29
to this very complicated patient
270
674000
2000
بۆ ئەم نەخۆشە حاڵ خراپە
11:31
with all the records they were bringing
271
676000
2000
بەو هەموو ڕاپۆرتانەی دەیانهێنا
11:33
in a new patient visit of 45 minutes.
272
678000
2000
لە نەخۆشێکی نوێدا بۆ ٤٥ خولەک.
11:35
There was just no way.
273
680000
2000
هیچ ڕێگەیەک نەبوو
11:37
And if I tried, I'd disappoint them.
274
682000
3000
ئەگەر هەوڵیشمبدایە ئەوا بێ هودە م دەکرد.
11:40
And so I hit on this method
275
685000
2000
بۆیە ئەم ڕێگایەم بەکارهێنا
11:42
where I invited the patient
276
687000
2000
کە نەخۆشەکەم بانگکرد
11:44
to tell me the story for their entire first visit,
277
689000
3000
بۆ ئەوەی هەموو چیرۆکەکم بۆ
باسبکات لەیەکم سەردانیدا
باسبکات لەیەکم سەردانیدا
11:47
and I tried not to interrupt them.
278
692000
3000
هەوڵمدا هیچ قسەیەکی پێنەبڕم.
11:50
We know the average American physician
279
695000
2000
هەموو پزیشکی باوی ئەمریکی دەناسین
11:52
interrupts their patient in 14 seconds.
280
697000
3000
کە لە ١٤ چرکەدا قسەی نەخۆشەکەی دەبڕیت.
11:55
And if I ever get to heaven,
281
700000
2000
ئەگەر هەرگیز بچمە بەهەشت.
11:57
it will be because I held my piece for 45 minutes
282
702000
3000
لەبەر ئەوە بوو ٤٥ خولەک خۆم گرت
12:00
and did not interrupt my patient.
283
705000
2000
و قسەم بە نەخۆشەکەم نەبڕی
12:02
I then scheduled the physical exam for two weeks hence,
284
707000
3000
کاتێکم بۆ دانا دوای دوو
هەفتە بۆ پشکنینی جەستەیی،
هەفتە بۆ پشکنینی جەستەیی،
12:05
and when the patient came for the physical,
285
710000
2000
کاتێک هات بۆ پشکنینەکە،
12:07
I was able to do a thorough physical,
286
712000
2000
توانیم پشکنینی تەواوی بۆ بکەم.
12:09
because I had nothing else to do.
287
714000
2000
چونکە هیچ شتێکی دیکە نەبوو بیکەم،
12:11
I like to think that I do a thorough physical exam,
288
716000
3000
حەز دەکەم وابیرکەمەوە
کەمن پشکنین بە باشی دەکەم،
کەمن پشکنین بە باشی دەکەم،
12:14
but because the whole visit was now about the physical,
289
719000
3000
بەڵام ئەم جارە هەموو سەردانەکە
بۆ ئەوە بوو پشکنین بکرێت
بۆ ئەوە بوو پشکنین بکرێت
12:17
I could do an extraordinarily thorough exam.
290
722000
3000
دەتوانم پشکنینێکی نا ئاسییی بکەم.
12:20
And I remember my very first patient in that series
291
725000
4000
یەکەم نەخۆشمم بیرە لەم زنجیرەیە
12:24
continued to tell me more history
292
729000
2000
بەردەوام بوو لە باسکردنی چیرۆکەکەی بۆم
12:26
during what was meant to be the physical exam visit.
293
731000
3000
لە سەردانێک کە بۆ پشکنین دانرا بوو.
12:29
And I began my ritual.
294
734000
2000
دەستم کرد بە ڕێورەسمەکەم،
12:31
I always begin with the pulse,
295
736000
2000
هەموو جارێک بە لێدانی دڵ دەستپێدەکەم،
12:33
then I examine the hands, then I look at the nail beds,
296
738000
3000
دەستەکان دەپشکنم،
تەماشای بنی نینۆکەکان دەکەم،
تەماشای بنی نینۆکەکان دەکەم،
12:36
then I slide my hand up to the epitrochlear node,
297
741000
2000
دەستم بەرزدەکەمەوە بۆ گرێی ئانیشک،
12:38
and I was into my ritual.
298
743000
2000
حەزم لە ڕێوڕەسمەکەم بوو.
12:40
And when my ritual began,
299
745000
2000
کاتێک دەستم پێکرد،
12:42
this very voluble patient
300
747000
2000
ئەم نەخۆشە زۆر بڵێیە
12:44
began to quiet down.
301
749000
2000
وردە وردە بێدەنگ بوو.
12:46
And I remember having a very eerie sense
302
751000
3000
هەستێکی سەیرم هەبوو
12:49
that the patient and I
303
754000
3000
کە من و نەخۆشەکە
12:52
had slipped back into a primitive ritual
304
757000
2000
چووینەوە نەرێتە سەرەتاییەکە
12:54
in which I had a role
305
759000
2000
کە من ڕۆڵێکم هەبوو
12:56
and the patient had a role.
306
761000
2000
نەخۆشەکەش ڕۆلێک
12:58
And when I was done,
307
763000
2000
کاتێک تەواو بووم.
13:00
the patient said to me with some awe,
308
765000
2000
نەخۆشەکە پێی ووتم
13:02
"I have never been examined like this before."
309
767000
3000
" هەرگیز وا پشکنینم بۆ نەکراوە."
13:05
Now if that were true,
310
770000
2000
ئەگەر ئەوە ڕاست بێت.
13:07
it's a true condemnation of our health care system,
311
772000
2000
ئەوە هەڵەیەکی گەورەی سیستمی تەندروستیمانە.
13:09
because they had been seen in other places.
312
774000
3000
چونکە ئەوانە لە شوێنی دیکە بینراون.
13:12
I then proceeded to tell the patient,
313
777000
2000
ئیتر بە نەخۆشەکەم وت
13:14
once the patient was dressed,
314
779000
2000
کە جلەکانی لەبەرکردەوە.
13:16
the standard things that the person must have heard in other institutions,
315
781000
3000
ئەو شتە باوانەی کە یەکێک
دەیانبیستێت لە شوێنەکانی دیکە،
دەیانبیستێت لە شوێنەکانی دیکە،
13:19
which is, "This is not in your head.
316
784000
2000
کە ئەمانەن" ئەمە لە ناو مێشکتا نیە.
13:21
This is real.
317
786000
2000
ئەمە ڕاستییە.
13:23
The good news, it's not cancer, it's not tuberculosis,
318
788000
3000
هەواڵە خۆشەکە ،
ئەمە شێرپەنجە نییە، ئەمە سیل نیە
ئەمە شێرپەنجە نییە، ئەمە سیل نیە
13:26
it's not coccidioidomycosis or some obscure fungal infection.
319
791000
3000
ئەمە کۆکسیدۆیایۆدۆمایکۆسس
نیە یان هەوکردنێکی کەڕووی نەماو.
نیە یان هەوکردنێکی کەڕووی نەماو.
13:29
The bad news is we don't know exactly what's causing this,
320
794000
3000
هەواڵە خراپەکە ئەوەیە نازانین
هۆکارەکەی چییە.
هۆکارەکەی چییە.
13:32
but here's what you should do, here's what we should do."
321
797000
3000
بەڵام پێویستە ئەمە بکەیت
و پێویستە ئەمە بکەین"
و پێویستە ئەمە بکەین"
13:35
And I would lay out all the standard treatment options
322
800000
3000
هەموو چارەسەرە باوەکانت بۆ دێنم
13:38
that the patient had heard elsewhere.
323
803000
3000
کە نەخۆشەکە لە شوێنی دیکە بیستویەتی.
13:41
And I always felt
324
806000
2000
هەموو کات هەستم کردووە
13:43
that if my patient gave up the quest
325
808000
2000
ئەگەر نەخۆشەکەم وازی بهێنایە لەگەڕانی
13:45
for the magic doctor, the magic treatment
326
810000
3000
بۆ پزیشکە ئەفسووناوییەکە و
دەرمانە ئەفسووناوییەکە
دەرمانە ئەفسووناوییەکە
13:48
and began with me on a course towards wellness,
327
813000
3000
لەگەڵ من دەستی بە گەشتێک
بکردایە بەرەو چاکبوونەوە،
بکردایە بەرەو چاکبوونەوە،
13:51
it was because I had earned the right
328
816000
2000
لەبەر ئەوە بوو کە من توانای هەقی خۆم بوو
13:53
to tell them these things
329
818000
2000
کە ئەم شتانەی پێبڵێم
13:55
by virtue of the examination.
330
820000
2000
بەهۆی پشکنینەوە.
13:57
Something of importance had transpired in the exchange.
331
822000
4000
شتێکی گرنگ ڕوویدا لەم گۆڕینەوە.
14:01
I took this to my colleagues
332
826000
2000
ئەمەم برد بۆ هاوەڵەکەم
14:03
at Stanford in anthropology
333
828000
2000
لەبەشی مرۆڤناسی ستانفۆرد
14:05
and told them the same story.
334
830000
2000
هەمان چیرۆکم بۆ گێڕایەوە.
14:07
And they immediately said to me,
335
832000
2000
پێیان وتم.
14:09
"Well you are describing a classic ritual."
336
834000
2000
"ئەوەی تۆ باسی دەکەی نەرێتێکی کلاسیکیو"
14:11
And they helped me understand
337
836000
2000
یارمەتیان دام تێبگەم
14:13
that rituals are all about transformation.
338
838000
3000
ئەم دۆخانە دەربارەی گۆڕانن.
14:16
We marry, for example,
339
841000
2000
بۆ نموونە ئێمە هاوسەرگیری دەکەین،
14:18
with great pomp and ceremony and expense
340
843000
3000
بە ووزەیەکی زۆرو ئاهەنگ و پارە سەرفکردن
14:21
to signal our departure
341
846000
2000
بۆ ئەوەی جیابوونەوەکەمان دیاری بکەین
14:23
from a life of solitude and misery and loneliness
342
848000
2000
لە ژیانێکی تەنیایی و بێزاری و بێکەسی
14:25
to one of eternal bliss.
343
850000
3000
بۆ دیارییەکی ناکۆتا.
14:28
I'm not sure why you're laughing.
344
853000
2000
نازانم بۆچی پێدەکەنن.
14:30
That was the original intent, was it not?
345
855000
2000
ئەوە نیازی سەرەکی بوو، وانییە ؟
14:32
We signal transitions of power
346
857000
2000
ئەمە جێگۆڕکێی توانایە
14:34
with rituals.
347
859000
2000
لەگەڵ دۆخەکان.
14:36
We signal the passage of a life with rituals.
348
861000
2000
ئێمە ڕێگەکانی ژیانمان بە دۆخەکاندا دەبەین
14:38
Rituals are terribly important.
349
863000
2000
دۆخ زۆر گرنگن.
14:40
They're all about transformation.
350
865000
2000
هەمووی بۆ گۆڕانە.
14:42
Well I would submit to you
351
867000
2000
پێتان دەڵێم
14:44
that the ritual
352
869000
2000
نەرێتەکەی
14:46
of one individual coming to another
353
871000
2000
یەکێک کە دەڕوات بۆ یەکێکی دیکە
14:48
and telling them things
354
873000
2000
شتیشی پێدەڵێن
14:50
that they would not tell their preacher or rabbi,
355
875000
3000
کە بە قەشە و حاخامەکەیان ناڵێن.
14:53
and then, incredibly on top of that,
356
878000
2000
دوای ئەوەش و لەسەرو ئەوەش.
14:55
disrobing and allowing touch --
357
880000
3000
جل داکەنین و هێشتنی دەستلێدانی-
14:58
I would submit to you that that is a ritual of exceeding importance.
358
883000
4000
پێتان دەڵێم ئەوە نەرێتێکە
کە زیاتر گرنگ دەبێت.
کە زیاتر گرنگ دەبێت.
15:02
And if you shortchange that ritual
359
887000
2000
ئەگەر ئەم ڕێگایەش کورت بکەیتەوە
15:04
by not undressing the patient,
360
889000
2000
بە جل دانەکەندنی نەخۆشەکە.
15:06
by listening with your stethoscope on top of the nightgown,
361
891000
3000
بە گوێگرتن لە بیستۆکەکت
لە سەروو جلی خەوەکە،
لە سەروو جلی خەوەکە،
15:09
by not doing a complete exam,
362
894000
2000
بە نەکردنی پشکنینی تەواو.
15:11
you have bypassed on the opportunity
363
896000
2000
تۆ ئەم هەلەت تێپەڕاندنەوە
15:13
to seal the patient-physician relationship.
364
898000
4000
بۆ ئەوەی پەیوەندی پزیشک و نەخۆش بهێڵیتەوە.
15:17
I am a writer,
365
902000
2000
من نوسەرم .
15:19
and I want to close by reading you a short passage that I wrote
366
904000
4000
دەمەوێت کۆتایی پێبێنم
بە پارچەیەک کە نوسیومە
بە پارچەیەک کە نوسیومە
15:23
that has to do very much with this scene.
367
908000
2000
کە پەیوەندی تەواوی بەم دیمەنەوە هەیە.
15:25
I'm an infectious disease physician,
368
910000
2000
من پزیشکی نەخۆشییە درمەکانم.
لە سەرەتاکانی ڤایرۆسی نەمانی بەرگری،
پێش ئەوەی دەرمانەکەمان بێن.
پێش ئەوەی دەرمانەکەمان بێن.
15:27
and in the early days of HIV, before we had our medications,
369
912000
3000
15:30
I presided over so many scenes like this.
370
915000
4000
دیمەنی وام زۆر دیوە.
15:34
I remember, every time I went to a patient's deathbed,
371
919000
3000
بیرمە هەموو جارێ کە چوومەتە سەر
قەرەوێلەی نەخۆشێکی هیلاک
قەرەوێلەی نەخۆشێکی هیلاک
15:37
whether in the hospital or at home,
372
922000
2000
لە خەستەخانە یان لە ماڵەوە.
15:39
I remember my sense of failure --
373
924000
4000
هەستم بە دۆڕان کردووە--
15:43
the feeling of I don't know what I have to say;
374
928000
2000
ئەو هەستەی کە نازانم چی بڵێم؛
15:45
I don't know what I can say;
375
930000
2000
نازانم دەتوانم چی بڵێم؛
15:47
I don't know what I'm supposed to do.
376
932000
2000
نازانم دەبێت چیبکەم.
15:49
And out of that sense of failure,
377
934000
2000
کاتێک لەو هەستە تەواو دەبم.
15:51
I remember, I would always examine the patient.
378
936000
3000
بیرم دەکەوێتەوە هەموو
کات دەبێت پشکنین بکەم.
کات دەبێت پشکنین بکەم.
15:54
I would pull down the eyelids.
379
939000
2000
پێلووەکان دێنمە خوارەوە
15:56
I would look at the tongue.
380
941000
2000
تەماشای زمانی دەکەم.
15:58
I would percuss the chest. I would listen to the heart.
381
943000
3000
دەکێشم بەسەر سنگدا، گوێ لە دڵی دەگرم.
16:01
I would feel the abdomen.
382
946000
2000
دەست لە سک دەدەم.
16:03
I remember so many patients,
383
948000
3000
زۆر نەخۆشم لەبیرن.
16:06
their names still vivid on my tongue,
384
951000
2000
کە ناویان ئێستاش دێن و دەڕون لەسەر زمانم
16:08
their faces still so clear.
385
953000
2000
دەموچاویان زۆر دیارن.
16:10
I remember so many huge, hollowed out, haunted eyes
386
955000
4000
زۆر چاوی گەورەی بۆشی ترسێنەرم بیرن.
16:14
staring up at me as I performed this ritual.
387
959000
3000
تەماشام دەکەن کە ئەم دۆخە دەکەم.
16:17
And then the next day,
388
962000
2000
رۆژی دواتریش.
16:19
I would come, and I would do it again.
389
964000
2000
دێم و هەمووی دووبارە دەکەمەوە.
16:21
And I wanted to read you this one closing passage
390
966000
3000
ویستم ئەم ووتەی کۆتایی
پێهێنەتان بۆ دەخوێنمەوە
پێهێنەتان بۆ دەخوێنمەوە
16:24
about one patient.
391
969000
2000
دەربارەی یەک نەخۆش.
16:26
"I recall one patient
392
971000
2000
" یەک نەخۆشم بیرە
16:28
who was at that point
393
973000
2000
لەو خاڵەدا بوو
16:30
no more than a skeleton
394
975000
2000
کە لە پەیکەرێکی ئێسکی زیاتر نەبوو
16:32
encased in shrinking skin,
395
977000
2000
لە ناو پێستێکی تەسک بووەوە گیری خواردووە.
16:34
unable to speak,
396
979000
2000
ناتوانێت قسە بکات.
16:36
his mouth crusted with candida
397
981000
2000
دەمی پڕبوو لە کەڕوو
16:38
that was resistant to the usual medications.
398
983000
3000
کە بەرگری هەبوو بۆ دەرمانە باوەکان.
16:41
When he saw me
399
986000
2000
کاتێک بینیمی
لەوکاتەی کە کۆتا کاژمێرەکانی
بوون لەسەر زەوی.
بوون لەسەر زەوی.
16:43
on what turned out to be his last hours on this earth,
400
988000
2000
16:45
his hands moved as if in slow motion.
401
990000
3000
دەسەکانی جوڵان وەک بڵێی بە خاوی.
16:48
And as I wondered what he was up to,
402
993000
2000
وتم تۆ بڵێی بەتەمای چیبێت،
16:50
his stick fingers made their way
403
995000
2000
پەنجە پێکەوە نوساوەکانی هێنا
16:52
up to his pajama shirt,
404
997000
2000
بۆ کراسی بیجامەکەی.
16:54
fumbling with his buttons.
405
999000
3000
قۆپچەکانی کردەوە
16:57
I realized that he was wanting
406
1002000
2000
تێگەیشتم کە چی دەویست
16:59
to expose his wicker-basket chest to me.
407
1004000
3000
بۆ ئەوەی سنگە بە ناواچوەکەیم بۆ بکاتەوە.
17:02
It was an offering, an invitation.
408
1007000
3000
دەعوەتی دەکردم
17:05
I did not decline.
409
1010000
2000
منیش ڕەتم نەکردەوە.
17:07
I percussed. I palpated. I listened to the chest.
410
1012000
3000
کێشام و دەستم لێدا و گوێم لە سنگی گرت.
17:10
I think he surely must have known by then
411
1015000
2000
وابزانم دڵنیا بوەوە
17:12
that it was vital for me
412
1017000
2000
کە ئەوە بۆمن زۆر گرنگ بوو
17:14
just as it was necessary for him.
413
1019000
2000
وەک چۆن بۆ ئەو پێویست بوو.
17:16
Neither of us could skip this ritual,
414
1021000
3000
کەسمان نەمانتوانی واز لەم نەریتە بهێنین.
17:19
which had nothing to do with detecting rales in the lung,
415
1024000
3000
کە هیچ پەیوەندی بە دۆزینەوەی
دەنگی نەشازەوە نەبوو لە سیەکانی.
دەنگی نەشازەوە نەبوو لە سیەکانی.
17:22
or finding the gallop rhythm of heart failure.
416
1027000
3000
یاخود چوار ناڵەی دڵی پەککەوتە بدۆزیتەوە
17:25
No, this ritual was about the one message
417
1030000
3000
نەخێر ئەم نەرێتە بۆ گەیاندنی پەیامێک بوو
17:28
that physicians have needed to convey to their patients.
418
1033000
3000
کە دەبێت پزیشکان بیگەیەنن بە نەخۆشەکانیان
17:31
Although, God knows, of late, in our hubris,
419
1036000
2000
هەرچەندە ، خودا دەزانێت
17:33
we seem to have drifted away.
420
1038000
2000
لە ڕێگە لامان داوە.
17:35
We seem to have forgotten --
421
1040000
2000
بیرمان چوەتەوە--
17:37
as though, with the explosion of knowledge,
422
1042000
2000
لەگەڵ تەقینەوەی زانیاریش.
17:39
the whole human genome mapped out at our feet,
423
1044000
3000
هەموو جینۆمی مرۆڤ لەناو قاچمان هەیە.
17:42
we are lulled into inattention,
424
1047000
2000
ئێمە گوێی پێنادەین
17:44
forgetting that the ritual is cathartic to the physician,
425
1049000
3000
بیرمان چوەتەوە کە نەرێتەکە
زۆر گرنگە بۆ پزیشک
زۆر گرنگە بۆ پزیشک
17:47
necessary for the patient --
426
1052000
2000
پێویستە بۆ نەخۆش--
17:49
forgetting that the ritual has meaning
427
1054000
2000
بیرمان چوەتەوە کە نەرێتەکە واتای هەیە
17:51
and a singular message to convey to the patient.
428
1056000
4000
یەک پەیامە بگات بە نەخۆشەکە
17:55
And the message, which I didn't fully understand then,
429
1060000
3000
پەیامەکەش کە ئەو کات
بە تەواوی لێتەنەگەیشتم
بە تەواوی لێتەنەگەیشتم
17:58
even as I delivered it,
430
1063000
2000
هەرچەندە گەیاندیشم.
18:00
and which I understand better now is this:
431
1065000
3000
کە ئێستا باشتر لێی تێدەگەم ئەمەیە:
18:03
I will always, always, always be there.
432
1068000
3000
هەمیشە هەمیشە لەوێ دەبم.
18:06
I will see you through this.
433
1071000
2000
لەگەڵت دێم.
18:08
I will never abandon you.
434
1073000
2000
قەت جێتناهێلم.
18:10
I will be with you through the end."
435
1075000
2000
هەتا کۆتایی لەگەڵت دەبم."
18:12
Thank you very much.
436
1077000
2000
زۆر سوپاس.
18:14
(Applause)
437
1079000
12000
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Abraham Verghese - Physician and authorIn our era of the patient-as-data-point, Abraham Verghese believes in the old-fashioned physical exam, the bedside chat, the power of informed observation.
Why you should listen
Before he finished medical school, Abraham Verghese spent a year on the other end of the medical pecking order, as a hospital orderly. Moving unseen through the wards, he saw the patients with new eyes, as human beings rather than collections of illnesses. The experience has informed his work as a doctor -- and as a writer. "Imagining the Patient’s Experience" was the motto of the Center for Medical Humanities & Ethics, which he founded at the University of Texas San Antonio, where he brought a deep-seated empathy. He’s now a professor for the Theory and Practice of Medicine at Stanford, where his old-fashioned weekly rounds have inspired a new initiative, the Stanford 25, teaching 25 fundamental physical exam skills and their diagnostic benefits to interns.
He’s also a best-selling writer, with two memoirs and a novel, Cutting for Stone, a moving story of two Ethiopian brothers bound by medicine and betrayal.
He says: “I still find the best way to understand a hospitalized patient is not by staring at the computer screen but by going to see the patient; it's only at the bedside that I can figure out what is important.”
In 2011, Verghese was elected to the Institute of Medicine, which advises the government and private institutions on medicine and health on a national level.
Abraham Verghese | Speaker | TED.com